DIJKDOORBRAAK WILNIS
23 augustus 2013
11
Brandweerman Marcel Dokter
Het geluid van het water Toen Marcel Dokter van de brandweer in Wilnis om tegen twee uur in de nacht bij de kazerne aankwam had hij nog geen idee wat hem te wachten stond. “We waren opgeroepen omdat er een melding binnen was gekomen over wateroverlast. De brandweerkazerne ligt precies achter het weggeschoven dijkgedeelte en het was al meteen duidelijk dat het om meer ging dan een gesprongen waterleiding of iets dergelijks. Het water kwam met geweld de wijk ingestroomd. Het geluid van het water is me altijd bijgebleven. Het bulderend lawaai en de enorme kracht heeft heel veel indruk op mij gemaakt.” Toen Marcel en zijn collega’s aankwamen was de politie al aanwezig. “We zijn meteen met een paar man naar de dijk gelopen om te kijken wat er gaande was. Tot onze stomme verbazing zagen we een enorm gat in de dijk waar het water met kracht doorheen stroomde. Dat was een grote verrassing omdat je zoiets niet verwacht tijdens een periode van grote droogte. Aanvankelijk dacht ik dat het ging om een stuk van een meter of tien. Pas later bleek dat de dijk over een lengte van zo’n zestig meter was weggeschoven. Er is toen onmiddellijk ‘opgeschaald’, zoals wij dat noemen. Dat wil zeggen dat de hulp van andere korpsen is ingeroepen. Wij zijn met ons team de wijk ingegaan. De collega’s uit Mijdrecht en Vinkeveen zijn toen aan de kant van het dorp aan de slag gegaan. Onze aandacht ging in eerste instantie uit naar de seniorenwoningen aan de Burgemeester de Voogtlaan. We hebben de mensen daar geholpen hun woningen te verlaten en een veilig heenkomen te zoeken. Al snel stond er zoveel water dat we de mensen met bootjes in veiligheid moesten
het wonderwel droog bleef, een brengen. Binnen de kortste keren actiecentrum ingericht van waaruit waren er een aantal bootjes uit Vinkeveen aangevoerd, waarmee we we allerlei hulpverleners konden begeleiden en aansturen. Wat ik de mensen naar een hoger gelegen gebied konden afvoeren. We hebben heel bijzonder vond was het feit dat zoveel menons vervolgens “Wat ik heel bijzonder vond was sen meteen in de wijk bezig spontaan hun gehouden met de het feit dat zoveel hulp aanboden. hulpverlening aan mensen meteen spontaan hun Vaak was dat de inwoners.” praktische hulp hulp aanboden. en soms kwam Vrijwilligers Het is opmerkelijk dat men men met advieToen duidelijk Een heel werd dat het om gewoon aan de slag ging. Aanne- zen. belangrijke rol een calamiteit van behoorlijke mers en grondverwerkingsbe- speelden in die nacht een aanomvang ging, trad het rampenplan drijven uit de omgeving voerden tal plaatselijke in werking. Dat materiaal aan. Vrachtwagens ondernemers. Naast de zorg betekent dat met zand en klei reden af en voor de bewovia de centrale ners van het allerlei instanties aan. Men deed dat zonder de gebied was het worden gewaarschuwd en dat er zekerheid of ze dat ooit vergoed belangrijk dat het uitstromeneen uitgebreide zouden krijgen.” de water onder hulpverleningscontrole kwam. Er moesten dus actie op gang komt. Er komt dan een aantal noodkeringen worden een beleidscentrum in het gemeenaangebracht om de toevoer van het tehuis waar de burgemeester de water te stoppen. Het is opmerkelijk eerst verantwoordelijke is. Marcel: dat men gewoon aan de slag ging. “We hebben in onze kazerne, waar
Senior centralist Michael Bosch
“Dat kan toch niet waar zijn!”
Aannemers en grondverwerkingsbedrijven uit de omgeving voerden materiaal aan. Vrachtwagens met zand en klei reden af en aan. Men deed dat zonder de zekerheid of ze dat ooit vergoed zouden krijgen. Gewoon doen wat er gedaan moet worden was het devies. Dat vond ik wel indrukwekkend.” Improviseren Er zijn voor dit soort calamiteiten rampenplannen en scenario’s, waarbij de verschillende verantwoordelijkheden en te voeren acties uitvoerig zijn omschreven. “De officiële route is ook hier keurig gevolgd en heeft volgens mij goed gewerkt,” stelt Marcel vast. “Maar in die eerste uren is het toch voor een groot deel een kwestie van improviseren. Er moet gewoon snel gehandeld worden en er is geen tijd om er allerlei draaiboeken op na te slaan om te kijken wie wat moet doen en wanneer. Je gebruikt je verstand en
die de algemene leiding heeft op de meldkamer tijdens grote incidenten en rampen zoals die in Wilnis”
Vragen Wanneer de hulpverlening eenmaal Toen er op 26 augustus rond half twee in de nacht een melding van een mevrouw uit Wilnis binnenkwam op gang is worden de scenario’s van dat de dijk was doorgebroken was men bij de centrale in Utrecht nogal verbaasd. “We konden nauwelijks het rampenplan gevolgd. Daarin is geloven dat er een dijk doorbreekt in een periode van langdurige droogte,” zegt senior centralist Michael omschreven wie er moet worden Bosch. “Daarom hebben we het in eerste instantie opgevat als een melding van wateroverlast. Maar de melingeschakeld. Voortdurend krijgt ding klonk wel heel serieus en toen er onmiddellijk daarna nog meer meldingen binnenkwamen werd al snel de centrale informatie binnen, op duidelijk dat er meer aan de hand was.” Het was het begin van een hectische nacht en ochtend. grond waarvan men een inschatting kan maken over de te nemen ook binnenkomen. Aan de hand van gealarmeerd is die gaan kijken en Bij de centrale van de Gemeenactie. Michael: “Naast de betrokken de melding van de eerste eenheid meldde ons wat er aan de hand was. schappelijke Meldkamer Utrecht beleidsfunctionarissen en hulpverdie ter plaatse kwam, was al duideWij hebben vervolgens de korpsen (GMU) komen alle meldingen leners kregen we op de centrale lijk dat er sprake was van een flinke van Mijdrecht en Vinkeveen naar binnen die met de openbare orde en ook te maken met veel vragen van ramp. In het geval van Wilnis is dit Wilnis gestuurd. Omdat het water veiligheid te maken hebben. Daarinwoners. We zitten hier op de blijkbaar snel steeg was er behoefte een GRIP3 geworden. GRIP staat onder vallen de politie, brandweer meldkamer in Utrecht en het is voor Gecoördineerde Regionale aan bootjes om mensen vanuit hun en ambulancedienst. De alarmcenIncidentbestrijdings Procedure. Bin- voor ons lastig in te schatten hoe de huizen te evacueren en naar hoger trales van al deze diensten zitten situatie voor de nen de provincie gelegen gebieden te brengen. Ook in Utrecht in één grote ruimte. De “Aan de hand van de melding betrokken beller bleken er veel voertuigen nodig. Het Utrecht kennen centralist beoordeelt wat voor soort we vier gradaties van de eerste eenheid die ter precies is. In is onze taak om vanuit de centrale melding het betreft en alarmeert de het geval van de van GRIP1 tot al die meldingen die binnenkomen, betrokken dienst. In het geval van plaatse kwam, was al duidelijk dijkverschuiving en met GRIP4. te verwerken en uit te zetten naar de dijkverschuiving in Wilnis ging het stijgende GRIP3 geeft een die diensten die daarop in actie de eerste melding naar de centrale dat er sprake was van een flinke en water lag het moeten komen. We zijn bij zo’n cala- bedreiging van het van de brandweer. Michael Bosch miteit dan een soort spin in het web. welzijn van (grote ramp. In het geval van Wilnis is voor de hand dat had die nacht dienst. “Kort nadat we de mensen groepen van) de De meldingen van bewoners bleven we de brandweer in Wilnis hadden bevolking binnen dit een GRIP3 geworden. GRIP zoveel mogelijk één gemeente staat voor Gecoördineerde hebben geadviseerd om de en bepaalt de gemeentelijke op- Regionale Incidentbestrijdings woning alleen te verlaten schaling. Over een Procedure. GRIP3 geeft een wanneer het opschaling wordt bedreiging van het welzijn van water zodanig beslist door de laag stond dat officier van dienst (grote groepen van) de bevol- men veilig weg ter plaatse. Die kon. Staat het kan de situatie het king binnen één gemeente.” water hoog dan beste beoordelen kan men beter op de hulpdiensten en kan ook bepalen of er opgewachten. Ook krijg je in de centrale schaald moet worden. In sommige mensen aan de telefoon die hulp gevallen kunnen wij dat ook vanuit aanbieden. Ook hier geldt dat wij de centrale doen. Hiervoor is de calamiteiten coördinator aangesteld, vanuit onze positie niet goed kunnen
je handelt op basis van je ervaring. Zo wisten we bijvoorbeeld dat er bij de brug aan de Enschedeweg een noodkering aanwezig was. Er lagen planken opgeslagen en in de peilers van de brug zaten gleuven. Met behulp van een plaatselijke aannemer is die noodkering toen aangebracht. We kregen op een bepaald moment zo’n honderd pompen aangeboden. Die hebben we uitgezet bij de bewoners zodat die hun huis en hun kelders droog konden pompen. Achteraf gezien kan ik vaststellen dat we heel veel dingen goed hebben gedaan maar dat we achteraf gezien ook wel een paar dingen niet handig hebben aangepakt. Maar al met al kijken wij vanuit de brandweer Wilnis met trots terug op onze rol in het hele proces. We hebben ook in de periode daarna van heel veel mensen uit Wilnis complimenten gekregen over hoe we het gedaan hebben. Dat is dan toch ook wel weer heel plezierig,” aldus Marcel.
beoordelen of er hulp nodig is van particulieren en wat men dan zou kunnen doen. In die gevallen verwijzen we de mensen dan weer naar de hulpdiensten ter plekke.” Een bijzondere ervaring Voor Michael was de dijkverschuiving een bijzondere ervaring die hij niet snel zal vergeten. Hij is senior centralist en zijn functie bestaat uit het leiding geven en aansturen van de medewerkers van de centrale. Michael: “Het was de eerste grote calamiteit waar ik mee te maken kreeg. Dit soort zaken komt gelukkig maar zelden voor. Beroepsmatig gezien is het natuurlijk wel een enorme uitdaging. We hebben geen procedure dijkdoorbraak in de kast liggen. Je moet dus snel en creatief handelen. Dat is wel een heel boeiend proces dat me altijd bij zal blijven. Inmiddels is hier in de afgelopen tien jaar wel het een en ander veranderd. Ook de techniek biedt ons tegenwoordig meer mogelijkheden. Tien jaar geleden maakten we gebruik van een analoog communicatiesysteem. Dat ging toen best wel goed, maar de huidige digitale systemen zijn veel flexibeler en sneller. De dijkverschuiving van tien jaar geleden blijft toch één van mijn meest bijzondere meldingen,” aldus Michael. Op You Tube staan nog geluidsopnames van de gesprekken die gedurende die nacht door de centrale gevoerd zijn. “Dat geeft een heel mooi beeld van hoe het er toen op de centrale aan toe ging. Geïnteresseerde liefhebbers moeten maar op zoek gaan naar Dijkdoorbraak Wilnis.”