Gölge Fanzin - Sayı 20 - Yaz 2019

ÇEVİRİ Fotoğrafın Estetiği İçin Asıl Zorluk Özetleyen ve Çeviren: Prof Dr Hakan YAMAN Orijinal Derleme: Dawn M. Phillips. The real challenge for an aesthetics of photography. In Aaron Ridley & Alex Neill (eds.), Arguing about Art (3rd ed.).

Routledge (2007). pp:1-9.

Giriş 1983 tarihli “Fotoğraf ve Temsil” isimli makalesinde, Roger Scruton güçlü ve kışkırtıcı bir şüpheci (skeptik) pozisyon sundu. Fotoğrafın estetiği ile ilgilenen birçok birey için bu makale önemli bir meydan okumadır. Son yirmi yılda bu sorunsala ilişkin zengin bir literatür oluşturulmuştur. 1 Bu makalede, mevcut literatürü taramadan ziyade, bu konuyla ilgili mevcut en iyi yanıt, yani Dominic Lopes’in 2003 yılında yayınlanan 'Fotografik Şeffaflığın Estetiği' makalesi, üzerine odaklanmıştır. İlk bölümde, Lopes, Scruton’un orijinal argümanını bu makalede net olarak formüle eder ve şüpheci pozisyonunu güçlendirilmiş biçimde tatbik eder ve burada güçlendirilmiş pozisyonların dahi reddedilebileceğini gösterir. Lopes’in argümanını ikna edici bulmakla birlikte, yeterince ileri gitmediği kanaati oluşabilir. 2. bölümde, Lopes’in Scruton’un argümanına ve güçlendirilmiş şüpheci pozisyonuna ilişkin analizi özetliyorum. 3. bölümde, Lopes’in şüpheciye (skeptiğe) cevabını, fotografik estetiğin şeffaflığı' söylediği pozisyonunu ve bu pozisyonun fotoğrafın estetiğine ilişkin asıl zorluğuna yanıt veremediğini özetliyorum. 4. bölümde, bu zorluğun nasıl yanıtlanabileceğine ilişkin bir öneride bulunuyorum.

2. Lopes’e Göre Şüpheci Zorluk Nedir?

Fotoğrafla ilgili bir kuşkucu, fotoğrafı bir fotoğraf olarak görmenin herhangi bir estetik ilgi uyandırmadığını iddia eder. Şüpheci fotoğrafların yaygın biçimde estetik olarak takdir edildiklerini kabul etmekle birlikte, fotoğrafların fotoğraf olarak taktir edilmediklerini, daha çok fotoğrafların tali özelliklerine ilişkin bir estetik ilginin olduğunu, ancak bunun bir fotoğraf için elzem bir özellik olmadıklarını tartışmaya açar.

Scruton’un şüpheci pozisyonu çok yönlüdür ve makalesinde birçok sarsıcı iddialar içerir: bir fotoğraf temsil etmez; bir fotoğraf sadece fotoğraflanan nesnenin vekildir; bir fotoğrafın fotoğraf olarak estetiği ilgimizi çekmez ve fotoğrafçılık bir anlamda doğası gereği pornografiktir der. Eleştirmenler bu görüşleri uzun uzadıya tartışmışlardır. Ancak Lopes, Scruton’un argümanlarının sofistikasyonunu gözden kaçırdıklarını ve böylece şüpheci pozisyonunu tam olarak ortadan kaldırılamadığını söylemekle haklıdır. Lopes’e göre, Scruton’un argümanının ana sonucu, Lopes’in “denklik tezi” olarak adlandırıldığı durumdur: Fotoğraflara fotoğraf olarak baktığımızda gösterdiğimiz ilgi, fotoğrafı çekilen halihazır nesnelere ilişkilidir ve fotoğraflara olan ilgiyle ilişkili değildir.(Lopes 2003 s.434) Bu şüpheci görüşün temeli, fotoğrafın bir temsil olmadığına ilişkin tezin argümanıdır.

Ancak Lopes, Scruton’un bu temel üzerine iki farklı argüman inşa ettiğini göstermede hassasiyet gösterir. İkisi bağımsız olarak denklik tezini destekler. Lopes bunları ‘nesne argümanı’ ve ‘stil argümanı’ olarak adlandırmıştır.2 Lopes Scruton'un eleştirmenlerinin