Intelligente moeders
Hoe kom je zo slim?
Moeders zijn een belangrijke factor voor het studiesucces van hun kinderen. Hoe werkt dat? DOOR DIRK DE HOOG FOTO PETER VALCKX
H
et opleidingsniveau van de moeder is de beste voorspeller van het schoolsucces van kinderen, zei onderwijssocioloog Jaap Dronkers zo’n tien jaar geleden. Volgens hem is de kans groot dat de zoon van een Marokkaanse moeder met een academische opleiding beter presteert op bijvoorbeeld een basisschool in de Amsterdamse Pijp dan de dochter van een oer-Hollandse moeder die met moeite de basisschool heeft afgemaakt. Helaas kunnen we niet meer aan Dronkers vragen hoe het precies zit, want hij is een jaar geleden overleden. Maar het klinkt aannemelijk toch? “Ja”, zegt Erik Plug. “Uit verschillende onderzoeken lijkt dat resultaat naar voren te komen. Beleidsmakers zouden het een mooie uitkomst vinden, want als je dan vrouwen een paar jaar langer onderwijs laat volgen, zouden hun kinderen bijna automatisch beter presteren op school. Maar is het ook echt zo?” Plug hield in 2008 zijn oratie onder de ietwat provocerende titel ‘Zo vader zo zoon’ bij zijn benoeming tot hoogleraar intergenerational and family economics aan de Universiteit van Amsterdam. “Ik heb zelf onderzoek gedaan met onder meer adoptiekinderen en wat bleek daaruit? Het opleidingsniveau van de adoptiemoeder heeft nauwelijks een voorspellende waarde voor het studiesucces van de kinderen. Hetzelfde resultaat kwam naar voren uit onderzoek dat anderen hebben gedaan met tweelingen. Het voordeel van onderzoek met adoptiekinderen en tweelingen is dat je de genetische component zichtbaar maakt. Ik vermoed dat hoogopgeleide moeders gemiddeld intelligenter zijn en gemiddeld intelligentere kinderen krijgen.”
12
Soort zoekt soort Plug maakt wel meteen een kanttekening bij deze onderzoeksresultaten. Het gaat om kinderen die nu volwassen zijn, omdat dan pas echt hun onderwijsloopbaan duidelijk is. Dus om gezinnen uit de jaren zeventig van de vorige eeuw. “Toen was natuurlijk het gemiddelde opleidingsniveau van vrouwen, en dus hun moeders, lager dan nu. Of de resultaten nu anders zouden zijn, weet ik niet.” Maar een indicatie heeft hij wel. “In sommige Scandinavische landen is in de jaren vijftig de leerplicht verlengd. Naar het effect daarvan is ook onderzoek gedaan. Je kunt dan bijvoorbeeld kijken of het uitmaakt dat moeders twee jaar langer naar school zijn gegaan. Nou, dat effect is heel gering.” Hij ziet wel een ander effect optreden doordat vrouwen steeds vaker doorstuderen. “Ze krijgen andere kansen op de huwelijksmarkt. Hoogopgeleide vrouwen trouwen doorgaans met hoogopgeleide mannen. Soort zoekt soort, niet waar? En kinderen van hoogopgeleide ouders zijn gemiddeld ook hoger opgeleid. Maar is de verklarende factor dan het opleidingsniveau ‘Een intellivan de ouders, of toch iets achterliggend, gente vrouw zoals intelligentie en opvoedingsstijl?” met een Als hij alles op een rijtje zet schat hij dat onderwijseen moeder gemiddeld tien jaar langer achterstand onderwijs moet hebben gevolgd om één jaar onderwijswinst voor het kind kan ook te boeken. Het opleidingsniveau van de slimme moeder is kennelijk niet zo’n heel goede kinderen voorspeller van studiesucces. Plug: “Uit krijgen’ ander onderzoek weten we dat intelligentie, wat dat ook precies mag inhouden, voor zeker vijftig procent erfelijk is bepaald. Als dat zo is gaat het niet om het opleidingsniveau van de moeder op zich, maar om haar intelligentie. Een intelligente vrouw met een onderwijsachterstand kan ook slimme kinderen krijgen.” Plug denkt dat het studiesucces van kinderen door een samenspel van factoren wordt bepaald. “Biologische factoren en sociale omgeving werken op elkaar in. Intelligentie, interesse, motivatie, doorzettingsvermogen en stijl van opvoeden spelen
nr 13 — 22 februari 2017
ADVALVAS