Klimaatverandering
Meer misoogsten door minder wind Doordat het op grote hoogte minder hard waait, neemt de kans op gelijktijdige hittegolven toe en dus ook op grootschaligere misoogsten, ontdekten klimaatwetenschapper Dim Coumou en zijn collega’s.
D
DOOR WELMOED VISSER e opwarming van de aarde leidt tot meer en intensere hittegolven, simpelweg omdat de zomers warmer worden. Daarnaast kunnen veranderingen van de straalstroom – zeer sterke winden op ongeveer 10 kilometer hoogte – leiden tot meer persistente hittegolven in de zomer en hittegolven op verschillende plekken tegelijk. Dat de gevolgen daarvan groot kunnen zijn, zagen we in 2010: toen mislukte door extreem warm en droog weer een flink deel van de graanoogst in de Rusland en de Oekraïne. Ook in de Verenigde Staten, Canada, China, Mongolië, Kazachstan en Centraal-Azië waren hittegolven, waardoor ook daar de opbrengsten van de oogst minder waren dan normaal. Dat leidde ertoe dat grote landen als Rusland en India hun grenzen sloten voor de export van graan om de eigen bevolking eerst te voeden en dat de prijzen op de wereldmarkt stegen. Daardoor werd het brood in veel landen duurder.
10
Vooral in gebieden die zelf nauwelijks graan produceren, zoals Noord-Afrika en het Midden-Oosten, was dat merkbaar. De hogere broodprijs was de directe aanleiding voor een jonge Tunesiër om zichzelf op 18 december 2010 in brand te steken. Zijn dood was het begin van een golf aan protesten in de hele regio: de Arabische Lente.
Meer hittegolven De afgelopen twintig jaar zijn er meer extreem warme zomers geweest dan in de honderd jaar ervoor. De vijf warmste zomers vielen allemaal na 2000 en ze vielen ook verder buiten het gemiddelde. Er waren meer hittegolven en deze waren bovendien extremer en bleven vaak langer hangen. Doordat de aarde warmer is geworden, is de impact van hittegolven ook groter: de grond warmt sneller op en de gevolgen voor gewassen zijn groter. Klimaatwetenschapper Dim Coumou en zijn collega’s vonden een verklaring waarom hittegolven (en overstromingen in andere gebieden) persistenter zijn geworden en op verschillende plekken tegelijk kunnen ontstaan. De straalstroom speelt daarbij een cruciale rol. Dit systeem van zeer sterke en zeer hoge winden is een
nr 11 — 12 februari 2020