Phương pháp giải Các dạng bài tập chương Este - Lipit HÓA HỌC 12 (8 dạng bài tập về Este - Lipit)

TÀI LIỆU, CHUYÊN ĐỀ LỚP 12 MÔN HÓA HỌC

vectorstock.com/7471064

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection DẠY KÈM QUY NHƠN TEST PREP PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

Phương pháp giải Các dạng bài tập chương Este - Lipit HÓA HỌC 12 (8 dạng bài tập về Este - Lipit trong đề thi Đại học có giải chi tiết) WORD DOC | 2020 VERSION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

Phương pháp giải Các dạng bài tập chương Este - Lipit HÓA HỌC 12 CÓ ĐÁP ÁN 6 dạng bài tập về Este trong đề thi Đại học có giải chi tiết 2 dạng bài tập về Lipit, Chất béo trong đề thi Đại học có giải chi tiết Dạng 1: Tính chất hóa học và tên gọi của este Dạng 2: Các phản ứng hóa học của este Dạng 3: Cách điều chế, nhận biết este Dạng 4: Bài toán về phản ứng đốt cháy este Dạng 5: Bài toán về phản ứng thủy phân Dạng 6: Xác định chỉ số xà phòng hóa, chỉ số axit, chỉ số iot của chất béo Dạng 7: Bài toán về chất béo Dạng 8: Hiệu suất phản ứng este hóa 30 bài tập este trong đề thi Đại học 30 câu hỏi trắc nghiệm lý thuyết este có đáp án Dạng bài tập cách gọi tên este Dạng bài tập các phản ứng hóa học của este Dạng bài tập cách nhận biết este Dạng bài tập phản ứng đốt cháy este Dạng bài tập phản ứng thủy phân este Bài tập phản ứng thủy phân este đa chức

Dạng bài tập phản ứng este hóa Dạng bài tập phản ứng khử este Phương pháp điều chế và ứng dụng của este Bài tập về este đa chức Tìm công thức phân tử của este dựa vào phản ứng đốt cháy Tìm công thức phân tử của este dựa vào phản ứng xà phòng hóa Tìm công thức phân tử của este dựa vào phản ứng thủy phân Bài tập hỗn hợp este đơn chức tham gia phản ứng xà phòng hóa Bài tập về hỗn hợp este hay có đáp án Dạng bài tập phản ứng thủy phân lipit Xác định công thức phân tử este dựa vào tỉ khối hơi Dạng bài tập phản ứng xà phòng hóa Bài tập tính khối lượng xà phòng Câu hỏi trắc nghiệm lý thuyết vai trò và ứng dụng của chất béo Câu hỏi trắc nghiệm lý thuyết về chất giặt rửa Dạng bài tập xác định chỉ số xà phòng hóa của chất béo Cách làm bài tập về chất béo Dạng bài tập về hiệu suất phản ứng este hóa

Phương pháp giải Các dạng ạng bài tập chương Este - Lipit 6 dạng bài tập về Este trong đề thi Đại học có giải chi tiết 6 dạng bài tập về Este trong đề thi Đại học có giải chi tiết - Este đơn chức: RCOOR’ - Este đa chức được tạo ạo bbởi axit cacboxylic đa chức vàà ancol đơn chức: R(COOR’)n

ạo bbởi axit cacboxylic đơn chức và ancol đa chức: - Este đa chức được tạo (RCOO)nR’ ởi axit cacboxylic đa chức và ancol đaa chức (cùng có n - Este đa chức được tạo bởi nhóm chức): R(COO)nR’ Dạng 1: Lý thuyết và hoàn thành ssơ đồ phản ứng của este

ng các ki kiến thức về tính chất vậtt lí, hóa học, họ điều chế Phương pháp : Sử dụng hiđrocacbon và dẫn xuất Ví dụ 1 :

Sản phẩm thu được từ phản ản ứ ứng trên gồm: A. CH3CH2COOH + CH2=CHOH B. CH2=CHCOOH + CH3CH2OH C. CH3CH2COOH + CH3CHO D. CH3CH2OH + CH3CHO Hướng dẫn giải :

→ Đáp án C Ví dụ 2 : Dãy nào sau đây đư được xếp đúng theo trật tự nhiệt độ sôi của c các chất tăng dần?

A. Etyl axetat, etyl clorua, ancol etylic, axit axetic B. Ancol etylic, etylaxetat, etyl clorua, axit axetic C. Axit axetic, ancol etylic, etyl clorua, etylaxetat D. Etyl clorua, etylaxetat, ancol etylic, axit axetic Hướng dẫn giải :

ủa các ch chất hữu cơ lưu ý: Để so sánh nhiệt độ sôi của ững hhợp chất có khả năng tạo liên kết hiđro đro ( liên kết liên - Trước phải so sánh những p chất chấ có liên kết hiđro liên phân tử) và độ bên của các liên kết này. Những hợp như: axit cacboxylic, ancol hiđro có nhiệt độ sôi cao hơn nh t khối của - Những hợp chấtt không tạo được liên kết hiđro thì phảii so sánh phân tử nhiệt độ sôi càng lớn chúng, phân tử khối càng lớn nhi - Các nhóm hút e ( -Cl, -NO2,...) làm giảm nhiệt độ sôi; nhóm đẩy e (-OH; ankyl,...) làm tăng nhiệt độ sôi.

TQ: Hiđrocacbon < dẫn xuấtt halogen < andehit < xeton, este < amin < ancol< axit → Đáp án D

ện ph phản ứng este hóa giữaa axit R(COOH)m và ancol Ví dụ 3 : Khi thực hiện thức là: R’(OH)n thì este thu được có công th A. Rn(COO)m.nR’m B. (RCOO)m.nR’ C. R(COOR’)m.n D. Rm(COO)n.mR’n Hướng dẫn giải :

→ Đáp án A Ví dụ 4 : Benzyl axetat là một este có mùi thơm của hoa nhài. Công thức của benzyl axetat là A.C6H5-COO-CH3 B.CH3-COO-CH2-C6H5 C.CH3-COO-C6H5 D.C6H5-CH2-COO-CH3 → Đáp án B

ấu tạ tạo este và gọi tên Dạng 2: Viết công thức cấu Phương pháp : - Sử dụng cách gọi tên của este

∆) để xác định số nhóm chứcc este trong phân tử t và liên - Sử dụng độ bất bão hòa (∆ kết bội trong R và R’: ∆ = (2+ ∑(a-2)n)/2 ( a là hóa trị củaa nguyên tố; n là số nguyên tử của nguyên tố đó) xuất phát từ: - Nếu este đa chức có thểể xuấ

chức + Axit đơn chức, rượu đa ch + Axit đa chức, rượu đơn chức

chức + Axit và rượu đều đaa chứ ện các đồng phân khác chức như:: axit cacboxylic, andehit - Ngoài este, còn xuất hiện – rượu; xeton – rượu,... ợp, sử dụng các đáp án để biện luận Lưu ý: Một số trường hợp, thức phân tử là C4H6O2, khi thủy y phân trong môi Ví dụ 1 : Mộtt este có công th axetanđehit. Công thức cấu tạo thu gọn củaa este đó đ là: trường axit thu đượcc axetanđ A. CH3-COO-CH=CH2 B.CH2=CH-COOCH3 C. HCOO-C(CH3)=CH2 D. HCOO-CH=CH-CH3 Hướng dẫn giải :

→ Đáp án A Ví dụ 2 : Este không no mạch hhở có tỉ khối hơi so với oxi bằng ng 3,125 và khi tham h cơ. Hỏi gia phản ứng xà phòng hóa tạo ra một anđehit và một muối củaa axit hữu ấu tạ tạo phù hợp với X? có bao nhiêu công thức cấu A.4 B.2 C.3 Hướng dẫn giải : Meste = 100

D.5

Theo đề bài tạo ra một anđehit và một muối của axit hữu cơ, nên este X phải chứa gốc ancol đơn chức không no nên X có dạng R(COO-CH=CH-R’)n - Nếu n = 1 ⇒ R + R’ = 30 + R là H ⇒ R’ = 29 (C2H5) hoặc ngược lại R = 29(C2H5) và R’ = 1 (H) Ta có X là: C2H5COOCH=CH2

HCOOCH=CH-C2H5 hoặc

HCOOCH=

C(CH3)2 hoặc

+ R = 15 (CH3) ⇒ R’ = 15 (CH3) ⇒ X là: CH3COOCH=CH-CH3 - Nếu n =2 ⇒ loại (MX > 100) ⇒ Có 4 công thức cấu tạo phù hợp với X → Đáp án Ví dụ 3 : Thủy phân este có công thức phân tử C4H8O2 (với xúc tác axit) thu được 2 sản phẩm hữu cơ X và Y. Từ X có thể điều chế trực tiếp ra Y. Vậy chất X là: A. Ancol metylic B. Ancol etylic C. Axit fomic D. Etyl axetat Hướng dẫn giải : Từ X có thể điều chế trực tiếp ra Y mà este no đơn chức mạch hở ⇒ X và Y có cùng số C; X là ancol, Y là axit ⇒ Este là: CH3COOC2H5 ⇒ X là C2H5OH: Ancol etylic → Đáp án B Dạng 3: Đốt cháy este Phương pháp :

Este

no

đơn

ch chức

mạch

hở::

CnH2nO2 (

n≥2) Ta có: nCO2 = nH2O nO2 = 3/2 nCO2 – neste Este không no, đơn chức, m mạch hở, có 1 liên kết đôi ôi C=C trong phân tử: t CnH2n2O2(n≥4) Ta có: nCO2 > nH2O neste = nCO2 – nH2O

mạch hở có k liên kết đôi ôi C=C trong phân tử: t CnH2n – Este không no, đơn chức, mạ 2kO2 Este bất kì: CxHyOz (x, z ≥2) Sử dụng định luật bảo toàn khối lượng, bảo toàn nguyên tố để giải bài toán

ình để giải Chú ý: Với bài toán đốtt cháy hhỗn hợp ta sử dụng công thức trung bình Ví dụ 1 : Đốt cháy hoàn toàn 4,2g một este E thu đượcc 6,16g CO2; 2,52g H2O. Công thức cấu tạo của E là: A. HCOOC2H5 B.CH3COOCH3 C. HCOOCH3 D. CH3COOC2H5 Hướng dẫn giải :

nCO2 = 0,14 mol; nH2O = 0,14 mol nCO2 = nH2O ⇒ este no đơn chức: CnH2nO2 CnH2nO2 → nCO2 nE = (nCO2)/n = 0,14/n ⇒ ME = 14n + 32 = 4,2 : 0,14/n ⇒ n =2 ⇒ C2H4O2 ⇒ CTCT E: HCOOCH3 → Đáp án C Ví dụ 2 : Chất X chứaa C, H, O có ttỉ lệ khối lượng mC : mO = 3: 2 và khi đốt cháy ơi nnước theo tỉ lệ thể tích VCO2 : VH2O = 4 : 3 ( các thể hết X thu được CO2 và hơi ện nhi nhiệt độ và áp suất). Biết X đơn chức, mạch hở và sau tích đo ở cùng điều kiện dịch NaOH thu được rượu bậcc 1. Công thức thứ cấu tạo của khi thủy phân X bởii dung dị X là: A. CH3 – CH = CH – COOH B. CH2=CH – COOC2H5 C. CH2 = CH – COOCH3 D. CH2=CH – COOCH3 hoặặc HCOOCH2-CH=CH2 Hướng dẫn giải : Gọi CTPT của X là: CxHyOz mC : mO = 3 : 2⇒ 12x : 16z = 3: 2 ⇒ z = x/2

VCO2 : VH2O = 4 : 3 ⇒ x : y/2 = 4 : 3 ⇒ y = 3/2x

CTĐG của X là: C2H3O ⇒x : y : z = 2 : 3 : 1 ⇒ CTĐ ở, phả phản ứng với NaOH sinh ra rượu vậy X là este đơn chức X là đơn chức, mạch hở, ⇒ CTPT của X là: C4H6O2

⇒ CTCT: CH2-CH – COOCH3 hoặc HCOOCH2 – CH=CH2 → Đáp án D Ví dụ 3 : Đốt cháy hoàn toàn 14,6g chất X gồm C, H, O thu được 1,344 lít khí CO2 (ở đktc) và 0,90g H2O. Tỉ khối hơi của X so với Hiđro bằng 73. Biết khi thủy phân 0,1 mol X bằng dung dịch KOH, ta có thể thu được 0,2 mol rượu etylic và 0,1 mol muối Y. Chất X có công thức cấu tạo là: A. CH3COOC2H5 B. HCOOC2H5 C. H2C(COOC2H5)2 D. C2H5OOC – COOC2H5 Hướng dẫn giải : dX/H2 = 73 ⇒ MX = 146 ⇒ nX = 0,01 mol nCO2 = 0,06 mol; nH2O = 0,05 mol Gọi CTPT X: CxHyOz CxHyOz → xCO2 + y/2 H2O 0,01

0,01x

0,005y (mol)

0,01x = 0,06 ⇒ x = 6; 0,005y = 0,005 ⇒ y =10 MX = 146 ⇒ z = 4 ⇒ CTPT X: C6H10O4 thủy phân 0,1 mol X bằng dung dịch KOH, ta có thể thu được 0,2 mol rượu etylic và 0,1 mol muối Y ⇒ X là este của axit hai chức và rượu ancol etylic ⇒ X: C2H5OOC – COOC2H5 → Đáp án D

Dạng 4: Thủy phân este – phản ứng xà phòng hóa Este đơn chức Phương pháp : nNaOH : neste = 1 : 1 Trừ trường hợp este tạo bởi axit và phenol ( dẫn xuất phenol) ta có: nNaOH : neste = 2 : 1; sản phẩm tạo thành gồm 2 muối Các sản phẩm thủy phân có thể xảy ra: - Sản phẩm gồm muối + ancol ⇒ este của axit và ancol - Sản phẩm gồm muối + andehit ⇒ este của axit và anken - Sản phẩm gồm 2 muối ⇒ este của axit và phenol Nếu bài toán có hỗn hợp, chúng ta nên sử dụng công thức trung bình để giải toán Ví dụ 1 : Có 0,15 mol hỗn hợp 2 este đơn chức phản ứng vừa đủ với 0,25 mol NaOH và tạo thành hỗn hợp 2 muối và 1 rượu có khối lượng tương ứng là 23,9g và 2,3g. Vậy 2 muối đó là: A. CH3COOC6H5 và CH3COOC2H5 B. CH3COOC6H5 và CH3COOCH3 C. HCOOC6H5 và CH3COOH D. HCOOC6H5 và HCOOH Hướng dẫn giải :

→ Đáp án A

mạch hở có khối lượng là 12,9 gam tác dụng vừa đủ Ví dụ 2 : Một este đơn chức, m ch KOH 1M. Sau ph phản ứng thu được mộtt muối muố và anđehit. với 150ml dung dịch Công thức cấu tạo củaa este là: A. HCOOCH=CH – CH3 B. CH3COOCH=CH2 C. C2H5COOCH=CH2 D. HCOOCH=CH – CH3 và CH3COOCH = CH2 Hướng dẫn giải :

neste = nKOH = 0,15 mol CTPT của este: CxHyO2 Khối lượng phân tử của este: M = 12x + y + 32 = 12,9 : 0,15 = 86 ⇒ 12x + y = 54 ⇒ x = 4; y =6 ⇒ CTPT este: C4H6O2 Do thủy phân được 1 muối và 1 anđehit ⇒ Este có công thức cấu tạo: HCOOCH=CH – CH3 và CH3COOCH=CH2 → Đáp án D Ví dụ 3 : Hỗn hợp gồm 2 este đồng phân đều được tạo ra từ một axit no đơn chức và rượu no đơn chức. Trong cùng điều kiện 1 lít hơi hỗn hợp X nặng gấp 2 lần 1 lít CO2. Khi thủy phân 35,2g hỗn hợp X bằng 4 lít dung dịch NaOH 0,2M sau đó cô cạn thì được 44,6g chất rắn khan. Công thức của 2 este trong X là: A. C2H5COOCH3 và CH3COOC2H5 B. HCOOC3H7 và CH3COOC2H5 C. HCOOC3H7 và C2H5COOCH3 D. Chỉ có B, C đúng Hướng dẫn giải :

→ Đáp án D Este đa chức

- Axit đa + rượu đơn: n: R(COOR’)n ( n ≥ 2)

a: (RCOO)nR’ (n ≥ 2) - Axit đơn + rượu đa: a: R(COO)nR’ - Axit đa + rượu đa: Đặc biệt: mmuối = meste + mkiềm ⇒ este vòng

p, chúng ta nên sử dụng công thức trung bình để giải toán Nếu bài toán có hỗn hợp, chỉ chứa chức este) tác dụng vừa đủ với vớ 20ml dung Ví dụ 1 : 0,01 mol este X ( ch phẩm chỉ có 1 rượu và một muối có số ố mol bằng b nhau. dịch NaOH 1M tạo sảnn phẩ ịch KOH 0,25M Mặt khác khi xà phòng hóa 1,29g este X cần vừa đủ 60ml dung dịch ối. Este X có công th thức là: và thu được 1,665g muối.

A. (COO)2C2H4

B. CH2(COO)2C2H4 C. C2H4(COO)2C2H4 D. C4H8(COO)2C2H4 Hướng dẫn giải : nNaOH = 0,2 mol = 2nx ⇒X là este hai chức; nrượu = nmuối ⇒X là este của rượu hai chức và axit 2 chức ⇒X có dạng R(COO)2R’ nKOH = 0,015 R(COO)2R’ + 2KOH → R(COOK)2 + R’(OH)2 0,0075 ← 0,015 → 0,0075 (mol) MR(COOK)2 = 1,665 : 0,0075 = 222 ⇒ R = 56 ( - C4H8 - ) M X = 1,29 : 0,0075 = 172 ⇒ R’ = 28 ( -C2H4-) X là: C4H8(COO)2C2H4 → Đáp án D Ví dụ 2 : Khi thủy phân 0,01 mol este X ( chỉ chứa este) cần vừa đủ 1,2g NaOH thu được rượu đa chức và một muối của axit đơn chức. Mặt khác thủy phân 6,35g X cần vừa đủ 3g NaOH và được 7,05g muối. Este đó là: A. (C2H3COO)3C3H5 B. (CH3COO)3C3H5 C. (HCOO)3C3H5

D. (C2H5COO)3C3H5 Hướng dẫn giải : nNaOH = 0,03 = 3 n este ⇒ este 3 chức, mà thủy phân X thu được muối mu của axit ng (RCOO)3R’ đơn chức ⇒ X có dạng (RCOO3R’ + 3NaOH → 3RCOONa + R’(OH)3 Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng: mrượu = meste + mNaOH – mmuốối= 6,35 + 3 – 7,05 = 2,3g nrượu = 1/3 nNaOH = 3/3.40 = 0,025 Mrượu = 2,3 : 0,025 = 92 ⇒ R’ = 41 (-C3H5) nRCOONa = nNaOH = 0,075 ⇒ MRCOONa = 94 ⇒ R=27 (-C2H3) ⇒ X là: (C2H3COO)3C3H5 → Đáp án A

ản ứ ứng este hóa Dạng 5: Hiệu suất của phản Phương pháp : Khi tính hiệu suất: cần so sánh tỉ lệ số mol của axit và rượu u theo phản phả ứng và theo ệu su suất phản ứng được tính theo chất nào. giả thiết để khẳng định hiệu

u etylen glycol ta thu được Ví dụ 1 : Cho 200g axit axetic tác dụng với 50g rượu ản ứng là: 87,6g X. Hiệu suất của phản A. 36%

B. 74,4% C. 63% D. 47% Hướng dẫn giải :

nCH3COOH = 10/3 ; nC2H4(OH)2 = 25/31 Ta có nCH3COOH > 2nC2H4(OH)2 ⇒ hiệu suất tính theo C2H4(OH)2 nseste thực tế = 0,6 ⇒ nC2H4(OH)2 pư = 0,6

H = 0,6/(25/31) .100% =74,4% → Đáp án B Ví dụ 2 : Khi cho 10,6g hỗn hhợp X gồm HCOOH và CH3COOH (có số mol bằng ản ứng đạt 80% nhau) tác dụng với 6,9g C2H5OH (xúc tác H2SO4) khi hiệu suất phản thì khối lượng este thu được là: A. 12,96g B. 9,72g C. 13,48g D. 7,52g Hướng dẫn giải :

→ Đáp án B Dạng 6: Hằng số cân bằng ng củ của phản ứng este hóa Phương pháp : - Hằng số cân bằng:

- Nguyên lí chuyển dịch ch cân bbằng Lơ-sa-tơ-li-ê: Khi bất kỳ hệ thống ống nào ở trạng thời gian dài bị thay đổi nồng độ, nhiệt độ, thể th tích, hoặc thái cân bằng trong mộtt thờ ự đđiều chỉnh phần nào để chống lại những ững hiệu hi ứng của áp suất, thì hệ thống sẽẽ tự ng thái cân bbằng mới được thiết lập sự thay đổi và một trạng

ch trong Ví dụ 1 : Trộnn 1 mol axit axetic vvới 1 mol rượu etylic. Khi số mol các chất nhận thấy lượng este thu được là 2/3 mol. Hằng số hỗn hợp không thay đổi nữa, nh cân bằng (K) của phản ứng là: A. 2 B.4 C.6 D.8

Hướng dẫn giải :

→ Đáp án B Ví dụ 2 : Trong phản ứng ng thủ thủy phân sau:

Để tăng hiệu suất phản ứng ( ttăng tỉ lệ % este bị thủy phân) nên: 1) Thêm H2SO4 2) Thêm HCl 3) Thêm NaOH 4) Thêm H2O Trong bốn biện pháp trên, biện pháp nào là đúng: A. 1,2 B. 3,4 C. Chỉ có 3 D. Chỉ có 4

Hướng dẫn giải : - Xúc tác axit chit làm tăng vận tốc phản ứng chứ không tăng hiệu suất phản ứng - Thêm NaOH; NaOH sẽ phản ứng với CH3COOH, làm giảm nồng độ của CH3COOH, vì vậy cân bằng sẽ chuyển dịch theo chiều thuận.

- Nước là chất tham gia phản ứng. Khi thêm nước, cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận → Đáp án B 2 dạng bài tập về Lipit, Chất béo trong đề thi Đại học có giải chi tiết - CTTQ: (RCOO)3C3H5 R: Là gốc axit béo + Axit béo no: Panmitic (CH3 – [CH2]2 – COOH); Stearic (CH3 – [CH2]16 – COOH) + Axit béo không no: oleic ( C17H33COOH); linoleic(C17H31COOH) - Phản ứng cộng H2 của chất béo lỏng (dầu) → rắn (mỡ) Dạng 1: Xác định công thức hoặc khối lượng của chất béo Phương pháp : Chất béo ( lipit) thuộc loại este nên cũng tham gia phản ứng đặc trưng của este như phản ứng thủy phân; chất béo không no còn phản ứng cộng H2, I2 Ví dụ 1 : Thủy phân hoàn toàn 444g một lipit thu được 46g glixerol và hai loại axit béo. Hai loại axit béo đó là: A. C15H31COOH và C17H35COOH B. C17H31COOH và C17H35COOH C. C17H35COOH và C17H33COOH D. C17H33COOH và C15H31COOH

Hướng dẫn giải :

→ Đáp án C Ví dụ 2 : Thủy phân chất ất béo glixerol tristearat (C17H30COO)3C3H5 cần dùng ất ph phản ứng là 80%. Khối lượng ng glixerol thu được là: 1,2kg NaOH. Biết hiệu suất A. 8,100kg B. 0,750kg C. 0,736kg D. 6,900kg Hướng dẫn giải : (C17H30COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 Ta có: nNaOH = 0,03Kmol nC3H5(OH)3 = 1/3 nNaOH = 0,01Kmol mC3H5(OH)3 = 0,01.92 = 0,92kg H = 80% ⇒ mglixerol thực tế = 0,92. 80% = 0,736kg

→ Đáp án C Ví dụ 3 : Để sản xuất xà phòng người ta đun nóng axit béo với dung dịch NaOH, Tính Khối lượng glixerol thu được trong quá trình xà phòng hóa 2,225 kg tristearin có chứa 20% tạp chất với dung dịch NaOH (coi như phản ứng này xảy ra hoàn toàn)?

A. 1,78 kg B. 0,184 kg C. 0,89 kg D. 1,84 kg Hướng dẫn giải : Tristearin: (C17H35COO)3C3H5 mglixerol = 92.nglixerol = 92.ntristearin = 92. (2,225/890). 0,8 = 0,184 kg. → Đáp án C Ví dụ 4 : Đun sôi a gam một triglixerit (X) với dung dịch KOH đến khi phản ứng hoàn toàn được 0,92 gam glixerol và hỗn hợp Y gồm m gam muối của axit oleic với 3,18 gam muối của axit linoleic (C17H31COOH). Giá trị của m là A. 3,2 B. 6,4 C. 4,6 D. 7,5 Hướng dẫn giải : Ta có nC3H5(OH)3 = 0,01 mol; nC17H31COOK = 0,01 mol Mà cứ 0,01 mol chất béo tạo ra 0,03 mol muối ⇒ nC17H31COOK = 0,02 mol ⇒ m = 0,02.(282 + 38) = 6,4 g → Đáp án B Ví dụ 5 : Thuỷ phân hoàn toàn một lipit trung tính bằng NaOH thu được 46 gam glixerol (glixerin) và 429 gam hỗn hợp 2 muối. Hai loại axit béo đó là

A. C15H31COOH và C17H35COOH. B. C17H33COOH và C15H31COOH. C. C17H31COOH và C15H31COOH. D. C17H33COOH và C17H35COOH. Hướng dẫn giải : Gọi hai muối lần lượt là RCOONa và R’COONa. ⇒ 0,5. (RCOOH + 22) + 1.(R’COOH + 22) = 229 ⇔ RCOOH + 2R’COOH = 792 ⇒ RCOOH = 280 (C17H31COOH) R’COOH = 256 (C15H31COOH) → Đáp án C Ví dụ 6 : Thuỷ phân hoàn toàn chất béo A bằng dung dịch NaOH thu được 1,84g glixerol và 18,24g một muối của axit béo duy nhất. Chất béo đó có công thức là A. (C17H33COO)3C3H5 B. (C17H35COO)3C3H5 C. (C15H31COO)3C3H5 D. (C15H29COO)3C3H5 Hướng dẫn giải : (RCOO)3C3H5 + 3NaOH → 3RCOONa + C3H5(OH)3.

Ta có nC3H5(OH)3 = 0,02 mol ⇒ nRCOONa = 0,06 mol. ⇒ MRCOONa = 304 ⇒ MRCOOH = 282 (axit oleic) ⇒ Chất béo: (C17H33COO)3C3H5

→ Đáp án A Dạng 2: Xác định chỉ số axit, chỉ số xà phòng, chỉ số iot của chất béo Phương pháp : - Chỉ số axit của chất béo: là số miligam KOH cần để trung hòa lượng axit béo tự do có trong 1g chất béo - Chỉ số xà phòng hóa của chất béo: là số miligam KOH cần để xà phòng hóa triglixerit ( chất béo) và trung hòa axit béo tự do trong 1g chất béo - Chỉ số iot: là số gam iot có thể cộng vào 100g lipit. Chỉ số này để đánh giá mức độ không no của lipit Ví dụ 1 : Để trung hòa lượng axit béo tự do có trong 14g một mẩu chất béo cần 15ml dung dịch KOH 0,1M. Chỉ số axit của mẩu chất béo trên là: A. 6,0 B. 7,2 C. 4,8 D. 5,5 Hướng dẫn giải : mKOH = 0,1. 0,0015.56 = 0,084g = 84mg ⇒Chỉ số axit = 84/14 = 6 → Đáp án A Ví dụ 2 : Để xà phòng hóa 63mg chất béo trung tính cần 10,08mg NaOH. Chỉ số xà phòng của chất béo là: A. 224 B.140 C.180 D.200 Hướng dẫn giải : NaOH → KOH 40 → 56 (mg) 10,08 → 14,112 (mg) Chỉ số xà phòng là = 14,112/0,063 = 224

→ Đáp án A Ví dụ 3 : Chỉ số iot củaa triolein có giá tr trị bằng bao nhiêu?

A. 26,0 B. 86,2 C. 82,3

D. 102,0

Hướng dẫn giải :

→ Đáp án B Ví dụ 4 : Khối lượng của ủa Ba(OH)2 ccần để trung hòa 4 gam chấtt béo có chỉ ch số axit bằng 9 là: A. 36mg B. 20mg C. 50mg D. 54,96mg Hướng dẫn giải :

→ Đáp án D

chứaa 4,23% axit oleic, 1,6% axit panmitic còn lại là Ví dụ 5 : Một loại chấtt béo ch triolein. Chỉ số xà phòng hóa của mẫu chất béo trên là: A. 109,6 B. 163,2 C. 190,85 D. 171,65 Hướng dẫn giải : Giả sử có 100g chất béo ⇒ mC17H33COOH = 4,23 g; mC15H31COOH = 1,6 g; ⇒ m(C17H33COO)3C3H5 = 94,17g

chất béo trên cần: Để phản ứng hết vớii 100g ch nKOH = nC17H33COOH + nC15H31COOH + 3n(C17H33COO)3C3H5

⇒ mKOH = 19,085 g = 19085 mg ⇒ Chỉ số xà phòng hóa là: 19085/100 = 190,85 → Đáp án C Ví dụ 6 : Khi cho 58,5 gam một chất béo có thành phần chính là những axit béo ng với dung ddịch iôt thì thấy cần mộtt dung dịch chứa 9,91 chưa bão hòa phản ứng ẫu ch chất béo trên là gam iôt. Chỉ số iôt của mẫu A. 16,94 B. 16,39 C. 19,63

D. 13,69 Hướng dẫn giải : Chỉ số I2 là số gam I2 cần để cộng với 100g chất béo ⇒ Chỉ số iot là: (9,91/58,5).100 = 16,94 → Đáp án A Dạng 1: Tính chất hóa học và tên gọi của este Lý thuyết và Phương pháp giải - Nắm vững, vận dụng tốt các tính chất vật lý, hóa học của este.

- Cách gọi tên este: Tên este = tên gốc hidrocacbon R’ + tên anion gốc axit (đuôi at) Ví dụ minh họa Bài 1: Dãy nào sau đây được xếp đúng theo trật tự nhiệt độ sôi của các chất tăng dần?

A. Đietyl ete, etyl clorua, ancol etylic, axit axetic B. Ancol etylic, đietyl ete, etyl clorua, axit axetic C. Axit axetic, ancol etylic, etyl clorua, đietyl ete D. Etyl clorua, đietyl ete, ancol etylic, axit axetic Hướng dẫn: Để so sánh nhiệt độ sôi của các hợp chất hữu cơ thì: - Trước hết phải so sánh những hợp chất có khả năng tạo liên kết hidro (liên kết hidro liên phân tử) và độ bền của các liên kết này.

- Những hợp chất không tạo được liên kết hidro thì phải so sánh phân tử khối của chúng.

Bài 2: Cho glixerol (glixerin) tác dụng với hỗn hợp hai axit béo C17H35COOH và C15H31COOH thì số loại trieste được tạo ra tối đa là: A. 6

B. 3

C. 5

D. 8

Hướng dẫn: Vì có 2 loại glixerit đơn giản và 4 loại phức tạo gồm glixerit có hai gốc axit R1 và 1 gốc axit R2; loại gồm hai gốc axit R2 và một gốc axit R1 (trong mỗi loại này gồm hai loại khác nhau là hai gốc axit giống nhau ở kế cận nhau và hai gốc axit giống nhau không kế cận nhau). Đáp án A Bài 3: Câu nào sau đây sai?

A. Chất béo ở điều kiện thường là chất rắn B. Chất béo nhẹ hơn nước.

C. Chất béo không tan trong nước, tan trong các dung môi hữu cơ D. Chất béo có nhiều trong tự nhiên.

Hướng dẫn: Chất béo ở điều kiện thường , có thể là chất rắn (tristearin) hoặc chất lỏng (triolein) Đáp án: A Bài 4: A là một este có công thức thực nghiệm (C3H5O2)n. Một mol A tác dụng vừa đủ hai mol KOH trong dung dịch, tạo một muối và hai rượu hơn kém nhau một nguyên tử cacbon trong phân tử. A là: A. Metyl etyl malonat B. Metyl Vinyl malonat C. Vinyl alyl oxalat

D. Metyl etyl ađipat Hướng dẫn: A tác dụng với 2 mol KOH ⇒ A là este hai chức ⇒ n = 2 ⇒ A có CTPT là: C6H10O4 Nhận thấy: CH3OOCCH2COOC2H5 + 2KOH → CH3OH + C2H5OH + KOOCCH2COOK (thỏa mãn) Vậy A là: etyl metyl malonat Đáp án: A Bài 5: Viết công thức cấu tạo các đồng phân este của C5H10O2.

Hướng dẫn: C5H10O2 có ∆ = 1 nên đây là este đơn chức, no.

Có 9 đồng phân của este: H-COO-CH2-CH2-CH2-CH3 H-COO-CH(CH3)-CH2-CH3 ; H-COO-CH2-CH(CH3)-CH3 H-COO-C(CH3)3 ; CH3-COO-CH2-CH2-CH3 H3C-COO-CH(CH3)2 ; H3C-CH2-COO-CH2-CH3 CH3-CH2-CH2-COO-CH3; CH3-CH(CH3)-COO-CH3 Bài 6: Viết công thức cấu tạo, gọi tên các đồng phần đơn chức, mạch hở có thể có của C3H6O2.

Hướng dẫn: C3H6O2 có độ bất bão hòa ∆ = 1 và phân tử có hai nguyên tử oxi . ⇒ Có đồng phân về este đơn chức no và axit carboxylic đơn chức, no.

Đồng phân este : HCOOC2 H5 etyl fomiat CH3COOCH3metyl axetat Đồng phân axit cacboxylic : CH3CH2 COOH axit propionic B. Bài tập trắc nghiệm Bài 1: Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Chỉ số iot là số gam I2 cần để tác dụng với 100 gam lipit B. Chỉ số axit là số miligam KOH cần để trung hòa các axit tự do có trong 1gam chất béo.

C. Chỉ số xà phòng là số miligam KOH cần để xà phòng hóa hoàn toàn 1 gam chất béo.

D. Cả A, B, C đều đúng.

Hiển thị đáp án Bài 2: Thành phần của mỡ tự nhiên là: A. Este của axit stearic (C17H35COOH) B. Muối của axit béo.

C. Este của axit panmitic (C15H31COOH) D. Este của axit oleic (C17H33COOH) Hiển thị đáp án Đáp án: D Bài 3: Thành phần chủ yếu của nhiều loại bột giặt tổng hợp là: A. Este của axit béo B. Dẫn xuất của xenlulozơ

C. Ankyl sunfat D. Xà phòng nhân tạo Hiển thị đáp án Đáp án: C Bài 4: Khi dầu mỡ thực động vật để lâu ngày sẽ có hiện tượng ôi dầu mỡ và có mùi đặc trưng. Đó là mùi của hợp chất nào sau đây.

A. Ancol B. Hiđrocacbon thơm C. Este D. Andehit Hiển thị đáp án Đáp án: D Bài 5: Để làm sạch vết dầu ăn dính trên quần áo ta nên dùng phương pháp nào sau đây?

A. Nhỏ vài giọt cồn vào vết dầu ăn B. Giặt bằng nước C. Giặt bằng xăng D. Giặt bằng xà phòng Hiển thị đáp án Đáp án: D Bài 6: Bơ nhân tạo được sản xuất từ hợp chất nào sau đây?

A. Protein B. Gluxit C. Lipit

D. Đường Hiển thị đáp án Đáp án: C Bài 7: Khi thủy phân bất kì một chất béo nào thì cũng luôn thu được: A. Axit oleic B. Glixerol C. Axit stearic D. Axit panmitic Hiển thị đáp án Đáp án: B Bài 8: Sản phẩm hidro hóa triglixerit của axit cacboxylic không no, được gọi là: A. Dầu thực vật B. Mỡ thực phẩm C. Mỡ hóa học D. Macgarin (dầu thực vật hidro hóa) Hiển thị đáp án Đáp án: C Bài 9: Dầu ăn là khái niệm dùng để chỉ: A. Lipit thực vật B. Lipit động vật và một số ít lipit thực vật C. Lipit thực vật và một số ít lipit động vật D. Lipit động vật Hiển thị đáp án

Đáp án: C Bài 10: Cho este X có CTCT CH3COOCH=CH2. Câu nào sau đây sai?

A. X là este chưa no B. X được điều chế từ phản ứng giữa rượu và axit tương ứng.

C. X có thể làm mất màu nước brom D. Xà phòng hoá cho sản phẩm là muối và anđehit.

Este CH3COOCH=CH2 được điều chế theo phản ứng : CH3COOH + C2H2 → CH3COOCH=CH2 Hiển thị đáp án Đáp án: B Bài 11: Số công thức cấu tạo các đồng phần đơn chức, mạch hở có thể có của C4H6O2 là A. 7

B. 4

C. 8

D. 5

Hiển thị đáp án Đáp án: A C4H6O2 có ∆ = 2 và hai nguyên tử oxi Đồng phân este đơn chức, không no có một nối đôi ở gốc và đồng phân axit cacboxylic đơn chức không no một nối đôi ở gốc. Đồng phân este : HCOOCH=CH-CH3 ; HCOOCH2-CH=CH2 CH3COOCH=CH2 ; CH2=CHCOOCH3 Đồng phân axit cacboxylic : CH2=CH-CH2-COOH CH3-CH=CH-COOH CH2=C(CH3 )-COOH

ấu tạ tạo các chất có tên sau đây: Bài 12: Viết công thức cấu a) Isopropyl c) Phenyl axetat

b) alylmetacrylat d) sec – Butyl fomiat

Hiển thị đáp án Đáp án: a) CH3COOCH(CH3)2 b) H2C=C(CH3)-COO-CH2-CH=CH2 c) CH3COOC6H5 d) HCOO-CH(CH3)-CH2-CH3

ọc ccủa este Dạng 2: Các phản ứng hóa học A. Phương pháp & Ví dụ

ng pháp giải Lý thuyết và Phương - Cần nắm vững và vận ddụng tốt các tính chất lí hóa của este vàà các hợp chất xuất hidrocacbon (dẫn xuấtt halogen, ancol, andehit, khác như hidrocacbon, dẫn xu ữa chúng). axit và sự chuyển hóa giữa

tại: Lý thuyết: Các phản ứng hóa học của Este, Lipit Xem các phản ứng đầy đủ tạ Ví dụ minh họa

chất E từ metan như sau: Bài 1: Cho sơ đồ điều chếế chấ

Vậy chất E là?

Hướng dẫn:

Bài 2: Cho sơ đồ sau:

Vậy chất Z là?

Hướng dẫn:

Bài 3: Hoàn thành sơ đồ phả phản ứng sau:

Hướng dẫn:

B. Bài tập trắc nghiệm Bài 1: Cho phản ứng:

ừ phả phản ứng trên gồm: Sản phẩm thu được từ CH3CH2COOCH + CH2=CHOH CH2=CHCOOH + CH3CH2OH CH3CH2COOCH + CH3CHO CH3CH2OH + CH3CHO Hiển thị đáp án Đáp án: C

Vì CH2=CH-OH kém bền nên sẽ biến thành CH3CHO Bài 2: Cho sơ đồ chuyểnn hóa:

ất hữ hữu cơ đơn chức hơn n kém nhau 1 nguyên tử C. X, Y đều là những chất Tìm đáp án đúng.

A. X là CH3–COO–CH=CH2 B. Y là CH3–CH2–CH=O

Hiển thị đáp án Đáp án: C

ức cấ cấu tạo các chất A2, A3, A4 theo sơ đồ biến biế hóa sau: Bài 3: Xác định công thức C4H8O2 → A2 → A3 → A4 → C2H6 A. C2H5OH; CH3COOH và CH3COONa B. C3H7OH; C2H5COOH và C2H5COONa C. C4H9OH; C3H7COOH và C3H7COONa D. Câu A,B,C đúng Hiển thị đáp án Đáp án: B

Bài 4: Cho sơ đồ chuyểnn hoá sau: 1) C3H4O2 + NaOH → (A) + (B) 2) (A) + H2SO4 loãng → (C) + (D) 3) (C) + AgNO3 + NH3 + H2O → (E) + Ag↓ + NH4NO3 4) (B) + AgNO3 + NH3 + H2O → (F) + Ag↓ + NH4NO3 Các chất B và A có thể là: A. CH3CHO và HCOONa B. HCOOH và CH3CHO C. HCHO và HCOOH D. HCHO và CH3CHO Hiển thị đáp án Đáp án: A (1) HCOOCH=CH2 + NaOH → HCOONa + CH3CHO (2) HCOONa + H2SO4 → HCOOH + Na2SO4 (3) HCOOH + AgNO3 + NH3 + H2O → (NH4)2CO3 + Ag + NH4NO3 (4) CH3CHO + AgNO3 + NH3 + H2O → CH3COONH4 + Ag + NH4NO3

thức phân tử C4H8O2 vớii xúc tác axit vô cơ Bài 5: Thủyy phân este E có công th phẩm hữu cơ X, Y (chỉ chứa các nguyên tử C, H, O). Từ loãng, thu được hai sảnn phẩ ếp ra Y bbằng một phản ứng duy nhất. Chất ất X là: X có thể điều chế trực tiếp A. Axit axetic B. Rượu etylic

C. Etyl axetat D. Axit fomic Hiển thị đáp án Đáp án: B Ta thấy:

Vậy X là C2H5OH

ận biế biết este Dạng 3: Cách điều chế, nhận A. Phương pháp & Ví dụ Lý thuyết và Phương ng pháp giải

ất hóa hhọc của các este và tính chất riêng biệt của từng Nắm chắc các tính chất ới este có nối n đôi, este như làm đổi màu quỳ tím, làm mất màu dung dịch brom với phương pháp điều chế este. tạo phức với Ag+ … và phươ Ví dụ minh họa Bài 1: Từ đá vôi, than đá và các chất vô cơ cần thiết điều u chế HCOOCH3, CH3COOC2H5 Hướng dẫn:

Bài 2: Trình bày phương pháp hóa hhọc nhận biếtt các dung dịch d sau: HCOOH,CH3COOH, HCOOC2H5, CH3COOCH3, C2H3COOH Hướng dẫn:

ch 1 ít làm mẫu thử. Cho quỳ tím lần lượt vào các chất thử Trích mỗi dung dịch trên

Các mẫu thử làm quỳ tím hóa đỏ là : HCOOH, CH3COOH, C2H3COOH (nhóm 1)

hiện tượng gì (nhóm 2) Các mẫu thử còn lạii không có hi M thử làm Cho dung dịch nướcc brom llần lượt vào các mẫu thử ở nhóm 1. Mẫu mất màu nước brom là C2H3COOH.

đ nóng nhẹ.

Cho dung dịch AgNO3|NH3 lần lượt vào 2 mẫu thử còn lại và đun Mẫu thử tạo kết tủa bạc là HCOOH.

Mẫu thử không có hiện tượng gì là CH3COOH

đ nóng nhẹ.

Cho dung dịch AgNO3|NH3 lần lượt vào 2 mẫu thử ở nhóm 2 và đun ng bạ bạc là HCOOCH3 Mẫu thử tạo kết tủa trắng

Còn lại là CH3COOCH3.

ng pháp hóa hhọc để tách các chất ra khỏii nhau từ t hỗn hợp Bài 3: Trình bày phương axit axetic và etyl axetat.

Hướng dẫn:

ng vớ với CaCO3. Sau đó cô cạn hỗn hợp etyl axetat hóa hơi, h Cho hỗn hợp tác dụng ỏng. ch chất rắn thu được sau khi chưng cất cho tác dụng d với ngưng tụ lại được chất lỏng. lại tiến hành chưng cất thu được CH3COOH H2SO4. Hỗn hợp thu được lạ

B. Bài tập trắc nghiệm

Bài 1: Phản ứng nào sau đây dùng để điều chế xà phòng?

A. Đun nóng axit béo với dung dịch kiềm.

B. Đun nóng chất béo với dung dịch kiềm.

C. Đun nóng glixerol với các axit béo.

D. Cả A, B đều đúng.

Bài 1: Phản ứng nào sau đây dùng để điều chế xà phòng?

A. Đun nóng axit béo với dung dịch kiềm.

B. Đun nóng chất béo với dung dịch kiềm.

C. Đun nóng glixerol với các axit béo.

D. Cả A, B đều đúng.

Hiển thị đáp án Đáp án: D Xà phòng là muối của natri của các axit béo (RCOONa).

Khi đun axit béo với kiềm : RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O. Khi đun chất béo với kiềm : C3H5(OOCR)3 + 3NaOH → C3H5(OH)3 + 3RCOONa. Bài 2: Khi xà phòng hóa tristearin ta thu được sản phẩm là A. C15H31COONa và etanol.

B. C17H35COOH và glixerol.

C. C15H31COOH và glixerol.

D. C17H35COONa và glixerol.

Hiển thị đáp án Đáp án: D

Bài 3: Khi xà phòng hóa tripanmitin ta thu được sản phẩm là A. C15H31COONa và etanol.

B. C17H35COOH và glixerol.

C. C15H31COONa và glixerol.

D. C17H35COONa và glixerol.

Hiển thị đáp án Đáp án: C Tripanmitin : (C15H31COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C15H31COONa + C3H5(OH)3 Bài 4: Metyl acrylat được điều chế từ axit và rượu nào ?

A. CH2=C(CH3)COOH và C2H5OH. B. CH2=CHCOOH và C2H5OH. C. CH2=C(CH3)COOH và CH3OH. D. CH2=CHCOOH và CH3OH. Hiển thị đáp án Đáp án: D Bài 5: Propyl fomat được điều chế từ A. axit fomic và ancol metylic.

B. axit fomic và ancol propylic.

C. axit axetic và ancol propylic.

D. axit propionic và ancol metylic.

Hiển thị đáp án Đáp án: B

Bài 6: Thủy phân este C4H6O2 (xúc tác axit) được hai chất hữu cơ X, Y. Từ X có thể điều chế trực tiếp ra Y. Vậy X là : A. anđehit axetic.

C. axit axetic.

B. ancol etylic.

D. axit fomic.

Hiển thị đáp án Đáp án: A Bài 7: Thủyy phân este E có công th thức phân tử C4H8O2 vớii xúc tác axit vô cơ phẩm hữu cơ X, Y (chỉ chứa các nguyên tử C, H, O). Từ loãng, thu được hai sảnn phẩ ếp ra Y. Este E là : X có thể điều chế trực tiếp A. propyl fomat.

C. isopropyl fomat.

B. etyl axetat.

D. metyl propionat.

Hiển thị đáp án Đáp án: B Bài 8: Cho sơ đồ điều chếế chấ chất E từ metan như sau:

Vậy chất E là: A. C2H5OH B. CH3COOH C. HCOOCH3 D. CH3CHO Hiển thị đáp án Đáp án: C

ng đố đốt cháy este Dạng 4: Bài toán về phản ứng A. Phương pháp & Ví dụ Lý thuyết và Phương ng pháp giải CTTQ este: CnH2n+2-2k-2xO2x PT tổng quát

TH este no, đơn chức ⇒ nH2O = nCO2 ; neste = 1,5nCO2 - nO2

⇒ Số nguyên tử C là Trường hợp đốt cháy mộột hỗn hợp nhiều este thuộc cùng dãy đồng đẳng thì ta cũng kết luận tương tự như trên. nhỗn hợp = 1,5nCO2 - nO2

ở đây :

,với nmin < n–<

nmax

trị n–trong este luôn lớn hơn 2. khác vớii axit cacboxylic giá tr Ví dụ minh họa Bài 1: Đốt cháy hoàn toàn 7,4 gam este X đơn chức thu được 6,72 lít khí CO2 (đktc) và 5,4 gam nước. Xác định công thức phân tử của X. Hướng dẫn: Ta có : nCO2 = 6,72/22,4 = 0,3 (mol) và nH2O = 5,4/18 = 0,3 (mol)

ợc nH2O = nCO2 nên X là este no đơn n chức Vì khi đốt cháy X thu đượ Gọi công thức củaa este no, đơn chức là : CnH2nO2 (n ≥ 2)

Theo đề bài, ta có: MX = (0,3/n).(14n + 32) = 7,4 ⇒ n = 3

của X là : C3H6O2.

Vậy công thức phân tử củ Bài 2: Đốt cháy hoàn toàn 1,76 gam một este X thu đượcc 3,52 gam CO2 và 1,44 nh công thứ thức phân tử của X? gam H2O. Xác định Hướng dẫn: Ta có: nCO2 = 3,52/44 = 0,08 (mol); nH2O = 1,44/18 = 0,08(mol) Do nCO2 = nH2O ⇒ X có độ bất bão hòa của phân tử ∆ = 1

X là este no, đơn chức ⇒ X dạng CnH2nO2

ử củ của X là : C4H8O2 Vậy công thức phân tử Bài 3: Đốt cháy hoàn toàn 4,2 gam một este E thu đượcc 6,16 gam CO2 và 2,52 nh công thứ thức phân tử , công thức cấu tạo , gọi tên E. gam H2O. Xác định Hướng dẫn: Ta có; nCO2 = 6,16/44 = 0,14(mol); nH2O = 2,52/18 = 0,14 (mol) Do nCO2 = nH2O ⇒ ∆ = 1 ⇒ E là este no,đơn chức dạng: CnH2nO2

n = 2 ⇒ C2H4O2 ⇒ CTPT của E là HCOOCH3 (metyl fomiat)

ản phẩm phẩ phản ứng Bài 4: Đốt cháy hoàn toàn một lượng hỗn hợp hai este, cho sản dư, khối lượng bình tăng ng thêm 6,21 gam, sau đó cho qua cháy qua bình đựng P2O5 dư a. Các este nói trên thuộc tiếp dung dịch Ca(OH)2 dư, thu được 34,5 gam kết tủa. chức, no hay không no)? loại gì (đơn chức hay đaa chứ

Hướng dẫn: Khối lượng tăng lên của bình P2O5 là khối lượng H2 O P2O5 + 3H2O → 2H3PO4 Có kết tủa tạo thành là do CO2 hấp thụ CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O Ta có: nCaCO3 = 34,5/100 = 0,345 (mol) nH2O = 6,21/18 = 0,345 (mol); nCO2 = nCaCO3 = 0,345 (mol)

ủa CO2 ⇒ ∆ = 1 Số mol H2O = số mol của ơn chức Do đó, hai este đều no, đơ ợ 3,36 lít khí Bài 5: Đốt cháy hoàn toàn 3,7 gam một este đơn chức X thu được CO2 (đktc) và 2,7 gam nước. Tìm công thức phân tử của X. Hướng dẫn: ta có: nCO2 = 3,36/22,4 = 0,15 (mol) và nH2O = 2,7/18 = 0,15 (mol)

no,đơn chức Vì nCO2 = nH2O ⇒ este no,đơ ơn chức là : CnH2nO2 (n ≥ 2) Gọi công thức este no, đơ

ương trình: Theo đề bài, ta có phương mX = (0,15/n).(14n + 32) = 3,7 ⇒ 2,1n + 4,8 = 3,7n ⇒ n = 3

ử củ của X là : C3H6O2 Vậy công thức phân tử B. Bài tập trắc nghiệm

m 2 este no, đơn chức, mạch hở. đốtt cháy hoàn toàn một Bài 1: Hỗn hợp X gồm lượng X cần dùng vừa đủ 3,976 lít khí oxi ((đktc), thu đượcc 6,38 gam CO2. Mặt khác, X tác dụng vớii dung ddịch NaOH , thu được một muối và hai ancol là đồng đẳng kế tiếp. Công thứcc phân ttử của hai este trong X là : A. C2H4O2 và C5H10O2 C. C3H4O2 và C4H6O2

B. C2H4O2 và C3H6O2 D. C3H6O2 và C4H8O2

m 2 este no, đơn chức, mạch hở. đốtt cháy hoàn toàn một Bài 1: Hỗn hợp X gồm lượng X cần dùng vừa đủ 3,976 lít khí oxi ((đktc), thu đượcc 6,38 gam CO2. Mặt khác, X tác dụng vớii dung ddịch NaOH , thu được một muối và hai ancol là đồng đẳng kế tiếp. Công thứcc phân ttử của hai este trong X là : A. C2H4O2 và C5H10O2 C. C3H4O2 và C4H6O2

B. C2H4O2 và C3H6O2 D. C3H6O2 và C4H8O2

Hiển thị đáp án Đáp án: B

ời dung ddịch NaOH, thu được muối và hai ancol là đồng Khi thủy phân X bời m hai este no, đơn chức, mạch hở đồng đẳng kếế tiếp. tiế đẳng liên tiếp X gồm

Bài 2: Đốt cháy hoàn toàn 10 ml một este cần dùng hết 45 ml O2, thu được VCO2 : ản ph phẩm cháy thấy thể tích giảm m 30 ml. Các thể th tích đo ở VH2O = 4 : 3. Ngưng tụ sản ức củ của este đó là : cùng điều kiện. Công thức A. C8H6O4.

Hiển thị đáp án Đáp án: B

B. C4H6O2.

C. C4H8O2

D. C4H6O4.

hơi, tỉ lệ về thể tích bằng tỉ lệ về số mol nên có thể áp Đối với các chất khi và hơ dụng định luật bảo toàn nguyên tố theo thể tích của các chất.

Theo giả thiết suy ra : VH2O = 30 ml ; VCO2 = 40 ml Sơ đồ phản ứng : CxHyOz + O2 → CO2 + H2O Áp dụng định luật bảo toàn nguyên tố cho các nguyên tố C, H, O ta có :

Vậy este có công thức là C4H6O2.

ktc) thu hỗn hỗ hợp CO2 và Bài 3: Đốt cháy hoàn toàn 2,28 gam X ccần 3,36 lít oxi (đktc) ứng 6 : 5. Nếu đun X trong dung dịch H2SO4 loãng thu H2O có tỉ lệ thể tích tương ứ được axit Y có dY/H2 và ancol đơn chức Z. Công thức của X là : A. C2H5COOC2H5.

B. CH3COOCH3.

C. C2H3COOC2H5.

D. C2H3COOC3H7.

Hiển thị đáp án Đáp án: D Vì VCO2 : VH2O = nCO2 : nH2O = 6 : 5 ⇒ nC : nH = 6 : 10 = 3 : 5.

ột axit cacboxylic Bài 4: Đốt cháy hoàn toàn 0,11 gam một este X ( tạo nên từ một đơn chức và một ancol đơn chức) thu được 0,22 gam CO2 và 0,09 gam H2O. Số este đồng phân của X là: A. 2.

B. 5.

C. 6.

D. 4.

Hiển thị đáp án Đáp án: D Số mol CO2 bằng số H2O bằng 0,005 nên X là este no, đơn chức CnH2nO2.

CnH2nO2 → nCO2 Ta có hệ :

Số este đồng phân củaa X là 4.

HCOOCH2CH2CH3 ; CH3CH2COOCH3.

HCOOCH(CH3)CH3 ;

CH3COOCH2CH3 ;

m vinyl axetat, metyl axetat vvàà etyl fomat. Đốt cháy hoàn Bài 5: Hỗn hợp X gồm toàn 3,08 gam X, thu được 2,16 gam H2O. Phần trăm số mol của vinyl axetat trong X là : A. 25%.

B. 27,92%.

C. 72,08%.

D. 75%.

Hiển thị đáp án Đáp án: A Hỗn hợp X gồm CH3COOCH=CH2; CH3COOCH3; HCOOC2H5.

ủa ba ch chất là Đặt công thức chung của

ủa CH3COOC2H3 = 25%.

Phần trăm về số mol của

m axit acrylic, vinyl axetat, metyl Bài 6: Đốt cháy hoàn toàn 3,42 gam hhỗn hợp gồm acrylat và axit oleic, rồi hhấp thụ toàn bộ sản phẩm cháy vào dung dịch Kh lượng Ca(OH)2 (dư). Sau phản ứng thu được 18 gam kết tủa và dung dịch X. Khối ng dung dị dịch Ca(OH)2 ban đầu đã thay đổi như thế nào ?

X so với khối lượng A. Tăng 2,70 gam.

B. Giảm 7,74 gam.

C. Tăng 7,92 gam.

D. Giảm 7,38 gam.

Hiển thị đáp án Đáp án: D Các chất đề cho đềuu có ddạng CnH2n-2O2. Đặt công thứcc phân tử trug bình của các chất là Sơ đồ phản ứng :

Vậy dung dịch sau phản ản ứ ứng giảm so với dung dịch X là : mCaCO3 - (mCO2 + mH2O) = 7,38 gam.

ktc) và 3,6 gam H2O. Biết E Bài 7: Đốtt cháy 6 gam este E thu được 4,48 lít CO2 (đktc) ới dung dịch AgNO3/NH3. Công thức cấu ấu tạo t của E là : có phản ứng tráng gương vớ A. CH3COOCH2CH2CH3.

C. HCOOC2H5.

Hiển thị đáp án Đáp án: D

B. HCOOCH2CH2CH3.

D. HCOOCH3.

ở có công thức th Đốt cháy E thu đượcc mol nên E là este no, đơn chức, mạch hở phân tử là CnH2nO2.

Sơ đồ phản ứng :

E là C2H4O2(HCOOCH3).

chỉ chứa nhóm chứcc este ta thu được 4.48 lít Bài 8: Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol X ch CO2 (đktc) và 3,6 gam H2O. CTPT của este X có thể là: A. C6H8O2 B. C4H8O4 C. C2H4O2 D. C3H6O2 Hiển thị đáp án Đáp án: C Ta có: nCO2 = 4,48/22,4 = 0,2 (mol); nH2O = 3,6/18 = 0,2 (mol) 0,1 mol este khi chát tạo ra 0,2 mol CO2 và 0,2 mol H2O nên este là C2H4O2.

ng thủ thủy phân Dạng 5: Bài toán về phản ứng A. Phương pháp & Ví dụ

ng pháp giải Lý thuyết và Phương Với este đơn chức

+ Trong phản ứng thủy phân este đơn chức thì tỉ lệ nNaOH : n este = 1:1 Riêng phản ứng thủy phân este của phenol thì tỉ lệ là nNaOH : n este = 2:1 + Phản ứng thủy phân este thu được anđehit thì este phải có công thức là RCOOCH=CH–R’. + Phản ứng thủy phân este thu được xeton thì este phải có công thức là RCOOC(R’’)=CH–R’.

(R’ có thể là nguyên tử H hoặc gốc hiđrocacbon, R’’ phải là gốc hiđrocacbon ). + Este có thể tham gia phản ứng tráng gương thì phải có công thức là HCOOR. + Este sau khi thủy phân cho sản phẩm có khả năng tham gia phản ứng tráng gương thì phải có công thức là HCOOR hoặc RCOOCH=CH–R’. + Nếu thủy phân este trong môi trường kiềm mà đề bài cho biết : “...Sau khi thủy phân hoàn toàn este, cô cạn dung dịch được m gam chất rắn” thì trong chất rắn thường có cả NaOH hoặc KOH dư. + Nếu thủy phân este mà khối lượng các chất tham gia phản ứng bằng khối lượng của sản phẩm tạo thành thì este đem thủy phân là este vòng.

Với este đa chức + Trong phản ứng thủy phân este đa chức thì tỉ lệ nNaOH : n este > 1 Nếu T = 2 Este có 2 chức, T = 3 Este có 3 chức... + Este đa chức có thể tạo thành từ ancol đa chức và axit đơn chức; ancol đơn chức và axit đa chức; cả axit và ancol đều đa chức; hợp chất tạp chức với các axit và ancol đơn chức.

Ví dụ minh họa Bài 1: Muốn thuỷ phân 5,6 gam hỗn hợp etyl axetat và etyl fomiat (etyl fomat) cần 25,96 ml NaOH 10% (D = 1,08 g/ml). Thành phần % khối lượng của etyl axetat trong hỗn hợp là :

A. 47,14%.

B. 52,16%.

C. 36,18%.

D. 50,20%.

Hướng dẫn: Đặt x là số mol CH3COOC2H5 và y là số mol HCOOC2H5.

Phương trình phản ứng: CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH HCOOC2H5 + NaOH → HCOONa + C2H5OH

(1) (2)

Theo giả thiết và các phản ứng ta có hệ phương trình :

⇒ x = 0,03 và y = 0,04. ⇒ % mCH3COOC2H5 = 47,14%. Đáp án A.

ữu cơ đơn chức X tác dụng vừa đủ vớii 50 gam dung dịch d Bài 2: Cho m gam chất hữu ả ứng hoàn toàn thu được 9,6 gam muối của ủa một m axit hữu NaOH 8%, sau khi phản thức của X là : cơ và 3,2 gam mộtt ancol. Công th A. CH3COOC2H5.

C. CH2=CHCOOCH3.

B. C2H5COOCH3.

D. CH3COOCH=CH2.

Hướng dẫn: Đặt công thức của X là RCOOR’.

Theo giả thiết ta có :

MR’OH = R’+ 17 = 32 R’= 15 (CH3–) và MRCOONa = R + 67 = 96 R = 29(C2H5–).

Vậy công thức của X là C2H5COOCH3. Đáp án B.

ởi axit đơn chức và ancol đơn chức có tỉỉ khối khố với He bằng Bài 3: Một este X tạo bởi b 17/22 22. Khi đun nóng X với dung ddịch NaOH tạo ra muối có khối lượng bằng lượng este đã phản ứng. Tên X là: A. Etyl axetat.

B. Metyl axetat.

C. Iso-propyl fomat.

D. Metyl propionat.

Hướng dẫn:

ng RCOOR’, mu muối tạo thành là RCOONa. Este có công thức dạng Phương trình phản ứng : RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

muối, nên tỉ lệ về khối lượng củaa chúng cũng c là tỉ lệ Vì số mol este bằng sốố mol mu về khối lượng mol.

⇒ 17R’ - 5R = 726 (1).

Mặt khác Meste = 4.22 = 88 ⇒ R + 44 + R’ = 88 ⇒ R + R’ = 44 (2).

Từ (1) và (2) ta có : R = 1 (H-); R’ = 43 (C3H7-). Vậy tên este là iso-propyl fomat

Bài 4: Xà phòng hóa 8,8 gam etyl axetat bằng 200 ml dung dịch NaOH 0,2M. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được bao nhiêu gam muối khan?

Hướng dẫn: Ta có: nCH3COOC2H5 = 5,5/88 = 0,1 (mol) Và nNaOH ban đầu = 0,2 .0,2 = 0,04 (mol) Este dư, NaOH hết CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH

(1)

Từ (1) ⇒ nCH3 COONa = nNaOH = 0,04 (mol) mCH3 COONa = 0,04 .82 = 3,28(gam) Bài 5: Este X được tạo thành từ etylen glicol và hai axit cacboxylic đơn chức.

Trong phân tử este, số nguyên tử cacbon nhiều hơn số nguyên tử oxi là 1. Khi cho m gam X tác dụng với dung dịch NaOH (dư) thì lượng NaOH đã phản ứng là 10 gam. Giá trị của m là : A. 14,5.

B. 17,5.

C. 15,5.

D. 16,5.

Hướng dẫn: Theo giả thiết ta cho biết X là este hai chức của etylen glicol và axit hữu cơ đơn chức; X có 4 nguyên tử O và có 5 nguyên tử C. Vậy công thức của X là : HCOOC2H4OOCCH3 Phương trình phản ứng : HCOOC2H4OOCCH3 + 2NaOH → HCOONa + CH3COONa + C2H4(OH)2 Theo giả thiết và (1) ta có : nHCOOC2H4OOCCH3 = 1/2 nNaOH = 1/2 . 10/40 = 0,125 mol Vậy mX = 0,125.132 = 16,5 gam.

B. Bài tập trắc nghiệm Bài 1: Để xà phòng hóa 17,4 gam một este no đơn chức cần dùng 300 ml dung dịch NaOH 0,5M. tìm công thức phân tử của este đem dùng.

A. C6H12O2 C. C4H8O2

B. C5H10O2 D. C6H10O2

Vậy công thức phân tử của este là C6H12O2) Bài 1: Để xà phòng hóa 17,4 gam một este no đơn chức cần dùng 300 ml dung dịch NaOH 0,5M. tìm công thức phân tử của este đem dùng.

A. C6H12O2 C. C4H8O2

B. C5H10O2 D. C6H10O2

Vậy công thức phân tử của este là C6H12O2) Hiển thị đáp án Đáp án: A Gọi công thức của este no, đơn chức là CnH2nO2 Khi xà phòng hóa thì : neste = nNaOH neste = 0,3 .0,5 = 0,15 (mol) ⇒ Meste = 17,4/0,15 = 116 14n + 32 = 116 ⇒ n = 6 Bài 2: Thủy phân hoàn toàn 8,8 gam este đơn chức, mạch hở X với 100 ml dung dịch KOH 1M (vừa đủ ) thu được 4,6 gam một ancol Y. Xác định tên gọi của X. A. CH3COOCH3

B. HCOOC2H5

C. CH3COOC2H5

D. C2H5COOC2H5

Hiển thị đáp án Đáp án: C Gọi công thức este đơn chức X là RCOOR'

Ta có: nKOH = 0,1*1 = 0,1(mol) RCOOR' + KOH → RCOOK + R'OH

(1)

Từ (1) ⇒ nR'OH = 0,1(mol) ⇒ MR'OH = 4,6/0,1 = 46 ⇒ R' = 29 ⇒ C2H5Y: C2H5OH ⇒ X là CH3COOC2H5( vì MX = 88) : etyl axetat

ủy phân hoàn toàn Bài 3: E là este của mộtt axit đơn chức và ancol đơn chức. Để thủy L ợng 6,6 gam chất E phải dùng 34,1 ml dung dịch NaOH 10% (d = 1,1 g/ml). Lư NaOH này dùng dư 25% so với lượng NaOH phản ứng. Công thức ức cấu c tạo đúng của E là: A. CH3COOCH3 B. HCOOC3H7 C. CH3COOC2H5 D. Cả B và C đều đúng Hiển thị đáp án Đáp án: D Ta có:

⇒ ME = 88 gam ⇔ R + 44 + R’ = 88 ⇒ R + R’ = 44 - Khi R = 1 ⇒ R’ = 43 (C3H7) ⇒ CTCT (E): HCOOC3H7(propyl fomiat) - Khi R = 15 ⇒ R’ = 29 ⇒ CTCT (E): CH3COOC2H5 (etyl axetat) Bài 4: Để xà phòng hóa 17,4 gam một este no đơn chức cần dùng 300 ml dung ch NaOH 0,5M. Công thứ thức phân tử của este là: dịch

A. C3H66O2 B. C5H10O2 C. C6H12O2 D. C4H10O2 Hiển thị đáp án Đáp án: C Gọi công thức của este no, đơn chức là CnH2nO2 ⇒ neste = nNaOH ⇒ neste = 0,3 x 0,5 = 0,15 (mol) ⇒ Meste = 17,4/0,15 = 116 ⇒ 14n + 32 = 116 ⇒ n = 6 Vậy công thức phân tử của este là C6H12O2.

Bài 5: Cho axit salixylic (axit o-hiđroxibenzoic) phản ứng với anhiđrit axetic, thu được axit axetylsalixylic (o-CH3COO–C6H4–COOH) dùng làm thuốc cảm (aspirin). Để phản ứng hoàn toàn với 43,2 gam axit axetylsalixylic cần vừa đủ V lít dung dịch KOH 1M. Giá trị của V là : A. 0,72.

B. 0,48.

C. 0,96.

D. 0,24.

Hiển thị đáp án Đáp án: A o-CH3COO–C6H4–COOH + 3KOH → CH3COOK + o-KO–C6H4–COOK + H2O (1) ⇒ nKOH = 3.no-CH3COO–C6H4–COOH = 3 . 43,2/180 = 0,72 mol Bài 6: Xà phòng hoá 22,2 gam hỗn hợp gồm 2 este đồng phân, cần dùng 12 gam NaOH, thu 20,492 gam muối khan (hao hụt 6%). Trong X chắc chắn có một este với công thức và số mol tương ứng là : A. HCOOC2H5 0,2 mol.

B. CH3COOCH3 0,2 mol.

C. HCOOC2H5 0,15 mol

D. CH3COOC2H3 0,15 mol.

Hiển thị đáp án Đáp án: A

mmuối theo lí thuyếtt = 20,492/94 . 100 = 21,8 gam. nEste = n = 0NaOH,3 mol; mmu d Meste = 22,2/0,3 = 74 gam/mol ⇒ công thức phân tử củaa 2 este có dạng C3H6O2. ủa hai este là HCOOC2H5 và CH3COOCH3.

Vậy công thức cấu tạo của Gọi x là mol củaa HCOOC2H5 và y là số mol của CH3COOCH3. Ta có hệ

ng 200 gam dung dịch dị NaOH 8% Bài 7: Xà phòng hoá hoàn toàn m gam lipit X bbằng n khan. Công thức th cấu sau phản ứng thu đượcc 9,2 gam glixerol và 94,6 gam chất rắn tạo của X là : A. (C17H35COO)3C3H5.

B. (C15H31COO)3C3H5.

C. (C17H33COO)3C3H5.

D. (C17H31COO)3C3H5.

Hiển thị đáp án Đáp án: D Đặt công thức trung bình của lipit X là C3H5(OOCR)3.

C3H5(OOCR)3 + 3NaOH → C3H5(OH)3 + 3RCOONa (1) Theo giả thiết ta có ⇒ Do đóó trong 94,6 gam chất rắn có 0,1 mol NaOH dư và 0,3 mol RCOONa. ⇒ 0,1.40 + (R + 67).0,3 = 94,6 ⇒ R = 235 ⇒ R là C17H31–

un nóng 66,3 gam etyl propionat với 400 ml dung dịch ch NaOH 2M, cô cạn c Bài 8: Đun ng khố khối lượng chất rắn thu được là: dung dịch sau phản ứng A. 62,4 gam.

B. 59,3 gam.

C. 82,45 gam.

D. 68,4 gam.

Hiển thị đáp án Đáp án: D

Bảo toàn khối lượng ⇒ chất rắn = 66,3 + 0,8.40 - 0,65.46 = 68,4 g

chỉ số axit, chỉ số iot của chất ất béo Dạng 6: Xác định chỉ số xà phòng hóa, ch A. Phương pháp & Ví dụ Lý thuyết và Phương ng pháp giải

ch béo gọi - Số miligam KOH dùng để trung hòa lượng axit tự do trong 1 gam chất là chỉ số axit của chất béo chất béo: là số miligam KOH cần để xà phòng hóa - Chỉ số xà phòng của ch ất béo. triglixerit (tức chất béo) và trung hòa axit béo ttự do trong gam chất thể cộng vào 100 gam lipit. Chỉ số này dùng để - Chỉ số iot: là số gam iot có th của lipit đánh giá mức độ không no củ Ví dụ minh họa

ẩu chất ch béo cần Bài 1: Để trung hòa lượng axit béo ttự do có trong 14 gam một mẩu ch KOH 0,1M. Ch Chỉ số axit của mẩu chất béo trên là: 15ml dung dịch A. 6,0 B. 7,2 C. 4,8 D. 5,5

Hướng dẫn: Theo định nghĩa: chỉỉ sốố axit ccủa chất béo là số miligam KOH cần ần dùng để trung chất béo. hòa hết các axit béo tự do có trong 1 gam ch Ta có: mKOH = 0,015 x 0,1 x 56000 = 84 (mg) ⇒ Chỉ số axit là: 84/14 = 6

ới 100 gam lipit có ch chỉ số axit bằng ng 7 phải phả dùng 17,92 Bài 2: Để tác dụng hết với ng muố muối thu được là: gam KOH. Khối lượng A. 108,265 g B. 170 g C. 82,265 g D. 107,57 g Hướng dẫn: Ta có: mKOH cần dùng = 7 x 100 = 700 mg = 0,7 (gam) ⇒ nKOH = 0,7/56 = 0,0125 (mol)

Vậy mmuối = 100 + mKOH - mH2O - mglixerol = 100 + 17,92 – 0,0125 x 18 – 0,3075/3 x 92 = 108, 265 (gam)

Bài 3: Hãy tính khối lượng NaOH cần dùng để trung hòa axit tự do có trong 5 gam chất béo với chỉ số axit bằng 7.

Hướng dẫn: Theo định nghĩa, chỉ số axit của chất béo bằng 7 nghĩa là muốn trung hòa lượng axit béo tự do trong 1 gam chất béo phải dùng 7 mg KOH. Vậy muốn trung hòa axit béo tự do trong 5 gam chất béo có chỉ số 7 thì phải dùng 5 * 7 = 35 mg KOH, hay 0,035/56 mol KOH ⇒ 0,035/56 mol OH- ⇒ 0,035/56 mol NaOH ⇒ khối lượng NaOH cần để trung hòa axit tự do trong 5 gam chất béo có chỉ số axit bằng 7 là: mNaOH = 0,035/56*40g = 25(mg) = 0,025g|5g chất béo B. Bài tập trắc nghiệm Bài 1: Để xà phòng hóa hoàn toàn 2,52 gam một lipit cần dùng 90ml dung dịch NaOH 0,1M. Chỉ số xà phòng của lipit là: A. 210 B. 150 C. 187 D. 200 Bài 1: Để xà phòng hóa hoàn toàn 2,52 gam một lipit cần dùng 90ml dung dịch NaOH 0,1M. Chỉ số xà phòng của lipit là: A. 210 B. 150 C. 187 D. 200 Hiển thị đáp án Đáp án: D

Ta có: nKOH = nNaOH = 0,09 x 0,1 = 0,009 (mol) ⇒ mKOH = 0,009 x 56 = 0,504 (gam) = 504 (mg)

n: 504/2,52 = 200 (mg) KOH 1 gam lipit cần: Vậy chỉ số xà phòng là 200

chất béo cần 3 ml dung dịch ch KOH 0,1M. tính chỉ ch số Bài 2: Khi trung hòa 2,8 gam ch axit chủa chất béo đó.

A. 6

B. 5

C. 7

D. 8

Hiển thị đáp án Đáp án: A Ta có: nKOH = 0,1 .0,003 = 0,0003 (mol) ⇒ mKOH = 0,0003 .56 = 0,0168(gam) = 16,8 (mg) Vậy chỉ số axit = 16,8/2,8 = 6

một chất béo X đó cần 6ml dung dịch ịch KOH 0,1M. Bài 3: Muốn trung hòa 5,6 gam m chất béo X và tính lượng KOH cần n trung hòa 4 gam chất Hãy tính chỉ số axit củaa chấ ng 7. béo có Y chỉ số axit bằng A. 5 và 14mg KOH B. 4 và 26mg KOH C. 3 và 56mg KOH D. 6 và 28mg KOH Hiển thị đáp án Đáp án: D

Trung hòa 4g chấtt béo cần mKOH = 4.7 = 28 (mg)

Bài 4: Chỉ số iot của triolein có giá trị bằng bao nhiêu?

A. 26,0 B. 86,2 C. 82,3 D. 102,0 Hiển thị đáp án Đáp án: B Phản ứng: (C17H33COO)3C3H5 + 3I2 → (C17H33COOI2)3C3H5 ⇒ Chỉ số iot là: (3 × 254)/884 x 100 = 86,2 Bài 5: Số miligam KOH trung hòa hết lượng axit tự do và xà phòng của chất béo.

Tính chỉ số xà phòng hóa của mẫu chất béo có chỉ số axit bằng 7 chứa tritearoylglixerol còn lẫn một lượng axit stearic.

A. 175

B. 168

C. 184

D. 158

Hiển thị đáp án Đáp án: A Khối lượng KOH trung hòa axit : 0,007 (gam) nKOH = 0,007/56 = 0,125.10-3 (mol) Khối lượng C17H35COOH trong 1 gam chất béo là: 0,125.10-3.890 = 0,11125 (gam) Khối lượng tristearoyl glixerol trong 1 gam chất béo là: 0,8875 (gam) ≈0,001 (mol) ⇒ nKOH = 0,003(mol) ⇒ mKOH = 0,168(gam) Chỉ số xà phòng hóa là : 168 + 7 = 175.

Bài 6: Để xà phòng hóa 63 mg chất béo trung tính cần 10,08 mg NaOH. Xác định chỉ số xà phòng của chất béo đem dùng.

A.112

B. 124

C.224

D.214

Hiển thị đáp án Đáp án: C

Chỉ số xà phòng = 14,112/0,063 = 224

Dạng 7: Bài toán về chất béo A. Phương pháp & Ví dụ Lý thuyết và Phương ng pháp giải

loại este nên cũng tham gia phản ứng đặc trưng của este Chất béo (lipit) thuộcc loạ ng axit hay trong môi trường kiềm). như phản ứng thủy phân (trong mối trường Ngoài ra vớii lipit không no còn có phản ứng cộng như công H2, cộng Iôt...

Ví dụ minh họa Bài 1: Thủy phân hoàn toàn 444 gam một lipit thu đượcc 46 gam glixerol (glixerin)và hai loạii axit béo. Xác định công thức của hai loạii axit béo đó.

Hướng dẫn: Ta có: nglixerol = 46/92 = 0,5(mol) Gọi công thức củaa lipit có ddạng: Phản ứng:

Mà : MC17H35- = 239 ; MC17H33- = 237 MC15H33- = 213; MC15H31- = 211

nghiệm thích hợp : C17H35- và C17H33Kết hợp với (*) ⇒ cặpp nghi ng vừa vừ đủ với 150 Bài 2: 10,4 gam hỗn hợpp X ggồm axit axetic và etyl axetat tác dụng ch natri hidroxit 4%. Xác định thành phần phần trăm m theo khối kh lượng gam dung dịch của etyl axetat trong hỗnn hợp ban đầu.

Hướng dẫn: Gọi A là số mol của CH3COOH và b là số mol của CH3COOC2H5 Ta có: nNaOH = (4*150)/(100*40) = 0,15 (mol)

ương trình: Theo đề bài, ta có hệ phươ Giải hệ phương trình, ta được: a = 0,1; b = 0,05 Vậy : %mCH3COOC2H5 = 0,05.88/10,4 . 100% = 42,3% Bài 3: Thủy phân chấtt béo glixerol tristearat (C17H35COO)3C3H5 cần dùng 1,2 kg ản ứ ứng là 80%. Khối lượng glixerol thu được là: NaOH. Biết hiệu suất phản A. 8,100 kg

B. 0.750 kg C. 0,736 kg D. 6,900 kg Hướng dẫn: (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 (1) Ta có: nNaOH = 1,2/40 = 0,03 (kmol) Từ (1) ⇒ nC3H5(OH)3 = 1/3 nNaOH = 0,01 (kmol) ⇒ mC3H5(0H)3 = 0,01 x 92 = 0,92 (kg) Vì H = 80% ⇒ mC3H5(0H)3 thực tế = 0,92 x 80/100 = 0,736 (kg) Đáp án C B. Bài tập trắc nghiệm

ng tristearin (còn 11% tạp Bài 1: Cần bao nhiêu kg chất béo chứa 89% khối lượng t xà phòng chất trơ bị loại bỏ trong quá trình nấu xà phòng) để sản xuất được 1 tấn ng natri stearate. chứa 72% khối lượng A. 702,63g

B. 789,47g

C. 704,84g

D. 805,46g

ng tristearin (còn 11% tạp Bài 1: Cần bao nhiêu kg chất béo chứa 89% khối lượng t xà phòng chất trơ bị loại bỏ trong quá trình nấu xà phòng) để sản xuất được 1 tấn ng natri stearate. chứa 72% khối lượng A. 702,63g

B. 789,47g

C. 704,84g

D. 805,46g

Hiển thị đáp án Đáp án: B (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3

Khối lượng chất béo là : 702,63.(100/89) = 789,47(kg)

ứaa 50% olein (glixerol trioleat) 30% panmitin (glixerol Bài 2: Một loại mỡ chứa tripanmitat) và 20% stearin (glixerol tristearat). Viết phương trình phản ứng điều ỡ trên. Tính khối lượng xà phòng và khối lượng glixerol chế xà phòng từ loại mỡ Giả sử phản ứng xảy ra hoàn toàn. thu được từ 100kg mỡ đó. Gi A. 102,3 g và 23,4g

B. 213g và 11g

C. 103,2g và 10,7g

D. 224g và 32g

Hiển thị đáp án Đáp án: C Phản ứng.

Trong hỗn hợpp 100 kg mỡ có : 50 kg olein; 30 kg panmitin vàà 20 kg sterin.

Khối lượng xà phòng thu được:

ng glixerol thu được: Khối lượng một lipit trung tính cần n 1,68 gam KOH. Từ T 1 Bài 3: Thuỷ phân hoàn toàn 10 gam m tấn lipit trên có thể điềuu chế được bao nhiêu tấn xà phòng natri loại 72%.

A. 1,428 B. 1,028 C. 1,513

D. 1,628 Hiển thị đáp án Đáp án: A Theo đề bài ⇒ Thủyy phân 10 g lipid cần nNaOH = nKOH = 1,68/56 = 0,03 mol

cần nNaOH = 3000 mol ⇒ Thủy phân 1 tấnn lipid cầ ⇒ nC3H5(OH)3 = 1/3 . nNaOH = 1000 mol BTKL ⇒ mxà phòng = 106 + 3000.40 - 1000.92 = 1028000 = 1,028 tấn ⇒ m xà phòng 72% = 1,028/0,72 = 1,428 tấn

thức: Bài 4: Giả sử một chấtt béo có công th Muốn điều chế 20 kg xà phòng từ chất béo này thì cần dùng bao nhiêu kg chất àn toàn. béo này để tác dụng vớii dung ddịch xút? Coi phản ứng xảy ra hoàn A. 19,37 kg chất béo B. 21,5 kg C. 25,8 kg D. Một trị số khác Hiển thị đáp án Đáp án: A

ất béo đó Giả sử ta cần x mol chất

Bảo toàn khối lượng ⇒ 860x + 3x.40 = mxà phòng + x.92 Mà mxà phòng = 20 000g ⇒ x = 22,522 ⇒ mchất béo = 22,522.860 = 19,37.103 (g) = 19,37 kg Bài 5: Câu nào sau đây đúng? Dầu mỡ động thực vật và dầu bôi trơn máy: A. Khác nhau hoàn toàn B. Giống nhau hoàn toàn C. Chỉ giống nhau về tính chất hoá học.

D. Đều là lipit.

Hiển thị đáp án Đáp án: A Dầu mỡ động thực vật là các trieste, còn dầu mỡ bôi trơn máy là các ankan cao phân tử. Chúng hoàn toàn khác nhau.

Bài 6: Câu nào sau đây sai?

A. Lipit là một loại chất béo B. Lipit có trong tế bào sống C. Lipit không hoà tan trong nước D. Lipit là một loại este phức tạp Hiển thị đáp án Đáp án:A Lipit bao gồm các chất béo, sáp, steroid, phospholipid...

Dạng 8: Hiệu suất phản ứng este hóa A. Phương pháp & Ví dụ Lý thuyết và Phương pháp giải

ất ph phản ứng: Công thức tính hiệu suất chất ban đầu cần lấy Cách 1: Tính theo lượng ch

sản phẩm phản ứng thu được: Cách 2: Tính theo lượng sả

Ví dụ minh họa

Gi sử chỉ Bài 1: Thực hiện phản ứng este hóa 9,2g glixerol vvớii 60g axit axetic. Giả khối lượng 17,44g. Tính hiệu suất của ủa phản ph ứng este thu đượcc glixerol triaxetat có kh hóa: Hướng dẫn: nglixerol = 0,1 mol naxit axetic = 1 mol

Từ PT: meste = 0,1.218 = 21,8g Thực tế: meste = 17,44g

t: H% = 17,44/21,8.100 = 80% Hiệu suất: ng 1 lượng vừa đủ Bài 2: Thực hiện phản ứng este hóa m gam CH3COOH bằng Hiệu suất phản ứng ng H = 60%. Giá trị của m?

C2H5OH thu đượcc 0,02 mol este. Hi Hướng dẫn:

Theo lí thuyết: khối lượng CH3COOH cần dùng là: 60.0,02 = 1,2 g

ực tế khối lượng axit đã dùng: m = 1,2 . 100/60 = 2 g Hiệu suất H = 60% ⇒ thự m axit HCOOH và CH3COOH (tỉ lệ mol 1:1). Lấy L 5,3 gam Bài 3: Hỗn hợp X gồm c) thu được m gam hỗn hợp X tác vớii 5,75 gam CH3CH2OH (có xúc tác H2SO4 đặc) ủa các ph phản ứng este hóa đều bằng ng 80%). Giá trị tr của m hỗn hợp este (hiệu suất của là: A. 10,12 B. 16,20 C. 6,48 D. 8,10 Hướng dẫn: Gọi công thức tương đương của hai axit là Vì

số

mol

hai

aixt

nên

Do vậy tính sản phẩm m theo ssố mol axit

Vậy meste = 0,1(8 + 44 + 29) x 80/100 = 6,48 (gam) B. Bài tập trắc nghiệm

bbằng ằng

nhau

Bài 1: Hai este đơn chức X và Y là đồng phân của nhau. Khi hóa hơi 1,85 gam X thu được thể tích hơi đúng bằng thể tích của 0,7 gam N2 (đo cùng điều kiện).

Công thức cấu tạo thu gọn của X và Y là: A. HCOOC2H5 và CH3COOCH3 B. C2H5COOC2H5 và C2H5COOC2H3 C. HCOOCH2CH2CH3 và CH3COOC2H5 D. C2H5COOCH3 và HCOOCH(CH3)2 Bài 1: Hai este đơn chức X và Y là đồng phân của nhau. Khi hóa hơi 1,85 gam X thu được thể tích hơi đúng bằng thể tích của 0,7 gam N2 (đo cùng điều kiện).

Công thức cấu tạo thu gọn của X và Y là: A. HCOOC2H5 và CH3COOCH3 B. C2H5COOC2H5 và C2H5COOC2H3 C. HCOOCH2CH2CH3 và CH3COOC2H5 D. C2H5COOCH3 và HCOOCH(CH3)2 Hiển thị đáp án Đáp án: A Ta có: nX = nN_2 = 0,7/28 = 0,025 (mol) Gọi công thức phân tử của hai este đồng phân đơn chức là CxHyOz. ⇒ Meste = 1,85/0,025 = 74 ⇔ 12x + y + 32 = 74 ⇔ 12x + y = 42 ⇒ nghiệm hợp lí: x = 3; y = 6 Vậy công thức phân tử của X và Y là: C3H6O2.

Công thức cấu tạo: HCOOC2H5; CH3COOCH3.

ch NaOH 0,2M. Sau Bài 2: Xà phòng hóa 8,8 gam etyl axetat bbằng 200ml dung dịch ắn có khối kh lượng khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, cô cạn dung dịch thu được chất rắn là: A. 3,28 gam B. 10,40 gam C. 8,56 gam D. 8,20 gam Hiển thị đáp án Đáp án: A Ta có: nCH3COOC2H5 = 8,8/88 = 0,1 (mol) và nNaOH = 0,2 x 0, 2 = 0,04 (mol) Phản ứng

⇒ mCH3COONa = 0,04 x 82 = 3,28 (gam)

un 12 gam axit axetic với 13,8 gam etanol (có H2SO4 đặc làm xúc tác) Bài 3: Đun ạng thái cân bbằng, thu đượcc 11 gam este. Hiệu Hi suất phản đến khi phản ứng đạt trạng ứng este hóa là: A. 50,0% B. 75,0% C. 62,5% D. 55,0% Hiển thị đáp án Đáp án: C Ta có: nCH3COOH = 12/60 = 0, 2(mol) và nC2H5OH = 13,8/46 = 0, 3( mol) > 0,2

phản ứng: ⇒ Hiệu suất tính theo sốố mol axit ph

Từ (*) ⇒ meste = 0,2 x 88 = 17,6 (gam) Vậyy H = 11/17,6 x 100% = 62,5%

m axit HCOOH và CH3COOH (tỉ lệ mol 1:1). Hỗn H hợp Y Bài 4: Hỗn hợp X gồm gồm hai ancol CH3OH và C2H5OH (tỉ lệ mol 3 : 2). Lấy 11,13 gam hỗn hợp X tác ợp Y (có xúc tác H2SO4 đặc) thu đượcc m gam hỗn h hợp dụng với 7,52 gam hỗn hợp đều bằng 80%). Giá trị m là : este (hiệu suất các phản ứng đề A. 11,616.

B. 12,197.

C. 14,52.

D. 15,246.

Hiển thị đáp án Đáp án: A Đặt công thức trung bình của hai axit trong X là

Đặt công thức trung bình của hai ancol trong Y là

ất ph phản ứng tính theo ancol.

Do đó axit dư, hiệu suất Phương trình phản ứng :

ng este thu được là : [(53+37,6) – 18].0,2.80% = 11,616 gam.

Vậy khối lượng ợ hỗn hợp X. Bài 5: Trộn 20 ml cồnn etylic 92o với 300 ml axit axetic 1M thu được Cho H2SO4 đặc vào X rồi đđun nóng, sau một thời gian thu được 21,12 gam este.

Biết khối lượng riêng của ancol etylic nguyên chất là 0,8 gam/ml. Hiệu suất phản ứng este hoá là : A. 75%.

B. 80%.

C. 85%.

D. Kết quả khác.

Hiển thị đáp án Đáp án: B

Ban đầu số mol ancol nhiề nhiều hơn số mol axit suy ra ancol dư, hiệu suất su phản ứng tính theo axit.

Theo (1) số mol axit và ancol tham gia phản ứng là 0,24 mol. Vậy hiệu suất phản ứng là :

H = 0,24/0,3 x 100 = 80%.

30 bài tập este trong đề thi Đại hhọc

ức, mạch hở X bằng LiAlH4, thu ancol duy nhất Y. Đốt Câu 1. Khử este no, đơn chứ cháy hoàn toàn Y thu 0,2 mol CO2 và 0,3 mol H2O. Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol X ng CO2 và H2O là: thu được tổng khối lượng A. 24,8 gam B. 28,4 gam

C. 16,8 gam D. 18,6 gam Hiển thị đáp án ạch hhở X bằng LiAlH4 thu đượcc ancol duy nhất nh Y Khử este no, đơn chức, mạch ⇒ X có dạng R-COO-CH2-R R-COO-CH2-R

2RCH2OH

Đốt Y: nCO2 = 0,2 và nH2O = 0,3 ⇒ nY = 0,1mol Số C = 2 ⇒ Y là C2H5OH ⇒ X là CH3COOC2H5 nX = 0,1mol ⇒ nCO2 = nH2O = 0,4mol ⇒ mCO2 + mH2O = 24,8g Câu 2. Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm hai este đồng ng phân cần c dùng 27,44 lít khí O2, thu được 23,52 lít khí CO2 và 18,9 gam H2O. Nếu cho m gam X ch sau phản ph ứng thì tác dụng hết vớii 400 ml dung ddịch NaOH 1M, cô cạn dung dịch ất rắn khan, trong đó có a mol muối Y vàà b mol muối Z thu được 27,9 gam chất đều đo ở điều kiện tiêu chuẩn. Tỉ lệ a : b là: (My < Mz). Các thể tích khí đề A. 2 : 3 B. 4 : 3 C. 3 : 2

D. 3 : 5

Hiển thị đáp án Nhận thấy nCO2 = nH2O = 1,05 mol → hai este no đơn chức Bảo toàn nguyên tố O → nO (este) = 2nCO2 + nH2O - 2nO2 = 1,05.3 - 2. 1,225 = 0,7 mol → neste = 0,35 mol → Ctb = 1,05 : 0,35 = 3 → hai este là đồng phân có cấu tạo ạo HCOOC2H5 và CH3COOCH3

ới 0,4 mol NaOH → chất rắn thu được gồm ồm HCOONa: a Khi cho X tác dụng với mol, CH3COONa: b mol , NaOH ddư : 0,4 - 0,35 = 0,05 mol nX = a + b = 0,35

mrắn = 68a + 82b + 0,05.40 = 27,9 ⇒ a = 0,2 và b = 0,15 ⇒a:b=4:3 Câu 3. Thủy phân este X mạch hở có công thức phân tử C4H6O2, sản phẩm thu được có khả năng tráng bạc. Số este X thỏa mãn tính chất trên là: A. 4 B. 3 C. 6

D. 5

Hiển thị đáp án H−COO−CH=CH−CH3 + NaOH → H−COONa + CH3−CH2−CHO (Đp hình học).

H−COO−CH2−CH=CH2 + NaOH → H−COONa + CH2=CH−CH2−OH. H−COO−C(CH3)=CH2 + NaOH → H−COONa + CH3−CO−CH3.

CH3−COO−CH=CH2 + NaOH → CH3−COONa + CH3−CHO Câu 4. Số trieste khi thủy phân đều thu được sản phẩm gồm glixerol, axit CH3COOH và axit C2H5COOH là: A. 9 B. 4 C. 6

D. 2

Hiển thị đáp án Có 4 CTCT thỏa mãn là CH2(OCOCH3)-CH(OCOCH3)-CH2(OCOC2H5), CH2(OCOCH3)-CH(OCOC2H5)-CH2(OCOCH3), CH2(OCOC2H5)-CH(OCOCH3)-CH2(OCOCH3), CH2(OCOC2H5)-CH(OCOCH3)-CH2(OCOC2H5) Câu 5. Este X là hợp chất thơm có công thức phân tử là C9H10O2 . Cho X tác dụng với dung dịch NaOH, tạo ra hai muối đều có phân tử khối lớn hơn 80. Công thức cấu tạo thu gọn của X là: A. CH3COOCH2C6H5 B. HCOOC6H4C2H5

C. C6H5COOC2H5 D. C2H5COOC6H5 Hiển thị đáp án Theo đề bài ⇒ X là este của phenol Vì cả 2 muối có PTK > 80 ⇒ Gốc axit nhỏ nhất là CH3COOSuy ra, có 4 chất thỏa mãn: CH3COOC6H4CH3 (o-; m- ; p-) hoặc C2H5COOC6H5 Câu 6. Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Ancol etylic tác dụng được với dung dịch NaOH.

ng axit cacboxylic đa chức.

B. Axit béo là những C. Etylen glicol là ancol no, đơ đơn chức, mạch hở.

D. Este isoamyl axetat có mùi chuối chín.

Hiển thị đáp án ứng với NaOH A sai vì ancol không phản ứ B sai vì là axit monocacboxylic

C sai vì etylen glicol là ancol no hai chức Câu 7. Cho 0,1 mol tristearin (C17H35COO)3C3H5 tác dụng hoàn toàn với dung un nóng, thu được m gam glixerol. Giá trị của m là: dịch NaOH dư, đun A. 27,6. B. 4,6. C. 14,4. D. 9,2.

Hiển thị đáp án

Ta có: nglixerol = ntristearin = 0,1mol → mglixerol = 0,1.92 = 9,2g

ng dung dịch dị NaOH dư, Câu 8. Thủy phân hoàn toàn m1 gam este X mạch hở bằng khả năng phản ứng vớii Cu(OH)2) và 15 gam thu được m2 gam ancol Y (không có kh hỗn hợp muối củaa hai axit cacboxylic đơn chức. Đốt cháy hoàn toàn m2 gam Y bằng oxi dư, thu đượcc 0,3 mol CO2 và 0,4 mol H2O. Giá trị của m1 là:

A. 11,6. B. 16,2. C. 10,6. D. 14,6.

Hiển thị đáp án Đốt cháy ancol Y ta được nC : nH = nCO2: 2nH2O = 0,3 : 0,8 = 3 : 8 Mà ancol không phản ứng với Cu(OH)2 và este thủy phân tạo muối hữu cơ của 2 axit khác nhau ⇒ ancol Y là C3H8O2 : HOCH2CH2CH2OH ⇒ nancol = 0,1 mol ⇒ nNaOH = 2nancol = 0,2 mol Bảo toàn khối lượng: m1 + mNaOH = mmuối + mancol ⇒ m1 = 14,6g Câu 9. Este nào khi phản ứng với dung dịch NaOH dư, đun nóng không tạo ra hai muối?

A. C6H5COOC6H5 (phenyl benzoat).

B. CH3COOC6H5 (phenyl axetat).

C. CH3COO–[CH2]2–OOCCH2CH3.

D. CH3OOC–COOCH3 Hiển thị đáp án CH3OOC-COOCH3 + 2NaOH→ 2CH3OH + (COONa)2 Do đó D chỉ tạo ra 1 muối Câu 10. Este X có tỉ khối hơi so với He bằng 21,5. Cho 17,2 gam X tác dụng với dung dịch NaOH dư, thu được dung dịch chứa 16,4 gam muối. Công thức của X là: A. C2H3COOCH3 B. CH3COOC2H3 C. HCOOC3H5 D. CH3COOC2H5

Hiển thị đáp án MX = 86: C4H6O2 nmuối = nX = 0,2mol ⇒ Mmuối = 82: CH3COONa ⇒ X là CH3COOCH=CH2 Câu 11. Cho 26,4 gam hỗn hhợp hai chất hữu cơ có cùng công thức phân tử ịch X chứa ch 28,8 C4H8O2 tác dụng vớii dung ddịch NaOH vừa đủ, thu được dung dịch gam hỗn hợp muối và m gam ancol Y. Đun Y với dung dịch H2SO4 đặc ở nhiệt độ ất hữu cơ Z, có tỉ khối hơi so với Y bằng ng 0,7. Biết Bi các phản thích hợp, thu được chất ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là: A. 6,0 B. 6,4 C. 4,6 D. 9,6 Hiển thị đáp án

⇒ MY = 60: C3H7OH

ải có axit C3H7COOH (x mol) và este HCOOC3H7 (y mol) ⇒ Hỗn hợp ban đầu phải hỗn hợp muối và 1 ancol. thì sản phẩm mới thu được hỗ x + y = 0,3 mmuối = 110x + 68y = 28,8 ⇒ x = 0,2 và y = 0,1 ⇒ nC3H7OH = 0,1 ⇒ m = 60.0,1 = 6g Câu 12. Thủyy phân 37 gam hai este cùng công thức phân tử C3H6O2 bằng dung ỗn hợp hợ ancol Y và dịch NaOH dư. Chưng cất dung ddịch sau phản ứng thu được hỗn

chất rắn khan Z. Đun nóng Y với H2SO4 đặc ở 1400C, thu được 14,3 gam hỗn hợp các ete. Biết rằng phản ứng xảy ra hoàn toàn. Khối lượng muối trong Z là: A. 40,0 gam B. 38,2 gam C. 42,2 gam D. 34,2 gam Hiển thị đáp án nY = nNaOH pư = nC3H6O2 = 0,5 mol Este hóa Y ⇒ nH2O = 0,25mol Bảo toàn khối lượng ⇒ mY = mEte + mH2O = 18,8g Bảo toàn khối lượng: mZ = mC3H6O2 + mNaOH – mY = 38,2g Câu 13. Hai este X, Y có cùng công thức phân tử C8H8O2 và chứa vòng benzene trong phân tử. Cho 6,8 gam hỗn hợp gồm X và Y tác dụng với dung dịch NaOH dư, đun nóng, lượng NaOH phản ứng tối đa là 0,06 mol, thu được dung dịch Z chứa 4,7 gam ba muối. Khối lượng muối của axit cacboxylic có phân tử khối lớn hơn trong Z là: A. 0,82 g. B. 0,68 g. C. 2,72 g. D. 3,40 g.

Hiển thị đáp án nEste = 0,05mol nNaOH = 0,06mol ⇒ X là este của phenol (x mol) và Y là este của ancol (y mol) x + y = 0,05 & nNaOH = 2x + y = 0,06 ⇒ x = 0,01 và y = 0,04 (X, Y) + NaOH ⇒ Muối + Ancol + H2O Bảo toàn khối lượng ⇒ mancol = 4,32g nancol = y = 0,04 mol

⇒ M ancol = 108: C6H5-CH2OH Vậy Y là HCOO-CH2-C6H5 Để tạo 3 muối thì X phải là CH3-COO-C6H5 ⇒ nCH3COONa = x = 0,01mol ⇒ mCH3COONa = 0,82g Câu 14. Thủy phân hoàn toàn 0,1 mol este X bằng NaOH, thu được một muối của axit cacboxylic Y và 7,6 gam ancol Z. Chất Y có phản ứng tráng bạc, Z hòa tan được Cu(OH)2 cho dung dịch màu xanh lam. Công thức cấu tạo của X là: A. HCOOCH2CH2CH2OOCH. B. HCOOCH2CH2OOCCH3.

C. CH3COOCH2CH2OOCCH3.

D. HCOOCH2CH(CH3)OOCH. Hiển thị đáp án Muối Y có thể tráng gương ⇒ HCOONa Z hòa tan được Cu(OH)2 điều kiện thường ⇒ có nhiều nhóm OH kề nhau ⇒ X là este của ancol đa chức và HCOOH ⇒ nancol = nX = 0,1 mol ⇒ Mancol = 76g (C3H6(OH)2) ⇒ X là HCOOCH2CH(CH3)OOCH Câu 15. Đốt cháy hoàn toàn a gam triglixerit X cần vừa đủ 3,26 mol O2, thu được 2,28 mol CO2 và 39,6 gam H2O. Mặt khác, thủy phân hoàn toàn a gam X trong dung dịch NaOH, đun nóng, thu được dung dịch chứa b gam muối. Giá trị của b là: A. 40,40 B. 31,92 C. 36,72 D. 35,60 Hiển thị đáp án

Bảo toàn O ⇒ nX = 0,04 mol

ng cho phả phản ứng cháy ⇒ a = 39,6 + 2,28.44 - 3,26.32= 35,6g Bảo toàn khối lượng nNaOH = 3nX = 0,12mol và nC3H5(OH)3 = nX = 0,04 mol

ng cho phả phản ứng xà phòng hóa: Bảo toàn khối lượng b = a + mNaOH – mC3H5(OH)3 = 36,72 mol

thức phân tử C4H8O2 mà khi thủy y phân trong môi trường Câu 16. Số este có công thứ axit thì thu đượcc axit fomic là: A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Hiển thị đáp án ng HCOOC3H7 Este đó phải có dạng HCOOCH2 – CH2 – CH3 HCOOCH(CH3)2 Câu 17. Đun 3,0 gam CH3COOH với C2H5OH dư (xúc tác H2SO4 đặc), thu được ng este hóa tính theo axit là: 2,2 gam CH3COOC2H5. Hiệệu suất của phản ứng A. 25,00%. B. 50,00%.

C. 36,67%. D. 20,75%.

Hiển thị đáp án

Câu 18. Xà phòng hóa chất nào sau đây thu được glixerol?

A. Tristearin. B. Metyl axetat.

C. Metyl fomat. D. Benzyl axetat.

Hiển thị đáp án Tristearin: (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 Câu 19. Thuỷ phân 4,4 gam etyl axetat bằng 100 ml dung dịch NaOH 0,2M. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, cô cạn dung dịch, thu được m gam chất rắn khan.

Giá trị của m là: A. 2,90. B. 4,28. C. 4,10. D. 1,64.

Hiển thị đáp án nCH3COOC2H5 = 0,05 mol; nNaOH = 0,02 mol ⇒ este dư rắn khan chỉ có 0,02 mol CH3COONa ⇒ m = 0,02 . 82 = 1,64g Câu 20. Xà phòng hóa CH3COOC2H5 trong dung dịch NaOH đun nóng, thu được muối có công thức là A. C2H5ONa B. C2H5COONa C. CH3COONa D. HCOONa. Hiển thị đáp án PTHH: CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH Câu 21. Cho a mol este X (C9H10O2) tác dụng vừa đủ với 2a mol NaOH, thu được dung dịch không có phản ứng tráng bạc. Số công thức cấu tạo phù hợp của X là A. 3. B. 4 C. 2. D. 6.

Hiển thị đáp án X tác dụng với dung dịch NaOH theo tỉ lệ 1: 2 nên X là este của phenol. X không tráng gương nên cấu tạo của X là: CH3COOC6H4CH3 (Vị trí octo, meta, para) C2H5COOC6H5

Có 4 đồng phân thỏa mãn Câu 22. Este Z đơn chức, c, mạ mạch hở, được tạo thành từ axit X và ancol Y. Đốt cháy hoàn toàn 2,15 gam Z, thu được 0,1 mol CO2 và 0,075 mol H2O. Mặt khác, cho mu Công 2,15 gam Z tác dụng vừa đủ với dung dịch KOH, thu đượcc 2,75 gam muối. thức của X và Y lần lượt là A. CH3COOH và C3H5OH. B. C2H3COOH và CH3OH. C. HCOOH và C3H5OH. D. HCOOH và C3H7OH. Hiển thị đáp án Số mol CO2 > số mol H2O ⇒ Z là este không no Từ 4 đáp án ta có Z có 2π (1 π este và 1 π ở gốc hidrocacbon)

⇒ RCOOK = 110 ⇒ R = 27 (C2H3)

ng vớ với dung dịch NaOH vừa đủ, thu được 2 chất ch Y và Z. Câu 23. Chất X tác dụng dịch AgNO3 trong NH3 dư thu được chất ất hữu hữ cơ T. Cho Cho Z tác dụng vớii dung dị ch NaOH llại thu được Y. Chất Y là T tác dụng với dung dịch A. CH3COOCH=CH2. B. HCOOCH3.

C. CH3COOCH=CH-CH3. D. HCOOCH=CH2.

Hiển thị đáp án

Lưu ý 2 điểm sau để chọn được đáp án đúng: - Quá trình biến đổi Z → T, T → Y không làm thay đổi số C → số CY = số CZ. - Z + AgNO3/NH3; Ylà muối của axit cacboxylic → Z là anđehit.

A thỏa mãn CH3COOCH=CH2 + NaOH → CH3COONa (Y) + CH3CHO (Z).

CH3CHO (Z) + 2AgNO3 + 3NH3 → CH3COONH4 (T) + 2NH4NO3 + 2Ag↓.

CH4COONH4 (T) + NaOH → CH3COONa (Y) + NH3 + H2O. Câu 24. Este X đơn chức, mạch hở có tỉ khối so với oxi là 3,125. Đốt cháy hoàn toàn 0,2 mol hỗn hợp E gồm X và hai este Y, Z (đều no, mạch hở, MY < MZ), thu được 0,7 mol CO2. Biết E phản ứng với dung dịch KOH vừa đủ chỉ thu được hai ancol (có cùng số nguyên tử cacbon) và hỗn hợp hai muối. Phân tử khối của Z là A. 132 B. 118 C. 146 D. 136.

Hiển thị đáp án - MX = 3,125.32 = 100 (C5H8O2) không no - Số C TB trong E = 0,7/0,2 = 3,5 . Vậy phải có este có số C < 3,5 - Vì 3 este, mà Y nhỏ nhất nên Y là: HCOOCH3 hay HCOOC2H5 - Vì khi thuỷ phân 3 este thu 2 muối và 2 ancol cùng số C, nên phải chọn Y là HCOOC2H5 để có 2 ancol là C2H5OH và C2H4(OH)2 Vậy 3 este phải tạo từ 2 ancol này.

- Cuối cùng: + Y: HCOOC2H5 + X: CH2=CH-COOC2H5 (không có CT nào phù hợp) + Z: phải là HCOO- CH2-CH2OOCH no, tạo muối trúng muối của Y

- MZ = 118 Câu 25. Hình vẽ sau đây ây mô ttả thí nghiệm điều chế chất hữu cơ Y:

nghiệm trên?

Phản ứng nào sau đây xảy ra trong thí nghi A. 2C6H12O6 + Cu(OH)2 → (C6H11O6)2Cu + H2O B. CH3COOH + C2H5OH ⇆ CH3COOC2H5 + H2O C. H2NCH2COOH + NaOH → H2NCH2COONa + H2O D. CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O Hiển thị đáp án PT: CH3COOH + C2H5OH ⇆ CH3COOC2H5 + H2O Câu 26. Xà phòng hoá hoàn toàn 178 gam tristearin trong dung dịch KOH, thu trị của m là đượcc m gam kali stearat. Giá tr A. 200,8 B. 183,6 C. 211,6. D. 193,2.

Hiển thị đáp án (C17H35COO)3C3H5 + 3KOH → 3C17H35COOK + C3H5(OH)3 nmuối = 3.0,2=0,6 mol M = 322.0,6 = 193,2 g Câu 27. Hỗn hợp E gồm m bố bốn este đều có công thức C8H8O2 và có vòng benzen. ối đđa với 200 ml dung dịch ch NaOH 1M (đun (đ nóng), thu Cho m gam E tác dụng tối m các ancol và 20,5 gam hỗn hợp muối. i. Cho toàn bộ X vào được hỗn hợp X gồm ch rắn trong bình đựng kim loại Na dư, sau khi phản ứng kết thúc khối lượng chất bình tăng 6,9 gam so với ban đầu. Giá trị của m là

A. 13,60 B. 8,16 C. 16,32 D. 20,40.

Hiển thị đáp án E gồm các este của ancol (tổng x mol) và các este của phenol (tổng y mol) nNaOH = x + 2y = 0,2 (1) nAncol = x mol ⇒ nH2 = 0,5x mol ⇒ mAncol = mtăng + mH2 = x + 6,9 g nH2O = nEste = y mol Bảo toàn khối lượng: 136(x + y) + 0,2.40 = 20,5 + (x + 6,9) + 18y (2) (1) và (2) ⇒ x = 0,1 và y = 0,05 mol ⇒ m = 136(x + y) = 20,4g Câu 28. Hỗn hợp E gồm 4 este đều có công thức C8H8O2 và có vòng benzen.Cho 16,32 gam E tác dụng tối đa với V lít dung dịch NaOH 1M (đun nóng), thu được hỗn hợp X gồm các ancol và 18,78 gam hỗn hợp muối. Cho hoàn toàn X vào bình đựng kim loại Na dư, sau khi phản ứng kết thúc khối lượng chất rắn trong bình tăng 3,83 gam so với ban đầu. Giá trị của V là A. 190 B. 100 C. 120 D. 240.

Hiển thị đáp án E gồm các este của ancol (tổng x mol) và các este của phenol (tổng y mol) nE = x + y = 0,12 (1) nAncol = x ⇒ nH2 = 0,5x mol ⇒ mAncol = mtăng + mH2 = x + 3,83 g nNaOH = x + 2y mol và nH2O = y mol Bảo toàn khối lượng:

16,32 + 40(x + 2y) = 18,78 + (x + 3,83) + 18y (2) (1)(2) ⇒ x = 0,05 và y = 0,07 ⇒ nNaOH = x + 2y = 0,19 mol ⇒ V = 190 ml

ụng tối tố đa với 400 Câu 29. Cho m gam hỗnn hợp X ggồm ba etse đều đơn chức tác dụng ch NaOH 1M, thu được hỗn hợp Y gồm hai ancol cùng dãy đồng đẳng ml dung dịch muối Z. Đốt cháy hoàn toàn Y, thu được 3,584 lít khí và 34,4 gam hỗn hợpp muố CO2 (đktc) và 4,68 gam H2O. Giá trị của m là: A. 24,24 B. 25,14 C. 21,10 D. 22,44.

Hiển thị đáp án Đốt Y ⇒ nCO2 = 0,16 molvà nH2O = 0,26 mol ⇒ nY = nH2O – nCO2 = 0,1 mol

ức ⇒ nO = 0,1mol ⇒ Y chứa các ancol đơn chứ mY = mC + mH + mO = 4,04 g nEste của ancol = 0,1mol và nEste của phenol = x mol ⇒ nNaOH = 0,1 + 2x = 0,4 mol ⇒ x = 0,15 ⇒ nH2O = 0,15mol Bảo toàn khối lượng: mX = mmuối + mY + mH2O – mNaOH = 25,14g

ụng tối tố đa với 350 Câu 30. Cho m gam hỗnn hợp X ggốm ba este đểu đơn chức tác dụng ch NaOH 1M. thu được hỗn hợp Y gồm hai ancol cùng dãy đồng đẳng ml dung dịch

muối Z. Đốt cháy hoàn toàn Y, thu được 4,48 lít khí và 28,6 gam hỗn hợpp muố CO2 (đktc) và 6.3 gam H2O. Giá trị của m là A. 21,9 B. 30,4 C. 20,1

D. 22,8.

Hiển thị đáp án Đốt Y ⇒ nCO2 = 0,2mol và nH2O = 0,35mol ⇒ nY = nH2O – nCO2 = 0,15mol ⇒ nO(Y) = 0,15mol mY = mC + mH + mO = 5,5g X gồm este củaa ancol (0,15 mol) và este của phenol (x mol) nNaOH = 0,15 + 2x = 0,35mol ⇒ x = 0,1⇒ nH2O = 0,1mol Bảo toàn khối lượng: mX = mmuối + mY + mH2O – mNaOH = 21,9g

m lý thuyế thuyết este có đáp án 30 câu hỏi trắc nghiệm ức, mạch hở X bằng LiAlH4, thu ancol duy nhất Y. Đốt Câu 1. Khử este no, đơn chứ cháy hoàn toàn Y thu 0,2 mol CO2 và 0,3 mol H2O. Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol X ng CO2 và H2O là: thu được tổng khối lượng A. 24,8 gam B. 28,4 gam C. 16,8 gam D. 18,6 gam Hiển thị đáp án Khử este no, đơn chức, mạch ạch hhở X bằng LiAlH4 thu đượcc ancol duy nhất nh Y ⇒ X có dạng R-COO-CH2-R R-COO-CH2-R

2RCH2OH

Đốt Y: nCO2 = 0,2 và nH2O = 0,3 ⇒ nY = 0,1mol

Số C = 2 ⇒ Y là C2H5OH ⇒ X là CH3COOC2H5 nX = 0,1mol ⇒ nCO2 = nH2O = 0,4mol ⇒ mCO2 + mH2O = 24,8g Câu 2. Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm hai este đồng phân cần dùng 27,44 lít khí O2, thu được 23,52 lít khí CO2 và 18,9 gam H2O. Nếu cho m gam X tác dụng hết với 400 ml dung dịch NaOH 1M, cô cạn dung dịch sau phản ứng thì thu được 27,9 gam chất rắn khan, trong đó có a mol muối Y và b mol muối Z (My < Mz). Các thể tích khí đều đo ở điều kiện tiêu chuẩn. Tỉ lệ a : b là: A. 2 : 3 B. 4 : 3 C. 3 : 2 D. 3 : 5 Hiển thị đáp án Nhận thấy nCO2 = nH2O = 1,05 mol → hai este no đơn chức Bảo toàn nguyên tố O → nO (este) = 2nCO2 + nH2O - 2nO2 = 1,05.3 - 2. 1,225 = 0,7 mol → neste = 0,35 mol → Ctb = 1,05 : 0,35 = 3 → hai este là đồng phân có cấu tạo HCOOC2H5 và CH3COOCH3 Khi cho X tác dụng với 0,4 mol NaOH → chất rắn thu được gồm HCOONa: a mol, CH3COONa: b mol , NaOH dư : 0,4 - 0,35 = 0,05 mol nX = a + b = 0,35 mrắn = 68a + 82b + 0,05.40 = 27,9 ⇒ a = 0,2 và b = 0,15 ⇒a:b=4:3 Câu 3. Thủy phân este X mạch hở có công thức phân tử C4H6O2, sản phẩm thu được có khả năng tráng bạc. Số este X thỏa mãn tính chất trên là: A. 4 B. 3 C. 6

D. 5

Hiển thị đáp án H−COO−CH=CH−CH3 + NaOH → H−COONa + CH3−CH2−CHO (Đp hình học).

H−COO−CH2−CH=CH2 + NaOH → H−COONa + CH2=CH−CH2−OH. H−COO−C(CH3)=CH2 + NaOH → H−COONa + CH3−CO−CH3.

CH3−COO−CH=CH2 + NaOH → CH3−COONa + CH3−CHO Câu 4. Số trieste khi thủy phân đều thu được sản phẩm gồm glixerol, axit CH3COOH và axit C2H5COOH là: A. 9 B. 4 C. 6

D. 2

Hiển thị đáp án Có 4 CTCT thỏa mãn là CH2(OCOCH3)-CH(OCOCH3)-CH2(OCOC2H5), CH2(OCOCH3)-CH(OCOC2H5)-CH2(OCOCH3), CH2(OCOC2H5)-CH(OCOCH3)-CH2(OCOCH3), CH2(OCOC2H5)-CH(OCOCH3)-CH2(OCOC2H5) Câu 5. Este X là hợp chất thơm có công thức phân tử là C9H10O2 . Cho X tác dụng với dung dịch NaOH, tạo ra hai muối đều có phân tử khối lớn hơn 80. Công thức cấu tạo thu gọn của X là: A. CH3COOCH2C6H5 B. HCOOC6H4C2H5 C. C6H5COOC2H5 D. C2H5COOC6H5 Hiển thị đáp án Theo đề bài ⇒ X là este của phenol Vì cả 2 muối có PTK > 80 ⇒ Gốc axit nhỏ nhất là CH3COOSuy ra, có 4 chất thỏa mãn: CH3COOC6H4CH3 (o-; m- ; p-) hoặc C2H5COOC6H5 Câu 6. Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Ancol etylic tác dụng được với dung dịch NaOH.

ng axit cacboxylic đa chức.

B. Axit béo là những C. Etylen glicol là ancol no, đơ đơn chức, mạch hở.

D. Este isoamyl axetat có mùi chuối chín.

Hiển thị đáp án ứng với NaOH A sai vì ancol không phản ứ

B sai vì là axit monocacboxylic C sai vì etylen glicol là ancol no hai chức Câu 7. Cho 0,1 mol tristearin (C17H35COO)3C3H5 tác dụng hoàn toàn với dung un nóng, thu được m gam glixerol. Giá trị của m là: dịch NaOH dư, đun A. 27,6. B. 4,6. C. 14,4. D. 9,2.

Hiển thị đáp án

Ta có: nglixerol = ntristearin = 0,1mol → mglixerol = 0,1.92 = 9,2g

ng dung dịch dị NaOH dư, Câu 8. Thủy phân hoàn toàn m1 gam este X mạch hở bằng khả năng phản ứng vớii Cu(OH)2) và 15 gam thu được m2 gam ancol Y (không có kh hỗn hợp muối củaa hai axit cacboxylic đơn chức. Đốt cháy hoàn toàn m2 gam Y bằng oxi dư, thu đượcc 0,3 mol CO2 và 0,4 mol H2O. Giá trị của m1 là: A. 11,6. B. 16,2. C. 10,6. D. 14,6.

Hiển thị đáp án Đốt cháy ancol Y ta được nC : nH = nCO2: 2nH2O = 0,3 : 0,8 = 3 : 8

với Cu(OH)2 và este thủy phân tạo muối ối hữu h cơ của 2 Mà ancol không phản ứng vớ axit khác nhau

⇒ ancol Y là C3H8O2 : HOCH2CH2CH2OH ⇒ nancol = 0,1 mol ⇒ nNaOH = 2nancol = 0,2 mol Bảo toàn khối lượng: m1 + mNaOH = mmuối + mancol ⇒ m1 = 14,6g Câu 9. Este nào khi phản ứng với dung dịch NaOH dư, đun nóng không tạo ra hai muối?

A. C6H5COOC6H5 (phenyl benzoat).

B. CH3COOC6H5 (phenyl axetat).

C. CH3COO–[CH2]2–OOCCH2CH3.

D. CH3OOC–COOCH3 Hiển thị đáp án CH3OOC-COOCH3 + 2NaOH→ 2CH3OH + (COONa)2 Do đó D chỉ tạo ra 1 muối Câu 10. Este X có tỉ khối hơi so với He bằng 21,5. Cho 17,2 gam X tác dụng với dung dịch NaOH dư, thu được dung dịch chứa 16,4 gam muối. Công thức của X là: A. C2H3COOCH3 B. CH3COOC2H3 C. HCOOC3H5 D. CH3COOC2H5 Hiển thị đáp án MX = 86: C4H6O2 nmuối = nX = 0,2mol ⇒ Mmuối = 82: CH3COONa ⇒ X là CH3COOCH=CH2

Câu 11. Cho 26,4 gam hỗn hhợp hai chất hữu cơ có cùng công thức phân tử ịch X chứa ch 28,8 C4H8O2 tác dụng vớii dung ddịch NaOH vừa đủ, thu được dung dịch gam hỗn hợp muối và m gam ancol Y. Đun Y với dung dịch H2SO4 đặc ở nhiệt độ ất hữu cơ Z, có tỉ khối hơi so với Y bằng ng 0,7. Biết Bi các phản thích hợp, thu được chất ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là: A. 6,0 B. 6,4 C. 4,6 D. 9,6 Hiển thị đáp án

⇒ MY = 60: C3H7OH ⇒ Hỗn hợp ban đầu phải có axit C3H7COOH (x mol) và este HCOOC3H7 (y mol) hỗn hợp muối và 1 ancol. thì sản phẩm mới thu được hỗ x + y = 0,3 mmuối = 110x + 68y = 28,8 ⇒ x = 0,2 và y = 0,1 ⇒ nC3H7OH = 0,1 ⇒ m = 60.0,1 = 6g Câu 12. Thủyy phân 37 gam hai este cùng công thức phân tử C3H6O2 bằng dung ỗn hợp hợ ancol Y và dịch NaOH dư. Chưng cất dung ddịch sau phản ứng thu được hỗn un nóng Y vvới H2SO4 đặc ở 1400C, thu đượcc 14,3 gam hỗn h hợp chất rắn khan Z. Đun các ete. Biết rằng phản ứng xxảy ra hoàn toàn. Khối lượng muốii trong Z là: A. 40,0 gam B. 38,2 gam C. 42,2 gam D. 34,2 gam Hiển thị đáp án nY = nNaOH pư = nC3H6O2 = 0,5 mol

Este hóa Y ⇒ nH2O = 0,25mol Bảo toàn khối lượng ⇒ mY = mEte + mH2O = 18,8g Bảo toàn khối lượng: mZ = mC3H6O2 + mNaOH – mY = 38,2g Câu 13. Hai este X, Y có cùng công thức phân tử C8H8O2 và chứa vòng benzene trong phân tử. Cho 6,8 gam hỗn hợp gồm X và Y tác dụng với dung dịch NaOH dư, đun nóng, lượng NaOH phản ứng tối đa là 0,06 mol, thu được dung dịch Z chứa 4,7 gam ba muối. Khối lượng muối của axit cacboxylic có phân tử khối lớn hơn trong Z là: A. 0,82 g. B. 0,68 g. C. 2,72 g. D. 3,40 g.

Hiển thị đáp án nEste = 0,05mol nNaOH = 0,06mol ⇒ X là este của phenol (x mol) và Y là este của ancol (y mol) x + y = 0,05 & nNaOH = 2x + y = 0,06 ⇒ x = 0,01 và y = 0,04 (X, Y) + NaOH ⇒ Muối + Ancol + H2O Bảo toàn khối lượng ⇒ mancol = 4,32g nancol = y = 0,04 mol ⇒ M ancol = 108: C6H5-CH2OH Vậy Y là HCOO-CH2-C6H5 Để tạo 3 muối thì X phải là CH3-COO-C6H5 ⇒ nCH3COONa = x = 0,01mol ⇒ mCH3COONa = 0,82g

Câu 14. Thủy phân hoàn toàn 0,1 mol este X bằng NaOH, thu được một muối của axit cacboxylic Y và 7,6 gam ancol Z. Chất Y có phản ứng tráng bạc, Z hòa tan được Cu(OH)2 cho dung dịch màu xanh lam. Công thức cấu tạo của X là: A. HCOOCH2CH2CH2OOCH. B. HCOOCH2CH2OOCCH3.

C. CH3COOCH2CH2OOCCH3.

D. HCOOCH2CH(CH3)OOCH. Hiển thị đáp án Muối Y có thể tráng gương ⇒ HCOONa Z hòa tan được Cu(OH)2 điều kiện thường ⇒ có nhiều nhóm OH kề nhau ⇒ X là este của ancol đa chức và HCOOH ⇒ nancol = nX = 0,1 mol ⇒ Mancol = 76g (C3H6(OH)2) ⇒ X là HCOOCH2CH(CH3)OOCH Câu 15. Đốt cháy hoàn toàn a gam triglixerit X cần vừa đủ 3,26 mol O2, thu được 2,28 mol CO2 và 39,6 gam H2O. Mặt khác, thủy phân hoàn toàn a gam X trong dung dịch NaOH, đun nóng, thu được dung dịch chứa b gam muối. Giá trị của b là: A. 40,40 B. 31,92 C. 36,72 D. 35,60 Hiển thị đáp án Bảo toàn O ⇒ nX = 0,04 mol Bảo toàn khối lượng cho phản ứng cháy ⇒ a = 39,6 + 2,28.44 - 3,26.32= 35,6g nNaOH = 3nX = 0,12mol và nC3H5(OH)3 = nX = 0,04 mol Bảo toàn khối lượng cho phản ứng xà phòng hóa: b = a + mNaOH – mC3H5(OH)3 = 36,72 mol

thức phân tử C4H8O2 mà khi thủy y phân trong môi trường Câu 16. Số este có công thứ axit thì thu đượcc axit fomic là: A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Hiển thị đáp án ng HCOOC3H7 Este đó phải có dạng HCOOCH2 – CH2 – CH3 HCOOCH(CH3)2 Câu 17. Đun 3,0 gam CH3COOH với C2H5OH dư (xúc tác H2SO4 đặc), thu được ng este hóa tính theo axit là: 2,2 gam CH3COOC2H5. Hiệệu suất của phản ứng A. 25,00%. B. 50,00%.

C. 36,67%. D. 20,75%.

Hiển thị đáp án

Câu 18. Xà phòng hóa chất nào sau đây thu được glixerol?

A. Tristearin. B. Metyl axetat.

C. Metyl fomat. D. Benzyl axetat.

Hiển thị đáp án Tristearin: (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3

ch NaOH 0,2M. Sau Câu 19. Thuỷ phân 4,4 gam etyl axetat bbằng 100 ml dung dịch ch rắn khan. khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, cô cạn dung dịch, thu đượcc m gam chất Giá trị của m là:

A. 2,90. B. 4,28. C. 4,10. D. 1,64.

Hiển thị đáp án nCH3COOC2H5 = 0,05 mol; nNaOH = 0,02 mol ⇒ este dư rắn khan chỉ có 0,02 mol CH3COONa ⇒ m = 0,02 . 82 = 1,64g Câu 20. Xà phòng hóa CH3COOC2H5 trong dung dịch NaOH đun nóng, thu được muối có công thức là A. C2H5ONa B. C2H5COONa C. CH3COONa D. HCOONa. Hiển thị đáp án PTHH: CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH Câu 21. Cho a mol este X (C9H10O2) tác dụng vừa đủ với 2a mol NaOH, thu được dung dịch không có phản ứng tráng bạc. Số công thức cấu tạo phù hợp của X là A. 3. B. 4 C. 2. D. 6.

Hiển thị đáp án X tác dụng với dung dịch NaOH theo tỉ lệ 1: 2 nên X là este của phenol. X không tráng gương nên cấu tạo của X là: CH3COOC6H4CH3 (Vị trí octo, meta, para) C2H5COOC6H5 Có 4 đồng phân thỏa mãn Câu 22. Este Z đơn chức, mạch hở, được tạo thành từ axit X và ancol Y. Đốt cháy hoàn toàn 2,15 gam Z, thu được 0,1 mol CO2 và 0,075 mol H2O. Mặt khác, cho 2,15 gam Z tác dụng vừa đủ với dung dịch KOH, thu được 2,75 gam muối. Công thức của X và Y lần lượt là A. CH3COOH và C3H5OH. B. C2H3COOH và CH3OH.

C. HCOOH và C3H5OH. D. HCOOH và C3H7OH. Hiển thị đáp án Số mol CO2 > số mol H2O ⇒ Z là este không no Từ 4 đáp án ta có Z có 2ππ (1 π este và 1 π ở gốc hidrocacbon)

⇒ RCOOK = 110 ⇒ R = 27 (C2H3)

ng vớ với dung dịch NaOH vừa đủ, thu được 2 chất ch Y và Z. Câu 23. Chất X tác dụng dịch AgNO3 trong NH3 dư thu được chất ất hữu hữ cơ T. Cho Cho Z tác dụng vớii dung dị ch NaOH llại thu được Y. Chất Y là T tác dụng với dung dịch A. CH3COOCH=CH2. B. HCOOCH3.

C. CH3COOCH=CH-CH3. D. HCOOCH=CH2.

Hiển thị đáp án ọn được đáp án đúng: Lưu ý 2 điểm sau để chọn

ố CY = số s CZ. - Quá trình biến đổi Z → T, T → Y không làm thay đổi số C → số - Z + AgNO3/NH3; Ylà muốối của axit cacboxylic → Z là anđehit.

A thỏa mãn CH3COOCH=CH2 + NaOH → CH3COONa (Y) + CH3CHO (Z).

CH3CHO (Z) + 2AgNO3 + 3NH3 → CH3COONH4 (T) + 2NH4NO3 + 2Ag↓.

CH4COONH4 (T) + NaOH → CH3COONa (Y) + NH3 + H2O.

mạch hở có tỉ khối so với oxi là 3,125. Đốt cháy hoàn Câu 24. Este X đơn chức, m ồm X và hai este Y, Z (đều no, mạch hở, ở, MY < MZ), thu toàn 0,2 mol hỗn hợp E gồm phản ứng với dung dịch KOH vừa đủ chỉ thu được hai được 0,7 mol CO2. Biếtt E ph ử khối kh của Z là ancol (có cùng số nguyên tử cacbon) và hỗn hợp hai muối. Phân tử A. 132 B. 118 C. 146

D. 136.

Hiển thị đáp án - MX = 3,125.32 = 100 (C5H8O2) không no

Vậy phải có este có số C < 3,5 - Số C TB trong E = 0,7/0,2 = 3,5 . V ất nên Y là: HCOOCH3 hay HCOOC2H5 - Vì 3 este, mà Y nhỏ nhất muối và 2 ancol cùng số C, nên phải chọn Y là - Vì khi thuỷ phân 3 este thu 2 mu HCOOC2H5 để có 2 ancol là C2H5OH và C2H4(OH)2 Vậy 3 este phải tạo từ 2 ancol này.

- Cuối cùng: + Y: HCOOC2H5 + X: CH2=CH-COOC2H5 (không có CT nào phù hợp) + Z: phải là HCOO- CH2-CH2OOCH no, tạo muối trúng muối của Y - MZ = 118

ây mô ttả thí nghiệm điều chế chất hữu cơ Y: Câu 25. Hình vẽ sau đây

nghiệm trên?

Phản ứng nào sau đây xảy ra trong thí nghi

A. 2C6H12O6 + Cu(OH)2 → (C6H11O6)2Cu + H2O B. CH3COOH + C2H5OH ⇆ CH3COOC2H5 + H2O C. H2NCH2COOH + NaOH → H2NCH2COONa + H2O D. CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O Hiển thị đáp án PT: CH3COOH + C2H5OH ⇆ CH3COOC2H5 + H2O Câu 26. Xà phòng hoá hoàn toàn 178 gam tristearin trong dung dịch KOH, thu trị của m là đượcc m gam kali stearat. Giá tr A. 200,8 B. 183,6 C. 211,6. D. 193,2.

Hiển thị đáp án (C17H35COO)3C3H5 + 3KOH → 3C17H35COOK + C3H5(OH)3 nmuối = 3.0,2=0,6 mol M = 322.0,6 = 193,2 g

m bố bốn este đều có công thức C8H8O2 và có vòng benzen.

Câu 27. Hỗn hợp E gồm ối đđa với 200 ml dung dịch ch NaOH 1M (đun (đ nóng), thu Cho m gam E tác dụng tối m các ancol và 20,5 gam hỗn hợp muối. i. Cho toàn bộ X vào được hỗn hợp X gồm ch rắn trong bình đựng kim loại Na dư, sau khi phản ứng kết thúc khối lượng chất bình tăng 6,9 gam so với ban đầu. Giá trị của m là A. 13,60 B. 8,16 C. 16,32 D. 20,40.

Hiển thị đáp án E gồm các este củaa ancol (tổ (tổng x mol) và các este của phenol (tổng ổng y mol) nNaOH = x + 2y = 0,2 (1) nAncol = x mol ⇒ nH2 = 0,5x mol ⇒ mAncol = mtăng + mH2 = x + 6,9 g

nH2O = nEste = y mol Bảo toàn khối lượng: 136(x + y) + 0,2.40 = 20,5 + (x + 6,9) + 18y (2) (1) và (2) ⇒ x = 0,1 và y = 0,05 mol ⇒ m = 136(x + y) = 20,4g Câu 28. Hỗn hợp E gồm 4 este đều có công thức C8H8O2 và có vòng benzen.Cho 16,32 gam E tác dụng tối đa với V lít dung dịch NaOH 1M (đun nóng), thu được hỗn hợp X gồm các ancol và 18,78 gam hỗn hợp muối. Cho hoàn toàn X vào bình đựng kim loại Na dư, sau khi phản ứng kết thúc khối lượng chất rắn trong bình tăng 3,83 gam so với ban đầu. Giá trị của V là A. 190 B. 100 C. 120 D. 240.

Hiển thị đáp án E gồm các este của ancol (tổng x mol) và các este của phenol (tổng y mol) nE = x + y = 0,12 (1) nAncol = x ⇒ nH2 = 0,5x mol ⇒ mAncol = mtăng + mH2 = x + 3,83 g nNaOH = x + 2y mol và nH2O = y mol Bảo toàn khối lượng: 16,32 + 40(x + 2y) = 18,78 + (x + 3,83) + 18y (2) (1)(2) ⇒ x = 0,05 và y = 0,07 ⇒ nNaOH = x + 2y = 0,19 mol ⇒ V = 190 ml Câu 29. Cho m gam hỗn hợp X gồm ba etse đều đơn chức tác dụng tối đa với 400 ml dung dịch NaOH 1M, thu được hỗn hợp Y gồm hai ancol cùng dãy đồng đẳng

muối Z. Đốt cháy hoàn toàn Y, thu được 3,584 lít khí và 34,4 gam hỗn hợpp muố CO2 (đktc) và 4,68 gam H2O. Giá trị của m là: A. 24,24 B. 25,14 C. 21,10 D. 22,44.

Hiển thị đáp án Đốt Y ⇒ nCO2 = 0,16 molvà nH2O = 0,26 mol ⇒ nY = nH2O – nCO2 = 0,1 mol

ức ⇒ nO = 0,1mol ⇒ Y chứa các ancol đơn chứ mY = mC + mH + mO = 4,04 g nEste của ancol = 0,1mol và nEste của phenol = x mol ⇒ nNaOH = 0,1 + 2x = 0,4 mol ⇒ x = 0,15 ⇒ nH2O = 0,15mol Bảo toàn khối lượng: mX = mmuối + mY + mH2O – mNaOH = 25,14g

tố đa với 350 Câu 30. Cho m gam hỗnn hợp X ggốm ba este đểu đơn chức tác dụng tối ch NaOH 1M. thu được hỗn hợp Y gồm hai ancol cùng dãy đồng đẳng ml dung dịch muối Z. Đốt cháy hoàn toàn Y, thu được 4,48 lít khí và 28,6 gam hỗn hợpp muố CO2 (đktc) và 6.3 gam H2O. Giá trị của m là A. 21,9 B. 30,4 C. 20,1

D. 22,8.

Hiển thị đáp án Đốt Y ⇒ nCO2 = 0,2mol và nH2O = 0,35mol ⇒ nY = nH2O – nCO2 = 0,15mol ⇒ nO(Y) = 0,15mol

mY = mC + mH + mO = 5,5g X gồm este của ancol (0,15 mol) và este của phenol (x mol) nNaOH = 0,15 + 2x = 0,35mol ⇒ x = 0,1⇒ nH2O = 0,1mol Bảo toàn khối lượng: mX = mmuối + mY + mH2O – mNaOH = 21,9g Đáp án B C6H5COOCH2CH=CH2 + NaOH → C6H5COONa + CH2=CH-CH2OH CH2=CHCH2COOC6H5 + 2NaOH → CH2=CHCOONa + C6H5ONa + H2O CH3COOCH=CHC6H5 + NaOH → CH3COONa + C6H5CH2CHO C6H5CH2COOCH=CH2 + NaOH → C6H5CH2COONa + CH3CHO Câu 20. Cho công thức chất X là C3H5Br3. Khi X tác dụng với dung dịch NaOH dư tạo ra một hợp chất tạp chức của ancol bậc I và anđehit. Công thức cấu tạo của X là A.CH3-CHBr-CHBr2.

B.CH2Br-CH2-CHBr2.

C.CH2Br-CHBr-CH2Br. D.CH3-CBr2-CH2Br. Hiển thị đáp án Muốn tạo ra andehit cần có 2 nhóm Br đính vào C bậc 1 → loại C, D Vì X khi X tạo ancol bậc 1 nên 1 nhóm Br còn lại đính với C bậc 1 → loại A CH2Br-CH2-CHBr2 + 3NaOH → CH2(OH)-CH2-CHO + H2O + 3NaBr. Đáp án B. Câu 21. Trong các chất sau, chất nào khi thuỷ phân trong môi trường axit tạo thành sản phẩm có khả năng tham gia phản ứng tráng gương?

A. HCOOC2H5 B. (CH3COO)2CH3 C. CH3COOC2H5 D. Không có chất nào trong những chất trên.

Hiển thị đáp án A thủy phân trong môi trường axit tạo axit fomic, có phản ứng tráng bạc Câu 22. Một hợp chất hữu cơ đơn chức có công thức C3H6O2 không tác dụng với kim loại mạnh, chỉ tác dụng với dung dịch kiềm, nó thuộc dãy đồng đẳng : A.Ancol. B.Este. C.Andehit. D.Axit.

Hiển thị đáp án Hợp chất đơn chức ứng với CT C3H6O2: axit hoặc este. Theo đề bài, không có phản ứng với KL mạnh ⇒ thuộc dãy đồng đẳng este Câu 23. Đối với phản ứng este hoá, yếu tố nào sau đây ảnh hưởng đến vận tốc phản ứng?

(1) Nhiệt độ (2) Bản chất các chất phản ứng (3) Nồng độ các chất phản ứng (4) Chất xúc tác A. (1), (2), (3) B. (2), (3), (4) C. (1) (3) (4) D. (1) (2) (3) (4) Hiển thị đáp án Cả 4 yếu tố đều ảnh hưởng đến vận tốc của phản ứng.

Câu 24. Hợp chất X có công thức cấu tạo: CH3OCOCH2CH3. Tên gọi của X là A. etyl propionat B. Metyl propionat C. metyl axetat D. propyl axetat Hiển thị đáp án Đáp án B: Metyl propionat

ây cho kết tủa đỏ gạch với Cu(OH)2 khi đun nóng.

Câu 25. Chất nào sau đây A. HCHO B. HCOOCH3

chất trên.

C. HCOOC2H5 D. Cả 3 chấ Hiển thị đáp án ất củ của andehit ⇒ đều tạo kết tủa đỏ gạch với ới Cu(OH)2 Cả 3 chất đều có tính chất Câu 26. Mệnh đề nào sau đây không đúng ?

A. Metyl fomat có CTPT là C2H4O2.

B. Metyl fomat là este của axit etanoic.

phản ứng tráng bạc.

C. Metyl fomat có thể tham gia ph D. Thuỷ phân metyl fomat tạo thành ancol metylic và axit fomic.

Hiển thị đáp án Đáp án A đúng. úng. Metyl fomat là HCOOCH3 có CTPT là C2H4O2. Đáp án B sai vì metyl fomat là este của axit fomic. Đáp án C đúng.

HCOOCH3 + 2AgNO3 + 3NH3 Đáp án D đúng. HCOOCH3 + H2O

CH3COONH4 + 2Ag↓ + 3NH3 + H2O HCOOH + CH3OH

ất kì một chất béo nào thì cũng luôn thu được: ợ Câu 27. Khi thủy phân bất A. Axit oleic B. Glixerol C. Axit stearic D. Axit panmitic Hiển thị đáp án

Đáp án B Glixerol Câu 28. Benzyl axetat là một este có mùi thơm của hoa nhài. Công thức của benzyl axetat là: A.C6H5-COO-CH3 B.CH3-COO-CH2-C6H5 C.CH3-COO-C6H5 D.C6H5-CH2-COO-CH3 Hiển thị đáp án Đáp án B benzyl axetat lại là mùi hoa nhài. theo tên ta cũng có thế viết được CTCT của nó là CH3COOCH2C6H5 Câu 29. Este nào sau đây thủy phân cho hỗn hợp 2 chất hữu cơ đều tham gia phản ứng tráng bạc ?

A.CH3COOC2H5.

B.CH3COOCH=CH2.

C.HCOOCH2CH=CH2.

D.HCOOCH=CH-CH3.

Hiển thị đáp án CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C3H5OH CH3COOCH=CH2 + NaOH → CH3COONa + CH3CHO HCOOCH2CH=CH2 + NaOH → HCOONa + CH2=CHCH2OH HCOOCH=CH-CH3 + NaOH → HCOONa + CH3-CH2CHO Este thủy phân cho hỗn hợp hai chất hữu cơ đều tham gia phản ứng tráng bạc là HCOOCH=CH-CH3 Câu 30. Phản ứng nào sau đây dùng để điều chế xà phòng?

A. Đun nóng axit béo với dung dịch kiềm.

B. Đun nóng chất béo với dung dịch kiềm.

C. Đun nóng glixerol với các axit béo.

D. Cả A, B đều đúng.

Hiển thị đáp án Xà phòng là muối của natri của các axit béo (RCOONa).

Khi đun axit béo với kiềm: RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O. Khi đun chất béo với kiềm: C3H5(OOCR)3 + 3NaOH → C3H5(OH)3 + 3RCOONa Dạng bài tập cách gọi tên este Tên este gồm: Tên gốc hidrocacbon R’ + tên anion gốc axit (thay đuôi ic thành đuôi at) Lưu ý: Tên 1 số axit thông thường Công thức

Tên thông thường

Axit no đơn chức H-COOH

Axit metanoic

CH3-COOH

Axit etanoic

CH3-CH2-COOH

Axit propanoic

CH3-(CH2)2-COOH

Axit butanoic

(CH3)2CH-COOH

Axit 2-metylpropanoic

CH3-(CH2)3-COOH

Axit pentanoic

CH3-(CH2)4-COOH

Axit hexanoic

CH3-(CH2)5-COOH

Axit heptanoic

CH3-(CH2)13-COOH

Axit pentadecanoic

CH3-(CH2)15-COOH

Axit heptadecanoic

Axit không no có 1 nối đôi đơn chức CH2=CH-COOH

Axit acrylic

CH2=CH(CH3)-COOH

Axit metacrylic

C17H33COOH

Axit oleic (axit béo)

Axit nhị chức HOOC-COOH

Axit oxalic

HOOC-CH2-COOH

Axit malonic

HOOC-CH=CH-COOH

Axit maleic

Axit có vòng benzen

Axit benzoic

Ví dụ tên gọi 1 số este - HCOOC2H5 : etyl fomat (hay etyl metanoat) - CH3COOCH=CH2 : vinyl axetat - CH2=CHCOOCH3 : metyl acrylat - CH2=C(CH3)COOCH3: metyl metacrylat - CH3COOCH2CH2CH(CH3)2 : isoamyl axetat - CH3COOCH2CH=CHCH2CH2CH3 : hex-2-en-1-yl axetat - C6H5COOCH=CH2 : vinyl benzoat - CH3COOC6H5 : phenyl axetat - CH3COOCH2C6H5 : benzyl axetat - C2H5OOC[CH2]4COOCH(CH3)2 : etyl isopropyl ađipat - (CH3COO)2C2H4 : etylenglicol điaxetat

ietyl malonat - CH2(COOC2H5)2 : đietyl - (CH3[CH2]7CH=CH[CH2]7COO)3C3H5 : glixeryl trioleat (hay triolein hay trioleoylglixerol) - CH3[CH2]14COO[CH2]15CH3 : miricyl panmitat (hay sáp ong)

Bài tập vận dụng Câu 1. Metyl propionat là tên gọi của hợp chất có công thức cấu tạo nào sau đây?

A. C2H5COOCH3 C. C3H7COOH

B. HCOOC3H7 D. CH3COOC2H5

Câu 1. Metyl propionat là tên gọi của hợp chất có công thức cấu tạo nào sau đây?

A. C2H5COOCH3 C. C3H7COOH

B. HCOOC3H7 D. CH3COOC2H5

Hiển thị đáp án Đáp án A Metyl propionat: C2H5COOCH3 Câu 2. A là một este có công thức thực nghiệm (C3H5O2)n. Một mol A tác dụng vừa đủ hai mol KOH trong dung dịch, tạo một muối và hai rượu hơn kém nhau một nguyên tử cacbon trong phân tử. A là: A. Metyl etyl malonat B. Metyl Vinyl malonat C. Vinyl alyl oxalat D. Metyl etyl ađipat Hiển thị đáp án A tác dụng với 2 mol KOH ⇒ A là este hai chức ⇒ n = 2 ⇒ A có CTPT là: C6H10O4 Nhận thấy: CH3OOCCH2COOC2H5 + 2KOH → CH3OH + C2H5OH + KOOCCH2COOK (thỏa mãn)

Vậy A là: etyl metyl malonat Đáp án: A Câu 3. Viết công thức cấu tạo, gọi tên các đồng phần đơn chức, mạch hở có thể có của C3H6O2.

Hiển thị đáp án C3H6O2 có độ bất bão hòa ∆ = 1 và phân tử có hai nguyên tử oxi . ⇒ Có đồng phân về este đơn chức no và axit carboxylic đơn chức, no. Đồng phân este : HCOOC2 H5 etyl fomiat CH3COOCH3metyl axetat Đồng phân axit cacboxylic : CH3CH2 COOH axit propionic Câu 4. Viết công thức cấu tạo các chất có tên sau đây: a) Isopropyl

b) alylmetacrylat

c) Phenyl axetat

d) sec – Butyl fomiat

Hiển thị đáp án a) Isopropyl : CH3COOCH(CH3)2 b) alylmetacrylat : H2C=C(CH3)-COO-CH2-CH=CH2 c) Phenyl axetat : CH3COOC6H5 d) sec – Butyl fomiat : HCOO-CH(CH3)-CH2-CH3 Câu 5. Este CH3COOCH=CH2 có tên gọi là: A. Metyl vinylat

B. Etyl axetat

C. Vinyl axetat

D. Metyl acrylat

Hiển thị đáp án Đáp án C

CH3COOCH=CH2 : vinyl axetat

ng hóa hhọc của este Dạng bài tập các phản ứng ức este 1. Phản ứng của nhóm chức ản ứng ứ este hóa : - Thủyy phân este trong môi trường axit là phản ứng nghịch với phản R–COO–R’ + H–OH

R–COOH + R’–OH

- Phản ứng thủyy phân trong môi trường kiềm là phản ứng mộtt chiều và còn được gọi là phản ứng xà phòng hóa : R–COO–R’ + NaOH

R–COONa + R’–OH

Chú ý: Nếu este dạng lipit (chất béo) khi xà phòng hóa, ta thu được glixerol C3H5(OH)3 và xà phòng.

(RCOO)3C3H5 + 3NaOH

C3H5(OH)3 + 3RCOONa

2. Phản ứng khử este

hiđrua (LiAlH4), khi đó nhóm RCO– (gọi là nhóm axyl) Este bị khử bởii liti nhôm hiđ trở thành ancol bậc I : R–COO–R’

R–CH2–OH + R’–OH

rocacbon 3. Phản ứng ở gốc hiđrocacbon ản ứ ứng thế, cộng, tách, trùng hợp,…Sau đây chỉ ch xét phản Este có thể tham gia phản ứng cộng và phản ứng trùng hợp.

Gốc hiđrocacbon rocacbon không no ở este có phản - Phản ứng cộng vào gốc không no: G ứng cộng với H2, Br2, Cl2, … giống hiđrocacbon không no.

Ví dụ : CH3[CH2]7CH=CH[CH2]7COOCH3 + H2

CH3[CH2]16COOCH3

CH3[CH2]7CH=CH[CH2]7COOCH3: metyl oleat CH3[CH2]16COOCH3: metyl stearat

ột ssố este đơn giản có liên kếtt C = C tham gia phản ph ứng - Phản ứng trùng hợp : Một trùng hợp giống như anken. chất củaa andehit: phản phả ứng tráng - Este củaa axit fomic HCOOR’ có các tính ch ế tủa ủa đỏ gạch với Cu(OH)2 gương, phản ứng tạo kết 4. Phản ứng đốt cháy este CO2 + H2O

RCOOR’ + O2 Nếu

thì este là no, đơn chức ⇒ CTTQ là: CnH2nO2

ứng điều chế este) 5. Phản ứng este hóa (Phản ứ RCOOH + R’OH

R–COO–R’ + H2O

Ví dụ: CH3COOH + C2H5OH

CH3COOC2H5 +H2O

ủa phenol ph phải dùng anhidrit axit hoặcc clorua axit Đặc biệt: Điều chế este của C6H5OH + (CH3CO)2O → CH3COOC6H5 + CH3COOH Ví dụ minh họa Ví dụ 1: Cho sơ đồ sau: CH2=CH2 Vậy chất Z là?

Lời giải

X→Y

Z

CH2=CH2 + H2O CH3CH2OH + O2

CH3CH2OH (X) CH3COOH (Y) + H2O

CH3COOH + CH3CH2OH

CH3COOC2H5 (Z) + H2O

Ví dụ 2: Metyl acrylat được đđiều chế từ axit và rượu nào ?

A. CH2=C(CH3)COOH và C2H5OH. B. CH2=CHCOOH và C2H5OH. C. CH2=C(CH3)COOH và CH3OH. D. CH2=CHCOOH và CH3OH. Giải Đáp án D Metyl acrylat: CH2=CHCOOCH3 CH2=CHCOOH + CH3OH → CH2=CHCOOCH3 + H2O Ví dụ 3: Thủy phân este C4H6O2 (xúc tác axit) được hai chất hữu cơ X, Y. Từ X có thể điều chế trực tiếp ra Y. Vậy X là : A. anđehit axetic. B. ancol etylic.

C. axit axetic. D. axit fomic.

Giải Đáp án A CH3COOCH=CH2 + H2O

CH3COOH + CH3CHO

Bài tập vận dụng Câu 1. Cho sơ đồ điều chếế ch chất E từ metan như sau:

Vậy chất E là: A. C2H5OH B. CH3COOH C. HCOOCH3 D. CH3CHO Câu 1. Cho sơ đồ điều chếế ch chất E từ metan như sau:

Vậy chất E là: A. C2H5OH B. CH3COOH C. HCOOCH3 D. CH3CHO Hiển thị đáp án

điều chế từ Câu 2. Propyl fomat được điề A. axit fomic và ancol metylic.

B. axit fomic và ancol propylic.

C. axit axetic và ancol propylic.

D. axit propionic và ancol metylic.

Hiển thị đáp án Đáp án B Propyl fomat: HCOOC3H7 HCOOH + C3H7OH → HCOOC3H7 + H2O Câu 3. Cho phản ứng: CH3CH2COOCH=CH2 + H2O

…

ản ứ ứng trên gồm: Sản phẩm thu được từ phản A. CH3CH2COOCH + CH2=CHOH B. CH2=CHCOOH + CH3CH2OH C. CH3CH2COOCH + CH3CHO D. CH3CH2OH + CH3CHO Hiển thị đáp án CH3CH2COOCH=CH2 + H2O

CH3CH2COOH + CH2=CH-OH

Vì CH2=CH-OH kém bền nên sẽ biến thành CH3CHO Câu 4. Cho sơ đồ chuyển hoá sau: 1) C3H4O2 + NaOH → (A) + (B) 2) (A) + H2SO4 loãng → (C) + (D) 3) (C) + AgNO3 + NH3 + H2O → (E) + Ag↓ + NH4NO3 4) (B) + AgNO3 + NH3 + H2O → (F) + Ag↓ + NH4NO3 Các chất B và A có thể là: A. CH3CHO và HCOONa B. HCOOH và CH3CHO C. HCHO và HCOOH D. HCHO và CH3CHO Hiển thị đáp án Đáp án A (1) HCOOCH=CH2 + NaOH → HCOONa + CH3CHO (2) HCOONa + H2SO4 → HCOOH + Na2SO4 (3) HCOOH + AgNO3 + NH3 + H2O → (NH4)2CO3 + Ag + NH4NO3 (4) CH3CHO + AgNO3 + NH3 + H2O → CH3COONH4 + Ag + NH4NO3 Câu 5. Thủy phân este E có công thức phân tử C4H8O2 với xúc tác axit vô cơ loãng, thu được hai sản phẩm hữu cơ X, Y (chỉ chứa các nguyên tử C, H, O). Từ X có thể điều chế trực tiếp ra Y bằng một phản ứng duy nhất. Chất X là: A. Axit axetic B. Rượu etylic C. Etyl axetat

D. Axit fomic Hiển thị đáp án Đáp án B Ta thấy: CH3COOC2H5 + H2O

CH3COOH + C2H5OH

CH3COOH + H2O

C2H5OH + O2 Vậy X là C2H5OH

Câu 6. Cho dãy chuyểnn hóa sau: Phenol

Phenyl axetat

Y (hợp chất thơm)

Hai chất X, Y trong sơ đồ trên lần lượt là: A. anhidrit axetic, phenol

B. anhidrit axetic, natri phenolnat C. axit axetic, natri phenolnat D. axit axetic, phenol Hiển thị đáp án Giải Đáp án B Các PTHH xảy ra:

Vậy X là anhidrit axetic: (CH3CO)2O, Y là natri phenolnat: C6H5ONa

Dạng bài tập cách nhận biết este Phương pháp Nắm chắc các tính chất hóa học của các este và tính chất riêng biệt của từng este như làm đổi màu quỳ tím, làm mất màu dung dịch brom với este có nối đôi, tạo phức với Ag+ ….

Ví dụ minh họa Ví dụ 1: Trình bày phương pháp hóa học nhận biết các dung dịch sau: HCOOH,CH3COOH, HCOOC2H5, CH3COOCH3, C2H3COOH Giải Trích mỗi dung dịch 1 ít làm mẫu thử.

- Cho quỳ tím lần lượt vào các chất thử trên: + Các mẫu thử làm quỳ tím hóa đỏ là: HCOOH, CH3COOH, C2H3COOH (nhóm 1) + Các mẫu thử còn lại không có hiện tượng gì (nhóm 2) - Cho dung dịch nước brom lần lượt vào các mẫu thử ở nhóm 1. + Mẫu thử làm mất màu nước brom là C2H3COOH. CH2=CH-COOH + Br2 → CH2Br-CHBr-COOH - Cho dung dịch AgNO3/NH3 lần lượt vào 2 mẫu thử còn lại và đun nóng nhẹ. + Mẫu thử tạo kết tủa bạc là HCOOH. HCOOH + 2[Ag(NH3)2]OH → (NH4)2CO3 + 2Ag + 2NH3 + H2O + Mẫu thử không có hiện tượng gì là: CH3COOH - Cho dung dịch AgNO3/NH3 lần lượt vào 2 mẫu thử ở nhóm 2 và đun nóng nhẹ. + Mẫu thử tạo kết tủa trắng bạc là HCOOCH3

HCOOCH3 + 2[Ag(NH3)2]OH → NH4OOCOCH3 + 2Ag + 2NH3 + H2O + Còn lại là HCOOCH3 Ví dụ 2: Trình bày phương pháp hóa học để tách các chất ra khỏi nhau từ hỗn hợp axit axetic và etyl axetat.

Giải Cho hỗn hợp tác dụng với CaCO3.

Sau đó cô cạn hỗn hợp etyl axetat hóa hơi, ngưng tụ lại được chất lỏng.

Chất rắn thu được sau khi chưng cất cho tác dụng với H2SO4 Hỗn hợp thu được lại tiến hành chưng cất thu được CH3COOH 2CH3COOH + CaCO3 → (CH3COO)2Ca + CO2 + H2O (CH3COO)2Ca + H2SO4 → CaSO4 + 2CH3COOH Ví dụ 3: Nhận biết các chất sau:CH3CH2CH2 – OH, CH3CH2COOCH3, HCOOH, CH3 – CH2 – COOH. Giải - Cho quỳ tím lần lượt vào 4 mẫu thử: + Nhóm 1: 2 mẫu làm quỳ tím hóa đỏ là CH3 – CH2 – COOH và HCOOH + Nhóm 2: 2 mẫu không làm đổi màu quỳ tím là CH3CH2CH2OH và CH3CH2COOCH3 - Cho Na vào 2 mẫu ở nhóm 2 + Mẫu có hiện tượng sủi bọt khí là CH3CH2CH2OH + Còn lại là CH3CH2COOCH3 CH3 – CH2 – CH2 – OH + Na → CH3 – CH2 – CH2 – ONa + 1/2 H2 - Cho dung dịch AgNO3/NH3 vào 2 mẫu nhóm 1:

+ Mẫu nào có hiện tượng bạc kết tủa là HCOOH + Còn lại là CH3 – CH2 – COOH HCOOH + 2AgNO3 + 4NH3 + H2O → (NH4)2CO3 + 2NH4NO3 + 2Ag Ví dụ 4: Nhận biết các chất sau: Etyl axetat, formalin, axit axetic, etanol.

Giải CH3COOC2H5, HCHO, CH3COOH, C2H5OH. - Cho quỳ tím vào 4 mẫu thử: + Mẫu thử làm quỳ tím hóa đỏ là CH3COOH - Cho dung dịch AgNO3/NH3 vào 3 mẫu thử còn lại: + Mẫu tạo kết tủa là HCHO HCHO + 4AgNO3 + 6NH3 + 2H2O → (NH4)2CO3 + 4NH4NO3 + 4Ag - Cho Na vào 2 mẫu còn lại: + Mẫu thử có hiện tượng sủi bọt khí C2H5OH 2C2H5OH + 2Na → 2C2H5ONa + H2 + Còn lại là CH3COOC2H5.

Dạng bài tập phản ứng đốt cháy este Phương pháp giải 1. Phản ứng đốt cháy 1 este: a. Este no, đơn chức, mạch hở: - CTTQ: CnH2nO2, n ≥ 2 - Phản ứng cháy:

mạch hở có 1 liên kết C=C: b. Este không no, đơn chức, m - CTTQ: CnH2n-2O2, n ≥ 4 - Phản ứng cháy:

+ nCO2 > nH2O + neste = nCO2 – nH2O c. Este không no, đơn chức, có k liên kết C=C trong phân tử: - CTTQ: CnH2n-2kO2: d. Este không no, có từ 2 liên kết C=C trở lên trong phân tử CnH2n+2-2kOm + O2 → nCO2 + (n+1-k)H2O

e. Este bất kì: - CTTQ: CxHyOz. x, y, z nguyên ddương, x ≥ 2, z ≥ 2 - Phản ứng cháy: CxHyOz + O2 → xCO2 + y/2H2O

ật bảo toàn khối lượng, định luật bảo toàn nguyên tố… để - Áp dụng các định luật giải bài toán.

2. Bài toán đốt cháy hỗnn hợp các este:

đồng phân: a. Bài toán đốtt cháy 2 este đồ Các este đồng phân ⇒ có cùng CTPT, cùng KLPT.

tạo thành từ cùng 1 axit, 2 ancol đồng ng đẳng đẳ hoặc cùng b. Bài toán đốtt cháy 2 este tạ 1 ancol, 2 axit đồng đẳng: - Các este này sẽ có cùng dạng CTTQ ⇒ Đặt CTPT trung bình để viết phương trình phản ứng, đưa về bài toán 1 este.

tử: - Số liên kếtt pi trong phân tử ợp nhi nhiều este có cùng CTTQ: c. Bài toán đốt cháy hỗn hợp - Đặt CTPT trung bình

ảo toàn để giải bài toán.

- Áp dụng các định luật bảo Ví dụ minh họa

ktc) và 3,6g H2O. Tìm Ví dụ 1: Đốtt cháy 6g este Y ta thu được 4,48 l CO2 (đktc) CTCT của Y. Giải nCO2 = 0,2 mol nH2O = 0,2 mol

đơn chức, mạch hở ⇒ nCO2 = nH2O ⇒ este Y no, đơ Đặt CTTQ của Y là CnH2nO2

⇒ (14n +32).0,2 = 6n ⇒n=2

⇒ CTPT của Y: C2H4O2 ⇒ CTCT củaa Y: HCOOCH3 Ví dụ 2: Đốt cháy hoàn toàn 7,4 gam este X đơn chức thu được 6,72 lít khí CO2 (đktc) và 5,4 gam nước. Xác định công thức phân tử của X. Giải Ta có:

Vì khi đốt cháy X thu được nH2O = nCO2 nên X là este no đơn chức Gọi công thức củaa este no, đơn chức là: CnH2nO2 (n ≥ 2)

Theo đề bài, ta có:

⇒n=3

ủa X là: C3H6O2 Vậy công thức phân tử của Ví dụ 3: Đốt cháy hoàn toàn 10 ml một este cần dùng hết 45 ml O2, thu được ưng ttụ sản phẩm cháy thấy thể tích giảm ảm 30 ml. Các thể th VCO2 : VH2O = 4 : 3. Ngưng n. Công th thức của este đó là : tích đo ở cùng điều kiện.

A. C8H6O4

B. C4H6O2.

C. C4H8O2

D. C4H6O4.

Giải

Đối với các chất khi và hơi, tỉ lệ về thể tích bằng tỉ lệ về số mol nên có thể áp dụng định luật bảo toàn nguyên tố theo thể tích của các chất.

Theo giả thiết suy ra : VH2O = 30 ml ; VCO2 = 40 ml Sơ đồ phản ứng : CxHyOz + O2 → CO2 + H2O Áp dụng định luật bảo toàn nguyên tố cho các nguyên tố C, H, O ta có :

Vậy este có công thức là C4H6O2.

Bài tập Câu 1. Đốt cháy hoàn toàn 1,1 g hợp chất hữu cơ đơn chứcc X, thu được 2,2 g khả năng tham gia phản ứng vớii NaOH. Số S đồng phân CO2 và 0,9 g H2O. X có kh của X là: A. 3

B. 4

C. 5

D. 6

Câu 1. Đốt cháy hoàn toàn 1,1 g hợp chất hữu cơ đơn chứcc X, thu được 2,2 g khả năng tham gia phản ứng vớii NaOH. Số S đồng phân CO2 và 0,9 g H2O. X có kh của X là: A. 3

B. 4

C. 5

D. 6

Hiển thị đáp án Đáp án D Ta có: nCO2 = nH2O = 0,05 mol mX = mO + mC + mH ⇒ nO =

= 0,025 mol

⇒ C: H: O = 0,05: 0,1: 0,025 = 2 : 4 : 1

phản ứng với NaOH X là hợp chất đơn chứcc tham gia ph ⇒ X có CTPT C4H8O2 là este hoặc axit

ng phân: Các đồng C2H5COOCH3;

HCOOC3H7;

HCOOCH(CH3)CH3;

CH3COOC2H5;

C3H7COOH; CH3(CH3)CH2COOH.

ột axit cacboxylic Câu 2. Đốt cháy hoàn toàn 0,11 gam một este X (tạo nên từ một đơn chức và một ancol đơn chức) thu được 0,22 gam CO2 và 0,09 gam H2O. Số este đồng phân của X là: A. 2

B. 5

C. 6

D. 4.

Hiển thị đáp án Số mol CO2 bằng số H2O bằằng 0,005 nên X là este no, đơn chức CnH2nO2.

CnH2nO2 → nCO2

Ta có hệ : Số este đồng phân của X là 4.

HCOOCH2CH2CH3 ; CH3CH2COOCH3.

HCOOCH(CH3)CH3 ;

CH3COOCH2CH3 ;

m vinyl axetat, metyl axetat vvàà etyl fomat. Đốt cháy hoàn Câu 3. Hỗn hợp X gồm toàn 3,08 gam X, thu được 2,16 gam H2O. Phần trăm số mol của vinyl axetat trong X là : A. 25%

B. 27,92%

C. 72,08%

D. 75%.

Hiển thị đáp án Hỗn hợp X gồm CH3COOCH=CH2; CH3COOCH3; HCOOC2H5.

ủa ba ch chất là Đặt công thức chung của

⇒ nCH3COOC2H3 = 0,13 – 0,12 = 0,01 mol. % nCH3COOC2H3 = 25%.

m axit acrylic, vinyl axetat, metyl Câu 4. Đốt cháy hoàn toàn 3,42 gam hhỗn hợp gồm acrylat và axit oleic, rồi hhấp thụ toàn bộ sản phẩm cháy vào dung dịch Kh lượng Ca(OH)2 (dư). Sau phản ứng thu được 18 gam kết tủa và dung dịch X. Khối ng dung dị dịch Ca(OH)2 ban đầu đã thay đổi như thế nào ?

X so với khối lượng A. Tăng 2,70 gam.

B. Giảảm 7,74 gam.

C. Tăng 7,92 gam.

D. Giảảm 7,38 gam.

Hiển thị đáp án ạng CnH2n-2O2. Đặt công thức phân tử trug bình của các Các chất đề cho đều có dạng chất là Sơ đồ phản ứng :

Vậy dung dịch sau phản ứng gi giảm so với dung dịch X là : mCaCO3 - (mCO2 + mH2O) = 7,38 gam.

ktc) và 3,6 gam H2O. Biết E Câu 5. Đốtt cháy 6 gam este E thu được 4,48 lít CO2 (đktc) ới dung dịch AgNO3/NH3. Công thức cấu ấu tạo t của E là : có phản ứng tráng gương vớ A. CH3COOCH2CH2CH3 C. HCOOC2H5.

B. HCOOCH2CH2CH3.

D. HCOOCH3.

Hiển thị đáp án Đốt cháy E thu được nH2O = nCO2 = 0,2 mol nên E là este no, đơn chức, mạch hở có công thức phân tử là CnH2nO2.

Sơ đồ phản ứng :

⇒ n = 2 ⇒ E là C2H4O2 (HCOOCH3).

chỉ chứa nhóm chứcc este ta thu được 4.48 lít Câu 6. Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol X ch CO2 (đktc) và 3,6 gam H2O. CTPT của este X có thể là: A. C6H8O2 B. C4H8O4 C. C2H4O2 D. C3H6O2 Hiển thị đáp án Ta có: nCO2 = 0,2 mol ; nH2O = 0,2 mol 0,1 mol este khi chất tạoo ra 0,2 mol CO2 và 0, 2mol H2O nên este là C2H4O2.

Dạng bài tập phản ứng thủyy phân este Phương pháp giải

Với este đơn chức

- Trong phản ứng thủyy phân este đơn chức thì tỉ lệ là:

Riêng phản ứng thủyy phân este ccủa phenol thì tỉ lệ là:

th là: - Phản ứng thủyy phân este thu được anđehit thì este phảii có công thức RCOOCH=CH–R’.

Ví dụ: CH3COOCH=CH2 + NaOH → CH3COONa + CH3CHO

th là - Phản ứng thủyy phân este thu được xeton thì este phảii có công thức RCOOC(R’’)=CH–R’ Ví dụ: HCOOC(CH3)=CH2 + NaOH → HCOONa + CH3-CO-CH3

hoặc gốc hiđrocacbon, R’’ phải là gốcc hiđrocacbon).

(R’ có thể là nguyên tử H hoặ ản ứ ứng tráng gương thì phải có công thức là HCOOR - Este có thể tham gia phản ng tham gia phản phả ứng tráng - Este sau khi thủyy phân cho ssản phẩm có khả năng ức là HCOOR hoặc RCOOCH=CH–R’. gương thì phải có công thức

hoặc este thủy y phân cho andehit: + Nếu ⇒ este của axit fomic: HCOOR’ ho RCOOCH=CH–R’

phản ứng có 2 sản phẩm đều tráng gương : + Nếu ⇒ dung dịch sau ph HCOOCH=CH–R’ - Thủy phân este đơn chức ⇒ 2 muối + nước thì đó là este củaa phenol: RCOO-C6H4-R’ Ví dụ: HCOO-C6H4-CH3 + 2NaOH → HCOONa + CH3-C6H4ONa + H2O

th - Nếu thủyy phân este trong môi trường kiềm mà đề bài cho biếtt : “…Sau khi thủy phân hoàn toàn este, cô cạn dung dịch được m gam chất rắn” thì trong chất rắn ặc KOH dư. thường có cả NaOH hoặc mCR = mmuối + mkiềm dư Ví dụ minh họa Ví dụ 1: Muốn thuỷ phân 5,6 gam hhỗn hợp etyl axetat vàà etyl fomiat (etyl fomat) cầnn 25,96 ml NaOH 10% (D = 1,08 g/ml). Thành phần % khối lượng của etyl axetat trong hỗn hợp là : A. 47,14%.

B. 52,16%.

C. 36,18%.

D. 50,20%.

Giải Đặt x là số mol CH3COOC2H5 và y là số mol HCOOC2H5.

Phương trình phản ứng: CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH (1) HCOOC2H5 + NaOH → HCOONa + C2H5OH (2)

ứng ta có hệ phương trình : Theo giả thiết và các phản ứ

⇒ x = 0,03 và y = 0,04. ⇒ %mCH3COOC2H5 = 47,14%.

hữu cơ đơn chức X tác dụng vừa đủ với ới 50 gam dung Ví dụ 2: Cho m gam chất hữ ch NaOH 8%, sau khi phả phản ứng hoàn toàn thu đượcc 9,6 gam muối của c một axit dịch thức của X là: hữu cơ và 3,2 gam mộtt ancol. Công th

A. CH3COOC2H5.

B. C2H5COOCH3.

D. CH3COOCH=CH2.

C. CH2=CHCOOCH3.

Giải

Đặt công thức của X là RCOOR’.

Ta có:

⇒ MR’OH = R’+ 17 = 32 ⇒ R’= 15 (CH3–) và MRCOONa = R + 67 = 96 ⇒ R = 29 (C2H5–).

Vậy công thức của X là C2H5COOCH3. Đáp án B.

bởi axit đơn chức và ancol đơn chứcc có tỉ khối với He Ví dụ 3: Một este X tạoo bở un nóng X vớ với dung dịch NaOH tạo ra muối có khối ối lượng bằng bằng 22. Khi đun lượng este đã phản ứng. Tên X là: A. Etyl axetat.

B. Metyl axetat.

C. Iso-propyl fomat.

D. Metyl propionat.

Giải

ng RCOOR’, mu muối tạo thành là RCOONa. Este có công thức dạng Phương trình phản ứng : RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

muối, nên tỉ lệ về khối lượng củaa chúng cũng c là tỉ lệ Vì số mol este bằng số mol mu về khối lượng mol.

⇒

⇒ 17R’ - 5R = 726 (1).

Mặt khác Meste = 4.22 = 88 R + 44 + R’ = 88 ⇒ R + R’ = 44 (2).

Từ (1) và (2) ta có : R = 1 (H-); R’ = 43 (C3H7-).

Vậy tên este là iso-propyl fomat

ịch NaOH 0,2M. Ví dụ 4: Xà phòng hóa 8,8 gam etyl axetat bbằng 200 ml dung dịch Sau khi phản ứng xảyy ra hoàn toàn, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được bao nhiêu gam muối khan?

Giải Ta có: nCH3COOC2H5 =

= 0,1 mol

nNaOH ban đầu = 0,2.0,2 = 0,04 mol ⇒ Este dư, NaOH hết CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH (1) Từ (1) ⇒ nCH3COONa = nNaOH = 0,04 mol ⇒ mCH3COONa = 0,04 . 82 = 3,28 Bài tập Câu 1. Để xà phòng hóa 17,4 gam một este no đơn chức cần dùng 300 ml dung dịch NaOH 0,5M. tìm công thức phân tử của este đem dùng.

A. C6H12O2

C. C4H8O2

B. C5H10O2

D. C6H10O2

Câu 1. Để xà phòng hóa 17,4 gam một este no đơn chức cần dùng 300 ml dung dịch NaOH 0,5M. tìm công thức phân tử của este đem dùng.

A. C6H12O2

C. C4H8O2

B. C5H10O2

D. C6H10O2

Hiển thị đáp án Gọi công thức củaa este no, đơn chức là CnH2nO2 Khi xà phòng hóa thì: neste = nNaOH

⇒ neste = 0,3 . 0,5 = 0,15 mol ⇒ Meste = ⇒ 14n + 32 =116 ⇒ n = 6

ủa este là C6H12O2 Vậy công thức phân tử của ới 100 ml dung Câu 2. Thủy phân hoàn toàn 8,8 gam este đơn chức, mạch hở X với dịch KOH 1M (vừa đủ)) thu được 4,6 gam một ancol Y. Xác định tên gọi của X. A. CH3COOCH3

B. HCOOC2H5

C. CH3COOC2H5

D. C2H5COOC2H5

Hiển thị đáp án Gọi công thức este đơn chức X là RCOOR’ Ta có: nKOH = 0,1.1 = 0,1 mol RCOOR’ + KOH → RCOOK + R’OH (1) Từ (1) ⇒ nR’OH = 0,1 mol ⇒ MR’OH =

= 46 g/mol

⇒ R’= 29 ⇒ C2H5⇒ Y: C2H5OH Vì MX = 88 ⇒ X là CH3COOC2H5: etyl axetat

ủy phân hoàn toàn Câu 3. E là este của mộtt axit đơn chức và ancol đơn chức. Để thủy ch NaOH 10% (d = 1,1 g/ml). Lượng 6,6 gam chất E phải dùng 34,1 ml dung ddịch NaOH này dùng dư 25% so với lượng NaOH phản ứng. Công thức ức cấu c tạo đúng của E là:

A. CH3COOCH3 B. HCOOC3H7 C. CH3COOC2H5 D. Cả B và C đều đúng Hiển thị đáp án Ta có: mNaOH đem dùng = mNaOH phản ứng =

= 3,751 (gam)

= 3 (gam)

⇒ ME = 88 gam ⇒ R + 44 + R’ = 88 ⇒ R + R’ = 44 - Khi R = 1 ⇒ R’ = 43 (C3H7) ⇒ CTCT (E): HCOOC3H7(propyl fomiat) - Khi R = 15 ⇒ R’ = 29 ⇒ CTCT (E): CH3COOC2H5 (etyl axetat) Câu 4. Để xà phòng hóa 17,4 gam một este no đơn chức cần dùng 300 ml dung ch NaOH 0,5M. Công thứ thức phân tử của este là: dịch A. C3H6O2 B. C5H10O2 C. C6H12O2 D. C4H10O2 Hiển thị đáp án Gọi công thức củaa este no, đơn chức là CnH2nO2 ⇒ neste = nNaOH ⇒ neste = 0,3 . 0,5 = 0,15 (mol) ⇒ Meste = ⇒ 14n + 32 = 116 ⇒ n = 6

= 116

ủa este là C6H12O2.

Vậy công thức phân tử của ần dùng 12 gam Câu 5. Xà phòng hoá 22,2 gam hhỗn hợp gồm 2 este đồng phân, cần NaOH, thu 20,492 gam mu muối khan (hao hụt 6%). Trong X chắcc chắn chắ có một este ương ứng là : với công thức và số mol tươ A. HCOOC2H5 0,2 mol B. CH3COOCH3 0,2 mol.

C. HCOOC2H5 0,15 mol D. CH3COOC2H3 0,15 mol Hiển thị đáp án nEste = nNaOH = 0,3 mol; mmuốối theo lí thuyết =

gam.

gam/mol ⇒ công thức phân tử củaa 2 este có dạng d C3H6O2. ⇒ Meste = ủa hai este là HCOOC2H5 và CH3COOCH3.

Vậy công thức cấu tạo của Gọi x là mol của HCOOC2H5 và y là số mol của CH3COOCH3. Ta có hệ

un nóng 66,3 gam etyl propionat vvới 400 ml dung dịch ch NaOH 2M, cô cạn c Câu 6. Đun ng khố khối lượng chất rắn thu được là: dung dịch sau phản ứng A. 62,4 gam.

B. 59,3 gam C. 82,45 gam.

D. 68,4 gam.

Hiển thị đáp án

Bảo toàn khối lượng ⇒ Chấất rắn = 66,3 + 0,8.40 - 0,65.46 = 68,4 g Bài tập phản ứng thủyy phân este đa chức Các dạng este đa chức

c): (RCOO)nR’ - Este tạo thành từ axit đơn chức và ancol đa chức (n chức): (RCOO)nR’ + nNaOH → nRCOONa + R’(OH)n Có thể là các axit khác nhau.

chức (n chức) và ancol đơn chức: c: R(COOR’)n - Este tạo thành từ axit đa chứ ứ (m chức): - Este tạo thành từ axit đa chức (n chức) và ancol đa chức Rm(COOR’)n.mR’n. Khi n = m thành R(COOR’)nR’ → este vòng ở: CnH2n-2O4 - Este no, 2 chức, mạch hở:

- Trong phản ứng thủyy phân este đa chức thì tỉ lệ: Nếu T = 2 ⇒ Este có 2 chức, T = 3 ⇒ Este có 3 chức…

Ví dụ minh họa Ví dụ 1: Este X được tạo ạo thành từ etylen glicol và hai axit cacboxylic đơn chức.

Trong phân tử este, số nguyên tử cacbon nhiều hơn số nguyên tử oxi là 1. Khi cho m gam X tác dụng vớii dung ddịch NaOH (dư) thì lượng NaOH đã phản ứng là 10 gam. Giá trị của m là: A. 14,5.

B. 17,5.

C. 15,5.

D. 16,5.

Giải Theo giả thiết ta cho biết X là este hai chức của etylen glicol và axit hữu cơ đơn chức; X có 4 nguyên tử O và có 5 nguyên tử C. Vậy công thức của X là : HCOOC2H4OOCCH3 Phương trình phản ứng :

HCOOC2H4OOCCH3 + 2NaOH → HCOONa + CH3COONa + C2H4(OH)2 Theo giả thiết và (1) ta có :

Vậy mX = 0,125.132 = 16,5 gam.

ới anhiđrit anhi axetic, Ví dụ 2: Cho axit salixylic (axit o-hiđroxibenzoic) phản ứng với thu đượcc axit axetylsalixylic (o-CH3COO–C6H4–COOH) dùng làm thuốc cảm (aspirin). Để phản ứng hoàn toàn với 43,2 gam axit axetylsalixylic cần vừa đủ V ch KOH 1M. Giá tr trị của V là : lít dung dịch A. 0,72.

B. 0,48.

C. 0,96.

D. 0,24.

Giải o-CH3COO–C6H4–COOH + 3KOH CH3COOK + o-KO–C6H4–COOK + H2O (1)

ng 8,9g) cần dùng Ví dụ 3: Xà phòng hóa hoàn toàn 0,01 mol este E ( có khối lượng ng NaOH có trong 300ml dung ddịch NaOH 0,1M thu đư ược 1 rượu và vừa đủ lượng ch cacbon không nhánh.

9,18g muối của axit hữu cơ đơn chức, mạch hở, có mạch Công thức của E là: A. C3H5(OOCC17H35)3

B. C3H5(OOCC17H33)3

C. C3H5(OOCC17H31)3

D. C3H5(OOCC15H31)3

Giải Đáp án A

⇒ E là este 3 chức (RCOO)3R1 + 3NaOH → 3RCOONa + R1(OH)3 MRCOONa =

= 306 ⇒ Muối là: C17H35COONa

⇒ E là C3H5(OOCC17H35)3 Bài tập

ng 200 gam dung dịch dị NaOH 8% Câu 1. Xà phòng hoá hoàn toàn m gam lipit X bbằng chất rắn n khan. Công thức th cấu sau phản ứng thu được 9,2 gam glixerol và 94,6 gam ch tạo của X là : A. (C17H35COO)3C3H5.

B. (C15H31COO)3C3H5.

C. (C17H33COO)3C3H5.

D. (C17H31COO)3C3H5.

ng 200 gam dung dịch dị NaOH 8% Câu 1. Xà phòng hoá hoàn toàn m gam lipit X bbằng n khan. Công thức th cấu sau phản ứng thu đượcc 9,2 gam glixerol và 94,6 gam chất rắn tạo của X là : A. (C17H35COO)3C3H5.

B. (C15H31COO)3C3H5.

C. (C17H33COO)3C3H5.

D. (C17H31COO)3C3H5.

Hiển thị đáp án Đặt công thức trung bình củủa lipit X là C3H5(OOCR)3.

C3H5(OOCR)3 + 3NaOH → C3H5(OH)3 + 3RCOONa (1) Theo giả thiết ta có

⇒ nNaOH = 0.3 mol

Do đó trong 94,6 gam chất rắn có 0,1 mol NaOH dư và 0,3 mol RCOONa. ⇒ 0,1.40 + (R + 67).0,3 = 94,6 R = 235 ⇒ R là C17H31– Câu 2. Khi thủy phân a gam một este X thu được 0,92 gam glixerol, 3,02 gam natri linoleat C17H31COONa và m gam natri oleat C17H33COONa. Tính giá trị của a, m. Viết công thức cấu tạo có thể có của X. Hiển thị đáp án nC3H5(OH)3 = 0,01mol nC17H31COONa = 0,01mol Do nC3H5(OH)3 = nC17H31COONa nên X có 1 gốc C17H31COONa ⇒ X có 2 gốc C17H33COONa. ⇒ X là (C17H33COO)2(C17H31COO)C3H5 (0,01) mX = a = 882.0,01 = 8,82 nC17H33COONa = 0,02 ⇒ m = 6,08 Câu 3. Hợp chất hữu cơ no, đa chức X có công thức phân tử C7H12O4. Cho 0,1 mol X tác dụng vừa đủ với 100 gam dung dịch NaOH 8% thu được chất hữu cơ Y và 17,8 gam hỗn hợp muối. Công thức cấu tạo thu gọn của X là A. CH3OOC–(CH2)2–COOC2H5.

B. CH3COO–(CH2)2–COOC2H5.

C. CH3COO–(CH2)2–OOCC2H5.

D. CH3OOC–CH2–COO–C3H7.

Hiển thị đáp án X + NaOH ⇒Hỗn hợp muối nên X là este 2 chức tạo bởi ancol 2 chức và 2 axit đơn chức ⇒ nRCOONa = 2nX = 0,2 mol

⇒ R = 22 Do hai muối có số mol bằng ằng nhau nên hai gốc muối là CH3- (15) và C2H5- (29) ⇒ X là CH3COO–(CH2)2–OOCC2H5.

ứa 1 loại lo nhóm Câu 4. Thủy phân hoàn toàn 0,1 mol este E (mạch hở và chỉ chứa mu của 1 chức) cần dùng vừa đủ 100ml dung ddịch NaOH 3M, thu đượcc 24,6g muối axit hữu cơ và 9,2 g 1 ancol. Công thức của E là: A. C3H5(COOC2H5)3

B. (HCOO)3C3H5

C. (CH3COO)3C3H5

D. (CH3COO)2C2H4

Hiển thị đáp án nNaOH = 0,3 mol ⇒

⇒ E là este 3 chức

Dựa vào đáp án ⇒ E là este của axit đơn chức và ancol đa chức (RCOO)nR’ + nNaOH → nRCOONa + R’(OH)n

⇒ nancol = neste = 0,1 mol ⇒ Mancol =

= 92g/mol

nmuối = 3.neste = 0,3 mol

⇒ Mmuối =

= 82 ⇒ Max = 82 – 22 = 60 ⇒ CH3COOH

ng este hóa Dạng bài tập phản ứng Phương pháp giải Phản ứng este hóa vớii ancol là phản ứng quan trọng củaa axit cacboxylic.

ng tổng quát: - Phương trình phản ứng R(COOH)x + R’(OH)y

Ry(COO)xyR’x + xyH2O

phản ứng đều thuộc loại ại đơn chức (hay - Nếu axit cacboxylic và ancol tham gia ph gặp) thì phản ứng có phương trình dạng: RCOOH + R'OH

RCOOH + H2O

phản ứng này ngoài vai trò là xúc tác của phản ph ứng còn Lưu ý: H2SO4 đặcc trong phả làm nhiệm vụ hút nước.

- Vì phản ứng este hóa là phản ứng thuận nghịch nên các bài toán liên quan đến ắn vớ với yếu tố hiệu suất phản ứng. phản ứng này thường gắn Ví dụ minh họa

Gi sử chỉ Ví dụ 1: Thực hiện phản ứng este hóa 9,2g glixerol vvớii 60g axit axetic. Giả khối lượng 17,44g. Tính hiệu suất của ủa phản ph ứng este thu đượcc glixerol triaxetat có kh hóa: Giải nglixerol = 0,1 mol naxit axetic = 1 mol

Từ PT: meste = 0,1. 218 = 21,8g Thực tế: meste = 17,44g

t: H% = 17,4421,8.100% =80% Hiệu suất: m axit HCOOH và axit CH3COOH (tỉ lệ mol 1:1). Lấy 5,3 Ví dụ 2: Hỗn hợp X gồm ng vớ với 5,75 gam C2H5OH ( có xúc tác H2SO4 đặc) thu được gam hỗn hợp X tác dụng ệu su suất của các phản ứng este hoá đều bằng ằng 80%). Giá trị tr m gam hỗn hợp este ( hiệu của m là: A.10,12 Giải

B.6,48

C.8,10

D.16,20

Đáp án B nHCOOH = nCH3COOH = 0,05 mol nC2H5OH = 0,125mol ⇒ Ancol dư Vậy hỗn hợp este gồm: nHCOOC2H5 = nCH3COOC2H5 = 0,05.80% = 0,04 mol ⇒ m = 6,48 gam Ví dụ 3: Đun nóng 6,0 gam CH3COOH với 6,0 gam C2H5OH ( có H2SO4 làm xúc tác, hiệu suất phản ứng este hoá bằng 50%). Khối lượng este tạo thành là: A.6,0 gam

B.4,4 gam

C.8,8 gam

D.5,2 gam

Giải nCH3COOH = 0,1 mol nC2H5OH = 0,13 mol ⇒ nCH3COOC2H5 = 0,1.50% = 0,05 mol ⇒ mCH3COOC2H5 = 0,05.88 = 4,4g Bài tập Câu 1. Khi đun nóng 25,8 gam hỗn hợp ancol etylic và axit axetic có H2SO4 đặc làm xúc tác thu được 14,08 gam este. Nếu đốt cháy hoàn toàn lượng hỗn hợp đó thu được 23,4 g H2O. Tìm thành phần trăm mỗi chất trong hỗn hợp đầu và hiệu suất của phản ứng este hoá.

A. 53,5% C2H5OH; 46,5% CH3COOH và H = 80% B. 55,3% C2H5OH; 44,7% CH3COOH và H = 80% C. 60,0% C2H5OH; 40,0% CH3COOH và H = 75%

D. 45,0% C2H5OH; 55,0% CH3COOH và H = 60% Hiển thị đáp án nH2O = 1,3 mol Đặt a, b là số mol C2H5OH và CH3COOH ⇒ 46a + 60b = 25,8 (1) và nH2O = 3a + 2b = 1,3 (2) Từ (1) và (2) ⇒ a = 0,3mol và b = 0,2 mol nCH3COOC2H5 = 0,16 mol

⇒H=

= 80%

Câu 2. Đun nóng axit axetic với ancol isoamylic (CH3)2CH-CH2-CH2OH có H2SO4 đặc làm xúc tác thu được isoamyl axetat (dầu chuối). Tính lượng dầu chuối thu được từ 132,35g axit axetic đun nóng với 200g ancol isoamylic. Biết hiệu suất phản ứng đạt 68% A. 97,5g C. 292,5g

B. 195g D. 159g

Hiển thị đáp án (CH3)2CH-CH2-CH2OH + CH3COOH ⇄ CH3COOCH2CH2CH(CH3)2 + H2O

phản ứng vớii 69 gam ancol etylic (xúc tác Câu 3. Cho 45 gam axit axetic ph được 41,25 gam etyl axetat. Hiệu suất ất của c phản ứng H2SO4 đặc), đun nóng, thu đư este hoá là: A. 31,25%.

B. 40,00%.

C. 62,50%.

D. 50,00%.

Hiển thị đáp án nCH3COOH = 0,75 mol nC2H5OH = 1,5 mol nCH3COOC2H5 = 0,46875 mol

= 62,5%

⇒H=

Câu 4. Chia a g axit axetic làm 2 phần bằng nhau.

Phần 1 được trung hòa vừa đủ bằng 0,5 lít dd NaOH 0,4M;

Gi sử Phần 2 thực hiện phản ứng este hóa vvới ancol etylic thu đượcc m g este. Giả trị của m là hiệu suất phản ứng đạtt 100%, giá tr A. 16,7.

B. 17,6.

C. 18,6.

D. 16,8.

Hiển thị đáp án Đáp án B nCH3COOH = nNaOH = 0,5 . 0,4 = 0,02 mol CH3COOH + C2H5OH → CH3COOC2H5 + H2O (H = 100%) ⇒ neste = nCH3COOH = 0,02 mol ⇒ meste = 0,02 . 88 = 17,6g

phản ứng vớii 0,15 mol axit axetic có H2SO4 đặc(H = Câu 5. Cho 0,1 mol Glixerol ph 80%) thu được m gam este B. Giá trị m là:

A. 9,72.

B. 8,72.

C. 5,56.

D. 7,92.

Hiển thị đáp án Đáp án B

nax = 0,15 mol, nglixerol = 0,1 mol ⇒ neste =

= 0,05 mol

⇒ meste = 0,05 . 218. 80% = 8,72 g Dạng bài tập phản ứng khử este

hiđrua LiAlH4 thành ancol bậc I Phản ứng khử este bởi líti-nhôm hi

Ví dụ minh họa

nh Ví dụ 1: Khử este no, đơn chức, mạch hở X bằng LiAlH4, thu được ancol duy nhất Y. Đốt cháy hoàn toàn Y thu được 0,2 mol CO2 và 0,3 mol H2O. Đốt cháy hoàn khối lượng CO2 và H2O là: toàn 0,1 mol X thu đượcc tổng kh A. 24,8 gam

B. 28,4 gam

C. 16,8 gam

D. 18,6 gam

Giải Khử este no, đơn chức, mạch ạch hhở X bằng LiAlH4 thu đượcc ancol duy nhất nh Y ⇒ X có dạng R-COO-CH2-R R-COO-CH2-R

2RCH2OH

Đốt Y: nCO2 = 0,2 mol và nH2O = 0,3mol ⇒ nY = 0,1mol Số C =

= 2 ⇒ Y là C2H5OH

⇒ X là CH3COOC2H5 nX = 0,1 ⇒ nCO2 = nH2O = 0,4 mol ⇒ m = mCO2 + mH2O = 44.0,4 + 18.0,4 = 24,8 gam.

Ví dụ 2: Khử este no, đơn chức E bằng LiAlH4 thu đc 1 ancol duy nhất G. đốt cháy m g G cần 2,4 m g O2. Đốt cháy m g E thu được tổng CO2 và H2O là 52,08g.

CHo toàn bộ CO2, H2O này vào 500ml dd Ba(OH)2 1M thu được bao nhiêu gam kết tủa?

A. 25,61

B. 31,52

C. 35,46

D. 39,4

Giải Khi đốt E có nCO2 = nH2O = 0,84 mol nOH- = 0,5.2 = 1 mol CO2 + 2OH- → CO32- + H2O CO2 + OH- → HCO3⇒ nCO32- = nOH- - nCO2 = 1 - 0,84 = 0,16 mol ⇒ mBaCO3 = 197 . 0,16 = 31,52g Đáp án B Phương pháp điều chế và ứng dụng của este Phương pháp giải 1. Điều chế este * Phản ứng giữa axit và rượu

- Từ axit đơn chức và rượu đơn chức: RCOOR’ + H2O

RCOOH + R’OH HCl + ROH

RCl + H2O

- Từ axit đơn chức và rượu đa chức: nRCOOH + R’(OH)n

(RCOO)nR’ + nH2O

- Từ axit đa chức và rượu đơn chức: R(COOH)n + nR’OH

R(COOR’)n + nH2O

- Từ axit đa chức và rượu đa chức: Rm(COO))nmR'n + nmH2O

mR(COOH)n + nR’(OH)m * Phản ứng giữa anhiđric axit và rượu (RCO)2O + R’OH

RCOOR’ + RCOOH.

*Phản ứng giữa axit và hiđrocacbon chưa no RCOOH + CH≡CH

RCOOCH=CH2

*Phản ứng giữa muối natri của axit và dẫn xuất halogen RCOONa + R’X ⟶ RCOOR’ + NaX.

ủa phenol * Lưu ý: Điều chế este của ản ứng ứ của axit - Các este chứa gốcc phenyl không điều chế được bằng phản d với cacboxylic với phenol mà phải dùng anhidrit axit hoặcc clorua axit tác dụng phenol.

(CH3CO)2O + C6H5OH → CH3COOC6H5 + CH3COOH

2. Ứng dụng của este - Làm dung môi: Este có khả năng hòa tan tốt các chất hữu cơ, kể cả hợp chất cao phân tử, nên được dùng làm dung môi (ví dụ: butyl và amyl axetat được dùng để pha sơn tổng hợp) - Sản xuất nhiều chất quan trọng: Poli (metyl acrylat) và poli (metyl metacrylat) dùng làm thủy tinh hữu cơ. Poli (vinyl axetat) dùng làm chất dẻo, hoặc thủy phân thành poli (vinyl ancol) dùng làm keo dán.

- Một số este của axit phtalic được dùng làm chất hóa dẻo, làm dược phẩm.

- Một số este có mùi thơm của hoa quả được dùng trong công nghiệp thực phẩm (bánh kẹo, nước giải khát) và mĩ phẩm (xà phòng, nước hoa,…).

Ví dụ: Isoamyl axetat: CH3COOCH2CH2(CH3)2: mùi chuối, dùng trong thực phẩm Geranyl axetat: CH3COOC10H17: mùi hoa hồng, dùng trong mĩ phẩm…

Câu hỏi minh họa Câu 1. Propyl fomat được điều chế từ A. axit fomic và ancol metylic.

B. axit fomic và ancol propylic.

C. axit axetic và ancol propylic.

D. axit propionic và ancol metylic.

Câu hỏi minh họa Câu 1. Propyl fomat được điều chế từ A. axit fomic và ancol metylic.

B. axit fomic và ancol propylic.

C. axit axetic và ancol propylic.

D. axit propionic và ancol metylic.

Hiển thị đáp án Đáp án B HCOOH + C3H7OH

HCOOC3H7 + H2O

Câu 2. Thủy phân este C4H6O2 (xúc tác axit) được hai chất hữu cơ X, Y. Từ X có thể điều chế trực tiếp ra Y. Vậy X là : A. anđehit axetic.

C. axit axetic.

B. ancol etylic.

D. axit fomic.

Hiển thị đáp án Đáp án A CH3COOCH=CH2 + H2O

CH3COOH (Y) + CH3CHO (X)

thức phân tử C4H8O2 vớii xúc tác axit vô cơ Câu 3. Thủyy phân este E có công th phẩm hữu cơ X, Y (chỉ chứa các nguyên tử C, H, O). Từ loãng, thu được hai sảnn phẩ ếp ra Y. Este E là : X có thể điều chế trực tiếp A. propyl fomat.

B. etyl axetat.

C. isopropyl fomat.

D. metyl propionat.

Hiển thị đáp án Đáp án B X là C2H5OH Y là CH3COOH Este ban đầu là CH3COOC2H5. Từ X lên men giấm tạo ra Y. CH3COOC2H5 + H2O

CH3COOH (Y) + C2H5OH (X)

C2H5OH + O2 → CH3COOH + H2O Câu 4. Phương pháp thường dùng để điều chế este của ancol là: A. Đun hồi lưu ancol với axit hhữu cơ, có H2SO4 đặc xúc tác.

B. Thực hiện phản ứng xà phòng hóa.

C. Cho anhidrit axit hoặc clorua axit tác ddụng với ancol.

ng khử.

D. Thực hiện phản ứng Hiển thị đáp án Đáp án A

thể dùng phản ứng nào sau đây?

Câu 5. Để điều chế phenyl axetat có th A. CH3COOH + C6H5OH → CH3COOC6H5 + H2O B. CH3OH + C6H5COOH → C6H5COOCH3 + H2O C. (CH3CO)2O + C6H5OH → CH3COOC6H5 + CH3COOH D. CH3COOH + C6H5Cl → CH3COOC6H5 + HCl Hiển thị đáp án Đáp án C Các este chứa gốcc phenyl không điều chế được bằng phản ứng của ủa axit cacboxylic hoặc clorua axit tác dụng với ới phenol. với phenol mà phải dùng anhidrit axit ho (CH3CO)2O + C6H5OH → CH3COOC6H5 + CH3COOH

chất E từ metan như sau: Câu 6. Cho sơ đồ điều chếế ch Metan Vậy chất E là: A. C2H5OH

A→B→C→D

E

B. CH3COOH C. HCOOCH3 D. CH3CHO Hiển thị đáp án

Câu 7. Dầu chuối được dùng trong thực phẩm là este có tên: A. Isoamyl axetat B. Metyl fomat

C. Etyl butyrat D. Geranyl axetat

Hiển thị đáp án Đáp án A Dầu chuối: Isoamyl axetat Câu 8. Khi nói về ứng dụng ụng ccủa este, phát biểu nào sau đây là đúng:

ơm được dùng trong công nghiệp thực phẩm ẩm và mĩ phẩm.

A. Một số este có mùi thơm B. Este được dùng làm dung môi do có khả năng tan tốt trong nước.

ẩm.

C. Poli(metyl metacrylat) được dùng làm chất hóa dẻo và dược phẩm.

D. Isoamyl axetat là este có mùi hoa hồng, được ứng dụng ng trong công nghiệp nghi mĩ phẩm.

Hiển thị đáp án

Câu 9. Este được dùng làm dung môi là do: A. Este thường có mùi thơm dễ chịu.

B. Este có khả năng hòa tan tốt các chất hữu cơ, kể cả hợp chất cao phân tử.

C. Este có nhiệt độ sôi thấp.

D. Este là chất lỏng, nhẹ hơn nước, rất ít tan trong nước.

Hiển thị đáp án Đáp án B Este có khả năng hòa tan tốt các chất hữu cơ, kể cả hợp chất cao phân tử nên được dùng làm dung môi Câu 10. Thuỷ tinh hữu cơ có thể được điều chế từ monome nào sau đây?

A. Axit acrylic

B. Metyl metacrylat

C. Axit metacrylic

D. Etilen

Hiển thị đáp án Đáp án B Poli (metyl acrylat) và poli (metyl metacrylat) dùng làm thủy tinh hữu cơ.

Poli (vinyl axetat) dùng làm chất dẻo, hoặc thủy phân thành poli (vinyl ancol) dùng làm keo dán.

Bài tập về este đa chức 1. Một số công thức tổng quát của este đa chức - Este tạo thành từ axit đơn chức và ancol đa chức (n chức): (RCOO)nR’ - Este tạo thành từ axit đa chức (n chức) và ancol đơn chức: R(COOR’)n - Este tạo thành từ axit đa chức (n chức) và ancol đa chức (m chức): Rm(COO)m.nR’n

Khi n = m thành R(COO)nR’ ⇒ este vòng

ở: CnH2n-2O4 - Este no, 2 chức, mạch hở: 2. Phản ứng xà phòng hóa:

chức este ⇒ x là số nhóm ch - Khi xà phòng hóa este 2 chức với dung dịch NaOH cho:

đehit thì este đó có cấu tạo: R1 - OOC-R-COO-CH=CH* 1 muối + 1 ancol + 1 anđehit R2 R1-OOC-R-COO-CH=CH-R2 + 2NaOH R2CH2CHO

NaOOC-R-COONa + R1OH +

* 2 muối + 1 ancol thì este đđó có cấu tạo: R1 - COO-R-OOC-R2 R1 - COO-R-OOC-R2 + 2NaOH

R1 – COONa + R2COONa + R(OH)2

Ta có : nOH- = 2neste = Σnmuối; nancol = neste * 1 muối + 2 ancol thì este đđó có cấu tạo: R1OOC-R-COOR2 Phản ứng: R1-OOC-R-COOR2 + 2NaOH

NaOOC-R-COONa + R1OH + R2OH

Ta có: nOH- = 2nmuối = 2neste; nOH- = 2 Σnrượu. * 1 muối + 1 ancol thì este đđó có cấu tạo: R(COOR’)2 hoặc (RCOO)2R’ Phản ứng: R(COOR')2 + 2NaoH

NaOOC-R-COONa + 2R'OH

(RCOO)2R' + 2NaOH

2RCOONa + R'(OH)2

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Chất A có CTPT là C11H20O4. A tác dụng với NaOH tạo ra muối của axit hữu cơ B mạch thẳng và 2 ancol là etanol và propanol-2. Hãy viết CTCT của A. A: C11H20O4 + NaOH muối + C2H5OH + CH3-CHOH-CH3 ⇒ A là este tạo nên từ axit no 2 chức và 2 ancol trên ⇒ CTCT của A là: C2H5OOC-CH2-CH2-CH2-CH2-COO-CH-(CH3)2 Giải Ví dụ 2: Để thủy phân 0,1 mol este A chỉ chứa 1 loại nhóm chức cần dùng vừa đủ 100gam dd NaOH 12%, thu được 20,4 gam muối của một axit hữu cơ và 9,2 gam một ancol. Xác định CTPT, viết CTCT và gọi tên este đó. Biết 1 trong 2 chất (ancol hoặc axit) tạo thành este là đơn chức Giải nX : nNaOH = 1 : 3 Do ancol đa chức và muối của axit hữu cơ ⇒ X là este 3 chức (RCOO)3R' ⇒ nancol = nX = 0,1 mol ⇒ Mancol = R' + 17 × 3 = 92 ⇒ R = 41 (C3H5) mmuối = 3nX = 0,3 mol ⇒ Mmuối = R + 67 = 68 ⇒ R = 1 (H) X là (HCOO)3C3H5: Glixerol trifomiat Ví dụ 3: Để thuỷ phân hết 7,612 gam hỗn hợp X gồm 2 este đơn chức và 2 este đa chức thì cần dùng vừa hết 80ml dung dịch KOH aM. Sau phản ứng, thu được hỗn hợp Y gồm các muối của các axit cacboxylic và các ancol. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp Y thì thu được K2CO3, 4,4352 lít CO2 (đktc) và 3,168 gam H2O. Vậy a có giá trị là bao nhiêu?

Giải Thủy phân: 7,612 gam X + 2x mol KOH → Y (gồm cả muối + ancol). Đốt Y + O2 → x mol K2CO3 + 0,198 mol CO2 + 0,176 mol H2O.

+ Bảo toàn C có nC trong X = nC trong Y = 0,198 + x mol. + Bảo toàn H có nH trong X = nH trong Y – nH trong KOH = 0,352 – 2x mol. + O trong X theo cụm –COO mà n–COO = nKOH = 2x mol → nO trong X = 4x mol.

Tổng lại: mX = mC + mH + mO = 7,612 gam. Thay vào giải x = 0,066 mol. → nKOH = 2x = 0,132 mol → a = 0,132 : 0,08 = 1,65M. Bài tập vận dụng Câu 1. Khi thủy phân hoàn toàn 0,05 mol este tiêu tốn hết 5,6g KOH. Mặt khác, khi thủy phân 5,475g este đó thì tiêu tốn hết 4,2g KOH và thu được 6,225g muối.

Vậy CTCT este là: A. (COOC2H5)2

B. (COOCH3)2

C. (COOCH2CH2CH3)2

D. Kết quả khác

Câu 1. Khi thủy phân hoàn toàn 0,05 mol este tiêu tốn hết 5,6g KOH. Mặt khác, khi thủy phân 5,475g este đó thì tiêu tốn hết 4,2g KOH và thu được 6,225g muối.

Vậy CTCT este là: A. (COOC2H5)2

B. (COOCH3)2

C. (COOCH2CH2CH3)2

D. Kết quả khác

Hiển thị đáp án nKOH =0,1 mol 0,0375 mol este khi thủy phân cần 4,2 g KOH ⇒ Meste = (5,475 : 0,0375) = 146 (g/mol) Là este 2 chức nên (COOCH2CH2CH3)2 và CH(COOCH3)3 sai.

Muối là (RCOOK)2 nmuối = neste = 0,0375 (mol) ⇒ Mmuối = R + 166 = (6,225: 0,0375) =166(g/mol) ⇒ R = 0 và axit là HOOC-COOH

Meste = 146 ⇒ gốc ancol 2R = 146 - 88 = 58 ⇒ R = 29 hay C2H5 Vậy este là (COOC2H5)2 Câu 2. Đốt cháy a mol X là trieste của glixerol với axit đơn chức mạch hở thu được b mol CO2 và c mol H2O, biết b - c = 4a. Hiđro hóa m gam X cần 6,72 lít H2 (đktc) thu được 39 gam một sản phẩm. Nếu đun m gam X với dung dịch chứa 0,7 mol NaOH đến phản ứng hoàn toàn, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được chất rắn khan có khối lượng là A. 57,2 gam C. 61,48 gam

B. 52,6 gam D. 53,2 gam

Hiển thị đáp án Nhận thấy b-c= 4a → trong X có 5 liên kết π trong đó có 3 liên kết π ở gốc COO và 2 liên kết π ở gốc hidrocacbon C=C Như vậy để hidro hóa hoàn toàn 1 mol X cần dùng 2 mol H2 → nX = 0,3 : 2 = 0,15 mol Bảo toàn khối lương → mX = 39 - 0,3. 2= 38,4 gam Khi tham gia phản ứng thủy phân → nC3H5(OH)3 = nX = 0,15 mol Bảo toàn khối lượng → mchất rắn = mX + mNaOH - mC3H5(OH)3 → mchất rắn = 38,4 + 0,7. 40 - 0,15. 92 = 52,6 gam. Đáp án B. Câu 3. Este X được tạo thành từ etylen glicol và hai axit cacboxylic đơn chức.

Trong phân tử este, số nguyên tử cacbon nhiều hơn số nguyên tử oxi là 1. Khi cho m gam X tác dụng với dung dịch NaOH (dư) thì lượng NaOH đã phản ứng là 10 gam. Giá trị của m là A. 14,5.

B. 17,5.

Hiển thị đáp án

C. 15,5.

D. 16,5.

Gọi công thức của X là Phân tích: Trong phân tử este, ssố nguyên tử cacbon nhiều hơn số nguyên tử oxi là 1. Vậy nên trong phân tử este có 5C. Mà nhìn vào CT của X ta đã thấy 4C nên CT của X là HCOOC2H4OOCCH3 .

Vì este này là 2 chức nên:

Vậy khối lượng m là: m = 0,125.132 = 16,5g

anhiđ axetic, thu Câu 4. Cho axit salixylic (axit o-hiđroxibenzoic) phản ứng vớii anhiđrit đượcc axit axetylsalixylic (o-CH3COO-C6H4-COOH) dùng làm thuốc cảm c vừa đủ V (aspirin). Để phản ứng hoàn toàn vvớii 43,2 gam axit axetylsalixylic cần ch KOH 1M. Giá tr trị của V là lít dung dịch A.0,72.

B. 0,24.

C. 0,48.

D. 0,96.

Hiển thị đáp án naxit = 0,24 mol nKOH = 3naxit = 0,72 mol

Câu 5. Xà phòng hóa hoàn toàn 1 este X đa chức vớii 100ml dung dịch dị KOH 1M dịch thu được 8,32 gam chất rắn và ancol đơn chức Y. sau phản ứng cô cạnn dung dị ktc) và 4,32 gam H2O công Nếu đốt cháy hoàn toàn Y thu được 3,584 lit CO2 (đktc) thúc cấu tạo của X là A.C2H5OOC-C2H4-COOC2H5 B.CH3COOCH2-CH2-OOCCH3 C.C2H5OOC-CH2-COOC2H5 D.CH3OOC-C2H4-COOCH3 Hiển thị đáp án

nCO2 = 0,16 mol; nH2O = 0,24mol ⇒ nY = 0,08 mol ⇒ C2H6O ⇒ Loại B, D ⇒ nX = 0,04 mol ⇒ mX = 8,32 + 0,08.46 – 0,1.56 = 6,4 ⇒ MX = 160 ⇒ C2H5OOC-CH2-COOC2H5 ⇒ Đáp án C Câu 6. Hai este A và B là dẫn xuất của benzen có công thức phân tử là C9H8O2. A và B đều cộng hợp với Br2 tỉ lệ mol 1 : 1. A tác dụng với dung dịch NaOH cho 1 muối và 1 andehit. B tác dụng với dung dịch NaOH dư cho 2 muối và H2O. Công thức cấu tạo của A và B lần lượt là: A. HOOC-C6H4-CH=CH2 và CH2=CH-COOC6H5.

B. C6H5COOCH=CH2 và C6H5-CH=CH-COOH. C. HOOC-C6H4-CH=CH2 và HCOOCH=CH-C6H5.

D. C6H5COOCH-CH2 và CH2=CH-COOC6H5.

Hiển thị đáp án A, B đều phản ứng cộng với Br2 tỉ lệ mol 1 : 1 ⇒ có 1 liên kết C=C. A + NaOH → muối + andehit ⇒ A là este với gốc hidrocacbon anco có liên kết C=C gắn với -COO- dạng RCOO-CH=CH-R’. ⇒ Loại A. B + NaOH dư → 2 muối và H2O ⇒ B là este của phenol RCOO-C6H4-R’.

Tìm công thức phân tử của este dựa vào phản ứng đốt cháy 1. Phản ứng đốt cháy 1este: a. Este no, đơn chức, mạch hở: - CTTQ: CnH2nO2, n ≥ 2 - Phản ứng cháy:

CnH2nO2

nCO2 + nH2O

⇒ nCO2 = nH2O

mạch hở có 1 liên kết C=C: b. Este không no, đơn chức, m - CTTQ: CnH2n-2O2, n ≥ 4 - Phản ứng cháy: CnH2n-2O2

nCO2 + (n-1)H2O

+ nCO2 > nH2O + neste = nCO2 – nH2O

ở: c. Este 2 chức, no, mạch hở: CnH2n-2O4

nCO2 + (n-1)H2O

+ nCO2 > nH2O + neste = nCO2 – nH2O d. Este không no, đơn chức, có k liên kết C=C trong phân tử: - CTTQ: CnH2n-2kO2: e. Este không no, có từ 2 liên kết C=C trở lên trong phân tử CnH2n+2-2kOm + O2 → nCO2 + (n+1-k)H2O

f. Este bất kì: - CTTQ: CxHyOz. x, y, z nguyên ddương, x ≥ 2, z ≥ 2 - Phản ứng cháy:

ật bảo toàn khối lượng, định luật bảo toàn nguyên tố… để - Áp dụng các định luật giải bài toán.

2. Bài toán đốt cháy hỗnn hợp các este:

đồng phân: a. Bài toán đốtt cháy 2 este đồ - các este đồng phân ⇒ có cùng CTPT, cùng KLPT.

tạo thành từ cùng 1 axit, 2 ancol đồng ng đẳng đẳ hoặc cùng b. Bài toán đốtt cháy 2 este tạ 1 ancol, 2 axit đồng đẳng: - Các este này sẽ có cùng dạng CTTQ ⇒ Đặt CTPT trung bình để viết phương trình phản ứng, đưa về bài toán 1 este.

tử: - số liên kếtt pi trong phân tử ợp nhi nhiều este có cùng CTTQ: c. Bài toán đốt cháy hỗn hợp - Đặt CTPT trung bình

ảo toàn để giải bài toán.

- Áp dụng các định luật bảo Ví dụ minh họa Ví dụ 1: Đốtt cháy 6 (g) este Y ta thu được 4,48 (l) CO2 (đktc) và 3,6 (g) H2O. Tìm CTCT của Y. Giải nCO2 = 0,2 mol ; nH2O = 0,2 mol Ta có: nCO2 = nH2O ⇒ este Y no, đơn chức, mạch hở Đặt CTTQ của Y là CnH2nO2

⇒ (14n +32).0,2 = 6n ⇒ n = 2 ⇒ CTPT của Y: C2H4O2 ⇒ CTCT củaa Y: HCOOCH3 Ví dụ 2: X là một este đơn chức, có tỷ khối hơi đối với CH4 là 5,5. Nếu đem đun dịch NaOH dư thu được 2,05 g muối. i. Xác định CTCT 2,2 gam este X vớii dung dị của X. Giải MX = 5,5 . 16 = 88 ⇒ X: C4H8O2

Do X là este no đơn chức nên nmuối = nX =

Mmuối =

= 0,025 (mol)

=82 ⇒ muối CH3COONa

ọn ccủa X là: CH3COOC2H5 ⇒Công thức cấu tạo thu gọn k tiếp nhau Ví dụ 3: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp X gồm 2 este no đơn chức kế kc). Giá trị của V là? trong dãy đồng đẳng thu được 2,7gam nước và V lít CO2 (đkc).

Giải 2 este no, đơn chức đồng ng đẳ đẳng có công thức tổng quát: CmH2mO2 (chọn hỗn hợp là 1 mol)

Ta thấy: nCO2 = nH2O =

= 0,15(mol)

V = VCO2 = 0,15.22,4 = 3,36(lit) Bài tập vận dụng Câu 1. Đốt cháy hoàn toàn 7,8 gam este X thu đượcc 11,44 gam CO2 và 4,68 gam ử của ủa este là H2O. Công thức phân tử A. C4H8O4

B. C4H8O2

C. C2H4O2

D. C3H6O2

Câu 1. Đốt cháy hoàn toàn 7,8 gam este X thu đượcc 11,44 gam CO2 và 4,68 gam ử của ủa este là H2O. Công thức phân tử A. C4H8O4

B. C4H8O2

C. C2H4O2

D. C3H6O2

Hiển thị đáp án nCO2 = nH2O = 0,26 mol ⇒ este là no, đơn chức Gọi công thức este là CnH2nO2

= nCO2 = 0,26 ⇒ n = 2 ⇒ CTPT: C2H4O2

⇒ Đáp án C

Câu 2. X là một este tạo từ ừ axit và ancol no. Đốt cháy hoàn toàn 1 mol X thu được 3 mol CO2. Hãy cho biết có bao nhiêu este thoả mãn?

A. 1

B. 2

C. 3

D. 4

Hiển thị đáp án nCO2 = 3nX ⇒ X có 3 nguyên tử C

X no nên chỉ có thể là: HCOOCH2CH3 ; CH3COOCH3

giữa axit axetic vớii 2 ancol no đơn chức là Câu 3. Thực hiện phản ứng este hoá gi đồng đẳng kế tiếpp nhau thu được hỗn hợp 2 este. Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol hỗn ấu tạo tạ của 2 ancol hợp 2 este đó thu đượcc 10,08 lít CO2. Hãy lựa chọn công thức cấu ?

A. CH3OH và C2H5OH B. C2H5OH và CH3CH(OH)CH3 C. C2H5OH và CH3CH2CH2OH D. n-C3H7OH và n-C4H9OH Hiển thị đáp án Số C trung bình trong este: ⇒ số C trung bình củaa 2 ancol là 4,5 – 2 = 2,5. ⇒ 2 ancol là C2H5OH và C3H7OH Câu 4. Đốt cháy hoàn toàn 1,32 gam một este X thu đượcc 1,344 lít CO2 (ở đktc) ư đến phản ứng và 1,08 gam nước. Khi đun nóng m gam X vvới dung dịch NaOH dư muối. Công thức cấu tạo của X là hoàn toàn thu đượcc 41m/44 gam mu A. CH3COO-CH3 B. H-COO-CH2C2H5 C. CH3COO-C2H5 D. C2H5COO-CH3 Hiển thị đáp án nCO2 = nH2O = 0,06mol → nC = 0,06mol nH = 0,12 mol và nO =

= 0,03 mol

→C:H:O=2:4:1 X no, đơn chức nên X là C4H8O2 mRCOONa =

g

Vì nRCOONa = nX nên: R + 67 = 41.88/44 → R = 15: -CH3 ⇒ X là CH3COOC2H5 Câu 5. Khi đốt cháy hoàn toàn một este no, đơn chức thì số mol CO2 sinh ra bằng số mol O2 đã phản ứng. Tên gọi của este là: A. n-propyl axetat.

C. etyl axetat.

B. metyl axetat.

D. metyl fomat.

Hiển thị đáp án Este no, đơn chức: CnH2nO2 (n ≥ 2) (chọn 1 mol)

⇒ CT este: HCOOCH3: metyl fomat

KTC) và 1,8g H2O. Y có Câu 6. Đốt cháy 3g một este Y ta thu được 2,24 lít khí (ĐKTC) CTCT thu gọn là?

A. HCOOCH3

B. CH3COOCH3

C. HCOOC2H5

D. CH3COOC2H5

Hiển thị đáp án nCO2 = 0,1mol, nH2O = 0,1mol nCO2 = nH2O ⇒ este no, đơn chức.

Câu 7. Đốt cháy hoàn toàn 1,1g một hợp chất hữu cơ X thu được 2,2g CO2 và 0,9g H2O. Cho 4,4g X tác ddụng vừa đủ vớii 50ml dd NaOH 1M thì tạo ra 4,8g muối. CTCT của X là: A. C2H5COOCH3

B. CH3COOC2H5

C. HCOOCH2CH2CH3

D. HCOOC3H7

Hiển thị đáp án nCO2 = 0,05mol, nH2O= 0,05mol

ơn chức. nCO2 = nH2O.Vậy este no, đơ

R′OH RCOOR′ + NaOH → RCOONa + R nX = nNaOH = 0,05 mol Mmuối =

= 96

Vậy muối là C2H5COONa Vậy este là C2H5COOCH3

ức m mạch hở (X được tạo từ axit cacboxylic no, đa chức, Câu 8. Đốt cháy este 2 chức phân tử X không có quá 5 liên kết pi) thu được tổng thể tích CO2 và H2O gấp 5/3 d lần thể tích O2 cần dùng. Lấấy 21,6 gam X tác dụng hoàn toàn vớii 400ml dung dịch phản ứng thu được m gam chất ất rắn. rắ Giá trị lớn NaOH 1M, cô cạnn dung dịch sau ph nhất của m là?

A. 28,0

B. 26,2

C. 24,8

D. 24,1

Hiển thị đáp án

→ 8x – y = 40 →x=6&y=8 → X là C6H8O4 X tạo từ axit no nên X là: CH3-OOC-CH2-COO-CH=CH2 (0,15 mol) → Chất rắn gồm CH2(COONa)2 (0,15mol) và NaOH dư (0,1mol) → mrắn = 26,2g Tìm công thức phân tử củaa este ddựa vào phản ứng xà phòng hóa Phương pháp giải - CTTQ: + este no, đơn chức, mạch ạch hở hở: CnH2nO2 (n ≥ 2) + Este đơn chức: CxHyO2 hay RCOOR’ (y chẵn , R’ ≠ H ) + Este 2 chức: R1-OOC-R-COO-R2 (tạo từ axit 2 chức R(COOH)2, rượu đơn chức R1OH, R2OH)

r ợu 2 chức hoặc R1-COO-R-OOC-R2 (tạo từ axit đơn chức R1COOH, R2COOH, rư R(OH)2; giống hoặc khác nhau.

Trong đó R1 và R2 có thể giố + Khi xà phòng hóa 1 este có: nNaOH : neste = 1: 1 ⇒ este đơn chức + Số chức của este đượcc xác định bằng nNaOH: neste - Xác định CTPT của este: + Xác định Meste ⇒ CTPT este + Từ phản ứng thủyy phân, xác định ancol và axit trong este ⇒ CTPT este - Lưu ý: + este làm mất màu nước Brom ⇒ este có nối đôi + este đơn chức có phản ứng tráng bbạc ⇒ este củaa axit fomic. HCOOR Ngoài ra: + Phản ứng thủyy phân este có các trường hợp đặc biệt:

nối đôi gắn trực tiếp vớii nhóm cacboxyl. Khi đó, sản Khi gốc rượuu có C mang nố phải ancol mà sẽ là andehit (nếu ế C mang nối phẩm của phản ứng thủyy phân không ph đôi là bậc 1) hoặcc xeton (nếu C mang nnối đôi là bậc 2) RCOOCH=CH – R’+ NaOH

RCOONa + R’CH2CHO

RCOOC=C(R2)– R1 + NaOH

RCOONa + R2 – CO – R1

ủy phân trong kiềm khi đó nNaOH > neste do: + Este của phenol khi thủy RCOOC6H5 + NaOH C6H5OH + NaOH Ví dụ minh họa

RCOONa + C6H5OH C6H5ONa + H2O

Ví dụ 1: X chứa C, H, O mạch thẳng. Lấy 0,1 mol X tác dụng vừa đủ với 0,2 mol NaOH thu được 0,1 mol muối và 0,2 mol một ancol có tỉ khối hơi so với O2 là 1.

Xác định CTCT của X? A. (CH3COO)2C2H4 B. C4H9COOCH3 C. HOOC-CH2-COOCH3 D. CH3OOC-CH2-COOCH3 Giải nX : nNaOH = 0,1:0,2 = 1:2 ⇒ X là este 2 chức, hoặc X là este của phenol Mặt khác sản phẩm thu được muối và 1 ancol ⇒ X là este 2 chức Mancol = 32 ⇒ ancol là CH3OH Sản phẩm thu được 1 ancol có: nancol = 2.nX mol ⇒ X là este có 2 chức ancol giống nhau ⇒ Đáp án D. Ví dụ 2: Thủy phân hoàn toàn 2,22g hỗn hợp 2 este đồng phân X và Y cần dùng 30 ml dung dịch NaOH 1M. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp này thu được CO2 và H2O có số mol bằng nhau. Xác định X và Y A. HCOOC2H5 và CH3COOCH3 B. HCOOCH2CH2CH3 và HCOOCH(CH3)CH3 C. CH3COOC2H5 và C2H5COOCH3 D. CH3COOCH=CH2 và CH2=CHCOOCH3 Giải Đốt cháy hỗn hợp 2 este đồng phân ⇒ nH2O = nCO2 ⇒ X, Y là 2 este no, đơn chức

⇒ nX = nNaOH = 0,03 mol ⇒ mX =

= 74 (C3H6O2)

⇒ X và Y là HCOOC2H5 và CH3COOCH3 Đáp án A Bài tập vận dụng Câu 1. Cho 26,4 gam hỗn hhợp hai chất hữu cơ có cùng công thức phân tử ịch X chứa ch 28,8 C4H8O2 tác dụng vớii dung ddịch NaOH vừa đủ, thu được dung dịch gam hỗn hợp muối và m gam ancol Y. Đun Y với dung dịch H2SO4 đặc ở nhiệt ằng 0,7. Biết Bi các độ thích hợp, thu đượcc chất hhữu cơ Z, có tỉ khối hơi so với Y bằng phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là: A. 6,0

B. 6,4

C. 4,6

D. 9,6

Câu 1. Cho 26,4 gam hỗn hhợp hai chất hữu cơ có cùng công thức phân tử ịch X chứa ch 28,8 C4H8O2 tác dụng vớii dung ddịch NaOH vừa đủ, thu được dung dịch gam hỗn hợp muối và m gam ancol Y. Đun Y với dung dịch H2SO4 đặc ở nhiệt ằng 0,7. Biết Bi các độ thích hợp, thu đượcc chất hữu cơ Z, có tỉ khối hơi so với Y bằng phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là: A. 6,0

B. 6,4

C. 4,6

D. 9,6

Hiển thị đáp án ⇒ MZ < MY ⇒ Z là anken.

Vậy MZ = MY – 18

⇒

= 0,7

⇒ MY = 60: C3H7OH

ải có axit C3H7COOH (x mol) và este HCOOC3H7 (y mol) ⇒ Hỗn hợp ban đầu phải hỗn hợp muối và 1 ancol. thì sản phẩm mới thu được hỗ

x + y = 0,3 mmuối = 110x + 68y = 28,8 ⇒ x = 0,2 và y = 0,1 ⇒ nC3H7OH = 0,1 ⇒ m = 60.0,1 = 6g Câu 2. Hóa hơii hoàn toàn 4,4 gam một este X mạch hở, thu đượcc thể tích hơi bằng ủy phân hoàn toàn thể tích củaa 1,6 gam khí oxi ((đo ở cùng điều kiện). Mặt khác, thủy ịch NaOH dư, thu được 10,25 gam muối. i. Công thức th X là : 11 gam X bằng dung dịch A. C2H5COOCH3 B. C2H3COOCH3 C. HCOOC2H5 D. CH3COOC2H5 Hiển thị đáp án

⇒ X là C4H8O2 Thủy phân 11g X + NaOH dư → 10,25g muối

⇒ Muối: CH3COONa ⇒ X là CH3COOCH2CH3

ng với 300 ml dung Câu 3. Cho 20 gam mộtt este X (có phân ttử khối là 100) tác dụng ản ứ ứng, cô cạn dung dịch thu đượcc 23,2 gam chất ch rắn dịch NaOH 1M. Sau phản ủa X là : khan. Công thức cấu tạo của A. CH3COOCH=CHCH3 B. CH2=CHCH2COOCH3 C. CH2=CHCOOC2H5 D. C2H5COOCH=CH2 Hiển thị đáp án MX = 100 ⇒ CTPT: C5H8O2 nX = 0,2 mol , nNaOH = 0,3 mol ⇒ nNaOH dư = 0,3-0,2 = 0,1 mol ⇒ mrắn khan = mmuối + mNaOH dư ⇒ mmuối = 23,2 – 0,1.40 = 19,2 g ⇒ Mmuối =

=96 ⇒ CH3CH2COONa

⇒ X có cấu tạo là CH3CH2COOCH=CH2

ơ chức, mạch Câu 4. Để xà phòng hóa hoàn toàn 52,8 gam hỗn hợp hai este no, đơn cần vừa đủ 600ml dung dịch ch KOH 1M. Biết Biế cả hai este hở là đồng phân củaa nhau cầ phản ứng tráng bạc. Công thức củaa hai este là : này đềuu không tham gia phả A. CH3COOC2H5 và HCOOC3H7 B. C2H5COOC2H5 và C3H7COOCH3 C. HCOOC4H9 và CH3COOC3H7 D. C2H5COOCH3 và CH3COOC2H5 Hiển thị đáp án Este không tham gia phản ứng tráng bbạc nên loại đáp án A, C

nKOH = 0,6 mol Este no, đơn chức CnH2nO2 ⇒ neste = nKOH = 0,6 mol ⇒Meste =

= 88 ⇒ n = 4 ⇒ C4H8O2

Đáp án D.

ữu cơ đơn chức X tác dụng vừa đủ vớii 50 gam dung dịch d Câu 5. Cho m gam chất hữu ả ứng hoàn toàn thu được 9,6 gam muối của ủa một m axit hữu NaOH 8%, sau khi phản thức của X là : cơ và 3,2 gam mộtt ancol. Công th A. CH3COOCH3 B. HCOOC3H7 C. C2H5COOCH3 D. CH2=CHCOOCH3 Hiển thị đáp án nNaOH = 0,1 mol ⇒ nX = 0,1 mol

đơn chức ⇒ nMuối = nancol = 0,1 mol Dựa vào đáp án ⇒ X là este đơ

chức phản ứng vừa hết dung dịch ch NaOH thu được Câu 6. Cho 6,16g este đơn ch 5,74g muối và 3,22g ancol Y. Tên gọi của X là: A. etyl fomat B. Etyl axetat C. Vinyl fomat D. Vinyl axetat

Hiển thị đáp án muối và ancol ⇒ Loại C và D X thủyy phân trong NaOH tạo mu Đặt CTCT este đơn chức là RCOOR’ RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH BTKL: mNaOH = mmuối + mancol – meste = 2,8g ⇒ nNaOH = 0,07 mol ⇒ nmuối = nancol = nNaOH = 0,07 mol

X có CTCT là CH3COOC2H5 (ety axetat)

Tìm công thức phân tử củaa este dựa vào phản ứng thủy phân 1. Phản ứng thủyy phân trong môi trường kiềm: phản ứng xà phòng hóa Với este đơn chức - Trong phản ứng thủyy phân este đơn chức RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

th là: - Phản ứng thủyy phân este thu được anđehit thì este phảii có công thức RCOOCH=CH–R’.

Ví dụ: CH3COOCH=CH2 + NaOH → CH3COONa + CH3CHO

th là - Phản ứng thủyy phân este thu được xeton thì este phảii có công thức RCOOC(R’’)=CH–R’ Ví dụ: HCOOC(CH3)=CH2 + NaOH → HCOONa + CH3-CO-CH3

hoặc gốc hiđrocacbon, R’’ phải là gốcc hiđrocacbon).

(R’ có thể là nguyên tử H hoặ ản ứ ứng tráng gương thì phải có công thức là HCOOR - Este có thể tham gia phản ng tham gia phản phả ứng tráng - Este sau khi thủyy phân cho ssản phẩm có khả năng ức là HCOOR hoặc RCOOCH=CH–R’. gương thì phải có công thức

y phân cho andehit: + Nếu ⇒ este của axit fomic: HCOOR’ hoặc este thủy RCOOCH=CH–R’ phản ứng có 2 sản phẩm đều tráng gương : + Nếu ⇒ dung dịch sau ph HCOOCH=CH–R’ - Thủy phân este đơn chức ⇒ 2 muối + nước thì đó là este củaa phenol: RCOO-C6H4-R’ Các dạng este đa chức

c): (RCOO)nR’ - Este tạo thành từ axit đơn chức và ancol đa chức (n chức): (RCOO)nR’ + nNaOH → nRCOONa + R’(OH)n

chức (n chức) và ancol đơn chức: c: R(COOR’)n - Este tạo thành từ axit đa chứ ứ (m chức): - Este tạo thành từ axit đa chức (n chức) và ancol đa chức Rm(COOR’)n.mR’n. Khi n = m thành R(COOR’)nR’ → este vòng ở: CnH2n-2O4 - Este no, 2 chức, mạch hở:

- Trong phản ứng thủyy phân este đa chức thì tỉ lệ: Nếu T = 2 ⇒ Este có 2 chức, T = 3 ⇒ Este có 3 chức…

2. Phản ứng thủyy phân trong môi trường axit RCOOR’ + HOH

RCOOH + R’OH

Xác định CTPT của este: + Xác định Meste ⇒ CTPT este + Từ phản ứng thủyy phân, xác định ancol và axit trong este ⇒ CTPT este Ví dụ minh họa

un nóng a gam một hợp chất hữu cơ X chứa C, H, O mạch ạch không phân Ví dụ 1: Đun ứa 11,2 gam KOH đến khi phản ứng hoàn toàn thu được nhánh với dung dịch chứa ch HCl 1M. Làm bay dung dịch Y. Để trung hòa hết KOH dư cần 40 ml dung dịch p 2 ancol đơn chức và hơi hỗn hợpp sau khi trung hòa thu được 7,36 gam hỗn hợp 18,34 gam rắnn khan. CTCT ccủa X là: A. CH3OOCCH2COOC2H5.

B. CH3OOCCH2COOC3H7.

C. CH3OOCCH=CHCOOC3H7.

D. CH3OOCCH2-CH2COOC3H7 Giải Đáp án C Từ đáp án đặt công thứcc chung ccủa X là (RCOO)2R1R2.

R(COO)2R1R2 + 2 KOH → 2 R(COOK)2 + R1OH + R2OH. nKOH phản ứng = nmột ancol =

- 0,04 = 0,16 mol. = 0,08 mol.

MR1OH + MR2OH = MR1 + MR2 + 17 .2 = → 2 ancol là CH3OH và C3H7OH.

= 92

mR(COOK)2 = 18,34 - mKCl = 18,34 - 0,04 .74,5 = 15,36 gam MR(COOK)2 = MR + 2. 83 =

= 192.

MR = 26 ⇒ R là: -CH=CH→ X là: CH3OOCCH=CHCOOC3H7.

ết vớ với một lượng hỗn hợp gồm hai chất hữu ữu cơ đơn chức X Ví dụ 2: Để phản ứng hết ừa đủ 300 ml dung dịch ch NaOH 1M. Sau khi phản ph ứng xảy và Y (MX < MY) cần vừa muối của một axit hữu cơ và m gam một ancol. ra hoàn toàn thu đượcc 24,6 gam mu ng ancol trên thu được 4,48 lít CO2 (đktc) ktc) và 5,4 gam H2O. Đốt cháy hoàn toàn lượng Công thức của Y là: A. CH3COOC2H5.

B. CH3COOCH3.

C. CH2=CHCOOCH3.

D. C2H5COOC2H5.

Giải Đáp án A Nhận thấy đáp án khi thủy ủy phân đều tạo ancol no, đơn chức → nancol = nH2O - nCO2 = 0,3 - 0,2 = 0,1 mol → Số C =

= 2 → ancol là C2H5OH (loại B,C)

Ta có nNaOH = nmuối = 0,3 mol → Mmuối = 82 (CH3COONa) Vậy X là CH3COOH : 0,2 mol và Y là CHCOOC2H5: 0,1 mol

ơ chức X với Ví dụ 3: Thực hiện phản ứng xà phòng hóa giữa 0,1 mol một este đơn ch NaOH 1M thu được 8,8 gam ancol và dung dịch chứa ch 12,2 gam 200ml dung dịch chất tan. Este X có tên gọi là :

A. vinyl fomat B. benzyl benzoat C. isoamyl axetat D. isopropy axetat Giải Giả sử X có dạng ng RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH ⇒ ancol là C5H11OH

⇒ CT muối: CH3COONa ⇒ Axit: CH3COOH ⇒ X là: CH3COOC5H11 ⇒ Đáp án C Bài tập vận dụng

một este X (tạo bởi mộtt axit cacboxylic chứa ch 2 nhóm Câu 1. Khi cho 0,15 mol m un nóng thu được COOH và ancol đơn chức Y) tác ddụng hoàn toàn với NaOH đun ối có kh khối lượng ít hơn khối lượng X là 7,5%. Công thức 13,8 gam Y và một muối cấu tạo của X là: A. (COOC2H5)2.

B. CH2(COOCH3)2.

C. CH2(COOC2H5)2.

D. (COOCH3)2.

một este X (tạo bởi mộtt axit cacboxylic chứa ch 2 nhóm Câu 1. Khi cho 0,15 mol m un nóng thu được COOH và ancol đơn chức Y) tác ddụng hoàn toàn với NaOH đun ối có kh khối lượng ít hơn khối lượng X là 7,5%. Công thức 13,8 gam Y và một muối cấu tạo của X là:

A. (COOC2H5)2.

B. CH2(COOCH3)2.

C. CH2(COOC2H5)2.

D. (COOCH3)2.

Hiển thị đáp án Đáp án C R(COOR1)2 + 2 NaOH → R(COONa)2 + 2 R1OH. nancol = 2 .0,15 = 0,3 mol.

MROH = MR1 + 17 =

= 46.

MR1 = 29 ⇒ R1 là: C2H5Mà MR + 67. 2 =

. (MR + 146). MR = 14 ⇒ R là -CH2-

⇒ CH2(COOC2H5)2. Đáp án C Câu 2. Xà phòng hóa 15,8 gam chất hữu cơ Y có CTPT C7H10O4 bằng ằ dung dịch một muối của axit hữu cơ đa chức và 9 gam hỗn hợp 2 NaOH vừa đủ thu đượcc mộ gọn của Y là: ancol mạch hở.. CTCT thu gọ A. CH3OOCCH2COOCH2CH=CH2.

B. CH3CH2OOCCH2COOCH=CH2.

C. CH3OOCCH=CHCOOCH2CH3.

D. CH3OOCCH2COOCH=CH-CH3.

Hiển thị đáp án Đáp án A

nY = 0,1 mol.

R(COO)2R1R2 + 2NaOH → R(COONa)2 + R1OH + R2OH MR1OH + MR2OH = MR1 + MR2 + 17. 2 =

= 90

MR1 + MR2 = 56 ⇒ R1 là CH3-, R2 là CH2=CH-CH2-.

Vậy Y là CH3OOCCH2COOCH2CH=CH2.

Câu 3. Chất hữu cơ X đơn chức, mạch hở có công thức phân tử là C4H6O2. Cho 12,9 gam X vào 200 ml dung ddịch NaOH 1M, đun nóng. Sau phản ản ứng ứ hoàn toàn chất rắn khan. Công thức của ủa X là: cô cạn dung dịch thu được 16,1 gam ch A. CH2=CH-COO-CH3.

B. H-COO-CH2-CH=CH2.

C. CH3-COO-CH=CH2.

D. CH2=C(CH3)-COOH. Hiển thị đáp án nX = 0,15 mol và nNaOH = 0,2mol

m RCOONa (0,15mol) và NaOH dư (0,05mol) ⇒ Chất rắn gồm mrắn = 0,15(R + 67) + 0,05.40 = 16,1g ⇒ R = 27 là: CH2=CHX là CH2=CH-COO-CH3 Câu 4. Este X có công thức phân ttử là C5H8O2. Đun un nóng 0,1 mol X với 200 ml ch NaOH 1M. Cô cạ cạn dung dịch sau phản ứng thu đượcc 13,4 gam chất ch rắn dung dịch ủa este đó là: khan. Vậy công thức của A. CH3COO-CH2-CH=CH2 B. CH2=CH-COOC2H5

C. CH2=C(CH3)-COOCH3 D. HCOOCH=C(CH3)2.

Hiển thị đáp án RCOOR1 + NaOH → RCOONa + R1OH nNaOH dư = 0,2 - 0,1 = 0,1 mol mRCOONa = 13,4 – 0,1.40 = 9,4g MRCOONa = MR + 67 =

= 94 ⇒ MR =27

⇒ R là CH2=CH X là: CH2=CH-COOC2H5 Đáp án B Câu 5. Cho 20 gam hỗn hợp ợp 2 este đơn chức là đồng phân củaa nhau có tỷ t khối hơi ụng vvới 2,5 lít dung dịch ch NaOH 0,2M. Cô cạn cạ dung dịch so với H2 bằng 50 tác dụng chất rắn B chứa 2 muối là đồng đẳng đẳ liên tiếp. sau phản ứng thu đượcc 29,1 gam ch Nhận định đúng là: A. Trong B có 24 gam chất vô cơ.

đẳ B. Ngoài B ta còn thu được hhỗn hợp 2 ancol kế tiếp trong dãy đồng đẳng.

C. Trong hỗn hợp đầuu có vinyl propionat.

D. Tất cả nhận định trên đều sai.

Hiển thị đáp án Gọi este là A MA = 50.2 = 100 ⇒ C5H8O2 nA =

= 0,2 mol và nNaOH = 0,5mol

m RCOONa (0,2mol) và NaOH dư (0,3mol) B gồm

mB = 29,1g ⇒ mR = 29,1- 0,3.40 = 17,1 ⇒ R =

=85,5

⇒ B chứa CH3COONa, C2H5COONa và NaOH dư.

A chứa CH3COOC3H5 và C2H5COOC2H3 A. Sai, vì mNaOH dư = 0,3.40 = 12

anđehit CH3CHO. B. Sai, thu được ít nhấtt 1 anđ C. Đúng D. Sai

đơn chức tác dụng vớii 100 gam dung dịch NaOH 8%, Câu 6. Cho 0,1 mol este X đơ phản ứng hoàn toàn thu đượ ợc 107,4 gam dung dịch Y. Làm khô dung dịch Y thu n. Công th thức của X? được 12,2 gam chất rắn.

A. CH3COOCH3.

B. HCOOC3H7.

C. CH3COOC2H5.

D. C2H5COOCH3.

Hiển thị đáp án Bảo toàn khối lượng: mX = 107,4 – 100 = 7,4 gam

RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

m RCOONa (0,1 mol) và NaOH dư (0,1mol) Chất rắn gồm m rắn = 0,1(R + 67) + 0,1.40 = 12,2 ⇒ R = 15 là: -CH3 Vậy X là CH3COOCH3.

Bài tập hỗn hợp este đơn chức tham gia phản ứng xà phòng hóa Phương pháp giải Khi bài cho 2 chức hữu cơ khi tác dụng với NaOH hoặc KOH tạo ra: a) 2 muối và 1 ancol thì: + TH1: RCOOR’ và R”COOR’ có nNaOH = nR’OH RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH R”COOR’ + NaOH → R”COONa + R’OH ⇒ nNaOH = nR’OH + TH2: RCOOR’ và R”COOH có nNaOH > nR’OH RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH R”COOH + NaOH → R”COONa + H2O ⇒ nNaOH > nR’OH b) 1 muối và 1 ancol thì: + TH1: RCOOR’ và R’OH RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH + TH2: RCOOR’ và RCOOH RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O + TH3: RCOOH và R’OH RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O c) 1 muối và 2 ancol thì: + TH1: RCOOR’ và RCOOR”

RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH RCOOR” + NaOH → RCOONa + R”OH + TH2: RCOOR’ và R”OH RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH Ví dụ minh họa Ví dụ 1: Hỗn hợp X gồm 1 ancol no, đơn chức và 1 axit no, đơn chức mạch hở.

Chia X thành 2 phần bằng nhau.

- Đốt cháy hoàn toàn phần 1 sản phẩm thu được cho qua bình nước vôi trong dư thấy có 30g kết tủa.

- Phần 2 được este hoá hoàn toàn vừa đủ thu được 1 este, đốt cháy este này thu được khối lượng H2O là: A. 1,8g.

B. 3,6g.

C. 5,4g.

D. 7,2g.

Giải Este thu được sẽ là este no, đơn chức mạch hở Khi đốt este này thu được nH2O = nCO2 Do số C không đổi trong cả 2 phần nên nH2O = nCO2 = nCaCO3 = 0,3 mol ⇒ mH2O = 5,4 g Ví dụ 2: Hỗn hợp X gồm 2 chất A, B mạch hở, đều chứa các nguyên tố C, H, O và đều không tác dụng Na. Cho 10,7g hh X tác dụng vừa đủ NaOH rồi cô cạn sản phẩm thu được phần rắn gồm 2 muối natri của 2 axít đơn chức no đồng đẳng liên tiếp và phần hơi bay ra chỉ có một rượu E duy nhất. Cho E tác dụng với Na dư thu được 1,12lít H2 (đktc). Oxi hoá E bằng CuO đun nóng và cho sản phẩm có thể tham gia phản ứng tráng gương. a) Tìm CTCT của E biết dE/KK = 2

b) Tìm CTCT A, B biết MA < MB Giải a. ME = 29.2 = 58 Oxi hoá E bằng CuO đun nóng và cho sản phẩm có thể tham gia phản ứng tráng gương ⇒ E là ancol bậc 1. ⇒ E: C3H6O : CH2=CH-CH2OH (rượu allylic) b. Theo bài ra A, B là 2 este đơn chức, đồng đẳng liên tiếp: RCOOC3H5 nX = nrượu = 2nH2 = 0,1 ⇒ MX = 10,7/0,1 = 107 ⇒ R = 22 ⇒ A: CH3COOCH2-CH=CH2 và B: C2H5COOCH2-CH=CH2 Bài tập vận dụng Câu 1. X là hỗn hợp chứa một axit đơn chức, một ancol hai chức và một este hai chức (đều mạch hở). Người ta cho X qua dung dịch nước Br2 thì không thấy nước Br2 bị nhạt màu. Đốt cháy hoàn toàn 0,09 mol X cần 10,752 lít khí O2 (đktc). Sau phản ứng thấy khối lượng của CO2 lớn hơn khối lượng của H2O là 10,84 gam.

Mặt khác, 0,09 mol X tác dụng vừa hết với 0,1 mol KOH. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được m gam muối khan và một ancol có 3 nguyên tử C trong phân tử. Giá trị của m là: A. 9,8

B. 8,6

C. 10,4

D. 12,6

Câu 1. X là hỗn hợp chứa một axit đơn chức, một ancol hai chức và một este hai chức (đều mạch hở). Người ta cho X qua dung dịch nước Br2 thì không thấy nước Br2 bị nhạt màu. Đốt cháy hoàn toàn 0,09 mol X cần 10,752 lít khí O2 (đktc). Sau phản ứng thấy khối lượng của CO2 lớn hơn khối lượng của H2O là 10,84 gam.

Mặt khác, 0,09 mol X tác dụng vừa hết với 0,1 mol KOH. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được m gam muối khan và một ancol có 3 nguyên tử C trong phân tử. Giá trị của m là: A. 9,8

B. 8,6

Hiển thị đáp án

C. 10,4

D. 12,6

nO2 = 0,48 mol Do chỉ thu đượcc 1 ancol có 3 nguyên tử C ⇒ Ancol đó là C3H6(OH)2 Este = Axit + Ancol – H2O nên ta quy đổi hỗn hợp X thành: axit CnH2nO2: 0,1 mol ancol C3H6 (OH)2: a mol H2O: -b mol ⇒ nX = 0,1 + a – b = 0,09 (1) PTHH:

Ta có hệ pt: nO2 = 0,05.(3n-2)+ 4a = 0,48 (2) mCO2 – mH2O = 44.(0,1n + 3a) – 18.(0,1n + 4a – b) = 10,84 (3) Từ (1), (2), (3) ⇒ a = 0,07 ; b = 0,08 ; n = 2 Mặt khác

Với n = 2 ⇒ mmuối = 0,1. 98 = 9,8 gam

mạch hở; trong đó có hai este đơn ơn chức và một Câu 2. Hỗn hợp X chứaa ba este m Đốt cháy hoàn toàn 29,04 gam X cần dùng 1,59 mol O2, este hai chức, không no. Đố Mặt khác hiđro hóa hoàn àn toàn 29,04 gam X với lượng thu được 20,52 gam nước. M

v dung dịch H2 vừa đủ (xúc tác Ni, to) thu được hỗn hợp Y. Đun nóng toàn bộ Y với hỗn hợp Z chứa hai ancol và hỗn hợp p T chứa ch hai muối NaOH vừa đủ, thu đượcc hỗ của hai axit kế tiếpp trong dãy đồng đẳng. Dẫn toàn bộ Z qua bình đựng Na dư, ới vôi tôi xút thu thấy khối lượng bình tăng 13,41 gam. Nung nóng hoàn toàn T vvới ối lượng là 6,96 gam. Phần trăm khối lượng của c este có được hỗn hợp khí có khối ất trong hhỗn hợp X là: khối lượng phân tử lớn nhất A. 57,0%.

B. 53,3%.

C. 48,9%.

D. 49,6%.

Hiển thị đáp án nH2O = 0,57mol. Bảo toàn khối lượng ⇒ nCO2 = 0,675mol Bảo toàn O ⇒ nO(X) = 0,33mol ⇒ Đốt 29,04 gam X ⇒ nCO2 = 1,35 và nH2O = 1,14mol nO(Y) = 0,66 ⇒ nNaOH = 0,33mol RCOONa + NaOH → RH + Na2CO3 0,33mol ⇒ R + 1 = 6,96/0,33 ⇒ R = 20,09 ⇒ 2 muối là CH3COONa và C2H5COONa

⇒ nCH3COONa = 0,21 mol và nC2H5COONa 0,12 mol nOH- (Z) = 0,33 mol ⇒ nH2 = 0,165mol mZ = mtăng + mH2 = 13,74g Bảo toàn khối lượng ⇒ mY = 29,28g ⇒ nH2 phản ứng =

= 0,12 mol

⇒ Đốt Y ⇒ nCO2 = 1,35 mol và nH2O = 1,14 + 0,12 = 1,26 mol ⇒ nEste đôi = nCO2 – nH2O = 0,09mol Bảo toàn O ⇒ nEste đơn = 0,15mol ⇒ nAncol đơn (0,15mol) và nAncol đôi (0,09mol), với Z1 và Z2 là phân tử khối tương ứng. mZ = 0,15Z1 + 0,09Z2 = 13,74 ⇒ 5Z1 + 3Z2 = 458 ⇒ Z1 = 46 và Z2 = 76 là nghiệm duy nhất. ⇒ Z gồm C2H5OH (0,15mol) và C3H6(OH)2 (0,09mol) Kết hợp với số mol muối ta có Y chứa: CH3COOC2H5 (0,12mol); C2H5COOC2H5 (0,03mol) và CH3COO-C3H6-OOCC2H5 (0,09mol) Trong phản ứng cộng H2, dễ thấy nH2 = nC2H5COONa nên X chứa: CH3COOC2H5 (0,12mol); C2H3COOC2H5 (0,03mol) và CH3COO-C3H6-OOCC2H3 (0,09mol) ⇒ %CH3COO-C3H6 -OOC-C2H3 = 53,3% Câu 3. Hỗn hợp A gồm axit axetic và etanol. Chia A thành ba phần bằng nhau. + Phần 1 tác dụng với Kali dư thấy có 3,36 lít khí thoát ra. + Phần 2 tác dụng với Na2CO3 dư thấy có 1,12 lít khí CO2 thoát ra. Các thể tích khí đo ở đktc. + Phần 3 được thêm vào vài giọt dung dịch H2SO4, sau đó đun sôi hỗn hợp một thời gian. Biết hiệu suất của phản ứng este hoá bằng 60%. Khối lượng este tạo thành là bao nhiêu?

A. 8,80 gam.

B. 5,20 gam.

C. 10,56 gam.

D. 5,28 gam.

Hiển thị đáp án nCH3COOH = 3a mol, nC2H5OH = 3b mol Phần 1: nH2 = 0,15 mol ⇒ Trong 1 phần: nhh A = 0,15.2 = 0,3 mol Phần 2: nCO2 = 0,05 mol nCH3COOH = a = 0,05.2 = 0,1 mol ⇒ b = 0,3 – 0,1 = 0,2 mol Phần 3: CH3COOH + C2H5OH → CH3COOC2H5 + H2O mCH3COOC2H5 = 0,1. 88. 60% = 5,28g Đáp án D Câu 4. Hỗn hợp X gồm một ancol đơn chức Y, axit hữu cơ Z và este T tạo ra từ ancol Y và axit Z. Cho m gam X tác dụng với 200 ml dung dịch KOH 0,5 M(dư 25% so với lượng phản ứng) đung nóng, sau khi kết thúc các phản ứng thu được dung dịch A. Cô cạn dung dịch A thu được 8,96 gam chất rắn khan. Đốt cháy hoàn toàn m gam X trên bằng O2 lấy dư, thu được 8,96 lít CO2 (đktc) và 10,8 gam H2O. Công thức của T là A. HCOOC2H5 C. CH3COOC2H5

B. HCOOCH3 D. CH3COOCH3

Hiển thị đáp án nKOH = 0,1 mol = nKOH pư + 25% nKOH pư ⇒ nKOH pư = 0,08mol và nKOH dư = 0,02 mol Khi cô cạn A thu được RCOOK (0,08mol); KOH dư (0,02 mol) mrắn = 8,96g ⇒ mRCOOK = 8,96 - 0,02.56 = 7,84g ⇒ MRCOOK = 7,84/0,08 =94 = > R = 15

Vậy Z là CH3COOH Đốt X thu nH2O = 0,6 > nCO2 = 0,4 nên ancol no.

Vì este = axit + ancol –H2 nên quy đổi X thành: CnH2n+2O: a mol CH3COOH: 0,08 mol H2O: -b mol nCO2 = na + 0,16 = 0,4 (1) nH2O = na + a + 0,16 – b = 0,6 (2) Lấy (2) – (1) ⇒ a – b = 0,2 ⇒ a > 0,2 Từ (1) ⇒ na = 0,24 ⇒

= 1,2

Vậy n = 1 ⇒ Ancol CH3OH và este CH3COOCH3

ơn chức; Z là este thuần chức, mạch hở được tạo bởi X, Câu 5. , Y là hai axit đều đơ c dùng 0,2 Y và glixerol. Đốt cháy hoàn toàn 9,16 gam hhỗn hợp E chứaa X, Y, Z cần mol O2, thu đượcc 3,24 gam nước. Mặt khác hiđro hóa hoàn toàn 9,16 gam E cần dùng 0,08 mol H2 (xúc tác Ni, to), thu được hỗn hợp T. Đun nóng toàn bộ T với ch KOH 1M, cô ccạn dung dịch sau phản ứng thu đư ược m gam rắn 300 ml dung dịch khan. Giá trị của m là A. 22,68.

B. 19,72.

C. 21,94.

D. 14,40.

Hiển thị đáp án Bảo toàn khối lượng ng cho phả phản ứng đốt E ⇒ nCO2 = 0,28mol Bảo toàn khối lượng cho phản ứng cộng H2 ⇒ mT = 9,32g Nếu đốt T thì cần nO2 =

= 0,24 và thu được:

nCO2 = 0,28mol nH2O = 0,18 + 0,08 = 0,26mol Vì este = axit + ancol – H2 ⇒ Quy đổi T thành: CnH2nO2: a mol C3H5(OH)3: b mol H2O: -3b mol nCO2 = na + 3b = 0,28 nH2O = na + 4b – 3b = 0,26 mT = a(14n + 32) + 92b – 18.3b = 9,16 + 0,08.2 Giải hệ trên được: a = 0,17 b = 0,01 na = 0,25 ⇒ Chất rắn gồm CnH2n-1O2K (0,17 mol) và KOH ddư (0,13 mol) ⇒ mrắn = 22,68g Bài tập về hỗn hợpp este hay có đđáp án

Dạng bài tập phản ứng thủyy phân lipit a. Phản ứng thủyy phân trong môi trường axit

Trong công nghiệp, phản ứng trên được tiến hành trong nồi hấp ở 220{ và 25 atm. b. Phản ứng xà phòng hóa Khi đun nóng vớii dung dịch ki kiềm (NaOH hoặc KOH) thì tạo o ra glixerol và hỗn Muối natri hoặc kali củaa các axit béo chính là xà hợp muối của các axit béo. Mu phòng

Phản ứng của chất béo với ới dung ddịch kiềm được gọi là phản ứng xà phòng hóa. y phân trong môi trường Phản ứng xà phòng hóa xảy ra nhanh hơn phản ứng thủy ịch. axit và không thuận nghịch.

- Chỉ số xà phòng hóa: là số mg KOH dùng để xà phòng hóa hoàn toàn 1 gam lipit (tức là để trung hòa axit sinh ra từ sự thủy phân 1 gam lipit).

- Chỉ số axit: số mg KOH dùng để trung hòa axit tự do có trong 1 mg lipit.

Ví dụ minh họa Ví dụ 1: Khi xà phòng hóa tristearin ta thu được sản phẩm là A. C15H31COONa và etanol.

B. C17H35COOH và glixerol.

C. C15H31COOH và glixerol.

D. C17H35COONa và glixerol.

Giải Đáp án D PTHH: (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 ⇒ sản phẩm thu được là: C17H35COONa và glixerol.

ng tristearin (còn 11% tạp Ví dụ 2: Cần bao nhiêu kg chất béo chứa 89% khối lượng t xà phòng chất trơ bị loại bỏ trong quá trình nấu xà phòng) để sản xuất được 1 tấn ng natri stearate. chứa 72% khối lượng Giải Trong 1 tấn xà phòng có72% khối lượng natri stearate. ⇒ mC17H35COONa = 720kg

Khối lượng chất béo là :

chất béo cần vừa đủ 0,06mol NaOH. Cô Ví dụ 3: Xà phòng hóa hoàn toàn 17,24g ch cạn dung dịch sau phản ứng thu được khối lượng xà phòng là A. 17,80g

B. 18,24g

C. 16,68g

D. 18,38g

Giải Đáp án A Phản ứng: (RCOO)3C3H5 + 3NaOH → 3RCOONa + C3H5(OH)3

BTKL: mxà phòng = 17,24 + 0,06.40 – 0,02.92 = 17,8g Bài tập vận dụng Câu 1. Phát biểu nào sau đây không đúng ?

it monocacboxylic có mạch cacbon A. Chất béo là trieste của glixerol vvới các axit dài, không phân nhánh ếu các ggốc no của axit thường là chất rắn ở nhiệt nhi độ phòng B. Chất béo chứa chủ yếu ếu các ggốc không no của axit thường là chất ấ lỏng ở nhiệt C. Chất béo chứa chủ yếu độ phòng và được gọi là dầu ất béo trong môi trường kiềm là phản ứng thuận thu nghịch D. Phản ứng thủy phân chất Hiển thị đáp án Đáp án D

ất béo trong môi trường kiềm là phản ứng xà phòng hóa, Phản ứng thủy phân chất thủy phân trong môi trường axit và không thuận xảy ra nhanh hơn phản ứng th nghịch Câu 2. Khi đun nóng chất béo vvới dung dịch H2SO4 loãng thu được

A. Glixerol và axit cacboxylic.

B. Glixerol và muối củaa axit béo.

C. Glixerol và muối củaa axit cacboxylic.

D. Glixerol và axit béo Hiển thị đáp án Đáp án D Đun nóng chất béo vớii dung ddịch H2SO4 loãng thu đượcc glixerol và axit béo : phản ứng thủyy phân trong môi trường axit.

Câu 3. Thủy phân chất béo glixerol tristearat (C17H35COO)3C3H5 cần dùng 1,2 kg NaOH. Biết hiệu suất phản ứng là 80%. Khối lượng glixerol thu được là: A. 8,100kg B. 0.750 kg C. 0,736 kg D. 6,900 kg Hiển thị đáp án (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 (1) Ta có: nNaOH = 1,2/40 = 0,03 (kmol) Từ (1) ⇒ nC3H5(OH)3 = 1/3 nNaOH = 0,01 (kmol) ⇒mC3H5(OH)3 = 0,01 . 92 = 0,92 (kg) Vì H = 80% ⇒ mC3H5(OH)(3 thực tế) = 0,92 . 80/100 = 0,736 (kg) Đáp án C Câu 4. Phản ứng nào sau đây dùng để điều chế xà phòng?

A. Đun nóng axit béo với dung dịch kiềm.

B. Đun nóng chất béo với dung dịch kiềm.

C. Đun nóng glixerol với các axit béo.

D. Cả A, B đều đúng.

Hiển thị đáp án Xà phòng là muối của natri của các axit béo (RCOONa).

Khi đun axit béo với kiềm : RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O. Khi đun chất béo với kiềm : C3H5(OOCR)3 + 3NaOH → C3H5(OH)3 + 3RCOONa.

Câu 5. Khi xà phòng hóa tripanmitin ta thu được sản phẩm là A. C15H31COONa và etanol.

B. C17H35COOH và glixerol.

C. C15H31COONa và glixerol.

D. C17H35COONa và glixerol.

Hiển thị đáp án Tripanmitin : (C15H31COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C15H31COONa + C3H5(OH)3

ng 200 gam dung dịch dị NaOH 8% Câu 6. Xà phòng hoá hoàn toàn m gam lipit X bbằng chất rắn n khan. Công thức th cấu sau phản ứng thu được 9,2 gam glixerol và 94,6 gam ch tạo của X là : A. (C17H35COO)3C3H5.

B. (C15H31COO)3C3H5.

C. (C17H33COO)3C3H5.

D. (C17H31COO)3C3H5.

Hiển thị đáp án Đặt công thức trung bình củủa lipit X là C3H5(OOCR)3.

C3H5(OOCR)3 + 3NaOH → C3H5(OH)3 + 3RCOONa (1) Theo giả thiết ta có

⇒ nNaOH = 0,3 mol

rắn có 0,1 mol NaOH dư và 0,3 mol RCOONa. Do đó trong 94,6 gam chất rắ ⇒ 0,1.40 + (R+67).0,3 = 94,6 ⇒ R = 235 ⇒ R là: C17H31–

ử este ddựa vào tỉ khối hơi Xác định công thức phân tử ⇒ MA = MX . dA/X

Tỉ khối hơi: dA/X =

Ví dụ: dX/O2 = 4 ⇒ MX = 4. 32 = 128 g/mol Sau đó dựa vào khối lượng phân ttử để xác định công thức của este.

Bài tập Câu 1. Este A điều chế từ ừ ancol metylic có ttỉ khối so với oxi làà 2,3125. CT của A là: A. C2H5COOC2H5

B. CH3COOCH3

C. CH3COOC2H5

D. C2H5COOCH3

Hiển thị đáp án Do Este A điều chế từ ancol metylic: RCOOCH3 Meste = 32. 2,3125 = 74 ⇒ R = 15 ⇒ CT este là: CH3COOCH3 Đáp án B

ằng 3,125 và tham Câu 2. Este X không no, mạch hở, có tỉ khối hơi so với oxi bằng ủa axit hữu h cơ. Có gia Phản ứng xà phòng hoá tạo ra một anđehit và một muối của bao nhiêu CT phù hợp với X A. 2

B. 3

C. 4

D. 5

Hiển thị đáp án MX = 32. 3,125 = 100 CTTQ củaa este không no, đơn chức X là: RO2 ⇒ X là C5H8O2 X + NaOH → Muốii + Andehit X là:

HCOO-CH=CH-CH2-CH3 HCOO-CH=C(CH3)2 CH3-COO-CH=CH-CH3 CH3-CH2-COO-CH=CH2 Đáp án C Câu 3. Tỉ khối hơi của 1 este no, đơn chức X so với hidro là 37. Công thức phân tử của X là: A. C5H10O2 C. C2H4O2

B. C4H8O2 D. C3H6O2

Hiển thị đáp án MX = 37.2 = 74 CTTQ của este no, đơn chức X là CnH2nO2 ⇒ 14n + 32 = 74 ⇒ n=3 ⇒ X là C3H6O2 Đáp án D Câu 4. Este đơn chức X có tỉ khối hơi so với CH4 là 6,25. Cho 20g X tác dụng với 300ml dd KOH 1M (đun nóng). Cô cạn dd sau phản ứng thu được 28g chất rắn khan. CTCT của X là: A. CH2=CH-CH2COOCH3 B. CH2=CH-COOCH2CH3 C. CH3COOCH=CHCHCH3 D. CH3CH2COOCH=CH2 Hiển thị đáp án

MX = 100 ⇒ Este đơn chức X là C5H8O2

d (0,1) nX = 0,2mol và nKOH = 0,3 mol ⇒ Chất rắn gồm RCOOK (0,2) và KOH dư m rắnn = (R+ 83).0,2 + 56.0,1= 28 ⇒ R = 29: -C2H5 Vậy X là C2H5-COO-CH=CH2

mạch hở có tỉ khối hơi với oxi bằng ng 3,125. Đốt cháy Câu 5. Este X đơn chức, mạ ợp E ggồm X và 2 este Y, Z (đều no, mạch ạch hở, hở MY < MZ), hoàn toàn 0,2 mol hỗn hợp phản ứng với dung dịch KOH vừa ừa đủ chỉ thu được thu được 0,7 mol CO2. Biết E ph i. Phân tử t khối của Z hỗn hợp 2 ancol ( có cùng số nguyên tử C) và hỗn hợp 2 muối. là?

Hiển thị đáp án MX = 3,125.32 = 100 ⇒ X là C5H8O2

⇒ Ít nhất có 1 este có sốố C ≤ 3 Mà thu được 2 ancol cùng C nên ancol phải chứa ít nhất 2C ⇒ este chứa ít nhất 3C ⇒ chứa C3H6O2 ⇒ 2 ancol là: C2H5OH và C2H4(OH)2 Vậy X là CH2=CH-COO-C2H5 Y là HCOO-C2H5 ⇒ Z là (HCOO)2C2H4 (MZ = 118) Dạng bài tập phản ứng xà phòng hóa Phản ứng thủyy phân trong môi trường bazơ (phản ứng xà phòng hóa): (RCOO)nR’ + nNaOH → nRCOONa + R’(OH)n R(COOR’)m + mNaOH → R(COONa)m + mR’OH

Rn(COO)n.mR’m + n.m NaOH → nR(COONa)m + mR’(OH)n

ững trường hợp đặc biệt có thể tạo ra muối và anđehit an hoặc - Tuy nhiên cũng có những ối ho hoặc 1 phân tử duy nhất: muối và xeton hoặc 2 muối ehit có dạng: + Este bị thủyy phân trong môi trường kiềm cho muối và anđehit ợu không bền nên bị chuyển hoá thành andehit) RCOO-CH=CH-R’ (tạo rượ VD: RCOO-CH=CH2 + NaOH → RCOONa + CH3CHO + Este thuỷ phân trong môi trường kiềm cho muối và xeton có dạng: RCOO-C(R’)=CH-R’’ VD: RCOO-C(CH3)-CH3 + NaOH → RCOONa + CH3-CO-CH3

thủy phân trong môi trường kiềm dư cho 2 muối: + Este của axit và phenol bị th RCOOC6H5 + 2NaOH → RCOONa + C6H5ONa + H2O + Este vòng bị thủyy phân cho 1 phân ttử duy nhất: II. Phản ứng xà phòng hóa lipit

kiềm (NaOH hoặc KOH) thì tạo o ra glixerol và hỗn Khi đun nóng vớii dung dịch ki Muối natri hoặc kali củaa các axit béo chính là xà hợp muối củaa các axit béo. Mu phòng

- Phản ứng của chấtt béo vớ với dung dịch kiềm được gọi là phản ứng xà phòng hóa. y phân trong môi trường Phản ứng xà phòng hóa xảy ra nhanh hơn phản ứng thủy ịch. axit và không thuận nghịch.

- Chỉ số xà phòng hóa: là số mg KOH dùng để xà phòng hóa hoàn toàn 1 gam lipit (tức là để trung hòa axit sinh ra từ sự thủy phân 1 gam lipit).

- Chỉ số axit: số mg KOH dùng để trung hòa axit tự do có trong 1 mg lipit.

Ví dụ minh họa Ví dụ 1: Xà phòng hoá hoàn toàn 178 gam tristearin trong dung dịch KOH, thu trị của m là đượcc m gam kali stearat. Giá tr A. 200,8.

B. 183,6.

C. 211,6.

D. 193,2.

Giải ntristearin =

= 0,2 mol

(C17H35COO)3C3H5 + 3KOH → 3C17H35COOK + C3H5(OH)3 nmuối = 3.0,2 = 0,6 mol M = 322.0,6 = 193,2 g Ví dụ 2: Cho 0,1 mol tristearin (C17H35COO)3C3H5 tác dụng hoàn toàn với dung un nóng, thu được m gam glixerol. Giá trị của m là: dịch NaOH dư, đun A. 27,6.

B. 4,6.

C. 14,4.

D. 9,2.

Giải

Ta có: nglixerol = ntristearin = 0,1mol → mglixerol = 0,1.92 = 9,2g

ch NaOH 0,2M. Sau Ví dụ 3: Thuỷ phân 4,4 gam etyl axetat bbằng 100 ml dung dịch ch rắn khan. khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, cô cạn dung dịch, thu đượcc m gam chất Giá trị của m là: A. 2,90.

Giải

B. 4,28.

C. 4,10.

D. 1,64.

nCH3COOC2H5 = 0,05 mol; nNaOH = 0,02 mol ⇒ este dư Rắn khan chỉ có 0,02 mol CH3COONa ⇒ m = 0,02 . 82 = 1,64g Bài tập vận dụng

lượng ng vừa đủ NaOH. Câu 1. Xà phòng hóa hoàn toàn m gam chất béo X với một lượ Cô cạn dung dịch sau phản ứng, thu được 1,84 gam glixerol và 18,36 muối khan.

Giá trị của m là A. 19,12.

B. 17,8.

C. 19,04.

D. 14,68.

Hiển thị đáp án nC3H5(OH)3 = 0,02mol → nNaOH = 3. nC3H5(OH)3 = 0,06mol Bảo toàn khối lượng: mX + mNaOH = mC3H5(OH)3 + mmuối → mX = 17,8g

ữu cơ X (chỉ chứa C, H, O và một loạii nhóm chức) ch có tỉ Câu 2. Cho 20 gam chất hữu ng 3,125, tác ddụng với 0,3 mol NaOH. Cô cạn ạn dung dịch d sau khối hơi so với O2 bằng phản ứng thu đượcc 23,2 gam bã rắn. CTCT của X có thể là: A. CH3COOCH=CH-CH3.

B. C2H5COOCH=CH2.

C. CH2CH=CHCOOCH3.

D. CH2=CHCOOC2H5.

Hiển thị đáp án * Nhận xét: Từ các đáp áp án ta th thấy chúng đều là este. Đặt công thức este là RCOOR’ Meste = 3,125.32 = 100 ⇒ neste =

= 0,2 mol

⇒ nNaOH pư = neste = 0,2 mol ⇒ nNaOH dư = 0,3 – 0,2 = 0,1 mol → mNaOH = 0,1.40 = 4 g ⇒ mmuối = 23,2 – 4 = 19,2 g ⇒ Mmuối (RCOONa) =

= 96

⇒ R = 96 – 67 = 29 ⇒ R là C2H5Đáp án B Câu 3. Khối lượng ng glixerol thu được khi đun nóng 132,6 kg chấtt béo (loại (lo triolein) ới dung dịch NaOH dư (coi như phản ứng xảy x ra hoàn có chứa 10% tạp chất trơ vớ toàn) là: Hiển thị đáp án mTriolein = 132,6.90% = 119,34 kg ⇒ nC3H5(OH)3 = n(C17H33COO)3C3H5 = 0,135 kmol ⇒ mC3H5(OH)3 = 0,135 . 92= 12,42 kg

thức phân tử C4H8O2 bằng ằ dung dịch Câu 4. Thủyy phân 8,8 gam este X có công th ủa m là: NaOH vừa đủ thu đượcc 4,6 g ancol Y và m gam muối Z. Giá trị của A. 4,1 g muối.

B. 4,2 g muối.

C. 8,2 g muối.

D. 3,4 g muối.

Hiển thị đáp án Ta có: neste = nNaOH phản ứng = 0,1 mol BTKL: m = meste + mNaOH – mancol = 8,8 + 4 – 4,6 = 8,2 g

loại chất béo có chỉ số axit bằng ng 7 tác dụng vừa v đủ với Câu 5. Cho 200 gam một loạ ối lượng NaOH một lượng NaOH, thu được 207,55 gam hhỗn hợp muối khan. Khối đã tham gia phản ứng là: A. 31 gam

B. 32,36 gam

C. 30 gam

D. 31,45 gam

Hiển thị đáp án Để trung hòa hếtt axit béo tự do trong loại chất béo trên cần: mKOH = 200.7 = 1400 mg = 1,4 gam ⇒ nNaOH = nKOH =

= 0,025 mol

⇒ nH2O = 0,025 mol Đặt nC3H5(OH)3 = x mol ⇒ nNaOH tham gia xà phòng hóa = 3x mol Bảo toàn khối lượng: 200 + 40(3x + 0,025) = 207,55 + 92x + 0,025.18 ⇒ x = 0,25 ⇒ nNaOH = 3x + 0,025 = 0,775 mol ⇒ mNaOH =0,775. 40 = 31 gam

ch NaOH 0,2M. Sau Câu 6. Xà phòng hoá 8,8 gam etyl axetat bbằng 200 ml dung dịch ắn khan có khối kh khi phản ứng xảy ra hoàn toàn cô cạn dung dịch thu được chất rắn lượng là: A.8,56 gam

B.3,28 gam

C.10,4 gam

D.8,2 gam

Hiển thị đáp án nCH3COOC2H5 = 0,1mol; nNaOH = 0,04 mol CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH nCH3COONa = nNaOH = 0,04 mol Chất rắn chỉ có CH3COONa (0,04mol) ⇒ mrắn = 0,04 . 82 = 3,28 gam

Bài tập tính khối lượng xà phòng RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

(trừ este của phenol): neste = nkiềm = nmuối = nancol - Thủy phân este đơn chức (tr - Khi cô cạn dung dịch: + Phần hơi: R’OH và H2O

Muối và NaOH dư + Phần chất rắnn khan: Mu - Một số phương pháp thường ssử dụng giải bài tập: + Bảo toàn nguyên tố: nOH(NaOH) = nOH(R’OH); nNa(NaOH) = nNa(RCOONa);... + Bảo toàn khối lượng: meste + mddkiềm = mdd sau pư meste + mkiềm = mchất rắn + mancol meste + mNaOH pư = mchất rắn ắn + mancol (mchất rắn = mMuối hoặc mchất rắn = mMuối + mkiềm dư (nếu có)) + Tăng giảm khối lượng:

n hợp hợ este + Phương pháp trung bình thường được dùng cho bài toán hỗn ng NaOH: mmuối > meste ⇒ MR’ < MNa - Khi thủy phân bằng ⇒ Este có dạng RCOOCH3

ng KOH: mmuối > meste ⇒ MR’ < MK - Khi thủy phân bằng

⇒ Este có dạng RCOOCH3 hoặc RCOOC2H5

ều chế ch trực tiếp ra - Khi thủy phân este thu được sản phẩm X và Y ; từ X có thể điều Y trừ trường hợp đặc biệt ⇒ Số C trong X = Số C trong Y tr CH3COOCH3 → CH3COOH + CH3OH CH3COOH

CH3OH + CO Bài tập vận dụng

chất béo cần vừa đủ 0,06 mol NaOH. Câu 1. Xà phòng hoá hoàn toàn 17,24 gam ch ản ứ ứng thu được khối lượng xà phòng là Cô cạn dung dịch sau phản A. 17,80 gam

B. 18,24 gam

C. 16,68 gam

D. 18,38 gam

chất béo cần vừa đủ 0,06 mol NaOH. Câu 1. Xà phòng hoá hoàn toàn 17,24 gam ch ản ứ ứng thu được khối lượng xà phòng là Cô cạn dung dịch sau phản A. 17,80 gam

B. 18,24 gam

C. 16,68 gam

D. 18,38 gam

Hiển thị đáp án mchất béo: 17,24 (g) Cần 0,06 mol NaOH

mchất béo + mNaOH = mmuối + mglixêrol ⇒ mxà phòng = 17,24 + 0,06.40 - 0,02.92 = 17,8 gam ⇒ Chọn A

chất béo X bằng ng dung dịch dị NaOH thu Câu 2. Xà phòng hoá hoàn toàn 89 gam ch được 9,2 gam glixerol và m gam xà phòng. Giá trị của m là?

A. 91,8.

B. 83,8.

C. 79,8.

D. 98,2.

Hiển thị đáp án Chất béo + 3NaOH → muối + C3H5(OH)3 nNaOH = 3nglixerol = 0,3mol

ng: m = 89 + 0,3 . 40 - 9,2 = 91,8g.

Bảo toàn khối lượng: ⇒ Chọn A

đ nóng, thu Câu 3. Cho 0,1 mol tristearin tác dụng hoàn toàn với dd NaOH dư, đun đượcc m gam glixerol . Giá trị của m là A. 27,6

B. 4,6

C. 14,4

D. 9,2

Hiển thị đáp án n(C17H35COO)3C3H5 : 0,1 mol

mC3H5(OH)3 = 0,1. 92 = 9,2 (g) ⇒ Chọn D.

ng muố muối thu được để sản xuất xà phòng thu được khi cho Câu 4. Tính khối lượng ứaa 50%tristearin ; 30% tripanmitin; 20%triolein tác dụng d 100kg một loại mỡ chứa với natri hiđroxit vừa đủ (giả thiết hiệu suất phản ứng đạt 100%) A. 103,2kg

B. 98,2kg

C. 102,9kg

D.102,6kg

Hiển thị đáp án

Phản ứng của các chất với dung ddịch NaOH:

3NaOH (C17H35COO)3C3H5 + → 3C17H35COONa C3H5(OH)3 (C17H33COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H33COONa + C3H5(OH)3

+

(C17H31COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H31COONa + C3H5(OH)3

Khối lượng muối thu được:

m = 3.(56,18.306 + 33,94.304 + 24,81.278) = 103218, 103218,06g 06g =103,2 kg Câu 5. Xà phòng hóa hoàn toàn 44,2 gam chất béo X bằng lượng dư dung dịch NaOH, thu được glixerol và 45,6 gam muối. Khối lượng NaOH đã tham gia phản ứng là A. 1,4g

B.9,6 gam.

C.6,0 g

D.2,0 gam.

Hiển thị đáp án (RCOO)3C3H5 (X) → 3RCOONa (muối) Tăng giảm khối lượng:

⇒ mNaOH phản ứng = 0,05 × 3 × 40 = 6(g) ⇒ Chọn C. Câu 6. Xà phòng hóa hoàn toàn 21,45 gam chất béo cần dùng 3 gam NaOH thu được 0,92 gam glixerol và m gam hhỗn hợp muối natri. Giá trị củaa m là: A. 37,65

B. 26,10

C. 23,53

D. 22,72

Hiển thị đáp án nC3H5(OH)3 = 0,01mol → nNaOH xà phòng hóa = 0,03mol nNaOH tổng = 0,075mol → nNaOH trung hòa axit béo tự do = 0,045 mol → nH2O = 0,045 mol Bảo toàn khối lượng → mxà phòng = 22,72g Câu 7. Xà phòng hóa hoàn toàn 260 gam chất béo X thì cần 89 gam dung dịch NaOH 40%, sau phản ứng thu được 269,168 gam xà phòng khan. Số gam glixeriol thu được có giá trị gần nhất với: A. 26,4

B. 27,3

C. 25,2

D. 26,1

Hiển thị đáp án X gồm (RCOO)3C3H5 (a mol) và R’COOH (b mol) mNaOH = 35,6 g → nNaOH = 3a + b = 0,89mol nC3H5(OH)3 = a mol và nH2O = b mol Bảo toàn khối lượng: 92a + 18b + 269,168 = 260 + 35,6 → a = 0,274 và b = 0,068 → mC3H5(OH)3 = 25,208g Câu 8. Xà phòng hóa hoàn toàn m gam chất béo X với một lượng vừa đủ NaOH. Cô cạn dung dịch sau phản ứng, thu được 1,84 gam glixerol và 18,36 muối khan.

Giá trị của m là A. 19,12.

B. 17,8.

C. 19,04.

D. 14,68.

Hiển thị đáp án nC3H5(OH)3 = 0,02mol → nNaOH = 0,06mol Bảo toàn khối lượng: mX + mNaOH = mC3H5(OH)3 + mmuối → mX = 17,8g Câu hỏi trắc nghiệm lý thuyết vai trò và ứng dụng của chất béo 1. Vai trò của chất béo trong cơ thể: - Chất béo là thức ăn quan trọng của con người.

- Trong cơ thể người, chất béo là nguồn cung cấp và dự trữ năng lượng.

- Chất bé còn là nguyên liệu tổng hợp một số chất cần thiết cho cơ thể.

- Đảm bảo sự vận chuyển và hấp thụ các chất hòa tan được trong chất béo.

2. Ứng dụng của chất béo: - Trong công nghiệp, một lượng lớn chất béo dùng để điều chế xà phòng và glixerol. Một số loại dầu thực vật được sử dụng làm nhiên liệu cho động cơ diesel.

- Chất béo còn được dùng trong sản xuất một số thực phẩm khác như mì sợi, đồ hộp…

- Grixerol được dùng trong sản xuất chất dẻo, mĩ phẩm, thuốc nổ…

Câu hỏi vận dụng Câu 1. Trong các công thức sau, công thức nào không phải là công thức của chất béo ?

A.(C4H9COO)3C3H5 B.(C17H35COO)3C3H5 C.(C15H31COO)3C3H5

D.(C17H33COO)3C3H5 Câu 1. Trong các công thức sau, công thức nào không phải là công thức của chất béo ?

A.(C4H9COO)3C3H5 B.(C17H35COO)3C3H5 C.(C15H31COO)3C3H5 D.(C17H33COO)3C3H5 Hiển thị đáp án Đáp án A Câu 2. Loại dầu nào sau đây không phải là este của axit béo và glixerol?

A. Dầu vừng (mè) B. Dầu lạc (đậu phộng) C. Dầu dừa D. Dầu luyn (dầu bôi trơn máy) Hiển thị đáp án Đáp án D Dầu luyn (dầu bôi trơn máy) là hidrocacbon Câu 3. Chất béo có đặc điểm chung nào sau đây?

A. Không tan trong nước, nặng hơn nước, có trong dầu, mỡ động, thực vật.

B. Không tan trong nước, nhẹ hơn nước, có trong dầu, mỡ động, thực vật.

C. Là chất lỏng, không tan trong nước, nhẹ hơn nước, có trong dầu, mỡ động, thực vật.

D. Là chất rắn, không tan trong nước, nhẹ hơn nước, có trong dầu, mỡ động, thực vật.

Hiển thị đáp án Đáp án B Câu 4. Khi đun nóng chất béo vvới dung dịch H2SO4 loãng thu được : A. glixerol và axit béo B. glixerol và muốii natri của axit béo

C. glixerol và axit cacboxylic D. glixerol và muốii natri của axit cacboxylic Hiển thị đáp án Đáp án A

c: glixerol và axit béo Khi đun nóng chất béo với dung ddịch H2SO4 loãng thu được: (RCOO)3C3H5 + H2O

3RCOOH + C3H5(OH)3

Câu 5. Khi đun nóng chất béo vvới dung dịch NaOH thu được : A. glixerol và axit béo B. glixerol và muốii natri của axit béo(xà phòng) C. glixerol và axit cacboxylic D. glixerol và muốii natri của axit cacboxylic Hiển thị đáp án Đáp án B (RCOO)3C3H5 + 3NaOH

3RCOONa + C3H5(OH)3

Câu 6. Khi xà phòng hóa triolein ta thu được sản phẩm là A. C15H31COONa và etanol.

B. C17H35COOH và glixerol.

C. C15H31COONa và glixerol.

D. C17H33COONa và glixerol.

Hiển thị đáp án Đáp án D (C17H33COO)3C3H5 + 3NaOH

3 C17H33COONa + C3H5(OH)3

Câu 7. Phát biểu nào sau đây không đúng?

ng tham gia ppứ cộng hiđro khi đun un nóng có xúc tác Ni. A. Triolein có khả năng B. Các chất béo thường không tan trong nnước và nhẹ hơn nước.

C. Chất béo bị thủyy phân khi đun nóng trong dd kiềm.

D. Chất béo là trieste của etylen glicol vvới các axit béo.

Hiển thị đáp án Đáp án D Chất béo là trieste củaa glixerol và các axit béo Câu 8. Cho các phát biểu sau: (1) Chất béo được gọii chung là triglixerit hay triaxylglixerol.

(2) Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước nhưng tan nhiều trong dung môi hữu cơ.

ận nghịch. ngh (3) Phản ứng thủyy phân chất béo trong môi trường kiềm là pứ thuận (4) Tristearin, triolein có công thức lần lượt là: (C17H33COO)3C3H5, (C17H35COO)3C3H5.

Số phát biểu đúng là A. 4.

B. 1.

C. 2.

D. 3.

ết về chất giặt rửa Câu hỏi trắc nghiệm lý thuyết

1. Chất giặt rửa: là những chất khi dùng cùng với nước có tác dụng làm sạch các chất bẩn bám trên vật rắn mà không gây ra phản ứng hóa học với các chất đó.

2. Tính chất giặt rửa: - Chất tẩy màu: làm sạch các vết màu bẩn nhờ những phản ứng hóa học.

VD: nước javel - Chất ưa nước: là những chất tan tốt trong nước như: metanol, etanol, axit axetic, muối axetat kim loại kiềm…

- Chất kị nước: là những chất hầu như không tan trong nước, như hidrocacbon, dẫn xuất halogen…

Chất kị nước thì ưa dầu mỡ, tức là tan tốt vào dầu mỡ. Chất ưa nước thì thường kị dầu mỡ, tức là không tan trong dầu mỡ.

- Đặc điểm cấu trúc phân tử chất giặt rửa: Cấu trúc hóa học chung cho phân tử chất giặt rửa: gồm 1 đầu ưa nước gắn với 1 đuôi dài ưa dầu mỡ.

- Cơ chế hoạt động của chất giặt rửa: Đuôi ưa dầu mỡ trong phân tử muối natri của axit béo thâm nhập vào vết dầu bẩn, còn đầu ưa nước lại có xu hướng kéo ra phía các phân tử nước. Kết quả là vết dầu bị phân chia thành những hạt rất nhỏ được giữ chặt bởi các phân tử muối natri, không bám vào vật rắn nữa mà phân tán vào nước rồi bị rửa trôi đi.

B. Xà phòng 1. Khái niệm: xà phòng là hỗn hợp các muối natri hoặc kali của các axit béo. Là sản phẩm của phản ứng xà phòng hóa.

2. Sản xuất xà phòng - Phương pháp thông thường sản xuất xà phòng là đun dầu thực vật hoặc mỡ động vật ( thường là loại không dùng để ăn) với dung dịch NaOH hoặc KOH ở nhiệt độ và áp suất cao.

Sau khi phản ứng xà phòng hóa kết thúc, người ta cho thêm NaCl vào và làm lạnh.

Xà phòng tách ra khỏi dung dịch được cho thêm phụ gia và ép thành bánh.

Dung dịch còn lại được loại tạp chất, cô đặc rồi li tâm tách muối NaCl để thu lấy glixerol.

- Xà phòng còn được sản xuất bằng cách: oxi hóa parafin của dầu mỏ nhờ oxi không khí, ở nhiệt độ cao, có muối mangan xúc tác, rồi trung hòa axit sinh ra bằng NaOH: R–CH2–CH2–R’ → R–COOH + R’–COOH → RCOONa + R’COONa - Muối natri của các axit có khối lượng phân tử nhỏ tan nhiều còn muối natri của các axit có khối lượng phân tử lớn không tan trong dung dịch natri clorua.

Chúng được tách ra gọi là xà phòng tổng hợp. Xà phòng tổng hợp có tính chất giặt rửa tương tự xà phòng thường.

3. Thành phần của xà phòng và sử dụng xà phòng - Thành phần chính của xà phòng là các muối natri/kali của axit béo, thường là natri stearat C17H35COONa, natripanmitat C15H31COONa, natrioleat C17H33COONa… Các phụ gia thường gặp là chất màu, chất thơm.

- Xà phòng dùng trong tắm gội, giặt giũ… Ưu điểm: không gây hại cho da và môi trường do dễ bị phân hủy bởi vi sinh vật có trong thiên nhiên.

Nhược điểm: khi dùng với nước cứng thì các muối canxi stearat, canxi panmitat…sẽ kết tủa làm giảm tác dụng giặt rửa và ảnh hưởng đến chất lượng vải sợi.

C. Chất giặt rửa tổng hợp 1. Chất giặt rửa tổng hợp: là chất giặt rửa không phải muối của natri hay kali của các axit béo, nhưng có tính chất giặt rửa tương tự xà phòng, được tổng hợp theo hình mẫu “phân tử xà phòng”, gồm đầu phân cực (ưa nước) gắn với đuôi dài không phân cực (ưa dầu mỡ).

2. Sản xuất chất giặt rửa tổng hợp - Chất giặt rửa tổng hợp được điều chế từ các sản phẩm của dầu mỏ.

- VD: oxi hóa parafin được axit cacboxylic, hidro hóa axit thu được ancol, cho ancol phản ứng với H2SO4 rồi trung hòa thì được chất giặt rửa loại ankyl sunfat.

3. Thành phần và sử dụng các chế phẩm từ chất giặt rửa tổng hợp - Các chế phẩm như bột giặt, kem giặt…. bao gồm các thành phần: chất giặt rửa tổng hợp, các phụ gia chất thơm, chất màu, còn có thể có chất tẩy trắng như natri hipoclorit. Chất này có hại cho da khi giặt bằng tay.

- Ưu điểm của chất giặt rửa tổng hợp là dùng được với nước cứng vì chúng ít bị kết tủa bởi ion canxi.

- Nhược điểm: Những chất giặt rửa tổng hợp có chứa gốc hidrocacbon phân nhánh gây ô nhiễm môi trường, vì chúng rất khó bị các vi sinh vật phân hủy.

Bài tập Câu 1. Phản ứng nào sau đây dùng để điều chế xà phòng?

A. Đun nóng axit béo với dung dịch kiềm.

B. Đun nóng chất béo với dung dịch kiềm.

C. Đun nóng glixerol với các axit béo.

D. Cả A, B đều đúng.

Hiển thị đáp án Xà phòng là muối của natri của các axit béo (RCOONa).

Khi đun axit béo với kiềm: RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O. Khi đun chất béo với kiềm: C3H5(OOCR)3 + 3NaOH → C3H5(OH)3 + 3RCOONa. Câu 2. Khi xà phòng hóa tristearin ta thu được sản phẩm là A. C15H31COONa và etanol.

B. C17H35COOH và glixerol.

C. C15H31COOH và glixerol.

D. C17H35COONa và glixerol.

Hiển thị đáp án Đáp án D Phản ứng xà phòng hóa tristearin: là phản ứng thủy phân tristearin trong môi trường kiềm: (C17H35COO)3C3H5 +3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 Câu 3. Khi xà phòng hóa tripanmitin ta thu được sản phẩm là A. C15H31COONa và etanol.

B. C17H35COOH và glixerol.

C. C15H31COONa và glixerol.

D. C17H35COONa và glixerol.

Hiển thị đáp án Đáp án C Tripanmitin : (C15H31COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C15H31COONa + C3H5(OH)3 Câu 4. Chất nào sau đây không là xà phòng A. Nước javen C. C15H31COOK

B. C17H33COONa D. C17H35COONa .

Hiển thị đáp án Đáp án A Câu 5. Chất nào sau đây là thành phần chủ yếu của xà phòng ?

A. CH3COONa

B. CH3(CH2)3COONa

C. CH2=CH-COONa

D. C17H35COONa .

Hiển thị đáp án Đáp án D Câu 6. Từ stearin, người ta dùng phản ứng nào để điều chế ra xà phòng ?

A. Phản ứng este hoá B. Phản ứng thuỷ phân este trong môi trường axít C. Phản ứng cộng hidrô D. Phản ứng thủy phân este trong môi trường kiềm.

Hiển thị đáp án Đáp án D Phản ứng thủy phân tristearin trong môi trường kiềm: (C17H35COO)3C3H5 +3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 Câu 7. Thành phần chính của chất giặt rửa tổng hợp là: A. C15H31COONa B. (C17H35COO)2Ca C. CH3[CH2]11-C6H4-SO3Na D. C17H35COOK .

Hiển thị đáp án Đáp án C Thành phần chính của chất giặt rửa tổng hợp là: CH3[CH2]11-C6H4-SO3Na Câu 8. Xà phòng hoá hoàn toàn 178 gam tristearin trong dung dịch KOH, thu được m gam kali stearat. Giá trị của m là A. 200,8.

B. 183,6.

C. 211,6.

D. 193,2.

Hiển thị đáp án ntristearin = 178/890 = 0,2 mol (C17H35COO)3C3H5 + 3KOH → 3C17H35COOK + C3H5(OH)3 nmuối = 3.0,2 = 0,6 mol M = 322.0,6 = 193,2 g Câu 9. Hãy chọn khái niệm đúng : A. Chất giặt rửa là những chất có tác dụng giống xà phòng nhưng được tổng hợp tử dầu mỏ.

B. Chất giặt rửa tổng hợp là những chất có tác dụng làm sạch các vết bẩn trên bề mặt vật rắn.

C. Chất giặt rửa là những chất khi dùng cùng với nước thì có tác dụng làm sạch các vết bẩn bám trên các vật rắn.

D. Chất giặt rửa là những chất khi dùng cùng với nước thì có tác dụng làm sạch các vết bẩn bám trên các vật rắn mà không gây ra phản ứng hóa học với các chất đó.

Hiển thị đáp án Đáp án D Câu 10. Xà phòng được dùng để tẩy giặt là do : A. Vải chỉ được sạch bằng xà phòng.

B. Xà phòng thấm được vải, làm cho sợi vải trương phòng.

C. Xà phòng có tính chất hoạt động bề mặt, chúng có tác dụng giảm sức căng bề mặt của các vết bẩn dầu mỡ bàm trên da, vải.

D. Tất cả đều đúng.

Hiển thị đáp án

Đáp án C Dạng bài tập xác định chỉ số xà phòng hóa của chất béo Phương pháp

ất phả phản ứng: Công thức tính hiệu suất ng chấ chất ban đầu cần lấy Cách 1: Tính theo lượng

ng sản ph phẩm phản ứng thu được: Cách 2: Tính theo lượng

Ví dụ minh họa

Gi sử chỉ Ví dụ 1: Thực hiện phản ứng este hóa 9,2g glixerol vvớii 60g axit axetic. Giả ủa phản ph ứng este thu được glixerol triaxetat có khối lượng 17,44g. Tính hiệu suất của hóa: Giải nglixerol = 0,1 mol naxit axetic = 1 mol

Từ PT: meste = 0,1. 218 = 21,8g Thực tế: meste =17,44g Hiệu suất: H% =

.100% = 80%

ản ứng este hóa m gam CH3COOH bằng ng 1 lượng vừa đủ Ví dụ 2: Thực hiện phản Hiệu suất phản ứng ng H = 60%. Giá trị của m?

C2H5OH thu đượcc 0,02 mol este. Hi

Giải CH3COOH + C2H5OH ⇌ CH3COOC2H5 + H2O

ng CH3COOH cần dùng là: 60.0,02 = 1,2 g Theo lí thuyết: khối lượng Hiệu suất H = 60% ⇒ Thực ttế khối lượng axit đã dùng: m =

=2g

m axit HCOOH và CH3COOH (tỉ lệ mol 1:1). Lấy L 5,3 gam Ví dụ 3: Hỗn hợp X gồm c) thu được m gam hỗn hợp X tác vớii 5,75 gam CH3CH2OH (có xúc tác H2SO4 đặc) ủa các ph phản ứng este hóa đều bằng 80%). ). Giá trị của m hỗn hợp este (hiệu suất của là: A. 10,12 B. 16,20 C. 6,48 D. 8,10 Giải nHCOOH = nCH3COOH = 0,05 mol nC2H5OH = 0,125mol ⇒ Ancol ddư Vậy hỗn hợp este gồm: nHCOOC2H5 = nCH3COOC2H5 = 0,05.80% = 0,04 mol ⇒ m = 0,04.( 74 + 88) = 6,48 gam Bài tập vận dụng

ơ 1,85 gam X Câu 1. Hai este đơn chức X và Y là đồng phân của nhau. Khi hóa hơi o cùng điều kiện). thu được thể tích hơi đúng bằng thể tích của 0,7 gam N2 (đo ọn củ của X và Y là: Công thức cấu tạo thu gọn A. HCOOC2H5 và CH3COOCH3

B. C2H5COOC2H5 và C2H5COOC2H3 C. HCOOCH2CH2CH3 và CH3COOC2H5 D. C2H5COOCH3 và HCOOCH(CH3)2

ơ 1,85 gam X Câu 1. Hai este đơn chức X và Y là đồng phân của nhau. Khi hóa hơi o cùng điều kiện). thu được thể tích hơi đúng bằng thể tích của 0,7 gam N2 (đo ọn củ của X và Y là: Công thức cấu tạo thu gọn A. HCOOC2H5 và CH3COOCH3 B. C2H5COOC2H5 và C2H5COOC2H3 C. HCOOCH2CH2CH3 và CH3COOC2H5 D. C2H5COOCH3 và HCOOCH(CH3)2 Hiển thị đáp án Ta có: nX = nN2 =

= 0,025 (mol)

ủa hai este đồng phân đơn chức là CxHyOz. Gọi công thức phân tử của ⇒ Meste =

= 74 ⇒ 12x + y + 32 = 74 ⇒ 12x + y = 42

⇒ nghiệm hợpp lí: x = 3; y = 6

ủa X và Y là: C3H6O2.

Vậy công thức phân tử của o: HCOOC2H5; CH3COOCH3.

Công thức cấu tạo: ch NaOH 0,2M. Sau Câu 2. Xà phòng hóa 8,8 gam etyl axetat bbằng 200ml dung dịch ắn có khối kh lượng khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, cô cạn dung dịch thu được chất rắn là: A. 3,28 gam B. 10,40 gam

C. 8,56 gam D. 8,20 gam Hiển thị đáp án Ta có: nCH3COOC2H5 =

= 0,1 (mol) và nNaOH = 0,2 . 0, 2 = 0,04 (mol)

Phản ứng CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH mCH3COONa = 0,04 . 82 = 3,28 (gam)

un 12 gam axit axetic với 13,8 gam etanol (có H2SO4 đặc làm xúc tác) Câu 3. Đun ạng thái cân bbằng, thu đượcc 11 gam este. Hiệu Hi suất phản đến khi phản ứng đạt trạng ứng este hóa là: A. 50,0% B. 75,0% C. 62,5% D. 55,0% Hiển thị đáp án Ta có: nCH3COOH = 12/60 = 0, 2(mol) và nC2H5OH =

phản ứng: ⇒ Hiệu suất tính theo sốố mol axit ph

Từ (*) ⇒ meste = 0,2 . 88 = 17,6 (gam) Vậy H =

. 100% = 62,5%

= 0, 3( mol) > 0,2mol

m axit HCOOH và CH3COOH (tỉ lệ mol 1:1). Hỗn H hợp Y Câu 4. Hỗn hợp X gồm y 11,13 gam hỗn hỗ hợp X tác gồm hai ancol CH3OH và C2H5OH (tỉ lệ mol 3 : 2). Lấy ợp Y (có xúc tác H2SO4 đặc) thu đượcc m gam hỗn h hợp dụng với 7,52 gam hỗn hợp đều bằng 80%). Giá trị m là: este (hiệu suất các phản ứng đề A. 11,616.

C. 14,52.

B. 12,197.

D. 15,246.

Hiển thị đáp án Đặt công thức trung bình củủa hai axit trong X là

Đặt công thức trung bình củủa hai ancol trong Y là

phản ứng tính theo ancol.

Do đó axit dư, hiệu suấtt phả Phương trình phản ứng :

ợc là : [(53+37,6) – 18].0,2.80% = 11,616 gam Vậy khối lượng este thu đượ ợ hỗn hợp X. Câu 5. Trộn 20 ml cồnn etylic 92o vvới 300 ml axit axetic 1M thu được Cho H2SO4 đặc vào X rồi đđun nóng, sau một thời gian thu được 21,12 gam este.

Biết khối lượng riêng của ancol etylic nguyên chất là 0,8 gam/ml. Hiệu suất phản ứng este hoá là : A. 75%.

B. 80%.

C. 85%.

D. Kết quả khác.

Hiển thị đáp án

Phương trình phản ứng :

Ban đầu số mol ancol nhiều hơn số mol axit suy ra ancol dư, hiệu suất su phản ứng tính theo axit.

hi suất phản Theo (1) số mol axit và ancol tham gia phản ứng là 0,24 mol. Vậy hiệu ứng là :

Câu 6. Đun 3,0 gam CH3COOH với C2H5OH dư (xúc tác H2SO4 đặc), thu được ng este hóa tính theo axit là: 2,2 gam CH3COOC2H5. Hiệệu suất của phản ứng A. 25,00%.

B. 50,00%.

C. 36,67%.

D. 20,75%.

Hiển thị đáp án CH3COOH + C2H5OH

CH3COOC2H5

⇒ nCH3COOH ban đầu = 0,05 mol nCH3COOC2H5 = ⇒ H% =

= 0,025 mol

.100% = 50%

Cách làm bài tập về chất béo

Phương pháp - Chất béo (lipit) thuộcc loại este nên cũng tham gia phản ứng đặc trưng của este như: + Phản ứng thủyy phân trong môi trường axit tạo ra glixerol và các axit béo PTHH: (RCOO)3C3H5 + 3H2O

C3H5(OH)3 + 3RCOOH

+ Phản ứng thủyy phân trong môi trường kiềm: phản ứng xà phòng hóa tạo ra ối củ của các axit béo. glixerol và hỗn hợp muối PTHH: (RCOO)3C3H5 + 3NaOH → 3RCOONa + C3H5OH (glixerol)

ng H2, cộng Iôt…

- Ngoài ra vớii lipit không no còn có phản ứng cộng như cộng Ví dụ minh họa Ví dụ 1: Thủy phân chất ất béo glixerol tristearat (C17H35COO)3C3H5 cần dùng 1,2 ất phả phản ứng là 80%. Khối lượng ng glixerol thu được là: kg NaOH. Biết hiệu suất A. 8,100kg B. 0,750 kg C. 0,736 kg D. 6,900 kg Giải PTHH: (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 (1) Ta có: nNaOH =

= 0,03 (kmol)

Từ (1) ⇒ nC3H5(OH)3 =

.nNaOH = 0,01 (kmol)

⇒ mC3H5(OH)3 = 0,01 . 92 .80% = 0,736 (kg) Đáp án C

một lipit trung tính cần n 1,68 gam KOH. Từ T Ví dụ 2: Thuỷ phân hoàn toàn 10 gam m ều chế được bao nhiêu tấn xà phòng natri 72%.

1 tấn lipit trên có thể điều A. 1,428 B. 1,028 C. 1,513 D. 1,628 Giải Theo đề bài ⇒ Thủy phân 10 g lipid cần nNaOH = nKOH =

= 0,03 mol

ần nNaOH = 3000 mol ⇒ Thủy phân 1 tấn lipid cần ⇒nC3H5(OH)3 =

. nNaOH = 1000 mol

BTKL ⇒ mxà phòng = 106 + 3000.40 - 1000.92 = 1028000 = 1,028 tấn ⇒ mxà phòng (72%) =

= 1,428 tấn

Bài tập vận dụng

ch 20 kg xà Câu 1. Giả sử một chất béo có công thức: (RCOO)3C3H5 . Muốn điều chế phòng từ chất béo này thì cần dùng bao nhiêu kg chất béo này để tác dụng với dung dịch xút? Coi phản ứng xxảy ra hoàn toàn.

A. 19,37 kg chất béo B. 21,5 kg C. 25,8 kg D. Một trị số khác

Hiển thị đáp án Giả sử ta cần x mol chấtt béo đó

Bảo toàn khối lượng ⇒ 860x + 3x.40 = mxà phòng + x.92 Mà mxà phòng = 20 000g ⇒ x = 22,522 ⇒ mchất béo = 22,522. 860 = 19,37.103 (g) = 19,37 kg Câu 2. Câu nào sau đây đúng? Dầu mỡ động thực vật và dầu bôi trơn máy: A. Khác nhau hoàn toàn B. Giống nhau hoàn toàn

chất hoá học.

C. Chỉ giống nhau về tính chấ D. Đều là lipit.

Hiển thị đáp án n máy là các ankan cao Dầu mỡ động thực vật là các trieste, còn dầu mỡ bôi trơn phân tử. Chúng hoàn toàn khác nhau.

ột lo loại chất béo chứa tristearin và axit béo stearic trong Câu 3. Chỉ số axit của một đó có 89% tristearin là: A. 21,69 C. 168

B. 7,2 D.175,49

Hiển thị đáp án Giả sử trong 1g chấtt béo có 0,89g tristearin còn 0,11g axit stearic

⇒ nKOH =

= 0,00038mol

⇒ mKOH = 0,00038. 56 = 0,02169g = 21,69mg Tức là chỉ số a xit là 21,69.

⇒ Chọn A Câu 4. Xà phòng hóa hoàn toàn trieste X bằng dd NaOH thu được 9,2g glixerol và 83,4g muối của mộtt axit no. Axit đó là: A. Stearic C. Panmitic

B. Oleic D. Linoleic

Hiển thị đáp án nglixerol = 0,1mol

mmuối =

= 27,8g

⇒ Mmuối = 27,8: 0,1 = 278 ⇒ Maxit = 278 -22 = 256 (panmitic) ⇒ Chọn C.

àn toàn thu được Câu 5. Đun sôi ag mộtt triglixrit X vvới dd KOH đến phản ứng hoàn hợp Y gồm muối của a xit oleic vớii 3,18g muối mu của axit 0,92g glixerol và mg hỗn hợ linoleic. Công thức củaa X và a là: A.(C17H31COO)2 C3H5OOCC17H33; 8,41g B. (C17H33COO)2C3H5OOCC17H31; 8,41g C. (C17H33COO)2C3H5OOCC17H31; 4,81g D. (C17H31COO)2 C3H5OOCC17H33; 4,81g Hiển thị đáp án nglixerol = 0,01mol Nếu triglixrit là (C17H31COO)2 C3H5OOCC17H33 (C17H31COO)2C3H5OOCC17H33 + 3KOH → 2C17H31COOK + C17H33COOK + C3H5(OH)3

loại Khối lượng muốii linoleat: 0,02. 318 = 6,36g > 3,18 : lo Vậy công thức của X là: (C17H33COO)2C3H5OOCC17H31 + 3 KOH → 2C17H33COOK + C17H31COOK + C3H5(OH)3 Và a = 0,01.841 = 8,41g. ⇒ Chọn B. Câu 6. Xà phòng hóa 100g ch chất béo có chỉ số a xit bằng 7 cần n ag dd NaOH 25% thu được 9,43g glixerol và bg muối natri, giá trị của a,b là: A. 15,2 và 103,145 B. 5,12 và 10,3145 C. 51,2 và 103,145 D. 51,2 và 10,3145 Hiển thị đáp án Vì chỉ số a xit bằng 7 ⇒ nNaOH = nKOH = nglixerol =

= 0,0125mol;

= 0,1025mol.

⇒ Tổng nNaOH = 0,1025.3 + 0,0125 = 0,32 mol a = mdd NaOH =

= 51,2g

Theo định luật bảo toàn khốối lượng cả 2 phương trình :

b = mmuối = mchất béo + mNaOH - mglixerol - mnước = 100 +0,32.40 – 9,43 – 0,0125.18 = 103,145g ⇒Chọn C.

ản ứ ứng este hóa Dạng bài tập về hiệu suất phản Phương pháp

ất phả phản ứng: Công thức tính hiệu suất ng chấ chất ban đầu cần lấy Cách 1: Tính theo lượng

ng sản ph phẩm phản ứng thu được: Cách 2: Tính theo lượng

Ví dụ minh họa

Gi sử chỉ Ví dụ 1: Thực hiện phản ứng este hóa 9,2g glixerol vvớii 60g axit axetic. Giả khối lượng 17,44g. Tính hiệu suất của ủa phản ph ứng este thu đượcc glixerol triaxetat có kh hóa: Giải nglixerol = 0,1 mol naxit axetic = 1 mol

Từ PT: meste = 0,1. 218 = 21,8g Thực tế: meste =17,44g Hiệu suất: H% =

.100% = 80%

ản ứng este hóa m gam CH3COOH bằng ng 1 lượng vừa đủ Ví dụ 2: Thực hiện phản Hiệu suất phản ứng ng H = 60%. Giá trị của m?

C2H5OH thu đượcc 0,02 mol este. Hi Giải CH3COOH + C2H5OH ⇌ CH3COOC2H5 + H2O

ng CH3COOH cần dùng là: 60.0,02 = 1,2 g Theo lí thuyết: khối lượng Hiệu suất H = 60% ⇒ Thực ttế khối lượng axit đã dùng: m =

=2g

m axit HCOOH và CH3COOH (tỉ lệ mol 1:1). Lấy 5,3 gam Ví dụ 3: Hỗn hợp X gồm c) thu được m gam hỗn hợp X tác vớii 5,75 gam CH3CH2OH (có xúc tác H2SO4 đặc) ủa các ph phản ứng este hóa đều bằng ng 80%). Giá trị tr của m hỗn hợp este (hiệu suất của là: A. 10,12 B. 16,20 C. 6,48 D. 8,10 Giải nHCOOH = nCH3COOH = 0,05 mol nC2H5OH = 0,125mol ⇒ Ancol ddư Vậy hỗn hợp este gồm: nHCOOC2H5 = nCH3COOC2H5 = 0,05.80% = 0,04 mol ⇒ m = 0,04.( 74 + 88) = 6,48 gam Bài tập vận dụng

ơ 1,85 gam X Câu 1. Hai este đơn chức X và Y là đồng phân của nhau. Khi hóa hơi o cùng điều kiện). thu được thể tích hơi đúng bằng thể tích của 0,7 gam N2 (đo ọn củ của X và Y là: Công thức cấu tạo thu gọn A. HCOOC2H5 và CH3COOCH3 B. C2H5COOC2H5 và C2H5COOC2H3 C. HCOOCH2CH2CH3 và CH3COOC2H5 D. C2H5COOCH3 và HCOOCH(CH3)2 Hiển thị đáp án Ta có: nX = nN2 =

= 0,025 (mol)

ủa hai este đồng phân đơn chức là CxHyOz. Gọi công thức phân tử của ⇒ Meste =

= 74 ⇒ 12x + y + 32 = 74 ⇒ 12x + y = 42

⇒ nghiệm hợpp lí: x = 3; y = 6

ủa X và Y là: C3H6O2.

Vậy công thức phân tử của o: HCOOC2H5; CH3COOCH3.

Công thức cấu tạo: ch NaOH 0,2M. Sau Câu 2. Xà phòng hóa 8,8 gam etyl axetat bằng 200ml dung dịch ắn có khối kh lượng khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, cô cạn dung dịch thu được chất rắn là: A. 3,28 gam B. 10,40 gam C. 8,56 gam D. 8,20 gam Hiển thị đáp án

Ta có: nCH3COOC2H5 =

= 0,1 (mol) và nNaOH = 0,2 . 0, 2 = 0,04 (mol)

Phản ứng CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH mCH3COONa = 0,04 . 82 = 3,28 (gam)

un 12 gam axit axetic với 13,8 gam etanol (có H2SO4 đặc làm xúc tác) Câu 3. Đun ạng thái cân bbằng, thu đượcc 11 gam este. Hiệu Hi suất phản đến khi phản ứng đạt trạng ứng este hóa là: A. 50,0% B. 75,0% C. 62,5% D. 55,0% Hiển thị đáp án Ta có: nCH3COOH = 12/60 = 0, 2(mol) và nC2H5OH =

= 0, 3( mol) > 0,2mol

phản ứng: ⇒ Hiệu suất tính theo sốố mol axit ph

Từ (*) ⇒ meste = 0,2 . 88 = 17,6 (gam) Vậy H =

. 100% = 62,5%

m axit HCOOH và CH3COOH (tỉ lệ mol 1:1). Hỗn H hợp Y Câu 4. Hỗn hợp X gồm y 11,13 gam hỗn hỗ hợp X tác gồm hai ancol CH3OH và C2H5OH (tỉ lệ mol 3 : 2). Lấy ợp Y (có xúc tác H2SO4 đặc) thu đượcc m gam hỗn h hợp dụng với 7,52 gam hỗn hợp đều bằng 80%). Giá trị m là: este (hiệu suất các phản ứng đề A. 11,616.

B. 12,197.

C. 14,52.

D. 15,246.

Hiển thị đáp án Đặt công thức trung bình củủa hai axit trong X là

Đặt công thức trung bình củủa hai ancol trong Y là

phản ứng tính theo ancol.

Do đó axit dư, hiệu suấtt phả Phương trình phản ứng :

ợc là : [(53+37,6) – 18].0,2.80% = 11,616 gam Vậy khối lượng este thu đượ ợ hỗn hợp X. Câu 5. Trộn 20 ml cồnn etylic 92o vvới 300 ml axit axetic 1M thu được Cho H2SO4 đặc vào X rồi đđun nóng, sau một thời gian thu được 21,12 gam este.

Biết khối lượng riêng của ancol etylic nguyên chất là 0,8 gam/ml. Hiệu suất phản ứng este hoá là : A. 75%.

B. 80%.

C. 85%.

D. Kết quả khác.

Hiển thị đáp án

Phương trình phản ứng :

Ban đầu số mol ancol nhiều hơn số mol axit suy ra ancol dư, hiệu suất su phản ứng tính theo axit.

hi suất phản Theo (1) số mol axit và ancol tham gia phản ứng là 0,24 mol. Vậy hiệu ứng là :

Câu 6. Đun 3,0 gam CH3COOH với C2H5OH dư (xúc tác H2SO4 đặc), thu được ng este hóa tính theo axit là: 2,2 gam CH3COOC2H5. Hiệệu suất của phản ứng A. 25,00%.

B. 50,00%.

C. 36,67%.

D. 20,75%.

Hiển thị đáp án CH3COOH + C2H5OH

CH3COOC2H5

⇒ nCH3COOH ban đầu = 0,05 mol nCH3COOC2H5 = ⇒ H% =

= 0,025 mol

.100% = 50%