έκδοση πληροφόρησης και γνώμης www.kosmosnf.gr
Ο ΚΟΣΜΟΣ της Ν. Φιλαδέλφειας
Νο 71 Ιούλιος 2015
Συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από τον θάνατο του Δημάρχου μας Νικολάου Τρυπιά
Για την πλατεία Πατριάρχου Απ’ τα ισχυρά τοπόσημα της Νέας Φιλαδέλφειας η πλατεία Πατριάρχου, που ονομάστηκε έτσι διότι μεταξύ των οδών Προύσης και Φαναρίου με πρόσωπο στην κεντρική πλατεία της Πόλης και πίσω όψη στην οδό Επταλόφου βρισκόταν το σπίτι που στέγαζε από τα 1927, που πρωτοκατοικήθηκε η Νέα Φιλαδέλφεια, ως τα 1930 που αποδήμησε εις Κύριον, τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντίνο τον ΣΤ’, τον οποίο οι Τούρκοι χαρακτήρισαν ανταλλάξιμο με ό,τι συνέπειες απέρρευσαν από τον χαρακτηρισμό αυτό. Το σπίτι του Πατριάρχη δεν υπάρχει πια, αφού το βομβάρδισαν οι Εγγλέζοι κατά τα Δεκεμβριανά του 1944 και το ισοπέδωσαν διότι γινόταν χρήση του από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ – στον κήπο του σπιτιού του Πατριάρχη μεταπολεμικά αρχής γενομένης από το έτος 1946 λειτούργησε ο θερινός κινηματογράφος «Βόσπορος» (μια όαση δροσιάς στο κέντρο της μικρής μας Πόλης) με είσοδο από την οδό Προύσης και έξοδο στην οδό Επταλόφου. Αντίκρυ στην είσοδο του «Βόσπορου», στην άλλη μεριά της οδού Προύσης, μια ευρύχωρη αυλή φιλοξενούσε τα τραπέζια μιας ταβέρνας
που σκορπούσε τις προκλητικές μυρωδιές της τριγύρω, καλώντας τους επιθυμούντες και δυνάμενους να προσέλθουν. Τόσο ο «Βόσπορος» όσο και η ταβέρνα, τόποι αγαπητοί ήταν και των μικρών παιδιών της Πόλης μας όχι μόνο για τις ταινίες που προβάλλονταν και τους μεζέδες που προσφέρονταν, αλλά και διότι καπάκια και χαρτόνια πλήθος αντλούσαν για τα παιχνίδια τους τις καθημερινές στις γειτονιές – τα καπάκια από αναψυκτικά (λεμονάδες, πορτοκαλάδες, σινάλκο, κά.) και ποτά (μπύρες, κρασιά κά.)· τα χαρτόνια από τις μπρος όψεις των πακέτων των τσιγάρων (άσσος, πέντε, εικοσιδύο, σαντέ, έθνος, κά.). Βγαίνοντας από την οδό Προύσης προς την πλατεία Πατριάρχου εκείνο που χαρακτήριζε την κατάσταση ήταν ο ημικύκλιος κήπος με τα πολλά λουλούδια και το μεθυστικό τους άρωμα, καθώς και η δροσιά που σκόρπιζε το μαρμάρινο συντριβάνι πολύ πέραν του ημικύκλιου κήπου, φτάνοντας και ως τα παγκάκια που βρίσκονταν γύρω του, κατειλημμένα από Φιλαδελφειώτες και Φιλαδελφειώτισσες που αναζητούσαν λίγη δροσιά, ιδιαίτερα τις πιο ζεστές νύχτες του καλοκαιριού.
Ο ΚΟΣΜΟΣ της Ν. Φιλαδέλφειας συντάσσεται από τον Κώστα Π. Παντελόγλου, Συγγραφέα, Πολιτικό Μηχανικό ΕΜΠ, άλλοτε Δημοτικό Σύμβουλο Αθηναίων και Μέλος της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ. Διευθύνσεις: Δεκελείας 141, Ν. Φιλαδέλφεια, 14342 και Π. Χατζηγεωργίου 8, Ν. Φιλαδέλφεια 14341, τηλ. 210-2530463, e-mail: knf@kosmosnf.gr
Έχω ήδη γράψει στον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας για τον Δήμαρχό μας Νικόλαο Τρυπιά. Σήμερα θα ήθελα να σημειώσω ότι από τον θάνατό του, την Τετάρτη 7 Ιουλίου 1965, ημέρα των γενεθλίων του (είχε γεννηθεί το 1902), πέρασαν 50 χρόνια. Ο προοδευτικός δημοκράτης Νικόλαος Τρυπιάς έπεσε υπερασπίζοντας τη δημοκρατία και εργαζόμενος για την ενότητα όλων των δημοκρατών, προσπαθώντας να αποφευχθούν γεγονότα στην κορυφή της πολιτικής ηγεσίας που θα τραυμάτιζαν την κοινωνικοπολιτική ζωή και θα εμπόδιζαν την κοινωνικοπολιτική πρόοδο, γεγονότα που έλαβαν χώρα τελικά λίγες μέρες μετά τον θάνατό του και έμειναν στην ιστορία ως Ιουλιανά (1965). Ήταν τότε ο Νικόλαος Τρυπιάς Δήμαρχος της Νέας Φιλαδέλφειας και Πρόεδρος της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής, με κύρος πανελλήνιο – εξ ου και πάνδημος η κηδεία του, με παρουσία όλης της Κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου (πλην Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και Πέτρου Γαρουφαλιά), των Δημάρχων του Λεκανοπεδίου, του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσοστόμου, της χήρας του Σοφοκλή Βενιζέλου, αντιπροσωπείας της ΕΔΑ (Μ. Γλέζος, Ι. Ιμβριώτης, Β. Νεφελούδης, Γ. Γεωργάτος και Δ. Παπανικολάου), του Διοικητή της Εθνικής Τραπέζης Γ. Μαύρου, κά. Ο γράφων αυτές τις γραμμές, στέλεχος των Λαμπράκηδων τότε, λάμβανε γνώση των προσπαθειών του Νικολάου Τρυπιά προς αποφυγήν των γεγονότων στην κορυφή της πολιτικής ηγεσίας από τον ίδιο τον Δήμαρχό μας (που ανήκε στην Ένωση Κέντρου), αλλά και προτάσεών του προς μεταβίβασιν στην ηγεσία της Αριστεράς – αν οι προτάσεις αυτές είχαν εγκαίρως υλοποιηθεί, όπως και διατυπωθεί, ίσως η εξέλιξη να ήταν διαφορετική…
Δυο λόγια για τον Γιώργο Καμάρα Ο Γιώργος Καμάρας, ο ποδοσφαιριστής του «Απόλλωνα», ήταν ένας δικός μας, ένας Φιλαδελφειώτης, που οι συμπολίτες μας βαθιά εκτιμούσαν ως αθλητή και ως άνθρωπο – είναι γι’ αυτό που τον ψήφισαν Δημοτικό μας Σύμβουλο, μετέχοντα στο ψηφοδέλτιο που είχε επικεφαλής τον προοδευτικό δημοκράτη Δήμαρχό μας Νικόλαο Τρυπιά, στις Δημοτικές Εκλογές της 5ης Ιουλίου 1964. Ας δούμε όμως πώς έβλεπαν τον Γιώργο φίλαθλοι άλλης ομάδας, του «Παναθηναϊκού» συγκεκριμένα (βλ. Κ.Ι. Αγγελόπουλου, «… Τότε που η διαδρομή ως το Γήπεδο άξιζε τον κόπο», Η Καθημερινή/Επτά Ημέρες, Αφιέρωμα: Το ποδόσφαιρο που αγαπήσαμε, Κυριακή 4 Οκτωβρίου 1998, σελ. 7): «Τους παίκτες των άλλων ομάδων δεν τους θαυμάζαμε βεβαίως. Όμως
κρυφά συμπαθούσαμε κάποιους από αυτούς, διότι και πολύ καλά παίζαν και καλό χαρακτήρα δείχναν στο Γήπεδο… Ο Ηλίας Υφαντής, για παράδειγμα, σέντερ φορ του Ολυμπιακού, ανήκε στα καλά παιδιά του αντίπαλου στρατοπέδου. Ποτέ δεν άκουσε «κακές» κουβέντες από τις δικές μας κερκίδες. Συμπαθούσαμε και τον Γιώργο Καμάρα του «Απόλλωνος», κι ας έστελνε κατά καιρούς την μπάλα στα δίχτυα μας με τα φαρμακερά του σουτ. Αυτός όταν ετοιμαζόταν να σουτάρει από καλή θέση, μας έκοβε την ανάσα. Κι όταν η βολίδα του δεν έβρισκε τον στόχο, η ανακούφισή μας εκδηλωνόταν με ένα υπογείως φιλικό «ου» δήθεν αποδοκιμασίας, για την αστοχία του. Ο Καμάρας κοίταζε προς την εξέδρα και γελούσε κουνώντας το χέρι σαν να μας έλεγε: «Αχ την γλυτώσατε τούτη τη φορά!».
Τι έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ στη βουλή για την χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση; Το Δημοτικό Συμβούλιο της Δευτέρας 22/6 αποφάσισε την επανεκκίνηση της διαδικασίας επικαιροποίησης του από 11/6/2001 Προεδρικού Διατάγματος του Παραδοσιακού (Προσφυγικού) Οικισμού σύμφωνα με την υφιστάμενη Μελέτη Προσφυγικού Οικισμού και το Ν. 4269/14, περί «χωροταξικής και πολεοδομικής μεταρρύθμισης-βιώσιμης ανάπτυξης». Αν και τελευταία στιγμή απαλείφθηκε από την απόφαση η αναφορά στον Ν. 4269/14 με παρέμβαση της Δανάης Γκούμα, ο εισηγούμενος το θέμα ειδικός συνεργάτης του δημάρχου Κώστας Μπαρούτας ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι μπορεί κανείς να δει μισογεμάτο το ποτήρι σ’ ό,τι αφορά τον Ν. 4269/14· κι ακόμη ότι με το αίτημά του ο δήμος «θα τσιγκλήσει τις υπηρεσίες του ΥΠΑΠΕΝ», έτσι ώστε να προχωρήσουν στις κανονιστικές αποφάσεις που προβλέπει ο νόμος και δεν έχουν εκδοθεί από τον περασμένο Ιούνιο. Ας δούμε, όμως, εφόσον υπάρχει ακόμη σήμερα αυτή η κυβέρνηση, ένα μέρος της κριτικής σ’ αυτόν τον νόμο που έκανε πριν ένα χρόνο στη Βουλή η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ Αφροδίτη Θεοπεφτάτου, που τυγχάνει εξίσου πολιτικός μηχανικός με τον Κώστα Μπαρούτα: «Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, καλούµαστε µε τη διαδικασία του κατεπείγοντος να συζητήσουµε σήµερα για τη χωροταξική και πολεοδοµική µεταρρύθµιση και τη βιώσιµη ανάπτυξη. Όντως τα τελευταία τριάµισι χρόνια η Βουλή νοµοθετεί κατ’ επιταγήν των δανειστών µας, σύµφωνα µε τους οποίους η µία από τις τρεις βασικές δεσµεύσεις είναι η εκποίηση της δηµόσιας και της ιδιωτικής γης, µιας και η γη δεν αντιµετωπίζεται σαν αγαθό, αλλά σαν αντικείµενο που πουλιέται, αγοράζεται και φυσικά χτίζεται. Αυτό που δεν µπορούµε να µην αναγνωρίσουµε σε αυτό το νοµοσχέδιο είναι η συνέπεια προς τις συγκεκριµένες µνηµονιακές επιταγές. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο τους τελευταίους µήνες έχει αλλάξει ριζικά το τοπίο χωρικής πολιτικής µε ένα πλήθος νόµων και διατάξεων, που θέτουν νέα δεδοµένα για την ανάπτυξη της δηµόσιας περιουσίας. Ο εφαρµοστικός νόµος που µας κληροδότησε τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια για τα Δηµόσια Ακίνητα, τα ΕΣΧΑΔΑ, ο σχετικός νόµος για τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια για τον Στρατηγικό Επενδυτή, τα ΕΣΧΑΣΕ, ο αναπτυξιακός νόµος, ο νόµος για τα τουριστικά ακίνητα έχουν τον ίδιο κοινό στόχο: Το οικονοµικό αντικείµενο να προσδιορίζει την ταχύτητα και την ευκολία αδειοδότησης και την ασφάλεια της επένδυσης. Με τα όσα προβλήματα, οι τοπικές κοινωνίες είχαν κατακτήσει για τη γη τους όρους και περιορισμούς στη δόμηση που προέκυψαν από επιστημονικές μελέτες, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής, τους αναπτυξιακούς της στόχους, την κοινωνική συνοχή και τη φροντίδα των προστατευτέων περιοχών. Είναι αλήθεια ότι αυτό επιτεύχθηκε ή όχι ανάλογα µε την πολιτική βούληση των τοπικών και των κεντρικών αρχών. Είναι επίσης αλήθεια ότι δεν υπήρξε ανάλογη πολιτική γης παρά µόνο αποσπασµατικά, γιατί είχε υποκατασταθεί και την προλάβαινε πάντα η ιδιωτική πρωτοβουλία. Επίσης, στις περισσότερες περιπτώσεις τον σχεδιασµό δεν ακολούθησαν τα κατάλληλα υποστηρικτικά προγράµµατα, ώστε να υλοποιηθούν αυτά τα σχέδια και να γίνουν κτήµα της κοινωνίας. Είναι επίσης αλήθεια ότι οι ορεινοί όγκοι, τα δασικά οικοσυστήµατα, οι αρχαιολογικοί χώροι αντί να αντιµετωπιστούν σαν δηµόσιος πλούτος και να αξιοποιηθούν κατάλληλα, λειτούργησαν πολλές φορές σαν εµπόδιο για κάποιον επενδυτή, αν συνυπολογίσουµε και τη χρόνια 2
έλλειψη του Εθνικού Κτηµατολογίου, των χρήσεων γης, των δασικών χαρτών και τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις της δηµόσιας διοίκησης. Ας αφήσουµε το γεγονός ότι αυτοί που επέδειξαν κάποιου είδους ευαισθησίες χλευάζονται και αντιµετωπίζονται ως γραφικοί. Αναγνωρίζοντας, λοιπόν, τις ανάγκες για ανάλογες µεταρρυθµίσεις, τι έχουµε σήµερα; Ένα νοµοσχέδιο που δεν λαµβάνει υπ’ όψιν τις συνθήκες της οικονοµικής και ανθρωπιστικής κρίσης, την κρίση του κατασκευαστικού τοµέα, τους νεοάστεγους, την περιβαλλοντική υποβάθµιση, δεν λαµβάνει υπ’ όψιν τις επιστηµονικές µελέτες, τις ζώνες παραγωγικών δραστηριοτήτων, αλλά µπορούν να αλλάζουν τα πάντα µε απόφαση Υπουργού ή Γενικού Γραµµατέα της Αποκεντρωµένης Διοίκησης. Η αυθαιρεσία επιβραβεύεται στο παρελθόν, το παρόν και το µέλλον. Αχρηστεύεται ο ρόλος της αυτοδιοίκησης και βαθαίνει, λοιπόν, χωρίς προσχήµατα το πελατειακό κράτος Υπουργών, διευθυντών, διορισµένων περιφερειαρχών, όµηρων ή συνεργών πολιτικών πιέσεων και καταργεί κάθε έννοια συµµετοχικής διαδικασίας στη λήψη των αποφάσεων για τις επιλογές της κοινωνίας. Στο άρθρο 5 γίνεται αναφορά για προώθηση µέσω των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων Προγραµµάτων σχεδίων και έργων µείζονος σηµασίας. Γιατί αυτή η σηµασία δεν µπορεί να υποδειχθεί από τα Περιφερειακά Χωροταξικά, που είναι το αµέσως επόµενο επίπεδο και στα οποία συµµετέχει και η περιφέρεια; Τα Ειδικά Χωρικά Πλαίσια είναι πολιτική της κεντρικής διοίκησης, ΥΠΕΚΑ, συναρµόδια Υπουργεία, οργανισµοί και αόριστες επιτελικές επιτροπές. Από εκεί που µέχρι σήµερα στην όποια µορφή τους ειδικά πλαίσια τοµέων, όπως λόγου χάριν του τουρισµού, εγκρίνονταν στη Βουλή, τώρα, µαζί µε µια κατάλληλη περιβαλλοντική µελέτη, εγκρίνονται ωραιότατα µε µια απλή κοινή υπουργική απόφαση. Η Εκτελεστική Επιτροπή του Εθνικού Συµβουλίου Χωροταξίας παίζει απλώς γνωµοδοτικό ρόλο αν και εφόσον τη ρωτήσει ο Υπουργός ΠΕΚΑ. Αλλά και αν δεν διατυπώσει εντός µηνός γνώµη, δεν εµποδίζεται η πρόοδος της διαδικασίας. Το άλλο είναι ότι ενώ αναθεωρούνται ανά πενταετία αυτά τα σχέδια, οι εκθέσεις αξιολόγησης συντάσσονται επίσης ανά πενταετία και όχι νωρίτερα. Αναθεωρούνται, τροποποιούνται, αλλάζουν κ.λπ., πάντα και µόνο µε κοινές υπουργικές αποφάσεις. Τέρµα ο κοινοβουλευτικός έλεγχος. Τα Ειδικά Πλαίσια εγκρίνονταν τουλάχιστον από συντονιστική επιτροπή επτά Υπουργείων και περνούσαν από τη Βουλή. Το άλλο είναι ότι µε τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια µπορούν να τροποποιούνται προγενέστερα Τοπικά Χωρικά Σχέδια που δεν εξυπηρετούν από πλευράς χρήσεων όρων και περιορισµών δόµησης, οµοίως και τυχόν εγκεκριµένες ζώνες οικιστικού ελέγχου. Κατισχύουν, δηλαδή, όλων, ενώ είναι εξίσου προεδρικά διατάγµατα µε τα προεδρικά διατάγµατα των Τοπικών Χωρικών Σχεδίων. Βέβαια, δεν ισχύει το αντίστροφο. Ο νοµοθέτης προσδιορίζει ρητά ότι οι ρυθµίσεις των Ειδικών Χωρικών είναι δεσµευτικές για όλα τα εκπονούµενα Τοπικά Χωρικά καθώς και για κάθε ένταξη των περιοχών που καλύπτονται από Ειδικά Χωρικά σε Σχέδιο Πόλεως. Μόνο κατ’ εξαίρεσιν µπορούν να γίνουν ανεκτές τροποποιήσεις των Ειδικών Χωρικών από τα Τοπικά Χωρικά. Οι προδιαγραφές για την εκπόνηση των Ειδικών Χωρικών δεν θα καθοριστούν από τον Υπουργό ΠΕΚΑ υποχρεωτικά. Μπορεί να καθοριστούν, µπορεί όµως και όχι. Το ανήκουστο, επίσης, είναι ότι τίθενται διά νόµου ανώτατοι συντελεστές δόµησης για πράγµατα που θα
Ο ΚΟΣΜΟΣ της Ν. Φιλαδέλφειας, Νο 71, Ιούλιος 2015
προκύψουν από µελέτη και θα θεσµοθετηθούν µε προεδρικά διατάγµατα. Δηλαδή, για κατηγορίες χρήσεων κατοικίας, τουρισµού, δεύτερης κατοικίας, κοινής ωφέλειας και πολεοδοµικού κέντρου και για τα Τοπικά και για τα Ειδικά, ενώ αφήνει εκτός τις παραγωγικές και επιχειρηµατικές δραστηριότητες των µεγάλων αναπτύξεων. Γιατί άλλο το σύνθετο τουριστικό κατάλυµα που µπορεί να έχει τον όποιο µέγιστο συντελεστή θέλει και άλλο η απλή χρήση τουρισµού, που θα έχει συντελεστή 0,60, δηλαδή 60%. Χωρίς να υπάρχει σύνδεση µεταξύ των διαφόρων επιπέδων σχεδιασµού, λοιπόν, κατισχύουν τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια, που είναι το κατώτερο επίπεδο σχεδιασµού µε ένα µόνο κριτήριο: το οικονοµικό και επενδυτικό µέγεθος. Με αυτό το νοµοσχέδιο ξεκινάνε, επίσης, προτάσεις που ήταν ώριµες σκέψεις δεκαετιών. Θα µπορούσαµε να τις προσανατολίσουµε σε πολύ θετική κατεύθυνση. Όµως, ο τρόπος µε τον οποίο γίνεται, µε την απογύµνωση των δηµοσίων υπηρεσιών, µε την έλλειψη εξοπλισµού των υπηρεσιών και µε το έλλειµα χρηµατοδότησης των δηµοτικών υπηρεσιών, πραγµατικά αµφιβάλλουµε εάν θα µπορέσει και αυτό να προχωρήσει και δεν θα µείνει µία ευχή. Συγκεκριµένα, µε την παράγραφο 11 του άρθρου 11 εισάγεται η υποχρέωση των δήµων να αποστέλλουν σε ψηφιακό αρχείο το χρονοδιάγραµµα υλοποίησης των σχεδίων που έχουν αυτοί την αρµοδιότητα να εκπονούν, καθώς και να εγκαταστήσουν σύστηµα καταγραφής δηµογραφικών, οικονοµικών, αναπτυξιακών, κοινωνικών και άλλων δεδοµένων, που απαιτούνται για την ανάλυση της φυσιογνωµίας της περιοχής. Βεβαίως, εάν οι δήµοι µπορούσαν να συλλέξουν τόση πληροφορία και µάλιστα χωρίς καµµία προδιαγραφή για την ταξινόµησή της, τότε γιατί να τη στέλνουν στο ΥΠΕΚΑ και να µην έχουν αρµοδιότητα σχεδιασµού; Οι προδιαγραφές, βέβαια, γι’ αυτές τις καταγραφές θα βγουν πάλι µε άλλη απόφαση Υπουργού ΠΕΚΑ. […] Ως προς τις θεσµικές γραµµές [το νομοσχέδιο προβλέπει] ότι για την επίλυση συγκρούσεων και επικαλύψεων των θεσµικών γραµµών µπορεί να εισηγείται η επιτροπή του δήµου προς τον Υπουργό ΠΕΚΑ και ο Υπουργός ΠΕΚΑ να αποφασίζει σχετικά. Εδώ έχω ορισµένες απορίες. Μπορεί αυτή η θεσµική αλληλοεπικάλυψη να είναι αντικείµενο δικαστηρίων για την επίλυσή της, να είναι αντικείµενο τροποποιήσεων σχεδίου, που χρειάζεται προεδρικό διάταγµα, να είναι τροποποίηση ορίων οικισµού, που απαιτείται απόφαση περιφερειάρχη, να είναι τροποποίηση χάραξης αιγιαλού και παραλίας που είναι απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών, κ.λπ.; Βέβαια, λέτε ότι µετά θα βγει πάλι απόφαση Υπουργού, που θα προσδιορίζει αυτές τις αρµοδιότητες. Εάν µπορεί να λύνει αυτά τα προβλήµατα µόνο ο Υπουργός ΠΕΚΑ, δεν µπορώ να φανταστώ πώς θα ανατρέψει και τη νοµοθεσία των άλλων Υπουργείων και δεν θα συντονίζεται µε αυτήν τη νοµοθεσία. […] Ως προς τις χρήσεις γης, οι διατάξεις του παρόντος σχεδίου νόµου επιτρέπουν την υπέρβαση κανόνων χωρίς καµµία αιτιολογία και κυρίως χωρίς όριο. Καταργείται κάθε έννοια ιδιαιτερότητας και αντοχής του χώρου µε την αύξηση της δοµήσιµης επιφάνειας, χωρίς να ελέγχεται η επάρκεια σε κοινόχρηστους χώρους, χωρίς πρόβλεψη υποδοµών, αδιαφορώντας για την ποιότητα ζωής στις πόλεις και στους οικισµούς της χώρας. Ύστερα από τα παραπάνω είναι αυτονόητο ότι καταψηφίζουµε από την πλευρά µας αυτό το νοµοσχέδιο». π.
Τα Αρχιτεκτονικά Συνέδρια, μείζονος σημασίας γεγονότα των χρόνων του ’60 Από τα μείζονος σημασίας γεγονότα των χρόνων του ’60 υπήρξαν τα Συνέδρια που οργάνωσε ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών, ο γνωστός ως ΣΑΔΑΣ. Το πρώτο από αυτά πραγματοποιήθηκε στους Δελφούς το έτος 1961 με θέμα «Πολεοδομία, εθνικό πρόβλημα», το δεύτερο το 1962 στην Θεσσαλονίκη με θέμα «Πολεοδομία και Λαϊκή Κατοικία», το τρίτο στο Ναύπλιο το 1963 με θέμα «Η συμβολή του Έλληνα Αρχιτέκτονα και Πολεοδόμου στην Ανάπτυξη της Χώρας», το τέταρτο το 1964 στον Βόλο με θέμα «Κτίρια Μορφώσεως και Επιμορφώσεως», το πέμπτο στην Αθήνα το 1966 με θέμα «Τα Προβλήματα της Μείζονος Περιοχής Αθηνών» και το έκτο πάλι το 1966 στην Πάτρα με θέμα «Η Ελληνική Αρχιτεκτονική και η Σύγχρονη Τεχνολογία». Και μόνο τα θέματα των Συνεδρίων αυτών πείθουν, καθώς νομίζω, τον καθένα για την σοβαρότητα της προσπάθειας αυτής τότε του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων – και η μελέτη των Πρακτικών τους μπορεί να επι-
βεβαιώσει την εκτίμησή μου. Ανήσυχοι νέοι του ’60 επισημάναμε τα χρόνια εκείνα την αξία αυτών των Συνεδρίων και τα παρακολουθήσαμε με προσοχή, μερικοί και ως παρατηρητές. Η Πανσπουδαστική, ο Σπουδαστής του Ε.Μ. Πολυτεχνείου φιλοξένησαν και γραφτά σπουδαστών σχετικά – και η Επιθεώρηση Τέχνης, τα Σύγχρονα Θέματα, ο Οικονομικός Ταχυδρόμος και φυσικά τα Τεχνικά Χρονικά κάλυψαν με πληρότητα τις εργασίες τους. Η απήχηση των Συνεδρίων αυτών στην κοινή γνώμη ήταν σημαντική – παρόντες οι εκπρόσωποι της Κυβέρνησης, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των πολιτικών κομμάτων, του τύπου που κάλυπτε τα Συνέδρια ως γεγονότα άξια μείζονος αναφοράς. Τα Συνέδρια των Αρχιτεκτόνων ακολούθησαν και Συνέδρια άλλων ειδικοτήτων Μηχανικών – των Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων, των Πολιτικών Μηχανικών, των Χημικών Μηχανικών*, πάντοτε με θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος και με ανάλογη απήχηση. Είναι τότε που διατυπώθηκε η
Το προεδρείο του Α’ Πανελλήνιου Αρχιτεκτονικού Συνεδρίου. Διακρίνονται οι Ν. Σιαπκίδης, Α. Κωστάλα-Κεχαγιόγλου, Φ. Τσέκερης, Κ. Μπίτσιος
γνώμη πως τα Συνέδρια αυτά είναι γνωρίσματα μιας νέας πραγματικότητας – και προσθέτω εδώ: ελπιδοφόρου πραγματικότητας, με χρησιμότητα μέχρι τα χρόνια μας και τα χρόνια που έρχονται. Η προσεκτική μελέτη των Πρακτικών των Συνεδρίων αυτών με δικαιώνει πιστεύω και για την άποψή μου αυτή – οι ενδιαφερόμενοι για την υπόθεση της Ελλάδας ας προστρέχουν συχνά σε ό,τι έχει δώσει ο κόσμος των Ελλήνων Μηχανικών τα χρόνια του ’60 στην Επιστήμη και
την Κοινωνία, θα αποβαίνει πάντοτε επί καλώ! * Από άλλα Συνέδρια που πραγ-
ματοποιήθηκαν τότε, σημειώνω εδώ το Α’ Οικονομικό Συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του έτους 1966, οργανωμένο από τους Συλλόγους των Πτυχιούχων της Ανωτάτης Σχολής Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών (ΑΣΟΕΕ), της Παντείου Ανωτάτης Σχολής Πολιτικών Επιστημών (ΠΑΣΠΕ) και της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής Πειραιώς (ΑΒΣΠ).
Έργα που έγιναν από τον Δήμο στο Δάσος της Νέας Φιλαδέλφειας (1986)
Μια καρικατούρα δημόσιας διαβούλευσης για την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της «Αγιά Σοφιάς» του Μελισσανίδη
Απόσπασμα από γραφτό μου με τίτλο «Μερικά σχετικά με το Δάσος της Νέας Φιλαδέλφειας», που δημοσιεύθηκε στον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας τον Φεβρουάριο του 1986, ακολουθεί: «Πυκνή είναι η παρουσία μας στο Δάσος της Νέας Φιλαδέλφειας για περίπατο, σωματική άσκηση και αναψυχή. Είναι γι’ αυτό που ζήσαμε από κοντά τον τελευταίο χρόνο τα έργα που έγιναν εκεί από τον Δήμο: α) Στον όχι μικρό χώρο που περιμανδρώθηκε για Ζωολογικός Κήπος. β) Στον χώρο που είναι σ’ επαφή με την βορεινή μάνδρα του Γηπέδου της ΑΕΚ και περιμανδρώθηκε για γκαράζ των σκουπιδιάρικων του Δήμου. γ) Στον χώρο που είναι σ’ επαφή με την είσοδο-ταμείο, το μπαρ και το πίσω μέρος της οθόνης του δημοτικής ιδιοκτησίας θερινού κινηματογράφου «Άλσος» και διαμορφώθηκε με τσιμεντόλιθους και στέγη ελαφρά σε κλειστή αίθουσα που χρησμοποιήθηκε μετρημένες στα δάκτυλα φορές, ως τα τώρα, για εκδηλώσεις μαθητών των σχολείων της περιοχής. δ) Στον χώρο πέρα από τον Μετεωρολογικό Σταθμό και δεξιά, προς την μεριά της Νέας Ιωνίας, που διαμορφώνεται για γήπεδο τέννις, κά». Θα ήθελα τώρα να θυμίσω πως η Δημοτική Αρχή (Δήμαρχος Σάββας Σταματιάδης) είχε εκλεγεί στον πρώτο γύρο των Δημοτικών Εκλογών του 1982 κυρίως με τη στήριξη του ΚΚΕ, στον δεύτερο γύρο προστέθηκε η στήριξη της δημοτικής παράταξης μ’ επικεφαλής τον Ηλία Ασημακόπουλο, που είχε διοριστεί Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου τα χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών.
Με μια ανακοίνωση της Περιφέρειας Αττικής, που καταχωρήθηκε στην Εφημερίδα Δημοπρασιών και Πλειστηριασμών (!) στις 22 Ιουλίου 2015, πληροφορηθήκαμε πως τίθεται σε δημόσια διαβούλευση η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της «Αγιά Σοφιάς» του Μελισσανίδη, υπό τον εύηχο τίτλο «Κέντρο Αθλητισμού Μνήμης και Πολιτισμού στη Ν. Φιλαδέλφεια Αττικής», με φορέα του έργου την «ΔΙΚΕΦΑΛΟΣ 1924 ΑΕ». Παρατήρηση πρώτη: Γήπεδο της ΑΕΚ προσδοκούν οι αθλητές της Ερασιτεχνικής και οι αγνοί φίλαθλοι της ομάδας – ας μην διαφύγει της προσοχής τους όμως ότι πουθενά στα παραπάνω δεν διαβάζουμε ΑΕΚ, και ούτε που θα διαβάσουμε στον αιώνα τον άπαντα! Σκέλος δεύτερο τώρα: Πολυτεχνείου 4 θα λάβει γνώση, όποιος θελήσει, του φακέλου της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της «Αγιά Σοφιάς» και στην ίδια διεύθυνση, αλλά και Αλεξάνδρας 11 -στην Αθήνα πάντα- θα καταθέσει τις απόψεις του από 23/7 μέχρι 23/9/2015… Δευτέρα ως Παρασκευή, 9 το πρωί με 3 το μεσημέρι θα λαμβάνει γνώση του φακέλου της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της «Αγιά Σοφιάς» όποιος το θελήσει… Έτσι τόσο πρακτικά, λειτουργικά και δημοκρατικά ρυθμίστηκαν τα πράγματα! Και κάτι ακόμα, που ανέλαβε να μας το κάνει λιανά η «αεκτζίδικη» φυλλάδα πρωτοσέλιδα: «Τίποτα δεν σταματά την Αγιά Σοφιά»! Πάντα ταύτα τον καιρό της Κυβέρνησης «πρώτη φορά Αριστερά» -καρικατούρα φυσικά της Αριστεράς η Κυβέρνηση, καρικατούρα και η δημόσια διαβούλευσή της για την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της «Αγιά Σοφιάς» του Μελισσανίδη… Κι ας μην είχαν ψηφίσει το Ρυθμιστικό, κι ας είχαν υποσχεθεί πως θα το καταργήσουν αν έρχονταν στα πράγματα… Ο ΚΟΣΜΟΣ της Ν. Φιλαδέλφειας, Νο 71, Ιούλιος 2015
3
Η Αλέκα Παπαρήγα και η ηγεσία του ΚΚΕ για την ΕΟΚ (1991) Όσα ακολουθούν απόσπασμα είναι από ένα γραφτό του Κώστα Κάππου, η τιτλοφόρηση είναι δική μου – χρήσιμα θαρρώ πως είναι τα καταχωρούμενα εδώ, στον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας, και όχι μόνο ως εξηγητικά τοποθετήσεων όσων φέρουν τα πρώτα στο ΚΚΕ, αλλά και επίκαιρα τόσο πριν όσο και μετά το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου. Η Αλέκα Παπαρήγα σε συνέντευξή της στα Νέα (8.7.1991) υποστηρίζει: «Σήμερα όπως έχει διαμορφωθεί η Ευρώπη δεν είναι ρεαλιστικό να πεις έξω από την ΕΟΚ. Αν υπήρχαν εναλλακτικές λύσεις έξω από την ΕΟΚ θα τις υποστηρίζαμε». … Ιδιαίτερη σημασία … έχει το γεγονός ότι το 26% του Ελληνικού λαού αντιτάσσεται στην ΕΟΚ. Και αυτό πρέπει να το συνεκτιμήσουμε με το γεγονός ότι όλα τα πολιτικά κόμματα είναι υπέρ της ΕΟΚ. Δεν μπορώ να δεχτώ σε καμιά πε-
ρίπτωση ότι το κομμάτι αυτό του λαού κάνει λάθος. Ο λαός με το αλάνθαστο κριτήριό του καταλαβαίνει τις αρνητικές συνέπειες για μια σειρά παραδοσιακά προϊόντα (υποδήματα, κλωστοϋφαντουργικά, καπνός, στάρι, τεύτλα, βαμβάκι, σταφίδα). Ξέρει ότι παρεμποδίζεται η οικονομική ανάπτυξη που ταιριάζει στη Χώρα, με βάση τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της, τις εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες. Αυτό συμπυκνώνεται στο γεγονός ότι το ποσοστό του κατά κεφαλή προϊόντος προς το αντίστοιχο μέσο της ΕΟΚ έπεσε από 59% περίπου που ήταν το 1980 σε 52% περίπου το 1990. Και καλά θα ρωτήσει κανείς: πώς δεν καταλαβαίνει η καθοδήγηση του ΚΚΕ αυτό που καταλαβαίνει ο λαός; Σ’ αυτό μια μόνο εξήγηση μπορεί να δοθεί. Το καταλαβαίνει, αλλά έχει κάνει την επιλογή ότι πρέπει να συμμετέχει σε αστικές κυβερνήσεις. Κατά
Η ηγεσία του ΚΚΕ και η Αλέκα Παπαρήγα για την ΕΟΚ (1987-1996) Όσα ακολουθούν απέσπασα από το βιβλίο του Καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιά Πέτρου Διον. Ντούσκου με τίτλο Η Μεγάλη Μετάβαση. Πολιτική δυναμική στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εθνικό πολιτικό σύστημα και παγκοσμιοποίηση. Η περίπτωση της Ελλάδας, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2000, σελ. 149-150. Ο Καθηγητής Πέτρος Διον. Ντούσκος υπήρξε μέλος της κεντρικής επιτροπής του ΚΚΕ, το οποίο τον διέγραψε από τις γραμμές του – γνώριζε από πρώτο χέρι τις παλινδρομήσεις του ΚΚΕ όσον αφορά την ΕΟΚ, μεγάλο δε μέρος του έργου του αναφέρεται στα της ΕΟΚ, εν σχέσει και με την Ελλάδα: Το 1987 το ΚΚΕ διακηρύσσει την Νέου Τύπου Ανάπτυξη, πρόταση ρεαλιστική όπως το ίδιο λέει, και δηλώνει ότι είναι πρόθυμο να συνεργαστεί με δυνάμεις της Αριστεράς και της Προόδου που δεν αντιτίθενται στην ένταξη στην Κοινή Αγορά … Στα μετέπειτα ντοκουμέντα του κάνει περαιτέρω βήματα προς την κατεύθυνση αυτή, ιδιαίτερα στις Θέσεις του ΚΚΕ για το 1992 και στο Κοινό Πόρισμα με την Ελληνική Αριστερά (ΕΑΡ). Ειδικότερα, στις Θέσεις για το 13ο Συνέδριο … Σεπτέμβρης 1990 αυτό δηλώνει ότι η αποδέσμευση στις σημερινές συνθήκες δεν μπορεί πια να προσφέρει ρεαλιστικές λύσεις, ενώ στο Σχέδιο Προγραμματικής Διακήρυξης … του ίδιου Συνεδρίου λέγεται ότι η Χώρα μας πρέπει να σχεδιάσει και να διεκδικήσει την ανάπτυξή της μέσα στο πλαίσιο της ΕΟΚ αξιοποιώντας στο έπακρο τις όποιες δυνατότητες εξασφαλίζει η οργανική συμμετοχή της σ’ αυτήν. Κατά την επικύρωση της Συνθήκης του Μάαστριχτ … η θέση για την ΕΟΚ τροποποιείται επανερχόμενη στην διαλεκτική της πάλης κατά των συνεπειών κι αφήνοντας ταυτόχρονα ανοικτό το ζήτημα της αποδέσμευσης, ενώ ένα χρόνο μετά, τον Απρίλη του 1993, σε ειδικό πανελλαδικό σώμα η απολυτοποίηση της αποδέσμευσης επανέρχεται … Η απολυτοποίηση [της αποδέσμευσης] επιβεβαιώνεται εκ νέου στο 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ …, για να επανέλθει στην … θέση [που διατυπώθηκε στην Βουλή κατά την επικύρωση της Συνθήκης του Μάαστριχτ] με συνέντευξη της Αλέκας Παπαρήγα στο Mega TV στις 16.9.1996… 4
Ο ΚΟΣΜΟΣ της Ν. Φιλαδέλφειας, Νο 71, Ιούλιος 2015
συνέπεια αν πάρει αρνητική θέση στο θέμα της ΕΟΚ χάνει το εισιτήριο για συμμετοχή σε κυβερνήσεις τύπου Τζαννετάκη και Ζολώτα. … Η καθοδήγηση του ΚΚΕ ακόμη υιοθετεί έμμεσα την θέση ότι το κόστος της αποδέσμευσης είναι μεγαλύτερο από το κόστος παραμονής. «Με το δυνάμωμα της αλληλεξάρτησης στην Ευρώπη και την συμπλήρωση μιας δεκαετίας ενσωμάτωσης της Χώρας μας στην (Ευρωπαϊκή Οικονομική) Κοινότητα η αποδέσμευση στις σημερινές συνθήκες δεν μπορεί πια να προσφέρει αποτελεσματικές και ρεαλιστικές λύσεις. Η συμμετοχή μας στην ΕΟΚ προσφέρεται για μια πιο ενεργητική συμμετοχή στον διεθνή καταμερισμό της εργασίας» (Θέσεις του ΚΚΕ για το 13ο Συνέδριό του, ΚομΕπ 10/1990, Σελ. 77). Η κύρια παρατήρηση είναι η αταξική αντιμετώπιση της ΕΟΚ, η αγνόηση
των καπιταλιστικών παραγωγικών σχέσεων … Ο διεθνής καταμερισμός εργασίας στην ΕΟΚ είναι ιμπεριαλιστικός, οι παραγωγικές σχέσεις είναι μονοπωλιακές. Εξασφαλίζουν υπερκέρδη στο μεγάλο κεφάλαιο και αναπαραγωγή του εκμεταλλευτικού συστήματος. Γι’ αυτό ακριβώς η εργατική τάξη απορρίπτει την ΕΟΚ, ανεξάρτητα από όποιο κόστος αποδέσμευσης. … Είναι επιτακτική η ανάγκη για την ανάδειξη της πάλης ενάντια στην ΕΟΚ. Είναι ορατό το κενό, λόγω της θέσης της καθοδήγησης του ΚΚΕ. Η ευθύνη πέφτει στους κομμουνιστές, στους πρωτοπόρους εργάτες και αγρότες, τους επαγγελματοβιοτέχνες και τους προοδευτικούς διανοούμενους. Μένει τώρα να σημειώσω πως το γραφτό αυτό του Κώστα Κάππου είχε δημοσιευθεί στα Νέα στις 22 Ιουλίου 1991.
Δυο λόγια για τον Καθηγητή Πέτρο Διον. Ντούσκο (Μ’ αφορμή την συμπλήρωση 50 χρόνων από τα Ιουλιανά του 1965) Ο τύπος της Πρέβεζας μάς πληροφόρησε το Σάββατο 18 Ιουλίου 2015 πως ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά Πέτρος Διον. Ντούσκος δεν ζει πια, πληροφορώντας τους αναγνώστες του σε κάποια έκταση ποιος ο θανών. Ακολούθησε η Ναυτεμπορική (η δεσμούς έχουσα με τον Πειραιά), τύπος της Πάτρας (ο Πέτρος είχε διδάξει και στο Πανεπιστήμιο Πατρών)… Λιγοστά διάβασα (και καθυστερημένα) στα μέσα ενημέρωσης του ΚΚΕ (902.gr και Ριζοσπάστη) – μερικές δεκάδες λέξεις όλες κι όλες, χωρίς φωτογραφία, με σκοπιμότητα γραμμένες, μη δυνάμενες να πληροφορήσουν επαρκώς για μια δεκαετιών στράτευση στις γραμμές του δημοκρατικού, αριστερού και κομμουνιστικού κινήματος, όπως ήταν αυτή του Πέτρου Διον. Ντούσκου. Ιδιαίτερη εντύπωση μού έκανε η έλλειψη οποιασδήποτε αναφοράς σχετικής με τον Πέτρο τα χρόνια 1949-1967, πρωτίστως την περίοδο των Ιουλιανών του 1965. Ήταν τότε ο Πέτρος σπουδαστής της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Φοιτητικής Ενώσεως Ελλάδος (ΕΦΕΕ), η οποία μαζί με την ηγεσία των «115» Εργατοϋπαλληλικών Σωματείων, την Διοίκηση της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων νομού Αττικής, την Πανελλαδική Ένωση Γυναικών, κά. σήκωσαν στους ώμους τους μέγιστο βάρος εκπροσώπησης της λαϊκής δημοκρατικής κινητοποίησης επί 70 ημέρες – η συμβολή του Πέτρου Διον. Ντούσκου στην περίπτωση αυτή ήταν σημαντική, με παρουσία και στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη, και δεν θάπρεπε να λησμονείται… Όπως δεν θάπρεπε να λησμονούνται και άλλα πράγματα, για τα οποία θα προσπαθήσω να δουν το φως της δημοσιότητας από τον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας.