έκδοση πληροφόρησης και γνώμης www.kosmosnf.gr
Ο ΚΟΣΜΟΣ της Ν. Φιλαδέλφειας
Νο 91 Μάρτιος 2017 ISSN: 2459-3249
Ο λαός άμεσος, ενεργός παράγων του πολιτεύματος! Επειδή διατυπώνονται πολλά περί του πρακτέου από εδώ και πέρα ή και των προοπτικών που διαγράφονται, ειδικά και γενικά, θα ήθελα να καταχωρήσω ένα απόσπασμα από μια μελέτη του διακεκριμένου νομικού και πολιτικού Ηλία Ηλιού. Ο Ηλίας Ηλιού, όταν διετύπωσε όσα ακολουθούν το καλοκαίρι του σημαντικού 1965, είχε πολλά χρόνια συμμετοχή στις εμπροσθοφυλακές της κοινωνικοπολιτικής πρωτοπορίας και ήταν μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της προδικτατορικής ΕΔΑ και Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπός της. Στην μελέτη του αυτή ο Ηλίας Ηλιού αναφέρεται στην λαϊκή παρουσία στην κοινωνικοπολιτική ζωή και πέραν της ημέρας των εκλογών, με ευρεία την βιβλιογραφική στήριξη των απόψεών του σε υψηλής στάθμης επιστημονικά συγγράμματα ελληνικά και ξένα – θαρρώ πως δεν αμφιβάλλει κανείς πως η λαϊκή παρουσία στην κοινωνικοπολιτική ζωή και πέραν της ημέρας των εκλογών αποτελεί την ουσιώδη προϋπόθεση θετικών εξελίξεων για τα λαϊκά στρώματα και την πατρίδα! Αλλά ας διαβάσουμε τα όσα σχετικά διετύπωσε ο Ηλίας Ηλιού: «… οι σύγχρονες αντιλήψεις για την δημοκρατία θεωρούν ότι το κοινοβουλευτικό σύστημα, χωρίς αυτόματα να διασφαλίζει τις δημοκρατικές λύσεις προς το συμφέρον των πλατειών εργαζόμενων μαζών, παρέχει τα πλαίσια μέσα στα οποία είναι δυνατή η ανάπτυξη της πάλης για την πραγματική επικράτηση του λαού και δίνει την δυνατότητα για το ειρηνικό πέρασμα σε κοινωνικά δικαιότερες, σύμφωνες με το συμφέρον του λαού, μορφές και θεσμούς κρατικής οργανώσεως και λειτουργίας. Απαραίτητη όμως προϋπόθεση προς τούτο είναι η αναγόρευση του λαού σε άμεσο, ενεργό παράγοντα του πολιτεύματος. Η κινητοποίηση των μαζών και η ενιαία πάλη τους. Με τις σύγχρονες προοδευτικές αντιλήψεις οι εργαζόμενες μάζες παύουν να ασκούν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα (μόνο) μια φορά στα τέσσερα χρόνια, με την ψηφοφορία για την εκλογή βουλευτών. Μετέχουν με την ακοίμητη παρουσία τους στην λήψη όλων των αποφάσεων που τις ενδιαφέρουν. Με τα σωματεία, με τα αιρετά όργανα αυτοδιοικήσεως, με υπομνήματα και αναφορές, με συγκεντρώσεις, συλλαλητήρια, διαδηλώσεις και πορείες, με απεργίες, με λαϊκές προτάσεις προς την Βουλή, ολοένα και περισσότερο ακούεται ο ίδιος ο εντολέας-λαός, δεν μονοπωλεί ο εντολοδόχος-βουλευτής να επηρεάζει την λήψη των αποφάσεων. Από πρώτο χέρι οι μάζες των εργαζομένων με τους αγώνες τους συμβάλλουν στην διαμόρφωση της κρατικής θελήσεως. Πιέζουν με την συνεχή παρουσία τους και την επαγρύπνησή
τους τους αντιπροσώπους τους να μην απομακρύνονται από την εντολή τους. … Έτσι η τυπική δημοκρατία, που με την θεωρία της αντιπροσωπευτικής εντολής εκφυλίζεται σε ολιγαρχία των 300, ή καλύτερα σύμφωνα με τις παρατηρήσεις των Καθηγητών (Αλέξανδρου) Σβώλου και (Αριστόβουλου) Μάνεση σε ολιγαρχία των προνομιούχων τάξεων, μεταμορφώνεται σε σύστημα όπου η λαϊκή κυριαρχία δεν αποτελεί απατηλή βιτρίνα, αλλά ολοένα και περισσότερο συγκεκριμένη πραγματικότητα. Ως άμεσος, ενεργός παράγων του πολιτεύματος ο λαός κατακτά και επιβάλλει ριζικές διαρθρωτικές αλλαγές, προετοιμάζει το ειρηνικό πέρασμα σε κοινωνικά ανώτερες και ιστορικά αναπότρεπτες μορφές αληθινής δημοκρατίας, όπου οι εξουσίες ασκούνται από τον λαό και για τον λαό. Αποτελεί σέμνωμα για το κόμμα μας, ότι συνεχώς κηρύσσει την ανάγκη της μαζικής ενιαίας λαϊκής κινητοποιήσεως και πάλης και η ορθότητα του συνθήματός μας αυτού επιβεβαιώθηκε από τους συνεχιζόμενους επικούς αγώνες του Ελληνικού λαού για την προάσπιση της κυριαρχίας του – αγώνες ισάξιους με το 1821, με την αντίσταση κατά των Ιταλών εισβολέων (το 1940-1941), με την Εθνική μας Αντίσταση. Είναι θετικό το γεγονός ότι και οι πέρα από την επιρροή μας πλατύτατες δημοκρατικές μάζες πήραν συνείδηση της σημασίας της μαζικής λαϊκής πάλης, γεύθηκαν το μοναδικό μέσο για την προάσπιση των δικαιωμάτων και την επιβολή των δικαίων διεκδικήσεων του λαού. Η μαζική πάλη οδηγεί αναπότρεπτα στην λαϊκή ενότητα. Γιατί ενιαία είναι τα συμφέροντα των πλατειών λαϊκών στρωμάτων. Και γιατί μέσα στην πάλη αυτή γίνεται φανερό πόσο κάθε προσπάθεια διχασμού του λαού … εξασθενίζει τις λαϊκές δυνάμεις και τελικά δεν βοηθά παρά μόνο τους προνομιούχους. Όλοι οι μεγάλοι εθνικοί και δημοκρατικοί αγώνες, όλες οι περίοδοι ακμής και ανατάσεως του Έθνους, έφεραν την σφραγίδα της βαθύτερης και πλατύτερης λαϊκής ενότητας. Η ενότητα που χαλυβδώνεται μέσα στους λαϊκούς αγώνες είναι ένα επιβλητικό, ένα παντοδύναμο στοιχείο της δημοκρατικής ομαλότητας. Γιατί, με ειρηνικά μέσα, δυσκολεύει την εκτροπή προς την ανωμαλία, προασπίζει και προάγει τους θεσμούς της δημοκρατίας, επιβάλλει τον σεβασμό στην λαϊκή κυριαρχία, προϋπόθεση της ομαλότητας. Θα ήταν χρήσιμο να προστεθεί ότι ο ειρηνικός χαρακτήρας της ενιαίας λαϊκής πάλης όχι μόνον δεν αποτελεί αδυναμίαν της, αλλά της δίνει την μεγαλύτερη, την πιο ακατάβλητη ισχύ. Γιατί παρέχει την δυνατότητα για την πλέον συμπαγή και καθολική συμμετοχή των λαϊκών μαζών, ενώ απομονώνει, εξασθενίζει τις σκοτεινές αντιδραστικές δυνάμεις, κάθε
σεκταριστική-δογματική επίδειξη εξτρεμισμού που δεν σκεπάζει παρά αίσθημα αδυναμίας και ελλείψεως εμπιστοσύνης προς τις ακατάβλητες δυνατότητες της ενιαίας μαζικής λαϊκής πάλης». Μένει τώρα να σημειώσω πως η μελέτη του Ηλία Ηλιού περί «Πεζοδρομίου και Οχλοκρατίας» –απάντηση στις «απόψεις» του αντιδραστικού κατεστημένου σχετικά με την λαϊκή παρουσία στην κοινωνικοπολιτική ζωή και συγχρόνως πανεπιστημιακό μάθημα υψηλής στάθμης– δημοσιεύθηκε στην μηνιαία πολιτική επιθεώρηση της ΕΔΑ Ελληνική Αριστερά, Τεύχος 25/26, Αύγουστος 1965, σελ. 11-20 και έχει συμπεριληφθεί και στο βιβλίο του με τίτλο Η Κρίση Εξουσίας που κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του έτους 1966 από τις Εκδόσεις «Θεμέλιο» στην Βιβλιοθήκη Δημοκρατικού Διαλόγου σε 352 σελίδες (Βλ. σελ. 187-204). Η μελέτη του Ηλία Ηλιού περί «Πεζοδρομίου και Οχλοκρατίας» έχει δημοσιευθεί και στο περιοδικό Νέος Κόσμος –που εξεδίδετο στο εξωτερικό από τον Ιανουάριο του 1950 έως τον Νοέμβριο του 1974 στην θέση της Κομμουνιστικής Επιθεώρησης– με τίτλο «Ο λαός άμεσος, ενεργός παράγων του πολιτεύματος», που και εγώ τώρα χρησιμοποιώ (βλ. Νέος Κόσμος, Τεύχος 10/1965, σελ. 1436 κ.επ.). Κώστας Π. Παντελόγλου
Προμηθευτείτε το στα βιβλιοπωλεία: Βιβλιοπωλείο των Αγγέλων, Μυριοφύτου 3 (από Δεκελείας 110, πλ. Πατριάρχου), Δούκας, Πίνδου 49, Μάδυτος ή ζητήστε το στα 210-2531983 & 6976116653 και στο e-mail kinefil@ kinefil.gr
Το βιβλίο του Γεράσιμου Έρτσου για το παλαιό Στάδιο της ΑΕΚ 325 σελίδες είναι το βιβλίο του Γεράσιμου Έρτσου που αφορά το παλαιό Στάδιο της ΑΕΚ, το οποίο κατεδαφίστηκε το Μάιο του 2003. Πρόκειται για αυτοέκδοση του συγγραφέα του, που είναι συνάδελφος πολιτικός μηχανικός. Εισαγωγικό σημείωμα του διακεκριμένου ποδοσφαιριστή της ΑΕΚ Μίμη Παπαϊωάννου και 18 κεφάλαια συγκροτούν αυτό το βιβλίο, το οποίο έχει χαρακτήρα βιωματικό, και λιγότερο συνολικά ιστορικό. Αφορμή για τη συγγραφή του αποτέλεσε η έκδοση Η ιστορία της ΑΕΚ, που κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Α.Α. Λιβάνη το 2014 μ’ αφορμή τη συμπλήρωση 90 χρόνων της ΑΕΚ (πρόκειται για επίσημη έκδοση της ΠΑΕ ΑΕΚ) – και τούτο διότι εκρίθη πως η έκδοση αυτή αναφέρεται με πολύ λίγα λόγια στο Γήπεδο και με «πολύ λίγα λόγια στο έργο της διώροφης εξέδρας». Έχω τη γνώμη πως τα όσα γράφονται στην Ιστορία της ΑΕΚ για το Γήπεδο της ΑΕΚ θα μπορούσε να ήταν περισσότερα και κατατοπιστικότερα, δε χωρά αμφιβολία, όμως η προσεκτική σπουδή των φωτογραφιών που έχουν καταχωρηθεί συμπληρώνει τη γνώση για το Γήπεδο που παρέχεται με τα σχετικά κείμενα. Τότε προς τι το βιβλίο του Έρτσου το 2015, όταν μάλιστα κι άλλες εκδόσεις αναφορές στα της ΑΕΚ – θα ήθελα να σημειώσω ξεχωριστά την εργασία του Πάνου Μακρίδη, έκδοση της εφημερίδας Αθλητική Ηχώ το 1953 – έχουν κυκλοφορήσει περιλαμβάνονας και τα του Γηπέδου της ομάδας; Να γιατί: ο πολιτικός μηχανικός Γεράσιμος Έρτσος ήταν έφορος του Γηπέδου της ΑΕΚ επί Λουκά Μπάρλου, τα χρόνια 1976-1981 – και περιγράφει στο βιβλίο του με λεπτομέρεια περισσή τα έργα κάτω από τις εξέδρες (κεφάλαιο 3) και στον αγωνιστικό χώρο (κεφάλαιο 4) και φυσικά τη διώροφη εξέδρα (κεφάλαιο 7) της οποίας ήταν εμπνευστής και μελετητής. Και όχι μόνο: ο Γεράσιμος Έρτσος καταχωρεί στα κεφάλαια 11, 12, 13 και 16 τα επακολουθήσαντα για το Γήπεδο της ΑΕΚ μετά το σεισμό της 7ης Σεπτεμβρίου 1999 και καταλήγει στις προτάσεις του περί του πρακτέου μετά την κατεδάφισή του την οποία – και ορθά – προσπάθησε να αποτρέψει. Αυτά είναι τα κεφάλαια που επέβαλλαν στο Γεράσιμο Έρτσο τη συγγραφή του βιβλίου του και συνιστούν, κατά τη γνώμη μου, συμβολή στην ιστορική γνώση για το παλαιό Γήπεδο-Στάδιο της ΑΕΚ. Και τα κεφάλαια 6 και 8 αναφερόμενα στο ανοιχτό και κλειστό γήπεδο του μπάσκετ προσφέρουν και αυτά σε γνώση ιστορική για το παλαιό Στάδιο της ΑΕΚ – ωστόσο το ανοιχτό γήπεδο του μπάσκετ στο βορειοδυτικό άκρο του Σταδίου απουσιάζει από το βιβλίο του Γεράσιμου Έρτσου· στη σελίδα 84 η ομάδα μπάσκετ της ΑΕΚ έχει φωτογραφηθεί στο 2
ανοιχτό γήπεδο μπάσκετ του Ιωνικού Αθλητικού Συλλόγου Νέας Φιλαδέλφειας. Λιγοστές, στο κεφάλαιο 5, οι αναφορές σε εκδηλώσεις που είχαν να κάνουν με τα σχολεία της Νέας Φιλαδέλφειας, αλλά καμιά αναφορά σε εκδηλώσεις του Δήμου της πόλης στο Στάδιο της ΑΕΚ – παρεμπιπτόντως η αναφερόμενη στη σελίδα 72 συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη στο γήπεδο της ΑΕΚ το 1966 πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Δήμου της Νέας Φιλαδέλφειας μετά από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και για τούτο χαιρέτησε πριν την έναρξή της ο Δήμαρχός μας Τάσος Αμπατζής, που είχε αντικαταστήσει τον αποθανόντα στις 7 Ιουλίου 1965 Νικόλαο Τρυπιά. Χρήσιμη η συνοπτική αναφορά στο Στάδιο της ΑΕΚ (κεφάλαιο 9) και η οικονομική του αποτίμηση. Η προσωπική σχέση του Γεράσιμου Έρτσου με την ΑΕΚ (κεφάλαιο 1), η συνοπτική του αναφορά στα έργα που συνιστούν το Γήπεδο της ΑΕΚ με το πέρασμα του χρόνου (κεφάλαιο 2), ένα κεφάλαιο – το 14 – με λόγια μερικών ΑΕΚτζήδων καλλιτεχνών, το 15ο κεφάλαιο αφιερωμένο σε πρόσωπα-μορφές της εξέδρας, το 17ο με αναφορά σε ποδοσφαιρικά γήπεδα του εξωτερικού, και μια μικρή αναφορά στην πρόταση Μελισσανίδη (κεφάλαιο 18), συμπληρώνουν το βιβλίο, μαζί φυσικά με φωτογραφίες, έγγραφα, σχέδια αλλά και πλήθος δημοσιευμάτων του αθλητικού τύπου. Στο βιβλίο περιέχεται και ένα μικρό κεφάλαιο (το 10ο) που επιγράφεται «Ο Δήμος Νέας Φιλαδέλφειας» – γι’ αυτό θα ήθελα να σημειώσω δυο-τρία πράγματα ενδεικτικά: 1) Στη σελίδα 180 σημειώ-
Ο ΚΟΣΜΟΣ της Ν. Φιλαδέλφειας, Νο 91, Μάρτιος 2017
νεται πως ο προσφυγικός συνοικισμός της Νέας Φιλαδέλφειας κατοικήθηκε το 1927, ενώ στη σελίδα 181 σημειώνεται ότι κατοικήθηκε το 1931· το σωστό είναι ότι κατοικήθηκε από το τέλος Ιουλίου 1927 μετά τη φωτιά στις παράγκες του Γηροκομείου – 2) Στη σελίδα 180 σημειώνεται πως το 1932 πήρε το όνομα Νέα Φιλαδέλφεια, όμως το όνομα αυτό υπάρχει σε επίσημα έγγραφα από το 1924. Το βιβλίο σηκώνει διορθώσεις, μα και προσθήκες όχι λίγες, όμως αυτό δε μπορεί να γίνει τώρα εδώ· εδώ θα κάνω μόνο δύο διορθώσεις: 1) Στη σελίδα 96 αναφέρεται ο Δημήτρης Μπαϊρακτάρης ως Καθηγητής του Πολυτεχνείου, όμως ο δρ πολιτικός μηχανικός Δημήτρης Μπαϊρακτάρης δεν έγινε Καθηγητής στο ΕΜΠ, για κακό των σπουδαστών του και της επιστήμης· 2) Ο διακεκριμένος πολιτικός μηχανικός Σπύρος Κουνάδης δεν ήταν Επιμελητής της Έδρας Ωπλισμένου Σκυροδέματος (Καθηγητής Θεοδόσης Τάσιος), μα βοηθός· δε διορίστηκε Επιμελητής διότι δε διέθετε πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων. Σημειώνω ακόμη πως τόσο ο Δημήτρης Μπαϊρακτάρης όσο και ο Σπύρος Κουνάδης ήταν Φιλαδελφειώτες και μαθήτεψαν στο Γυμνάσιο της πόλης. Τελειώνοντας, οφείλω να σημειώσω το χαρακτηριστικό των προτάσεων του Γεράσιμου Έρτσου για το δέον γενέσθαι από δω και πέρα: μόνο Γήπεδο, που θα κατασκευάσει η Ερασιτεχνική ΑΕΚ με στεγαστικό δάνειο. «Η ΑΕΚ», σημειώνει, «δεν έχει την ανάγκη κανενός επενδυτή». Κώστας Π. Παντελόγλου
Περί του Ναού της Αγίας του Θεού Σοφίας εν Κωνσταντινουπόλει Πώς το είχε πει ο Βάρναλης στο πρώτο του χρονογράφημα στον Προοδευτικό Φιλελεύθερο στις 24 Απριλίου 1950 (το οποίο είχε τίτλο «Αναθεώρησις λεξικού»); «Το σωστό θα ήταν – είχε πει – όχι ν’ αναπροσαρμόσουμε τις λέξεις με τα πράγματα, παρά να αλλάξουμε τα πράγματα, ώστε οι λέξεις να ξαναβρούνε το αληθινό τους νόημα». Μέχρι τότε ωστόσο που θα αλλάξουμε τα πράγματα, ώστε οι λέξεις να ξαναβρούνε το αληθινό τους νόημα, ας μην επιτρέπουμε σε κάποιους να παίζουν με τα ιερά και τα όσια του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Ένα απ’ αυτά τα ιερά και τα όσια είναι και ο Ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας εν Κωνσταντινουπόλει – που δεν μπορεί βεβαίως να μετατρέπεται σε «Αγιά Σοφιά» ανώνυμης εταιρείας ποδοσφαιρικής προκειμένου να αποκτήσει «μικρασιατικό» περικάλυμμα σχέδιο επιχειρηματικό βεβαίως, και όχι φυσικά σχέδιο για αθλητισμό, μικρασιατική μνήμη και πολιτισμό, όπως εμφανίζεται προκειμένου να συγκινήσει τους Μικρασιάτες πρόσφυγες, κατοίκους της Νέας Φιλαδέλφειας ή και όχι. Το κείμενο που καταχωρώ αμέσως πιο κάτω, εδώ στον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας, κείμενο κατατοπιστικό και διαφωτιστικό για ό,τι ισχυρίζομαι, το πρωτοδιάβασα όταν πήγαινα στην έκτη τάξη του 2ου Δημοτικού Σχολείου της Νέας Φιλαδέλφειας
νιάσθη δε μετά τον θάνατον αυτού το 360. Πυρ-
Έκτοτε το κτίριον διετηρήθη ακέραιον, υποστάν
ποληθείσα, πιθανώς το 404, υπό του (πλήθους),
μικράς μόνον μετατροπάς διαρκούσης της βυζαντι-
εξεγερθέντος δια την εξορίαν του Χρυσοστόμου,
νής περιόδου και της τουρκοκρατίας.
ανωκωδομήθη υπό του Θεοδοσίου Β’ (415), μετά
Ο ναός είναι τύπου «βασιλικής» μετά μεγαλοπρε-
νέαν δε πυρπόλησιν διαρκούσης της Στάσεως του
πούς τρούλλου, έχων μέγιστον μήκος 78,16 μ. και
Νίκα επί Ιουστινιανού (532) επανιδρύθη υπό του Αυτοκράτορος τούτου επί νέου μεγαλοπρεπούς σχεδίου.
(στο Σχολείο το Μεγάλο όπως το λέγαμε) – Δά-
Το έργον ετέθη υπό την διεύθυνσιν των δύο πε-
σκαλός μας ο Διευθυντής του Σχολείου κ. Λεόντιος
ρίφημων Αρχιτεκτόνων Ανθεμίου του Τραλλειανού
Κεφαλάς – στο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό της «Πρω-
και Ισιδώρου του Μιλησίου, εχόντων υπ’ αυτούς
ΐας» β’ έκδοση Μάρτιος 1955, σελ. 2582-2583 και
100 μαΐστορας, ων έκαστος διηύθυνε 100 τεχνίτας.
αναφερόταν στον Ναό της Αγίας του Θεού Σοφίας
Ο θεμέλιος λίθος ετέθη την 23ην Φεβρουαρίου 532,
εν Κωνσταντινουπόλει δια των ακολούθων:
τα δε εγκαίνια ετελέσθησαν την 27ην Δεκεμβρίου
«Περίφημος Βυζαντινός ναός εν Κωνσταντινου-
537, οπότε ο Αυτοκράτωρ, έκθαμβος προ του υπε-
πόλει, η μεγίστη και λαμπροτάτη εκκλησία του
ρόχου κάλλους του ναού, ανεφώνησε το παροιμιώ-
χριστιανικού Ελληνισμού, μετατραπείσα από της
δες «Νενίκηκά σε Σολομών».
πλάτος 71,82 μ., φωτίζεται δε υπό 180 παραθύρων, ων 40 ανοίγονται εις την στεφάνην του τρούλλου. Λαμπρός ιδία ήτο ο εσωτερικός διάκοσμος (δια πολυχρώμων μαρμαρίνων πλακών) αίτινες εκάλυπτον τους τοίχους και το δάπεδον, συμπληρούμενος υπό των μαρμαρίνων επίσης (πράσινων, πορφυρών και λευκών) κιόνων, επιστεφομένων δι’ ακανθοσχήμων κιονοκράνων. Τον όλον διάκοσμον συνεπλήρουν περίφημα μωσαϊκά, άτινα ατυχώς μετά την Άλωσιν επεκαλύφθησαν υπό των μουσουλμάνων δια παχέος στρώματος κονιάματος. Και εξωτερικώς ο ναός
Μετά 20ετίαν κατέπεσεν εκ σεισμού ο τρούλλος,
έχει κατά πολύ παραμορφωθή σήμερον υπό νεωτέ-
Ιδρύθη το πρώτον υπό του Μεγάλου Κωνσταντί-
ον ανήγειρεν ο ανεψιός Ισιδώρου του Μιλησίου,
ρων τουρκικών προσθηκών (μιναρέδων, αντιστη-
νου, εγγύς των Ανακτόρων, ευθύς μετά την εις το
Ισίδωρος ο νεώτερος, τελεσθέντων και δευτέρων
ριγμάτων κλπ.)»
Βυζάντιον μεταφοράν της πρωτευούσης, ενεκαι-
εγκαινίων το 563.
Αλώσεως (1453) εις μουσουλμανικόν τέμενος.
Κώστας Π. Παντελόγλου
Ο ΚΟΣΜΟΣ της Ν. Φιλαδέλφειας συντάσσεται από τον Μικρασιατικής καταγωγής παλαιό Φιλαδελφειώτη ΚΩΣΤΑ Π. ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ, πολιτικό μηχανικό ΕΜΠ, Συγγραφέα - τηλ 210-2530463, Δεκελείας 141 και Π. Χατζηγεωργίου 8, Ν. Φιλαδέλφεια.
Ο ΚΟΣΜΟΣ της Ν. Φιλαδέλφειας, Νο 91, Μάρτιος 2017
3
Ψηφίδες της λογοτεχνικής και εθνικοαντιστασιακής παρουσίας του Φιλαδελφειώτη Τάσου Αθανασιάδη Ο δικός μας Τάσος Αθανασιάδης ήταν ένας από τα 110 μέλη της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, μιας Εταιρείας με μεγάλο κύρος· ένας από τους λόγους αυτού του κύρους ήταν οι πολύ βαρείς όροι εγγραφής – ο χαρακτηρισμός αυτών των όρων και η περιγραφή τους έχει γίνει από την Έλλη Αλεξίου σε δημοσίευμά της στην Επιθεώρηση Τέχνης το 1962 (αλλά και στο Διαβάζω το 1982). Στο δημοσίευμά της αυτό η Έλλη Αλεξίου δίνει την πληροφορία ότι «επί Κατοχής τα μέλη της Εταιρείας (Ελλήνων Λογοτεχνών), εκατόν δέκα περίπου, είχαν σχεδόν στην ολότητά τους ενταχθεί στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ)». Ο Τάσος Αθανασιάδης, όπως μας πληροφορεί η Έλλη Αλεξίου στο ίδιο δημοσίευμα, ήταν ενταγμένος στην ομάδα «των Αμπελοκήπων» (λεγόταν
έτσι γιατί συνεδρίαζε η ομάδα αυτή στο σπίτι της Τατιάνας Σταύρου). Μας δίνει ακόμα η Έλλη Αλεξίου την πληροφορία για τις παρελάσεις των συγγραφέων κατά την Απελευθέρωση, όπου τιμητική η θέση του Τάσου Αθανασιάδη, βαδίζοντας μαζί με τον Λουκά Καστανάκη και τον Απόστολο Μελαχροινό, μετά από τον Αυγέρη τον Βενέζη τον Βάρναλη τη Γαλάτεια Καζαντάκη, τον Κοσμά Πολίτη τον Μενέλαο Λουντέμη τη Μέλπω Αξιώτη τον Ασημάκη Πανσέληνο τον Στρατή Δούκα, και πριν τον Χατζίνη τον Κορδάτο τη Σοφία Μαυροειδή Παπαδάκη τον Μελή Νικολαΐδη… Λεπτομερής η αναφορά της Έλλης Αλεξίου στο πλήθος των εθνικοαντιστασιακών δραστηριοτήτων των λογοτεχνών τα χρόνια της Κατοχής, και
στην εκτίμηση που έτρεφαν οι απλοί άνθρωποι στους συγγραφείς, εκτίμηση που εκδηλώθηκε στις παρελάσεις της Απελευθέρωσης με επευφημίες και ζητωκραυγές: «Να μας ζήσουν οι Γκόρκηδες της Ελλάδας». Υπό τους όρους της κατοχικής λογοκρισίας και του κατοχικού γενικότερα περιβάλλοντος, απ’ τον Τάσο Αθανασιάδη, που κατοικούσε δίπλα στον Ναό της Αγίας Τριάδας στη Νέα Φιλαδέλφεια, εκδόθηκαν δύο έργα: Το πρώτο με τίτλο «Οι θαλασσινοί προσκυνητές», το 1943 και το δεύτερο με τίτλο «Ταξίδι στη μοναξιά» το 1944. Κώστας Π. Παντελόγλου
Μνήμη Βασίλη Ρώτα (Μια γιορτή) Ο θεατράνθρωπος Βασίλης Ρώτας – ο ενσαρκωτής του θεάτρου της Αντίστασης (μαζί με τον Γιώργη Κοτζιούλα και τον Κουκλοθέατρο) Βασίλης Ρώτας, που ο δρόμος του τον έφερε και στα μέρη μας (στον μικρασιατοπροσφυγικό συνοικισμό της Νέας Φιλαδέλφειας) στο πλευρό του ΕΛΑΣ το Δεκέμβρη του 1944, επιχειρούντα να ανεβάσει τον «Ρήγα Βελεστινλή» του – ο μεταφραστής του Σαίξπηρ στη γλώσσα μας Βασίλης Ρώτας – ο συντάκτης του Λαϊκού Λό-
γου και συγγραφέας πλήθους θεατρικών έργων, ποιημάτων, διηγημάτων κλπ. Βασίλης Ρώτας, πέθανε το 1977. Δυο χρόνια μετά, στις 30 Μαΐου 1979, μια γιορτή-μνημόσυνο έλαβε χώρα στο θέατρο «Μπροντγουαίη» των Αθηνών και κυκλοφόρησε ένας τόμος-αφιέρωμα στον Βασίλη Ρώτα. Στο περιοδικό Διαβάζω (βλ. τεύχος 23, Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1979) η γιορτή αυτή αποτυπώθηκε με τούτα τα λόγια:
«Το πρόγραμμα της γιορτής περιλάμβανε ηχητικά ντοκουμέντα με τη φωνή του Βασίλη Ρώτα, όπου ακούστηκε να τραγουδά το «Καλωσορίσατε φίλοι μου» και να απαγγέλλει σκηνές από τον «Καραγκιόζη» του – χαιρετισμούς από φίλους του – ομιλία της (συντρόφου της ζωής του) Βούλας Δαμιανάκου για το νόημα της γιορτής και για τον τόμο-αφιέρωμα στη μνήμη του – ομιλία του Ν. Παπανδρέου για το έργο του Βασίλη Ρώτα – απαγγελίες κειμένων και ποι-
ημάτων του από γνωστούς ηθοποιούς – τραγούδια του Βασίλη Ρώτα και σκηνές από το έργο του «Ελληνικά Νιάτα», που έπαιξε ο θίασος «Ελεύθεροι Καλλιτέχνες». Η γιορτή έκλεισε με την πραγματοποίηση μιας μικρής επιθυμίας του Ρώτα: Οι φίλοι του, μετά τη γιορτή, μαζεύτηκαν σε ταβέρνα, ζωντανεύοντας έτσι τα συμπόσια της παλαιάς φιλολογούσας Αθήνας, στα οποία σχεδόν πάντα μετείχε ο Βασίλης Ρώτας».
Το αφιέρωμα του περιοδικού Διαβάζω για τον Δημήτρη Γληνό Το αφιέρωμα του τίτλου περιλαμβάνει το εισαγωγικό με τίτλο «Δημήτρης • Μαρτυρίες για τον Γληνό: Δημήτρης Φωτιάδης «Ο πνευματικός ηγέΓληνός» (σελ. 21) και ακόμη τα ακόλουθα κείμενα: της» – Βούλα Δαμιανάκου «Ο δένδρος ο αγλαόκαρπος» – Ασημάκης • Κωνσταντίνος Σιάκαρης, «Δημήτρης Γληνός: η ζωή και το έργο του» Πανσέληνος «Τι θυμούμαι από τον Δημήτρη Γληνό» – Φούλα Χατζη(σελ. 22-31), πλαισιωμένο από 2 φωτογραφίες και 25 σημειώσεις. δάκη «Πάντα ανοιχτά τα μάτια…» (σελ. 59-64), πλαισιωμένο με 4 φω• Ευτύχης Μπιτσάκης, «Δημήτρης Γληνός: Από τον αστικό στον σοσιατογραφίες, μία των οποίων είναι από το στρατόπεδο της Ακροναυπλίλιστικό ανθρωπισμό» (σελ. 32-37), πλαισιωμένο από μια φωτογραφία ας, πιο συγκεκριμένα από το προαύλιο μελέτης «Δημήτρης Γληνός», και μια ξυλογραφία. στην οποία διακρίνεται και ο πατέρας μου Παντελής Παντελόγλου, • Δημήτρης Κασιούρας, «Σχετικά με τις φιλοσοφικές αντιλήψεις του Δηστέλεχος της Κομμουνιστικής Νεολαίας, που είχε εξορισθεί εκεί. μήτρη Γληνού» (σελ. 38-40 και 49-51). • Έργα του Δημήτρη Γληνού (σελ. 64). • Ρένα Σταυρίδη-Πατρικίου, «Η σύνδεση του Δημήτρη Γληνού με το δημοτικιστικό κίνημα» (σελ. 52-55), με 12 σημειώσεις. Πάντα ταύτα στο τεύχος 61, της 26ης Ιανουαρίου 1983, του Διαβάζω, ως • Άννα Φραγκουδάκη, «Ο Γληνός και η παιδεία» (σελ. 56-58), πλαισιω- αφιέρωμα στον Σμυρνιό Δάσκαλο του Γένους Δήμητρη Γληνό. μένο με μια φωτογραφία.
Ανανεώστε τη συνδρομή σας στον ΚΟΣΜΟ της Ν. Φιλαδέλφειας 4
Ο ΚΟΣΜΟΣ της Ν. Φιλαδέλφειας, Νο 91, Μάρτιος 2017
φιλική συνδρομή: 25 ευρώ, απλή συνδρομή: 15 ευρώ Επικοινωνήστε μαζί μας στα 210-2531983 & 6976116653 ή στείλτε μας e-mail στο knf@kosmosnf.gr