Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ Ν. ΦΙΛΑΔEΛΦΕΙΑΣ
ΕΚΔΟΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΓΝΩΜΗΣ | ΤΕΥΧΟΣ 92 | ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2017 | ISSN 2459-3249 | WWW.KOSMOSNF.GR | ΤΙΜΗ 3 €
ΜΙΑ ΠΟΛΗ, ΜΑ ΠΟΙΑ ΠΟΛΗ;
ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΙΓΩΝΟ
“ΜΑΣ ΒΡΗΚΑΤΕ, ΔΕΝ ΣΑΣ ΒΡΗΚΑΜΕ”
ΥΠΑΡΧΕΙ ΙΚΑΡΙΑ ΝΗΣΟΣ;
Γ Ρ Α Μ Μ Α
Σ Τ Ο Υ Σ
Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Ε Σ
ΝΕΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ, ΝΕΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ O Κόσμος της Ν. Φιλαδέλφειας πρωτοκυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 1984. Από τον Οκτώβριο του 2013 η ηλεκτρονική του έκδοση ανανεώνεται σε καθημερινή βάση παρεμβαίνοντας σε σημαντικά ζητήματα της πόλης μας και συνεισφέροντας με τον τρόπο του στον τραυματισμένο δημόσιο βίο της περιοχής. Τον Απρίλιο του 2015 κρίναμε ότι έπρεπε να κυκλοφορήσει και πάλι στο χαρτί σε μορφή δωρεάν διανεμόμενης μηνιαίας έκδοσης, με ύλη κατά βάση προερχόμενη από την ηλεκτρονική έκδοση. Όμως καθώς οι συνθήκες αλλάζουν, πρέπει ν’ αλλάζουν και τα εργαλεία μας για ν’ ανταποκριθούν σ’ αυτές. Στο εξής ο Κόσμος της Ν. Φιλαδέλφειας θα κυκλοφορεί με ανέκδοτη εν πολλοίς ύλη, στην ανά χείρας μορφή, κάθε δύο μήνες. Οι αναγνώστες θα βρίσκουν τον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας στα βιβλιοπωλεία της περιοχής μας: Των Αγγέλων (Μυριοφύτου 3), Δούκα (Πίνδου 49) και Ροκκά (Ν. Τρυπιά 17), στην τιμή των 3 ευρώ ανά τεύχος – φυσικά θα μπορούν να τον προμηθευτούν και επικοινωνώντας μαζί μας. Οι συνδρομητές μας θα συνεχίσουν να παραλαμβάνουν κανονικά την έκδοση στη νέα της μορφή.
2
ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΟΡΤΑΣΜΟ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ
3
Όσον αφορά το πανηγύρι της Πρωτομαγιάς, ηλίου φαεινότερο πως χρειάζεται βελτίωση. 6
“ΜΑΣ ΒΡΗΚΑΤΕ, ΔΕΝ ΣΑΣ ΒΡΗΚΑΜΕ”
Μια βόλτα σ’ αυτό που ήταν κάποτε το πάρκο Μικρασιατών 8
Για το πότε και το πώς του γηπέδου της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια 10
ΥΠΑΡΧΕΙ ΙΚΑΡΙΑ ΝΗΣΟΣ; Ο Ηλίας Βενέζης για τις απάνθρωπες συνθήκες εκμετάλλευσης των Ελλήνων μεταναστών στις ΗΠΑ
ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΙΓΩΝΟ
ΜΙΑ ΠΟΛΗ, ΜΑ ΠΟΙΑ ΠΟΛΗ; Ένας χάρτης του μέλλοντός μας
14
ΤΡΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑ Τρία έργα του Κωνσταντίνου Καραβίδα που τοποθετούν σωστά την Αυτοδιοίκηση
Ο Kόσμος της Ν. Φιλαδέλφειας συντάσσεται από τον Μικρασιατικής καταγωγής παλαιό Φιλαδελφειώτη ΚΩΣΤΑ Π. ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ, πολιτικό μηχανικό ΕΜΠ, Συγγραφέα - τηλ 210-2530463, Δεκελείας 141 και Π. Χατζηγεωργίου 8, Ν. Φιλαδέλφεια. Επικοινωνία: knf@kosmosnf.gr
2
|
Ο
Κ Ο Σ Μ Ο Σ
Τ Η Σ
Ν .
Φ Ι Λ Α Δ Ε Λ Φ Ε Ι Α Σ
ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΟΡΤΑΣΜΟ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ
Μ
ουσικές παραστάσεις στην κεντρική εξέδρα της πλατείας Πατριάρχου ήταν η μία όψη του τριήμερου γιορτασμού
της Πρωτομαγιάς στην πόλη μας· η άλλη όψη ήταν θεατρικές παραστάσεις για παιδιά στο Δάσος – όλα αυτά Σάββατο 29 Απριλίου, Κυριακή 30 Απριλίου και Δευτέρα 1 Μαΐου 2017. Και ο κόσμος της εργασίας θα έπρεπε να έχει τη θέση του στο γιορτασμό της Πρωτομαγιάς στην πόλη μας – ας αναζητηθεί η αυθεντικότερη φυσικά μορφή αυτού του κόσμου και ας επιδιωχθεί η καθημερινή του συμμετοχή στα τεκταινόμενα στην πόλη, με κορυφαία τέτοια συμμετοχή στης Πρωτομαγιάς το γιορτασμό. Όσον αφορά το πανηγύρι της Πρωτομαγιάς, ηλίου φαεινότερο πως χρειάζεται βελτίωση. Πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτό; Από τον τρόπο που θέτω το ζήτημα είναι θαρρώ φανερό πως δεν είμαι υπέρ της κατάργησης του πανηγυριού· κάθε άλλο. Είμαι υπέρ του εμπλουτισμού του πανηγυριού με πιο πολλά μαγιάτικα στεφάνια, μαγιάτικα λουλούδια, που ήταν το χαρακτηριστικό του πανηγυριού τα χρόνια του ’50 και του ’60 όπως το βιώσαμε – και βεβαίως τα προπολεμικά χρόνια, καταπώς μας έχουν διηγηθεί μεγαλύτεροι από μας και περιγράφουν οι προπολεμικές εφημερίδες.
εκκλησιών ανά την Ελλάδα, χωρίς παιδικά παιχνίδια; Γιατί λοιπόν να μην εμπλουτίσουμε το πανηγύρι της Πρωτομαγιάς με πλήθος παιδικών παιχνιδιών, που να χαροποιούν την καρδιά και να παιδαγωγούν το πνεύμα των παιδιών κάθε ηλικίας, καλλιεργώντας και τη φαντασία τους; Και τα βιβλία, παιδικά και άλλα, ας υπάρξουν σε ισχυρές δόσεις στο πανηγύρι της Πρωτομαγιάς στην πόλη μας – πλουτίζουν τις γνώσεις και φτιάχνουν χαρακτήρα, όταν είναι διαλεγμένα με προσοχή από μια αγορά πλούσια σε αριθμό βιβλίων (και κακών και αδιάφορων βεβαίως). Από χρόνο σε χρόνο ας μετράμε αύξηση των πάγκων που θα πουλούν λουλούδια και στεφάνια, παιδικά παιχνίδια και βιβλία – Μα πώς; Πριμοδοτώντας τους πάγκους που θα τα πουλούν κατά το γιορτασμό της Πρωτομαγιάς· ο Δήμος ας χρεώνει τα μισά λεφτά ως ενοίκιο στους κατόχους τέτοιων πάγκων. Ο γιορτασμός της Πρωτομαγιάς στην πόλη μας οφείλει τέλος και την επιθεώρηση του κόσμου της εργασίας, την αναφορά των αυθεντικών, των γνήσιων εκπροσώπων αυτού του κόσμου, την κατά το δυνατό απεικόνιση της ιστορικής του διαδρομής, την προβολή των δίκαιων αιτημάτων του.
Απ’ την άλλη μεριά νοείται πανηγύρι, απ’ αυτά που φτιάχνονταν στους περιβόλους των
Κώστας Π. Παντελόγλου
Μ Α Ϊ Ο Σ
- Ι Ο Υ Ν Ι Ο Σ
2 0 1 7
|
3
ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΙΓΩΝΟ Μια βόλτα στο σημερινό Πάρκο Μικρασιατών, την εποχή που η μικρασιατική μνήμη δεν εξασφαλιζόταν με μνημεία και οι ελεύθεροι χώροι ήταν κανόνας και όχι εξαίρεση
Γ
εννήθηκα στο πατρικό σπίτι του πατέρα μου Παντελή Παντελόγλου, Μενιδίου 9 τότε (Πίνδου 9 σήμερα) στις 6 Μαΐου 1943, μέσα στη Γερμανοϊταλική Κατοχή με ... θέα τον χώρο του Τριγώνου. Μα και αργότερα θέα το Τρίγωνο είχα, όταν οι γονείς μου κατοίκησαν παραδίπλα από το σπίτι της γιαγιάς μου Λασκαρίνας Παντελόγλου.
Το Τρίγωνο το 1977, φωτογραφημένο από την πολυκατοικία της οδού Δεκελείας 111, στη συμβολή των οδών Πίνδου, Δεκελείας και Ν. Τρυπιά. Aριστερά το κτίριο της “Αίγλης”, ήδη τότε σούπερ μάρκετ (σήμερα στο ισόγειο της πολυκατοικίας που το αντικατέστησε λειτουργεί η καφετέρια Mikel). Στη μέση του Τριγώνου διακρίνεται το κτίριο Ραΐση, πριν την απαλλοτρίωση και κατεδάφισή του, ενώ στο βάθος διακρίνεται το λούνα παρκ του επιχειρηματία Μιχαλάκου (βλ. και επόμενη σελίδα), πολύχρονος βραχνάς για την περιοχή. Οι φωτογραφίες προέρχονται απ’ το βιβλίο του Γ. Κακάτσου Πορεία μέσα στο χρόνο, 1997.
4
|
Ο
Κ Ο Σ Μ Ο Σ
Τ Η Σ
Ν .
Φ Ι Λ Α Δ Ε Λ Φ Ε Ι Α Σ
Προσωπικά πρωτογνώρισα το Τρίγωνο σπαρμένο με στάχυα· ναι, με στάχυα, δεν το πιστεύετε;
Έκτοτε, επειδή συχνή ήταν η επίσκεψη στο σπίτι της γιαγιάς από το σπίτι των γονιών μου, είτε αυτό βρισκόταν στην οδό Τυάννων αριθμός 23, είτε στην οδό Α (μετέπειτα Ανθέων), είτε στην οδό Κυδωνιών αριθμός 5, την εικόνα του Τριγώνου, της εξέλιξής του, την είχα πάντοτε προ οφθαλμών. Το Τρίγωνο το έζησα φυσικά εντονότερα όταν το σπίτι μας ήταν στην οδό Πίνδου αριθμός 5 (1959-1961) και στην οδό Αγίου Ιωάννου αριθμός 3 (1961-1967) – η 21η Απριλίου ήταν η τελευταία μέρα που με βρήκε σ’ αυτό το σπίτι μας, ενώ συνελήφθη ο πατέρας μου από την Χωροφυλακή της Νέας Φιλαδέλφειας, κρατήθηκε μαζί και με άλλους της ευρύτερης περιοχής στο γήπεδο της ΑΕΚ και εντέλει εξορίστηκε στη Γυάρο. Μερικές εβδομάδες μετά και η υπόλοιπη οικογένεια μεταφέρθηκε σε άλλο τόπο, σε άλλο σπίτι... Το Τρίγωνο δεν είχε πάντα τη σημερινή εικόνα· αυτή την απέκτησε επί δημαρχίας Σάββα Σταματιάδη, στην αρχή της μάλιστα, τέλη δεκαετίας του ’70. Αργότερα στα τέλη της πρώτης δημαρχίας Παντελή Γρετζελιά, λίγο πριν τις δημοτικές εκλογές του 1994 το Τρίγωνο απέκτησε το Μνημείο Μικρασιατών. Προσωπικά πρωτογνώρισα το Τρίγωνο σπαρμένο με στάχυα· ναι, με στάχυα, δεν το πιστεύετε; Κι όμως! Και μέχρι να θεριστούν μάς φιλοξενούσαν παίζοντες. Κι όπως πιο πάνω,
προς τη Νέα Μάδυτο, ήταν άκτιστα, όταν θερίζονταν τα στάχυα ένα μεγάλο, πολύ μεγάλο γήπεδο φιλοξενούσε τις ποδοσφαιρικές μας επιδόσεις, ημών των μικρών, των πολύ μικρών, λιλιπούτειων ποδοσφαιριστών, που μιμούμασταν κιόλας τους διάσημους παίκτες των ομάδων του ΠΟΚ (Παναθηναϊκός, Ολυμπιακός, Κωνσταντινουπολίτες) και της Εθνικής μας Ομάδος. Φιλοξενούσε όμως το γήπεδο αυτό και τους ποδοσφαιρικούς αγώνες μια επίσημης ομάδας, του ΠΑΟ Μαδύτου, με ομάδες από άλλες συνοικίες των Αθηνών. Το ένα τέρμα του γηπέδου, το οποίο σηματοδοτούνταν επί του εδάφους με ασβέστη, ήταν από τη μεριά του Άη Γιάννη, το άλλο προς τα κάτω, προς το Τέρμα μεριά. Οι παίκτες άλλαζαν, κρεμώντας τα ρούχα τους στη μάντρα ενός ξυλουργείου με είσοδο από την οδό Πίνδου, και φορούσαν τα ποδοσφαιρικά τους (ο ΠΑΟ Μαδύτου άσπρο σορτς και πράσινη φανέλα, οι άλλες ομάδες τα δικά τους). Από τους παίκτες του ΠΑΟ Μαδύτου θυμάμαι τον Γεώργιο Τσακναρίδη, που αργότερα υπήρξε κατασκευαστής των εξεδρών του γηπέδου της ΑΕΚ επί προέδρου Νίκου Γκούμα, αλλά και δημοτικός σύμβουλος Νέας Φιλαδέλφειας, εκλεγμένος με το ψηφοδέλτιο που είχε επικεφαλής τον εκ Βουρλών της Μικρασίας προοδευτικό δημοκράτη Νικόλαο Τρυπιά – και ακόμη κάποια από τα μεγαλύτερα αδέλφια του συμμαθητή μου Πάνου Χαραλαμπίδη, με τον οποίο πολύ αλωνίζαμε ποδοσφαιρικά εκείνα τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’50. Στην πορεία των χρόνων πραγματοποιήθηκε το κτίσιμο κατοικιών στο μέρος του Τριγώνου το προς τη Μάδυτο, και απέμεινε το Τρίγωνο που όλοι σήμερα γνωρίζουμε, όχι όμως με την τωρινή μορφή, αλλά ως έδρα λούνα παρκ, που κατά τις μέρες του γιορτασμού της Πρωτομαγιάς γέμιζε και με ένα πλήθος άλλων θεαμάτων (ο γύρος του θανάτου κλπ.), αλλά
Μ Α Ϊ Ο Σ
- Ι Ο Υ Ν Ι Ο Σ
2 0 1 7
|
5
και παιχνιδιών στα οποία επιβραβεύονταν η ακρίβεια της ενεργείας ή η δύναμη της προσπάθειας κά. Και τριγύρω του Τριγώνου, ποια τα αξιοσημείωτα; Το καφενείο “Αίγλη”, που κέρδιζε την παρουσία του διευθυντή του 2ου Δημοτικού Σχολείου δασκάλου Λεόντιου Κεφαλά με προτίμησή του το σκάκι, αλλά και του Πλούταρχου Στεφανίδη, υποψηφίου προέδρου της Κοινότητας στις δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934 με το ψηφοδέλτιο του Μετώπου Εργατών Αγροτών που είχε στο πλευρό του τον ποιητή και μεταφραστή ξένης λογοτεχνίας Γιώργη Σημηριώτη. Το σπίτι που μεγάλωσε ο μετέπειτα δημοσιογράφος Δημήτρης Κουμπιάς, το παντοπωλείο του Γιάννη Σταματιάδη που πουλούσε ό,τι εκλεκτό έχοντας στο πλευρό του άξια βοηθό τη γυναίκα του Στάσα, το ραφτάδικο του Χαράλαμπου Γιουσμπάσογλου, το σπίτι της γιαγιάς μου που κατοικούσε και η θεία μου Βαλεντίνη Παντελόγλου εκτός των μηνών που υπηρέτησε στο Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ και των χρόνων που την εξόρισαν στα μεταπολεμικά στρατόπεδα γυναικών, το σπίτι της νονάς μου Δέσποινας και του νονού μου Κώστα Καφετζόγλου που υπήρξε σταθμάρχης των λεωφορείων στο Τέρμα της Νέας Φιλαδέλφειας, το οινοπωλείο του κυρ Δημητράκη, το μαγαζί του Φωκίδη, το κοσμικό κέντρο “Πίνδος”, που επισκέπτονταν πλήθος καλλιτεχνών και παραγόντων της οικονομικής ζωής, το ζαχαροπλαστείο του θείου του Αλέκου Σταυρινάκη, το σπίτι του Μήτσου και της Χρυσάνθης Γκούμα (αργότερα επί της Δεκελείας), το παντοπωλείο του Ηλία Κοτσάνη, το σπίτι που μεγάλωσε η μετέπειτα κοινωνιολόγος Αφροδίτη Τεπέρογλου, το εργοστάσιο της υποδηματοβιομηχανίας Παύλου Καρδάση, το ξυλουργείο του Μαμουνάκη, ο φούρνος του Πιταρά, το κατάστημα ψιλικών του Δη-
μήτριου Παπαδόπουλου, η επιπλοποιΐα Παναγιώτη Δούλη, η βιοτεχνία μακετών σχεδίων και κλισέ εκτυπώσεων υφασμάτων εμπριμέ Μήτσου Γκούμα, η έκθεση επίπλων Σπυρέλη, η ταβέρνα “Νέκταρ”, τα αγγλικά του Σωκράτη Παπαδημητρίου, το σπίτι των Ζαχαριουδάκηδων (πρώην 2ο Δημοτικό Σχολείο), το σπίτι που μεγάλωσε η καθηγήτρια μουσικής Φρίντα Ιωαννίδου, το σπίτι του ανωτέρου υπαλλήλου του Υπουργείου Εσωτερικών Ιωάννη Γιατζίδη και εκείνο της μαίας Αλέκας Λεοντιάδου, που και αυτή γνώρισε τα μεταπολεμικά στρατόπεδα γυναικών ως εξόριστη, το σπίτι του Καρακυριάκου που είχε διατελέσει δημοτικός σύμβουλος Νέας Φιλαδέλφειας κά. Κώστας Π. Παντελόγλου
6
|
Ο
Κ Ο Σ Μ Ο Σ
Τ Η Σ
Ν .
Φ Ι Λ Α Δ Ε Λ Φ Ε Ι Α Σ
“ΜΑΣ ΒΡΗΚΑΤΕ, ΔΕΝ ΣΑΣ ΒΡΗΚΑΜΕ” Μια ατάκα των οπαδών της ΑΕΚ – και μια περιγραφή του γηπέδου όπως «ἦτο καί εὐρίσκετο» κατά τα εγκαίνιά του το 1930
Ο
μικρασιατοπροσφυγικός συνοικισμός της Νέας Φιλαδέλφειας κατασκευάστηκε τα χρόνια 19241926 και πρωτοκατοικήθηκε τέλη Ιουλίου 1927 από τους πυροπαθείς πρόσφυγες των Αμπελοκήπων (Γηροκομείου). Το γήπεδο της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια εγκαινιάστηκε την Κυριακή 2 Νοεμβρίου 1930 με αγώνα της ΑΕΚ με τον Ολυμπιακό, ο δε χώρος του γηπέδου της παραχωρήθηκε το 1934. Ας κρίνει στο φως αυτών των ιστορικών δεδομένων ο αναγνώστης αν ισχύει η ατάκα των οπαδών της ΑΕΚ, η οποία με τη διαρκή επανάληψή της έχει πείσει, όπως διαπίστωσα, ακόμη και δημοτικούς συμβούλους ότι έτσι έχουν τα πράγματα.
Έχει όμως σημασία και τι γήπεδο ήταν αυτό της ΑΕΚ εκείνα τα χρόνια, πόσο αισθητή και πώς γινόταν η παρουσία του στη ζωή των κατοίκων του μικρασιατοπροσφυγικού συνοικισμού της Νέας Φιλαδέλφειας – μια περιγραφή του γηπέδου, όπως έχει καταχωρηθεί στην αθλητική στήλη της εφημερίδας Ελεύθερον Βήμα την ημέρα των εγκαινίων του, με την υπογραφή GEO, μάς βοηθά να αποκτήσουμε αντίληψη των πραγμάτων: “Τό Γήπεδον τῆς “(Ἀθλητικῆς) Ἑνώσεως Κωνσταντινουπόλεως” εἰς τόν Ποδονίφτην (Νέα
Φιλαδέλφεια), ὅπως τό βλέπει κανείς σήμερον, δέν σάς λέει καί πολλά πράγματα. Τέσσαρες τοίχοι, τούς ὁποίους ἐπιχρίουν ἀκόμη ἐξωτερικῶς ἐργάτες, τρεῖς μεγάλες σιδερένιες πόρτες στίς ὁποίες πηγαινοέρχεται ἡ βούρτσα τοῦ βαφέως – μαῦρο χρώμα φυσικά – δύο γκολπόστ καί ἕνα κιγκλίδωμα γύρω ἀπό τό Γήπεδον, πού κατά πάσαν πιθανότητα θά ἕχει ἀποπερατωθῆ σήμερον καί ἕνα ἡμιτελές ἀποδυτήριον, τό οποῖον κτίζεται ἀκόμη, ἀποτελοῦν τήν γενομένην ἕως τώρα ἐργασίαν. Θά προσθέσωμεν ἀκόμη καί τήν πρόχειρον ἰσοπέδωσιν τοῦ Ποδοσφαιρικοῦ Γηπέδου. Τίποτε ἄλλο... Καί ὅμως ἐάν λάβη κανείς ὑπ’ ὄψει του ὑπό ποίας συνθήκας κατεσκευάσθησαν αἱ μέχρι τοῦδε ἐγκαταστάσεις, θά ὁμολογήση ὅτι τό Γήπεδο λέει πάρα πολλά... Ἠ “(Ἀθλητική) Ἕνωσις Κωνσταντινουπόλεως” παρέλαβε ἕνα ἐκτεταμένον καί ἀνώμαλον χῶρον καί χωρίς ἄλλους πόρους ἐκτός ἀπό τήν γενναιοδωρίαν καί αὐτοθυσίαν τῶν μελῶν της κατόρθωσε νά θέση τά θεμέλια τῆς σταδιοδρομίας της. Λέγοντες θεμέλια ἐννοούμεν τήν κυριολεξίαν, διότι ὅσον καί ἄν εἶναι καλή ἡ ἐργασία ἑνός Συλλόγου, δέν μπορεῖ νά καρποφορήση χωρίς Γυμναστήριον. Δέν εἶναι ἄλλωστε δυνατόν νά νοηθῆ Σύλλογος χωρίς ἐγκαταστάσεις. Γι’ αὐτό ἡ Ἕνωσις μαζί μέ τά θεμέλια τοῦ Γυμναστηρίου ἄφησε πίσω τήν περίοδον τοῦ “περιπλανώμενου” καί ἔθεσε
Μ Α Ϊ Ο Σ
- Ι Ο Υ Ν Ι Ο Σ
2 0 1 7
|
7
Έχει όμως σημασία και τι γήπεδο ήταν αυτό της ΑΕΚ εκείνα τα χρόνια, πόσο αισθητή και πώς γινόταν η παρουσία του
καί τά θεμέλια μιᾶς νέας νοικοκυρεμένης περιόδου. Λέει ἀκόμη καί ἕνα ἄλλο τό Γήπεδον: ὅτι ἐάν συνεχισθῆ μέ τήν ἰδίαν πυρετώδη ἔντασιν ἠ ἐργασία καί ἐξευρεθούν οἱ ἀπαιτούμενοι πόροι, τό Γυμναστήριον τοῦ Ποδονίφτη (Νέας Φιλαδελφείας), τό ὁποῖον εἶναι ἥδη τό μεγαλύτερον τῆς Ἑλλάδος – ἐξ ὅσων γνωρίζομεν – θά ἀποβῆ και ἕνα άπό τά ὡραιότερα. Μπαίνοντας μέσα, ὅπως εἶναι σήμερον τά πράγματα, παίρνετε ἀμέσως τήν ἐντύπωσιν ὅτι τό Γήπεδον εἶναι μεγάλο. Τό μάτι ἀσυνήθιστο προσπαθεί νά καταμετρήσει τάς ἀποστάσεις, οἱ ὁποῖες φαίνονται πολύ μεγαλύτερες ἀπό ὅ,τι εἶναι στήν πραγματικότητα, λόγω τοῦ ὅτι ὁ χώρος εἶναι γυμνός ἀκόμη ἀπό ἐγκαταστάσεις. 212Χ125 μέτρα ἄλλωστε δέν εἶναι λίγο πράγμα. Ἐκτός τοῦ Γηπέδου ὑπάρχει ἕνα Δασύλλιον, τό ὁποῖον καλύπτει ὅλο τό μῆκος τῆς βορείου πλευρᾶς καί μέρος τῆς ἀνατολικῆς. Οἱ πράσινες κορυφές τῶν πεύκων ξεμυτίζουν δειλά-δειλά πάνω ἀπό τους τοίχους ὡς κατάσκοποι τοῦ “Παναθηναϊκοῦ” ... Ἀλλά χωρίς ἀστεῖα, αὔριο θά φουντώσουν καί θα προσδώσουν ἕνα ὅμορφο ξεκούρασμα στό μάτι του θεατοῦ, ἐνῶ ἀπό τήν ἄλλη τά ὁλοκάθαρα καί ἰδιόρρυθμα σπιτάκια τοῦ συνοικισμοῦ κτισμένα ἀραιά συμπληρώνουν τήν ἐντύπωσιν τῆς ἐξοχῆς. Χρειάζεται ὅμως πολύ ἐργασία καί πολύ χρῶμα ἀκόμη. Τό σχέδιον τό ὁποίον σκοπεύει νά ἀκολουθήσει ἡ “Ἕνωσις” θά στοιχίση ἀκριβά. Περιλαμβάνει Ἐξέδραν ἐκ μπετόν εἰς τήν δυτικήν πλευρᾶν, ἡ ὁποία σύν τῷ χρόνῳ θά
ἐπεκταθῆ ἀμφιθεατρικῶς γύρω ἀπό τό Γήπεδον. Ἡ ἐργασία αὐτή θά γίνη φυσικά τμηματικῶς, ἐάν δέ ἡ “Ἕνωσις” δέν ἐξεύρη ταχέως τά ἀπαραίτητα χρήματα, θά ἀρχίση ἡ ἐγκατάστασις προχείρου ξυλίνης Ἐξέδρας. Ἐκτός τοῦ Ποδοσφαιρικοῦ Γηπέδου θά κατασκευασθῆ Στίβος περιφερείας 400 μέτρων μέ στροφάς κανονικάς καί εὐθεία διαδρομή 200 μέτρων. Ἥδη εἰς τό ἀνατολικόν μέρος κτίζεται Ἀποδυτήριον, τό ὁποῖον θά ἕχη καί ἐγκατάστασιν ὕδατος. Τό ξύλινον κιγκλίδωμα γύρω ἀπό τό Ποδοσφαιρικόν Γήπεδον εἶναι σχεδόν συμπληρωμένον. Τρεῖς μεγάλες πόρτες καί ἅφθονες θυρίδες εἰσιτηρίων θά ἐπιτρέπουν τήν ἅνετον ἐξυπηρέτησιν τοῦ κοινοῦ. Αὐται εἶναι αἱ σημεριναί ἐγκαταστάσεις, μέ τάς ὁποίας τελεῖ τά ἑγκαίνιά της σήμερον ἡ “(Ἀθλητική) Ἕνωσις Κωνσταντινουπόλεως”, διά φιλικῆς συναντήσεως μέ τον “Ὀλυμπιακό”. Λείπουν πολλά πράγματα διά νά παρουσιάση ἡ “Ἕνωσις” τό Γυμναστήριόν της ὅπως τό θέλει. Ἡμεῖς, οἱ ὁποῖοι παρακολουθοῦμεν πάντοτε μέ χαράν τήν δημιουργίαν κάθε νέου Γυμναστηρίου, τῆς εὐχόμεθα νά εκτελέση ταχέως τά σχέδιά της καί ἕχομεν τήν ἐντύπωσιν ὅτι ὅλοι οἱ φίλαθλοι θά σπεύσουν ἀθρόοι σήμερον εἰς τά ἐγκαίνια διά να ἐνισχύσουν τήν προσπάθειά της”. Κώστας Π. Παντελόγλου
ΜΙΑ ΠΟΛΗ, ΜΑ ΠΟΙΑ ΠΟΛΗ; Τα 70 βορειότερα στρέμματα του Άλσους ανήκουν στην ΕΤΑΔ ΑΕ και βρίσκονται στον κατάλογο των προς «αξιοποίηση» εκτάσεων του ελληνικού δημοσίου για την ... αντιμετώπιση του κρατικού χρέους.
Στο οικόπεδο των 29 περίπου στρεμμάτων που παραχώρησε κατά χρήση το 2014 το ελληνικό δημόσιο προς την ερασιτεχνική ΑΕΚ σχεδιάζεται απ’ τη Δικέφαλος 1924 ΑΕ η ανέγερση της «Αγιά Σοφιάς».
Κάτι τρέχει κατά μήκος της κοίτης των ρεμάτων Γιαμπουρλά και Ποδονίφτη, κι αυτό δεν είναι το νερό...
Στα 7 στρέμματα που παραχώρησε η Τράπεζα Πειραιώς στη Μητρόπολη Ν. Ιωνίας και Φιλαδελφείας σχεδιάζεται η ανέγερση πολλών εγκαταστάσεων και υπόγειου πάρκινγκ, χωρίς αντιρρήσεις απ’ το Δήμο Νέας Ιωνίας.
Μελλοντικός σταθμός ΗΣΑΠ-Μετρό Περισσού
Τα 55 στρέμματα του πρώην Βιοτεχνικού Πάρκου Προμπονά, δίπλα στο ομώνυμο πάρκο, μπαίνουν στο σχέδιο πόλης, με στόχο την κατασκευή εμπορικών καταστημάτων συμφερόντων Μελισσανίδη και Μάτσα, σε συνεργασία με το Δήμο Αθηναίων.
Οι εγκαταλελειμμένες κλωστοϋφαντουργίες «Μπριτάννια» και «Τεγόπουλος» ανήκουν σήμερα στην Τράπεζα Πειραιώς και εντάσσονται, όπως όλα δείχνουν, στο σχεδιασμό του περιβάλλοντος χώρου της «Αγιά Σοφιάς», παρά το δασικό χώρο και το ρέμα που περιλαμβάνουν και το γεγονός ότι σε διπλανό οικόπεδο είναι χωροθετημένο σχολείο.
1 0
|
Ο
Κ Ο Σ Μ Ο Σ
Τ Η Σ
Ν .
Φ Ι Λ Α Δ Ε Λ Φ Ε Ι Α Σ
ΥΠΑΡΧΕΙ ΙΚΑΡΙΑ ΝΗΣΟΣ; Ο Ηλίας Βενέζης γράφει για τις απάνθρωπες συνθήκες εκμετάλλευσης που έζησαν οι Έλληνες μετανάστες στην Αμερική των αρχών του 20ου αιώνα
Τ
ον Ηλία Βενέζη (1904-1973) τον γνωρίζουμε κυρίως για τα έργα του που έχουν θέμα τους την προσφυγιά: Το Νούμερο 31328, Αιολική Γη, Γαλήνη, Μικρασία Χαίρε. Πρόσφυγας ο ίδιος απ’ το Αϊβαλί, τις μικρασιατικές Κυδωνίες, με ρίζες απ’ την Κεφαλονιά και τη Λέσβο, περιγράφει τα βιώματα, τα δικά του και των άλλων, στη λογική του ντοκουμέντου. Αλλά τα πάθη των προσφύγων δεν είναι τα μόνα που αποτυπώνονται στα βιβλία του. Ταξιδεύοντας γνώρισε κι άλλα πάθη, εκείνα της μετανάστευσης στην αμερικανική γη, όπως μαρτυρούν τα γραπτά του (Αμερικανική Γη 1954, Ωκεανός 1956). Ξεχωρίζουμε εδώ αποσπάσματα από ένα του διήγημα που περιλαμβάνεται στη συλλογή Οι Νικημένοι (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1954). Κάτω από τον τίτλο «Ο ληστής Πάντζο Βίλλα», περιγράφονται οι απάνθρωπες συνθήκες εκμετάλλευσης που υπέστησαν οι έλληνες μετανάστες στην Αμερική των αρχών του 20ού αιώνα. Mιας εκμετάλλευσης που όχι σπάνια προερχόταν από ομόθρησκους Γραικούς, όπως τους αποκαλεί ο Πήτερ, που αφηγείται στο συγγραφέα την ιστορία του κάτω από ένα δέντρο του Λογκ Άιλαντ. Το δουλεμπόριο στις εταιρείες κατασκευής σιδηροδρόμων, η απομύζηση της νεανικής ικμάδας στα εστιατόρια της Νέας Υόρκης, και μαζί το εμπόδιο
της γλώσσας, η προσπάθεια για προσαρμογή και η παράλληλη λειτουργία της μνήμης συνιστούν μια μαρτυρία αυθεντική, που δεν επιδιώκει την εξιδανίκευση - ίσως γι’ αυτό και να συγκινεί. Σας αφήνουμε όμως στο ίδιο το κείμενο: Θα μείνουμε απόψε στη φάρμα του Πήτερ. Ο Πήτερ είναι ένας κύκλωπας, γίγαντας. Έχει πελώρια μάτια, χοντρά χείλια, οι χερούκλες του είναι σαν μπίγες βαπορίσες. Η φωνή του είναι τόσο μπάσα που σαν κάνει να πει ας είναι κ’ ένα «ναι», ας είναι κ’ ένα «όχι», θαρρείς πως μιλά δράκος. Ο Πήτερ δεν είναι δράκος. Κάτω απ’ τα κάτασπρα, τα κομμένα στη ρίζα τους, μαλλιά, τα μάτια του έχουν παιδικό φως.
«Κοπάδια ήμαστε ζωντανά, I mean βόδια. Μόλις ξεμπαρκαίρναμε μας πουλούσανε στις κομπανίες των τραίνων.»
Μ Α Ϊ Ο Σ
Γαλανό φως. Ο Πήτερ στη φάρμα του του Λογκ Άιλαντ φυλάει το χρώμα που έχει ο ουρανός του νησιού του. Εδώ κ’ εξήντα χρόνια γεννήθηκε στην Iκαριά. Ο Πήτερ είναι απ’ τους πρώτους μετανάστες που πήγαν στην Αμερική απ’ την Ελλάδα πριν απ’ το 1914. Μιλά καλά τα ελληνικά, μόνο που ανακατώνει πολλές εγγλέζικες λέξεις στα ελληνικά του. Ένα-δυο λέξεις τού είναι καημός. Προπάντων δε μπορεί να ξεφύγει το «I mean». Σα να κάθεται και τον γαργαλά μες τα δόντια. Με πήρε και καθήσαμε κάτω από ένα δέντρο του Λογκ Άιλαντ. Βράδιαζε. [...] Ο Πήτερ θέλει να θυμάται. Όλη η δύναμή του είναι στο να θυμάται. Αν τον στριμώξεις μοναχά σ’ αυτό που είναι γύρω του, στο παρόν, θα είναι σα να σώπασε η ζωή. Λέει:
- Ι Ο Υ Ν Ι Ο Σ
2 0 1 7
|
1 1
Οικογένεια Ελλήνων μεταναστών στο νησί Έλις, στα ανοιχτά της Νέας Υόρκης, που λειτούργησε ως κέντρο υποδοχής άνω των 12 εκατ. μεταναστών την περίοδο 1892-1954. Περίπου 520.000 Έλληνες μετανάστευσαν προς τις ΗΠΑ την περίοδο 1890-1924, απ’τους οποίους το 90% ήταν άνδρες που εργάστηκαν κυρίως στις βορειοανατολικές πόλεις ή στην κατασκευή των σιδηροδρόμων και τα ορυχεία των δυτικών Ηνωμένων Πολιτειών.
[...] - «Τι ήμαστε, θαρρείς, σα φτάναμε οι μετανάστες απ’ την πατρίδα; Χωρίς γράμματα, χωρίς γλώσσα, χωρίς χρήμα. Κοπάδια ήμαστε ζωντανά, I mean βόδια. Μόλις ξεμπαρκαίρναμε μας πουλούσανε στις κομπανίες των τραίνων. Μας βάζαν μια ταμπέλα στο λαιμό, έγραφε η ταμπέλα τ’ όνομά μας και πού πηγαίναμε, μας βάζαν στα τραίνα να πάμε χιλιάδες μίλια βαθιά στη χώρα να στρώσουμε γραμμές. Πού πηγαίναμε; Βλέπαμε απ’ το τζάμι τη χώρα τη μεγάλη, λέγαμε: “ε πατριώτες, χανόμαστε πια σε τούτο
1 2
|
Ο
Κ Ο Σ Μ Ο Σ
Τ Η Σ
Ν .
Φ Ι Λ Α Δ Ε Λ Φ Ε Ι Α Σ
το χάος”. Κανένα δεν ξέραμε, τίποτα. Προς νερού μας θέλαμε να πάμε και δεν ξέραμε πώς να το πούμε, πού να πάμε. Ήταν ένας Γραικός στη Νέα Υόρκη, τομάρι, I mean θεομπαίχτης, μας αγόραζε, μας πουλούσε στις κομπανίες. Αυτός ήξερε τη γλώσσα, εμείς λέξη. Αχρείος πολύ ο βλάσφημος, μας ελήστευε — αυτός ο Γραικός Πάντζο Βίλλα. Έτσι, κόσμος εχάθηκε κι άφησε τα κόκκαλά του εις την έρημο δουλεύοντας στο Σάουθ Πασίφικ να στρωθούν οι γραμμές του τραίνου. Θα ερωτήσεις: “Και τι απέγινε αυτός ο Γραικός Πάντζο Βίλλα;” Θα σου αποκριθώ: Γύρισε, φίλε, στην πατρίδα με πλούτος. Και όταν χρόνια πολλά ύστερα γύρισα κ’ εγώ, για λίγο, στην Ικαριά να φιλήσω το χέρι του γονέως μου που πέθαινε, βρίσκω και τον Γραικό Πάντζο Βίλλα τον βλάσφημο. Είχε ένα σύννεφο γένια εις το μούτρο του και έκανε τον παπά. “Βρε, του λέω, πώς έβαλες το σχήμα και ξέχασες το τι έκανες στους χριστιανούς, ελεεινέ Πάντζο Βίλλα!” “Σιωπή, μου λέει αυτός. Τώρα είμαι άγιος.” “Και αυτοί οπού τους έκλεψες, οπού έφαγες το δίκιο τους, και οι άνθρωποι εχάθηκαν, μοβόρε άπληστε;!” “Σιωπή, λέει αυτός, και είμαι άγιος”.» Ο Πήτερ χαμήλωσε το κεφάλι. Δεν κοίταξε τον Πολικό. Η νύχτα ήταν ξάστερη και πυκνή στο σύνορο του Ατλαντικού. - «Εγώ, δόξα σοι ο Θεός, συνέχισε το παραμύθι του ο Κύκλωπας, έμεινα λίγο μόνο στις ράγες. Ήμουνε δεκαπέντε χρονώ όταν με στείλανε οι γονέοι μου απ’ την Ικαριά να πάω στην Αμερική να βγάλω το ψωμί μου και να γενώ άνθρωπος. Μετά από τις ράγες με βάλανε σ’ ένα ζαχαροπλαστείο, ήμουνε ζώον, δεν ήξερα λέξη από την ξένη γλώσσα, απ’ τους ξένους ανθρώπους. Ο ζαχαροπλάστης, Γραικός, μου λέει: “Φίλε, εδώ θα πληρώνεσαι με τη χρονιά. Δέκα τάλλαρα το μήνα.”
“Καλώς”, του λέω. Δούλευα από χαράματα έως μεσονύχτι, μ’ έδερνε πολύ ο ζαχαροπλάστης, I mean ο Γραικός. Του λέω: “Φίλε, να λογαριαστούμε. Δε βαστώ άλλο το ξύλο. Θα φύγω.” “Tράβα!” μου λέει. “Τι έχω να πάρω, δώσε μού το.” Μου λέει: “Τίποτα δε σου δίνω, δε σ’ έχω εμπιστοσύνη. Θα τα στείλω στον γονέο σου.” Δεν τα ’στειλε ποτές, μου ’μεινε το ξύλο. Έφυγα και ήρθα εις Νέα Υόρκη.» Η ανάμνηση της μεγάλης πόλης του κόσμου, της πάμφωτης, δε φέρνει αυτή τη στιγμή τίποτα απ’ τη μαγεία της. Μονάχα πικρία. - «... Με βάλανε στου Τσάελς, εστιατόρια, είπε ο Πήτερ. Εδούλευα όμνιμπους, I mean βοηθός σερβιτόρου. Μία ημέρα ο μάγερας —Αϊρίστας ήτον, I mean Ιρλανδός, θερίο— μου λέει: “Πήγαινε να μου φέρεις απ’ το υπόγειο, απ’ την αποθήκη butter milk, να γεμίσεις το δοχείο.” Δεν κατάλαβα καλά, ολίγα ήξερα, ενόμιζα ήθελε βούτυρο, butter. Κατεβαίνω κάτω, πήρα ένα ντενεκέ, άνοιξα το ice box, άρχισα να κόβω βούτυρο να γεμίσω το ντενεκέ. Αργούσα. Ακούω φωνήν από πάνω. Ο Ιρλανδός φώναζε: “Τελειώνεις; ” “Τελειώνω!” Σε λίγο πάλι: “Ακόμα;!” “Έρχομαι!” ‘Ερχομαι, μα ο ντενεκές δε γέμιζε. Όπου χιμά κάτω ο μάγερας, βλέπει τι κάνω, μου δίνει γροθιά λεονταριού, έχασα τον μπούσουλα, I mean ζαλιστηκα. “Δρόμο, μου λέει, από δω!” και με τη γροθιά του λεονταριού που είπα μου δίνει άλλη μια και χώνουμαι ολάκερος στο ice box. Άνοιξαν τα
Μ Α Ϊ Ο Σ
- Ι Ο Υ Ν Ι Ο Σ
2 0 1 7
|
1 3
Δούλευα από χαράματα έως μεσονύχτι, μ’ έδερνε πολύ ο ζαχαροπλάστης, I mean ο Γραικός.
αίματα, είχα και ολίγα σεντς, χυθήκαν, χάθηκαν. Εκάθισα τότε σε μια σκάλα και έκλαιγα. Και εκεί που καθόμουν περνούσε ο ένας σερβιτόρος, έλεγε: “Are you Spaniard?” “Νο”, έλεγα.
χόταν τον ίδιο δρόμο, απ’ τη μια άκρη της πολιτείας στην άλλη. Έως που ξημέρωσε, και είδα τους τάφους και επήγα στο σπίτι μου.» Σταμάτησε. Δεν έβλεπα πια το πρόσωπό του μες στη νύχτα.
“Are you French?”
- Τι τα ενθυμούμαι τώρα! λέει ο Πήτερ. Έλα, πάμε στο φως, θα σε πειράζει το σκοτάδι. [...]
“No.”
Ο Πήτερ λέει:
Περνούσε άλλος:
- Και εγώ το απεφάσισα: Λέω, φίλε, να μείνω εδώ, να με θάψουν εδώ. Αργότερα θα έρθει κοντά μου και η Μάρθα. Ύστερα και τα παιδιά μας. Και να γράφουνται στις πλάκες καταλεπτώς τα πράματα, όπως στους Χόκινς.
“Are you Portuguese?” “No.” Έφευγε. Περνούσε άλλος, όλοι βιαστικοί. Ώσπου ένας λέει: “Are you Greek?” “Ναι!” του λέω. “Mωρέ φίλε, Γραικός είσαι; Τι έπαθες;” Του λέω: “Αυτό. Δεν κατάλαβα τι ήθελε και με χτύπησε, το λεοντάρι, και με έδιωξε, κ’ έχασα και τα σεντς που είχα. Και τώρα δεν έχω να πληρώσω το τραίνο να γυρίσω στο σπίτι που κοιμούμαι.” Με λυπήθηκε ο άνθρωπος, μου λέει: “Πάρε, φίλε, μισό δολάριο. Να σου γράψω σ’ ένα χαρτί και τη διεύθυνση του σπιτιού σου να φύγεις.” Του λέω: “Έχω σημάδια, να βρίσκω το σπίτι μου, κάτι τάφους.” Έφυγα, εμπήκα στο τραίνο, την ελεβέτα, αλλά ήτο νύχτα, δεν έβρισκα τους τάφους. Όλη τη νύχτα την πέρασα στο τραίνο που πήγαινε-ερ-
Η σιωπή. Η βουή του Ωκεανού ολοένα πιο ανένδοτη. Είχε βγάλει αγέρα. - … Κ’ ύστερα από χρόνια πολλά θα κάθονται, ξένοι περαστικοί, και θα διαβάζουν τα δικά μας τα ονόματα, ωσάν καλή ώρα τώρα εμείς. Θα βλέπουν τις ημερομηνίες και θα λένε: “Ετούτος ο Πήτερ φαίνεται να είναι ο πρώτος, ο πιο παλαιός. Από πού να ξεκίνησε;” Θα διαβάζουν και θα λένε: “Ξεκίνησε, λέει, από νήσον Ικαρίαν. Πού είναι η νήσος Ικαρία; Υπάρχει Ικαρία νήσος;” Πηγές: Ηλίας Βενέζης, Οι Νικημένοι, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 1995 [1954], σελ. 150-163. Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, http://www. ekebi. gr/frontoffice/portal.asp? cpage=NODE&cnode=461&t=121 λ.
1 4
|
Ο
Κ Ο Σ Μ Ο Σ
Τ Η Σ
Ν .
Φ Ι Λ Α Δ Ε Λ Φ Ε Ι Α Σ
ΤΡΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ Κ. ΚΑΡΑΒΙΔΑ Τρία έργα του Κωνσταντίνου Καραβίδα (1890-1973) που τοποθετούν σωστά την Αυτοδιοίκηση στο πλαίσιο του ελληνικού δημοσίου βίου – σωστά από πολιτική άποψη, σωστά και από οικονομική άποψη.
Ο
Κωνσταντίνος Καραβίδας διέθετε επαρκή εμπειρία επί των ζητημάτων που διαπραγματεύτηκε και βαθύτερη έγνοια για την πορεία του Ελληνισμού στο σύγχρονο κόσμο – δείγματα δε του σοβαρού προβληματισμού του είχε δώσει στα περιοδικά Πολιτική Επιθεώρησις και Κοινότης (στο δεύτερο σε σύμπραξη με ένα σημαντικό πνευματικό εργάτη της κοινωνικοοικονομικής προόδου όπως ήταν ο Ντίνος Μαλούχος). Ο λόγος που προσφεύγω στον Κωνσταντίνο Καραβίδα είναι ότι η κατάσταση και στην Αυ-
Σ’ εκείνα που εξουδετέρωναν την Αυτοδιοίκηση στα χρόνια του Καραβίδα έχουν προστεθεί η “εοκική πρακτική”, ο “Καποδίστριας” και μετά ο “Καλλικράτης”, τα τελευταία χρόνια η “γερμανική τεχνογνωσία”.
τοδιοίκηση έχει πολύ ξεφύγει – σ’ εκείνα που την εξουδετέρωναν στα χρόνια του Καραβίδα έχουν προστεθεί η “εοκική πρακτική”, ο “Καποδίστριας” και μετά ο “Καλλικράτης”, τα τελευταία χρόνια η “γερμανική τεχνογνωσία”. Ανάγκη πάσα το χάσμα που ο σεισμός των δυσμενών εξελίξεων δημιούργησε να γεμίσει άνθη, αυτοδιοικητικά άνθη – και τέτοια ασφαλώς είναι τα έργα του Κωνσταντίνου Καραβίδα (λουτρό αυτοδιοικητικής σκέψης και πράξης)· τρία απ’ αυτά είναι τα ακόλουθα: 1. «Δημοκρατία και Αυτοδιοίκησις εν Ελλάδι», που είχε πρωτοδημοσιευτεί στο Αρχείο Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Δημητρίου Καλιτσουνάκι το 1930 (βλ. τόμος Ι’, τεύχος Β’, σελ. 133-164) και κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο. 2. Σοσιαλισμός και Κοινοτισμός (Δοκίμιο περί των γεωοικονομικών και κοινωνικών βάσεων του πολιτισμού των Ελληνικών Χωρών), τύποις το πρώτον υπό του Εκδοτικού Οίκου “Ο Κοραής”, Αθήναι 1930. 3. «Η Τοπική Αυτοδιοίκησις και ο Επιχώριος εν Ελλάδος Οικονομικός Ρεζιοναλισμός (οικονομικαί κοινωνικαί και πολιτικαί εφαρμογαί του Κοινοτισμού επί του ουσιαστικού περεχομένου της Δημοκρατίας εν Ελλάδι)», που είχε πρωτοδημοσιευτεί
Μ Α Ϊ Ο Σ
- Ι Ο Υ Ν Ι Ο Σ
2 0 1 7
|
1 5
στο Αρχείον Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Δημητρίου Καλιτσουνάκι το 1936 (βλ. Τόμος ΙΣΤ’, τεύχος Α’, σελ. 34-98) και κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο. Προσθέτω πως τα τρία αυτά έργα του Κωνσταντίνου Καραβίδα περιλαμβάνονται και στο βιβλίο υπό τον τίτλο Το πρόβλημα της Αυτονομίας. Σοσιαλισμός και Κοινοτισμός, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1981. Επισημαίνω την πρωτοδημοσίευση των έργων αυτών του Κωνσταντίνου Καραβίδα στο περιοδικό του Δημητρίου Καλιτσουνάκι, το οποίο ξεκίνησε το έτος 1921 συνεισφέροντας πολλά στην επιστήμη, αλλά και την πολιτική και κοινωνικοοικονομική πρόοδο στην Ελάδα επί δεκαετίες. Επίσης και στη διάδοση της μαρξιστικής σκέψης. Ο Δημήτριος Καλιτσουνάκις είχε εκτιμήσει ιδιαίτερα και το έργο του Δημήτρη Μπάτση για την Βαρειά Βιομηχανία στην Ελλάδα, δημοσιεύοντας σχετικά στο περιοδικό του, ενώ την υπεράσπισε στο ακροατήριο κατά τη δίκη του Μπάτση, μαζί με τον Μπελογιάννη, στο Στρατοδικείο. Τα έργα του Κωνσταντίνου Καραβίδα είχαν, στον καιρό τους, συγκεντρώσει την εκτίμηση του εκ των πρωτεργατών του σοσιαλισμού στην Ελλάδα Νίκου Γιαννιού. Από τον τόπο της εξορίας του κατά τη δικτατορία του Μεταξά, αλλά και τους μεταπολιτευτικούς καιρούς, συνηγόρησε στις αυτοδιοικητικές ιδέες του Κωνσταντίνου Καραβίδα ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Και ο Φαίδων Βεγλερής το ίδιο, ενώ ιδιαίτερα καταγράφηκε το ενδιαφέρον σχετικά του δημιουργού του Κώδικα Ποσειδώνα, του πρώτου Αυτοδιοικητικού Κώδικα της Ελεύθερης Ελλάδας των χρόνων της Γερμανικής Κατοχής, Γεωργούλα Μπέικου. Κώστας Π. Παντελόγλου
Ο Κωνσταντίνος Καραβίδας διατηρούσε σχέση και με τα ζητήματα του μικρασιατικού χώρου: Την άνοιξη του 1922, ζήτησε και έλαβε απ’ το Υπουργείο Εξωτερικών άδεια για να μεταβεί στη Μικρά Ασία προς μελέτη του ζητήματος «των οικονομικών σχέσεων των εν Μικρασία μωαμεθανικών στοιχείων».
ΠΛΑΤΕΙΑ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ η καρδιά της Νέας Φιλαδέλφειας Το βιβλίο του Κώστα Π. Παντελόγλου Πλατεία Πατριάρχου, η καρδιά της Νέας Φιλαδέλφειας θέτει την αφετηρία του στο κέντρο της πόλης. Επικεντρώνεται στους ανθρώπους και χρησιμοποιεί την καρδιά της πόλης ως όχημα για να διατρέξει όχι τους δρόμους, αλλά την κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Νέας Φιλαδέλφειας σε παλαιότερες δεκαετίες. Η πλατεία Πατριάρχου ήταν (και είναι) η καρδιά της: ένας χώρος με μικτές δημόσιες και ιδιωτικές χρήσεις, ο χώρος που κατεξοχήν συγκροτείται η δημόσια σφαίρα· το κέντρο της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ζωής μας. Έγραφε κάποτε ο αρχιτέκτονας-πολεοδόμος Αριστομένης Προβελέγγιος: «Μέσα από τη μορφή που διατηρεί κάθε πόλη, διαβάζεις τις αξίες, την παράδοση, τον πολιτισμό που τη δημιούργησε. Τα κίνητρα των ανθρώπων, τον σεβασμό ή την ασέβεια, το θάρρος ή τον εγωισμό αυτών που την κατοίκησαν και την κατοικούν». Ο Κώστας Π. Παντελόγλου αυτά επιχειρεί να καταγράψει σ’ αυτό το βιβλίο. Στις σελίδες του θα βρείτε ένα γαλαξία προσώπων, συμπεριφορών, στάσεων, πρακτικών· ένα σύνολο αγκυρών μνήμης, με έντονα βιωματικό χαρακτήρα. 416 σελίδες, 98 φωτογραφίες, βιβλιογραφία 135 τίτλων και αναφορές σε 72 εφημερίδες, περιοδικά, πρακτικά και αρχεία.
Προμηθευτείτε το στα βιβλιοπωλεία: Βιβλιοπωλείο των Αγγέλων, Μυριοφύτου 3 (από Δεκελείας 110, πλ. Πατριάρχου) Δούκας, Πίνδου 49, Μάδυτος Γραφική - Ροκκάς, Ν. Τρυπιά 17 ή ζητήστε το στα 210-2531983 & 6976116653 και στο e-mail kinefil@kinefil.gr
ΚΕΝΤΡΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ (Κ.Ι.ΝΕ.ΦΙΛ.) www.kinefil.gr
ηλεκτρονική έκδοση: www.kosmosnf.gr | επικοινωνία: knf@kosmosnf.gr
