Οι Σκουριές της Χαλκιδικής επιβάλλουν… (μ’ αφορμή κάποιες τοποθετήσεις δυνάμεων του ΚΚΕ) Τις προηγούμενες μέρες κάποιες τοποθετήσεις του Νίκου Καραθανασόπουλου, βουλευτή του ΚΚΕ, σχετικά με τις Σκουριές της Χαλκιδικής συγκέντρωσαν την προσοχή μου – το ίδιο και όσα γράφτηκαν στο 902.gr μ’ αφορμή την πορεία των εργαζόμενων της «Ελληνικός Χρυσός» στην Αθήνα, αλλά και εκείνη των αντιτιθέμενων στα όσα διαπράττει η «Ελληνικός Χρυσός» στις Σκουριές της Χαλκιδικής, που επίσης έγινε στην Αθήνα. Και ήταν οδυνηρή η έκπληξή μου, διότι οι τοποθετήσεις αυτών
των δυνάμεων του ΚΚΕ ουδέν περιέχουν σχετικά με την περιβαλλοντική επιβάρυνση της περιοχής όπου δραστηριοποιείται η «Ελληνικός Χρυσός» και γενικότερα, και ειδικότερα δεν ασχολούνται με τις επιπτώσεις στην υγεία των εργαζόμενων της επιχείρησης αλλά και των άλλων κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, από τον τρόπο που λαμβάνει χώρα η παραγωγική διαδικασία εν προκειμένω. Οι Σκουριές της Χαλκιδικής επιβάλλουν θαρρώ επιστημονική και συνάμα φιλική στους ανθρώπους
(εργαζόμενους και κατοίκους) προσέγγιση του ζητήματος, και όχι ψευτοσυνδικαλιστική και ψευτοπολιτική προσέγγιση -κατευθύνσεως μάλιστα προσφάτου κοπήςδυνάμεων του ΚΚΕ, μάλιστα δε προσέγγιση με αναφορά τόσο στο κοινωνικοπολιτικό σήμερα όσο και στο κοινωνικοπολιτικό αύριο σε μια πορεία μετάβασης προς αυτό το αύριο… Οι Σκουριές της Χαλκιδικής επιβάλλουν και τον ονοματισμό των επιχειρηματικών συμφερόντων και συγκεκριμένη αναφορά στον τρό-
πο που ενεργούν (πράγμα που οι παραπάνω δυνάμεις του ΚΚΕ απέφυγαν να κάνουν). Οι Σκουριές της Χαλκιδικής επιβάλλουν και την παρουσία του Κόσμου της Ν. Φιλαδέλφειας εν προκειμένω – πολύ περισσότερο εις μνήμην του αδελφού μου Θανάση Παντελόγλου που είχε άγρυπνη την παρουσία και επί αυτού του ζητήματος (ιστάμενος με κριτική πάντοτε στάση στο πλευρό του ΚΚΕ)…
Για το βιβλίο του Δήμου Μέξη Η Μάνη και οι Μανιάτες Αναφορά στον Δήμο Μέξη και την πνευματική του παραγωγή έχω ήδη κάνει στον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας, και θα συνεχίσω φυσικά να κάνω – διότι είναι πλούσιο, μα και εύστοχο, το έργο του, με ιδιαίτερη τη φροντίδα της βιβλιογραφικής τεκμηρίωσής του. Για το βιβλίο του που αναφέρω στον τίτλο, το οποίο έχει υπότιτλο «Θέματα από την ιστορία την λαογραφία και την τέχη» (Εστία, Αθήνα 1977, Σελ. 652), έχει γραφτεί μια παρουσίαση στο περιοδικό Διαβάζω (Τεύχος 12, Μάιος Ιούνιος 1978, Σελ. 83-84), για την οποία σκέφτηκα πως καλό θα ήταν να δει το φως της δημοσιότητας και από τον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας – η παρουσίαση αυτή φέρει την υπογραφή Ηλίας Λ. Μουνδρέας, και έχει ως ακολούθως: Στην λιτή παρουσίαση του συγγραφέα, από τους εκδότες του, αναφέρεται για την εργασία αυτή του Δήμου Ν. Μέξη, που εντυπωσιάζει με τον όγκο της και την αυστηρή επιστημονική δομή της, πως είναι έργο υπεύθυνης και πολύμοχθης σπουδής και πως αποτελεί συμβολή αξιώσεων στην ιστορική έρευνα του θέματος. Μια κάθετη τομή του με εντελώς νέες διαστάσεις. Σ’ αυτόν τον επιγραμματικό χαρακτηρισμό δεν υπάρχει καμμιά απολύτως υπερβολή. Όλα εδώ είναι νέα. Το στοιχείο της πρωτοτυπίας προβάλει μέσα από τον τεκμηριωμένο, άγνωστων πηγών, στοχασμό του συγγραφέα στις θεματικές αναφορές του για την ιστορία, την λαογραφία και την τέχνη της Μάνης. Για πρώτη φορά η παραδοσιακή θεώρηση της «απομονωμένης» περιοχής με τα παράξενα ήθη και έθιμα και τους αινιγματικούς κατοίκους, παραχωρεί την θέση της στην ιστορική έρευνα ενός μεγάλου εθνικού και διεθνούς ρόλου. Για πρώτη φορά αποδεσμεύεται το θέμα «Μάνη και Μανιάτες» από τους τοπικιστικούς συναισθηματισμούς. Με την εργασία του ο Δήμος Ν. Μέξης καταλύει τον μύθο της «άγνωστης» Μάνης κι έρχεται να διδάξει, με την διαλεκτική μεθοδολογία του, πρώτα-πρώτα σ’ εμάς τους Μανιάτες, την αληθινή ιστορία της, μια ιστορία πιο όμορφη και πιο συναρπαστική και πιο πλούσια σε γεγονότα από τον μύθο της. Γιατί η Μάνη ούτε «άγνωστη» υπήρξε ούτε «απομονωμένη». Έζησε πάντοτε, όπως γράφει ο συγγραφέας στην εισαγωγή του, στο κέντρο όχι
μόνο του ελληνικού αλλά και του διεθνούς ενδιαφέροντος, όλων των μεγάλων εποχών. Αντιπροσώπευε πάντοτε μιαν επικαιρότητα ζωντανή στους εθνικούς αγώνες, στην πορεία της ελληνικής αστικής τάξης, στην ευρωπαϊκή οικονομική εξέλιξη. Έχει να επιδείξει ενεργό συμμετοχή στο Ανατολικό ζήτημα και στην Ευρωπαϊκή ιστορία των νεωτέρων χρόνων. Από την Μάνη άρχισε η αντίσταση κατά των Τούρκων κατακτητών και το έπος της εθνεγερσίας. Σ’ όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας, από το 1453 έως το 1821, η Μάνη υποστάτησε και συντήρησε την πολιτική έννοια της ελεύθερης Ελλάδας και αντιπροσώπευσε στον χώρο των εθνικών δραστηριοτήτων το γένος των Ελλήνων … περισσότερο από κάθε άλλη Ελληνική περιοχή. Η προσφορά της Μάνης στην δημιουργία του νεοελληνικού έθνους είναι μεγάλη. Η ιστορία της Μάνης δεν είναι μια ιστορία τοπικού ενδιαφέροντος. Είναι η ίδια η εθνική μας ιστορία των νεωτέρων χρόνων. Όσοι ασχολήθηκαν με την Μάνη εξάντλησαν το ενδιαφέρον τους κυρίως στην ιστορία-θρύλο της «άγνωστης» Μάνης. Έγραψαν για τα Κάστρα και τους Πύργους της. Έγραψαν για την βεντέττα και τα μοιρολόγια της. Αλλά δεν είδαν το κοινωνικό πρόσωπο της Μάνης. Δεν είδαν την συμμετοχή της στις κοσμογονικές διαδικασίες των νεωτέρων χρόνων. Δεν είδαν ακόμη ούτε την ιστορική συνέχεια της Μάνης από τους προϊστορικούς χρόνους ως τις μέρες μας. Για όλα αυτά κάνει λόγο στο αξιόλογο βιβλίο του ο Δήμος Ν. Μέξης. Μας δίνει το κοινωνικό πρόσωπο της Μάνης σ’ όλο του το βάθος και το πλάτος. Νέες απόψεις και νέα συμπεράσματα για τους θεσμούς, για τα ιστορικά συμβάντα, για την διακίνηση των ιδεών, για τα πολιτιστικά και λαογραφικά στοιχεία, τα μνημεία τέχνης, και τους ανθρώπους της Μάνης από τα προϊστορικά χρόνια ως την εθνεγερσία του 1821. Γενικά, το βιβλίο είναι μια συμβολή αξιώσεων στην προοδευτική ιστοριογραφία μας, καθώς φωτίζει το θέμα της Μάνης και των Μανιατών μέσα στην διαδρομή των αιώνων … και μας δίνει νέες διαστάσεις για όλες τις πλευρές του. Για τους πρώτους κατοίκους της Μάνης και την αρχαία ιστορία τους. Για τους ελευθερολάκωνες και τους ρωμαϊκούς χρόνους – Για τον εκχριστιανισμό της
Μάνης και τον όσιο Νίκωνα τον Μετανοείτε. Για τους Μηλιγγούς – τους Σλάβους της έξω Μάνης. Για το όνομα και την εθνολογία της Μάνης. Για τα Κάστρα της – τα βυζαντινά, τα φράγκικα, τα τούρκικα. Για τις διεθνείς της σχέσεις με τους Βενετσάνους, τους Ισπανούς, τους Γάλλους, τους Ρώσους. Για τους Μπέηδες και το διοικητικό σύστημα. Για την κοινωνική οργάνωση και τις οικονομικές σχέσεις στους 17ο και 18ο αιώνα. Για τον ρόλο της στο Ανατολικό ζήτημα. Ιστορούνται ακόμη με νέα κριτήρια και νέες εκτιμήσεις τα χρόνια της Βενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Η επανάσταση του 1770 και τα «Ορλωφικά». Η εργασία τελειώνει με αναφορές πρωτότυπες στην βεντέττα, τους Πύργους, τα μοιρολόγια και τους δεσμούς της Μάνης με την Αναγέννηση και τον Νεοελληνικό διαφωτισμό. Ακολουθεί η βιβλιογραφία ταξινομημένη κατά κατηγορίες θεμάτων και είδη τίτλων. Αριθμούνται 733 τίτλοι. Ουσιαστικά η βιβλιογραφία αποτελεί ιδιαίτερη αυτοτελή εργασία. Η συλλογή των τίτλων της προδίδει μεγάλο μόχθο».
Ο ΚΟΣΜΟΣ της Ν. Φιλαδέλφειας, Νο 68, Απρίλιος 2015
3