Содржина
Table of Contents
1. Порака на Директорот
1. Message of the Director
2. Организациja на ИАРМ
2. Organization of the IARM
3. Институционален развој
3. Institutional Development
- Постапка за потпишување на EA-MLA - Човечки ресурси - Пул на оценувачи и експерти - Тренинг Центар - Обуки, работилници и семинари - Технички комитети - Секторски комитети - Проектни активности
Procedure for signing of the EA-MLA - Human Resources - Assessors and Experts Pool - Training Center - Training, workshops and seminars - Technical Committees - Sector Committees - Project activities
4. Соработка со државни органи на Република Македонија
4. Cooperation with State Authorities of the Republic of Macedonia
5. Меѓународна и билатерална соработка
5. International and Bilateral cooperation
6. Промотивни активности
6. Promotional Activities
7. Акредитациони активности
7. Accreditation Activities
8. Развоен план за 2011-2012 година
8. Development plan for 2011-2012
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Порака на Dиректорот Минатата 2010 година за Институтот за акредитација на Република Македонија (ИАРМ) беше мошне напорна година исплонета со низа активности за реализација на годишната програма за работа на ИАРМ донесена во јануари 2010. Исто така минатата година успешно се реализираа планираните активности во врска со подготовките за иницијалната оцена на Европска организација за акредитација заради потпишување на Договорот за взаемно признавање на акредитациите (EAMLA). Како посебно значајна активност во 2010 година, го потенцираме донесувањето на новиот Статут на ИАРМ. Имено, согласно Законот за акредитација, („Службен весник на Република Македонија“ бр. 120/09), Владата на Република Македонија во март 2010 година даде согласност за новиот Статут на ИАРМ. Во време на спроведување на процесот за зачленување во европското семејство, соочени сме со многу предизвици. Забрзаното усогласува ње на македонското техничко законодавство со европско то има влијание врз целокупната економија на Република Македонија. Затоа, нашето стопанство треба навреме да се прилагоди на новите приоди на Европската регулатива и со тоа да се зголеми конкурентноста на домашните про изводи и услуги на меѓународните пазари, особено на малите и средни претпријатија.
1 Message of the Director The previous 2010 for the Institute for Accreditation of the Republic of Macedonia (IARM) was a very hardworking year filled with variety of activities in respect of enforcement of the annual Work Program of the IARM adopted in January 2010. Similarly, the previous year noted the successful implementation of the planned activities related to the preparation of the initial assessment by the European cooperation for Accreditation or the purposes of signing of the Multilateral Agreement (EAMLA). As particularly significant activity in 2010 was the adoption of the new Statute of the IARM. In accordance with the Law on Accreditation (Official Gazette of the Republic of Macedonia” No. 120/09), the Government of the Republic of Macedonia in March 2010 endorsed the new Statute of the IARM. We face many challenges in the course of approximation to the European family. The accelerated harmonization of the Macedonian technical legislation with the European legislation has an impact over the entire economy of the Republic of Macedonia. Therefore, the national economy needs to align to the new approaches of the European regulation and thus expand competitiveness of the domestic products and services in the international markets, and especially to small and medium sized enter prises.
2
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
Во суштина тоа е и мисијата на ИАРМ, преку изведување на процесот на акредита ција, изградба на препознатлив квалитет на домашните производи и услуги, на начин што ќе се подигне конкурентноста на македонските компании, ќе се зголеми нивната адаптибилност кон единствениот европски пазар и крајно, ќе се подобри имиџот на нашата земја како дестинација за бизнис соработка и инвестирање. Во контекст на ова, во името на вработените на ИАРМ и во свое лично име, би сакал да го изразам задоволството од досегашното работење и успесите на ИАРМ во таа насо ка, со надеж дека не очекува уште поплодна и уште поуспешна година во која акреди тацијата ќе биде прифатена како неопходен процес многу повеќе одошто е денес. Исто така, оваа година остануваме насочени кон една и единствена цел, потпишува ње на договорот за взаемно признавање на акредитациите (EAMLA), за која ИАРМ мак симално ќе ги ангажира сите свои расположливи ресурси. И сосема за крај, повторно во името на вработените на ИАРМ и во свое лично име, би сакал да им се заблагодарам на сите оние кои дадоа значаен придонес со сопствен труд и посебни залагања за реализацијата на сите активности на ИАРМ во 2010 година.
Со почит,
Директор Др Трпе Ристоски
This, in essence, is the very mission of the IARM, through the delivery of the accreditation process to structure a recognizable quality of domestic products and services in a way so as to raise competi tiveness of Macedonian companies and expand their adaptability towards the universal European market and finally upgrade the image of our country as a destination of business cooperation and investments. In line with the aforementioned, on behalf of the employees of the IARM and myself, I would like to express great satisfaction from the hard work and achievements of the IARM hoping that the fol lowing year will be even more productive and more successful, a year in which unlike thusfar, accred itation shall be embraced as a much needed process. Similarly, this year IARM shall remain focused to one and the same goal – signing of the EA Multilateral Agreement engaging all its available resources to attaining this goal. At last, again, on behalf of the employees of the IARM and myself, I would like to express gratitude to all those that personally or otherwise contributed significantly to the delivery of all activities of the IARM in 2010. Sincerely yours,
Director Trpe Ristoski Ph.D.
3
Go d i { e n
2
4
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Организација на ИАРМ
Organization of IARM
ИАРМ е структуиран и работи согласно меѓународниот стандард МКС EN ISO/IEC 17011.
IARM is structured and operates according to International standard MKS EN ISO/IEC 17011.
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
Institucionalen razvoj Институтот за акредитација на Република Македонија е основан со Одлука на Владата на Република Македонија за основање на Институт за акредитација на Република Македонија („Службен весник на РМ“, бр. 14/03). Согласно Законот за акредитација (“Службен весник на РМ” бр. 120/09), ИАРМ е јавна установа која врши работи и задачи на национално акредитационо тело во Република Македонија чија основна активност е акредитација на лаборатории за калибрација, лаборатории за тестирање, сертификациони и инспекциски тела. Визија на ИАРМ е целосна примена на неговата мисија за изведување на акредитацијата заради остварување на доверба кај заинтересираните страни во акредитационите постапки кои ги изведува ИАРМ. Во примената на својата мисија, ИАРМ во потполност ги следи барањата на релевантните македонски, европски и меѓународни стандарди и препораки од европските и меѓународните организации за акредитација (ЕА, ILAC и IAF) и се залага за склучување на договор за взаемно признавање (MLA) со нив.
3 Institutional Development The Institute for Accreditation of the Republic of Macedonia was established following a Decision by the Government of the Republic of Macedonia for establishment of the Institute for Accreditation of the Republic of Macedonia (“Official Gazette of the Republic of Macedonia”, No. 14/03). Pertaining to the Law on Accreditation (“Official Gazette of the Republic of Macedonia”, No. 120/09), IARM shall act as a public facility performing operations and tasks of a national accreditation body in the Republic of Macedonia whose basic activity shall be accreditation of calibration laboratories, testing laboratories, certification and inspec tion bodies. The vision of the IARM shall be full application of its mission for enforcement of accredita tion for the purposes of attaining confidence by interested parties in the accreditation activi ties performed by the IARM. In the application of its mission, the IARM shall fully abide by the requirements of the rele vant Macedonian, European and international standards and recommendations by the European and international organizations for accreditation (EA, ILAC and IAF) and shall com mit to signing a Multilateral Agreement therewith.
5
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Постапка за потпишување на EA-MLA Во текот на 2010 година Советот и директорот на ИАРМ ги ревидираа сите документи на системот за управување со квалитет. Новите изданија на документите содржат измени согласно новиот Закон за акредитација, новиот Статут, а пред се согласно препораките на оценувачкиот тим на Европската организација за акредитација, дадени во Извештајот од прелиминарната оцена за потпишување на Договорот за взаемно признавање на акредитациите (EAMLA). Во таа насока изменети се 14 Правилници на Советот на ИАРМ и 19 Процедури на директорот на ИАРМ и истите се објавени на интернат страницата на ИАРМ. Со измената на сите документи на системот за управување со квалитет, всушнот се отстранија и сите забелешки дадени во Извештајот од прелиминарната оцена на оценувачкиот тим на Европската организација за акредитација, како дел од постапката за потпишување на Договорот за взаемно признавање на акредитациите (EAMLA). Имено, во февруари 2009 година ИАРМ поднесе апликација за потпишување на Договор со Европската организација за акредитација за взаемно признавање на акредитациите во рамките на Европската Унија. Прелиминарната оцена на оценувачкиот тим на Европската организација за акредитација, се реализира во
Procedure for signing of the EA-MLA During the 2010, the Council and the Director of the IARM revised all documents of the quality system management. The new editions of the documents contain changes in accor dance with the new Law on Accreditation, the new Statute and above all the recommendations of the EA assessment team put forth in the Preassessment Report and the EAMLA. As a result, 14 Rulebooks of the Council of IARM and 19 Procedures by the Director of the IARM have been amended and published on the website of the IARM. By amending all documents of the quality management system all remarks stated in the preliminary assessment report by the EA assessment team have been eliminated as a part of the procedure for signing of the EAMultilateral Agreement. In February 2009, the IARM sub mitted an application for signing of the Agreement with the European cooperation for Accreditation or mutual recognition of accreditations within the European Union. The pre assessment by the assessment team of the European cooperation for Accreditation took place in the period between the 7th and 11th December 2009. IARM remains confident that during 2011 the initiated activities will be finalized and the EAMLA shall be signed for the areas of
6
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
периодот од 0711.12.2009 година. ИАРМ останува со надеж дека 2011 година ќе се финализира започнатото и ќе се потпише Договорот за взаемно признавање на акредитациите (EAMLA) за областите лаборатории за тестирање, лаборатории за калибрација, тела за сертификација на производи и инспекциски тела. Како што знаеме една од главните цели за потпишување на овој Договор е поддршка и промоција на меѓусебно признавање на акредитациите и резултатите од оцената на сообразност што е од особена важност за развој на економијата во Република Македонија и елиминација на техничките бариери во трговијата на европско ниво.
Човечки ресурси Во текот на 2010 година во ИАРМ се реализира 1 вработување, со тоа вкупниот број на вработени во ИАРМ денес изнесува 16 лица.
Вработени во ИАРМ IARM Employees
testing laboratories, calibra tion laboratories, product certification bodies and inspection bodies. As it is well familiar, one of the main goals of signing of this Agreement is support and promotion of mutual recognition of accreditations and results of conformity assessment, particularly important for the development of the economy in the Republic of Macedonia as well as the eli mination of technical barriers in trade on a European level.
Human Resources During 2010, in IARM one employment came to pass amounting to a total of 16 persons comprising the staff of the IARM.
7
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Пул на оценувачи и експерти Комитетот за оцена на лица континуирано дејствува во насока на зајакнување на листата на оценувачи и експерти. Комитетот за оцена на лица во целост ги измени про цедурите за оценувачите, изврши ревизија на досиејата на сите членови на листата на оценувачи и експерти и изготви нова листа на оценувачи и експерти на ИАРМ согласно процедурите на Европската организација за акредитација. Преку континиурана селекција, проверка на компетентноста и обука на оценувачи те и експертите, Комитетот за оцена на лица овозможува доверба во експертизата на пулот на оценувачи и експерти на ИАРМ. Заклучно со 31.12.2010 евидентирани се 55 оценувачи од кои 17 водечки оценува чи, 17 технички оценувачи, 21 технички оценувач во обука, 48 кандидати за оценувачи, и 51 експерт. Јавниот повик за пријавување на оце нувачи и експерти во ИАРМ постојано е отворен.
Assessors and Experts Pool The Personnel Evaluation Committee continuously acts in strengthening the list of assessors and experts. The Personnel Evaluation Committee fully amended procedures for assessors, performed revision on files on all members in the list of assessors and prepared a new list of assessors and experts of the IARM pertaining to the procedures of the European co operation for Accreditation. By the means of continuous selection, evaluation of competence and training of assessors and experts, the Personnel Evaluation Committee asserts confidence in the expertise of the pool of assessors and experts under the IARM. By 31st December 2010 inclusive, 55 assessors have been recorded of which 17 leading assessors, 17 technical assessors, 21 technical assessors in training, 48 candidates for asses sors and 51 experts. The public announcement for filing applications for assessors and experts under the IARM is constantly open.
8
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
Тренинг Центар Во рамките на Берис Проектот, проект на Владата на Република Македонија и Светската Банка, ИАРМ во текот на 2010 година комплетно го опреми Тренинг цента рот, така што тој отпочна со својата функција. Тренинг центарот се состои од сала за обуки, компјутерска сала и сала за состаноци. Просторните капацитети на Тренинг центарот овозможуваат организирање на обуки, конференции, семинари и други промотивни настани.
Обуки, работилници и семинари Во текот на 2010 година во организација на ИАРМ се реализираа пет обуки наме нети за телата за оцена на сообразност и за оценувачите: Имплементација на стандардот МКС EN ISO/IEC 17025 во лаборатории за тестирање и калибрација. Сала за обуки Lecture room
ИАРМ Тренинг центар IARM Training center
Training Center Under the BERIS Project, a project of the Government of the Republic of Macedonia and the World Bank, the IARM, during 2010 furnis hed the Training Center enabling it for opera tion. The Training Center includes a training room, computer room and a meeting room. The spatial capacity of the Training Center allows for organization of trainings, conferences, semi nars and other promotion events.
Компјутерска сала Computer room
Training, workshops and seminars During 2010, five training sessions addressing the conformity assessment bodies and assessors have been organized by the IARM: Implementation of the Standard МКS EN ISO/IEC 17025 in the testing and calibration laboratories
9
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Имплементација на стандардот МКС EN ISO/IEC 17020:2006 за тела кои вршат инспекција. Обука за оценувачи по стандардот EN ISO/IEC 17025:2006. Обука за оценувачи по стандардот EN ISO/IEC 17021:2006. Обука за оценувачи по стандардот МКС ЕN 45011. Во рамките на проектот “Промоција на региноалната соработка во југоисточна Европа на полето на инфраструктурата на квалитет“, финансиран од Германскиот институт за метрологија, ИАРМ организираше меѓународна работилница на тема „Земање на примероци од животна средина“. Покрај обуките во организација на ИАРМ, вработените учествуваа и на други домаш ни и меѓународни обуки, како што се: o 7ми “Хрватски семинар за опрема под притисок“, Загреб, Република Хрватска. o Мерни инструменти Законска и научна метрологија, INT markt, Биро за метрологија.
Обука за оценувачи по стандардот MKC EN ISO/IEC 17025:2006 Имплементација на стандардот МКС EN ISO/IEC 17020:2006 Training for assessors according to Stand. MKS EN ISO/IEC 17025:2006 Implementation of the Standard MKS EN ISO/IEC 17020:2006
Implementation of the Standard MKS EN ISO/IEC 17020: 2006 for inspection bodies. Training for assessors according to the Standard МКS EN ISO/IEC 17021:2006. Training for assessors according to the Standard МКS EN ISO/IEC 17025:2006. Training for assessors according to the Standard МКS ЕN 45011
Under the project “Promotion of Regional Cooperation in Southeast Europe in the area of Quality Infrastructure” funded by the German Metrology Institute, IARM organized an inter national workshop entitled “Sampling the Environment”. In addition to trainings organized by the IARM, the employees attended other domestic and international training sessions as follows: o 7th “Croatian Seminar for Pressure Equipment“, Zagreb, Republic of Croatia o Measurement instruments – legal and scientific metrology, INT market, Bureau for Metrology
10
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
o Калибрација на референтни термометри кои се користат за проверка и контрола на термометри кои се применуваат во прехранбената индустрија, каде што се користи НАССР стандардот, INT markt, Биро за метрологија. o „Поддршка на националните подготовки за членство во ЕУ од областа на живот ната средина“, SEPA, Министерство за животна средина и просторно планирање. o Стручно оспособување за опрема под притисок, Загреб, Република Хрватска. Преку TAIEX инструментот, ИАРМ орга низираше работилница на тема “Улогата на акредитацијата во имплементација на Регулативата (ЕЗ) 765/2008 и Комуникација со Националните Регулатори“. Исто така, од страна на Министерството за економија беа организирани и други обуки во врска со прилагодување на законо давството на Република Македонија со зако нодавството на Европската Унија.
TAIEX работилница TAIEX workshop
o Calibration of reference thermo meters used for checking and control of thermometers used in foodprocessing industry, where the standard HACCP is used, INT market, Bureau for Metrology. o „Support of environmental natio nal preparations for membership in the EU“, SEPA, Ministry of Environment and Physical Planning. o Technical training for pressure equipment, Zagreb, R. Croatia.
TAIEX работилница TAIEX workshop
Using the TAIEX instrument, the IARM organized a workshop entitled “The Role of Accreditation in the Implementation of the Regulation (EC) 765/2008 and Communication with National Regulators“. Also, by the Ministry of Economy other trainings have been organized related to harmoni zation of the legislation of the Republic of Macedonia with the legislation of the European Union.
11
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Технички комитети Во рамки на ИАРМ функционираат следниве Технички комитети: 1. 2. 3. 4.
Технички Комитет за лаборатории за тестирање. Технички Комитет за лаборатории за калибрација. Технички Комитет за сертификациони тела. Технички Комитет за инспекциски тела.
Основна цел на формираните Техничките комитети е, да му помогнат на ИАРМ преку стручно мислење и поддршка, решавање на одредени прашања од техничка при рода. Во текот на 2010 година беа одржани неколку координативни состаноци на кои беше забележително присуството како и максималната посветеност на сите членови на Техничките комитети (претставници од акредитираните тела, претставници од листа та на оценувачи и експерти на ИАРМ и претставници од останатите заинтересирани страни), при што беа донесени заклучоци важни за работата на ИАРМ.
Technical Committees The following technical committees operate under the IARM: 1. 2. 3. 4.
Technical Committee for Testing Laboratories, Technical Committee for Calibration Laboratories, Technical Committee for Certification Bodies and Technical Committee for Inspection Bodies
The basic purpose for establishment of the technical committees is to assist the IARM by providing expertise and support, and resolution of particular technical issues. During 2010, several coordinative meetings were organized at which significant turnout was noted as well as commitment by all of the members of the technical committees (repre sentatives from the accredited bodies, representatives from the list of assessors and experts of the IARM and representatives by all other interested parties) adopting conclusions perti nent to the operation of the IARM.
12
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
Секторски комитети Во рамки на ИАРМ функционираат следниве Секторски комитети: 1. Секторски комитет за електрика, електроника и електрични машини. 2. Секторски комитет за опрема под притисок, пренослива опрема под притисок и челични градежни производи. 3. Секторски комитет за лифтови и опрема за подигнување. 4. Секторски комитет за градежни производи. 5. Секторски комитет за возила. 6. Секторски комитет за услови во кои се користи техничката опрема. Основна цел на формираните Секторските комитети е, да му помогнат на ИАРМ преку стручно мислење и поддршка, решавање на одредени прашања за развој на тех ничките правила кои имаат за цел да обезбедат основи за усогласување со европските и меѓуна родните критериуми од областа на акредитацијата во определени сектори.
Sector Committees The following sector committees operate within the IARM as follows: 1. Sector Committee for Electrics, Electronics and Electrical Machines 2. Sector Committee for Pressure Equipment, Transportable Pressure Equipment and Steel Products 3. Sector Committee for Elevators and Lifting Equipment 4. Sector Committee for Construction Products 5. Sector Committee for Vehicles 6. Sector Committee for Conditions for using Technical Equipment The basic purpose for establishment of the sector committees is to assist the IARM by pro viding expertise and support, resolution of particular issues for development of technical rules necessary for providing grounds for harmonization with the European and international criteria in the area of accreditation in particular sectors.
13
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Како дел од активностите предвидени со ГТЗ Проектот, во 2010 година беа одржа ни неколку координативни состаноци на кои се определија насоките за понатамошно дејствување на Секторските комитети при што се очекува во текот на 2011 година да бидат изработени упатства (прирачници), кои ќе се применуваат во процедурата за акредитација во регулираната област, како и во областите кои во иднина ќе бидат законски регулирани согласно европските директиви. Со цел да се поттикне, развие и унапреди меѓусебната соработка и комуникација на акредитираните лаборатории за тестирање и калибрација во Република Македонија, се формира Македонско здружение на акредитирани лаборатории кое активно ќе уче ствува во работата на ИАРМ, ќе ја подобри меѓусебната комуникација на акредитира ните лаборатории во Република Македонија и ќе обезбеди организиран и заеднички настап на акредитираните лаборатории.
Македонско здружение на акредитирани лаборатории Macedonia Association of Accredited Laboratories
As a part of the activities envisaged under the GTZ project, in 2010, several coordinative meetings were held deciding upon guidelines for further action taken by the sector commit tees anticipating the drafting of guidelines (rulebooks) in 2011 applied in the procedure for accreditation in the regulated area as well as in areas to be legally regulated in future pursu ant to European Directives. In order to incite, develop and promote intercooperation and communication of accredi ted testing and calibration laboratories in the Republic of Macedonia, a Macedonia Association of Accredited Laboratories has been formed in order to actively participate in the work of the IARM, to better the mutual communication of accredited laboratories in the Republic of Macedonia and to secure an organized and joint approach of accredited laboratories.
14
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
Проектни активности Во текот на 2010 година ИАРМ беше вклучен во реализација на четири меѓуна родни проекти: Започнаа активностите предвидени со ИПА Национален проект (Инстумент за предпристапна помош, Компонента 1, Проект 3.01 Слободно движење на стоки – Инфраструктура за квалитет). Имено, канцеларијата на Европската делегација во Република Македонија во август месец објави меѓународен тендер за избор на инсти туција за реализација на проектот “Техничка помош за институционално зајакнување на Институтот за акредитација на Република Македонија“, на кој беше избран конзор циумот составен од “Federal Institute for Materials Research and Testing“ (BAM) од Германија и Институтот за акредитација од Литванија. Проектот официјално започну ва на 01.02.2011 година. Во рамките на ИПА Регионален проект вработените на ИАРМ учествуваа на след ниве обуки: Pre PT Training, Љубљана, Словенија Post PT Training, Блед, Словенија Акредитација на ILC & PT провајдери, По, Франција Акредитација на лабораториите за калибрација во согласност со стандардот ISO/IEC 17025, По, Франција
Project activities During 2010, the IARM has been engaged in the delivery of four international projects: The activities envisaged in the IPA National Project (Preaccession aid instrument, Component 1, Project 3.01 Free Movement of Goods Quality Infrastructure) were initiated. Namely, the office of the European Delegation in the Republic of Macedonia in August pub lished an international tender for selection of an institution for implementation of the project “Technical Assistance for Institutional Strengthening of the Institute for Accreditation of the Republic of Macedonia” and as the most favorable offer was by the consortium composed of “Federal Institute for Materials Research and Testing“ (BAM) from Germany and the Institute for Accreditation from Lithuania (LA). The Project officially starts on the 01.02.2011. Within the IPA Regional Project, the employees of the IARM participated at the following trainings: Pre PT Training, Ljubljana, Slovenia Post PT Training, Bled, Slovenia Accreditation of ILC & PT Providers, Pau, France Accreditation of laboratories for calibration in accordance with the Standard ISO/IEC 17025, Pau, France
15
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Покрај обуките, беше организиран и состанок за имплеметација на Европската регулатива 765/2008 во националното законодавство на земјите учесници во про ектот. Состанокот се одржа во Брисел, а на него учествуваа претставници од Европската комисија, Европската организација за акредитација, ЦЕФТА и телата за акредитација. Регионалниот проект „Промоција на регионалната соработка во југоисточна Европа на полето на инфраструктурата на квалитет“ наменет за телата за акредитација на Македонија, Србија, Албанија, Црна Гора, Босна и Херцеговина и Косово, а финанси ран од Германскиот институт за метрологија (ГИМ), ги опфати следниве активности: Работилница за системот за управување на телата за акредитација за менаџери те за квалитет, Атина, Грција; Набљудување при надзорна оцена на сертификационо тело, акредитирано по стандардот EN ISO/IEC 17024, Анкара, Турција Набљудување при надзорна оцена на инспекциско тело, акредитирано по стан дардот EN ISO/IEC 17020, Анкара, Турција; Набљудување при надзорна оцена со проширување на лабораторија за калибра ција, акредитирана по стандардот EN ISO/IEC 17025, Загреб, Република Хрватска. Во рамките на Берис Проектот, проект на Владата на Република Македонија и Светска Банка, ИАРМ комплетно го опреми Тренинг центарот, така што тој отпочна со својата функција. Проект на ГИМ PTB project
In addition to trainings, a meeting was organized for implementation of the European Regulation 765/2008 into national legislation of the member countries in the project. The meeting was held in Brussels and was attended by representatives of the European Commission, European Cooperation for Accreditation, CEFTA and the accreditation bodies. The regional project „Promotion of Regional Cooperation in Southeast Europe in the area of Quality Infrastructure” intended for the institutes for accreditation from Macedonia, Serbia, Albania, Montenegro, Bosnia and Herzegovina and Kosovo, and funded by the German Metrology Institute (PTB) encompassed the following activities: Workshop on the management system of the accreditation bodies for the quality man agers, Athens, Greece; Observation during surveillance assessment of a certification body accredited follow ing the Standard EN ISO/IEC 17024, Ankara, Turkey Observation during surveillance assessment of an inspection body accredited following the Standard EN ISO/IEC 17020, Ankara, Turkey; Observation during surveillance assessment with expansion to calibration laboratory accredited according to the Standard EN ISO/IEC 17025, Zagreb, R. Croatia. During the Beris Project, a project of the Government of Republic of Macedonia and the World Bank, the IARM fully furnished the Training Center thus launching its operation.
16
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
17
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Соработка со државни органи на Република Македонија Во текот на 2010 година, ИАРМ активно соработуваше со државните органи и институции од Република Македонија: ♦ ИАРМ учествуваше во работата на работни групи на Владата на Република Македонија, Министерството за економија, Министерството за животна средина и просторно планирање и Министерство за земјоделство, шумарство и водостопанство. ♦ ИАРМ учествуваше во работата на Техничките комитети во Институтот за стандардизација на Република Македонија, како и во имплементација на договорот потпишан помеѓу Институтот за акредитација на Република Македонија, Институтот за стандардизација на Република Македонија и Бирото за метрологија. ♦ Исто така, ИАРМ учествуваше во подготовката на Договорот за соработка со Министерството за економија.
4 Cooperation with State Authorities of the Republic of Macedonia During 2010, IARM actively cooperated with the state administration authorities and insti tutions of the Republic of Macedonia as follows: ♦ IARM participated in the operation of the following: working groups of the Government of Republic of Macedonia, the Ministry of Economy, Ministry of Environment and Physical Planning and the Ministry of Agriculture, Forestry and Water Economy. ♦ IARM participated in the work of the technical committees under the Institute for Standardization of the Republic of Macedonia as well as in the implementation of the agreement signed between the Institute for Accreditation of the Republic of Macedonia, the Institute for Standardization of the Republic of Macedonia and the Bureau for Metrology. ♦ Also, the IARM participated in the preparation of the Cooperation Agreement with the Ministry of Economy.
18
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
Меѓународнa и билатералнa соработка Во текот на 2010 година ИАРМ ја продолжи меѓународната соработка учествувајќи на повеќе меѓународни активности: ♦ Како полноправна членка на Eвропската организација за акредитација (EA), ИАРМ активно ја следеше и учествуваше во работата на оваа организација ♦ ИАРМ учествуваше во работата на Комитетите на Eвропската организација за акредитација (MAC, HHC, CC, IС, LС и CPC). ♦ ИАРМ учествуваше во работата на Поткомитетот за трговија, индустрија, царина и даноци, како и во преговорите за потпишување на PECA/ACАA со Европската Комисија. ♦ Како асоцијативна членка, ИАРМ учествуваше и во работата на Меѓународната организација за акредитација на лаборатории (ILAC). Во февруари 2010 година ИАРМ потпиша договор за билатерална соработка со тело то за акредитација на Босна и Херцеговина (BATA)
5 International and Bilateral cooperation During 2010, the IARM continued the international cooperation taking part in multiple international activities: ♦ As a full member of the European Cooperation for Accreditation (EA), IARM has actively followed and participated in the work of this organization ♦ IARM participated in the work of the EA Committees (MAC, HHC, CC, IС, LС and CPC) ♦ IARM participated in the work of the Subcommittee on Trade, Industry, Customs and Taxation as well as in the negotiations for signing of the PECA/ACАA with the European Commission. ♦ As an associative member, the IARM participated in the work of the international organization for laboratory calibration (ILAC). In February 2010, the IARM signed an agreement for bilateral cooperation with the Accreditation Body of Bosnia and Herzegovina (BATA)
19
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Во рамки на претходно потпишаните билатералните договори ИАРМ ги реализира ше следниве активности: o Учество во заеднички обуки. o Заеднички активности во рамките на регионалниот ИПА проект. o Размена на оценувачи и експерти
ИАРМ БАТА IARM BATA
Годишно собрание на IAF/ILAC 2010, Шангај, Р. Кина IAF/ILAC Joint Annual Meeting 2010, Shanghai, China
ИАРМ БАТА IARM BATA
Within the previously signed bilateral agreements, the IARM performed the following activities: o Participation in joint trainings o Shared activities within the regional IPA project o Exchange of assessors and experts
20
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
Промотивни активности Во текот на 2010 година ИАРМ организираше неколку промотивни настани: ♦ На 9 јуни 2010 година по повод Меѓународениот ден на акредитацијата, ИАРМ организираше промоција по повод доделување на Сертификатите за акредита ција на телата за оцена на сообразност акредитирани во текот на 2009 година. Промоцијата се одржа во Клубот на органите на управата. ♦ Во 2010 година ИАРМ издаде една бро шура од областа на акредитацијата која има за цел промоција на акредита цијата и запознавање на пошироката јавност со придобивката од оваа актив ност. ♦ Во 2010 година ИАРМ го публикуваше Годишниот извештај од своето работе њето во 2009 година.
6 Promotional activities During 2010, the IARM organized several promotional events: ♦ On the 9th June 2010, the International Accreditation Day, the IARM organized a promotion occasioned by the awarding of Accreditation Certificates to the conformi ty assessment bodies accredited during 2009. The promotion took place at the admini strative bodies’ Club; ♦ During 2010, a brochure in the area of accreditation has been issued in order to pro mote accreditation and to familiarize the wider public with the benefits of such an endeavor ♦ During 2010, the IARM published the annual report on its operation for 2009
21
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
♦ ИАРМ учествуваше во неколку активности организирани од страна на Стопанската комора на Македoнија.
♦ IARM participated in several activities organized by the Economic Chamber of Macedonia
22
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
23
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Акредитациони активности Во 2010 година беа доделени 20 нови акредитации на тела за оцена на сообразност. √ 15 инспекциски тела √ 4 лаборатории за тестирање √ 1 лаборатории за калибрација Во 2010 година реализирани се 30 надзорни посети на акредитирани тела: √ 17 инспекциски тела √ 10 лаборатории за тестирање √ 2 лаборатории за калибрација √ 1 сертификационо тело (тело за сертификација на производи) Во 2010 година извршена е реакредитација на 9 тела за оцена на сообразност. √ 2 инспекциски тела √ 5 лаборатории за тестирање √ 1 лабораторија за калибрација √ 1 сертификационо тело (тело за сертификација на производи) Во 2010 година ИАРМ ја повлече акредитацијата на три тела за оцена на сообразност.
7 Accreditation activities During 2010, 20 new accreditations to conformity assessment bodies have been granted: √ 15 inspection bodies √ 4 testing laboratories √ 1 calibration laboratories During 2010, 30 surveillance visits to accredited bodies have been performed: √ 17 inspection bodies √ 10 testing laboratories √ 2 calibration laboratories √ 1 certification body (product certification body) During 2010, reaccreditation of 9 conformity assessment bodies has been performed √ 2 inspection bodies √ 5 testing laboratories √ 1 calibration laboratories √ 1 certification body (product certification body) During 2010, the IARM withdrew accreditation to three conformity assessment bodies.
24
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
25
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Акредитирани тела за оцена на сообразност * Accredited conformity assessment bodies * Лаборатории за тестирање
Testing laboratories MKS EN ISO/IEC 17025
* *
26
Во табелите прикажани се акредитираните тела до 30.04.2011 година The tables present accredited bodies untill 30.04.2011
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
27
Go d i { e n
2010 A n n u a l r e p o r t
izve{taj
Лаборатории за калибрација MKS EN ISO/IEC 17025
28
Calibration laboratories
A n n u a l r e p o r t 2010
Сертификациони тела
Go d i { e n
izve{taj
Certification Bodies MKS EN 45011
Инспекциски тела
Inspection Bodies MKS EN ISO/IEC 17020
29
Go d i { e n
30
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
31
Go d i { e n
32
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Annual report
2009
Go d i { e n
izve{taj
Aкредитирани тела 2005-2010 Accreditation Bodies 2005-2010
Инспекциски тела Inspection Bodies Сертификациони тела Certification Bodies Лаборатории за тестирање Testing Laboratories Лаборатории за калибрација Calibration Laboratories
Број на акредитирани ТОС по години Number of accredited CABs by year
Инспекциски тела Inspection Bodies Сертификациони тела Certification Bodies Лаборатории за тестирање Testing Laboratories Лаборатории за калибрација Calibration Laboratories
33
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Развоен план на ИАРМ за 2011 – 2012 година Во целокупното свое работење, вработените на ИАРМ активно соработуваат со Советот на ИАРМ, Одборот за надзор на материјалнофинансиското работење на ИАРМ, како и работните тела кои функционираат во рамките на ИАРМ. Како резултат на заедничката соработка, во потполност се реализирани сите активностите предвидени во Програмата за работа на ИАРМ за 2010 година. Но ИАРМ не застанува тука! Спремен да се соочи со нови предизвици, го продолжу ва својот пат понатaка. Развојниот план за наредниот период, ИАРМ го насочува кон: √ Признавање на европско и меѓународно ниво на извештаите и сертификатите од акредитираните тела во Република Македонија, овозможено од потпишување на Договорот за взаемно признавање на акредитациите (ЕА – MLA) за областите лаборатории за тестирање, лаборатории за калибрација, тела за сертификација на производи и инспекциски тела.
8 Development Plan of the IARM for 2011-2012 Within the full operation of the IARM, the employees of the IARM actively cooperate with the Council of the IARM, the Material and Financial Supervisory Board of the IARM, as well as with the working bodies operating within the IARM. As a result of their joint cooperation, all activities envisaged in the Work Program of the IARM for 2010 have been fully enforced. However, IARM’s commitment does not end here! Ready to face new challenges, paves its way forward. Its development plan for the upcoming period is directed towards the following: √ Recognition on a European and international level of reports and certificates of accred ited bodies in Republic of Macedonia, enabled by signing of the EAMLA for the areas: testing laboratories, calibration laboratories, product certification bodies and inspec tion bodies
34
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
√ Управување и координирање на акредитационите активности следејќи ги европските и меѓународните принципи и пракса. √ Развивање соодветен процес и пракса за акредитација базирани на европските и меѓу народните стандарди и упатства. √ Реализација на ИПА 2008 националниот проект кој ќе овозможи зајакнување на пер формансите на ИАРМ. √ Соработка со стопанските субјекти во Република Македонија во насока на препознава ње на акредитацијата како моќна алатка за обезбедување на квалитет на производите и развој на трговските односи. √ Промоција на акредитацијата и придобивките од неа. √ Развој на нови акредитациони шеми.
√ Management and coordination of the accreditation activities in the Republic of Macedonia pursuant to the European and international principles and practices, √ Development of an adequate accreditation process and practice based on the European and international standards and guidelines; √ Delivery of the IPA 2008 national project enabling strengthening of IARM’s performance √ Cooperation with the businesses in Republic of Macedonia for the purposes of recogni tion of accreditation as a powerful tool for providing quality of products and develop ment of trade relations √ Promotion of accreditation and the benefits thereof √ Development of new accreditation schemes
35
Go d i { e n
izve{taj
2010 A n n u a l r e p o r t
Знаци за акредитација Accreditation Marks
36
A n n u a l r e p o r t 2010
Go d i { e n
izve{taj
Активностите на ИАРМ кои се реализирани во 2010 година се резултат на поддршката и соработката на ИАРМ со Советот на ИАРМ и Одборот за материјалнофинансиското работење на ИАРМ и воедно создадени се услови за понатамошен развој и успешно работење на ИАРМ. Годишниот извештај за работата на ИАРМ во 2010 година е одобрен од страна на Владата на Република Македонија.
The activities of the IARM carried out in 2010 come as a result of the sup port and cooperation of the IARM with the Council of the IARM and Material and Financial Supervision Board of the IARM thus setting up grounds for fur ther development and successful operation of the IARM. The Annual report of IARM for 2010 is approved by the Government of the Republic of Macedonia.
37