E enjte, 16 shkurt 2012 www.mapo.al
MAPO
17
Diplomat që kërkohen për t’u punësuar 1. Mësuesi në institucionin arsimor duhet të ketë fituar diplomën e mëposhtme në fushën e edukimit ose diplomë të njëvlershme me të: a) Mësuesi i arsimit parashkollor: diplomë universitare të ciklit të parë të studimeve universitare “Bachelor”; b) Mësuesi i arsimit fillor, mësuesi i arsimit të mesëm të ulët dhe mësuesi i gjimnazit: diplomë e ciklit të dytë të studimeve universitare. 2. Mësuesi i shkollave të arsimit profesional, që jep lëndë profesionale, ai i arsimit të orientuar dhe
mësuesi që punon me nxënësit me aftësi të kufizuara, duhet të ketë fituar diplomë të ciklit të dytë në fushën e edukimit. 3. Diplomat e njëvlershme me diplomat e sipërpërmendura përcaktohen me udhëzim të ministrit. 4. Mësuesi i arsimit fillor dhe i arsimit të mesëm ka të drejtën e ushtrimit të profesionit të mësuesit pasi të ketë kryer me sukses praktikën profesionale dhe të ketë kaluar në provimin e shtetit, siç parashikohet në ligjin nr.10 171, datë 22.10.2009, “Për profesionet e
projektligji i ri
rregulluara në Republikën e Shqipërisë”, të ndryshuar, dhe aktet nënligjore të nxjerra në zbatim të tij. 5. Institucionet arsimore, që shërbejnë për kryerjen e praktikave mësimore të studentëve të mësuesisë dhe të praktikave profesionale të atyre që janë të diplomuar për mësues, përzgjidhen në bazë të kritereve dhe procedurave të përcaktuara me udhëzim të ministrit. 6. Mësuesi që ka të drejtën e ushtrimit të profesionit, regjistrohet në ministri.
punësimi
Arsimi parashkollor • Arsimi parashkollor ndiqet nga fëmijët e moshës nga tre deri në gjashtë vjeç. • Fëmijëve të moshës pesë vjeç u mundëso-
het ndjekja e klasës përgatitore edhe pranë shkollave të arsimit bazë, me synim integrimin në arsimin e detyruar.
Arsimi bazë • Arsimi bazë përfshin arsimin fillor dhe arsimin e mesëm të ulët. • Arsimi fillor përbëhet nga gjashtë klasa, nga klasa e parë deri në klasën e gjashtë. • Arsimi i mesëm i ulët përbëhet nga tri klasa, nga klasa e shtatë deri në klasën e nëntë. • Arsimi bazë me kohë të plotë është i detyrueshëm për të gjithë fëmijët që janë shtetas shqiptarë me banim në Republikën e Shqipërisë nga mosha 6 vjeç deri në moshën 16 vjeç, me përjashtim të rasteve të parashikuara në këtë ligj. • Nxënësi ka të drejtë ta ndjekë arsimin bazë me kohë të plotë
deri në moshën 17 vjeç. • Nxënësi që ka mbushur moshën 17 vjeç dhe nuk ka përfunduar arsimin bazë, lejohet të përfundojë klasën që po ndjek. • Nxënësit, që kanë mbushur moshën 16 vjeç dhe nuk e kanë përfunduar arsimin bazë me kohë të plotë, regjistrohen në shkollat e arsimit bazë me kohë të pjesshme. • Nxënësi, që nuk ka ndjekur të paktën dy klasa të arsimit bazë me kohë të plotë, ka të drejtë ta ndjekë arsimin bazë me program mësimor individual, sipas procedurave të përcaktuara me udhëzim të ministrit.
Arsimi i mesëm i lartë gjuhë e dytë. Grupi i gjuhëve që mund të zgjidhet si gjuhë e parë ose e dytë përcaktohet nga aktet nënligjore. Më pas, gjuha e huaj e parë që do të mësohet do të përcaktohet nga shkolla dhe e dyta nga vetë nxënësi. Maturantët e parë që do të testohen për gjuhën e huaj do të jenë ata të Maturës 2014, ndërsa në arsimin bazë ky provim do të futet një vit më vonë. “Struktura e re e arsimit bazë i shtrin efektet duke filluar nga viti shkollor 2015- 2016. Provimi i gjuhës së huaj i Maturës Shtetërore i shtrin efektet e zbatimit në Maturën Shtetërore 2014. Provimi i gjuhës së huaj i arsimit bazë i shtrin efektet e zbatimit në vitin 2015”, - thuhet në ligjin e ri të arsimit parauniversitar. Sipas ligjit të ri, në provimet kombëtare të arsimit bazë, që janë ato të Lirimit, nxënësit vlerësohen në lëndët: Gjuhë shqipe, Matematikë dhe Gjuhë e huaj. Kurse në provimet e Maturës, me të cilat mbyllet edhe arsimi i mesëm, nxënësit japin një numër lëndësh të përbashkëta dhe një numër lëndësh me zgjedhje. Lëndët e përbashkëta për të gjithë nxënësit janë: Gjuhë shqipe dhe Letërsi, Matematikë dhe një Gjuhë e huaj. Ndër të tjera, në ligjin e ri është riformuluar edhe neni për ndalimin e simboleve fetare në shkolla. Në nenin 7 të ligjit të ri thuhet se arsimi parauniversitar është laik, përveçse në shkollat private ku zhvillohen edhe lëndë fetare.
• Llojet e arsimit të mesëm të lartë janë gjimnazi, arsimi i mesëm profesional dhe arsimi i mesëm i orientuar. • Në klasën e dhjetë të arsimit të mesëm të lartë me kohë të plotë pranohen nxënës të moshës jo më të madhe se 18 vjeç. • Nxënësi deri në moshën 21 vjeç lejohet të ndjekë arsimin e mesëm të
lartë 3-vjeçar, kurse deri në moshën 22 vjeç arsimin e mesëm të lartë 4-vjeçar. • Nxënësi, që ka mbushur përkatësisht moshën 21 vjeç në arsimin e mesëm të lartë 3-vjeçar apo 22 vjeç në atë 4-vjeçar dhe nuk ka përfunduar arsimin e mesëm të lartë, lejohet të vazhdojë klasën që ndjek deri në fund të atij viti shkollor.
Llojet e arsimit të mesëm të lartë 1. Gjimnazi përbëhet nga tri klasa. Nxënësve, që kanë mbushur moshën 21 vjeç dhe nuk e kanë përfunduar gjimnazin, u mundësohet ndjekja e gjimnazit me kohë të pjesshme ose në distancë. 2. Arsimi i mesëm profesional është me kohëzgjatje 2 deri 4-vjeçare dhe është i strukturuar në tre nivele kualifikimi, në
përputhje me nivelet e Kornizës Shqiptare të Kualifikimeve. 3. Shkolla të arsimit të orientuar janë shkollat artistike, shkollat sportive, shkollat për gjuhët e huaja dhe shkolla për fusha të tjera të të nxënit. Pranimi në shkollat e arsimit të orientuar bëhet sipas kritereve dhe procedurave që përcaktohen me udhëzim të ministrit.
Emërimet në arsim, konkurs për drejtorët dhe mësuesit marrjes së pëlqimit të këshillit të mësuesve. E njëjta procedurë me drejtorët do të ndiqet për emërimet në arsim edhe për mësuesit. Sipas nenit 60 të ligjit të ri, “Pranimi dhe largimi nga puna i mësuesit”, në institucionin arsimor publik, për një vend të Emërimet në arsimin parauniversitar lirë pune, mësuesi emërohet nga drejtori i nga mësuesit e deri te drejtorët e shkollave institucionit me konkurrim të hapur, pas do të bëhen me konkurs të hapur. Minis- propozimit të kandidaturave të komisiontria e Arsimit ka vendosur nëpërmjet ligjit it përzgjedhës. Komisioni ka në përbërje të ri të arsimit parauniversitar procedurat të tij një përfaqësues nga njësia arsimore që do të ndiqen për emërimet, ku, para se vendore, një përfaqësues nga njësia përtë futen në konkurrim, kandidaturat do të katëse e qeverisë vendore, kryetarin e shqyrtohen nga një komision i posaçëm. ekipit lëndor përkatës, kryetarin e bordit Sipas ligjit të ri, drejtori i shkollës do të të institucionit dhe një mësues me mbi pesë vjet përvojë në ushtremërohet nga kreu i arimin e profesionit dhe me s i m i t ve n d o r p ë r k a t ë s arritje të spikatura në atë (drejtorisë arsimore ose Kualifikimi i mësuesve institucion, i cili caktohet zyrës arsimore), pas pro1. Kategoritë e kualifikimit të nga drejtori i institucionit pozimit të dy kandidatëve pas konsultimit me këshilqë do të përzg jidhen me mësuesve janë tri: lin e mësuesve. Drejtori i konkurrim të hapur nga “Mësues i kualifikuar” shkollës ka të drejtë ta larko m i s i oni përzg jedhës. “Mësues specialist” gojë mësuesin nga puna Komisioni do të përbëhet “Mësues mjeshtër” pasi është konsultuar me nga një përfaqësues i njëkomisionin e përzgjedhjes, sisë arsimore vendore, një për: shkelje të dispozitave përfaqësues i njësisë përkatëse bazë të qeverisë vendore, kryetari i të Kodit të Punës, të këtij ligji e të akteve bordit të institucionit, kryetari i qeverisë të tjera nënligjore; shkelje të etikës e të së nxënësve për arsimin e mesëm të lartë, sjelljes në institucion; arritje të ulëta e të si dhe një mësues me përvojë dhe me ar- përsëritura të nxënësve, krahasuar me arritje të spikatura në atë institucion arsi- ritjet që kanë kolegët e tjerë me këta nxëmor, i cili zgjidhet nga këshilli i mësuesve. nës a me nxënës të tjerë në klasa analoge. Kriteret dhe procedurat për emërimin dhe/ Në ligjin e ri MASH ka përcaktuar edhe ose shkarkimin e drejtorit të institucion- skemën e re të kualifikimi të mësuesve, që it do të përcaktohen me udhëzim të min- nuk do të jetë më me numra, por me tituj: istrit. Por, përveçse ta emërojë, titullari “Mësues i kualifikuar”, “Mësues speciali njësisë arsimore ka të drejtë edhe ta ist”, “Mësues mjeshtër”. Rritja në kategoshkarkojë drejtorin e shkollës për shkelje ri e mësuesit bëhet nëpërmjet përvojës, të dispozitave të këtij ligji dhe akteve të trajnimit dhe pasi të ketë dhënë me sukses tij nënligjore, shkelje të etikës e të sjel- provimin përfundimtar të kategorisë përljes në institucion, si dhe për mosreal- katëse të kualifikimit. Çdo kategori kualiizime të institucionit. Ndërsa nëndrej- fikimi shoqërohet me një shtesë në pagë, torët do të jenë kompetencë emërimi dhe masa e së cilës përcaktohet me vendim të shkarkimi i drejtorit të shkollës, pas Këshillit të Ministrave.
Kandidaturat që do të konkurrojnë do të përzgjidhen nga një komision i posaçëm, në përbërje të të cilit do të jenë edhe kreu vendor i arsimit si dhe ai i pushtetit lokal