Het Formaatste Nieuws 2019 by Formaat vzw

JAARVERSLAG FORMAAT 2019

HET F ORMA ATSTE NIEUW S ikorganiseer.be, de website voor muziekorganisatoren, is gelanceerd

Baanbrekers investeert in levensloopbaan van jongeren

Stadswerk in Antwerpen, Gent, Kortrijk en Oostende

euro. ‘Het is de eerste keer dat er geld wordt vrijgemaakt voor de volle vier jaar’, zegt Dalle over de stevige impuls. “We willen de jeugdhuizen financiële zekerheid bieden en verlossen van administratieve overlast. Zo hoeven ze niet langer bezig zijn met het schrijven van een jaarlijks subsidiedossier, maar kunnen ze meer tijd steken in wat ze het beste doen: jongeren versterken.”

JONGEREN AAN HET ROER IN NIEUW JEUGDHUIS NIEUW GENT

In Form! Op 28 november 2019 organiseerde Formaat met In Form! een inspiratievoormiddag over open jeugdwerk, waar we zo’n 100 jeugdwer kers en andere jeugdwerksympathisanten mochten verwelkomen. In het voorjaar van 2019 verbreedde Formaat haar missie, om op die manier dichter aan te sluiten bij de realiteit van haar achterban en haar belangrijkste doelgroep: jongeren. Meer specifiek gaat het dan vooral over jongeren die zich op één of andere manier organiseren om aanbod te creëren met en voor leeftijdsgenoten.

In Form! was geen eindpunt, maar vooral een tussenstop in een langer gesprek over wat open jeugdwerk nu precies kan beteke-

nen. Op 28 november wilden we vooral heel wat partners en medestanders betrekken om mee antwoord te zoeken op deze vraag. Naast personeel en bestuurders van Formaat namen ook heel wat jeugdwerkers uit de sector en het landelijk jeugdwerk deel. Ook lokale besturen kwamen hun licht opsteken over open jeugdwerk.

Waarom open jeugdwerk?

VERKIEZINGEN 2019: TIJD VOOR EEN MEMORANDUM VAN FORMAAT Op woensdag 13 maart 2019 openden de deu ren van jeugdhuis Nieuw Gent voor het eerst. Een mijlpaal voor de jongeren uit de wijk, die al jaren ijverden voor hun eigen plek. Dat die er nu is, is hun verdienste. Het waren zij die naar ons komen met hun dromen, wij namen die uitdaging maar al te graag aan. Samen stampten we een geprofessionaliseerd jeugdhuis uit de grond, waarin de jongeren centraal staan. Eigenaarschap is het code woord. Heel wat Gentenaars weten niet eens waar Nieuw Gent ligt. De buurt heeft van alle Gentse wijken de meeste sociale woningen en worstelt met een niet al te beste reputatie. Dat is jammer, want wij kunnen alleen maar vaststellen dat de inwoners van deze volkse wijk echt nog tijd maken voor elkaar en dat de samenhorigheid er groter is dan elders. Dat is ook de kracht van het jeugd-

huis: tieners en jongeren begroeten elkaar als ze het jeugdhuis binnenkomen en praten ook daarna nog met elkaar. Eindelijk hebben ze een plek om elkaar in alle rust te ontmoeten, een plek waar niets moet.

Er moet niets in het jeugdhuis van Nieuw Gent, maar er gebeurt wel bijzonder veel. Sinds de opening gonst het gebouw van de bedrijvigheid. Oudere jongeren komen helpen bij de tienerwerking. Getalenteerde artiesten die in de wijk opgroeiden, bieden aan om workshops te geven, van beatbox tot beatmaking. De opnamestudio draait op volle toeren. Moeders uit de wijk koken er af en toe voor de jongeren. Oude bokskampioenen willen samenwerken voor een lessenreeks. En dat allemaal zomaar, voor de wijk.

Op 26 mei 2019 kozen we nieuwe Vlaamse, federale en Euro pese besturen. Die verkiezingen waren, net zoals de ge meenteraadsverkiezingen van 2018, ontzettend belangrijk voor kinderen en jongeren. Het Vlaamse, federale en Euro pese beleid hebben immers een invloed op hun leefwereld, rechtstreeks en onrechtstreek. Daarom wil Formaat de stem van kinderen en jongeren laten horen én versterken.

Een memorandum van Formaat In de maanden voor de verkiezingen leerden we veel bij. Waar liggen kinderen en jongeren wakker van? Wat vinden ze belangrijk? Hoe zien ze hun toekomst? Wat moet er veranderen?

Uit dat proces kwamen acht brede thema’s die onontbeerlijk zijn om het jeugdwerk van de toekomst te waarderen, uit te breiden en te versterken. Aan die thema’s hangen telkens standpunten, vragen en/of eisen vast. We vroegen aan beleidsmakers om die ter harte te nemen en, samen met ons, te zorgen voor een open, sociale en solidaire samenleving. Die vraag blijven we ook vandaag herhalen.

Algemeen directeur Tom Willox verlaat Formaat 2

2 | NIEUWS

EDITIE 2019 H E T F O R M A A T S T E N I E U W S

FORMAAT EN DE JEUGDHUIZEN IN DE PERS IN 2019 ROJM gaat samen met nieuwkomers ‘op stap naar werk’

V O O R W O O R D

De hele tijd dacht ik bij mezelf wat ik nog kon toevoegen. Ik vond dat de verstandige dingen al verteld waren. Op het podium, in de vergaderzaaltjes en de werkgroepen. Maar er was me gevraagd een slotwoordje te doen. Dus moest ik nog wel iets verzinnen. Ik pijnigde het creatieve deel van mijn hersenen. En ik dacht bij mezelf, ik geef er nog een lap op. Extra power. Maar ik zet het publiek eerst nog even op het verkeerde been.

Hoe meer alles om je heen verandert, hoe meer er hetzelfde blijft. Dat wordt al wel eens beweerd. Zowel door tegenstanders van verandering, als door zogenaamde verdedigers die stiekem hopen dat er niet teveel verandert. Maar de wereld verandert echt. Zelfs de struisvogel met de kop in het zand kan er niet omheen. Hoe die veranderde wereld er zal uitzien? Ik weet het niet. Ieder van ons zal ermee in aanraking komen. Maar het zullen vooral de kinderen en jongeren van vandaag zijn die in deze veranderde wereld hun weg zullen moeten vinden. Zij hebben nieuwe verwachtingen en bouwen zelf aan nieuwe vormen om samen dingen te doen. Het is in hun belang dat ook het jeugdwerk hier verantwoordelijkheid in opneemt. Formaat maakte een verstandige keuze om hier aan mee te bouwen. Het concept ‘open jeugdwerk’ is geboren. Opnieuw naar mijn slotwoordje. Neen, het is geen oude wijn in nieuwe zakken. Wel een nieuw verhaal op maat van vragen en behoeften van 21ste-eeuwse jonge mensen. Open jeugdwerk biedt ruimte voor nieuwe werkvormen. Het geeft plaats aan groepen jongeren die geen eigen plek vinden in het oude jeugdhuis. Het zoekt een diversiteit aan antwoorden op de uitdagingen van vandaag. Om af te sluiten was mijn vraag of iedereen mee wil bouwen? En of iedereen in vorm was? Het antwoord was een volmondig en krachtig ja. En dat stemt me hoopvol voor onze toekomst.

Open jeugdwerk betekent niet dat we alles overboord kieperen. Neen, wat goed is blijven we koesteren. Het jeugdhuis zoals we dat kennen blijft overeind. De bovenlokale projecten, waar we zo trots op zijn, zullen nog groeien. Open jeugdwerk voegt een extra dimensie toe en trekt oude grenzen open naar nieuwe, verre horizonten. Ik geloof hier vast in en ben erg nieuwsgierig waar deze keuze ons naartoe zal leiden.

De strateeg die ons op de paden van verandering inspireerde en begeleidde ga ik missen. Onze algemeen directeur Tom vond eind vorig jaar voor zichzelf een nieuw verhaal. Ik ben fier op zijn prestaties van de afgelopen jaren. Ik ben hem erg dankbaar. Hij heeft Formaat mee sterk gemaakt zodat we met onze ploeg en onze leden de uitdagingen van de toekomst kunnen trotseren. Joris De Bleser voorzitter Formaat vzw

Colofon Het Formaatste Nieuws, EDITIE 2019 Uitgave van Formaat vzw De Wittestraat 2, 2600 Berchem (T) 03 226 40 83 – (E) info@formaat.be – (W) www.formaat.be V.U.: Kara Eestermans – p/a De Wittestraat 2, 2600 Berchem REDACTIE: Free Anckaert, Nick Beerens, Ilja Bracke, Roxanne Cox, Joris De Bleser, Adriaan de Roover, Inge de Wolf, Magaly Dezutter, Hans Dockx, Sean Hendrickx, Joke Hüwels, Eline Louis, Stef Moens, Elmo Peeters, Raf Scholiers, Lisa Staelens, Katrien Van de Mosselaer, Marlies Van Maele, Ken Van Roose, Jan Verbrugge, Valerie Vonck EINDREDACTIE: Jasper Van Loy, Adriaan de Roover VORMGEVING: Pepijn Haghebaert DRUK: EPO – Lange Pastoorstraat 25, 2600 Berchem

Met het project ‘Samen op stap naar werk’, wil het Mechelse jeugdcentrum ROJM mensen met een migratie-achtergrond helpen in hun zoektocht naar een job. In zijn dagelijkse werking organiseert ROJM heel wat activiteiten voor jongeren met een migratie-achtergrond, maar zodra die jongeren 25 jaar of ouder zijn, staan ze er vaak alleen voor. “Onze doelstelling is om, gedurende twee jaar, honderd mensen te begeleiden”, vertelt Sahd Yaballah, coördinator van ROJM. Het Nieuwsblad, 22 januari 2019

Fuiven met een handicap

Jeugdhuis Den Dijk in Sint-Lenaarts zet op 15 februari de deuren open voor jongeren met een handicap met een heuse Valentijnsfuif. “Met het Steunpunt Vrijetijd Gehandicapten Kempen (SVGK) streven we ernaar om zo veel mogelijk kansen te creëren voor G-jongeren. Die willen ook graag naar een fuif of een lief hebben”, weet medewerker Annick Loos. Gazet van Antwerpen, 30 januari 2019

Geen jeugdhuis meer, wel ‘co-creatie’

“Na twintig jaar is er een einde gekomen aan het klassieke jeugdhuisverhaal van jeugdhuis X in Hoeselt. Jongeren ontmoeten elkaar vaker digitaal en zijn op zoek naar nieuwe ervaringen”, meent Croux, schepen van Jeugd. “Daarom hebben we met Formaat onderzocht wat Hoeseltse jongeren willen. Ze willen nog steeds een ontmoetingsplaats, maar de invulling wordt anders. Het kan gaan van een kookworkshop, moestuin of koffiebar tot een afterwork of vergaderlokaal.” Het Belang van Limburg, 12 maart 2019

len kunnen noteren over hoe we als jeugdhuis duurzaam en klimaatvriendelijk kunnen handelen”, besluiten de jongeren. Het Belang van Limburg, 26 maart 2019

Ook grote Belgische bands waren ooit lokale helden

Jongeren van Nieuw-Gent hebben eindelijk eigen plekje dankzij jeugdhuis

Tientallen jongeren waren gisteren aanwezig op de opening van Jeugdhuis Nieuw-Gent, dat de stek moet worden waar de zestien- tot twintigjarigen uit de buurt al jaren nood aan hebben. ‘Ik woon al mijn hele leven hier’, zegt Ayoub El-Barkani. ‘We hebben hier nooit een eigen plek gehad. We hadden er geen idee van wie we moesten aanspreken bij de stad. Tot één van ons, Brahim, wel de juiste persoon vond. Een eigen plek is zo belangrijk voor zestien- tot twintigjarigen, want dat is periode in je leven waarin je op het verkeerde pad kan belanden.’ De Standaard, 14 maart 2019

Jeugdhuis NachtWacht verzamelt duurzame ideeën

De jongeren van jeugdhuis de NachtWacht hebben hun beste beentje voorgezet tijdens de activiteit ‘Zonhoven in de Wereld’. Met een stroomgenerator van zonnepanelen, een chef-kok die duurzame wraps op het bord toverde en een OXFAM-stand met fairtrade-producten overtuigden ze jong en oud dat een gezonde levenshouding met oog voor het klimaat en de derde wereld een must is. “We hebben eveneens een ideeënmuur waarop bezoekers voorstel-

Tijdens de vierde editie van Lokale Helden palmen artiesten opnieuw honderden kleine podia in Vlaanderen en Brussel in. Een circuit waar ook grote Belgische bands vaak nog warme herinneringen aan koesteren. ‘Jeugdhuizen voorkomen de onnatuurlijke sprong van de slaapkamer naar het grote podium’, zegt Jente Pironet van Portland. ‘Zo leerde ik om stelselmatig te groeien door vaak in het Aarschotse jeugdhuis De Klinker op te treden. Een noodzaak, want als beginnende band moet je oppassen voor de onnatuurlijke sprong van slaapkamer naar groot podium. Toen we geselecteerd waren voor Humo’s Rock Rally konden we ons in het Turnhoutse jeugdhuis Wollewei klaarstomen voor het grote werk.’ Knack Focus, 26 april 2019

Een muziekevenement organiseren? Surf naar ikorganiseer.be

De nieuwe website ikorganiseer.be steunt jonge organisatoren van muziekevenementen. De site wil hen zin doen krijgen om te organiseren. Vlaanderen is al jarenlang een van de doeners op het vlak van muziekfestivals, concerten en muziekevenementen. Van kleine gemeente tot festivalweide, overal gebeurt er wel iets. Dat vereist een goede organisatie, een goede aanpak en vers, jong bloed dat wil organiseren. Daarom is er nu ikorganiseer.be, zeg maar een site vol “tips & tricks”. VRT NWS, 7 mei 2019

ALGEMEEN DIRECTEUR TOM WILLOX VERLAAT FORMAAT In oktober 2019 nam onze algemeen directeur Tom Willox afscheid van Formaat. Daarmee sloot hij een peri ode van zeventien jaar bij ons af. We zijn Tom dankbaar voor alle prachti ge jaren en wensen hem veel succes met zijn nieuwe avonturen. Ik heb de voorbije 17 jaar met ongelofelijk veel plezier en goesting gewerkt voor het jeugdhuiswerk. Op 1 mei 2002 wandelde ik binnen bij VFJ (de voorganger van Formaat) als net afgestudeerd groentje. Ik heb zoveel geleerd in de organisatie: vormingswerk, onderzoek, projecten organiseren, lobbywerk, schrijven, een organisatie leiden en zoveel meer. 10 jaar geleden werd ik directeur van de organisatie. Dat is een kans waar ik heel dankbaar voor ben en altijd zal blijven. Ik heb me er keihard voor gesmeten en de voorbije 10 jaar, samen met vele an-

deren, Formaat verder uitgebouwd tot een organisatie waar niemand om heen kan. Een organisatie met superveel impact, die voorop loopt en die nooit stil staat.

• Met meer dan 425 leden • Met innovatieve praktijkontwikkeling in Antwerpen en Gent • Met een duurzame Vlaamse subsidiering voor jeugdhuizen van bovenlokaal belang • Met een vormings- en begeleidingsaanbod om duimen en vingers van af te likken • Met een stevige visie op de toekomst • En meer dan 50 Formaters die daarvoor elke (werk)dag met professionele passie aan de slag gaan. De voorbije twee jaar werkte ik vooral aan een nieuwe structurele onderbouw voor de organisatie,

begonnen vanuit personeelsbeleid, geëvolueerd naar een fundamenteel herbekijken van missie, visie en het organisatiemodel. Formaat is daarmee klaar voor een volgende fase. Het is dus niet toevallig op dit moment dat ik Formaat met een gerust hard kan loslaten. Ik wil iedereen van harte danken voor de fijne samenwerking, de babbels, de discussies, de projecten, de kansen. Blijf mee bouwen aan krachtig jeugd(huis)werk!

NIEUWS | 3

H E T F O R M A A T S T E N I E U W S EDITIE 2019

IKORGANISEER.BE, DE WEBSITE VOOR MUZIEKORGANISATOREN, IS GELANCEERD In de lente van 2019 werd ikorganiseer. be gelanceerd. ikorganiseer.be is een gloednieuwe website die jonge organi satoren van muziekevenementen on dersteunt, informeert en inspireert. De website moet jongeren zin doen geven om te organiseren en hen op een hel dere manier van correcte informatie voorzien. ikorganiseer.be is de opvolger van fuifpunt.be. Die website bood tot 2017 informatie rond alles wat te maken had met fuiven. Maar de term fuif is anno 2019 te beperkt en komt niet meer tegemoet aan de noden die organisatoren van muziekevenementen vandaag hebben. Als federatie van jeugdhuiswerk in Vlaanderen bouwde Formaat jarenlang expertise op rond muziekevenementen. Zo kwam deze doelstelling bij Formaat terecht en keurde Vlaams Minister van Jeugd die in 2018 goed. “Vlaanderen is rijk aan jongeren die binnen en buiten het jeugdwerk expe-

rimenteren met organiseren. Een one stop shop als ikorganiseer.be zal hen goesting geven om vooral zo verder te doen en nog vele anderen zin geven om te ondernemen. Het is mooi om te zien hoe alle experts in het veld hiervoor de krachten bundelen. Dankzij hen krijgen jongeren de nodige inspiratie, info en tools om de vele evenementen in onze regio naar een nóg hoger niveau te tillen.” - Sven Gatz, voormalig Vlaams Minister van Jeugd

Meer dan informatie en wetgeving Ook jeugdwerkers en jeugdambtenaren zullen hun gading vinden op ikorganiseer.be. Het helpt hen om hun evenementenbeleid tot een hoger niveau te tillen en jongeren correct te adviseren. Vanaf het najaar van 2020 kunnen beleidsmakers en koepelorganisaties bij ikorganiseer.be terecht om kadervorming te organiseren voor hun (lokale) jonge organisato-

ren rond verschillende thema’s zoals ecologisch en inclusief organiseren tot programmatie en financiën. Ikorganiseer.be kwam tot stand in samenwerking met zeven structurele partners: De Ambrassade, Chiro jeugd Vlaanderen, Scouts & Gidsen, KLJ, Bataljong, KSA, en muzikantenorganisatie VI.BE. ikorganiseer.be

HET IS MOOI OM TE ZIEN HOE ALLE EXPERTS IN HET VELD KRACHTEN HEBBEN GEBUNDELD VOOR DIT PLATFORM. EEN ONE STOP SHOP ALS IKORGANISEER. BE ZAL JONGEREN GOESTING GEVEN OM TE ONDERNEMEN EN ORGANISEREN Sven Gatz, voormalig Vlaams Minister van Jeugd

FINANCIËLE BOOST VAN VIER JAAR VOOR VLAAMSE EN BRUSSELSE JEUGDHUIZEN Goed nieuws voor de Vlaamse en Brus selse jeugdhuizen en het bovenlokaal jeugdwerk. De Vlaamse regering maakte eind oktober bekend meer dan 20 miljoen euro uit te trekken om 63 Vlaamse jeugdhuizen en jeugd werkorganisaties de komende vier jaar structureel te ondersteunen. Dat maakte Benjamin Dalle, Vlaams minis ter van Brussel, Jeugd en Media, op 30 oktober 2019 bekend tijdens een pers conferentie in jeugdhuis DAR in hartje Brussel. Het toekennen van de nieuwe subsidies kadert in het nieuw decreet bovenlokaal jeugdwerk, jeugdhuizen en jeugdwerk voor bijzondere doelgroepen. Voor de volgende vier jaar kunnen de geprofessionaliseerde jeugdhuizen een beroep doen op 14.789.800 euro aan subsidies. Voor het jeugdwerk voor kinderen en jongeren met een handicap is er een pot van 5.232.600 euro. ‘Het is de eerste keer dat er geld wordt vrijgemaakt voor de volle vier jaar’, zegt Dalle over de stevige impuls. “We willen de jeugdhuizen financiële zekerheid bieden en verlossen van administratieve overlast. Zo hoeven ze niet langer bezig zijn met het schrijven van een jaarlijks subsidiedossier, maar kunnen ze meer tijd steken in wat ze het beste doen: jongeren versterken.”

JEUGDHUIZEN ZIJN GEEN EILANDEN. ZE VERVULLEN EEN ESSENTIËLE ROL IN DE SAMENLEVING Vlaams minister van Jeugd

NIEUWE RAAD VAN BESTUUR VOOR FORMAAT Op de algemene vergadering van 21 maart 2019 werd een nieuwe raad van bestuur verwelkomd.

In jeugdhuis DAR werd het goede nieuws bekend gemaakt door Vlaams minister van Jeugd Benjamin Dalle

“Professionals en projecten in jeugdhuizen hebben groot effect”

Jeugdhuizen versterken in hun maatschappelijke rol

“Wij zijn blij dat de minister blijft investeren in de professionalisering van het jeugdhuiswerk”, zegt Sean Hendrickx, die voor Formaat de bovenlokale projecten bij de Vlaamse jeugdhuizen opvolgt. “De voorbije zes jaar tonen aan dat jeugdhuizen bovenop hun basiswerking mooie projecten uitbouwen rond ondernemingszin en artistieke expressie bij jongeren, de twee prioriteiten waarvoor de jeugdhuizen tot voor kort een subsidieaanvraag konden indienen. Met de middelen konden jeugdhuizen beroepskrachten aannemen. Die professionals maken echt wel het verschil in hun jeugdhuizen. Zij bouwen sterkere partnernetwerken uit voor hun jeugdhuis en bieden jongeren meer kansen om zich te ontwikkelen vanuit hun eigen interesses en ambities. Ze helpen het jeugdhuis ook aan een groter en diverser bereik. Zo zien we bijvoorbeeld dat steeds meer meisjes de weg naar het jeugdhuis vinden.”

“Naast ondernemingszin en artistieke expressie zullen jeugdhuizen nu ook extra kunnen inzetten op sociale cohesie”, gaat Sean verder. “Jeugdhuizen zijn open plekken waar jongeren het voor het zeggen hebben. Tegelijk nemen ze een belangrijke rol op in hun buurt. Voor ons is het accent op sociale cohesie de perfecte uitbreiding van wat jeugdhuizen over heel Vlaanderen nu al betekenen.” “Jeugdhuizen zijn geen eilanden,” beaamt Benjamin Dalle. “Ze vervullen een essentiële rol in de samenleving, niet in het minst binnen hun eigen gemeenschap en omgeving. Daarom willen we hen ook versterken met deze krachtige financiële boost. Zij weten als geen ander wat er leeft onder jongeren en kunnen hen dan ook het best ondersteunen.”

Na een open oproep eind 2018 werd de raad van bestuur van Formaat verkozen door de algemene vergadering. We zijn er trots op dat die raad van bestuur een gezonde mix is geworden van verschillende leeftijden, genders, affiniteiten met het veld, competenties, netwerken en provincies. We mogen zowel vrijwillige als professionele jeugdwerkers in ons bestuur verwelkomen. Sara Corsius, Sarah El Massaoudi, Bert Hertenweg, Cetin Ikiz, Yas mien Naciri, Sarah Smeets en Zoë Westelinck zijn onze nieuwe bestuurders. Matthias Coene, Joris De Bleser en Robin Vermeirsch zetten hun engagement verder. We bedanken graag ook de bestuurders waarvan we afscheid hebben genomen. Joost Vynckier, Wouter Lefevre, Bart Lenaerts, Jo Clauw, Jeff Van Poppel, Pieter-Jan Vanderbracht en Lamia Cheba hebben Formaat in de voorbije jaren uitgebouwd tot een stevige en impactvolle organisatie.

4 | NIEUWS

Op 28 november 2019 organiseerde Formaat met In Form! een inspira tievoormiddag over open jeugdwerk, waar we zo’n 100 jeugdwerkers en an dere jeugdwerksympathisanten moch ten verwelkomen. In het voorjaar van 2019 verbreedde Formaat haar missie, om op die manier dichter aan te sluiten bij de realiteit van haar achterban en haar belangrijkste doelgroep: jongeren. Meer specifiek gaat het dan vooral over jongeren die zich op één of andere manier organiseren om aanbod te creëren met en voor leeftijdsgenoten. “Formaat creëert ruimte voor jongeren en hun initiatieven door open jeugdwerk te stimuleren, te ontwikkelen en te verbinden. Met meer en sterker open jeugdwerk dragen we bij aan een meer duurzame samenleving die haar diversiteit inzet als een sterkte.”

In Form! was geen eindpunt, maar vooral een tussenstop in een langer gesprek over wat open jeugdwerk nu precies kan betekenen. Op 28 november wilden we vooral heel wat partners en medestanders betrekken om mee antwoord te zoeken op deze vraag. Naast personeel en bestuurders van Formaat namen ook heel wat jeugdwerkers uit de sector en het landelijk jeugdwerk deel. Ook lokale besturen kwamen hun licht opsteken over open jeugdwerk.

Waarom open jeugdwerk?

De keuze voor ‘open jeugdwerk’ is evident: de term sluit nu eenmaal beter aan bij de diversiteit van de brede groep initiatieven die Formaat vandaag ondersteunt. Binnen de groep van 411 initiatieven die lid zijn van Formaat, zien we immers heel wat verschillende vormen van jeugdwerk en jeugdhuiswerk terugkomen. Waar we een aantal jaren geleden campagne voerden met ‘I LOVE MY JEUGDHUIS’ kunnen we vandaag aan de slag met verschillende variaties op hetzelfde thema: van I love my jeugdhuis, jeugdclub, jeugdcentrum tot en met I love my bovenlokaal project, Baanbrekers en Haven. Ook de thema’s waarrond onze leden aan de slag zijn, lopen intussen uiteen. De kern van open jeugdwerk gaat over open ontmoeting tussen jongeren. Maar dat kan met heel wat verschillende insteken: kunst en cultuur, ondernemerschap, sociale cohesie, sport, huiswerkbegeleiding, werk, welzijn, identiteitsontwikkeling, kortom: alles waar jongeren mee bezig zijn.

EDITIE 2019 H E T F O R M A A T S T E N I E U W S

Met ‘open jeugdwerk’ kiest Formaat voor de erkenning van de verbreding van het landschap dat er nu al is. We stimuleren partnerorganisaties en overheden om jeugdwerk en jeugdhuiswerk op een brede manier in te vullen en de verschillende vormen van open jeugdwerk ook te erkennen en ondersteunen. Alleen zo krijgen we een voldoende breed landschap, met een grote diversiteit aan initiatieven, dat een plek creëert voor zo veel mogelijk jongeren. Jeugdwerk kan immers vanuit verschillende hoeken worden opgezet en ondersteund: er is geen ‘one size fits all’ formule. Enkel wanneer de diversiteit van jongereninitiatieven wordt omarmd, kunnen we plekken creëren die voor iedereen werken en toegankelijk zijn. Want dat blijft voor Formaat de belangrijkste definitie van jeugdwerk: jeugdwerk is wat werkt voor jonge mensen. Daarbij willen we niet voorbijgaan aan de waarde van wat vandaag al werkt. Het jeugdhuiswerk dat we de voorbije decennia hebben ondersteund vormt immers de bestaansreden van Formaat. Het gaat over jongeren die samen initiatief opzetten voor zichzelf en andere jongeren.

Wat is open jeugdwerk?

Open jeugdwerk is een term die tot op heden vooral wordt gebruikt door de Europese Federatie voor Jeugdclubs, ECYC (European Confederation of Youth Clubs), die 20 Europese federaties uit 18 landen overkoepelt en op die manier bijna 1.2 miljoen jongeren vertegenwoordigt. Voor ECYC gaat open jeugdwerk over het aanbieden van kansen aan jongeren op basis van vrijwillig engagement in de vrije tijd. Op die manier krijgen kinderen en jongeren kansen om een actieve rol te spelen in de samenleving en krijgen ze leer- en ontwikkelingskansen. Open jeugdwerk kan plaatsvinden in jeugdhuizen, jongerenprojecten, jeugdcentra, via vindplaatsgericht jeugdwerk … Participatie, empowerment en educatie staan daarbij centraal.

Open jeugdwerk als gedeeld verhaal

Formaat kan het verhaal rond open jeugdwerk niet alleen schrijven: het moet ingebed zijn in de bredere jeugdwerksector. Een van de eerste vragen die we ons hebben gesteld bij het opzetten van het traject, was de vraag wie onze belangrijkste stake holders zijn. Wie moet er mee aan boord? Die groep partners en medestanders is breed: van onze eigen achterban, bestuur, personeel en vrijwilligers tot partnerorganisaties waar we

vandaag al mee samenwerken, van collega-organisaties die we tegenkomen op het veld, zowel op lokaal als op landelijk niveau tot lokale besturen en de Vlaamse overheid, die een belangrijke rol te vervullen hebben wat betreft het scheppen van een voorwaardenscheppend kader. De inspiratiedag was dan ook de dag bij uitstek om in gesprek te gaan met deze stakeholders. Hoe kan open jeugdwerk eruitzien en wat kan het betekenen in de dagdagelijkse praktijk van jeugdwerkers en jeugdambtenaren? Wat kan het betekenen voor jongeren?

Wie werd betrokken bij het proces en hoe?

Formaat is vanuit de bestaande definitie van open jeugdwerk vertrokken om zelf een invulling te geven aan het concept open jeugdwerk. Daarbij gaan we op zoek naar een invulling die zoveel mogelijk aansluit bij de bestaande achterban en tegelijkertijd inspirerend kan zijn voor nieuwe leden en nieuwe organisaties, voor partners op het veld en voor lokale overheden. Om die reden organiseerde Formaat in 2019 een traject dat bestond uit verschillende stappen. We lieten ons daarin ondersteunen door Levuur, expert in participatieprocessen.

• Via een online bevraging gaven we jongeren uit jeugdhuizen en andere leden van Formaat, jeugdwerkers uit zowel jeugdhuizen als andere (lokale) jeugdwerkorganisaties, jeugdambtenaren en partners de kans om hun visie te delen op hedendaags jeugdwerk. • Intern werden zowel bestuurders, personeelsleden als vrijwilligers en leden van de Algemene Vergadering en de RAAT (de jongerenraad van Formaat) bevraagd over wat jeugdhuiswerk vandaag is en wat het in de toekomst kan zijn. • We brachten onze belangrijkste externe stakeholders in kaart en gingen met hen in gesprek over open jeugdwerk. • We bevroegen verschillende goede praktijken van open jeugdwerk, zowel bij de bestaande leden als bij andere jongereninitiatieven. • Daarnaast organiseerden en observeerden we verschillende experimenten in jeugdhuizen, om te toetsen hoe open jeugdwerk er uitziet, hoe het er kan uitzien, hoe het er moet uitzien.

Wat is open jeugdwerk volgens Formaat?

Dit proces vormde de basis om verder invulling te geven aan het concept open jeugdwerk en dit via verschillende stappen af te toetsen.

De basis van open jeugdwerk sluit aan bij de kern van jeugdhuiswerk, wat voor Formaat de oervorm is van open jeugdwerk. In essentie draait het hierom: open jeugdwerk is wat werkt voor jonge mensen. De kern van open jeugdwerk ligt in zelforganiserende jongeren die activiteiten en ontmoetingsmogelijkheden opzetten voor andere jongeren. Formaat formuleerde ‘openheid’ als belangrijkste grondwaarde, waaruit elk open jeugdwerkinitiatief vertrekt. Openheid zorgt er voor dat open jeugdwerk zeer laagdrempelig en breed toegankelijk is.

Daarnaast formuleert Formaat vier basisbouwstenen die de kern vormen van open jeugdwerk en die zijn gebaseerd op de jeugdhuismethodiek) en vier maatschappelijke bouwstenen (die dienen om jongerenintiatieven en jeugdhuizen uit te dagen om ook een maatschappelijke rol op te nemen).

4 Basisbouwstenen – de kern van open jeugdwerk

• Jongeren centraal • Open jeugdwerk is van, voor en door jongeren. In het open jeugdwerk staan jongeren aan het roer: zij krijgen een duidelijke plaats in de besluitvormingsprocessen over de organisatie en haar aanbod. • Open Ontmoeting • Open jeugdwerk creëert kansen voor jongeren om elkaar te ontmoeten. In open jeugdwerk staat ontmoeting voorop. Daarom is open jeugdwerk breed toegankelijk en laagdrempelig: vrije inloop, bereikbare locatie, democratisch prijzenbeleid … • Groeien en leren • Open jeugdwerk is een experimenteerplek waar je kan leren en groeien door te doen en te ervaren. Open jeugdwerk biedt ruimte om te experimenteren, voor het ken-

nismaken met een breed palet aan thema’s en het ontwikkelen van vaardigheden in brede zin. • Collectief • Open jeugdwerk vertrekt vanuit groepen jongeren. Open jeugdwerk is groepswerk en stimuleert netwerkvorming en vriendschappen, ook buiten de gekende kringen.

4 Maatschappelijke bouw stenen – de maatschappelijke rol van open jeugdwerk

• Democratiserend • Open jeugdwerk is een experimenteerplek voor dialoog, democratische besluitvorming en participatie. • Buurtgericht • Open jeugdwerk werkt aan open, solidaire en warme buurten. • Politiserend • Open jeugdwerk maakt jongeren betrokken, versterkt hen en geeft hen een stem, zodat ze meer impact kunnen hebben op de samenleving. • Gelijkwaardig • Open jeugdwerk is breed toegankelijk, zet in op gelijkwaardigheid en zet diversiteit in als een sterkte.

Wat na In Form!? Het traject dat we liepen in 2019 legde het fundament voor het project waar Formaat de komende jaren verder aan wil werken. In 2020 en daarna willen we de verschillende bouwstenen verder concretiseren door in de praktijk te duiken en bij onze leden op zoek te gaan naar hoe zij werken rond politisering, democratisering, de buurt en gelijkwaardigheid. We willen daarbij vooral de sector in beeld brengen. Wie benieuwd is naar het vervolg kan daarover lezen in de brochure die later dit voorjaar verschijnt. Hou ook onze website en sociale media in de gaten!

NIEUWS | 5

H E T F O R M A A T S T E N I E U W S EDITIE 2019

JONGERENINCUBATOR HAVEN WINT DE EUROPEAN ENTERPRISE PROMOTION AWARD Incubator Haven heeft de prijs voor ‘Promoting the entrepreneurial spirit’ gewonnen op de European Entrepreneu rial Promotion Awards. Haven ging de award persoonlijk afhalen in Helsinki. De Europese Commissie reikt de awards jaarlijks uit aan organisaties die onder nemerschap op de kaart zetten. Haven bestaat nog maar drie jaar en ondersteunt op dit moment zo’n tachtig jongeren. De organisatie is dus zeer opgetogen met de prestigieuze prijs. “We zijn heel trots op wat we de afgelopen jaren hebben verwezenlijkt”, reageert Katrin van Haven. “Dat we daar op deze manier voor worden beloond, doet heel veel deugd, maar het motiveert ons vooral om door te gaan op ons elan. We willen onze werking graag uitbouwen naar meer jeugdwerkpartners in Vlaanderen en België, ons aanbod uitbreiden en van ondernemerschap een evenwaardige keuze maken voor jongeren, naast werken en studeren.”

Over Haven

Haven is een activiteitencoöperatie die jongeren van 18 tot 30 jaar zakelijk ondersteunt in een traject dat maximaal twee jaar kan duren. Daarvoor werkt Haven samen met 25 jeugdpartners over heel Vlaanderen. Daar helpen coaches de jongeren om hun idee uit te denken en de eerste stappen te zetten. Wanneer hun idee klaar is voor de markt en getest kan worden, kunnen ze aan een traject bij

NIEUWE ORGANISATIESTRUCTUUR Tussen 2010 en 2019 kreeg Formaat er heel wat taken bij. Naast het ondersteunen van jeugdhuizen in Vlaanderen gingen we onder meer zelf jeugdhuiswerk in een stedelijke context ontwikkelen en startten we arbeidstrajectbegeleiding voor jongeren op in Antwerpen. Zo kon ook het team groeien: ondertussen is het aantal Formaatmedewerkers verdriedubbeld sinds 2010. Fijn, maar die stevige groei vraagt wel om (zelf)reflectie.

Haven beginnen. De jongeren komen in een netwerk van ondernemende jongeren terecht.

Tien jeugdhuizen uit het dichte netwerk van Formaat vzw namen het initiatief om Haven op te richten. De coöperatie ondersteunde in de voorbije drie jaar meer dan tachtig jongeren bij de opstart van hun project. Door de nauwe samenwerking met jeugdwerkplekken is Haven een regionaal ecosysteem in Vlaanderen geworden dat het ondernemersklimaat op lokaal niveau versterkt. Dat doen we door jongeren een breed regionaal netwerk aan te bieden en coaches lokaal op te leiden tot ondernemerscoaches. Daarnaast moedigt Haven jongeren aan om te leren door ‘het te doen’ en zo een project op te starten dat ecologisch en sociaal verantwoord is in de huidige maatschappij.

Haven wordt ondersteund door VLAIO (Vlaamse Jonge Ondernemingen).

Coaching

“Jongeren die bij ons een traject volgen, worden altijd zoveel mogelijk individueel ondersteund”, vertelt Haven-coach Zoë Pauwels van mijnLeuven. “Wij zitten met hen samen en bekijken samen waar zij nood aan hebben. Dat kan een klankbord zijn of andere jongeren waar ze mee in contact kunnen komen. Vaak komen ze ook langs in onze co-workingspace. Die plek staat open voor alle jongeren die hier minstens halftijds willen werken. Wij hebben gemerkt dat veel jongeren tegenwoordig een plek nodig hebben waar ze professioneel kunnen werken en daar is onze co-workingspace de perfecte plaats voor.” www.havencoop.be

“EEN DAGJE VERPOZEN ONDER EENSGEZINDEN, TIPS & TRICKS EN LEKKER ETEN DAARBIJ … DE OPGEFRISTE JEUGDWERKER KAN ER TERUG EEN JAARTJE TEGEN!” Bjorn Lintacker, bruggenbouwer T-Klub

Publicatie

LOKALE OVERHEDEN EN HET JONGERENWERK VAN DE TOEKOMST

In 2018 onderzocht Formaat de relatie tussen jeugdhuiswerk en de lo kale overheid. We bevroegen online 57 jeugdhuizen en 19 ambtenaren uit 31 steden en gemeenten. Daarna organiseerden we focusgroepen met jeugdhuizen en 4 jeugdambtenaren uit 11 steden en gemeenten.

Jaarlijks organiseert Formaat een Dag van de Beroepskracht (DVDBK). Perso neelsleden van jeugdhuizen kunnen er terecht voor een vormingsaanbod, een netwerkmoment en lekker eten. Van die goede gewoonte weken we ook dit jaar niet af. In 2019 draaide de vormingen rond welzijn, de sociale cohesie in de buurt en de kracht van verandering van, voor en door de beroepskracht. Daarvoor nodigden we verschillende boeiende sprekers uit. De mensen van Streetwize leerden ons dat succesvolle verandering gedragen wordt door hoofd, hart en handen. Bazzz maakte ons bewust van onze privileges. Circusplaneet gaf inzicht in subtiele drempels die zorgen voor (on)bewus-

Afgelopen jaar formuleerden we een nieuwe missie, waarin alle opdrachten die we uitvoeren een plek hebben gekregen. Om die nieuwe missie waar te maken en om van Formaat een nog fijnere werkplek te maken, wilden we meer mensen bewust laten nadenken over hoe Formaat in elkaar zit. Tijdens een tweedaagse denkoefening in het Verloren Bos in Lokeren zette een twintigtal medewerkers de eerste lijnen uit voor een nieuwe organisatiestructuur. Vertrekkende vanuit de principes van een innovatieve arbeidsorganisatie (IAO) gingen we op zoek naar een nieuwe manier van samenwerken en kwamen we uit bij zelfsturing en een horizontalere structuur. In onze nieuwe structuur staan de teams centraal. Die sturen en leiden de organisatie. Elk team richt zich naar een bepaalde doelgroep en kan autonoom besluiten nemen. Zo werd in 2019 de nieuwe organisatiestructuur uitgetekend in een uitgebreid proces. In 2020 gaan we verder met de implementatie van de structuur naar de praktijk. Wat betekent het voor teams om zelfsturend te zijn? Hoe nemen we gedeeld leiderschap op? Het belooft een boeiend “IAOjaar” te worden.

De bevragingen gaven ons meer inzicht in de manier waarop jeugdhuizen onder steund worden door de lokale overheid en hoe ze die ondersteuning ervaren. Ze gaven ons ook een goed idee van wat jeugdhuizen zelf willen. te uitsluitingsmechanismen en samen met Mitzy Van den Eynde leerden we hoe we onze creativiteit kunnen inzetten op de werkvloer. ZIN gaf ons tools voor duurzame bewustwording, identiteitsontwikkeling en samenwerkingen op het werk. Robinetto liet ons tot slot zien hoe je een plasticvrij festival kan organiseren. Helemaal zen, vol zin in het jeugdwerk, met een hoop nieuwe contacten op zak én met een volle maag trokken de beroepskrachten er weer voor een jaar op uit.

“DE VORMING VAN STREETWIZE HEEFT ME DOEN INZIEN DAT JE MET KLEINE STAPJES TOCH CONCRETE STAPPEN EN ACTIES KAN ONDERNEMEN. GEWOON GAAN IS ALTIJD DE BOODSCHAP!” Tabarah Njie, projectmedewerker Bouckenborgh

Op basis van de enquête ontwikkelde Formaat een vernieuwde visie op jeugdhuiswerk en lokaal beleid. Het onderzoek werd gebundeld in een publicatie ter inspiratie voor lokale besturen om jeugdhuiswerk en jongereninitiatieven te ondersteunen. In die publicatie schetsen we onze visie en gaan we onder meer in op subsidiemodellen, infrastructuur, de rol van de lokale overheid, tewerkstelling en superdiversiteit.

De publicatie kan gratis gelezen worden op de website van Formaat. Daar kan ze ook op papier worden besteld.

www.formaat.be/publicatie/lokale-overheden-en-het-jongerenwerk-van-de-toekomst

6 | NIEUWS

EDITIE 2019 H E T F O R M A A T S T E N I E U W S

Vorming

FORMAAT ONDERSTEUNT VRIJWILLIGERS EN BEROEPSKRACHTEN OP MAAT

Met een waaier aan vormingen onder steunt Formaat jaarlijks honderden vrijwilligers en beroepskrachten uit jeugdhuizen. We lichten een deel van ons vormingsaanbod uit.

EQUIPE Het vormingstraject EQUIPE werd in 2019 uitgebreid met twee nieuwe trajecten. Naast de ondersteuning voor zakelijke beheerders kwamen er ook sessies voor voorzitters en communicatieverantwoordelijken bij. Dat we bestuurders met gelijkaardige profielen samenbrengen, is niet zomaar. Enerzijds zetten we in op vorming, anderzijds bieden we de collega-bestuurders ruimte om kennis uit te wisselen. Zo leren de deelnemers bij van mensen die met hetzelfde bezig zijn, maar in een ander jeugdhuis. Daar komen ze hopelijk allemaal sterker uit.

EQUIPE: Zakelijk Beheer – het traject dat deelnemers onder andere informeert over boekhouding en vzw-wetgeving – is ondertussen een vaste waarde in ons aanbod. In EQUIPE: Voorzitters vertrekken we van wat de deelnemers al weten en doen. We bespreken er de rol en stijl van de voorzitter, de taken in het jeugdhuisbestuur en processen rond groepsvorming. Tijdens EQUIPE: Communicatie maken de deelnemers kennis met verschillende soorten communicatie, zowel externe als interne, en de uitdagingen rond imago en zichtbaarheid. Dit aanbod bieden we aan in verschillende regio’s, telkens in een reeks van drie avonden. In 2019 gingen er EQUIPE-sessies door in Oostende, Kortrijk, Gent, Genk, Leuven en Antwerpen.

Opleiding instructeur

Ook in 2019 organiseerde Formaat een opleiding tot instructeur in het jeugdwerk. De opleiding moet de deelnemers helpen om inhoudelijke en groepsprocessen binnen het jeugdwerk te begeleiden. De opleiding tot instructeur is bedoeld voor jongeren vanaf 18 jaar met ervaring in het jeugdwerk, die graag als vrijwilliger een vorming willen begeleiden binnen het vormings- en opleidingsaanbod van Formaat. Toekomstige instructeurs kunnen hun expertise in het begeleiden van groepen jongeren verder uitbreiden tijdens de vormingsweekends ‘RADAR’, maar ook in het begeleiden van individuele jeugdhuizen. Daarnaast kunnen zij worden ingezet om een animatortraject te begeleiden.

De deelnemers worden in deze opleiding begeleid door ervaren instructeurs van Formaat. De cursus vindt één keer per jaar plaats en is verspreid over drie weekends in het najaar, op verschillende locaties. Eén weekend daarvan vindt plaats op RADAR, waar de deelnemers een observatieoefening kunnen uitvoeren. Het volledige traject tot instructeur bestaat uit 50 vormingsuren, 50 stage-uren en 4 uren eindevaluatie. Enkele onderwerpen die aan bod komen binnen het theoretische gedeelte zijn: feedbackregels, communicatie, werkvormen, structuur geven aan vormingsinhoud …

De afgelopen editie was opnieuw een knaller van Formaat. De begeleiderspoule werd aangevuld met een sterke en enthousiaste lichting instructeurs! Alle 11 de deelnemers die aan de vormig begonnen, hebben ze ook met succes afgerond en zijn klaar om aan hun stage te beginnen.

RADAR The Wedding

Onder de naam RADAR organiseert Formaat jaarlijks vier vormingsweekends in evenveel regio’s. Daar kunnen jeugdhuisliefhebbers uit heel Vlaanderen kennis en inspiratie opdoen. Voor de vierde en laatste editie van 2019 trok Formaat naar Malle voor het creatiefste en meest artistiek getinte weekend van de vier: RADAR The Wedding. RADAR The Wedding kwam tot stand in samenwerking met projectmedewerkers uit verschillende jeugdhuizen. Zij verzorgden een uitgebreid artistiek luik met workshops als fotografie, grafische technieken, juwelen ontwerpen, DIY-wellness, woord, rap en poëzie. De deelnemers konden zichzelf en elkaar laten verrassen door de creatieve uitspattingen van hun mede-RADAR-gangers. De apotheose was het trouwfeest dat de aanwezige deelnemers samen organiseerden, van de stereotiepe vrijgezellenavond tot een dessertenbuffet. Ook de burgemeester van Malle was van de partij om ons in de echt te verbinden.

Het creatieve deel werd geflankeerd door inhoudelijke RADAR-thema’s zoals het opstellen van een alcoholen drugsplan, EHBO op maat van je jeugdhuis, buurtgericht werken en evenementen organiseren. Voor ieder wat wils dus. De 96 enthousiaste deelnemers kunnen trots terugkijken op inspirerende vormingen, artistieke verrassingen en vooral een geweldige sfeer. Ook 2020 brengt een artistieke RADAR. Die zal doorgaan in Dworp.

Animatorcursus Ook in 2019 organiseerden Formaat en Gekkoo drie edities van de animatorcursus. De opleiding stoomt de deelnemende jongeren klaar om als animator aan de slag te gaan in de kinder- of jongerenwerking van hun eigen jeugdhuis en/of op het speelplein van hun de stad of gemeente. In 2017 organiseerden Formaat en de Antwerpse jeugdwerkorganisatie Gekkoo voor het eerst een gezamenlijke animatorcursus. Ondertussen hebben de twee organisaties acht gedeelde cursussen op de teller. Tientallen jongeren uit verschillende Antwerpse jeugdhuizen en pleinwerkingen vonden de weg naar deze uitdaging, vaak via hun jeugdwerker, en verdiepten zich week lang in deze interactieve opleiding.

EQUIPE

Opleiding instructeur

De animatorcursus richt zich specifiek tot alle jongeren vanaf 15 jaar die graag als vrijwilliger een engagement willen opnemen binnen de kinder- of jongerenwerking van hun eigen jeugdhuis of daarbuiten, bijvoorbeeld in de speelpleinwerking van hun stad of gemeente. Ook dat is ons doel: het netwerk van de jongeren uitbreiden.

De cursus kwam er op vraag van verschillende jeugdhuizen, elk met hun eigen noden. Met die diverse verzuchtingen hebben Formaat en Gekkoo altijd rekening gehouden. Ze pasten de inhoud van de cursus regelmatig aan en doen dat ook vandaag nog waar nodig. In de ondersteuning van jeugdhuizen met verschillende achtergronden bouwde Formaat de laatste jaren heel wat ervaring op.

De jongeren kunnen tijdens de cursus rekenen op een team van ervaren instructeurs in het jeugdwerk, die actief zijn als vrijwilliger bij Gekkoo of Formaat. De cursus vindt drie keer per jaar plaats, tijdens de krokus-, paas- en herfstvakantie, en telkens in Brecht. Enkele onderwerpen die aan bod komen in het theoretische gedeelte zijn: conflicthantering, speluitleg, diversiteit, groepsdynamica en EHBO.

RADAR Malle

Deelnemen aan een kadervormingstraject zoals dat van animator vraagt wat tijd en motivatie: je volgt 50 uren cursus, doet vervolgens ook 50 uren stage bij een erkende jeugdwerkorganisatie naar keuze en rondt af met een evaluatiemoment van 4 uur. Enkel wie het hele traject doorloopt, krijgt het animatorsattest van de overheid in handen.

Alvast een leuk weetje: Formaat en Gekkoo zullen in 2020 voor het eerst samen een hoofdanimatorcursus organiseren.

Animatorcursus

NIEUWS | 7

H E T F O R M A A T S T E N I E U W S EDITIE 2019

BAANBREKERS INVESTEERT IN LEVENSLOOPBAAN VAN JONGEREN Baanbrekers begeleidt Antwerpse jongeren op hun eigen tempo rich ting een duurzame job of opleiding. Op verschillende manieren krijgen de jongeren handvatten aangereikt om hun talenten scherp te stellen en ze te ontplooien. Daarbij wordt steeds gefo cust op het positieve en de eigenheid van elke jongere. Van ontdekken wie je bent en waar je goed in bent, tot het ondertekenen van een contract of het halen van een diploma, Baanbrekers ondersteunt bij elke stap. Via vindplaatsgericht werken, de Antwerpse jeugdhuizen en verschillende welzijnsorganisaties komen jongeren in contact met Baanbrekers. De meesten hebben op dat moment geen job en/of volgen geen opleiding. Samen met een Baanbreker of geëngageerde vrijwilliger stippelen ze een toekomstplan uit. Op die manier werden in 2019 meer dan 230 jongeren ondersteund. Tegelijk werd ook ingezet op preventief werken en op samenwerkingen met bedrijven om de kloof tussen jongeren en de arbeidsmarkt te verkleinen.

Schoolproject Sint-Agnes: leerlingen klaarstomen voor hun toekomst

Sinds enkele jaren start het schooljaar voor de leerlingen van 6 en 7 BSO op Sint-Agnes in Hoboken met een voormiddag Spelbrekers, een stellingenspel over het welzijn op school en de toekomst. Vaak bleek dat leerlingen geen idee hadden wat hun talenten waren en zonder concrete toekomstideeën afstudeerden of met school stopten. Daarom werd voor schooljaar 2019-2020 een tra-

Schoolproject Sint-Agnes

ject opgezet (i.s.m. de directie en de leerkrachten) waarbij Baanbrekers vijf keer met alle leerlingen een activiteit doet. In 2019 kwamen al drie activiteiten aan bod. Naast Spelbrekers werd ook een stadsspel georganiseerd. Met het stadsspel worden leerlingen uit hun comfortzone gehaald en leren ze samenwerken. Als derde activiteit vond een droomoefening plaats. Hierbij stimuleerden we jongeren om na te denken over hun toekomst en een concrete doelstelling te formuleren. In 2020 worden nog een salonbabbel met verschillende herkenbare rolmodellen en een infomarkt georganiseerd, zodat de leerlingen zich kunnen laten inspireren en hun netwerk kunnen vergroten. Die preventieve aanpak zorgt ervoor dat jongeren zich, nog voor ze de arbeidsmarkt betreden, bewust worden van hun talenten en valkuilen. Zo kunnen ze, met de ondersteuning van Baanbrekers en hun netwerk, stapsgewijs hun professionele doelstellingen waarmaken.

Stages in Albert Heijn

Baanbrekers + bedrijven In het voor- en najaar vonden de twee eerste beroepsverkennende stages (i.s.m. VDAB) plaats in Albert Heijn. Door een week deeltijds mee te draaien op de verschillende afdelingen, ontdekten negen jongeren wat het beroep van winkelmedewerker in een supermarkt inhoudt. Naast de inhoudelijke taken werd er ook aandacht besteed aan soft skills, door voor en na de stageweek in groep samen te komen om elkaar te leren kennen en bij te leren over werkattitudes. Enkele jongeren stroomden nadien door naar een deeltijdse job. Daarnaast werden vier korte logistieke opleidingen georganiseerd (i.s.m. Furbo, stad Antwerpen en JES vzw) om het attest van vorkheftruck, reachtruck, VCA en/of stapelaar te behalen. Twaalf Baanbrekers-jongeren haalden zo op acht dagen één of meerdere attesten én stroomde door naar een job.

BeCode leidt jongeren op tot webdeveloper

Van supermarkten over logistiek naar IT: Baanbrekers is ook partner geworden van BeCode, die jongeren gratis opleidt tot webdeveloper. Door de samenwerking vinden jongeren (ook zonder diploma) gemakkelijker hun weg naar de opleiding en wordt de IT-wereld gesensibiliseerd over het potentieel van deze jongeren. Ook in 2020 zetten we in op zo’n samen werkingen, preventie en het talent van de Antwerpse jeugd!

IN 2019 WERDEN ER MEER DAN 230 JONGEREN ZONDER JOB OF OPLEIDING INDIVIDUEEL ONDERSTEUND DOOR BAANBREKERS. www.baanbrekers.be

De voorbije jaren organiseerde For maat enkele meerdaagse inspiratiebe zoeken aan buitenlandse bestemmin gen zoals Kopenhagen, Rotterdam en Newcastle. Ook dit jaar was het zover: in januari trokken 22 jeugdwerkers voor vijf dagen naar Berlijn. Van 14 tot en met 18 januari gingen de jeugdwerkers op pad met de jeugddienst van Berlijn, de Deutscher Bundesjugendring. Ze bezochten onder anderen de straathoekwerkers van Gangway, co-workingspaces en sociaal artistieke projecten zoals Schlesische 27. We bezochten niet enkel inspirerende plekken, maar bouwden ook ons netwerk uit.

Tijdens een uitwisseling inspireren en versterken we beroepskrachten en projectmedewerkers, bouwen we internationale relaties uit met jongerenorganisaties en doen we nieuwe kennis op over jeugd, jeugdwerk, artistieke expressie, ondernemerschap en sociale cohesie.

22 JEUGDWERKERS TROKKEN VOOR VIJF DAGEN NAAR BERLIJN De deelnemers en Formaatmedewerkers gingen in elk geval naar huis met zakken vol polaroids, schriftjes met verslagen, veel inspiratie, nieuwe inzichten en nieuwe gezichten voor hun eigen netwerk.

De beroepskrachten schreven samen een verslag op papier, maakten foto’s & filmpjes en reflecteerden over de reis op treinramen.

8 | NIEUWS

EDITIE 2019 H E T F O R M A A T S T E N I E U W S

Stadswerk Antwerpen

Stadswerk Antwerpen – Safe Space

Stadswerk Antwerpen – De jongeren van Safe Space vieren de lente met een gezellige barbecue.

Stadswerk Gent – _Plek

Stadswerk Gent – Krioel

Stadswerk Kortrijk – Two Days of Street Culture was zoals jaarlijks weer een groot succes in Kortrijk.

De stad Antwerpen heeft haar benadering van jeugdhuiswerk sinds januari 2020 vernieuwd. Dat maakte van het afgelopen jaar in alle opzichten een overgangsjaar en een kantelpunt voor de jeugdhuizen en het stadswerk. In 2018 werd het jeugdwerk in Antwerpen gedecentraliseerd. Dat betekent dat de opvolging van de geprofessionaliseerde partners bij de stad bleef, maar het vrijwillige jeugdwerk sindsdien een bevoegdheid is van de districten. Die gingen alle negen gretig de uitdaging aan om nieuwe reglementen te schrijven voor het vrijwillig jeugdwerk. Zo legt elk district in Antwerpen vanaf 2020 eigen accenten voor het jeugdwerk en zal de financiële ondersteuning per jeugdhuis dan ook verschillen. In het belang van de Antwerpse jeugdhuizen focuste de stadswerker van Formaat in 2019 intensief op die decentralisering. De jeugdhuizen werden nauw betrokken bij het hele proces, zodat de reglementen zo veel mogelijk op hun maat herschreven werden en de verschillen tussen de districten geen tegenstrijdigheden opleverden.

2019 WAS EEN KANTELJAAR VOOR DE ANTWERPSE JEUGDHUIZEN. IN 2020 WERD VRIJWILLIG JEUGDWERK EEN BEVOEGDHEID VAN DE DISTRICTEN. IN HET BELANG VAN JEUGDHUIZEN FOCUSTE DE STADSWERKER IN DE AANLOOP INTENSIEF OP DE DECENTRALISERING

Voor enkele andere ingrijpende veranderingen werd de basis al eind 2018 gelegd. Toen scheepten alle Antwerpse jeugdhuizen in voor een boottocht op de Schelde en formuleerden ze zo hun ‘BOOTschap’ voor het nieuwe stadsbestuur. Ze kaartten toen onder meer de nood aan professionalisering en het gebrek aan infrastructuur voor nieuwe initiatieven aan en pleitten daarnaast voor nieuwe subsidiemodellen, afgestemd op nieuwe vormen van jeugdhuiswerk, en direct contact tussen jeugdhuizen en beleidsmakers. Die inspanningen hebben geloond. Jinnih Beels, de toen nog kersverse schepen van Jeugd van de stad Antwerpen, nam de beslommeringen van de jeugdwerkers meteen ter harte en maakte deze beleidsperiode 19 miljoen euro vrij voor (ver) nieuw(d)e jeugdinfrastructuur. Daarnaast werd een nieuw fonds voor ‘experimenteel jeugdwerk’ in het leven geroepen. Het gaat om een pot van 500.000 euro waar kleine organisaties op kunnen intekenen om te professionaliseren. Daarom een dikke dankjewel aan alle Antwerpse jeugdhuizen die met Formaat aan boord gingen, mee van wal staken en het jeugdwerk mee op de

radar hebben gezet. In 2020 krijgen we de wind in de zeilen en gooien we het roer om! Ahoi!

Stadswerk Gent

2019 was voor het Gentse jeugdwerk een jaar van de kruisbestuiving, de netwerken en van de nieuwe initiatieven. Het was ook het jaar waarin de fundamenten werden gelegd voor een hedendaags en vernieuwd jeugdbeleid in Gent.

MET ALLE NIEUWE INITIATIEVEN EN DE KRIOEL-SHOWCASE WAS 2019 HET JAAR VAN DE KRUISBESTUIVING VOOR HET GENTSE JEUGDWERK

Formaat ondersteunde in Gent een heleboel nieuwe initiatieven op de kruising van jeugd, cultuur en sport. We stonden organisaties bij zoals Girls Go Boom, dat een groter platform wil bieden aan vrouwelijke muzikanten; Masala, een medialab voor jongeren met focus op diversiteit; Kapow, een artistieke vrijplaats voor creatieve zielen met roots in de skate -en surfcultuur en Asgaard, een jeugdhuis dat zijn blik op metal heeft gericht. Deze organisaties groeiden het afgelopen jaar sterk en eisen hun plaats op in Gent. Hetzelfde geldt voor de andere organisaties die we in 2019 hebben gesteund.

Plek

Vanuit de muzikale ontmoetingsplaats Plek groeien heel wat collectieven. Zo ondersteunde Formaat El Sistema Pasota, een project rond elektronische muziek en hiphop; Kelderkot, dat jonge dj’s en muzikanten ondersteunt en KWIER, dat rond onder meer gendergelijkheid en LGBTrechten werkt. Ook vaste waarden Minus One, Kinky Star en Nerdlab werden verder ondersteund en versterkt. Zij kregen het goede nieuws dat ze opnieuw financiële middelen zullen krijgen binnen het bovenlokaal decreet jeugd. Bovendien zetten deze organisaties in op een sterk netwerk dat in samenwerking met Gentrepreneur en de jeugddienst almaar concreter vorm krijgt.

Krioel

Op 2 november vond Krioel plaats, een heuse showcase voor het Gentse jeugdwerk die de brede waaier aan en het talent van de verschillende werkingen in de kijker wilde zetten. Krioel wil jongeren met ondernemingszin ondersteunen en doorverwijzen naar de verschillende leden van het netwerk. Dat netwerk stond aan de basis van Krioel, een event dat vanuit Formaat getrokken wordt. Een greep uit het aanbod: • Een breakdance-showcase van hiphophuis Together We Stand

• Een elektronische performance van Plek-invullers Xenogamy • Een workshop visuals maken met overheadprojectors door Minus One • Een toonmoment van het jongerenmedialab van Nerdlab • Een kunstroute door Kinky Star • Een performance gecureerd door Masala • Een showcase van het talenten ontwikkelingsproject Cult’Us van Vzw Jong • Eten en drinken door WAAS en Posküder

Krioel werd een boeiende en diverse avond met voor ieder wat wils, zo’n avond die illustreert dat samenwerken loont en dat Formaat meer dan ooit een echte incubator is voor het Gentse jeugdwerk.

Jeugdcultuur- en fuifbeleid

In 2019 werden de eerste stappen gezet naar een Gents jeugdcultuur- en fuifbeleid. Zo was Formaat een van de trekkers van een nieuw vormingsaanbod voor jonge eventorganisatoren. De uitwerking was in handen van ikorganiseer.be, de jeugddienst en Minus One. De eerste stappen hebben we nog in 2019 gezet, de eerste editie vindt plaats op 18 februari 2020. Daarnaast legde Formaat belangrijke accenten voor de toekomst in een ambitieuze nota aan de Gentse schepen van Jeugd. Wij willen netwerken, vernieuwende jeugdwerkorganisaties versterken en een breedgedragen jeugdcultuurbeleid uitwerken. Gent wil in 2024 jongerenhoofdstad van Europa worden. Wees maar zeker dat Formaat daar een belangrijke rol in zal spelen.

Stadswerk Kortrijk

Met zes vrijwillige en drie geprofessionaliseerde initiatieven staat het jeugdhuiswerk in Kortrijk nog steeds sterk. Het afgelopen jaar hebben we vooral geprobeerd om die werkingen, die allemaal hun eigen insteek hebben en even waardevol zijn, te verzelfstandigen. De stad Kortrijk zet heel hard in op het behoud van de meer klassieke vrijwilligersjeugdhuizen.

DE KORTRIJKSE JEUGDHUIZEN STAAN STEEDS MEER OP EIGEN BENEN

Formaat bracht de jeugdhuizen samen tijdens intervisiemomenten zoals het Kortrijks jeugdhuizenoverleg, dat de jeugdhuizen helpt om informatie uit te wisselen en samen te werken. Daarnaast zetten we in Kortrijk sterk in op het zakelijk beheer van de jeugdhuizen. Een vzw heeft nu eenmaal een aantal verplichtingen en dus kunnen deze - vaak jonge - vrijwilligers heel wat ondersteuning gebruiken bij het indienen van hun jaarrekening, rechtspersoonsbelasting enzovoort.

NIEUWS | 9

H E T F O R M A A T S T E N I E U W S EDITIE 2019 Open blik Daarnaast organiseren we regionale vormingen die openstaan voor alle jeugdhuizen uit de buurt. EQUIPE richt zich op specifieke bestuurdersprofielen, terwijl het vormingsweekend RADAR geschikt is voor alle vrijwilligers uit jeugdhuizen. Door Kortrijkse jeugdhuizen ook in contact te brengen met jeugdhuizen uit andere gemeenten, openden we hun blik voor wat jeugdhuiswerk nog kan zijn. Naast het contact met de jeugdhuizen is er ook een sterk contact met JC Tranzit, de Kortrijkse jeugddienst. Met maandelijkse overlegmomenten houden beide partners elkaar op de hoogte en kan er kort op de bal gespeeld worden.

Stadswerk Oostende – Muziekstudio VJOC De Kim

EEN NIEUWE FIETSMUG

Op eigen benen

Fomaat en Tranzit hebben gemerkt dat de jeugdhuizen steeds meer op eigen benen staan. Alle jeugdhuizen hebben sterke raden van bestuur die zich graag komen bijscholen op de aangeboden vormingen. De bestuurders, vrijwilligers en beroepskrachten vinden gemakkelijk hun weg naar de jeugddienst of Formaat wanneer ze vragen hebben. De middelen voor intensieve ondersteuning door Formaat zijn weggevallen. Dat wil zeggen dat de samenwerking tussen de jeugddienst en Formaat minder intensief zal zijn. De jeugdhuizen blijven wel lid van Formaat, waardoor ze ons nog steeds kunnen bereiken met vragen en ze uiteraard welkom blijven op onze vormingen.

Stadswerk Oostende

2019 was het laatste jaar van de samenwerking tussen Stad Oostende en Formaat. We mogen trots terugblikken op het geleverde werk. In 2016 had Oostende vier instuifwerkingen, een podiumaanbod, één artistiek project en een occasioneel sportaanbod. De potgrond om te groeien was er dus. Drie jaar later kunnen we oogsten: het aantal jeugd-

Jeugdhuis 2050 op Linkeroever is in juni 2019 begonnen met de Fiets mug, een hersteldienst die jongeren opleidt tot fietsenmaker. In Hobo ken loopt al tien jaar een soortgelijk project.

Stadswerk Oostende – Gocart-tuning-race

werkers is verdubbeld, het inhoudelijk aanbod is verbreed.

OP DRIE JAAR TIJD VERDUBBELDE HET AANTAL JEUGDWERKERS IN OOSTENDE EN WERD HET INHOUDELIJK AANBOD ENORM VERBREED

In 2019 heeft Oostende een makers lab, een project rond ecologisch ondernemen, een medialab, een meisjeswerking, een sportwerking, een fitnessruimte, een co-workingspace, twee muziekstudio’s, een skate werking, een platenlabel, een container op locatieprojecten, een outreachende werker ... In de koningin

der badsteden betekent jeugdhuiswerk vandaag iets helemaal anders dan drie jaar geleden. Dat is te danken aan de jeugdwerkers die wilden en durfden samenwerken, de stad die via projectsubsidies kansen gaf aan de jeugdhuizen en de stadswerker die nieuwe kansen onderzocht en begeleidde. Het nieuwe stadsbestuur besliste om de middelen voor jeugdhuisondersteuning te schrappen. In 2020 blijft Formaat de jeugdhuiswerkingen in Oostende begeleiden, maar nu wat meer vanop afstand. We hebben er vertrouwen in dat de jeugdhuizen ook met wat minder begeleiding zullen blijven werken aan vernieuwend jeugdwerk aan de kust. En ze zullen er in slagen ook.

De Fietsmug helpt mensen, vooral kinderen, die om eender welke reden er niet toe komen om hun fiets te herstellen. De fietsenmakers van dienst zijn jongeren uit de buurt, die uitrukken met een tot atelier omgebouwde bakfiets en zo het vak van fietsenmaker leren. De Fietsmug gaat ook op bezoek bij organisaties en scholen op Linkeroever. Naast de pure techniek leren de jongeren onder meer samen te werken, om te gaan met klanten, afspraken te maken en na te komen, de werkplek op te ruimen enzovoort.

“Na de opstart in juni vormde zich in de zomer al een eerste sterke groep vrijwilligers die wekelijks in het atelier te vinden waren”, vertelt Raf van de Fietsmug in Linkeroever. “Iedereen werkt op zijn of haar niveau, te beginnen met banden plakken, het aangeven van werkmateriaal en het reviseren van wielnaven.” “Al snel waren we gekend in de buurt. Bekende gezichten komen ‘hallo’ zeggen, nieuwelingen komen vragen stellen. Die positieve interactie tussen de jongeren en andere bewoners is niet altijd evident, maar wel een van de leukste dingen om te zien.” “Na een jurybezoek eind vorig jaar kreeg Fietsmug ook de goedkeuring om in 2020 een ComPas uit te reiken,” vertelt hij. ComPas is een certificaat dat organisaties kunnen toekennen aan jongeren die in hun vrije tijd andere kinderen, tieners en jongeren ondersteunen, coachen of begeleiden. Jongeren krijgen via ComPas erkenning voor de competenties die ze zo verwerven. “Dat is alvast een grote stap voor mij om een gevestigde waarde te worden op Linkeroever.” Raf voerde sinds de opstart in 2019 ruim 200 herstellingen uit met meer dan 30 individuele deelnemers van alle leeftijden. Daarnaast is de Fietsmug gaan samenwerken met basisschool De Dobbelsteen, Het Stedelijk Lyceum, tweedehandswinkel Laudato Si’, sociale huisvestingsmaatschappij ABC en Decathlon Antwerpen. Die samenwerkingen worden in 2020 voortgezet.

VERKIEZINGEN 2019: TIJD VOOR EEN MEMORANDUM VAN FORMAAT Op 26 mei 2019 kozen we nieuwe Vlaamse, fe derale en Europese besturen. Die verkiezingen waren, net zoals de gemeenteraadsverkiezingen van 2018, ontzettend belangrijk voor kinderen en jongeren. Het Vlaamse, federale en Europese beleid hebben immers een invloed op hun leefwe reld, rechtstreeks en onrechtstreek. Daarom wil Formaat de stem van kinderen en jongeren laten horen én versterken.

Onze acht thema’s

Waarom een memorandum?

1. Professionaliseer en innoveer het jeugdhuiswerk en open jeugdwerk verder. 2. Zorg voor betaalbare en duurzame plekken voor kinderen en jongeren. 3. Stop het polariserend discours en bestrijd discriminatie. 4. Geef jongeren toegang tot kwaliteitsvol werk. 5. Maak het voor iedereen mogelijk om te ondernemen. 6. Luister naar alle kinderen en jongeren en betrek hen bij de opmaak, planning en implementatie van het beleid 7. Zorg ervoor dat jonge evenementorganisatoren gelinkt aan het jeugdwerk voldoende worden ondersteund. 8. Maak werk van administratieve vereenvoudiging en beperk regulitis.

Formaat ondersteunt en versterkt (jongeren in en rond) jeugdhuizen via informatie, vorming, opleiding, begeleiding en advies, maar ook door hun belangen te behartigen op lokaal, regionaal, federaal en Europees niveau. Een van de manieren om dat te doen is een memorandum, een uitgeschreven standpuntennota waarin we standpunten, meningen, strijdpunten, verhalen en frisse ideeën van jongeren in en rond jeugdhuizen proberen te vatten. Zo’n memorandum dient als basistekst om partnerschappen aan te gaan, om onze communicatie over de verkiezingen vorm te geven en om beleidsmakers aan het werk te zetten. Het is een oproep om de stem van kinderen en jongeren serieus te nemen.

FORMAAT ONDERSTEUNT EN VERSTERKT JONGEREN EN JEUGDHUIZEN DOOR HUN BELANGEN TE BEHARTIGEN OP LOKAAL, REGIONAAL, FEDERAAL EN EUROPEES NIVEAU

Met die tekst is het werk uiteraard nog niet gedaan. Formaat blijft, op verschillende niveaus en op verschillende manieren, de belangen van haar achterban behartigen.

www.formaat.be/formaatmemorandum2019

10 | NIEUWS

EDITIE 2019 H E T F O R M A A T S T E N I E U W S

Nieuw Gent (Gent) Jongeren aan het roer in het jeugdhuis van Nieuw Gent Op woensdag 13 maart 2019 openden de deuren van jeugdhuis Nieuw Gent voor het eerst. Een mijlpaal voor de jongeren uit de wijk, die al jaren ijverden voor hun eigen plek. Dat die er nu is, is hun verdienste. Het waren zij die naar ons kwamen met hun dromen, wij namen die uitdaging maar al te graag aan. Samen stampten we een geprofessionaliseerd jeugdhuis uit de grond, waarin de jongeren centraal staan. Eigenaarschap is het codewoord.

Heel wat Gentenaars weten niet eens waar Nieuw Gent ligt. De buurt heeft van alle Gentse wijken de meeste sociale woningen en worstelt met een niet al te beste reputatie. Dat is jammer, want wij kunnen alleen maar vaststellen dat de inwoners van deze volkse wijk echt nog tijd maken voor elkaar en dat de samenhorigheid er groter is dan elders. Dat is ook de kracht van het jeugdhuis: tieners en jongeren begroeten elkaar als ze het jeugdhuis binnenkomen en praten ook daarna nog met elkaar. Eindelijk hebben ze een plek om elkaar in alle rust te ontmoeten, een plek waar niets moet. Er moet niets in het jeugdhuis, maar er gebeurt wel bijzonder veel. Sinds de opening gonst het gebouw van

de bedrijvigheid. Oudere jongeren komen helpen bij de tienerwerking. Getalenteerde artiesten die in de wijk opgroeiden, bieden aan om workshops te geven, van beatbox tot beatmaking. De opnamestudio draait op volle toeren. Moeders uit de wijk koken er af en toe voor de jongeren. Oude bokskampioenen willen samenwerken voor een lessenreeks. En dat allemaal zomaar, voor de wijk.

De uitdagingen van Nieuw Gent zijn ook die van veel andere wijken: wonen en werk. Het is geen geheim dat het er niet makkelijker op wordt om een betaalbare, deftige woning te vinden. Bovendien staat het grootste stadvernieuwingsproject voor de deur dat Gent ooit heeft gezien en zal dat sowieso een grote impact hebben op de wijk, die in een bouwwerf zal veranderen. In al dat gewoel wil het jeugdhuis zijn rol blijven spelen. Nooit was de verzameling wensen voor het nieuwe jaar zo groot, nooit was er zoveel goesting om aan de slag te gaan.

Den Eglantier (Berchem) De kalender van de Berchemse jeugd zit bomvol, met dank aan jeugdhuis Den Eglantier. Tussen de wekelijkse hangsessies, de meisjeswerking, concerten, workshops en alle sporten spelactiviteiten zaten nóg enkele hoog dagen verstopt.

Een team jonge voetballers uit Den Eglantier, 2050 en Schietgang werd derde op het WK Voetbal voor jongeren.

Den Eglantier – De Antwerpse jongeren op uitstap naar Walibi.

Om te beginnen waren er de Gratis Geluid-concerten en het kersverse festival Grand Bazar in november. Dat laatste evenement mikte op de sportievelingen met een skatepark, een pannatoernooi en een gekkefietsenparcours, maar vergat ook de muziekliefhebbers niet. Omar Dahl speelde een dansbare set vol Arabische vibes, Bombataz sloot de eerste editie van Grand Bazar af met zijn eigenzinnige mix van funk, jazz en pop. Ook Muziek In De Wijk passeerde weer bij het jeugdhuis. Dat is het concept van Zomer Van Antwerpen waarbij er wekelijks muziekconcerten georganiseerd worden in verschillende buurten.

De jongeren verkenden regelmatig het terrein buiten de muren van het jeugdhuis. Zo gingen ze paintballen, trokken ze naar de bioscoop en gingen ze op uitstap naar een Virtual Reality-park. Daarnaast trok een delegatie sportievelingen afgelopen zomer naar Polen om ons land te vertegenwoordigen op het WK Voetbal voor jongeren uit een weeshuis of jongerencentrum. Redouan El Ouazghari van Den Eglantier nam het initiatief om deel te nemen. “Ik heb het toernooi leren kennen via onze collega’s uit Nederland”, vertelt Redouan. “Na samenspraak met mijn collega Karim Hitou besloten we ervoor te gaan met de jonge voetballers uit Den Eglantier, 2050 en Schietgang.” Dat het een succes was, is duidelijk: het Belgische team werd derde.

Jeugdhuis Nieuw Gent – Eindelijk hebben de jongeren in Nieuw-Gent een plek om elkaar te ontmoeten.

over de vloer”, vertelt Armin Ghazi, vrijwilliger bij 2050. Elk van die jongeren heeft andere noden.

Zo komen kinderen na de schooluren naar het jeugdhuis voor huiswerkbegeleiding of spelend leren. “Ze kunnen daarvoor gebruik maken van computers”, zegt medewerker Yasmina Tebsi, die kan rekenen op topvrijwilligers uit de buurt. “Daarna maken we tijd voor spelend leren. Door spelletjes te spelen rond taal en wiskunde of aan de slag te gaan met poëzie, blijven de kinderen bijleren en ontwikkelen ze hun talenten.” Op vrijdagnamiddag ging telkens een kunstatelier voor de kinderen door. Dat kwam tot stand in samenwerkingen met de kunsteducatieve organisatie das Kunst. Voor de iets oudere jongeren staan de verschillende instuif- en sportmomenten centraal. Vanuit die wekelijkse contactmomenten organiseren de medewerkers activiteiten en bouwen ze een heel sterke band op met de jongeren.

Zo kunnen tieners en jongeren sinds enkele jaren gratis komen basketballen op woensdagavond in de sporthal die aansluit aan het jeugdhuis. Dat trekt heel veel jongeren aan van Linkeroever en soms zelfs van ver daarbuiten. “Op donderdagavond voetballen we in de sporthal met de 16-plussers”, vertelt Armin, die verschillende sportactiviteiten begeleidt. “Daar komt al snel vijftig man naartoe. We komen een zaal tekort!”

bijzondere projecten door in het jeugdhuis. De kalender wordt samen met een kerngroep in het jeugdhuis vormgegeven. Zo werd er een kajakuitstap georganiseerd, gingen ze naar een openluchtzwembad, ruilden de 2050’ers de lokalen op Linkeroever in voor een weekend in de Ardennen en was de bokswedstrijd tussen Badr Hari en Rico Verhoeven op groot scherm een succes.

Om de herkenbaarheid van het jeugdhuis te verbeteren schakelde jeugdhuis 2050 een kunstenaarscollectief in om samen met de jongeren een kunstwerk te bouwen voor het jeugdhuis. De constructie heet ‘Circle of trust’. “Daarmee willen we benadrukken dat ons jeugdhuis een veilige haven is en dat iedereen hier welkom is”, vertelt Assif. De kinderen gebruiken het graag als klimrek en in de zomer gaat het ook kunnen dienen als een hangplek voor de jongeren. “De jongeren leerden tijdens de creatie niet alleen timmeren. Ze leerden ook samenwerken.” Dat leerden ze ook tijdens ‘Filmpatrons’. Een project waarmee zeven jongeren werden opgeleid om aan de slag te gaan met cameratechnieken, montage, licht, geluid … Bij wijze van

Naast de wekelijkse contactmomenten gingen er in 2019 een hoop

Jeugdhuis 2050 – Met de moestuin en het kunstwerk ‘Circle of trust’ is jeugdhuis 2050 nu zichtbaarder voor de buurt.

Jeugdhuis 2050 (Linkeroever) De jongeren op Linkeroever vonden ook in 2019 weer hun gading binnen de muren van jeugdhuis 2050. “Op een gewone woensdagnamiddag komen er hier gemakkelijk een honderdtal jongeren tussen 6 en 25 jaar

NIEUWS | 11

H E T F O R M A A T S T E N I E U W S EDITIE 2019 project werkten ze aan een kortfilm en een videoclip voor een lokale rapper. Voor het filmproject werkt het jeugdhuis samen met bibliotheek Elsschot.

Met Dames Voor Dames werd dan weer ingezet op de meisjes in het jeugdhuis. “Met het project willen we meisjes in contact brengen met vrouwelijke rolmodellen”, vertelt Zoka. “Verschillende influencers kwamen ter inspiratie hun verhaal vertellen en workshops geven. Een juwelenmaakster, een Marokkaanse afrodancer, een spoken word-artieste, een politica …” In een panelgesprek kwamen onder verhalen aan bod over onder meer de positie van een vrouw en werk zoeken met een hoofddoek. “Het was een inspirerende en soms ontroerende dag voor vele meisjes en hun moeders”, klinkt het. “In de laatste week van de zomen deden we ook een graffitiproject”, vertelt medewerker Mohammed Assif. “Vijf dagen lang werden de tieners door graffiti-artiest Achraf Rwina ondergedompeld in de wereld van de graffiti. Achraf is bekend van zijn werk voor de film Patser.” Sindsdien schittert er een kunstwerk van vier op twee meter in het tienerlokaal.

Het kunstwerk staat naast de moestuin, een ander project waar de jongeren van het jeugdhuis in 2019 hun schouders onder hebben gezet. “Voor de moestuin werken we onder meer samen met het dienstencentrum tegenover het jeugdhuis”, vertelt Yasmina. “De ouderen uit het dienstencentrum zullen de moestuin mee helpen onderhouden. Zo proberen we verschillende generaties met elkaar in contact te brengen. We organiseren vaker samen activiteiten. De ouderen krijgen bijvoorbeeld ook hulp van de jongeren als ze met een smartphone of WhatsApp willen leren werken.”

Naast de verschillende losse activiteiten hield het jeugdhuis ook vast aan enkele jaarlijkse hoogdagen, zoals de Buitenspeeldag en het streetsoccertoernooi. Wederom een jaar voor in de boeken.

JISR CARAVAN OP UITWISSELING IN MAROKKO Enkele jongeren van Schietgang, jeugdhuis 2050 en Eglantier kregen afgelopen jaar de kans om deel te nemen aan een uitwisselingsproject in Marokko. Samen met jongeren van Jes, Kras en Scouts & Gidsen trokken ze voor een week naar Marokko voor het ‘JISR Caravan’ project. JISR betekent brug in het Arabisch. Dat is dan ook wat ze daar (figuurlijk) gingen bouwen. In Berkane en Jerada volgden de deelnemers, samen met lokale jongeren, een animatorcursus. De dertig jongeren legden de spannende en leerrijke week zelf vast in een aftermovie. Deze is te bekijken via de website van Kras. www.krasjeugdwerk.be In het jeugdhuis, gelegen in de groene omgeving van het fort van Hoboken, zijn jongeren vanaf 12 jaar welkom voor verschillende activiteiten, van thaiboksen tot een instuif. Vooral de sportactiviteiten vallen in de smaak, weet Sorayda, al twee jaar vrijwilliger in het jeugdhuis. “Spelletjes spelen op je PlayStation kan je thuis ook, thaiboksen niet. Hier kunnen de jongeren ook even hun gsm achterwege laten. Het is gezelliger om sociale contacten op te bouwen tijdens een instuif dan via sociale media.”

Dat de jongeren van Schietgang sportief zijn, is een understatement. Altijd staan er wel enkele tientallen jongeren klaar om op bepaalde tijdstippen een potje voetbal te komen spelen. Of baseball. Of thaiboks. De jongeren

zijn vrij om suggesties te doen.

Een van de jaarlijkse toppers in de Schietgang-kalender is het street soccer-toernooi waar jongeren uit heel de stad samenkomen. Dit jaar vond alweer de zevende editie plaats. Het werd opnieuw een groot succes dankzij de steun van de vele vrijwilligers, Buurtsport, de jeugddienst en Woonhaven.

Die mensen maakten ook van het Winterspektakel in de kerstvakantie een voltreffer. “Naast een toernooi konden de bezoekers daar genieten van heel wat randanimatie, een overheerlijke barbecue en lekkere popcorn”, zegt Karim Hitou, sportmedewerker van het jeugdhuis.

DAKLOZENACTIE VAN ANTWERPSE JEUGDHUIZEN De drie Antwerpse jeugdhuizen van Formaat maakten ook in 2019 een groot diner voor daklozen. Het vond plaats op 12 januari in het daklozencentrum Victor 4 & 5. De collega’s, ouders en vrijwilligers van de jeugdhuizen sloegen de handen in elkaar om een uitgebreide maaltijd te koken en uit te delen. Voor de kinderen voorzagen ze een magic box met kleinigheden. De actie ging gepaard met een voor- en natraject. Zo gingen de jeugdhuisvrijwilligers een paar weken op vroeger, op kerstavond, al langs Victor 4 & 5 met kerstcadeaus voor de kinderen die in het daklozencentrum verblijven. Op zaterdag 5 januari trok een groep kinderen van de jeugdhuizen samen met kinderen, ouders en begeleiding van Victor 4 & 5 naar de Zoo van Antwerpen. Op 23 januari, enkele weken na het smakelijke diner, trokken de jeugdhuizen nog eens naar het daklozencentrum met een activiteit rond volksspelen en de digitale wereld. Aan de hand van het hele traject hopen de jeugdhuizen de goede contacten met het daklozencentrum te onderhouden en beide leefwerelden dichter bij elkaar te brengen.

NIEUW PODIUM- EN KANSENPARCOURS SOUND TRACK VI.BE en de livesector, waaronder Formaat en de jeugdhuizen, zetten met Sound Track in 2019 een gloednieuw podium- en kansenparcours op poten voor artiesten met talent en ambitie.

Jeugdhuis Schietgang (Hoboken) Jeugdhuis Schietgang brengt leven in de brouwerij voor Hobokense jongeren van 6 tot 24 jaar. Kinderen tussen 6 en 12 jaar kunnen na de schooluren terecht op het Majoor Malfaitpein en het Draaiboomplein om samen spelletjes te spelen of te sporten. Wanneer het buiten fris is, verhuizen ze naar binnen. Daar krijgen dezelfde jongeren ook huiswerkbegeleiding. De Fietsmug – een bakfiets omgebouwd tot mobiel fiets atelier – maakt ook deel uit van het pleinwerk van Schietgang.

Jeugdhuis Schietgang – Altijd staan er tientallen jongeren klaar om te komen sporten.

Sound Track is de opvolger van de vroegere provinciale pop- en rockconcoursen De Zes, FrappantPOP, Kampioenschap van Brussel, Limbomania, Oost.Best!, Rockvonk en Westtalent. Met deze nieuwe wedstrijd willen VI.BE – dat is de noemer waaronder Poppunt sinds 2020 verdergaat –, de clubs van het Clubcircuit, Formaat, AB en de Vlaamse en Brusselse jeugdhuizen een nieuwe generatie muzikanten ondersteunen in hun traject. Uit de inzendingen selecteerden en beoordeelden tien ambassadeurs, uit uiteenlopende genres en muziekscenes, 136 bands. Onder anderen Blackwave., Ayco Duyster en Compact Disk Dummies stonden paraat om het aanstormende talent te spotten. De voorrondes vonden plaats in jeugdhuizen verspreid over heel Vlaanderen, waaronder Jeugdklub Tonzent, JH BUNKER, Jeugdhuis XL, Jeugdhuis Plug-in, De Serre Hasselt, Jeugdhuis Tongeluk, Jeugdhuis De Schakel, Jeugdhuis Wollewei en Kavka Oudaan. www.sound-track.be

12 | NIEUWS

EDITIE 2019 H E T F O R M A A T S T E N I E U W S

AKKOORD VOOR DEONTOLOGISCH KADER IN HET JEUGDWERK Een brede groep jeugdorganisaties, waaronder o.a. De Ambrassade, Uit De Marge, JES en Formaat, werkten afgelopen jaar een akkoord uit voor een deontologisch kader in het jeugdwerk. Het akkoord bundelt enkele principes, zoals het Kinderrechtenverdrag, met het belang van de vertrouwensband en de nood aan een eigen deontologische code voor elke organisatie. Door ook zelf zo’n code te schrijven, creëerden we een duidelijk kader voor alle medewerkers en vrijwilligers binnen het jeugdwerk. Nadat de code was afgetoetst bij het kinderrechtencommissariaat, werd ze in juni 2019 goedgekeurd door de commissie Jeugdwerk van de Ambrassade. Die commissie vertegenwoordigt alle organisaties die erkend en/of gesubsidieerd worden onder het decreet Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleid. Het is een inhoudelijk sturend orgaan voor alles wat te maken heeft met het jeugdwerkbeleid en de ondersteuning van de jeugdwerksector.

ART United is een samenwerking tussen tien Vlaamse musea die kunst en design in de breedste zin van het woord op de festivalweide van Pukkelpop willen brengen. De kunstensector wil zo de brug slaan met jeugdcultuur en jongeren meer in contact brengen met kunst en erfgoed. Ook Formaat en enkele jeugdhuizen werkten mee aan ART United. Formaat hielp bij het zoeken naar

partners voor jeugdhuizen met een bovenlokaal project. Die partnerschappen met jeugdhuizen kunnen alle kanten op, van financiële ondersteuning of samen organiseren tot expositieruimte aanbieden op te gekke plekken, zoals Pukkelpop!

Onder andere jeugdhuis Jakkedoe, De Stroate en jeugdhuis Asgaard konden, met ondersteuning van Formaat, projecten presenteren op het festival.

FORMAAT MAGAZINE Sinds 2018 steekt Formaat Magazine in een nieuw jasje en verschijnt het magazine vier keer per jaar. In 2019 werkten we voor de publicaties rond vier rode draden: kiezen, kunst & creativiteit, werk en verscheidenheid. Alle vrijwilligers van jeugdhuizen die lid zijn van Formaat kunnen een persoonlijk abonnement op Formaat Magazine aanvragen. Ook jeugdambtenaren kunnen dat. Helemaal gratis.

Onder andere jeugdhuis Asgaard uit Gent tekende present op ART United met enkele ‘metalyoga’-sessies.

www.formaat.be/formaat-magazine

NIEUWE RAAT VAN FORMAAT Sinds 2015 heeft Formaat een raad, een RaaT van Formaat. Daarmee willen we de Vlaamse jeugdhuizen – en dat zijn er meer dan vierhonderd! - inspraak geven in het beleid en de strategie van Formaat. Elk jeugdhuis kan één geëngageerde (bestuurs)vrijwilliger afvaardigen in de RaaT. Die vrijwilligers voeden ons vandaag en inspireren ons voor de toekomst. Een mandaat in de RaaT duurt twee jaar. In 2019 startte dus een nieuw mandaat en gingen we dan ook op zoek naar enthousiaste vrijwilligers uit jeugdhuizen om onze RaaT van Formaat te versterken. We kwamen tot een sterke groep gemotiveerde jongeren, met naast enkele ‘oudere’ RaaTsleden, die hun mandaat verlengden, ook heel wat nieuwe gezichten. Op zaterdag 2 maart 2019 kwam de nieuwe groep RaaTsleden voor de eerste keer samen in Casa Rosa in Gent, waar ’s avonds ook de RADAR On Stage Showcase doorging.

De Vlaamse regering kondigde in 2019 zware besparingen aan en dreigt zo de werking van sociale, culturele en kri tische organisaties te ondergraven. Een besparingsronde die het middenveld treft, is ook nefast voor kinderen, jongeren en hun organisaties. Er wordt immers ook bespaard op jeugdwerkorganisaties. Net daar mogen kinderen en jongeren, álle kinderen en jongeren, echt jong zijn, leren ze de positieve kracht van een groep kennen, kunnen ze groeien in hun eigen tempo, maken ze vrienden en leren ze veel dingen met vallen en opstaan. En niet in het minst: er wordt daar echt naar hen geluisterd.

Daarom vinden we dat jeugdwerk een recht is voor álle kinderen en jongeren. Daarom is er net méér jeugdwerk nodig en moeten we als samenleving de keuze maken om meer te investeren in kinderen, jongeren en het jeugdwerk. Het middenveld liet zich horen met VuurWerk! Formaat ondertekende een open brief aan de Vlaamse regering, samen met meer dan 150 organisaties. Daarnaast wandelden we op donderdag 5 december mee in Brus-

sel om het signaal van het middenveld te versterken en om een hart onder de riem te steken van al die organisaties die een bron zijn van sociale vernieuwing, die oplossingen bieden voor maatschappelijke vraagstukken, die de kritische luis in de pels durven zijn en die sociale problemen durven aan te kaarten. Kortom, die organisaties die van onschatbare meerwaarde zijn voor onze samenleving. www.vuur-werk.vlaanderen