Formaat Magazine december 2021 by Formaat vzw

JAARGANG 11 • NR 4 • DECEMBER 2021 VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS – AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X – P 602745 V.U.: Formaat vzw, t.a.v. Kara Eestermans – De Wittestraat 2, 2600 Berchem T 03 226 40 83 – info@formaat.be – www.formaat.be

PB- PP B-

BELGIE(N) - BELGIQUE

WAAR WAREN WE GEBLEVEN? Het jeugdwerk komt naar je toe Wie zorgt voor de jongeren(werkers)? Reflectie van minister Benjamin Dalle op het visietraject

VOORWOORD OPEN JEUGDWERK NA CORONA MET MEDEWERKING VAN Nick Beerens Adriaan de Roover Valerie Vonck Toon Vanotterdijk BURn Safe Space Vort’n Vis OverKop Genk Grid Greet Claeys Marte Huyghelier Frederic Biermez Hans Cools Stam X Scouts en Gidsen Denderleeuw Amber Daniëls Lamine Bouchaalla Nacer Boubouh Ward Christens Jeugdhuis Zenith Benjamin Dalle Dries De Smet Lotus Li Thomas Vancoppenolle Thomas Petit Maaike Gerlo Ingmar Doumen Elmo Peeters COÖRDINATIE Helena Verheye VORMGEVING Pepijn Haghebaert COVERFOTO BURn door Helena Verheye BEELD / FOTO’S Helena Verheye Valerie Vonck Niet Nu Laura Michèle Bours Lisa Gautama Samuel Hoornaert Selina Boon Timmy Boutsen Liselore Baerts Jeugdhuizen Formaat DRUK Graphius, Gent (FSC CO14767) Dit magazine is 100% CO2-neutraal gedrukt op FSC-gecertificeerd papier Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen, mits vermelding van Formaat Magazine. Formaat Magazine verschijnt vierjaarlijks. Het tijdschrift is gratis voor leden en jeugdambtenaren, extra abonnementen kunnen verkregen worden aan 20 euro per jaar. V.U. Formaat vzw t.a.v. Kara Eestermans De Wittestraat 2, 2600 Berchem Vlaams Gewest Ondernemingsnummer: 0410 935 352 RPR afdeling Antwerpen www.formaat.be – info@formaat.be VRAAG OF OPMERKING? redactie@formaat.be

Formaat creëert ruimte voor jongeren en hun initiatieven door open jeugdwerk te stimuleren, te ontwikkelen en te verbinden. Met meer en sterker open jeugdwerk dragen we bij aan een meer duurzame samenleving die haar diversiteit inzet als een sterkte.

De voorbije twee jaar moesten Formaat en zijn medewerkers, net zoals het open jeugdwerk, veel én snel leren schakelen. We ginegen anders gaan werken en stelden onze plannen snel bij. Met het visietraject Waar waren we gebleven? Open jeugdwerk na corona onderzochten we de impact van de coronacrisis op onze sector en hoe wij als Formaat initiatieven kunnen ondersteunen in hun (her)opstart. Na een grootschalige en goed ingevulde bevraging (43% van onze leden), een reeks interviews en focusgroepen, weten we in elk geval wat er leeft. Zes thema’s beheersen de agenda nu de relance op gang komt: vrijwilligers, welzijn, lokale overheden, infrastructuur, zake lijk beheer en professionalisering. Niet alleen de open jeugdwerk initiatieven moeten inzetten op deze hete hangijzers, maar ook de lokale overheden én de Vlaamse overheid. Formaat geeft al die verschillende spelers enkele heldere adviezen om mee aan de slag te gaan, maar kijkt ook in eigen boezem. De belangrijkste adviezen verwerken we de volgende maanden in ons eigen aanbod. Daarbovenop zetten we in op deze zes thema’s door inspiratie en tools aan te reiken waar je als jeugdwerkinitiatief, ambtenaar of lokale overheid mee aan de slag kan gaan. We hoopten samen met jullie dat de coronacrisis ondertussen zo goed als bezworen zou zijn, maar sinds eind november zijn er opnieuw strengere maatregelen. Het is te vroeg om écht conclusies te trekken en het onderzoek gaat dan ook nog even door tot in het najaar van 2022. Volgend jaar in maart bevragen we ons leden opnieuw en brengen we de evoluties in kaart. Het doel: open jeugdwerk sterker uit deze crisis halen. Dit magazine neemt je via de verschillende rubrieken en de bijhorende infographics mee langs het visietraject en de zes thema’s. Dit magazine is ook de allerlaatste papieren uitgave van het tijdschrift van Formaat. Vanaf volgend jaar gaan we voor digitaal, sneller en vooral dichter bij jou als lezer. Dank je wel voor het schrijfplezier dat jullie ons hebben bezorgd. We zien je online! Toon & Valerie Toon en Valerie zijn beleidsmedewerkers bij Formaat en trekken samen het visietraject ‘Waar waren we gebleven?’. Toon is sinds begin 2021 aan de slag bij Formaat en nam een rugzak vol ervaring mee uit zijn vorige jobs bij de jeugddienst van Hasselt en De Ambrassade. In zijn vrije tijd zet hij ook mee zijn schouders onder het bestuur van De Serre, Hasselt. Valerie werkt al zeven jaar bij Formaat, begon als jeugdhuisondersteuner voor West- en Oost-Vlaanderen en stond mee aan de wieg van ikorganiseer.be. Haar jeugdhuisliefde neemt ze ook mee na haar uren als personeelsverantwoordelijke in De Stroate, Kortrijk.

Meer weten? waarwarenwegebleven.mystrikingly.com

Muziekliefhebbers die op zoek zijn naar meer kunnen sinds drie jaar terecht in Grid, een concept dat spannende acts combineert met grensverleggende visuals. In Broei, een doe- en denkplek voor de nieuwe generatie in Gent, ontmoeten we residenten Robin, Jarne en Kris van Grid.

De Denderleeuwse jeugd kan sinds vorig jaar terecht in een splinternieuw gebouw, een mooie prestatie in coronatijden. Dat verdient een babbel met enkele trekkers van het project over het perfecte drankkot, crowdfunding en een groot cadeau van de paters.

We nodigden Benjamin Dalle uit bij één van onze leden. Dit om ter plaatse te ervaren wat de impact van de coronacrisis op een open jeugdwerk-initiatief is. Zo belandden we in de gezellige chill-out van Dendermonds jeugdhuis Zenith.

IKORGANISEER | Grid: “Het jeugdhuis werk in Ieper heeft ons gevormd tot de eventorganisatoren in Gent die we nu zijn”

WERKING

HOT TOPIC | Wie zorgt voor de jongeren(werkers) in tijden van Corona?

COLUMN | Professional aan het woord

RAAT | RaaTslid aan het woord

WAAR WAREN WE GEBLEVEN | Presentatie resultaten: op bezoek bij jeugdhuis Zenith met Benjamin Dalle

GOED BEZIG | Twee verenigingen onder één dak: Stam X & Scouts en Gidsen Denderleeuw

INFORMATIE

INFOGRAPHICS | Welzijn

INFOGRAPHIC | Vrijwilligers

AGENDA | Vormingskalender

INSPIRATIE

IKORGANISEER | Grid: “Het jeugdhuiswerk in Ieper heeft ons gevormd tot de eventorganisatoren in Gent die we nu zijn”

INFOGRAPHIC | Lokaal bestuur

BLIND DATE | Stad vs. gemeente: werken bestuur en jeugdwerkers anders samen?

INFOGRAPHIC | Infrastructuur

VRAAG HET | Jouw jeugdhuisvragen beantwoord

AANBOD

WAAR WAREN WE GEBLEVEN? | Presentatie resultaten: op bezoek bij jeugdhuis Zenith met Benjamin Dalle

INFOGRAPHIC | Zakelijk beheer

INFOGRAPHIC | Professionalisering

GOED BEZIG | Twee verenigingen onder één dak

BUITEN DE LIJNTJES | Het jeugdwerk komt naar je toe

24 UUR | Lotus Li, adviseur van de Vlaamse Jeugdraad

PRIKBORD | Van alles een beetje FORMAAT MAGAZINE | 3

HOT TOPIC In december 2020 gingen we voor dit magazine in gesprek met verschillende open jeugdwerkinitiatieven die aan de slag gingen met welbevinden. De regels werden nadien wat versoepeld, maar ook nu zijn we weer volop met corona geconfronteerd. Het welzijn van jongeren blijft dan ook een brandend actueel thema. Dat bleek ook uit het ‘Waar waren we gebleven?’-onderzoek van Formaat over corona in het jeugd werk. Bovendien krijgen vrijwilligers en beroepskrachten veel vragen over psycho sociaal welzijn binnen nu de werking opnieuw draait. Hoe gaan open jeugdwerkinitiatieven in verschillende steden en gemeentes daarmee aan de slag? TEKST: Helena Verheye, Nick Beerens, Valerie Vonck & Toon Vanotterdijk FOTO’S: Helena Verheye, Valerie Vonck & Michèle Bours

4 | FORMAAT MAGAZINE

WIE ZORGT VOOR DE JONGEREN(WERKERS) IN TIJDEN VAN CORONA?

Safe Space Antwerpen is sinds kort ook een OverKop-huis

We gaan met onze vragen op bezoek bij OverKop in Genk, BURn in Leuven, Vort’n Vis in Ieper en Safe Space in Antwerpen. Alle vier de initiatieven gaan op een verschillende manier aan de slag met welbevinden. Soms expliciet, zoals OverKop Genk en Safe Space. Soms door te fungeren als vrije, open ontmoetingsplek en uitlaatklep voor jongeren, zoals BURn Leuven en Vort’n Vis Ieper. Ze geven jongeren een plek waar ze zich thuis kunnen voelen, waar ze kunnen ondernemen en organiseren, waar ze leren samenwerken en vrienden maken of waar ze gewoon kunnen zijn. Zo ontstond BURn toen enkele geëngageerde Leuvenaars vaststelden dat er in hun stad geen plaats was voor jongeren die bezig waren met hiphop, breakdance of rap. “Hier vinden dansworkshops plaats en er is een opnamestudio, maar we organiseren ook eigen evenementen zoals een jaarlijks festival”, vertelt jongerenwerker Emeraude Kabeya. “Jongeren kunnen hier ook komen chillen of hun huiswerk maken.”

Ook Vort’n Vis in Ieper ontstond vanuit de nood om ruimte te creëren, zij het voor een heel andere subcultuur. “Vort’n Vis is gestart in 1989 als een plek voor hardcore-shows”, legt Chloë Vandevyvere uit. “Dat was nieuw in Ieper. Sindsdien geven we ruimte aan mensen die ergens anders uit de boot vallen.” Vandaag is Vort’n Vis nog steeds een uniek en onafhankelijk jeugdhuis, maar is het minder tegendraads. “Nu streven we ernaar om samen de maatschappij mooier te maken. Niet alleen meer tegen iets zijn, maar samen het voorbeeld geven om te tonen hoe het ook anders kan”, zegt Chloë. “Vort’n Vis gaat dan ook over meer dan muziek, iedereen krijgt hier een kans.” Het derde initiatief dat we bezoeken is OverKop Genk, één van de eerste vijf OverKop-huizen in Vlaanderen. OverKop is een plek waar jongeren elkaar kunnen ontmoeten, maar waar ze ook terecht kunnen wanneer ze met een hulpverlener willen babbelen over bepaalde zorgen. “De geestelijke gezondheidszorg zit verweven

Wie is wie?

Safe Space is een open huis waar jongeren en hun ouders terecht kunnen voor activiteiten, coaching, gesprekken, workshops en uitstappen.

in de werking”, vertelt teambegeleider Tessa Debaeke als we vragen naar het verschil met een jeugdhuis. “Door aanwezig te zijn in het vrijetijdsaanbod, leren jongeren hulpverleners op een informele manier kennen. Zo wordt de stap om hulp te vragen kleiner.” Ook inloophuis Safe Space in Antwerpen wil drempels verlagen. “Onze deur staat open voor iedereen. Ook voor zogenaamd vervelende kinderen”, zegt oprichter Saida El Fekri. “Het gedrag dat men ‘vervelend’ noemt, is vaak een schreeuw om aandacht.” In tegenstelling tot sommige andere werkingen heeft Safe Space, sinds kort ook een OverKop-huis, geen probleem om tieners te bereiken. De vraag is net groot. “Onze sterkste troef zijn de moeders. We bieden hun sinds 2018 versterkende programma’s aan in het kader van deradicalisering”, vertelt Saida. “In het begin voel je bij hen wat weerstand, maar stilaan ontdooien ze en kun je hen overtuigen.” Veel mama’s zijn zelf vragende partij om hun tieners een plek te geven binnen Safe Space om te bemiddelen en te babbelen met hun kinderen.

Zowel informeel als tijdens activiteiten proberen we aandacht te hebben voor mentaal welzijn Jolien – Safe Space

MENTAAL WELZIJN “We staan altijd open voor een babbel, ongeacht wat je gedaan hebt.” Informele ontmoetingen kunnen een positieve invloed hebben op welzijn, maar komen jongeren ook echt aankloppen met welzijnsvragen bij jullie? Zo ja, welke thema’s komen hier zoal naar boven? Jolien van Safe Space: “Zowel informeel als tijdens activiteiten proberen we aandacht te hebben voor mentaal welzijn. Zo polsen we bijvoorbeeld tijdens een crea-activiteit bij de kinderen hoe ze zich voelen. Zo komen we veel te weten. We doen dat meestal met twee: iemand die de activiteit begeleidt en iemand die die vragen stelt. We zijn daar dus heel bewust mee bezig.” Saida van Safe Space: “Alles draait rond aandacht voor elk kind en elke jongere die hier binnenkomt. Ook als er gedrag wordt gesteld dat vervelend is, zijn we nooit boos, want we beseffen dat het ergens vandaan komt. Wij willen het voorbeeld geven en we staan altijd open voor een babbel, ongeacht wat je gedaan hebt.” Brenda van BURn: “Tijdens de dansworkshops vraag ik altijd hoe deelnemers zich voelen. Ik vind het belangrijk om te horen waar ze mee bezig zijn en onthoud wat ze me vertellen. Maar ik vraag het hen on the low, niet te beladen. De thema’s die dan naar boven komen zijn: school, thuissituatie, balans tussen strenge ouders en vriendjes die meer vrijheid hebben, verliefdheid, onzekerheid, een identiteitscrisis …”

BURn Leuven Geprofessionaliseerd initiatief met focus op breakdance, hiphop en rap. • Emeraude Kabeya: project coördinator, jongerenwerker en muzikante. • Brenda Anyango: geeft danslessen afro & hiphop bij BURn. Werkt hiernaast als klinisch psycholoog bij een psychologenpraktijk in Tienen en als studentenpsycholoog bij de VUB. • Denis Mensah: geeft rapworkshops en studiobegeleiding.

Vort’n Vis Ieper Vrijwillig initiatief dat begon als plek voor hardcore-shows, maar nu breder gaat naar andere muziek- en kunstvormen. Omschrijft zichzelf op Facebook als een ‘underground place of Art’ met als basisprincipes ‘no racism/no fascism/no sexism’. • Chloë Vandevyvere: event manager en digital marketeer met een passie voor muziekevents en partyplanning. Is celverantwoordelijke van de cel promo bij Vort’n Vis. • Femke Smet: kwam een tijdje geleden bij Vort’n Vis binnen, heeft er haar thuis en passie gevonden en is er sindsdien niet meer weggeraakt. Is cel verantwoordelijke van de cel financiën en administratie bij Vort’n Vis.

OverKop Genk Geprofessionaliseerd initiatief waar jongeren kunnen chillen met leeftijdsgenoten, maar ook met een hulpverlener kunnen spreken. Ontstaan als één van de eerste OverKop-huizen van het land. • Tessa Debaeke: teambegeleider en eerstelijnspsycholoog.

Safe Space Antwerpen Geprofessionaliseerd initiatief en open huis waar jongeren en hun ouders terecht kunnen voor activiteiten, coaching, gesprekken, workshops en uitstappen. Is sinds kort ook een OverKop-huis. • Saida El Fekri: oprichter en coördinator. • Jolien Heinrich Schmeitz: pedagogisch medewerker en jongerenwerker.

FORMAAT MAGAZINE | 5

Wij kunnen ervoor zorgen dat jongeren gehoord worden voor zaken uit de hand lopen

HOT TOPIC

Tessa van OverKop: “In de tooggesprekken of tijdens een activiteit uit het vrijetijdsaanbod komen soms pittige verhalen naar boven, die jongeren alleen maar tegen ons kunnen vertellen. Sommige hebben geen warme thuis of vriendengroep die hen opvangt wanneer het moeilijker gaat. OverKop kan ervoor zorgen dat jongeren gehoord worden voor zaken uit de hand lopen.” Hoe maken jullie moeilijke zaken bespreekbaar?

Bij OverKop Genk kunnen jongeren chillen met leeftijds genoten, maar ook spreken met een hulpverlener.

Emeraude van BURn: “Ruimte maken voor de individuele gesprekken is belangrijk, ik spendeer dan ook veel tijd op Instagram en Whatsapp om contacten te onderhouden. Als iemand bijvoorbeeld zegt dat die niet meer naar de danslessen komt, dan bel ik even om te checken wat er gaande is en maak ik duidelijk dat die persoon altijd weer welkom is. Wij zijn bij BURn niet expliciet met welzijn bezig, maar door de mensen met wie we de jongeren in contact brengen, kunnen we wel een positieve invloed hebben. Ik denk bijvoorbeeld dat jongeren die bij BURn zitten, hier voor het eerst een zwarte psycholoog hebben ontmoet. Bij ons ontdekken ze dat die bestaan, dat ze er naartoe kunnen en dat ze zélf psychologie kunnen gaan studeren als ze willen. Zonder veel woorden toon je hen dus wat de mogelijkheden zijn. Dat die voorbeeldfiguren dan ook nog eens graag dansen en lachen, onnozel doen en dat al die dingen tegelijk mogelijk zijn: ik denk dat ze dat wel oppikken.”

Ik let op de negatieve woorden die jongeren gebruiken als ze zichzelf omschrijven en probeer een alternatief te geven Brenda – BURn

6 | FORMAAT MAGAZINE

Tessa – OverKop

FYSIEK WELZIJN, BEWEGING EN CREATIEVE EXPRESSIE “Als je beweegt, ben je zowel fysiek als mentaal bezig: je kan ontstressen en drukt jezelf creatief uit” Wat zijn de effecten van bewegen op het welbevinden van jongeren? Brenda van BURn: “Na een dansworkshop zie je dat de jongeren energiek en opgeladen zijn. Soms komen ze ongemotiveerd binnen en gaan ze blijer naar huis. Dat is puur biologisch, door de endorfines die vrijkomen tijdens het sporten. Je merkt dat mensen die meer bewegen, een stabielere mentale gezondheid hebben. Als je beweegt, ben je zowel fysiek als mentaal bezig: je kan ontstressen en je drukt jezelf creatief uit. Ik let ook op de negatieve woorden die de jongeren gebruiken als ze zichzelf omschrijven en probeer een alternatief te geven. Als ze dingen zeggen zoals “ik kan dat niet” of “het gaat mij nooit lukken” dan zeg ik hen: “Je kan dat nóg niet en we gaan dat nu leren.” Of als ze bijvoorbeeld zeggen: “Dat is altijd”, dan zeg ik: “Dat is niet altijd, dat is nu zo, maar …” Saida van Safe Space: “’Safe babbels’ is een van onze workshopreeksen waarbij we met jongeren cirkelgesprekken voeren over emoties, pesten, spanningen, stress, hun thuissituatie … Tegelijkertijd leren we hun om rust te creëren en zich te ontspannen. We houden ook bokstrainingen of combineren gesprekken met houdingsoefeningen. Fysieke en mentale focus gecombineerd, dus. Je ziet de meisjes daardoor opbloeien!”

Bij BURn in Leuven vinden er verschillende workshops plaats en is er een opnamestudio, maar jongeren kunnen ook gewoon komen chillen of huiswerk maken.

OverKop Genk

Hoe kan creatieve expressie jongeren helpen? Femke & Chloë van Vort’n Vis: “Vort’n Vis is een beetje een cultuurhuis. Er is een focus op muziek, er wordt een kunstatelier verbouwd, er zijn veel muurtekeningen … We zijn met veel dingen bezig en dat worden er steeds meer. Zo is er voor de vrijwilligers veel plaats voor zelfexpressie.” Denis van BURn: “Bij BURn geef ik rapworkshops echt op maat van de jongeren. Ze geven soms heel expliciet aan: “Ik wil graag een ep of een performance maken”. Dan werken we in die richting. Daarbij focus ik op zowel inhoud als techniek. De meeste jongeren verwerken hun realiteit in de rapteksten die we samen schrijven en we moedigen dat ook aan. Tenslotte is dat ook hetgeen waar ze met veel passie over kunnen rappen.”

Als iemand zegt dat die niet meer komt, bel ik altijd even om te checken wat er gaande is en maak ik duidelijk dat die persoon altijd weer welkom is Emeraude – BURn

Emeraude van BURn: “Ik zit ook soms bij de rapworkshops. De teksten die ik hoor, zijn vaak heel persoonlijk en je leert de deelnemers meteen goed kennen. Bij dans ben je daar op een heel ander level mee bezig.”

SOCIAAL WELZIJN “Voor vrijheid heb je soms een minimaal kader nodig.” Hoe combineer je vrijheid met regels die zorgen voor veiligheid en hoe gaan jullie om met meningsverschillen hierover? Chloë van Vort’n Vis: “In de hardcore-scene geldt: zo weinig mogelijk regels. Dat is moeilijk te combineren met het idee dat er toch een paar moeten zijn. Dat is voor mijzelf ook een evenwichtsoefening. Vort’n Vis is een community en een plek voor leute, maar ook een organisatie. Het blijft voor mij belangrijk dat de instuif ordelijk wordt achtergelaten en dat we onze rekeningen kunnen blijven betalen.”

Locatie: Rondpunt 26 (jongerensite Genk), Europalaan 26, 3600 Genk Openingsuren: - woensdag 13:00 – 17:00 uur - donderdag 16:00 – 19:00 uur - vrijdag 16:00 – 22:00 uur Beroepskrachten: twee jongerenwer kers, twee maatschappelijk hulpverle ners, één halftijdse eerstelijnspsycholo ge + extra hulp vanuit netwerk. Samenwerkingen: OverKop Genk begon als een pilootproject na Rode Neuzen Dag en groeide uit tot een groot succes. Het is een hoofdsamenwerking tussen CAW Limburg, Stad Genk (dienst Jeugd) – Cen trum Geestelijke Gezondheidszorg Genk – Kinderpsychiatrisch centrum Genk en het onderwijs. Bijkomend zijn er vele samen werkingen met lokale partners die met jongeren werken.

Meer weten? genk.overkop.be OverKopGenk overkopgenk

BURn Leuven Locatie: Brusselsestraat 61a, 3000 Leuven Openingsuren: - Dinsdag, donderdag, vrijdag: 16:00 – 21:00 uur - Woensdag: 14:00 – 18:00 uur Beroepskrachten: één projectcoördina tor/jeugdwerker + vrijwillige workshop gevers Samenwerkingen: Trill vzw, Straatrijk vzw, Stad Leuven

Meer weten? burnleuven.com BURnLeuven burn_leuven

FORMAAT MAGAZINE | 7

HOT TOPIC

Safe Space Locatie: Kerkstraat 159, 2060 Antwerpen Openingsuren: alle dagen open van 10:00 tot 20:00 uur, maar tijdens evene menten vaak wat later Beroepskrachten: één coördinator, één klinisch psychologe, drie pedagogische medewerksters en één boekhoudster Samenwerkingen: Yar (trajecten voor jongeren die het moeilijk hebben + bege leiding om zelfstandig te gaan worden), OCJ (consulenten van de rechtbank; naast de hulpverlening die ze aanbieden, willen zij ook dat die jongeren ergens te rechtkunnen met hulpvragen en waar ze vrijetijdsaanbod vinden), één-gezin-eenplan (netwerk met onder andere CGG), Stampmedia (partner in het aanbieden van workshops), Formaat (om dossiers na te lezen of om aan beleidsbeïnvloeding te doen), Arktos (gaat in de toekomst aan sluiten op de praatcafés)

Meer weten? safespacevzw.be Safe-Space- 577038369469800 safespacevzw

Jongeren die radicaliseren, snakken eigenlijk naar liefde, waardering, verbinding, aandacht en erkenning Saida – Safe Space

8 | FORMAAT MAGAZINE

Femke van Vort’n Vis: “We halen nu wel banden aan, maar we doen nog altijd tegendraads en ons goesting. Voor vrijheid heb je soms een minimaal kader nodig.” De term safe space duikt steeds vaker op. Wat betekent die voor jullie? Welke randvoorwaarden zijn hiervoor nodig en voor wie is jullie werking een safe space? Saida van Safe Space: “Wij doen niet mee aan uitsluiting. Jongeren die fouten hebben gemaakt, blijven welkom bij ons, terwijl ze dat in andere organisaties vaak niet zijn. Wij zien hen niet als een gevaar voor anderen. Als je tot hen kan doordringen, maak je de maatschappij veiliger. Jongeren die radicaliseren, snakken eigenlijk naar liefde, waardering, verbinding, aandacht en erkenning. Door hen als maatschappij buiten te sluiten voed je hen net.” Jolien van Safe Space: “We stellen nooit voorwaarden en je krijgt op die manier heel veel respect terug. Iedereen heeft z’n eigen verhaal. Dat zie je niet op scholen, waar leraren te weinig tijd hebben om met mentaal welzijn bezig te zijn. We hebben hier uiteraard wel wat ‘huisregels’ rond bijvoorbeeld onderhoud, maar jonge mensen koesteren deze plek omdat ze zich mee eigenaar voelen.” Chloë van Vort’n Vis: “Als zestienjarige werd ik op andere plekken raar bekeken als ik geen alcohol dronk. In de Vort’n Vis is het wél mogelijk om straight edge te zijn. Zeker als jongere is dat belangrijk, je moet jezelf kunnen zijn. De bezoekers van onze hardcore-shows tonen veel wederzijds respect. Vrouwen worden hier niet lastiggevallen, racistische uitspraken worden niet getolereerd. Ons publiek blijft wel weinig divers, het merendeel van onze bezoekers zijn witte mannen. We willen meer moeite doen om nieuwe jongeren te bereiken.”

De meeste jongeren verwerken hun realiteit in de rapteksten die we samen schrijven en we moedigen dat ook aan Denis – BURn Brenda van BURn: “Als ik merk dat er nieuwe leden zijn, doe ik altijd een voorstellingsrondje en benadruk ik enkele regels: iedereen is welkom is, je hoeft niet per se iets te doen, je kan ook gewoon kijken, respect voor anderen is belangrijk en er is geen ruimte voor uitlachen. Ik moedig kleine stappen aan, spoor hen aan om te proberen. Als ik voel dat ze er geen zin in hebben, luister ik ook echt naar hen.”

SAMENWERKEN VOOR HET WELZIJN VAN JONGEREN “Bouw een netwerk uit.” Het ziet er niet naar uit dat het thema welzijn snel van de radar zal verdwijnen. Veel werkingen en ondersteuners verwachten zelfs dat de grote klap nog moet komen. Uit het “Waar waren we gebleven?”-visietraject blijkt dat er gezocht moet worden naar welke rol het open

Vort'n Vis: “representing underground sinds 1989”

jeugdwerk kan spelen met betrekking tot de grote uitdagingen rond dit thema. Hoewel open jeugdwerk in se goed is voor het welzijn van jongeren, zijn jongerenwerkers niet altijd de geschikte persoon om dieper in te gaan op specifieke welzijnsuitdagingen. Daarom is het belangrijk om samenwerkingen aan te gaan met initiatieven die daarin gespecialiseerd zijn, maar opvolging is nodig. Als afsluiter kijken we hoe de vier initiatieven daarmee omgaan. Saida van Safe Space: “De lockdown was een zeer moeilijke periode, maar we zijn steeds opengebleven. Het gebouw leende zich daartoe omdat het veel aparte ruimtes heeft. Dankzij corona is iedereen tot het besef gekomen dat je de benadering van jongeren niet in een hokje kan plaatsen. Dat is een goeie zaak. Nu we een OverKop-werking zijn, is het de bedoeling dat scholen en andere instellingen jongeren naar ons kunnen doorverwijzen om hier op een laagdrempelige manier een gesprek aan te gaan met een psychologe.”

Als zestienjarige werd ik op andere plekken raar bekeken als ik geen alcohol dronk. Hier is het wél mogelijk om straight edge te zijn

We halen nu wel banden aan met andere organisaties, maar we doen nog altijd tegendraads en ons goesting Femke – Vort’n Vis

Emeraude van BURn: “We doen zelf niet aan zorgverlening maar zijn wel een luisterend oor en toevlucht voor jongeren die het nodig hebben. Mocht er iets ernstigs gebeuren, kunnen we doorverwijzen en toeleiden en kan ik met hen meestappen, maar dat is nog niet echt nodig geweest. Jongeren kunnen hun verhaal bij ons kwijt en worden gehoord, ik merk dat ze daar veel voldoening uit halen.” Tessa van OverKop: “Een gouden tip voor iedereen: ken je sociale kaart. In elke gemeente of stad zijn er enorm veel actoren aan het werk. Weet wat er in je stad leeft en wie wat doet. Leer je opbouwwerkers kennen en bouw een netwerk uit. Zo kan je samenwerken en sneller je gedeelde doelen bereiken.”

Meer tips voor jongerenwerkers rond welzijn • Vort’n Vis: “Onderschat niet welke invloed je vereniging kan hebben op individuele jongeren. Voor onze vrijwilligers heeft Vort’n Vis een be langrijke plaats in hun hart én draagt ze bij tot hun (mentaal) welzijn. Het jeugdhuis is een be langrijke houvast geweest voor veel jongeren.” • OverKop Genk: “Aanwezig zijn, aanwezig zijn en nog eens aanwezig zijn! Zet je medewerkers en hulpverleners niet achteraan in een hokje, maar laat hen vooraan meespelen, praten, lopen en er gewoon zijn. Vanuit een efficiëntiestandpunt zou je misschien denken dat kickeren niet echt werktijd, maar als je die echte blend tussen vrije tijd en zorg wil bereiken, moet je die investering maken. Enkel met aanwezige begeleiders kan het werken.” • BURn: “Het is belangrijk om in het begin van een activiteit een momentje in te lassen om te vragen hoe het met iedereen gaat of hoe hun week was gelopen, zodat je daarop kan terugkomen. Soms is dat een reflectiemoment voor jongeren dat ze nodig hebben om even stil te staan bij de din gen.” • Safe Space: “Het is heel belangrijk dat het team zich goed voelt. Je wil vermijden dat er spannin gen zijn op het werk en dat mensen daarmee blijven zitten. Als coördinator speel ik vaak de verzoener en luister naar frustraties, maar zal die proberen niet te versterken. Pas dan kun je de juiste focus blijven houden. Waardeer jongeren werkers, want dat gebeurt nu veel te weinig.”

Vort’n Vis Ieper Locatie: Sint-Jacobsstraat 3, 8900 Ieper Openingsuren: - woensdag 18:00 – 22:00 uur - vrijdag 18:00 – 01:00 uur - zaterdag 18:00 – 01:00 uur Beroepskrachten: geen, de hele wer king wordt gedragen door vrijwilligers Samenwerkingen: Formaat, Ieperfest, stad Ieper, JOC Ieper

Meer weten? vortnvis.net vortnvis vortnvis

Chloë – Vort’n Vis

FORMAAT MAGAZINE | 9

Meer welbevinden

OUTREACHEND WERKEN en PLEINTJESWERK boomden enorm tijdens de lockdownperiodes, vooral bij geprofessionaliseerde initiatieven. Hoe kunnen we dit ook na de crisis blijven doen?

WELZIJN

Veel werkingen willen na de crisis DIVERSER GAAN WERKEN en blijven EXPERIMENTEREN met hun aanbod.

Er is veel MOTIVATIEVERLIES bij vrijwilligers. De goesting verdween wat tijdens de crisis. Er is motivatieverlies bij de vrijwilligers: Helemaal niet mee eens

Welke impact zal de coronacrisis hebben op de diversiteit in je aanbod? (goede mix van soorten aanbod: ontmoeting, gerichte activiteiten, cultuur,sport …)

2,63%

3,18%

Niet mee eens

17,11%

Neutraal

17,76%

15,92%

Mee eens

38,82%

Helemaal mee eens

23,68%

Minder diversiteit in aanbod Gelijk

36,31% 44,59%

Meer diversiteit in aanbod Nvt

Bijna 75% van de beroepskrachten VERLOOR MOTIVATIE. Bij een derde van de beroeps krachten had dit zelfs een negatief effect op hun mentaal welbevinden. n lokale “Er is veel nood aa eden en kh lij ge mo gs ontmoetin jon or geren” een uitlaatklep vo

Welke impact had de crisis op je motivatie? 2,22% 20,00% Minder motivatie 73,33%

Gelijk Meer motivatie

Welke impact had de crisis op je mentaal welbevinden? 0,00% 26,67%

Minder welbevinden 66,67%

Gelijk Meer welbevinden

OUTREACHEND WERKEN en PLEINTJESWERK boomden enorm tijdens de lockdownperiodes, vooral bij geprofessionaliseerde initiatieven. Hoe kunnen we dit ook na de crisis blijven doen? 10 | FORMAAT MAGAZINE

Schenk voldoende aandacht aan het welzijn van je bezoekers, vrijwilligers en beroepskrachten. Erken en waardeer de welzijnsrol van open jeugdwerk. Stem projectoproepen rond welzijn beter af op elkaar en het werkveld. Met een langere looptijd of structurele investering geraken we verder.

FORMAAT MAGAZINE | 11

IKORGANISEER Muziekliefhebbers die op zoek zijn naar meer kunnen sinds drie jaar terecht bij Grid, een concept dat spannende acts combineert met grens verleggende visuals. Grid is zo Gents als de Veldstraat, maar werd geboren in een Iepers jeugdhuis. In Broei, een doe- en denkplek voor de nieuwe generatie in Gent, ontmoeten we residenten Robin Verslype, Jarne Vanneste en Kris Catteau van Grid. TEKST: Ingmar Doumen & Helena Verheye Foto’s: Helena Verheye, Lisa Gautama, Samuel Hoornaert & Selina Boon

Meer weten? grid.avi gridaudiovisual

12 | FORMAAT MAGAZINE

”HET JEUGDHUISWERK IN IEPER HEEFT ONS GEVORMD TOT DE EVENT ORGANISATOREN IN GENT DIE WE NU ZIJN” – GRID Grid is een experimenteel platform voor beeld en geluid, maar ook een vriendengroep van acht jonge creatievelingen die elkaar vonden in het jeugdhuis van Ieper. Ze organiseren events en hebben een eigen label opgericht, dat voor uitwisseling wil zorgen tussen muziek en beeld en tussen verschillende muziekgenres. Momenteel denken ze na over hoe ze hun werking kunnen openstellen voor andere vrijwilligers, een the-

ma dat ook terugkomt in het ‘Waar waren we gebleven?’-visietraject. Hoe is Grid ontstaan? Grid: “Grid is ontstaan in het jeugdhuis in Ieper in 2018. We waren toen net begonnen aan onze studies in Gent en misten de ervaring die we daar opdeden in Ieper zelf. Zo kregen we het

Tijdens de coronacrisis leerden we dat werken in de Albert Heijn niet nice is en dat we het leuk vinden om veel mensen rondom ons te hebben

idee om een rave te organiseren onder de naam Grid. Later werd Grid een collectief met mensen die down waren om ook in Gent events te organiseren.” Wat was jullie motivatie om Grid te starten?

Robin Verslype, Jarne Vanneste en Kris Catteau van Grid

Foto door Samuel Hoornaert op een Grid event

“In het jeugdhuis van Ieper hadden we allemaal redelijk veel vrijwillige organisatie-ervaring, dus het was een logische stap om dat verder te trekken naar Gent. We stoorden ons aan het status quo dat op veel muziekevents heerste en vonden daar niet volledig onze smaak. We hadden zin om het zelf te doen om zo de meer experimentele kanten van elektronische of livemuziek te belichten.”

Waar halen jullie inspiratie uit? “Een beetje van overal. We hosten een brede waaier aan muziekevents, van dubstep tot black metal. Zelfs klassieke muziek lag op tafel, maar dat is niet doorgegaan. De inspiratie komt uit onszelf, maar we luisteren ook naar de ervaring en smaak van mensen die we kennen uit de scene. Door corona heeft dat wat stilgelegen, maar nu kan dat weer de grootste inspiratiebron zijn. We kijken ook naar grotere organisaties zoals Horst, maar dat zijn dromen voor later. Stapje voor stapje.” Heeft het jeugdhuiswerk jullie ook geïnspireerd? “Het jeugdhuiswerk in Ieper heeft ons echt gevormd tot wie we zijn, aangezien we daar onze eerste organisatie-ervaring hebben opgedaan. Dat waren dan dingen zoals een Disneyparty of een Halloween-fuif, maar dat was wel wat we nodig hadden om onze eerste stappen te zetten. Ik denk dat we daar de passie gevonden hebben.” Met hoeveel zijn jullie in Grid en wie doet wat? “We zijn nu met acht. Er is geen uitgesproken rolverdeling, maar sommige mensen hebben zich wel gespecialiseerd in één specifieke taak. De ene kijkt naar de bookings, de andere trekt de productie. Sommigen nemen meer het visuele aspect onder handen: visuals maken, artwork, promo ... Ten slotte zijn er mensen die meer praktisch gericht zijn en zich bijvoorbeeld bezighouden met de boekhouding.

FORMAAT MAGAZINE | 13

IKORGANISEER

Een halloweenparty of Disneyfuif in het jeugdhuis was onze eerste organiseerervaring

“Wij werken horizontaal: het is niet omdat je een bepaalde rol hebt dat je daarbij moet blijven. Iedereen die een idee heeft, kan dat uitvoeren, maar wel na overleg op de vergaderingen. We zijn nu met een kern van acht, maar we gaan vaak samenwerkingen aan. Het is belangrijk voor ons om snel meer mensen te betrekken, maar we zijn aan het kijken hoe we dat kunnen doen op een overzichtelijke manier.”

”Het lijkt ons leuk om een grote poule van vrijwilligers te hebben die input geven. Meewerken aan een productie wordt dan laagdrempeliger. Dat kan erg waardevol zijn, maar het vraagt ook veel organisatiewerk en dus moeten we goed nadenken over hoe we dat gaan aanpakken.”

Waarom vinden jullie dat belangrijk?

“Het gewoon aan hen vragen (lacht). Als iemand zin en tijd heeft om lid van Grid te worden, dan staan we daar keihard voor open, maar we hebben dat nog niet meegemaakt.”

“Omdat onze groep geen representatieve doorsnede is van de maatschappij. Als je events wil organiseren voor een publiek, is het belangrijk om meerdere stemmen te betrekken. We willen van onze events een safe space maken en inzetten op inclusiviteit door externen aan te trekken. Bovendien helpt nieuwe artistieke input je om de rest een stapje voor te blijven.” Staan jullie ook open om jullie ploeg uit te breiden met vrijwilligers?

En hoe zouden jullie ervoor zorgen dat vrijwilligers kunnen doorgroeien naar bestuursfuncties?

“De lockdown gaf ons niet echt moed om nieuwe leden aan te werven. Het feit dat we nog concerten organiseerden in Broei, was vrij zwaar. We hadden amper nog ruimte in ons hoofd om verder te denken dan het moment zelf. Nu is er wel terug meer animo in de groep omdat we weer mogen dansen.” Hoe pakken jullie de programmatie aan?

“We hebben ooit één echt groot event gedaan in het Gentse jongerencultuurcentrum Minus One, waarvoor we twintig à dertig vrijwilligers hadden ingeschakeld. Sindsdien willen we Grid meer openstellen en praten we daar ook over, maar toen kwam corona en hebben we dat niet echt uitgewerkt.”

14 | FORMAAT MAGAZINE

“We proberen artiesten uit te nodigen die we zelf graag draaien. Daar komen dan lokale dj’s bij die passen in het kader van experimentele clubmuziek. Als we een headliner boeken, is dat meestal iemand die nog nooit in Gent heeft gestaan, niet in de Kompass of in de Charlatan. We proberen een programma te brengen dat je niet zou kunnen vinden in Gent als wij het niet zouden doen.”

Foto door Selina Boon op een Grid event in Broei

Vraag subsidies aan en werk samen met venues die je ondersteunen in de plaats van leegzuigen

Kunnen jullie iets vertellen over het visuele aspect bij Grid? “We wilden iets nieuws brengen in vergelijking met het klassieke jeugdhuisevent. Het visuele aspect is grotendeels in handen van Hector Misplon, die daar zijn leven en studies heeft rond opgebouwd. Soms zijn we zelf maar half mee met wat hij allemaal uitsteekt: artwork, 3D-modellen, live coding … Tijdens onze events moet je ook visueel geprikkeld worden. Nooit zullen we een event hosten dat gewoon een dj-set is en geen immersive experience. We hebben dan ook heel veel geluk met Hector in ons team!

Foto door Lisa Guatama op een Grid event

Wanneer is Grid succesvol? “Grid is nu al veel meer dan wat we verwacht hadden, dus het is sowieso al succesvol. Maar het zou top zijn om nog lang kleine, vernieuwende feesten te organiseren en misschien ook een festival uit de grond te stampen.” Jullie werken samen met het BROEI. Dat is onder andere een werkplaats, podium en ontmoetingsplek voor jongeren in Gent. Hoe zijn jullie met hen in contact gekomen? “We wilden graag een feest geven in de kelder van het Duivelsteen, een middeleeuwse crypte die BROEI beheert. Daarom hebben we contact met hen gezocht.” Hoe hebben jullie de afgelopen twee jaar ervaren als organisator? “Tijdens corona hebben we ons moeten heruitvinden en dat ging moeizaam. In de zomer van 2020 was er in Gent helemaal geen liveprogrammatie, maar we konden wel nog events organiseren voor vijftig zittende mensen. We hebben daar absoluut geen winst op gemaakt maar voor veel mensen was dat hun eerste live-ervaring na de eerste lockdown. Dat was heel rewarding om te doen. We zijn nu tien optredens en twee zomers verder en het is een werking die we graag blijven doen.”

FORMAAT MAGAZINE | 15

Een collectief runnen via Zoom is niet te doen, je hebt offline enthousiasme en motivatie nodig om tot ideeën te komen

IKORGANISEER

Hoe hielden jullie de motivatie hoog?

ikorganiseer.be is een informatiewebsite ter ondersteuning van jonge organisatoren van muziekevenementen. Het is dé plek waar je als organisator een bundeling van betrouwbare en kwalitatieve informatie kan vinden. Naast informeren willen we je ook inspireren zodat we samen kunnen bouwen aan een bloeiende jongeren- en evenemen tencultuur. We geloven in de kracht van ondersteu ning op lokaal niveau en vinden het dan ook belangrijk om eerstelijnswerkers en beleidsmakers te informeren en inspireren. Zo kunnen zij zich op lokaal niveau inzetten voor een sterk evenementenbeleid. Ikorganiseer.be is een website van Formaat en werd vormgegeven samen met zeven structurele partners (Bataljong, De Am brassade, KLJ, Scouts & Gidsen Vlaande ren, Chiro, VI.BE, KSA en WATWAT) die elk vanuit hun expertise inzetten op een posi tief evenementenklimaat en het duidelijk en correct informeren van hun doelgroep.

Meer weten? ikorganiseer.be ikorganiseer.be ikorganiseer.be

16 | FORMAAT MAGAZINE

“Met de hoop dat er verbetering op komst was. Twee weken voor de eerste lockdown hadden we ook een van onze meest succesvolle events georganiseerd en op die energie konden we nog even door. De coronaconcerten hebben ons ook goed gedaan, mensen waren echt dankbaar en wij ook. Door de vaccinatiecampagne kregen we zin in de toekomst. We hebben nooit gedacht om ermee te stoppen. Het was eerder van: we zien wel wat er komt en op het moment dat het komt, zullen we er staan.” Wat hebben jullie geleerd tijdens corona?

Hebben jullie tips voor andere organisatoren?

“Dat werken in de Albert Heijn niet nice is en dat we het leuk vinden om veel mensen rond ons te hebben. De cultuursector heeft veel afgezien en wij dus ook. Het is nu duidelijk dat wat we doen niet vanzelfsprekend is. Een collectief runnen via Zoom is niet te doen, je hebt offline enthousiasme en motivatie nodig om tot ideeën te komen. En de kracht van vriendschap is belangrijk!

“Onderzoek of je subsidies kan aanvragen. Wij hebben het nog nooit gedaan, maar met een goed concept kan je soms snel subsidies krijgen. Werk samen met venues die je niet leegzuigen, maar ondersteunen. Als je met Formaat babbelt, zullen die je wel kunnen vertellen waar je moet zijn!”

Meer dan 67% vinden moeilijk VRIJWILLIGERS. We vinden moeilijk vrijwilligers: 3,29% 10,53%

Helemaal niet mee eens Niet mee eens

40,79%

18,42%

Neutraal Mee eens

26,97%

Helemaal mee eens

Bijna 40% verwacht MINDER VASTE VRIJWILLIGERS na de crisis. Verwachting aantal vaste vrijwilligers na de crisis: Minder

39,47%

Gelijk

44,74%

Meer Nvt

14,47% 1,32%

JEUGDAMBTENAREN willen mee aan de kar trekken.

VRIJWILLIGERS Jeugdhuizen en andere open jeugdwerk initiatieven maken zich ZORGEN om hun vrijwilligersploeg.

Meer dan 67% vinden moeilijk VRIJWILLIGERS.

ns “Vrijwilligen tijde n als aa er corona voelde me ” en lp he s al n werken da

Ga aan de slag met je vrijwilligersbeleid.

We vinden moeilijk vrijwilligers:

Ondersteun én erken open jeugdwerk.

3,29% 10,53%

Helemaal niet mee eens Niet mee eens

40,79%

18,42%

Neutraal

Werk drempels voor vrijwilligers weg.

Mee eens 26,97%

Helemaal mee eens

Bijna 40% verwacht MINDER VASTE VRIJWILLIGERS na de crisis. Verwachting aantal vaste vrijwilligers na de crisis: Minder

39,47%

Gelijk Meer

44,74% 14,47%

FORMAAT MAGAZINE | 17

BLIND DATE

18 | FORMAAT MAGAZINE

STAD VS. GEMEENTE: WERKEN BESTUUR EN JEUGDWERKERS ANDERS SAMEN? Uit het ‘Waar waren we gebleven?’-onderzoek over jeugdwerk tijdens en na corona blijkt dat jeugdambtenaren en open jeugdwerkinitiatieven tijdens een pandemie meer dan ooit op elkaar aangewezen zijn. Hoe ze precies met elkaar samenwerken, kan lokaal erg verschillen. Dat zie je goed in centrumstad Roeselare en het nabijgelegen Wingene, ook al zijn ze amper twintig kilometer van elkaar gescheiden. Op de afspraak zijn Greet Claeys en Marte Huyghelier, jeugdbeleidsmedewerkers in Roeselare, en Frederic Biermez, deskundige jeugd in Wingene en bestuurslid bij Jeugdhuis ‘t Vraagteken in Meulebeke.

TEKST: Valerie Vonck & Helena Verheye • FOTO’S: Valerie Vonck

Wat is de impact geweest van corona op de jongeren en het jeugdwerk in jullie stad/gemeente? Wingene: “Voor onze jeugdhuizen was de impact groot. Tijdens de lockdowns lagen ze voor een groot deel stil omdat een barwerking uitgesloten was. Onze twee jeugdhuizen organiseerden af en toe iets voor hun leden om het moreel op te krikken en het groepsgevoel binnen het jeugdhuis te behouden. Na de lockdowns gingen ze beide weer aan de slag en nu draaien ze zoals voor de crisis. De vrijwilligers zijn nog even gemotiveerd. Na een jaar op de tanden bijten zeg ik dan: chapeau.”

Roeselare: “De initiatieven in Roeselare hebben allemaal een duidelijke focus op maatschappelijk kwetsbare jongeren en konden daarom openblijven onder de geldende jeugdwelzijnsregels. Er werd geschakeld naar wat er op dat moment mogelijk was: een-op-eencontact tussen beroepskracht en jongeren, activiteiten in kleine bubbels, wandelingen … Er werd ook veel meer naar de jongeren gegaan door middel van outreachend werk. Het is duidelijk dat dat ook na corona zal nodig zijn. Om als stad de vinger aan de pols te houden, hadden we een wekelijks overleg met de beroepskrachten van die initiatieven.”

Greet Claeys en Marte Huyghelier, jeugdbeleidsmedewerkers in Roeselare FORMAAT MAGAZINE | 19

Om de vinger aan de pols te houden tijdens de coronacrisis, hadden we een wekelijks overleg met de beroepskrachten van de open jeugdwerkinitiatieven Roeselare

ROESELARE

• 63.600 inwoners • 3 geprofessionaliseerde open jeugdwerk initiatieven met ontmoetingsaanbod gericht op een specifieke doelgroep 1. KAmeleJon – focus op jongeren met een migratieachtergrond 2. VOC Opstap – focus op jongeren met een beperking 3. Jongerenwerking Jakedoe – focus op jongeren in geldarmoede • Andere open jeugdwerk initiatieven gericht op jongeren: - #HACK is de jongerenwerking van open kenniscentrum (bibliotheek) ARhus, met een specifiek aanbod gericht op talent ontwikkeling - Straathoekwerk in samenwerking met Arktos - Outreachend werk op de TRAX-site • Ondersteuning stad: personeel- en project subsidies en opvolging door beleidsmede werkers jeugd

WINGENE

• 14.000 inwoners • 2 vrijwillige open jeugdwerkinitiatieven 1. Jeugdhuis dE Mutse in Wingene 2. Jeugdhuis De Hobbit in Zwevezele • Ondersteuning gemeente: werkingssubsi dies, projectsubsidies gratis huisvesting & opvolging en inhoudelijke ondersteuning door ambtenaar van Team Jeugd

Hoe verliep de communicatie rond corona en de ondersteuning en samenwerking tussen de lokale overheid en de initiatieven? Roeselare: “In het begin was het zoeken naar een goede manier van communiceren in de veelheid aan maatregelen en richtlijnen. Uiteindelijk werden de belangrijkste zaken voor jeugd wel gebundeld op de Facebookpagina ‘Jeugd #vanrsl’. We ondersteunden vooral inhoudelijk. Door het wekelijks overleg met stads- en welzijnspartners bleef iedereen up-to-date. Daarnaast lanceerden we een projectoproep waarmee we 50.000 euro verdeelden voor jeugdprojecten in coronatijd. De personeelssubsidies liepen ook gewoon door, waardoor de open jeugdwerkinitiatieven hebben kunnen schakelen op basis van de maatregelen en de noden.” Wingene: “De communicatie rond de maatregelen verliep relatief vlot. Dankzij onze communicatiedienst kon er kort op de bal gespeeld worden. We organiseerden ook sessies met uitleg omtrent de coronamaatregelen en vertaalden de regels naar het jeugdwerk. Als financiële steun zagen de initiatieven hun werkingssubsidies met 50% stijgen en het jaar daarop met 25%, met dank aan het corona-noodfonds. Het geld werd verdeeld op basis van de noden van de verenigingen en de jeugdraad. Daarnaast is er ook de projectoproep rond mentaal welzijn waarop verenigingen konden intekenen. Vanuit het noodfonds kwamen ook middelen vrij om nieuwe initiatieven te onder steunen en om extra ‘coronakosten’ op te vangen voor bijvoorbeeld bivakken en evenementen. Nood aan veel extra inhoudelijke ondersteuning was er niet, we maakten vooral de regelgeving duidelijker en zorgden voor subsidies.” Wat zijn de sterktes en uitdagingen van de huidige samenwerking met de open jeugdwerk initiatieven? Roeselare: “De sterkte is echt de verbinding van de stad met de beroepskrachten van de initiatieven. We grijpen gemakkelijk naar de telefoon en zijn goed mee met wat er leeft. We luisteren ook

20 | FORMAAT MAGAZINE

echt naar hun noden. Zo kwam bijvoorbeeld de vraag om een legale graffiti-plek voor jongeren en jonge kunstenaars. Die is er gekomen op de TRAX-site. De grootste uitdaging voor onze stad is diversiteit. Dat kwam ook uit het belevingsonderzoek van de kindvriendelijke stad dat we deden in samenwerking met Bataljong. We krijgen vaak vragen rond hoe je als open jeugdwerkinitiatief omgaat met verschillende culturen en gewoontes, bijvoorbeeld rond voeding. Maar denk bijvoorbeeld ook aan armoede en gender. Op het vlak van beleid doen we al inspanningen, maar het kan altijd beter. Daar zetten we in de nabije toekomst op in.” Wingene: “Onze twee jeugdhuizen hebben een andere geschiedenis en cultuur. Daarom pakken ze hun samenwerking met de gemeente ook anders aan. Je moet dat als gemeente weten om hen goed te helpen. Daarnaast moet je ook het gesprek met elkaar durven aan te gaan. Als jeugdambtenaar probeer je jeugdhuizen zoveel mogelijk vrijheid te geven, maar je wil ook de afgesproken regels handhaven die in de praktijk niet altijd stroken met de theorie. Het is soms een uitdaging om de brug tussen het reglementair kader en de jeugdhuispraktijk te leggen. Wat onze samenwerking sterk maakt, is dat we samen gemeenschappelijke doelen kunnen bereiken die we alleen echt niet kunnen halen. We hebben elkaar soms eens nodig.” En wat zijn de aandachtspunten in verband met jongeren voor jouw stad/gemeente na de voorbije coronaperiode? Wingene: “Inzetten op het welzijn van (jonge) inwoners zal zeker ook de komende maanden een hot topic blijven. Het afgelopen jaar begonnen we aan de smiley-campagne waarbij we het welzijnsaanbod van ons partners voorstelden aan jongeren op verschillende plaatsen in de gemeente. Jeugdhuizen zijn ook een laagdrempelige plek waar jongeren gewoon zichzelf kunnen zijn en tegelijk geïnformeerd kunnen worden door doeltreffende campagnes. We

Frederic Biermez voor de smiley-campagne waarbij het welzijnsaanbod van partners voorgesteld werd aan jongeren op verschillende plaatsen in Wingene.

hebben ook ingetekend om het label van kindvriendelijke gemeente te behalen om zo kinderen en jongeren zelf te betrekken in het beleid. Een jeugdhuis speelt daar zeker ook een rol in.” Roeselare: “Alles is weer opgestart en de initiatieven hebben het heel druk. Als stad is het daarom soms moeilijker om de beroepskrachten te bereiken of samen te brengen. We vinden het belangrijk om de vinger aan de pols te blijven houden en te weten wat er echt leeft bij de jongeren. Mentaal welzijn is daarin ook een heel belangrijk thema. De initiatieven bieden een warme plek waar jongeren zichzelf kunnen zijn en de beroepskrachten bouwen een vertrouwensband op. Vanuit die band kunnen zij ook ingaan op welzijnsvragen als dat nodig is en jongeren doorverwijzende naar andere organisaties.” We zetten jullie ook tegenover elkaar omdat uit het onderzoek van Formaat is gebleken dat er grote verschillen zijn tussen de aanpak bij (centrum)steden en kleinere gemeentes. Is dat zo? Wingene: “Ik denk inderdaad dat er heel veel verschillen zijn in aanpak tussen een kleine gemeente, een middelgrote gemeente en een centrumstad. Het begint erbij dat alle open jeugdwerkinitiatieven in Roeselare geprofessionaliseerd zijn. Dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat je meer kan bezig zijn cultuur en diversiteit. In Wingene en Zwevezele willen de jeugdhuizen vooral dat de jongeren een leuke tijd hebben, maar zorgen ze ook voor samenhorigheid zonder daar per se een professioneel kader voor te hebben. Zij kunnen meer hun eigen ding doen,

Het is soms een uitdaging om de brug tussen het reglementair kader en de jeugdhuispraktijk te leggen Wingene

FORMAAT MAGAZINE | 21

Begeleidingstrajecten lokale overheden Heb je als lokale overheid nood aan ondersteuning om het lokale jeugdwerkbeleid vorm te geven? Dan kan je een begeleidingstraject op maat aanvragen bij For maat. De trajecten kunnen plaatsvinden vanaf januari 2022, maar worden best zo snel mogelijk aangevraagd. formaat.be/artikel/begeleidingstraject-voorlokale-overheden

In een gemeente kan je korter op de bal spelen dan in een stad Roeselare

Meer weten? Roeselare JeugdRSL traxroeselare.be kamelejonrsl voc_opstap thope.eu arhus.be/kenniscentrum/jeugd/ jongerenwerking-hack/ Wingene DeHobbit JeugdhuisWingene wingene.be/jeugddienst

22 | FORMAAT MAGAZINE

maar hebben minder ruimte voor bepaalde cultuurprojecten. Zij vragen momenteel ook niet om professionalisering.” Roeselare: “Wij hebben geen “klassiek” jeugdhuis, dat is al het grote verschil. Dat verdween bijna tien jaar geleden in onze Stad. Onze initiatieven trekken ook vooral de kaart van jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties, en van daaruit worden ze verder geholpen. Jeugdwerk wordt bij ons heel breed ingevuld en heeft dus een diverse ondersteuning nodig vanuit de stad, maar ook vanuit Formaat. Dat verruimt de blik en daar zijn we blij om. Ik denk dat het politiek gezien en naar besluitvorming toe soms wel eenvoudiger is voor een kleine gemeente dan voor een stad. Door de politieke administratie en de vele lokale spelers moeten dossiers een lange weg afleggen en is er veel voorbereiding nodig. In een gemeente kan je korter op de bal spelen.” Wingene: “Dat kan ik beamen. Je legt sneller verbindingen. De Chiro zit in de jeugdraad, de Chiro gaat naar het jeugdhuis, het jeugdhuis zit in de jeugdraad, de monitoren van de speelpleinwerking gaan naar het jeugdhuis … De jeugdhuizen en het skatepark zorgen ervoor dat er naast het verenigingsleven een open vrijetijdsaanbod is voor jongeren die niet noodzakelijk aangesloten zijn bij een vereniging. Zo vinden ook zij hun plekje in de gemeente.”

Roeselare: “Roeselare heeft als stad ook veel commerciële plekken waar jongeren komen. Daarom is er misschien minder nood aan een “klassiek’ jeugdhuis en zijn die specifieke vormen van open jeugdwerk initiatieven zo waardevol voor de vrije tijd van jongeren. Het #HACKpand bijvoorbeeld; de jongerenwerking van de bibliotheek die focust op talentontwikkeling, is heel snel geboomd en trok zo jongeren aan. Ook het skatepark bij TRAX, waar we een mobiele jongerenwerker hebben, is een trekpleister. Wat willen jullie nog meegeven aan de lezers van het magazine? Wingene: “Een jeugdhuis kan echt boomen en versterkt worden door een goede band met de ambtenaren van Team Jeugd. Niet alleen door de inhoudelijke ondersteuning maar ook door de verbinding en samenwerking met het gemeentebestuur. Krijg je dat niet mee, dan heb je een moeilijke start als jeugdhuis. De gemeente kan dus echt haar steentje bijdragen, maar moet ook bewust zijn dat het zelf baat heeft bij een goed draaiend open jeugdwerkinitiatief.” Roeselare: "Samenwerking maakt van het lokale open jeugdwerk een sterk verhaal. Klein of groot, stad of gemeente: er zijn veel verschillen, maar ook veel gelijkenissen. De ondersteuning is divers, maar is ook gebaseerd op de diverse noden. Het is vooral belangrijk dat iedereen tevreden is over die ondersteuning.”

Lokale open jeugdwerkinitiatieven willen GEZIEN EN GEHOORD worden. Welke ondersteuning van je stad of gemeente zou je werking kunnen versterken? Extra subsidiëring

63,41%

Het erkennen en waarderen van het werk van de jeugdhuizen en andere open jeugdwerk initiatieven Lokale inspraak en participatiemogelijkheden Het erkennen van de jeugdwelzijnsfunctie van jeugdhuizen en andere open jeugdwerk initiatieven Aankoop/terugbetaling ventilatie/ luchtzuiveringssysteem (infrastructuur)

LOKAAL BESTUUR

56,91%

45,53% 41,46%

33,33%

NABIJHEID van lokale ambtenaren en onder steuners WERKT. Er zijn kansen en uitdagingen.

Er is veel MOTIVATIEVERLIES bij vrijwilligers. De goesting verdween wat tijdens de crisis. Er is motivatieverlies bij de vrijwilligers: Helemaal niet mee eens

2,63%

Niet mee eens

17,11%

Neutraal

17,76%

Mee eens

Lokale autonomie

Participatie in beleid

Snelle communicatielijnen

Tijd van kleine diensten is beperkt

38,82%

Helemaal mee eens

23,68%

Open jeugdwerk is sterk LOKAAL EN BOVENLOKAAL ingebed. Waar wonen je bereikte jongeren/bezoekers voornamelijk?

1,30 3,13 2,32

en soms de “Gemeenten miss gd en wat jeu de t feeling me weten niet wat jeugdwerking is. Ze g inhoudt. De kin een jeugdhuiswer ing zijn laag.” nn ke er en communicatie

In de buurt/wijk In de stad/gemeente In een buurtgemeente

3,30

In verdere steden en gemeentes

Waar diensten en initiatieven elkaar snel vonden, ontstonden mooie NIEUWE ZAKEN.

Werk samen in je lokale netwerk. Maak je initiatief zichtbaar en versterk je stem. Gebruik je lokale autonomie en stel bestaande reglementen kritisch in vraag. Wees als jeugdambtenaar bereikbaar en nabij. Installeer minima aan participatie in beleidskaders naar lokale besturen.

Lokale open jeugdwerkinitiatieven willen GEZIEN EN GEHOORD worden. Welke ondersteuning van je stad of gemeente zou je werking kunnen versterken? Extra subsidiëring Het erkennen en waarderen van het werk van de jeugdhuizen en

63,41% 56,91%

FORMAAT MAGAZINE | 23

COLUMN

2 december 2051. Op die dag ga ik op pensioen. Althans, zo lees ik het in de brief die ik elk jaar krijg en waarop ook het te verwaarlozen bedrag staat dat aan mijn pensioen wordt toegevoegd. 2051 voelt nog ver aan, dus die brieven doen er nog weinig toe. De kostprijs van de postzegel mag voor mijn part recht naar mijn pensioentje gaan. Die jaarlijkse envelop zet me wel telkens aan het denken en zo durf ik, zonder vals bescheiden te zijn, wel eens te mijmeren over mijn memoires. De treinrit van en naar het werk is het ideale moment om te schrijven in mijn hoofd. Mocht ik de mogelijkheid hebben om een USB-stick in mijn hoofd te pluggen, had ik mijn autobiografie allang volautomatisch op papier laten zetten. Maar voorlopig doe ik het nog manueel. Aan wie zal ik een hoofdstuk wijden, welke beleidsdossiers krijgen een plaats? Welke impact heeft mijn werk op de leefwereld van mijn kleinkinderen? En hoe zal open jeugdwerk eruitzien in 2051, aan de vooravond van mijn pensioen? Uit de memoires van Hans Cools – 1ste druk, november 2051: “Het merendeel van mijn professioneel leven wilde ik mezelf en de organisaties waarvoor ik werk overbodig te maken, omdat ik dan wist dat we vanzelfsprekend waren geworden. Ik moet toegeven dat me dat zelden of nooit gelukt is, op één keer na. Dat was niet zozeer mijn verdienste, maar een verhaal van onze hele sector met aan het stuur Formaat. Nu zie je wel vaker een groepje zestienjarigen doelloos door de wijk lopen. Ze vervelen zich, slenteren naar het speelpleintje en duwen op

24 | FORMAAT MAGAZINE

Hans Cools bouwt al zes jaar mee aan straf jeugdwerk als beleidsmedewerker lokaal jeugdbeleid, jeugdinformatie en integriteit bij De Ambrassade. Daarvoor engageerde hij zich al jaren bij Chirojeugd Vlaanderen en Zin-d’erin(g), waar hij ook vijf jaar voor werkte en waar hij transformeerde van jongerenbegeleider naar beleidsmedewerker en diensthoofd vorming. Na een periode zonder veel perspectief in het jeugdwerk vroegen we hem om een blik te richten op de toekomst.

“HOE ZAL OPEN JEUGDWERK ERUITZIEN IN 2051, AAN DE VOORAVOND VAN MIJN PENSIOEN?” HANS COOLS de jeugdknop. Die roept het hologram van de jeugddienst op met een resem aan activiteiten, gebaseerd op hun interesses. Met een simpele druk op de knop kiezen ze voor een activiteit en roepen ze meteen alle jongeren in de buurt op die dezelfde interesse delen. Het eerste kader van wat we vroeger open jeugdwerk noemden, werd al enkele jaren voor de coronacrisis van begin jaren 2020 uitgewerkt. Formaat probeerde samen met partners te kijken hoe ze een kader konden bieden aan álle noden die jongeren in hun vrije tijd hadden. In die tijd ondersteunde een gemeentebestuur meestal enkel de scouts, de Chiro, de KSA en één vereniging voor een werking met kwetsbare doelgroepen. Dat was goed, maar niet voldoende. … Lokale besturen wisten dan ook niet goed hoe ze moesten omgaan met waardevolle initiatieven die nog geen naam hadden, niet bij een koepel hoorden of niet in de hokjes pasten van de toenmalige beleidsindeling. De maatschap-

pij was in verandering, de politiek en de subsidiereglementen liepen hopeloos achterop. In die realiteit bracht Formaat een kader naar buiten om lokale initiatieven voedingsbodem te geven en lokale besturen te inspireren, maar vooral om jongeren kansen te geven. Tegelijk begon de jeugdwerksector met het traject #jeugdwerkwerkt. De succesvolle congressen van 2018 en 2023 deden de geesten rijpen bij lokale en bovenlokale beleidsmakers. Meer en meer kregen zij het inzicht dat jeugdwerk als mindset, jeugdwerk als ‘manier van omgaan met elkaar’ en jeugdwerk als ‘blik naar kinderen en jongeren’ dé manier was om deze doelgroep hun talenten te laten ontwikkelen, kansen te geven en hun levenskwaliteit te laten toenemen. En wat bedoelde men toen met ‘jeugdwerk als mindset’? Men predikte #jeugdwerkwerkt, omdat jeugdwerkers kinderen en jongeren centraal zetten en eigenaarschap geven. Omdat er bij jeugdwerk aandacht is voor product én proces, omdat de kracht van de groep positief wordt ingezet en omdat jeugdwerk mee de samenleving vormgeeft. Het traject van Formaat, het traject van #jeugdwerkwerkt én de lessen na de coronacrisis zorgden ervoor dat alle puzzelstukjes in elkaar vielen. Uit de coronaperiode leerde men veel over het mentale welzijn van kinderen en jongeren. Het werd steeds duidelijker dat de overheid maatregelen nam op maat van gezinnen, werkende mensen en de economie, niet op maat van kinderen en jongeren. De generatie van 2021 werd ouder, maar vergat niet wat zij in de coronajaren had meegemaakt.

De Ambrassade, bureau voor jonge zaken, is: - een expertisecentrum voor alles wat te maken heeft met het jeugdwerk, jeugd informatie en jeugdbeleid; - een ondersteunings- en netwerkorgani satie voor het hele jeugdwerk in Vlaan deren en Brussel; - de coördinator voor jeugdinformatie in Vlaanderen; - de schakelorganisatie tussen het jeugd werk, andere beleidsdomeinen die impact hebben op kinderen en jongeren (onder wijs, welzijn, werk, onderwijs …) en be leidsmakers; - de katalysator achter de Vlaamse Jeugd raad, de officiële adviesraad voor de Vlaamse Regering over alle domeinen die kinderen, jongeren en hun organisaties in Vlaanderen aanbelangen.

Meer weten? ambrassade.be Ambrassade deambrassade

Ze dachten niet: wacht maar tot wij ouder zijn. Neen, ze dachten: wij gaan er mee voor zorgen dat kinderen en jongeren zoals wij in de toekomst wel centraal staan en wij gaan meer jeugdwerkers zijn. Zo werden leerkrachten meer jeugdwerker, schepenen meer jeugdwerker, ambtenaren meer jeugdwerker, docenten en proffen meer jeugdwerker, IT’ers en developers meer jeugdwerker, sportcoaches en choreografen meer jeugdwerker en ga zo maar door. En zo veranderde de maatschappij echt tussen 2021 en 2035. Beleidskaders volgden of werden overbodig, want jeugdwerk moest niet langer in vraag worden gesteld, het was een vanzelfsprekendheid. Vanaf begin jaren 2020 werd de

kracht en de positieve impact van jeugdwerk op de maatschappij zo duidelijk dat die zich stap voor stap ook liet zien in de besluitvorming Los van deze periode die we in de menswetenschappen nu kennen als de ‘jeugdwerkrevolutie’ ging ook de technologische revolutie stevig vooruit. Het deed er ook niet veel meer toe of het offline of online was. Zolang het maar écht was: echte gevoelens, echt centraal gezet worden, echt eigenaarschap krijgen en echt jong mogen zijn. Via augmented reality leerden we jongeren ondersteunen in één vingerknip, of het nu ging om psychische bijstand, het vinden van een vakantiejob of de oprichting van een retro-USB-stick-verzamelclub …

En zo verdween de term open jeugdwerk. Niet omdat de vorm er niet meer is, integendeel, maar het idee werd zo vanzelfsprekend dat het geen naam meer nodig had. Het moest niet meer benoemd worden. Jeugdwerk is nu overal.” “Nous arrivons à Bruxelles-Central – We komen aan in Brussel-Centraal.” Op de agenda vandaag: reflectiegroep (boven)lokaal. Oftewel: samen met de sector kabinetten en departementen overtuigen van de kracht van jeugdwerk.

FORMAAT MAGAZINE | 25

GOED BEZIG

26 | FORMAAT MAGAZINE

Wie is wie? • Wouter Van der Vurst is algemeen directeur van Stad Dendermonde. Hij was jaren een van de trekkers van de stuurgroep van het bouwproject. Vroeger was hij heel actief bij de scouts en in Stam X, net als zijn kinderen nu. Hij gaf de fakkel door aan de jongere garde, maar blijft geëngageerd en beschikbaar. • Dorien Schouppe was leiding en groepsleiding bij de Denderleeuwse scouting en belandde zo van in het begin in de stuurgroep. Zij ondersteunde het project en was vooral bezig met het organiseren van acties om geld in het laatje te brengen. Dorien is nu voorzitter van de overkoepelende vzw van de verschillende jeugdverenigingen. • Atie Reynaert zat drie jaar lang in het bestuur en is nu de nieuwe voorzitter van jeugdhuis Stam X. Vroeger maakte ze deel uit van de dagelijkse werking en organiseerde ze meer praktische dingen. Nu zorgt ze er onder andere voor dat alle papieren en vergunningen in orde zijn.

TWEE VERENIGINGEN ONDER ÉÉN DAK

Jeugdhuis Stam X en Scouts en Gidsen Denderleeuw Jeugdhuis Stam X in Denderleeuw bezit sinds begin 2020 een gloednieuw gebouw waar ook de Scouts en Gidsen van Denderleeuw onderdak vinden. Zo’n gemengd gebruik is niet altijd vanzelfsprekend, blijkt uit het ‘Waar waren we gebleven?’-visietraject over jeugdwerk in tijden van corona. Om inspiratie op te doen gaan we samen met Nick Beerens, teamleider van het ‘Team Beleid’ van Formaat, naar zijn vroeger jeugdhuis in Denderleeuw voor een babbel met Wouter Van der Vurst, Dorien Schouppe en Atie Reynaert.

Kunnen jullie iets meer vertellen over de infrastructuurgeschiedenis van het jeugdhuis? Wouter: “Scouting in Denderleeuw is na de Tweede Wereldoorlog opgericht. Eerst zochten de scouts op veel plekken in Denderleeuw tijdelijk onderdak, tot er in 1956 een lokaal gebouwd werd op terreinen van de paters Kruisheren. Later kwamen de meisjesscouts en het jeugdhuis erbij. Het jeugdhuis stond al zo'n vijftig jaar op de vorige locatie en was niet meer veilig. Er waren vochtproblemen en er zat asbest in.”

De lege plek waar de vroegere Stam X stond.

Dorien: “Het project is vooral begonnen vanuit de scouts. Hun lokalen waren er het slechtst aan toe en daarom was er een duurzame oplossing nodig. Ze richtten een stuurgroep op en vroegen of het jeugdhuis daar ook deel van wilde uitmaken.” Wouter: “De eerste stap was de aankoop van de gronden op de vorige locatie. Dat konden we aan de helft van de echte waarde doen, een groot cadeau van de paters. Stam X en de scouts hadden toen samen een kassa van 10.000 euro. We hadden 60.000 euro nodig en hebben daarom geld geleend, vooral van oud-leiding en oud-bestuurders.“ Dorien: “Ondertussen hebben we iedereen kunnen terugbetalen door de opbrengsten van activiteiten.”

DE STUURGROEP: GEËNGAGEERDE ANCIENS Wat zijn de voor- en nadelen van gemengde financiering? Dorien: “Het is een enorm voordeel geweest dat niet enkel Stam X en de scouts nieuwe lokale wilden, maar ook alle andere jeugdverenigingen in Denderleeuw: Chiro Denderleeuw, Chiro Welle, KSA en Jeugdhuis Pingie. Daardoor was er een gezamenlijke vraag en sprong de gemeente ruim bij.” Wouter: “Er is een sterke politieke keuze gemaakt om alle jeugdverenigingen van Denderleeuw en deelgemeente Welle infrastructuursubsidies te geven. We zijn daar heel dankbaar voor. De gemeente heeft meer dan een derde van het project gefinancierd en we hebben daarbovenop nog een renteloze lening gekregen van 225.000 euro.”

Dorien: “Zonder die steun had dit project niet mogelijk geweest. Naast die subsidies van de gemeente werd er ook een groep van mensen samengesteld om financiële acties op te zetten. Voor ons is het handig dat dat mensen uit het verenigingsleven zijn. Die weten van aanpakken en hebben een grote achterban. Eerst was er het pastafestijn, dat al een paar jaar erg goed draait. Daarna kwam het valentijnsontbijt er nog bij en ook dat is een waanzinnig succes.” Wouter: “We proberen op verschillende manieren fondsen te werven. Via Scouts en Gidsen Vlaanderen hebben we ons laten erkennen voor het verkrijgen van giften. We hebben daar enorm op ingezet, met als resultaat dat we jaarlijks structureel ongeveer 5.000 euro krijgen van sympathisanten. Ook met Streekplatform Zuid-Oost-Vlaanderen hebben we een crowdfunding opgezet. We moesten zelf een bedrag ophalen en zij stelden dan een bedrag tegenover de crowdfunding. Daarnaast hebben we ons project voorgesteld aan een aantal bedrijven, waarvan we ook enkele mooie bedragen gekregen hebben. Het is die diverse financiering die een succesformule bleek te zijn. Zeker als je bedenkt dat het hele project uiteindelijk 1.150.000 euro kostte en dat we in 2010 nog maar 10.000 euro hadden.”

Vanaf februari gaan de scouts lokalen verhuurd worden. Er zullen dus meer afspraken nodig zijn. We gebruiken gedeelde agenda’s zodat we kunnen zien dat er op dat moment geen grote fuiven zijn Dorien Waarom kozen jullie voor een overkoepelende stuurgroep en wie maakt daar deel van uit? Wouter: “Dit is een gigantisch project, maar vooral één gezamenlijk project. Het was essentieel om niet te veel bezig te zijn met wie wat kreeg. Het is logisch dat niet elke vereniging op alle vlakken hetzelfde krijgt. Je moet mensen hebben die met een helikopterblik daarnaar kunnen kijken. Daar is een stuurgroep perfect voor.”

FORMAAT MAGAZINE | 27

Gelukkig is de relatie met de gemeente goed, maar het eigen beheer zorgt toch voor meer gelijkwaardige dialogen Wouter

Dorien: “In de eerste stuurgroep zat meteen een grote groep oud-leiding van de jeugdbeweging en oud-bestuurders van het jeugdhuis. Dat waren mensen met wat professionele ervaring én levenservaring, mensen die bijvoorbeeld al een huis hadden gebouwd. Leden van de stuurgroep bespreken zaken waarmee de jongeren zelf nog niet in contact zijn gekomen. Zo kunnen jeugdverenigingen zich blijven focussen op de dagelijkse werking. Dat betekent niet dat de oudere generatie alle macht in handen had, de jongere generaties zijn altijd nauw betrokken geweest. Zo was er bijvoorbeeld ruimte voor de toenmalige bestuurders van het jeugdhuis om feedback te geven op de bouwplannen. Die feedback werd echt gebruikt.”

VAN WISHLIST TOT REALITEIT Hoe verliep de ontwerpfase van het gebouw?

Nick Beerens, teamleider van het ‘Team Beleid’ van Formaat, op bezoek bij zijn vroeger jeugdhuis.

Wouter: “We zijn begonnen met een wishlist. Later kwam dan de ontnuchterende prijs per vierkante meter. Nadien moest de match worden gemaakt tussen wat we wilden en wat haalbaar was. Op basis daarvan zijn er heel veel schetsen gemaakt die telkens werden voorgelegd bij het bouwcomité. We hebben ook een aantal plaatsbezoeken gedaan om ons te laten inspireren.”

Hoe werden jongeren daarbij betrokken? Dorien: “Dat gebeurde vooral via de leidingsploegen van de jeugdbeweging en het bestuur van het jeugdhuis. Bestuursleden van het jeugdhuis en de groepsleiding van de jeugdbeweging koppelden terug naar de leiding en de crew. Met hun input gingen ze dan naar de stuurgroep.“ Wouter: “De jeugdverenigingen hadden de touwtjes in handen wat de afwerking betreft. Deftig sanitair en een deftige keuken, voldoende plek voor stockage, een drankkot buiten waar de brouwer gemakkelijk aan kan … Ze gaven zelf hun noden aan. Dat zijn heel praktische zaken en niemand weet daar meer over dan de jongeren zelf.“ Zijn er voordelen en nadelen verbonden aan een gebouw in eigen beheer? Wouter: “Het is een voordeel om het gebouw in eigen beheer te hebben. Zo zijn we minder afhankelijk van het gemeentebestuur, wat een bewuste keuze was. Andere jeugdhuizen in de buurt hebben die autonomie niet echt. Gelukkig is de relatie met de gemeente goed, maar het eigen beheer zorgt toch voor meer gelijkwaardige dialogen. We krijgen veel respect en vertrouwen van de gemeente en dat geldt omgekeerd ook.” Atie en Dorien: “De keerzijde is dat we zelf alles moeten oplossen wat er mis is in het gebouw. Je kan geen zaken van je afschuiven. Het grote openbare terrein buiten moet bijvoorbeeld worden opgeruimd door de bestuurders, terwijl het afval vaak niet van de bezoekers van het jeugdhuis is.” Voelen de jongeren zich al thuis in het nieuwe gebouw? Atie: “Er is lang veel nostalgie geweest naar de oude Stam X. Dat komt ook doordat we niet lang na de opening een jaar gesloten moesten blijven door het coronavirus. Tijdens de coronaperiode mochten we even weer open en waren er elke vrijdag 200 bezoekers. Dat waren vooral nieuwe gezichten, zestien- of zeventienjarigen die nergens anders naartoe konden. Nu beginnen eindelijk ook de jonge bezoekers die voor de coronacrisis al kwamen, opnieuw te komen. Iedereen geniet ervan om elkaar opnieuw te zien.

28 | FORMAAT MAGAZINE

De nieuwe Stam X speelt ook meer in op de behoeften van de jongeren. Het jeugdhuis is beter voorzien voor multifunctioneel gebruik en is praktischer ingericht. Het gerief kan bijvoorbeeld weggezet worden in Stam X zelf en moet niet zoals vroeger naar de scoutslokalen worden gebracht. Er is veel meer mogelijk nu: gezelschapsspelletjes spelen, een quiz organiseren en een beamer daarvoor gebruiken, een feestje geven … Voor optredens hebben we nu een eigen backstage en er is ook een terras met stoelen.”

CORONAVIRUS, WAT NU?

Het coronavirus verduidelijkte ook de voordelen van buitenruimte. Hoe gingen jullie daarmee om? Atie: “De eerste weken na de heropening hebben we een gezellig terras gezet met tenten erover, zodat iedereen ook buiten kon zitten wanneer het regende. Het was wel moeilijk voor het bestuur om iedereen te bedienen als er veel volk buiten zat. Dat vraagt mankracht en zorgt voor meer geluidsoverlast. We zijn dan ook van plan om het terras enkel in de zomer te gebruiken.”

Je moet altijd vertrekken vanuit een droom, niet enkel vanuit wat haalbaar is Wouter

De jeugdverenigingen hadden de touwtjes in handen wat betreft de afwerking van het gebouw.

De coronamaatregelen gooiden roet in het eten voor heel wat jeugdinitiatieven. Voldoet de nieuwbouw aan de nieuwe ventilatieprotocollen? Wouter: “De geluidsisolatie van het gebouw is zo goed dat we ook voor de coronacrisis al aan luchtverversing moesten doen. We hadden dus al zwaar geïnvesteerd in mechanische ventilatie en dat maakt de nieuwe protocollen voor ons wel haalbaar.“ Atie: “Een CO2-meter hoefden we niet aan te kopen. De eerste weken zijn de nooddeuren vaak opengezet zodat er extra verlucht kon worden. Dan zit je natuurlijk wel met het probleem dat het gebouw niet meer geluidsdicht is, wat vervelend is voor de buren. Eigenlijk is dat dus geen structurele oplossing.”

FORMAAT MAGAZINE | 29

Er is lang veel nostalgie geweest naar de oude Stam X. Dat komt ook doordat we niet lang na de opening een jaar gesloten moesten blijven door het coronavirus Atie

Relance-investeringen voor jeugdinfrastructuur Het Departement Cultuur, Jeugd en Media lanceert een nieuwe oproep om subsidies voor kwaliteitsvolle basisvoorzieningen en inrichting van jeugdinfrastructuur aan te vragen. De oproep is er voor erkende jeugdwerkorganisaties met eigen infrastructuur of voor lokale besturen in partnerschap met de jeugdwerkorganisatie. De subsidie dekt 60% van je kosten. De overige 40% moet je zelf of via je gemeente financie ren. Het gevraagde subsidiebedrag be draagt minimaal 50.000 euro en maximaal 250.000 euro per project. Er zijn twee oproepen. De deadline voor de eerste oproep was 1 december 2021. De deadline voor de tweede oproep is 15 juni 2022.

Meer weten? vlaanderen.be/cjm/nl/ cultuur-en-jeugdinfrastruc tuur/investeringssubsidies- voor-kwaliteitsvolle- basisvoorzieningen-en-in richting-van-jeugdinfra structuur

30 | FORMAAT MAGAZINE

Meer weten? jhstamx stamdenderleeuw

SHARING IS CARING Zijn er ondertussen speciale afspraken gemaakt rond het gedeeld gebruik van het gebouw? Atie: “De bovenverdieping van de jeugdlokalen werden gebruikt als backstage tijdens ons eerste post-corona evenement. We zijn de scouts daar heel dankbaar voor.” Dorien: “Vanaf februari gaan de scoutslokalen verhuurd worden. Er zullen dus meer afspraken nodig zijn. We gebruiken gedeelde agenda’s zodat we kunnen zien dat er op dat moment geen grote fuiven zijn.”

Atie: “We versterken elkaar. De infrastructuur heeft daar veel mee te maken. Doordat die veel functioneler is, zijn er minder strubbelingen.” Dorien: “Je wil natuurlijk ook allemaal voor dat nieuwe, mooie gebouw zorgen. Er moeten nog afspraken gemaakt worden, maar iedereen is ook nog op adem aan het komen. Na een zot coronajaar, waarin er constant dingen veranderden, is dat nodig.” Hebben jullie nog een gouden tip voor andere werkingen die denken aan een project met gedeeld gebruik? Wouter: “Je moet altijd vertrekken vanuit een droom, niet enkel vanuit wat haalbaar is.”

De financiële buffer is klein: een derde kon door de sluiting NOODZAKELIJKE INVESTERINGEN niet doen. We hebben door de sluiting niet meer de mogelijkheid om noodzakelijke investeringen te doen. Helemaal niet mee eens

14,79%

Niet mee eens

32,39%

Neutraal

19,01%

Mee eens Helemaal mee eens

21,83% 9,15%

Willen we open jeugdwerk, zonder letterlijk alle ramen en deuren open te moeten zetten, zijn SLIMME INVESTERINGEN in infrastructuur nodig.

ouwingen “De geplande verb worden n ge en investerin nadat de er ijk eil mo een pak kt crisis er in ha e.”

INFRASTRUCTUUR De toegenomen aandacht voor ventilatie stelt ouder infrastructuur voor UITDAGINGEN.

Meet je luchtkwaliteit en ventileer op tijd.

De financiële buffer is klein: een derde kon door de sluiting NOODZAKELIJKE INVESTERINGEN niet doen.

Investeer in jeugdwerklokalen of maak investeringen mogelijk via laagdrempelige subsidies. Maak nu al budget vrij in de BBC voor de komende jaren.

We hebben door de sluiting niet meer de mogelijkheid om noodzakelijke investeringen te doen. Helemaal niet mee eens

14,79%

Niet mee eens

32,39%

Neutraal

19,01%

Mee eens Helemaal mee eens

Zet in op laagdrempelige en duurzame infastructuurinvesteringen.

21,83% 9,15%

Willen we open jeugdwerk, zonder letterlijk alle ramen en deuren open te moeten zetten, zijn SLIMME INVESTERINGEN in infrastructuur nodig.

FORMAAT MAGAZINE | 31

VRAAG HET

TEKST: Adriaan de Roover & Elmo Peeters

van Ondernemingen (KBO). Het is belangrijk dat de bestuurders in de KBO overeenkomen met de werkelijke bestuurders. Alleen dan kunnen zij de vzw vertegenwoordigen en bijvoorbeeld contracten afsluiten of een bankkaart aanvragen.

“Ik ben nieuw in het bestuur van mijn jeugdhuis en de vzwadministratie stond tot nu toe op een laag pitje. Ik wil het graag goed aanpakken. Waar moet ik allemaal op letten?” Je kan alvast de volgende checklist overlo pen met jouw open jeugdwerkinitiatief. Zijn je statuten up-to-date? De statuten zijn de grondwet van jouw vzw. Je kan erin lezen wat de doelstelling van je vereniging is en welke bevoegdheden het bestuur en de algemene vergadering hebben. Het is dus een belangrijk document. Toch hebben veel jeugdhuisbestuurders geen idee wat in hun statuten staat. Neem daarom eens een kijkje in het Belgisch Staatsblad, waar je de statuten van jouw vzw terugvindt. En als je er dan toch bent, kun je meteen controleren van wanneer jouw statuten dateren. Dateren ze nog van voor 2019? Dan zijn ze zo goed als zeker niet in regel met het nieuwe wetboek van vennootschappen en verenigingen en is het tijd om jullie statuten te updaten. Formaat voorziet modelstatuten die jullie als startpunt kunnen gebruiken. Wie bestuurt de vzw? Uiteraard zijn jullie op de hoogte wie het jeugdhuis bestuurt, maar zijn deze mensen ook de officiële bestuurders van de vzw? Om dat uit te zoeken, neem je best een kijkje op de site van het staatsblad of de Kruispuntbank

32 | FORMAAT MAGAZINE

Organiseer een algemene vergadering. Kom je erachter dat jullie statuten aan een update toe zijn? Dan moet er een algemene vergadering (AV) georganiseerd worden. Het is een exclusieve bevoegdheid van de AV om statuten te wijzigen en het bestuur te benoemen of ontslaan. In je statuten lees je welke vrijwilligers lid zijn van de AV. Ook als er geen statuten- of bestuurswijziging moet worden goedgekeurd door de AV, ben je toch verplicht om minsten één AV per jaar te organiseren. De AV moet de jaarrekening en begroting goedkeuren en erkennen dat het bestuur zijn verplichtingen is nagekomen. Deze AV moet doorgaan in de eerste zes maanden van het boekjaar. In de KBO kom je te weten wanneer jouw boekjaar eindigt. Publiceer je nieuwe statuten in het Staats blad. Als vzw ben je verplicht om elke statutenwijziging te publiceren in het Staatsblad en bekend te maken in de KBO. Dat doe je door ‘Formulieren I & II’ correct in te vullen en te bezorgen aan de griffie van de ondernemingsrechtbank. Tip: Formulieren I & II kan je invullen via Assist, het administratieprogramma voor open jeugdwerkinitiatieven. Zo kunnen er geen foutjes inglippen. Leg je jaarrekening neer. Ook de goedgekeurde jaarrekening moet bezorgd worden aan de griffie van de ondernemingsrechtbank. Het verschil tussen publiceren en neerleggen is dat je voor een neerlegging niet hoeft te betalen. Samen met de jaarrekening geef je het ondertekende verslag van de AV mee. Is je UBO-register in orde? Het UBO-wat? UBO staat voor Ultimated Be-

neficial Owner en is het register waarin je de bestuurders van jouw vzw moet bekendmaken. Je denkt nu misschien: onze bestuurders zijn toch al bekendgemaakt in de KBO en dat klopt. Meer zelfs, het UBO-register en de KBO zijn dan ook aan elkaar gekoppeld. Toch moet je zelf nog eens elk jaar bevestigen dat de lijst met uiteindelijke begunstigden correct is. Daarnaast moet je het UBO-register ook aanpassen op het moment dat er een bestuurswijziging plaatsvindt in je vzw. Tip: Op de site van Formaat vind je een handige handleiding over hoe je het UBO-register in orde brengt. Doe een aangifte van de rechtspersonenbe lasting. Net zoals je jaarlijks aangifte moet doen voor je personenbelasting, moet een vzw dat ook doen. Je spreekt dan over de rechtspersonenbelasting (RPB). De deadline is meestal in oktober. Je doet aangifte door de jaarrekening van je vzw online in te dienen via Biztax op de site van de federale overheid. Opgelet! De jaarrekening die je nodig hebt om aangifte te doen voor de RPB is gedetailleerder dan de jaarrekening die je neerlegt bij de griffie.

Heb je zelf een vraag waarop je op onze website geen sluitend antwoord lijkt te vinden? Stel ze dan aan vraaghet@formaat.be

CHECKLIST VOOR JE VZW Algemeen na te kijken            

De nieuwe statuten werden goedgekeurd door de algemene vergadering. De laatste algemene statuten zijn correct verschenen in het Belgisch Staatsblad. Alle statutenwijzigingen zijn goedgekeurd door de AV en correct verschenen in het Belgisch Staatsblad. De statutaire benaming van de vereniging is correct ingevuld. De maatschappelijke zetel en andere contactgegevens zijn correct ingevuld. De ondernemingsrechtbank is correct ingevuld. Is de algemene vergadering correct samengesteld? Wie zit er volgens de Kruispuntbank van Ondernemingen momenteel in het Bestuur? Is het huidige Bestuur correct samengesteld? Wanneer loopt het mandaat van de huidige bestuurders af? Werden de 'uiteindelijk begunstigden' van de VZW geregistreerd in het UBO-register? Wanneer eindigt het boekjaar volgens de statuten?

Dit boekjaar nog na te kijken                 

Wanneer start en eindigt het huidige boekjaar? Is de boekhouding van het vorige boekjaar afgerond en goedgekeurd door het bestuur? Is de begroting van het huidige boekjaar opgemaakt en goedgekeurd door het bestuur? Is de datum van de algemene vergadering al bepaald? Is de datum voor de komende algemene vergadering al bekendgemaakt aan de genodigden? Is de agenda van de algemene vergadering opgemaakt en verstuurd naar de leden? Vond de algemene vergadering plaats en waren er voldoende leden om alle agendapunten af te werken? Heeft de algemene vergadering de boekhouding van het vorige boekjaar goedgekeurd? Welke beslissingen heeft de algemene vergadering al dan niet genomen? Heeft de algemene vergadering de begroting van het huidige boekjaar goedgekeurd? Zijn de 'staat van ontvangsten en uitgaven' en de 'staat van het vermogen' neergelegd bij de griffie? Is de boekhouding van het vorige boekjaar definitief afgesloten? Werden bij een eventuele bestuurswissel de Formulieren I en II opgemaakt en neergelegd? Werd na deze bestuurswissel de lijst met 'uiteindelijk begunstigden' aangepast in het UBO-register? Werd een eventuele statutenwijziging gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad? Is de aangifte voor de patrimoniumtaks op vzw’s correct ingediend? Is de aangifte voor de rechtspersonenbelasting correct ingediend?

FORMAAT MAGAZINE | 33

VRAAG HET

FORMAAT ONDERSTEUNT JE BIJ JE ZAKELIJK BEHEER Meer weten? De partners in crime voor een goed administratief beheer van je vzw zijn de vormingstrajecten ‘EQUIPE: Zakelijk Beheer’, ‘Orde Op Zaken’ en Assist, het administratieprogramma voor open jeugdwerk initiatieven. Wat is EQUIPE: Zakelijk Beheer? EQUIPE is een vormingstraject voor bestuurders die een specifieke rol opnemen in het jeugdhuisbestuur en daarin willen groeien. Je versterkt je positie als bestuurder door vorming, netwerken en expertise-uitwisseling met andere collega-bestuurders die met hetzelfde bezig zijn in andere jeugdhuizen. Tijdens EQUIPE: Zakelijk Beheer maak je op een duidelijke en begrijpbare manier kennis met de algemene en vzw-wetgeving en leer je hoe je een enkelvoudige (kas) boekhouding kan voeren met behulp van het boekhoudprogramma Assist. Wat is Assist en hoeveel kost het? Assist is hét online administratie- en boekhoudprogramma bij uitstek. Met Assist beheer je de volledige werking van je jeugdhuis online. Het programma is vooral gekend als eenvoudig boekhoudprogramma voor kleine vzw's, maar biedt daarnaast ook andere mogelijkheden zoals ledenbeheer, activiteitenbeheer en de unieke tool ‘vzw-helper'. Aan de hand van een handige ‘vzw-checklist’ en ‘vzw-kalender’ krijg je een overzicht van de wettelijke verplich-

34 | FORMAAT MAGAZINE

tingen waaraan jouw vzw moet voldoen, op welke manier je dat kan doen en tegen wanneer het in orde moet zijn. De basisversie van Assist is opgenomen in het lidmaatschap van Formaat. Iedereen die lid is bij Formaat kan automatisch gebruikmaken van het boekhoudonderdeel van Assist én de rubriek ‘vzw-Helper’. Daarnaast kan je voor slechts € 99 per jaar kiezen voor een upgrade naar Assist Plus. Hiermee beheer je de volledige werking van je vereniging online: boekhouding, vzwadministratie, ledenbeheer, adressenbestand, activiteiten, stockbeheer, werkgroepen, vrijwilligers … Ontdek alle mogelijkheden op www.assistonline.eu. Wat kan ik bijleren via het ‘Orde op Zaken’- traject en wat is de deadline om je in te schrijven? Krijg je meteen stress als je aan de boekhouding van het jeugdhuis moet beginnen of hoor je het in Keulen donderen bij het horen van termen als UBO-register, rechtspersonenbelasting of statuten? Dan is het traject ‘Orde op Zaken’ misschien wel iets voor jouw jeugdhuis! Bij een jeugdhuis komt heel wat administratiewerk kijken: een boekhouding bijhouden, je vzw correct beheren, verzekeringen afsluiten, de privacyregels respecteren enzovoort. Voor de jeugdhuisbesturen die niet weten hoe daaraan te beginnen en met de handen in het haar zitten, heeft Formaat het antwoord klaar: ‘Orde Op Zaken’. In vijf concrete sessies gaan we samen met jou aan de slag om je jeugdhuis als vzw in orde te maken met alle wetgeving en geven we jou de kennis om de administratie in de toekomst zelf te beheren.

Verloop van het traject • Intakegesprek met begeleider en ondersteuner (eind 2021) • Sessie 1: Jaarrekening & begroting (januari 2022) • Sessie 2: Statuten en bestuurders (januari of februari 2022) • Sessie 3: AV (februari 2022) • Sessie 4: Patrimoniumtaks, UBO-register & verzekeringen (februari of begin maart 2022) • Sessie 5: Rechtspersonenbelasting & GDPR-wetgeving (zomer 2022) Voorwaarden om deel te nemen • Het jeugdhuis nam al deel aan een traject EQUIPE Zakelijk Beheer. • Het jeugdhuis heeft een gemotiveerde bestuurdersploeg die bereid is tijd en energie in het traject te investeren. • Het jeugdhuis is een vrijwillig initiatief. • Het jeugdhuis kan een motivatie voorleggen waarom het nood heeft aan deze begeleiding. • Het jeugdhuis is lid van Formaat. Kostprijs Lanceringsprijs: €550 (normaal: €650). Heel wat lokale overheden betalen vormingskosten (gedeeltelijk) terug. Vraag dus zeker bij je jeugddienst naar kadervormingssubsidies.

Meer weten? Voor meer info kan je mailen naar vorming@formaat.be

De ADMINISTRATIEVE WORKLOAD die een vzw met zich meebrengt is niet te onderschatten voor vaak jonge vrijwilligers.

Open jeugdwerk is nog te vaak STERK AFHANKELIJK VAN DRANKVERKOOP om rekeningen te kunnen betalen. Veel vaste kosten zoals verzekeringen, auteursrechten en lidgelden zijn niet gedekt door subsidiering. Wat zijn de voornaamste inkomsten van je werking voor corona?

ZAKELIJK BEHEER Is zakelijk beheer en financieel beleid de ACHILLESHIEL van het open jeugdwerk?

Vrijwillige initiatieven

Geprofessionaliseerde initiatieven

1 Drankinkomsten instuifmomenten 2 Inkomsten activiteiten en evenementen 3 Subsidies stad/gemeente

1 Bovenlokale subsidies Vlaanderen 2 Subsidies stad/gemeente 3 Drankinkomsten instuifmomenten

aanbod en “We zullen meer n moeten te en om instuifm anciële organiseren ter fin kdowns” loc de n compensatie va

Bijna 90% van de initiatieven is verenigd in een VZW-STRUCTUUR. Wat is je organisatievorm? 3,63% 0,52% 6,22%

Vzw 89,64%

Feitelijke vereniging Ik weet het niet

Zet in op je zakelijk beheer en financieel beleid.

Andere

Evalueer en pas ondersteuningsreglementen aan op de noden van de initiatieven. De ADMINISTRATIEVE WORKLOAD die een vzw met zich meebrengt is niet te onderschatten voor vaak jonge vrijwilligers.

Open jeugdwerk is nog te vaak STERK AFHANKELIJK VAN DRANKVERKOOP om rekeningen te kunnen betalen. Veel vaste kosten zoals verzekeringen, auteursrechten en

Hou administratieve drempels voor vzw’s laag of maak ze kleiner.

FORMAAT MAGAZINE | 35

RAAT Formaat wil open jeugdwerkorganisaties inspraak geven in haar beleid en strategie. Daarom werd in 2015 de RaaT van Formaat opgericht. In deze rubriek laten we een RaaTslid aan het woord om zich voor te stellen. Deze keer: Amber. TEKST: Amber Daniëls & Adriaan de Roover

Het jeugdwerk in Vlaanderen vertrekt van samen plezier maken en tijd door brengen. Die simpele basis is zo sterk dat we nog generaties lang ‘per ongeluk’ skills gaan kunnen bijleren in allerlei uiteenlopende jeugd werkinitiatieven Amber

36 | FORMAAT MAGAZINE

Amber Daniëls (34) woont in Essen, heeft sociologie & overheidsmanagement en -beleid gestudeerd en werkt sinds januari 2016 als jeugdconsulent in Wuustwezel. Als enige jeugdconsulent is ze betrokken bij alles wat met jongeren te maken heeft en ondersteunt ze de Wuustwezelse jeugdhuizen Bar 64 en De Raap. Ze was zelf nooit vrijwilliger in een jeugdhuis, maar stond meer dan eens op de dansvloer van jeugdhuis Govio in Kalmthout. Amber: “Voordat ik begon in Wuustwezel werkte ik een paar jaar als jeugdwerker bij JES vzw in Antwerpen, wat heel fijn was. Ik heb dan ook hard getwijfeld of ik ‘mijn’ JES-jongeren wel wou achterlaten, maar uiteindelijk heb ik toch de sprong gewaagd. In Wuustwezel kreeg ik veel ruimte en tijd om aan het breed jeugdbeleid te werken. Momenteel zijn we begonnen aan het ‘Kindvriendelijk Wuustwezel’-traject om zo een jeugdvriendelijke gemeente te worden tegen juni 2022. Ik wil dat deze doelgroep centraal staat in het beleid en dat ze ook gehoord worden over wat zij belangrijk vinden. Het is een intensief maar superleuk traject, en het is bovendien erg leerrijk om met zoveel kinderen en jongeren in gesprek te gaan. Daarnaast ondersteun ik het jeugdwerk en ontferm ik mij over de jeugdraad, de organisatie van evenementen, sociale media van de jeugddienst, alle speel- en skateterreinen … In één van onze wijken hebben we een project met Arktos vzw, een Vlaams expertisecentrum voor kinderen en jongeren in kwetsbare situaties en personen met een beperking. In die wijk is een outreachende jeugdwelzijnswerker aan de slag. Met hen zit ik regelmatig samen om op de hoogte blijven, maar ook over bijvoorbeeld de opstart van het OverKop-huis in onze regio. Daarnaast zitten we samen met de jeugddiensten van Brasschaat, Brecht, Essen, Kalmthout en Stabroek in een vereniging waarmee we tieneractiviteiten, het tienerfestival T-Day, een

De RaaT van Formaat De RaaT geeft advies aan de raad van be stuur en/of directie van Formaat. Concreet formuleert de RaaT adviezen over beslissingen die een invloed hebben op de ondersteuning van onze leden-jeugdhuizen en standpunten die Formaat vertolkt naar beleidsmakers.

Meer weten? formaat.be/raat

uitwisseling voor onze jeugdraden en een muziekwedstrijd organiseren. Tot slot ben ik actief in de commissie Breed Jeugdbeleid van Bataljong, de koepelorganisatie voor jeugdambtenaren, en zit ik sinds dit jaar in de RaaT van Formaat. Ik zag er een leuke kans in om Formaat via de RaaT beter te leren kennen, maar ook om Formaat zelf dichter bij jeugddiensten en gemeenten te brengen. Uiteindelijk kan het open jeugdwerk alleen maar sterker worden van die wisselwerking. Momenteel zijn we met de RaaT ook betrokken bij het “Waar waren we gebleven?”- onderzoek. Ik zit zelf op een overheidsstoel en vind het daarom interessant om te weten hoe de jeugdhuizen het afgelopen anderhalve jaar ervaren hebben. Ik ben blij dat ook de lokale overheid een belangrijke plek heeft gekregen in het onderzoek, want we kunnen er niet omheen dat onze rol niet te onderschatten was tijdens deze crisis.

Een OverKop-huis is een plek waar jongeren tot 25 jaar vrij kunnen binnen- en buitenlopen. Ze kunnen er onder meer een beroep doen op een luisterend oor en professionele therapeutische hulp. Meer hierover in de Hot Topic-rubriek van dit magazine.

De timing van overlegcomités, ministeriële besluiten en persconferenties getuigde van weinig respect voor de mensen in het veld Amber

Voor de jeugddienst en bij uitbreiding het hele gemeentebestuur van Wuustwezel was de impact enorm. Het was onze taak om de regels die opgelegd werden door de federale en de Vlaamse overheid te vertalen naar lokaal beleid. Dat werd ons moeilijk gemaakt door de timing van overlegcomités, ministeriële besluiten en persconferenties, vaak op een vrijdagavond. Ik vind dat van weinig respect getuigen voor de mensen in het veld. Het was vaak ploeteren om die regels in de praktijk te brengen of duidelijk gecommuniceerd te krijgen tegen maandagochtend. Ik denk dat het jeugdwerk in Vlaanderen incontournable en uniek is. De jeugdbeweging en het jeugdhuis zitten zo bij ons ingebakken dat ze niet meer weg te denken zijn. Bovendien vertrekt het Vlaams jeugdwerk, in tegenstelling tot veel andere jeugdwerkprojecten in Europa, niet telkens van ‘een probleemsituatie’ in een buurt of van Dure Doelstellingen zoals het empoweren van jongeren via een tijdelijk project. Nee, het jeugdwerk in Vlaanderen kan evengoed vertrekken van samen plezier maken en tijd doorbrengen. Ik denk dat die simpele basis zo sterk is dat we nog generaties lang ‘per ongeluk’ skills gaan kunnen bijleren in uiteenlopende jeugdwerkinitiatieven en dat we die op onze CV’s gaan kunnen blijven zetten als belangrijke troef.”

Meer weten? jeugddienstwuustwezel jeugddienst.wuustwezel

FORMAAT MAGAZINE | 37

BUITEN DE LIJNTJES

Hoe leg je contact met mensen die niet weten dat je bestaat en dus niet naar je toe komen? Dat is de grote vraag voor outreachende jeugdwerkers. Een vraag die alleen maar relevanter is geworden in tijden van lockdowns, coronamaatregelen en covidpassen. Maar hoe begin je te outreachen? Drie ervaringsdeskundigen aan het woord. TEKST: Thomas Vancoppenolle, Thomas Petit & Helena Verheye FOTO’S: Jeugdhuis Nieuw Gent

38 | FORMAAT MAGAZINE

HET JEUGDWERK KOMT NAAR JE TOE “Outreachend werken is drempelverlagend”, lees je op de website van steunpunt Mens en Samenleving (SAM vzw). “Het is een actieve manier om contact te leggen met mensen die daar niet altijd zelf om vragen. Outreach speelt zich af op straten en pleinen, in huiskamers of in andere organisaties en instellingen.” Jeugdwerkers zijn al langer dan vandaag op zoek naar manieren om buiten hun vier muren te treden en het contact aan te gaan op de diverse plekken waar jongeren aanwezig zijn. De coronacrisis leidde tot nog meer experimenten, onder meer door beroepskrachten. Drie vijfde van hen bleef volgens onderzoek van Formaat voltijds aan het werk tijdens de pandemie. Lamine Bouchaalla en Nacer Boubouh zijn twee jeugdwerkers die pas hun eerste stappen heb-

ben gezet in het outreachen. Voor Nacer is het een manier om de gevoeligheden in de buurt beter te leren zien en vertrouwen te krijgen van de buurtbewoners: “Dat is een goede basis om meer impact te hebben op de directe leefwereld van jongeren.”

INTERESSE TONEN De essentie van outreachend werken is dat je jongeren die je anders niet bereikt in hun eigen leefwereld ontmoet, met hen een vertrouwensband opbouwt en hen zo kan ondersteunen. Ward Christens, die al veel ervaring heeft met outreach, vertelt dat dat in het begin raar kan voelen. Toen hij voor het eerst door Lokeren trok, nam hij een plattegrond van de stad mee

Lamine woont zelf in de wijk waar hij werkt. Daardoor heeft hij een sterke voeling met Nieuw Gent en de jongeren die er wonen.

om zijn observaties en gesprekken overzichtelijk in kaart te brengen. “Ik was dan de rare die daar rondliep met z’n camera en foto’s nam van graffiti, politiecamera’s, schoolpoorten, hangplekken enzovoort. De jongeren hadden dat na een tijdje door en riepen dan zelf: “Wie ben jij? Wat doe jij?” Het is heel dankbaar om dan het gesprek aan te gaan.” Nacer vindt het belangrijk om zijn tijd te nemen. Dat betekent ook dat hij niet van in het begin naar de problemen van jongeren begint te graven. “Die vragen komen vanzelf wel. De huiswerkbegeleiding is bijvoorbeeld zo opgestart”, vertelt Nacer. “Heel veel jongeren kregen huiswerk opgestuurd van school zonder uitleg hoe ze het moesten doen. Daarom kwamen ze naar mij om te vragen hoe ze zoiets moesten aanpakken.” Eens jongeren je vertrouwen en accepteren in hun leefwereld, is het vaak een uitdaging om de scheiding tussen werk en privé te bewaken. Voor je het weet word je gezien als een vriend die altijd moet klaarstaan, terwijl je naast de

werkuren uiteraard ook een privéleven hebt. “Zeker in het begin is dat een uitdaging, want dan gaan jongeren je vaak uittesten om te zien hoe ver ze kunnen gaan”, weet Ward. Lamine woont zelf in de wijk waar hij werkt. Daardoor heeft hij een sterke voeling met de wijk en de jongeren die er wonen. Een vertrouwensband creëren is dan gemakkelijker. “Maar het wordt moeilijk als ik buiten mijn werktijd op straat loop”, vertelt Lamine. “Je hebt dan nog steeds een bepaalde voorbeeldrol en blijft een aanspreekpunt.”

PRATEN MET DE POLITIE? Outreachend werk kan volgens Nacer niet alleen een meerwaarde zijn voor jongeren, maar ook voor de rest van de wijk. “Het gaat ook over hun ouders en hun omkadering in de breedste zin”, vindt hij. “Het is daarbij erg belangrijk om een goede relatie op te bouwen met andere buurt-

Het is belangrijk om als outreacher je persoonlijke grenzen af te bakenen. Zeker in het begin is dat een uitdaging, want dan gaan jongeren je vaak uittesten: zien hoe ver ze kunnen gaan Ward

Wie is wie? • Lamine Bouchaalla is geboren en getogen in de wijk en werkt nu ongeveer een jaar bij jeugdhuis Nieuw Gent, één van de Formaatjeugdhuizen. • Nacer Boubouh startte in februari 2020, net voor de coronaperiode, bij jeugdcentrum Vizit als outreacher in de Valaarwijk in Wilrijk. • Ward Christens is al 12 jaar aan de slag bij Vagevuur in Lokeren en sinds april 2021 geeft hij ook vorming en begeleiding aan outreachers vanuit SAM vzw.

Een goede balans tussen werk en privé is voor elke outreachende jeugdwerker een even wichtsoefening. Bij de aanwerving kan je als be stuur vooraf nadenken over de afstand/nabijheid van het profiel dat je zoekt ten opzichte van de doelgroep. Voor ondersteuning daarbij kan je aankloppen bij Formaat. Na de aanwerving is het zinvol om samen te bespreken hoe je enerzijds vertrouwen opbouwt en anderzijds realistische verwachtingen schept bij de jongeren. Voor meer info en vormingen kan je ook zeker terecht bij Uit de Marge en SAM vzw. Tijdens de coronacrisis nam in de meeste open jeugdwerkorganisaties de hoeveelheid bureauwerk toe en het contact met jongeren af. FORMAAT MAGAZINE | 39

BUITEN DE LIJNTJES

bewoners en te weten wat er leeft.” Een jeugdwerker die investeert in de relatie met de buurt, kan voor zichzelf en voor alle jongeren heel wat nieuwe kansen creëren. Je kan zo structurele problemen in kaart brengen, ze aanpakken en de leefomgeving sterk verbeteren.

Begeef je in de leefwereld van jongeren maar wees altijd jezelf, dat is de beste manier om een duurzame vertrouwensrelatie met jongeren op te bouwen.

Als je zo’n actieve rol speelt in de buurt, weet Nacer, zal ook de politie je snel weten te vinden als jongeren iets mispeuteren. Het is dan belangrijk om jouw positie als jeugdwerker te kunnen vrijwaren en het vertrouwen dat je van de jongeren krijgt steeds voorop te blijven stellen.“De band die je opbouwt met de jongeren kan je ook snel weer afbreken.” Ward ziet weliswaar ook opportuniteiten in een goede relatie met de politie: “In Lokeren is recent een nieuwe korpschef gestart met wie ik rechtstreeks contact kan opnemen. Hij gaat niet in op individuele

Je moet niet meteen beginnen met vragen stellen over de jongeren hun problemen Nacer

40 | FORMAAT MAGAZINE

voorvallen, maar staat wel open voor een gesprek over de aanpak van grotere problemen.” Lamine heeft de volgende blik op de zaak: “Als wij op straat staan met jongeren, hangt er een positieve sfeer. Als er politie komt, kunnen wij ook bemiddelen en gaat de lont wat sneller uit het kruitvat.” De politie is natuurlijk slechts één schakel binnen een heel netwerk aan lokale partners van een outreachend werker. Lamine vertelt dat hij vaak aan de slag gaat met tieners van 15 tot 18 jaar omdat die in een cruciale levensfase zitten die een grote invloed heeft op de rest van hun leven. “Het is een leeftijd waarop sommige jongeren experimenteren met drugs, het moeilijk hebben op school en zich afzetten tegen alles wat gezag uitstraalt”, vertelt Lamine. “Als outreachend werker kan ik ze helpen nadenken over de keuzes die ze maken”. Daarbij wijst hij ze voor specifiekere hulp soms door naar een hulpverlener binnen een OCMW, VDAB of andere organisaties. De jeugdstraathoekwerkster uit de wijk is ook een belangrijke partner in die warme doorverwijzing.

Als outreachend werker kan je jongeren helpen nadenken over de keuzes die ze maken.

VERANDERING AAN DE TOOG Tijdens de coronacrisis nam in de meeste open jeugdwerkorganisaties de hoeveelheid bureauwerk toe en het contact met jongeren af. In Waar waren we gebleven?, het onderzoek van Formaat over jeugdwerk in tijden van corona, gaf bijna 75% van de beroepskrachten aan dat ze minder motivatie had. Sommigen leden er zelfs mentaal onder. Het is belangrijk om deze signalen als bestuur ter harte te nemen en samen na te denken over een mogelijk antwoord, bijvoorbeeld door outreachend te werken en zo weer meer contact met jongeren mogelijk te maken. Een open jeugdwerkorganisatie die nieuwe groepen jongeren beter wil bereiken in de openbare ruimte, moet beseffen dat dit een stevige impact kan hebben op de werking. Dat merkte ook Ward toen hij in 2009 de straat op trok. “Voor ik begon was T-Klub, het jeugdhuis van Vagevuur, een gewoon jeugdhuis. Maar de jongeren die ik bereikte, vroegen ook naar hun eigen plek en dat heeft de organisatie sterk veranderd. Zij waren uiteraard welkom, maar je merkte dat de jongeren die al een tijdje aan de toog zaten ook wel die verandering voelden.”

Nacer wijst op de nood aan een klankbord. Hij kan zelf altijd bij zijn coördinator terecht als hij nood heeft aan advies of een luisterend oor. In het Vagevuur gaan ze nog een stap verder door experts te betrekken in de omkadering. Ward: “Toen ik hier begon, hebben we beslist om een reflectiegroep op te richten rond dit thema. Die heeft de coördinator van Vagevuur en mij toen heel goed ondersteund.” Het Waar waren we gebleven?-onderzoek toonde duidelijk aan dat er nood is aan dialoog en nabijheid tussen lokale overheden en open jeugdwerkinitiatieven. Door daarin te investeren, creëer je kansen binnen vernieuwende werkvormen. Lamine heeft zelf mogen ondervinden dat een goede omkadering een rijke voedingsbodem is voor gepassioneerde outreachende jeugdwerkers van de toekomst. “Ik kreeg de kans om hier in het jeugdhuis te staan, iets terug te geven aan Nieuw Gent en zo mijn stempel te drukken.”

Het is soms moeilijk als je in dezelfde buurt woont. Je hebt een bepaalde voorbeeldrol die je moet blijven vervullen Lamine

Tips & tricks van de geïnterviewden 1 Vertrek vanuit een duidelijke visie. Waarom wil jouw organisatie outreachend werken en wat wil ze daarmee bereiken? 2 Zorg ervoor dat een outreacher een klankbord heeft en dat er steeds iemand vlot bereikbaar is als de outreacher op stap is. 3 Organiseer een reflectiegroep (ervaren outrea chers, bestuurders …) die inhoudelijke onder steuning kunnen bieden. 4 Ga van in het begin als outreacher de straat op en verken je buurt, bijvoorbeeld door politieca mera’s, graffiti … in kaart te brengen. 5 Begeef je in de leefwereld van jongeren maar wees altijd jezelf, dat is de beste manier om een duurzame vertrouwensrelatie met jongeren op te bouwen. 6 Spreek regelmatig af met collega-outreachers en wissel ervaringen uit. 7 Hou een dagboek bij als instrument voor zelfre flectie. 8 Heb oog voor je eigen mentaal welzijn en het evenwicht tussen werk en privé. Communiceer hier open over naar je bestuur. 9 Treed in dialoog met de lokale overheid om hen ervan te overtuigen dat ze moeten investeren in outreachend werk. *Meer tips & tricks vind je op de website outreachtips.be van Vagevuur.

Spreek regelmatig af met collega-outreachers en wissel ervaringen uit. FORMAAT MAGAZINE | 41

ADMINISTRATIEVE ROMPSLOMP aan te pakken. Heeft je werking beroep gedaan op technische werkloosheid in de crisis? Ja voor meer dan 1/2e v/d personeelstijd Ja voor meer dan 1/4e v/d personeelstijd Ja voor minder dan 1/4e v/d personeelstijd

15,56% 8,88% 15,56%

Nee

60%

Beroepskrachten hebben veel FLEXIBILITEIT en VEERKRACHT getoond. Maar door het gebrek aan verbinding met de doelgroep daalde de motivatie en het welbevinden. Motivatie in vergelijking met een normaal jaar: 4,44% 2,22%

Minder

20,00%

Gelijk 73,34%

Meer Nvt

PROFESSIONALISERING Meer dan 100 leden van Formaat zijn geprofes sionaliseerd. Meestal zijn de beroepskrachten in dienst van de vzw en staat het initiatief zelf in voor het WERKGEVERSCHAP.

De meeste beroepskrachten konden aan het werk blijven tijdens de crisis. Zo kwam er tijd vrij voor een ANDERE FOCUS of om ADMINISTRATIEVE ROMPSLOMP aan te pakken.

Professionalisering werkt om DICHTER BIJ DE JONGEREN te staan.

riodes “In de lockdown pe rbinding te ve og sn al probeerden we n gere via online maken met de jon achend werken” activiteiten of outre

Heeft je werking beroep gedaan op technische werkloosheid in de crisis? Ja voor meer dan 1/2e v/d personeelstijd Ja voor meer dan 1/4e v/d personeelstijd Ja voor minder dan 1/4e v/d personeelstijd

15,56% 8,88% 15,56%

Nee

60%

Beroepskrachten hebben veel FLEXIBILITEIT en VEERKRACHT getoond. Maar door het gebrek aan verbinding met de doelgroep daalde de motivatie en het welbevinden.

Neem je personeelsbeleid onder de loep en zet in op je professioneel netwerk. Stimuleer professionalisering waar wenselijk.

Motivatie in vergelijking met een normaal jaar:

Wees soepel in beoordelingen. 4,44% 2,22%

Minder

20,00%

Gelijk 73,34%

42 | FORMAAT MAGAZINE

Meer Nvt

WAAR WAREN WE GEBLEVEN? Presentatie resultaten: op bezoek bij jeugdhuis Zenith met Benjamin Dalle

Om de resultaten niet te beperken tot een droog onderzoeksrapport en een resem tabellen en aanbevelingen, nodigden we Vlaams minister van Brussel, Jeugd en Media Benjamin Dalle uit bij één van onze leden. Dit om ter plaatse te ervaren wat de impact van de coronacrisis op een open jeugdwerk initiatief is. Zo belandden we in de gezellige chill-out van Dendermonds jeugdhuis Zenith. TEKST: Toon Vanotterdijk FOTO’S: Helena Verheye

We moeten actief onze werking terug gaan promoten bij jonge mensen

We sneden meteen één van de grootste thema’s uit het onderzoek aan: de zoektocht naar vrij willigers. Ook hier leeft de bezorgdheid om de nieuwe generatie bestuurders te vinden, want na bijna twee jaar relatieve stilstand blijkt het lastig om vrijwilligers in de kern te krijgen. Minister Dalle krijgt veel bevestiging bij de vrijwilligers en beroepskrachten wanneer hij het issue benoemt: het gebrek aan kennis over de jeugdhuizen. Net omdat er twee jaar lang bijna geen activiteiten zijn geweest, heeft de jongste groep bij wijze van spreken nog geen voet in het jeugdhuis kunnen zetten. De vrijwilligers van de Zenith zijn er zich dan ook van bewust dat ze jongeren vanaf 16 jaar zullen moeten aantrekken om problemen in opvolging te vermijden. “Na twee jaar volle crisis wil je die overgang voorzichtig doen”, vertelt vrijwilliger Renco Schalck. “Het is toch een beetje als jouw kindje loslaten en zelf laten lopen.”

ACTIEF DE DEUR UIT OM DE NIEUWE GENERATIE TE BEREIKEN Nina Mertens, jeugdconsulent in Liedekerke en lid van de RaaT van Formaat erkent het het probleem: “In het begin merkten we echt de knaldrang bij jongeren en liepen ze de deur van ons jeugdhuis plat. Nu begint de motivatie opnieuw wat af te zwakken. De moeilijkheid voor ons is om de vrijwilligers gemotiveerd te houden en te blijven betrekken. Alarmerende cijfers spelen ook hen parten.” We concluderen dat we zullen moeten investeren om terug op te bouwen, en dat dit ook tijd zal vragen. Doordat de natuurlijke instroom aan jongeren en vrijwilligers stokte, moeten we actief onze werkingen terug gaan promoten bij jonge mensen.

FORMAAT MAGAZINE | 43

Jongeren geven aan dat de goesting om zich in te zetten ontbreekt of dat ze niet goed in hun vel zitten

Benjamin Dalle op bezoek in Zenith in Dendermonde

Stijn Belmans, directeur van Formaat, kadert dit binnen een breder maatschappelijk verhaal: “We hebben een ‘tweede ronde van engagement’ gemist. Heel vaak is het eerste engagement de aansluiting bij een jeugdbeweging, de tweede golf volgt door animator te worden op het speelplein of door zich actief te engageren binnen een open jeugdwerkinitiatief of jeugdhuis. We moeten nu echt inzetten op dat engagement in die tweede ronde en moeten daarvoor onder andere de scholen inzetten. Jongeren moeten ons terug leren kennen.”

DE HEROPSTART VERLOOPT NIET ZONDER SLAG OF STOOT Coördinator Tibo Van Herrewegen van jeugdhuis Zenith bevestigt dat het veel investering vraagt van de bestaande ploeg om het jeugdhuis terug op gang te krijgen. Jongeren geven soms ook aan dat de goesting om zich in te zetten ontbreekt of dat ze niet goed in hun vel zitten. Schepen van Jeugd Lien Verwaeren merkt op: “Dat mentaal welzijn ruimte inneemt in het werken met jongeren zal nog een tijdje zo blijven. Er zijn heel wat jongeren die schade hebben opgelopen tijdens deze moeilijke periode. De gevolgen ervan zullen zich zeker nog een aantal jaar manifesteren.” Minister Dalle denkt aan de silver lining: “Dankzij corona is mentaal welzijn veel bespreekbaarder geworden. Op een positieve manier dat taboe wegnemen is ook een belangrijk thema voor de jeugdhuizen.”

44 | FORMAAT MAGAZINE

Na bijna twee jaar relatieve stilstand blijkt het lastig om vrijwilligers in de kern te krijgen

Ook Zenith zet hier sterk op in. Voor alle vrijwilligers is het prioriteit om de tijd te nemen om met elkaar te praten en een veilig gevoel te creëren om zo dingen bespreekbaar te maken. In de losse, vrije en open setting van het jeugdhuis is het namelijk ‘gemakkelijker’ om die babbel te doen. “Dat informele is één van de krachten van het open jeugdwerk”, vertelt RaaTslid Nina Mertens. “Misschien is het wel net doordat we dat niet expliciet als een opdracht benoemen, dat het zo goed werkt?” Burgemeester Piet Buyse is alvast blij dat de Zenith terug open is. Als burgemeester heeft hij uit eerste hand mogen ervaren dat jongeren zich tijdens de lockdown anders organiseerden en sneller met de bak bier of fles wodka op een plek samenkwamen. Dan liever de veilige haven van de Zenith om aan te meren. Want zelfs na 50 jaar blijft dit jeugdhuis een krachtig initiatief in en buiten de gemeente. Alle vertrouwen dat ze ook deze crisis te boven zullen komen!

REFLECTIE

Minister Benjamin Dalle over het visietraject “Ondertussen ben ik net iets langer dan twee jaar minister van Jeugd. Die twee jaar zijn een boeiende maar ook turbulente periode geweest. De coronacrisis en de bijhorende lockdown hebben een grote impact op de Brusselse en Vlaamse jon geren, én op al hun jeugdwerkingen. Toch is het net door die tegenslagen dat ik al meermaals aangenaam verrast ben geweest door het ongelofelijk engagement dat onze jeugd dagelijks aan de dag brengt. Zo kon ik tijdens mijn bezoek aan verschillende jeugdwerkingen aan den lijve ondervinden hoe jongeren hier vorm aan geven. Ze doen dat met een open houding, doorzettingsvermogen en zin voor verantwoordelijkheid. Diezelfde dynamiek voelde ik ook bij de talrijke jeugdhuizen die ik sinds mijn aantreden heb bezocht. Het gaat van outreachend werken, tot artistieke expressie en onder nemerszin maar even goed van samen een pint pakken tot een babbel slaan met enkele leeftijdsgenoten over zaken die jongeren aan hun hoofd hebben. Al die indrukken maken dat ik met enige fierheid durf stellen dat Jeugd het allermooiste beleidsdomein is. Het afgelopen jaar ging bij veel werkingen de deur op slot. De coronapandemie legde zware beperkingen op, ook voor jeugdhuizen. De barwerkingen moesten noodgedwongen sluiten en activiteiten in groepsverband konden niet meer plaatsvinden. Gelukkig konden we een aantal werkingen voor maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren toch laten doorgaan door één-op-één contact of be geleiding in kleine groepen. Een belangrijke beslissing voor kinderen en jongeren maar slechts een magere troost voor de werkingen.

Het onderzoek “Waar waren we gebleven – Open jeugdwerk na corona” brengt op een interessante manier via getuigenissen in beeld hoe vrijwilligers en beroepskrachten zich de afgelopen maanden door de crisis loodsten. Ik herken bepaalde zaken die worden aangehaald en ik haal ook inspiratie uit dit onderzoek. Een opvallend inzicht is dat veel wer kingen outreachend zijn gaan werken en aangeven dat ze hier ook na de crisis op zullen blijven inzetten. Daarnaast geven heel wat werkingen aan dat ze meer samenwerking verwachten na de crisis. Deze inzichten zijn zeer positief. Ook Willy Faché geeft in zijn boek “Inspiratie tot innovatie in jeugdhuizen, jongerencentra, jeugdcentra en jeugdclubs” aan dat het net door samenwerking is dat je ontvankelijker wordt voor anderen, voor verschillen. Jeugdwerkingen die verbin ding zoeken omarmen verschillen, leren er mee omgaan en zo ontstaan nieuwe projecten. ‘Open de deur en open je hoofd’ is een advies dat ik in het onderzoek van Formaat lees. Tijdens deze crisis hebben heel wat werkingen de beperkingen alvast omgezet in verrassende nieuwe projecten. En laat ons ook de rol van het lokaal bestuur niet vergeten. Ik lees dat er voor de jeugdambtenaar een belangrijk rol weggelegd is en dat inzetten op nabijheid loont. Het onderzoek toont aan dat dit leidt tot maatwerk, betrokkenheid én tevredenheid. Wat deze crisis mij alvast geleerd heeft, is dat er niet altijd een plan is, dat je al doende aan de slag moet gaan en zo bij leert. Ook de komende weken en maanden gaan niet anders zijn, want de cijfers van het virus bepalen ons tempo. Maar laat dat jullie niet afschrikken, zoals Winston Churchill het zo mooi zei: ‘Never waste a good crisis’. Jullie veerkracht is enorm en ik heb er alle geloof in dat jullie veel geleerd hebben uit deze periode. Maak er opnieuw ongeremd het beste van, met dit onderzoek in de hand heb je alvast een pak inspiratie. Ondertussen kijk ik al vast uit naar een toekomstig bezoek aan uw open jeugdwerking. Tot dan!”

FORMAAT MAGAZINE | 45

46 | FORMAAT MAGAZINE Dag van de Beroepskracht 2021 (Roeselare)

AGENDA

CHECK OOK FORMAAT.BE/VORMING

VOOR BEROEPSKRACHTEN BASISOPLEIDING BEROEPSKRACHTEN: PROCESSEN OM TE INNOVEREN 8 EN 9 DECEMBER 2021 Jeugdherberg De Blauwput, Leuven INSPIRATIEDAG BEROEPSKRACHTEN: SOCIALE COHESIE 27 JANUARI 2022 Locatie nog niet bekend NETWERK COÖRDINATOREN 3 FEBRUARI 2022 Locatie nog niet bekend BASISOPLEIDING BEROEPSKRACHTEN: ROL,TAAK EN PLAATS 9 EN 10 FEBRUARI 2022 Jeugdherberg De Ploate, Oostende SCHRIJFDAG BOVENLOKALE PROJECTEN 17 MAART 2022 Locatie nog niet bekend NETWERK MAATSCHAPPELIJKE UITDAGINGEN 22 MAART 2022 26 MEI 2022

Locatie nog niet bekend

BASISOPLEIDING BEROEPSKRACHTEN: WERKEN MET JONGEREN 30 EN 31 MAART 2022 Vormingscentrum Hanenbos, Dworp INSPIRATIEDAG BEROEPSKRACHTEN 28 APRIL 2022 Locatie nog niet bekend BASISOPLEIDING BEROEPSKRACHTEN: ORGANISATIE ONTWIKKELING 1 EN 2 JUNI 2022 CJT Ten Berg, Merelbeke INTERVISIEDAG VOOR BEROEPSKRACHTEN 9 JUNI 2022 Locatie nog niet bekend INTERNATIONALE STUDIEREIS 13 TOT 19 JUNI 2022 Finland

VOOR VRIJWILLIGERS EN BEROEPSKRACHTEN EQUIPE: WERKGEVERSCHAP

7, 14, 21 MAART 2022 Aalst 8, 15, 22 MAART 2022 Antwerpen 9, 16, 23 MAART 2022 Kortrijk

VOOR VRIJWILLIGERS THEMABEGELEIDER 1 DECEMBER 2021 Capital vzw, Brussel EQUIPE: ZAKELIJK BEHEER & VRIJWILLIGERSBELEID 7, 14, 21 MAART 2022 Aalst 8, 15, 22 MAART 2022 Antwerpen 9, 16, 23 MAART 2022 Kortrijk ANIMATORCURSUS I.S.M GEKKOO VZW 10 TOT 15 APRIL 2022 (PAASVAKANTIE) FOS Zeescouts Lange Wapper, Linkeroever Antwerpen

FORMAAT MAGAZINE | 47

24 UUR