Het Formaatste Nieuws 2016 - 2017 by Formaat vzw

EDITIE 2016-2017

FORMAAT

HET F ORMA ATSTE NIEUW S Sven Gatz investeert 472.165 euro extra in jeugdhuizen

RADAR 2.0 Een jaar van experiment

De koers van Formaat voor de periode 2018-2022

MULTIPLEK: 5 JEUGDHUIZEN WINNEN HUN DROOMJEUGDHUIS Met het project Multiplek gaf Formaat jeugdhuizen de mogelijkheid om hun werking te verbreden en de infrastructuur van hun plek flink onder handen te laten nemen. Een jeugdhuis is meer dan een ruimte met een toog. Jeugdhuizen werden aangemoedigd na te denken over de verschillende functies die hun jeugdhuisruimte nog meer kon vervullen en hoe ze een breder publiek konden aanspreken. 21 jeugdhuizen gingen de uitdaging aan om de jury te overtuigen dat hun jeugdhuis de ultieme Multiplek kon worden. Het budget van 80.000 euro werd verdeeld over vijf winnaars. Vijf jeugdhuizen die volgens de jury voorbeeldprojecten zijn van multifunctioneel ruimtegebruik.

Op 14 oktober 2016 organiseerde Formaat ‘Later als ik jong ben’, een conferentie over jong zijn in een verstedelijkend Vlaanderen. We gingen in gesprek met 179 deelnemers over de rol die jeugdhuiswerk kan spelen, vandaag en in de toekomst. Formaat stelde zijn vernieuwde visie op jeugdhuiswerk voor. We lieten ook en vooral de sector aan het woord en nodigden heel wat jeugdhuizen uit om hun eigen good practices in woord

en beeld voor te stellen aan de buitenwereld. Formaat heeft de voorbije jaren sterk ingezet op ‘de stad’ als thema. Niet omdat het platteland niet belangrijk is, wel omdat steden, en in het bijzonder grootsteden, een heel eigen dynamiek met zich meebrengen. Zoals Stijn Oosterlynck, die de keynote verzorgde tijdens Later als ik jong ben het verwoordde: Uitdagingen waar

de samenleving vandaag voor staat, komen in hun meest geconcentreerde vorm voor in de stad. Dan denken we aan werkloosheid, aan migratie, aan eenzaamheid, aan kansarmoede, de druk op de publieke ruimte … Maar de stad brengt natuurlijk ook heel wat kansen met zich mee op cultureel, sociaal en economisch vlak.

Haven ondersteunt en versterkt ondernemende jongeren die een project willen uitwerken door hen een veilige proeftuin te bieden om te experimenteren. Dit vanuit het geloof dat creatief ondernemerschap in jeugdhuizen met de juiste ondersteuning kan uitgroeien tot maatschappelijk relevante ondernemingen.

FORMAAT IN DE STAD ANTWERPEN Formaat heeft in de stad Antwerpen drie eigen jeugdhuizen: Jeugdcentrum Den Eglantier, Jeugdhuis 2050 en Jeugdhuis Schietgang. Deze eerstelijnswerking staat voor innovatie, het centraal stellen van jongeren, integraal jeugdbeleid … De jeugdhuizen leggen de focus op buurtgerichtheid en competenties van jongeren. In Hoboken en op Linkeroever wordt ook sterk gewerkt rond tewerkstelling met het project Baanbrekers. 10

Twee jaar geleden startte Formaat met het project ‘Jongerencoöperatieven’ dat onderzocht hoe een coöperatie jongeren kan begeleiden in de uitbouw van een eigen onderneming. Na een intens vooronderzoek resulteerde dit in de opstart van Haven cvba-so in mei 2016. Formaat sloeg samen met tien bovenlokale jeugdhuizen en de Arteveldehogeschool de handen in elkaar om dit ambitieuze project op te starten.

EDITIE 2016-2017 H E T F O R M A A T S T E N I E U W S

2 | NIEUWS

PERSVOER

FORMAAT EN DE JEUGDHUIZEN IN DE PERS IN 2016 Jeugdhuis voor jong volwassenen met een beperking

V O O R W O O R D

Ik ga met de deur in huis vallen. 2016 is het jaar waarin Formaat nieuwe bakens voor de toekomst uitzette. Het jaar waar in Formaat de eerste stenen metste van een vernieuwend en energiek jeugdhuiswerk.

Formaat zette zijn sterkste schouders onder het project Wereldspelers, jeugdwerk zonder grenzen voor niet-begeleide minderjarige asielzoekers, een ongelooflijk maar waarachtig verhaal. We werden baanbreker in het begeleiden van jongeren op zoek naar werk en opleiding. Voor onze werking in Hoboken kochten we een huis, een groot en ruim pand met nog veel werk aan. We openden plechtig de nieuwe stek voor onze werking op de Antwerpse Linkeroever. Met Multiplek gaven we jeugdhuizen de kans om te dromen over hun ideale werking en tegelijk hun huis eens flink onder handen te laten nemen. Formaat ondersteunde bovenlokale projecten ondernemerschap en artistieke expressie in 70 jeugdhuizen. Minister Gatz erkende het succes en waardeerde dit met een stevige, bijkomende investering. Samen met jeugdhuizen creëerden we de coöperatie Haven, een experimenteerruimte voor onder nemende jeugdhuisjongeren. Haven zet ondernemerschap in jeugdhuizen op de kaart. Geloof me, van deze mijlpaal in de jeugd(huis)sector zal je zeker nog horen.

Formaat droomde zichzelf bouwstenen bij elkaar voor 2021. Een droomdag, drie masterclasses, twee focusgroepen, een heuse conferentie. Onze dromen vertrouwden we toe aan een nieuw beleidsplan. Over hoe we voor onze sector meer maatschappelijke erkenning willen verwerven in een snel veranderende samenleving. Over hoe we zullen omgaan met toenemende superdiversiteit en verstedelijking. Over hoe we jongeren en jeugdhuizen daarin gaan ondersteunen. Onze conferentie ‘Later als ik jong ben’ gaf onze toekomstdromen input en onderbouwing. Hoeft het nog gezegd, ik geloof in het verhaal van Formaat. Het werkt als antigif voor polarisatie en verdeeldheid. Het gaat over vele tienduizenden jongeren, over jonge vrijwilligers en begeleiders, over jonge creatievelingen en ondernemers, over jonge professionals. Zij zijn allemaal auteur van een positief verhaal vol goesting. Iets wat we moeten koesteren en delen en blijven herhalen, liefst met zoveel mogelijk volwassenen en ouderen. Hun verhaal is een positief signaal aan beleidsmakers om hun inzet te versterken en de kracht ervan te waarderen, zodat de verbinding het haalt van de verzuring. Joris De Bleser voorzitter

Colofon Het Formaatste Nieuws, editie 2015-2016 Uitgave van Formaat vzw De Wittestraat 2, 2600 Berchem (T) 03 226 40 83 – (E) info@formaat.be – (W) www.formaat.be V.U.: Tom Willox – p/a De Wittestraat 2, 2600 Berchem REDACTIE: Tim Bryon, Joris De Bleser, Inge de Wolf, Hans Dockx, Kara Eestermans, Joke Hüwels, Paulina Konadu, Stef Moens, Sam Neefs, Mattias Peeters, Anneleen Scheelen, Nele Van Bogaert, Racha Mallat, Katrien Van de Mosselaer, Finn Van Dinter, Ken Van Roose, Gerd Vanmeenen, Tom Van Slooten, Jan Verbrugge, Valerie Vonck, Zoë Westelinck, Tom Willox EINDREDACTIE: Inge de Wolf & Joke Hüwels VORMGEVING: Pepijn Haghebaert DRUK: EPO – Lange Pastoorstraat 25, 2600 Berchem

In Ieper opende vzw Werkgroep Vrijetijd Anders het jeugdhuis Binus. Bij Binus, West-Vlaams voor ‘bij ons’, kunnen jongeren en jongvolwassenen met een beperking terecht. “Er was vraag naar een dergelijk plekje in Ieper”, aldus Katleen Bevernage van WVA. “In het gewone uitgaansleven krijgen deze jongeren vaak te maken met pesten.” Daarom besloten de leden een crowdfunding project op te zetten. Ze zamelden hiervoor de nodige 30.000 euro in. Samen met de leden, hun ouders en begeleiders konden de jongeren het gezellige Binus openen. Het Laatste Nieuws, 18 januari 2016

De Wel Willende Molotoffers

In Herent mag de gemeente in hun handjes knijpen. De Wel Willende Molotoffers (WWM) van De Molotov helpen regelmatig de mensen uit de buurt. Ontstaan vanuit de wil om iets goeds te doen, klopte het jeugdhuis aan bij de gemeente. Als de gemeente een vraag krijgt van iemand die hulp nodig heeft, schieten de WWM’ers in actie. De Wel Willende Molotoffers laten de hond uit van zieke personen, ruimen sneeuw van de stoep, delen voedsel uit, plukken fruit in de lente, gaan naar de apotheek voor mensen die te ziek zijn om naar buiten te gaan … Kortom, ze hebben een warm hart voor de mensen in de gemeente. Herent in Beeld, 15 februari 2016

Dubbel aantal bazen

Baas is een project van het Antwerpse jeugdcentrum Kavka. Deze ondernemersopleiding kreeg in 2016 tweehonderd inschrijvingen, dubbel zoveel als het jaar ervoor. Kavka krijgt voor dit project steun van 13 partners, waaronder de stad Antwerpen, Unizo Antwerpen, het opleidingscentrum Syntra en de VDAB. “Wij willen jongeren van 18 tot iets boven de 30 jaar ertoe aanzetten om

een onderneming op te starten, en zo hun eigen baas te worden”, zegt Jonathan Struyven, coördinator van Baas. “Met dit initiatief willen we iets doen aan de hoge jeugdwerkloosheid en ongekwalificeerde uitstroom in Antwerpen. Dat lukt. Vorig jaar hebben we twintig van de honderd deelnemers na de eerste lessen een zeer intensieve begeleiding gegeven. Veertien van die twintig deelnemers hebben vandaag een eigen bedrijfje. Sommigen hebben zelfs al personeel aangeworven.” Gazet van Antwerpen, 4 maart 2016

Let’s do it Belgium

In Grimbergen vindt jaarlijks een actie tegen zwerfvuil plaats. Die actie kadert in de nationale campagne ‘Let’s Do It Belgium’, die op zijn beurt deel uitmaakt van de internationale beweging ‘Let’s Do It World’. Zij proberen jaarlijks een ‘groene golf’ in gang te zetten door zoveel mogelijk landen te engageren om die dag komaf te maken met zwerfvuil. Dit jaar riep het gemeentebestuur van Grimbergen al haar inwoners, scholen en verenigingen op om de gemeente zwerfvuilvrij te maken. En ook deze keer beantwoordde jeugdhuis Rafiki de oproep. Ondanks de heftige ledenavond de dag voordien, stonden ze goedlachs en enthousiast paraat om hun steentje bij te dragen. Het Nieuwsblad, 20 maart 2016

Jubilerend jeugdhuis bundelt geschiedenis

Jeugdhuis Govio viert in 2016 zijn vijftigste verjaardag. En dat wordt het hele jaar gevierd. “Op 6 oktober werd het jeugdhuis ‘koninklijk’, een titel die het kreeg op het kabinet van gouverneur Cathy Berx”, zegt Johan Cassion, voorzitter van jeugdhuis Govio vzw. In september gaven de Govianen al een fuif om de verjaardag te vieren. Op zaterdag 29 oktober is er een gratis expositie te bezoeken over vijftig jaar Govio in Kalmthout, met foto’s, filmpjes, affiches, T-shirts en Radio Nostalgie. Om 20u vindt het of-

Het jeugdhuislandschap is verscheidener dan ooit. Op de vijfde editie van de Dag van de Jeugdhuizen lieten honderden jeugdhuizen zich opnieuw van hun beste kant zien. Het feit dat het aantal vrijwilligers in jeugdhuizen blijft stijgen, laat zien dat jeugdhuizen erin slagen om een aanbod te creëren dat gesmaakt wordt. Met de komst van de bovenlokale projecten ondernemerschap en artistieke expressie, is het aanbod de laatste jaren enorm verbreed. Jeugdhuizen laten zien dat ze multidisciplinair willen en kunnen programmeren. Ook jeugdhuizen voor etnisch culturele minderheden of gemeenschapsvormende jeugdhuizen worden steeds sterker. De groep jongeren die zijn ei kwijt kan in een jeugdhuis, groeit met de dag. We spoorden tijdens deze editie van Dag van de Jeugdhuizen de jeugdhuizen aan om te communiceren over hun sterktes. Dit resulteerde in een zeer divers aanbod aan activiteiten en berichten in de pers.

ficiële gedeelte plaats. Het jeugdhuis geeft namelijk een boek uit over vijftig jaar Govio. “In het jubileumboek proberen we de voorbije vijftig jaar geschiedenis te bundelen in enkele verhalen, voor vooral te illustreren met veel foto’s uit verschillende oude dozen”, zegt Johan Cassimon nog. Gazet van Antwerpen, 13 oktober 2016

Jeugdhuizen zamelen 200.000 dopjes in

Vier jeugdhuizen en de Aalsterse jeugdraad gaven met 200.000 plastic dopjes een gigantische tekening kleur in zaal Cinema. “De 200.000 dopjes werden ingezameld door de jongeren van de jeugdhuizen zelf. Het was een gezamenlijke actief van de drie nog bestaande Aalsterse jeugdhuizen Ypsilon, Terlinden en Jome. Ook jeugdhuis Dido uit Erpe en de Aalsterse jeugdraad Vonk deed mee”, zegt Jurgen Van den Berghe, projectcoördinator F.Red, die de actief op touw zette samen met alle jeugdhuizen. “De dopjes schenken we aan het Centrum voor Blindegeleidehonden”, zegt Jurgen. Het Laatste Nieuws, 14 november 2016

Jeugdhuis De Ressort strikt Netsky als headliner voor hun Party For Life

Studio Brussel deed naar aanleiding van De Warmste Week voor Music For Life in december een oproep naar alle jeugdhuizen, organisaties en verenigingen: organiseer een fuif voor één van de meer dan 1000 goede doelen van Music For Life en win Netsky als hoofdact. Niemand minder dan Boris himself lootte de winnaar en dat was jeugdhuis De Ressort uit Geraardsbergen. De opbrengst van hun Party For Life ging naar vzw De Overmolen – De Kleppe, een vakantiehuis voor personen met een beperking. Het feest was op 3 minuten en 10 seconden uitverkocht. Het werd een avond vol drum-’n-bass en massa’s warmte. Editie Pajot, 17 december 2016

Meer vrijwilligers Vrijwilligers vormen de spil van de jeugdhuizen. Volgens onze ledenbevraging waren er in 2015 in de jeugdhuissector 9.821 vrijwilligers actief. Dit is een stijging ten opzichte van voorgaande jaren. Het aanbod van jeugdhuizen gaat verder dan ontmoeting. Zeker jeugdhuiswerk dat zich in en rond de stad bevindt wordt meer en meer gedwongen om zichzelf te vernieuwen. De jeugdhuizen stellen zichzelf en hun rol in vraag en passen hun aanbod aan. Met succes, zo blijkt. De stijging van de vrijwilligersaantallen is in de centrumsteden het grootst. Het multidisciplinaire karakter van jeugdhuizen en de gedragenheid door vrijwilligers werd dan ook in de verf gezet op 12 november.

H E T F O R M A A T S T E N I E U W S EDITIE 2016-2017

NIEUWS | 3

Formaat als initiator Twee jaar geleden startte Formaat met het project ‘Jongerencoöperatieven’ dat onderzocht hoe een coöperatie jongeren kan begeleiden in de uitbouw van een eigen onderneming. Na een intens vooronderzoek resulteerde dit in de opstart van Haven cvba-so in mei 2016. Formaat sloeg samen met tien bovenlokale jeugdhuizen en de Arteveldehogeschool de handen in elkaar om dit ambitieuze project op te starten.

Haven, de jeugdhuizen coöperatie

Haven ondersteunt jonge ondernemers die vanuit de jeugdhuiscontext hun ondernemersdroom willen realiseren binnen een veilig kader. Haven dient hierbij als vormingsplatform en facturatiecentrum. Jonge ondernemers, tussen 18 en 30 jaar, kunnen gedurende twee jaar hun ondernemend project testen op levensvatbaarheid. Ze kunnen experimenten binnen de coöperatieve vennootschap, kunnen factureren en producten verkopen. Daarnaast leren ze bij over hun eigen boekhouding, contracten, verzekeringen en nog veel meer. Ze worden hierdoor bijgestaan door een coach, verbonden aan het lokaal jeugdhuis. Hierdoor ontstaat een laagdrempelige relatie waarbinnen de jongere zich volledig kan ontplooien. Na twee jaar stroomt de jonge ondernemer uit met een sterke bagage en kan hij eventuele winst meenemen om zijn eigen onderneming verder te zetten.

Al twee jaar geeft de RaaT advies aan Formaat. Daarmee loopt het mandaat van de eerste RaaT af. Wie beter dan de jeugdhuizen zelf weet waar jeugdhuizen mee bezig zijn en van wakker liggen? Daarom richtte Formaat in 2015 de RaaT op. Formaat gaat voor een sterk en bloeiend jeugdhuiswerk. De federatie is een ledenorganisatie en bestaat in de eerste plaats voor haar leden. De RaaT geeft de jeugdhuizen een rechtstreekse stem: elk jeugdhuis kan één geëngageerde (bestuurs)vrijwilliger afvaardigen in de RaaT. Twee jaar lang geeft die samen met de andere Raatsleden advies aan de raad van bestuur en de directie van Formaat. Zo bepaalt de RaaT mee het beleid van Formaat.

Een sectorbreed samenwerkingsverband Haven biedt een platform aan jonge ondernemers maar ook aan de betrokken jeugdhuizen. Het is de eerste keer dat een groep jeugdhuizen, samen met Formaat, in een formeel samenwerkingsverband stappen zet om samen de sector te versterken. De jeugdhuizen besturen mee de coöperatie en geven zo mee vorm aan het aanbod voor hun jongeren.

JONGE ONDERNEMERS KUNNEN GEDURENDE TWEE JAAR HUN ONDERNEMEND PROJECT TESTEN OP LEVENSVATBAARHEID

De trotse oprichters van Haven

De toekomst van Haven Haven heeft een sterk opstartjaar gekend waarbij zeven jongeren als eerste een traject opstartten. In 2017 zal het project nog verder van de grond komen, meer jongeren begeleiden en ook meer jeugdhuizen betrekken bij de werking. Hierdoor kunnen meer jongeren in het ondernemersverhaal stappen en kan Haven hen een inspirerende en motiverende omgeving bieden. Daarnaast wil Haven in de toekomst, samen met zijn partners, jeugdhuizen nog meer op de kaart zetten als hubs voor jong ondernemerschap in de vrije tijd. havencoop.be

De raad van bestuur in actie

Voorzitter Sean Hendrickx ondertekent de akte

De oprichting van Haven wordt feestelijk gevierd

Vier keer per jaar komen de RaaTsleden samen om een hele dag te werken rond actuele (politieke) beleidsdossiers en het beleid van Formaat. Onder andere over de rol die jeugdhuizen kunnen spelen in het vluchtelingendebat en hoe de Dag van de Jeugdhuizen ingevuld moest worden, werd het advies van de RaaT gevraagd. Maar de RaaT werd bijvoorbeeld ook betrokken in het hele btw-verhaal en speelde een belangrijke rol in de totstandkoming van de beleidsnota 2018-2021 die Formaat in 2016 schreef. Begin 2017 ging de RaaT opnieuw voor twee jaar van start met een nieuwe ploeg Raatsleden.

www.formaat.be/RAAT

De RaaT bepaalt mee het beleid van Formaat

EDITIE 2016-2017 H E T F O R M A A T S T E N I E U W S

4 | NIEUWS

Elk jaar kent Vlaams minister van Jeugd Sven Gatz subsidies toe aan jeugdhuizen die inzetten op een werking rond ondernemerschap en artistieke expressie die de grenzen van hun gemeente overstijgt. In september besliste Gatz over die subsidies voor 2017. Zeventig projecten krijgen een toelage. Voor deze projecten werd in totaal 2.987.900 euro vrijgemaakt, een stijging van meer dan 15 procent (427.165 euro) ten opzichte van 2016. Minister Sven Gatz: “Jeugdhuizen zijn open en breed toegankelijke ontmoetingsplekken voor jongeren. Ze bereiken wekelijks duizenden jongeren en vrijwilligers. Daardoor kunnen ze bijdragen om diverse doelstellingen van het Vlaamse jeugdbeleid te realiseren. Op sociaal, cultureel en educatief vlak, maar ook op het vlak van integratie spelen ze een rol in het beleid voor tieners en jongvolwassenen. Het zijn plaatsen waar impul-

sen gegeven worden rond diversiteit, jeugdcultuur, aandacht voor kwetsbare groepen, zin voor creativiteit en ondernemen.” Via de subsidies voor bovenlokale projecten kunnen jeugdhuizen beroep doen op een personeelssubsidie van maximaal 40.000 euro en een werkingssubsidie van maximaal 5.000 euro om naast hun bestaande werking een bovenlokaal project uit te voeren rond artistieke expressie of ondernemerschap. Dankzij de extra middelen gaat er niet enkel meer geld naar een aantal van de bestaande projecten. In 2017 kunnen er ook nieuwe projecten starten in jeugdhuizen. De projecten die sinds 2014 bestaan werpen duidelijk hun vruchten af: jeugdhuizen met een project bereiken nieuwe jongeren en er ontstonden ook meer partnerschappen tussen jeugdhuizen en culturele centra, scholen en andere organisaties.”

T-Klub (Lokeren) - Idee-Fix

Tydeeh (Mol) en De Bogaard (Geel) - M.art

De Moeve (Lier) - Broeihaard Kunstenfestival

Tydeeh (Mol) - M.ond

Formaat en de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) sloegen in 2015 de handen ineen voor ATTENT. Met dit project kunnen jeugdhuizen laten zien dat ze zich inzetten voor een positief feestklimaat en zorg dragen voor hun bezoekers. Door in te zetten op een aantal ‘Attenties’ kunnen jeugdhuizen aantonen dat ze het belangrijk vinden dat hun

bezoekers zich goed voelen en zorg dragen voor elkaar. Denk hierbij aan Attenties als gratis water, condooms, oordoppen, een chill-outruimte of een gedragen alcohol- en drugplan. Jeugdhuizen kiezen zelf welke Attenties ze willen aanbieden. Ze maken hun aanwezige Attenties bekend bij hun bezoekers via ATTENT-bordjes die opgehangen worden in het jeugdhuis. De sterkte van dit project

is dat ATTENT niet vertrekt vanuit een controlerende of bestraffende invalshoek, maar dat de focus ligt op wat een jeugdhuis zijn leden en bezoekers nog extra kan aanbieden. Inmiddels schreven al 104 jeugd huizen zich in voor minstens één Attentie. In 2017 worden de deelnemende jeugdhuizen bevraagd over hun ervaringen met ATTENT.

PUBLICATIE

DE STRAAT OP

Formaat wil jeugdhuizen en hun medewerkers inspireren over hoe je meer zicht kan krijgen op de interesses van jongeren die in buurt van het jeugdhuis wonen, leven, vertoeven … Hoe beter je weet wat jongeren bezig houdt, hoe beter je op hun noden en behoeften kan inspelen met jouw jeugdhuiswerking. Daarom werd een draaiboek ontwikkeld. Het is een tool dat elk jeugdhuis kan gebruiken om gericht jongeren uit de buurt en uit het jeugdhuis te bevragen over wat ze graag doen, over wat ze willen en over hoe ze naar het jeugdhuis kijken. Het draaiboek werd in een publicatie gegoten en kreeg de naam ‘De straat op: Vijf bouwstenen om jongeren te bevragen in en rond je jeugdhuis’. Naast tips over het opzetten van een bevraging om te bepalen wat je wil weten, staan er ook een voorbeeldvragenlijst en suggesties voor het verwerken van resultaten in. De publicatie kan gratis gelezen worden op de website van Formaat. Ook de papieren versie kan op de website besteld worden.

Jeugdhuis Guuk (Gooik) heeft alle Attenties in huis.

H E T F O R M A A T S T E N I E U W S EDITIE 2016-2017

NIEUWS | 5

Met het project Multiplek gaf Formaat jeugdhuizen de mogelijkheid om hun werking te verbreden en de infrastructuur van hun plek flink onder handen te laten nemen. Een jeugdhuis is meer dan een ruimte met een toog. Jeugdhuizen werden aangemoedigd na te denken over de verschillende functies die hun jeugdhuisruimte nog meer kon vervullen en hoe ze een breder publiek konden aanspreken. 21 jeugdhuizen gingen de uitdaging aan om de jury te overtuigen dat hun jeugdhuis de ultieme Multiplek kon worden. Het budget van 80.000 euro werd verdeeld over vijf winnaars. Vijf jeugdhuizen die volgens de jury voorbeeldprojecten zijn van multifunctioneel ruimtegebruik.

De winnaars • Minus One (Gent) is een jeugdhuis dat – zoals de naam het zegt – onder de grond zit. De drempel om als bezoeker binnen te gaan in het jeugdhuis is daardoor groot, zeker de eerste keer. Door het plaatsen van een kiosk (container) op het plein voor het jeugdhuis verhoogt

2016 was een jaar van experiment voor RADAR, het vormingsweekend van Formaat. Formaat paste het RADAR-concept aan om meer vanuit een thematische invalshoek te kunnen werken, meer uitwisseling tussen jeugdhuizen te bevorderen en meer bottom-up te werken. Er werd gekozen voor een centraal thema zoals internationale uitwisseling en stedelijkheid. De RADARs werden gedeeltelijk uit handen gegeven om ze te laten vormgeven door de experts: de jeugdhuizen zelf.

Crossing Borders De eerste RADAR van 2016 was nog een RADAR volgens het vertrouwde concept: RADAR 19 in Destelheide, Dworp. Daarna organiseerde Formaat voor de eerste keer een weekend in De Hoge Rielen in Kasterlee met RADAR Crossing Borders. Elke RADAR krijgt vanaf dat moment een ondertitel die te maken heeft met het thema dat tijdens dat weekend centraal staat. Crossing Borders werd een RADAR rond internationale uitwisseling, waarbij Formaat samenwerkte met organisaties als JINT en AFS. Het werd een warm en zonnig weekend met workshops en vormingen in de buitenlucht, lange wandelingen en kamperen.

ten, vorming, activiteiten (volkskeuken, tuinieren, workshops …). Door van hun koer een gemeenschappelijke ruimte te maken, wil het jeugdhuis een artistieke, creatieve experimenteerplek worden voor jongeren, andere organisaties en de buurt.

het jeugdhuis zijn zichtbaarheid, creëert het een extra uitvalsbasis voor bepaalde activiteiten, informeert het voorbijgangers over wat kan in het jeugdhuis én betrekt het de buurt bij zijn werking.

JEUGDHUIZEN WERDEN AANGEMOEDIGD NA TE DENKEN OVER DE VERSCHILLENDE FUNCTIES DIE HUN JEUGDHUISRUIMTE NOG MEER KON VERVULLEN EN HOE ZE EEN BREDER PUBLIEK KONDEN AANSPREKEN

• Jong Geweld (Turnhout) wil zijn bestaande werking (met o.a. artistiek project Broei.On en ondernemerschapsproject Klankgas) verbeteren en versterken. Hun onderbenutte zolderruimte wordt een atelierruimte. Dankzij een extra trap én ingang kan de atelierruimte los van de ontmoetingsruimte van het jeugdhuis gebruikt worden. Op die manier is (een deel van) het jeugdhuis 24/7 open voor jongeren. • Achterban (Sint-Amandsberg) deelt een gebouw met twee andere jeugdorganisaties. Het jeugdhuis wil de samenwerking met die andere organisaties én de buurt versterken via buurtgerichte projec-

Loves Your Town

Under Construction

De tweede vernieuwde RADAR stond in het teken van de conferentie ‘Later als ik jong ben’ en vond plaats in jeugdherberg Pulcinella en jongerencentrum Kavka in het hart van de stad Antwerpen. Tijdens RADAR Loves Your Town werd nagedacht over hoe jeugdhuizen interessante plekken kunnen blijven in een Vlaanderen dat steeds meer verstedelijkt. Het MAS was de unieke locatie voor het RADAR-feestje op zaterdagavond. Verschillende jeugdhuizen gaven invulling aan kleine ruimtes met hun projecten: jongeren van BIT (jeugdcentrum Vizit, Wilrijk) en Vers Geweld (jongerencentrum Boucken borgh, Merksem) kwamen voordragen, jeugdhuis Argus (Wilrijk) zorgde voor een ‘sappentrapper’ en jeugdhuis De Bogaard (Geel) zorgde voor ludieke raamtekeningen.

2016 werd afgesloten in De Hoge Rielen met RADAR Under Construc tion. Tijdens dit weekend kon er gekozen worden tussen twee trajecten: het Yin-traject, waarbij je op voorhand een vorming koos rond thema’s als sponsoring, fotografie of evenementen organiseren en het Yang-traject, een mysterieus concept dat werd vormgegeven door projectmedewerkers uit een tiental jeugdhuizen. Zij wilden vooral niet te veel prijsgeven over de plannen voor het weekend. Durfallen die zich voor Yang inschreven, kregen een werkhelm opgezet, brainstormden over wat ze die avond voor alle RADAR-deelnemers konden organiseren en gingen massaal aan de slag. Het werd een feest ‘Los in ’t bos’. Geblinddoekte deelnemers in een treintje, veel goede dj’s en interventies zoals live-action-painting en drummen op tonnen. Het logo van RADAR Under Construction werd gedrukt op totebags – maar al snel ook op T-shirts en truien.

DE RADARS WERDEN GEDEELTELIJK UIT HANDEN GEGEVEN OM ZE TE LATEN VORMGEVEN DOOR DE EXPERTS: DE JEUGDHUIZEN ZELF

• Guuk (Gooik) zet sterk in op samenwerking met lokale jeugdorganisaties. Workshops, evenementen, vormingsavonden, filmvertoningen, feestjes, vergaderingen, repetities, optredens … Alles gebeurt in 1 ruimte. Daarom gaat Guuk voor multifunctioneel meubilair. Een geweldig experiment dat veel inspiratie kan bieden voor andere jeugdhuizen.

• MSC (Antwerpen) is ontstaan vanuit een sportwerking en bereikt veel Marokkaanse jongeren. Het jeugdhuis zet sterk in op positieve identiteitsontwikkeling. Naast hun meisjeswerking, huiswerkbegeleiding, taal- en cultuurlessen organiseren ze ook evenementen voor jongeren, partners, andere organisaties en buren. Daarbij staat het discussiëren, debatteren en ontmoeten centraal. Omdat

de infrastructuur van het jeugdhuis zodanig slecht is, moeten die evenementen nu op een externe locatie plaatsvinden. MSC wil zijn jeugdhuisinfrastructuur met het oog op multifunctioneel ruimtegebruik upgraden en aanpassen zodat er plek is voor alle activiteiten en doelgroepen.

Multiplek is onderdeel van Project Infrastructuur van Formaat. In samenwerking met verschillende partners die jongeren begeleiden in brugprojecten (in het deeltijds onderwijs), biedt Formaat een aantrekkelijk en voordelig project aan voor jeugdhuizen om hun infrastructuur onder handen te nemen. Ook in 2017 kunnen jeugdhuizen intekenen op het project en klusjes, renovaties, herstellingen of verfraaiingswerken laten uitvoeren. Daarnaast zet de wedstrijd Multiplek Podium in 2017 in op een sterker podiumaanbod in jeugdhuizen.

RADAR Crossing Borders

RADAR Loves Your Town

Deze nieuwe concepten heeft Formaat uitgetest en geëvalueerd in 2016. Ook 2017 wordt een jaar van experiment. Er wordt wederom bottom-up gewerkt door RADAR regionaal te organiseren. Drie regionale RADARs zullen vooral de jeugdhuizen uit die regio’s de kans bieden ‘hun RADAR’ vorm te geven. RADAR Under Construction

EDITIE 2016-2017 H E T F O R M A A T S T E N I E U W S

6 | NIEUWS

Stedelijkheid en verstedelijking Formaat heeft de voorbije jaren sterk ingezet op ‘de stad’ als thema. Niet omdat het platteland niet belangrijk is, wel omdat steden, en in het bijzonder grootsteden, een heel eigen dynamiek met zich meebrengen. Zoals Stijn Oosterlynck, die de keynote verzorgde tijdens Later als ik jong ben het verwoordde: Uitdagingen waar de samenleving vandaag voor staat, komen in hun meest geconcentreerde vorm voor in de stad. Dan denken we aan werkloosheid, aan migratie, aan eenzaamheid, aan kansarmoede, de druk op de publieke ruimte … Maar de stad brengt natuurlijk ook heel wat kansen met zich mee op cultureel, sociaal en economisch vlak.

DE OPDELING TUSSEN STAD EN PLATTELAND IS, IN VLAANDEREN, EIGENLIJK ACHTERHAALD De opdeling tussen stad en platteland is, in Vlaanderen, eigenlijk achterhaald. Enerzijds zijn we steeds dichter op elkaar gaan leven, waardoor er geen sprake meer is van grote plattelandsgebieden. Zeker wanneer we de vergelijking maken met Wallonië, Frankrijk of de UK, wordt dat duidelijk.

Anderzijds houdt de Vlaming er een zeer stedelijke levensstijl op na: we wonen dan misschien nog wel vaak op ‘het platteland’, voor werk en vrije tijd trekken we heel vaak de stad in.

Net omdat de grenzen tussen stad en platteland vervagen, komen de uitdagingen waar de stad voor staat, dus ook voor in de rest van Vlaanderen. Ook kleinere gemeenten en steden worden uitgedaagd om antwoorden te bieden op die vragen.

Leefwereld van jongeren Belangrijker is natuurlijk de invloed die stedelijkheid en verstedelijking uitoefenen op de leefwereld van jongeren vandaag. Op welke manier spelen de uitdagingen en kansen een rol in hun leven? Wat denken jongeren over migratie en superdiversiteit en op welke manier gaan zij daarmee om? Hoe willen zij leven, wonen, studeren, werken?

Wanneer die vragen doorsijpelen tot de leefwereld van jongeren, dringen ze onvermijdelijk ook door tot het jeugd(huis)werk. Jongeren vandaag staan voor enorme uitdagingen en de fundamenten waarop onze samenleving steunt staan onder druk en worden meer en meer in vraag gesteld. Dat betekent dat jeugdwerk, jongerenwerk, jeugdhuiswerk … niet meer enkel kan bezig zijn met zichzelf en met de jongere in de vrije tijd. Dat heeft dan ook een enorme impact op

de job van de jeugdwerker, maar ook op de rol en de taken die vrijwillige jeugdhuismedewerkers opnemen.

JONGEREN VANDAAG STAAN VOOR ENORME UITDAGINGEN

H E T F O R M A A T S T E N I E U W S EDITIE 2016-2017

Doorheen het proces naar de studiedag hebben we een lang traject afgelegd rond deze vraagstukken. We voerden gesprekken met jongeren, met bestuurders, met jeugdwerkers en met onderzoekers met als hamvraag ‘Welke rol moet jeugdhuiswerk spelen, vandaag en in de toekomst’? We kwamen tot verschillende conclusies.

We vroegen ons af of de jeugdhuismethodiek die we in 2006, bij het ontstaan van Formaat vanuit JGM en VFJ, herschreven, nog wel actueel is. Verschillende gesprekspartners gaven het aan: Er kan nooit genoeg vergaderd en verenigd worden. OASE staat dus nog steeds fier rechtop: jongeren zoeken en creëren nog steeds plekken voor ontmoeting (en ont-moeting), plekken waar ze actie kunnen ondernemen, waar ze samen dingen kunnen doen. Daardoor zijn die plekken ook automatisch plaatsen waar geleerd wordt, bewust en onbewust, non formeel en informeel. Jeugdhuizen zijn dus nog steeds plekken voor educatie. Tegelijk voelden we aan dat die vier pijlers niet voldoende uitdagen om ook de blik naar buiten te richten. We willen processen van ontmoeting, actie, samenwerking en educatie niet alleen tussen mensen die elkaar al kennen, maar ook tussen verschillende groepen en gemeenschappen, stimuleren. Vanuit die vaststelling formuleerden we een aanvulling op de jeugdhuismethodiek, via vier vernieuwende verhaallijnen. We gaan voor onafhankelijk jeugdhuiswerk, voor verbindend jeugdhuiswerk, voor herverdelend jeugdhuiswerk en voor een uitbrekend jeugdhuiswerk dat een rol speelt in de publieke ruimte.

ONAFHANKELIJK JEUGDHUISWERK

Jeugdhuiswerk vertrekt vanuit jonge mensen We gaan voor onafhankelijk jeugd huiswerk, omdat het hart van het jeugdhuis ligt in het werken voor en door jongeren. We staan voor een jeugdhuisproject dat jongeren ziet

NIEUWS | 7

WE WILLEN PROCESSEN VAN ONTMOETING, ACTIE, SAMENWERKING EN EDUCATIE NIET ALLEEN TUSSEN MENSEN DIE ELKAAR AL KENNEN, MAAR OOK TUSSEN VERSCHILLENDE GROEPEN EN GEMEENSCHAPPEN, STIMULEREN als eigenaars, niet als gebruikers. Daarvoor moeten jeugdhuizen permanent in dialoog blijven. In de eerste plaats met de jongeren zelf.

Jeugdhuizen moeten dus durven om hun eigen koers te varen en moeten daarvoor de dialoog aangaan met anderen.

We vragen ook aan de lokale overheid om open te staan voor dit gesprek en te luisteren naar initiatiefnemers, om te kijken naar de eigenheid van hun initiatieven. Dat vraagt een veel ruimere, maar even simpele definitie van jeugdhuiswerk: jeugdhuiswerk is wat werkt voor jonge mensen. Alleen zo geven we kansen aan een diverse jeugdhuispraktijk.

VERBINDEND JEUGDHUISWERK

Jeugdhuiswerk maakt verbinding tussen verschillen Verbindend jeugdhuiswerk, omdat ontmoeting veel verder moet gaan dan enkel ontmoeting tussen mensen die op elkaar lijken omdat ze dezelfde achtergrond, dezelfde kleur, dezelfde overtuiging en dezelfde leeftijd hebben. Jeugdhuizen hebben de kracht in zich om verbinding te maken tussen verschillende groepen jongeren, tussen verschillende culturen en overtuigingen en zelfs tussen verschillende leeftijden. Ook daarvoor moet het jeugdhuiswerk permanent in dialoog zijn. Met alle jongeren die zich in en rond het jeugdhuis bevinden, de buurt, ouders, maar ook met een ondersteunende overheid, met partners uit het middenveld, culturele spelers en het onderwijs.

Samen met partners kunnen jeugdhuizen zoeken naar manieren om verschillende groepen mensen en organisaties samen te brengen, om zo warme buurten en gemeenschappen te creëren. Daar heeft deze samenleving meer dan ooit nood aan.

HERVERDELEND JEUGDHUISWERK

Jeugdhuiswerk vertrekt vanuit solidariteit Herverdelend jeugdhuiswerk, omdat er een ongelijke verdeling is van sociaal, economisch en cultureel kapitaal. Niet elke jongere krijgt wat hij verdient en de reden waarom dat zo is, heeft eerder te maken met in welk bed iemand geboren wordt, dan met hard werk. Maar ook tussen jeugdhuizen en organisaties zien we het Mattheuseffect spelen: organisaties die al kunnen rekenen op een breed netwerk, op subsidies, op knowhow, vinden sneller de weg naar nog meer subsidies en ondersteuning dan jonge, kleine, vaak kwetsbare initiatieven. Terwijl het net die kleine initiatieven zijn die het meest nood hebben aan die ondersteuning. Daarom willen we jeugdhuizen inspireren om na te denken over herverdeling, naar jongeren, maar ook hoe ze andere, jonge organisaties en initiatieven mee kunnen ondersteunen.

UITBREKEND JEUGDHUISWERK

Jeugdhuiswerk heeft een pedagogische rol in de publieke ruimte Uitbrekend jeugdhuiswerk, omdat we jeugdhuiswerk willen stimuleren om uit zichzelf te breken en een rol op te nemen in de publieke ruimte.

Jongeren dreigen hun legitimiteit in die publieke ruimte te verliezen. Eigenlijk zoeken ze vooral naar hun plek in die publieke ruimte, en naar hoe ze er in interactie kunnen gaan met anderen. Ze maken er onmiskenbaar deel van uit, maar krijgen soms een plek toebedeeld ver buiten de publieke arena, waar ze niet beschouwd worden als overlast.

Jeugdhuiswerk moet durven zoeken naar manieren om met jongeren aan de slag te gaan in de publieke ruimte, om gesprekken aan te gaan met de buurt en jongeren hun legitimiteit terug te geven in die publieke ruimte. Aansluitend op de conferentie organiseerden we ook ‘RADAR Loves Your Town’. Voor het eerst vond RADAR plaats in de stad en werkten we verder rond thema’s die te maken hebben met stedelijkheid. We veroverden onder andere een plaatsje in het MAS op zaterdag 15 oktober. Je vindt het verslag op pagina 5.

PUBLICATIE

LATER ALS IK JONG BEN

De publicatie ‘Later als ik Jong Ben’ is de neerslag van het proces dat we hebben afgelegd. Je kan deze publicatie gratis bestellen of downloaden via de website van Formaat.

EDITIE 2016-2017 H E T F O R M A A T S T E N I E U W S

8 | NIEUWS

Vijf beleidskeuzes om naar uit te kijken vanaf 2018 Formaat geeft een concrete invulling aan de visie op jeugdhuiswerk Formaat bouwt voort op de succesvolle conferentie ‘Later als ik Jong ben’ en zet jaarlijks, samen met partners en de sector, een visietraject op rond een prioritair thema. Deze visietrajecten resulteren telkens in een publicatie en een studiedag op maat van de jeugdhuissector.

Meer diversiteit en meer verschillende jongeren in het jeugdhuiswerk

Formaat gaat de komende jaren voor een diverse jeugdhuissector, die bestaat uit verschillende vormen van organisaties en werkvormen. Een sector die een grotere diversiteit van jongeren aanspreekt en waarin jongeren van verschillende achtergronden hun plek kunnen vinden.

Sterke bestuurders bouwen aan jeugdhuiswerk

Door middel van training worden bestuurders in jeugdhuizen uitgedaagd en geïnspireerd om hun jeugdhuis uit te bouwen als dé jongerenplek in hun buurt, stad of gemeente. Er komt onder andere een nieuw en regionaal vormingsaanbod voor bestuurders in jeugdhuizen en er komen nieuwe thematische jeugdhuisbegeleidingen.

Formaat meer dan ooit partner van lokale overheden, zeker in grotere steden

Op 23 december 2016 diende Formaat zijn nieuwe beleidsplan in bij de Vlaamse overheid. Dit plan bepaalt de koers van Formaat voor de periode 2018-2022. Uiteraard maakte Formaat dit plan niet alleen. Optimale participatie van de leden, vrijwilligers en medewerkers was het uitgangspunt. 450 jeugdhuismedewerkers werden bevraagd, er werd met VIP’s van Formaat gedroomd over Formaat en jeugdhuiswerk in het algemeen. Dit alles werd vertaald met verschillende experts in duidelijke doelstellingen voor de toekomst.

dagelijks mee maken. Een greep uit het aanbod: • 450 jeugdhuismedewerkers en 70 Formaatvrijwilligers gaven hun mening over hun jeugdhuis en Formaat • Leden van de algemene vergadering, RaaTsleden en personeel identificeerden sterktes en uitdagingen voor Formaat en jeugdhuiswerk • 43 Formaat VIP’s (vrijwilligers, bestuurders, trainers, personeel) formuleerden prioriteiten voor de toekomst op de Droomdag.

Bevragingen en droomsessies

3 masterclasses

Het voorjaar van 2016 zal herinnerd worden als een periode vol bevragingen, denkoefeningen en dromen over Formaat, jongeren en jeugdhuiswerk. Er werd uitgebreid de tijd genomen om het oor te luister te leggen bij zoveel mogelijk mensen en organisaties die Formaat en de jeugdhuissector

Na de Droomdag kwamen drie belangrijke thema’s en uitdagingen voor de toekomst bovendrijven: ‘diversiteit in het jeugdhuiswerk’, ‘een jeugdhuisverhaal met impact’ (als hefboom voor een sterk imago voor jeugdhuiswerk) en ‘netwerken met jeugdhuizen en partners’. Op 21 mei staken tijdens 3 masterclasses op-

nieuw 40 Formaat VIP’s de koppen bij elkaar. Doel? Samen met deskundigen en experts verkennen hoe Formaat deze thema’s de komende jaren optimaal kan vertalen in zijn aanbod, beleid en in de jeugdhuissector. Het resultaat was een boeiende dag, veel neuzen in gelijkaardige richtingen en energie om er in de komende jaren verder tegenaan te gaan.

Formaat sensibiliseert en informeert lokale overheden nog meer over jeugdhuiswerk en de jeugdhuismethodiek. Via, onder andere, publicaties, een partnerschap met VVJ en een begeleidingsaanbod, zet Formaat in op het inspireren van lokale overheden, jeugddiensten en jeugdambtenaren bij het ondersteunen van jongeren in jeugdhuizen. Daarnaast biedt Formaat zich aan als partner van lokale overheden om mee na te denken over het ondersteunen en faciliteren van het lokale jeugdhuiswerk en -beleid.

Een najaar vol keuzes, plannen en een afgewerkt beleidsplan

Jeugdhuizen en hun medewerkers maken het aanbod, de producten en het beleid van Formaat. Cocreatie is de rode draad voor de komende jaren. Er zal verder invulling gegeven worden aan de basisvisie op jeugdhuiswerk met de jongeren en medewerkers uit jeugdhuizen. Jeugdhuiswerkers geven zelf mee vorm aan onze meerdaagse vormingsinitiatieven. In de RaaT zetten meer vertegenwoordigers mee de lijnen uit op vlak van ons beleid, standpuntenbepaling en belangenverdediging.

Na de denken droomsessies in het voorjaar was het tijd om keuzes te maken en doelstellingen te bepalen. In juni gaven we het startschot van dit proces op de teamtweedaagse van Formaat. Iets na de zomer keurde de raad van bestuur (op advies van de RaaT) het doelstellingenplan goed. Vanaf oktober vertaalde Formaat, met het personeel als motor, dit plan in duidelijke acties voor 2018 – 2022.

Cocreatie met jeugdhuizen en hun medewerkers als uitgangspunt

ECYC: NIEUWE DELEGATIE

BERT EN MARK VERTEGENWOORDIGEN FORMAAT BIJ ECYC

Formaat is lid van de ECYC (European Confederation of Youth Clubs). Dit Europese netwerk connecteert 19 organisaties, van Spanje tot Noorwegen, en van Ierland tot Armenië. Alle werken ze volgens de methodiek van het open jeugdwerk. Bert Hertenweg en Mark Henskens – beide lid van de RaaT – zijn sinds 2016 de nieuwe vertegenwoordigers van Formaat in de General Assembly van ECYC. Die komt drie keer per twee jaar samen. Ze worden hierin ondersteund door een medewerker van Formaat. Hun eerste General Assembly vond plaats in Brussel. Voor de volgende trokken ze in februari naar IJsland.

Personeel, bestuurders en vrijwilligers van Formaat denken na over de toekomst op de Droomdag

www.ecyc.org

H E T F O R M A A T S T E N I E U W S EDITIE 2016-2017

In steden liggen andere uitdagingen dan in landelijke gemeentes. Voor Formaat is de stad een inspirerende plek, waar ruimte is voor experiment. Naast de jeugdhuizen van Formaat in Antwerpen-Linkeroever, Hoboken en Berchem, werken er stadsondersteuners van Formaat voor de jeugdhuizen in Antwerpen, Gent en Kortrijk. Ook experimenteerde Formaat in 2016 met projecten in Oostende en Sint-Niklaas. Oostende

Ondersteuning op maat van de jeugdhuizen In 2015 voerde Formaat een onderzoek uit naar jeugdhuiswerk in Oostende. Op basis daarvan kregen de Oostendse jeugdhuizen in 2016 extra begeleiding rond specifieke thema’s. Jeugdhuis OHK werd extra ondersteund bij het indienen van een bovenlokaal project bij de Vlaamse Overheid en zal starten met een heus medialab. Jeugdhuis De Takel ging op zoek naar extra middelen om een nieuwe beroepskracht aan te werven en vond die ook. Jeugdhuis De Korre dacht tijdens twee jeugdhuisbegeleidingen na over zijn vrijwilligersbeleid, interne structuur en bar systeem. In 2017 gaat de samenwerking tussen Formaat en de stad Oostende verder.

Kortrijk

Vrijwilligers uit Kortrijkse jeugdhuizen versterken elkaar 2016 was een druk en bewogen jaar in het Kortrijkse jeugdhuizenlandschap. De stad verwelkomde drie nieuwe jeugdhuizen: Het Peeceetje werd nieuw leven ingeblazen, 16-jarigen startten jeugdhuis Bacchus in deelgemeente Bellegem en De Stroate, een jeugdhuis met de focus op hip-hop en educatie, zag het levenslicht. Twee jeugdhuizen sloten hun deuren. Formaat ondersteunde de sluitende jeugdhuizen bij het afronden en hielp de jongeren met het papierwerk. Ook ondersteunt Formaat de startende werkingen intensief naar een bloeiend jeugdhuis.

Versterken

Kortrijk en deelgemeenten tellen momenteel 10 jeugdhuizen. De band tussen de jeugdhuizen onderling is het voorbije jaar versterkt. De samenkomsten tijdens het jeugdhuisoverleg, Voorzitters.net-bijeenkomsten en vormingen zorgden ervoor dat de jongeren elkaar beter leerden kennen. Zo kunnen ze niet alleen raad vragen bij de jeugddienst en Formaat, maar ook bij elkaar. Een mooi voorbeeld is de band tussen JC Den Ast en De Skjève Recht’n. Beide jeugdhuizen liggen in deelgemeente Heule, maar zijn geen concurrenten van elkaar. Als één van beide een groot evenement heeft, wisselen ze zelfs vrijwilligers uit.

NIEUWS | 9

Geen concurrenten Als kers op de taart organiseerden de jeugdhuizen samen ‘Bike and Mea/et’, waar het contact tussen de jeugdhuizen onderling centraal stond. Dit met een fietstocht, gezellige babbels, een heerlijke winterbarbecue en de bijhorende persaandacht. De boodschap: ieder jeugdhuis in Kortrijk is uniek en blinkt uit in wat het doet. Van concurrentie is er geen sprake, ook al liggen de jeugdhuizen in dezelfde stad.

Gent

_Plek: een idee voor jeugdhuizen in centrumsteden Formaat kreeg de opdracht van de stad Gent om te experimenteren met nieuwe jeugdhuismodellen van jeugdhuiswerk. Formaat merkte dat in centrumsteden het klassieke model van jeugdhuizen omwille van verschillende redenen niet altijd even haalbaar is. Daarbij komt nog dat in een stad als Gent de infrastructuur gering is. Met deze twee zaken in het achterhoofd ontstond het idee om het jeugdhuis in te richten als een plek: een ruimte die telkens voor één maand lang aan een jonge bende overhandigd wordt. Deze jongeren krijgen de mogelijkheid om gedurende deze periode een eigen wereld te creëren, die ze iedere vrijdagavond openstellen voor het publiek. In dit nieuwe model voor jeugdhuizen in een stedelijke context hebben de bestuurders een curatorrol. Om een zo breed mogelijke programmatie te verzekeren, zijn zij actief in verschillende uithoeken van het culturele spectrum. Zo wisselen in het eerste seizoen muziek, beeldende kunsten, film en theater elkaar af. Ook naar de toekomst toe houdt het team van jonge curatoren de ogen open voor jong geweld. Bovendien kan iedereen met een wild idee een aanvraag indienen om hun plek op te eisen via plekgent.be.

Sint-Niklaas

Nood aan een vernieuwd subsidiereglement In Sint-Niklaas was nood aan erkenning van de unieke positie van de jeugdhuizen die zich richten op jongeren uit etnisch-culturele minderheden. Die werkingen staan dicht bij jongeren, hun draagvlak binnen de gemeenschap is immers zeer groot. De jeugdhuizen zijn waardevolle en sterke partners binnen een stedelijk lokaal jeugdbeleid dat zich richt op álle jongeren. Formaat ging in gesprek met de jeugddienst en dienst samenleven van Sint-Niklaas. Daaruit bleek dat het subsidiereglement van de stad niet afgestemd was op de werkingen. De werkingen moesten voor de verschillende deelaspecten van hun werking beroep doen op verschillende reglementen van de verschillende stadsdiensten. Formaat heeft in 2016 een traject met de stad

Argus (Antwerpen)

afgelegd. De jeugdhuizen werden bevraagd en er werd samen met hen een subsidiereglement opgesteld, dat afgestemd werd op de stad en door de werkingen zelf gedragen wordt. Dit leidde tot een duidelijkere en eenvoudigere erkenning van de werkingen binnen het stadscentrum.

Antwerpen

Het jeugdlandschap hertekend Het kondigde zich in 2015 al aan, maar in 2016 werd een onstuitbare hertekening van het Antwerpse jeugdhuislandschap definitief in gang gezet. Een aantal jeugdhuizen worstelden met de noden en behoeften die ontstonden in een steeds complexer wordende stad, en sloten hun deuren. Daarnaast zagen echter heel wat nieuwe werkingen het levenslicht of kwamen bestaande verenigingen in ons vizier. Daarbij een generatie jongeren die opgegroeide in een multiculturele context en sterk genoeg in zijn schoenen staat om het heft in eigen handen te nemen. Naast het professionele jeugdhuiswerk, legt nu ook het vrijwillige jeugdhuiswerk uit Antwerpen steeds meer linken met sport, ondernemerschap, onderwijs, werk, welzijn. In 2016 vond Villa Caloes een ruimte in het Kielpark en startten zij een werking die zich vooral wil richten op kansarme jongeren uit de wijk het Kiel. Joké en Jong Valaar trouwden en werden jeugdhuis Argus, dat zich meer op de noden en behoeften wil richten van het Valaar (één van de meest kansarme wijken van Wilrijk). Fleks zag het levenslicht en werd geboren uit de schoot van Amana, die humanitaire acties doen met jongeren. For Youth, dat momenteel vooral jongeren met Turkse roots bereikt, wil graag een bredere doelgroep aanspreken en vond daarvoor de weg naar Formaat. Op Linkeroever experimenteren de City Pirates met een crossover tussen sport en jeugdwerk. Daarnaast werd ’t Link opgericht. MSC organiseerde Meetingpoints waarbij jongeren in gesprek kunnen gaan met elkaar en met experts over gevoelige thema’s binnen de moslimgemeenschap. Kavka, MSC en Den Eglantier sloegen de han-

_Plek (Gent)

De Korre (Oostende)

Bike and Mea/et (Kortrijk)

den in elkaar voor het project Urban ID’s, waarbij ze bewust verschillende doelgroepen samenbrengen. En ten slotte slaagde de J100 erin om het Antwerpse jeugdwerk te verenigen. 100 Antwerpse jongeren die gelinkt zijn aan Jes, Kras, Formaat, Uit De Marge, Scouts, Chiro, Samenleven … geven nu hun visie over de stad Antwerpen.

EDITIE 2016-2017 H E T F O R M A A T S T E N I E U W S

10 | NIEUWS

Formaat heeft in de stad Antwerpen drie eigen jeugdhuizen: Jeugdcentrum Den Eglantier, Jeugdhuis 2050 en Jeugdhuis Schietgang. Deze eerstelijnswerking staat voor innovatie, het centraal stellen van jongeren, integraal jeugdbeleid … De jeugdhuizen leggen de focus op buurtgerichtheid en competenties van jongeren. In Hoboken en op Linkeroever wordt ook sterk gewerkt rond tewerkstelling met het project Baanbrekers.

Den Eglantier (Berchem) Den Eglantier ging in 2016 op zoek naar een nieuwe groep vrijwilligers om opnieuw een eigen concertwerking op te starten. Den Eglantier begint hiermee vanuit een idee van de vrijwilligers, en werkt dit samen met hen uit tot een project. Een voorbeeld hiervan is de concertreeks Gratis Geluid. Elke laatste vrijdag van de maand wordt een artiest, telkens uit een ander genre, gekozen om te komen optreden. Samen met deze artiest wordt er gezocht naar 2 beginnende artiesten die een speelkans krijgen via het online platform vi.be. De vrijwilligers worden zoveel mogelijk betrokken bij het hele proces. Daarnaast focust een groep vrijwilligers onder de naam ‘Bruishaven’ zich op hiphop en urban evenementen. Voor het evenement ‘Bruishaven’ wist Den Eglantier de Amerikaanse producer en muzikant Black Milk te strikken. Daarnaast organiseerde de

Bruishavencrew in 2016 onder andere een hiphop quiz en ‘lazy sunday concerten’ met koffiekoeken onder de naam ‘Thuishaven’.

Den Eglantier wil ook jongeren de kans geven om hun artistieke talen ten te ontwikkelen. Zo kreeg het girlpower collectief ‘Navitas’ de mogelijkheid om elke zondag gratis te repeteren in de zaal. Ook kregen enkele jonge producers de kans om de backstageruimte tijdelijk te gebruiken als homestudio en organiseerde het jeugdcentrum op initiatief van 2 jongeren uit de buurt een reeks djworkshops onder de naam KLNK. Hieruit is intussen ook een nieuwe groep ontstaan die zich blijft focussen op dj-evenementen en workshops.

Een van de hoogtepunten van 2016 was Rock Berchem. Naast de gratis optredens van onder andere Equal Idiots en Double Veterans, kon het publiek zich buiten uitleven op een mechanische rodeostier. Een ander memorabel evenement was een lastminute samenwerking met Flemish Wrestling Federation. Zij zochten een plek om met hun professionele boksring een catchwedstrijd te houden. Nadien trad er een metalband op in de boksring zelf. Gewoon omdat het kon.

DE CONCERTWERKING VAN DEN EGLANTIER WORDT SAMEN MET VRIJWILLIGERS UITGEDACHT. ZIJ WORDEN ZOVEEL MOGELIJK BETROKKEN BIJ HET HELE PROCES

Nieuwe locatie voor jeugdhuis 2050

Nieuwe locatie voor jeugdhuis 2050 (Linkeroever) Jeugdhuis 2050 verhuisde eind 2016 naar een gloednieuw gebouw dat samen met de jongeren ingericht werd. Naast de vele lokalen en zalen heeft het jeugdhuis toegang tot de grote sportzaal in hetzelfde gebouw. Daar wordt gretig gebruik van gemaakt. Op vrijdag bijvoorbeeld wordt het jeugdhuis de gezondste plek uit Antwerpen met de activiteit ‘vetzakkerij vrij-dag’. De dag waarop gezond gekookt en gegeten wordt, workshops rond voeding plaatsvinden en waar er, uiteraard, ook gesport wordt. Het jeugdhuis zet stevig in op de buurt en de verschillende groepen die er vertegenwoordigd zijn. In de eer-

Den Eglantier organiseerde op initiatief van 2 jongeren uit de buurt een reeks dj-workshops onder de naam KLNK

ste plaats richt het jeugdhuis zich op kinderen en jongeren. Er is een kinderwerking voor kinderen, een prétienerwerking, een tiener- en jongerenwerking en een werking voor tienermeisjes. Daarnaast organiseerde het jeugdhuis, in samenwerking met Femma, op 1 december 2016 een Sa lon Relax met als doel vrouwen uit Linkeroever samen te brengen. Zo’n 30 vrouwen van verschillende culturen en leeftijden kwamen er samen. Er is in Linkeroever een grote vraag naar een ontmoetingsplek voor vrouwen. Een plek waar ze via activiteiten als yoga, koken, breien met elkaar kunnen samenkomen, babbelen en ontspannen. Zo leren ze elkaar en het jeugdhuis op een laagdrempelige manier kennen. De vrijwilligers zorgden voor het onthaal met thee en koffie en gaven zelf rondleidingen in het jeugdhuis. Op die manier konden de vrouwen een beeld vormen van hoe het er in het jeugdhuis aan toe gaat.

JEUGDHUIS 2050 ZET STEVIG IN OP DE BUURT EN DE VERSCHILLENDE GROEPEN DIE ER VERTEGENWOORDIGD ZIJN

Jeugdhuis Schietgang kookt voor daklozen

H E T F O R M A A T S T E N I E U W S EDITIE 2016-2017

NIEUWS | 11

Jeugdhuis Schietgang (Hoboken) kookt voor daklozen

Baanbrekers

Elk jaar bezorgen jongeren uit jeugdhuis Schietgang daklozen in de winteropvang Victor 5 (Hoboken) een smakelijke avond. Ze gaan aan de slag in de keuken om voor de inwoners van de opvang een stevige maaltijd te bereiden. De jongeren zamelen de ingrediënten in, bereiden zelf het eten in het jeugdhuis en dienen het tenslotte op in het centrum. Heel wat jongeren die samenkomen in het jeugdhuis hebben het zelf niet altijd gemakkelijk gehad. Dat motiveert hen om mee te doen en tegelijkertijd een lans te breken voor het recht op een degelijk onderdak. Het is de bedoeling om de problematiek op een positieve manier aandacht te geven. De jongeren uit de winteropvang kregen daarnaast ook de kans om zaterdagavond mee te komen sporten in de sporthal van Hoboken. Tijdens de krokusvakantie in 2016 brachten vier jongeren van jeugdhuis Schietgang een dag en een nacht door als daklozen in Antwerpen. Om de ervaring zo echt mogelijk te maken, moesten ze hun papieren, geld, gsm en busabonnement afgeven. Ook dit stond volledig in het teken van het onder de aandacht brengen van de problematiek. Door het zelf optimaal te ervaren, konden de jongeren zich nog beter inleven en vooroordelen achter zich laten.

DE JONGEREN VAN JEUGDHUIS SCHIETGANG KOKEN EEN STEVIGE MAALTIJD VOOR DE INWONERS VAN WINTEROPVANG VICTOR 5 Fietsmug laat jongeren fietsen herstellen Het fietsproject “de Fietsmug” bestaat onder andere uit een bakfiets die omgebouwd is tot een mobiel fietsatelier. De Fietsmug werd in 2010 uitgedacht door de jeugdwerkers van de jeugddienst Antwerpen. Op 1 januari 2015 werd de uitvoering en verdere ontwikkeling van de Fietsmug overgedragen aan jeugdhuis Schietgang. Veel kinderen, jongeren en ook volwassenen gaan de weg op met een fiets die niet in orde is. Dit leidt vaak tot gevaarlijke situaties. Nochtans is een rem aanspannen, een band oppompen, een ketting smeren of een vijs vastschroeven meestal zeer snel gedaan.

De Fietsmug voert herstellingen aan fietsen uit

Formaat bouwt aan een sterke positie van jongeren in de samenleving. Om in te spelen op de vragen en noden omtrent onderwijs en werk van de jongeren in en rond onze jeugdhuizen richtten werd Baanbrekers opgericht. Met Baanbrekers biedt Formaat Antwerpse jongeren een begeleiding op maat richting een duurzame plaats op de arbeidsmarkt. Binnen Baanbrekers Buddy worden jongeren met een vraag rond opleiding of werk aan een vrijwillige coach gekoppeld. Hij of zij gaat samen met de jongeren op zoek naar antwoorden op zijn of haar vragen.

BAANBREKERS BIEDT ANTWERPSE JONGEREN EEN BEGELEIDING OP MAAT RICHTING EEN DUURZAME PLAATS OP DE ARBEIDSMARKT

De Fietsmug is een onderdeel van pleinontwikkeling omdat het buurtgericht is. Kinderen en jongeren worden daarnaast uitgenodigd en aangemoedigd om te helpen in het atelier, het tweede luik van het project. Die vrijwilligers zijn tussen 10 en 16 jaar oud en afkomstig uit de wijk het Kiel of Hoboken. Door de jongeren kleine fietsherstellingen aan te leren en verantwoordelijkheid te laten opnemen, wordt actief rond competenties gewerkt. In 2016 voerde het atelier 619 herstellingen uit met een totaal aantal van 293 vrijwilligers. Mobiel stond de teller op 1124 herstellingen met een totaal van 135 vrijwilligers.

Baanbrekers geeft jongeren een duwtje in de rug. Het project helpt hen bij het ontdekken van hun talent en reikt tools aan om dat talent te ontplooien. Daarnaast wil Baanbrekers jongeren begeleiden naar een job of opleiding en ze gaandeweg vertrouwd maken met de arbeidsmarkt. Zo verkleint Baanbrekers de kloof tussen jongeren en werk.

Bruggen bouwen

Talent ontplooien doen de trajectbegeleiders door jongeren één op één

en op hun tempo te begeleiden. Tijdens een traject brengen ze jongeren in contact met het reguliere arbeidsen onderwijsaanbod. Tegelijkertijd zorgt Baanbrekers ervoor dat werkgevers, maatschappelijke diensten en uitzendbureaus inzicht krijgen in de leefwereld van jongeren. Dat ze begrijpen waar jongeren mee worstelen en waar ze naartoe willen. Zo bouwt Baanbrekers bruggen tussen de verschillende partijen.

Jongeren en arbeidsmarkt

Het project werkt op 2 manieren om jongeren en de arbeidsmarkt met elkaar te verbinden: • Begeleiding van een jongere door een trajectbegeleider van Baanbrekers. Hiervoor werken we samen met VDAB, JES, Kras en WerkVormm. • Begeleiding van een jongere door een coach uit de arbeidsmarkt. Baanbrekers koppelt beide partijen in functie van de doelen van de jongere en de expertise van de coach.

In 2016

In 2016 bereikte Baanbrekers in totaal 75 jongeren. Al die jonge mensen werden op een gepaste manier ondersteund. Er werd sterk ingezet op een zo breed mogelijke toeleiding via een online en offline communicatiecampagne. Hierdoor bereikten de trajectbegeleiders zeer diverse profielen van jongeren met elk andere vragen en verhalen. Vanuit de missie en visie werd extra ingezet op het bereiken van meer kwetsbare jongeren. Om deze kansengroep te bereiken, werd vindplaatsgericht gewerkt en werd er overlegd met welzijnsorganisaties. De drempels naar hulpverlening liggen voor deze jongeren immers hoger.

IN 2016 VOERDE HET ATELIER 619 HERSTELLINGEN UIT

Baanbrekers Buddy

De trajectbegeleiders van Baanbrekers

EDITIE 2016-2017 H E T F O R M A A T S T E N I E U W S

12 | NIEUWS

Op 18, 19 en 20 januari 2016 trok Formaat met 24 beroepskrachten uit 16 jeugdhuizen met een bovenlokaal project naar Rotterdam. Het programma beloofde inspirerende bezoeken, workshops en uitwisseling. Na drie dagen zaten de hoofden vol met ideeën over wat organisaties in Rotterdam speciaal maakt en wat we van hen kunnen leren. De bottomline: veel organisaties in Rotterdam gaan hard voor wat ze willen en zoeken achterpoortjes tot ze het hebben. Ze willen geen ‘nee’ horen, maar bereiken daardoor wél hun doel.

INSPIRERENDE BEZOEKEN, WORKSHOPS EN UITWISSELING MET VERSCHILLENDE ORGANISATIES IN ROTTERDAM

Begin 2016 startten verschillende partners binnen de jeugdsector, waaronder Formaat, met het project Wereldspelers. Wereldspelers werd in het leven geroepen om jonge vluchtelingen kansen te bieden. Want ook deze jongeren kunnen door jeugdwerk versterkt worden. Ook jonge vluchtelingen hebben recht op een veilige thuishaven, een verbreding van hun sociaal netwerk en ontplooiing van talenten. Ze hebben recht om te ervaren dat ze kansen krijgen, te ervaren dat het jeugdwerk een ruimte is waar jongeren met hun kop tegen de muur mogen lopen, waar jongeren nog mogen falen, waar jongeren verantwoordelijkheid krijgen … Na een lange brainstorm en voorbereiding, hebben verschillende partners binnen de jeugdsector, waaronder Formaat, begin 2016 een project tot leven geroepen, Wereldspelers. Formaat nam zowel een rol op in de voorbereidende fase als in het coördinatorenoverleg. Sinds april 2016 strijkt om de twee weken een vrijwilligersploeg van een jeugdwerkorganisatie een volledig weekend neer om activiteiten te doen met de jonge vluchtelingen in het centrum voor niet-begeleide minderjarige vluchtelingen van Dendermonde, en vanaf november 2016 in het opvangcentrum van Lint. Jongeren die andere jongeren inspireren, het blijkt telkens een succesformule. In 2016 alleen al zijn er over de 300 jonge vrijwilligers uit heel Vlaanderen die hebben deelgenomen aan

Rotterdamse Heilige Boontjes: koffiebranderij en –bar waar exgedetineerden begeleid werken “Op het moment dat je als sociaalcultureel werker alleen plezierige projectjes doet, bereik je niets en verander je niets. Het is fijn dat er een festival plaatsvindt, maar wat heb je echt veranderd?” Hip Hop Huis: hotspot voor alles hiphop in Rotterdam “Er is veel theorie over hoe je een onderneming start, maar dat gaat vaak over ondernemerschap als finaliteit. Geld als doel en niet als middel. Dat matcht niet met onze jongeren die een passie hebben en die geld nodig hebben om hun passie te kunnen blijven volgen. In plaats van hun passie doen om er zoveel mogelijk geld mee te verdienen.” Hoe kunnen we het eigenaarschap van jongeren vergroten (binnen bovenlokale projecten)? 1. Door samenhorigheid in de groep te creëren, bijvoorbeeld door een naam te geven aan een groep

Wereldspelers. In 2017 gaat Wereldspelers voor minstens 400 deelnemers, voor lokale verankering en internationaal. Het uiteindelijke doel is dat elke opvangmogelijkheid voor kinderen en jongeren op de vlucht,

vrijwilligers. Showroom Mama doopte hun groep nieuwelingen bijvoorbeeld de Rookies. En die groep komt ook zo naar buiten in het project. 2. Door onderdelen van het project ‘uit te besteden’ aan jongeren. De motivatie van dit delegeren mag niet zijn om minder werk te hebben als projectmedewerker. Want het opvolgen en coachen van jongeren die taken overnemen, vergt minstens evenveel tijd (soms meer!) als het zelf doen. 3. Een projectmedewerker moet een helikopterzicht hebben en een matchmaker zijn: talent bij jongeren spotten, zien hoe dat talent in een bovenlokaal project kan worden ingeschakeld, linken leggen tussen jongeren en organisaties die elkaars talent kunnen gebruiken … Ook de komende jaren plant Formaat bezoeken aan (internationale) organisaties, om beroepskrachten van jeugdhuizen met een bovenlokaal project te inspireren.

gaat samenwerken met jeugdwerk in de buurt. Volg het project op social media via #wereldspelers en op de website www.wereldspelers.be.

EXPERTISE UITWISSELEN TIJDENS VOORZITTERS.NET Bij een straf jeugdhuis horen een straffe voorzitter en bestuurders. Daarom organiseerde Formaat in 2016 verschillende boeiende bijeenkomsten voor voorzitters en bestuurders. VOORZITTERS.NET wil de expertise van bestuurders versterken. Het is een bijeenkomst van vrijwilligers die verzot zijn op hun jeugdhuis. Een gezellige en inspirerende uitwisseling tussen voorzitters en bestuurders van jeugdhuizen.

In 2016 schoven opnieuw veel voorzitters en bestuurders aan tafel. 165 deelnemers uit 75 deelnemende jeugdhuizen wisselden ideeën, ervaringen en tips uit in verschillende regio’s. Ook in 2017 zullen voorzitters en bestuurders uit alle hoeken van Vlaanderen bij elkaar komen om hun expertise te delen.