dossier
VERKIEZINGSKOORTS
IK KIES, JIJ KIEST, WIJ KIEZEN Op 25 mei zijn het federale, Vlaamse en Europese verkiezingen. Op wie moet je dan stemmen? En waarom? Wat kan je zelf doen in aanloop naar de verkiezingen? Dit dossier wijst je de weg en daagt je uit om goed voorbereid naar de stembus te trekken.
dossier•1
VERK IEZIN GSKOO RTS
dossier•2
S T R O O K S G N I Z E VERKI t, wij kiezen Ik kies, jij kies
Stimuleer gesprekken rond de verkiezingen en politieke thema’s. Zorg dat jongeren laten weten waar ze van wakker liggen en wat ze graag willen dat er anders is na 25 mei 2014.
Zondag 25 mei trekken we met zijn allen naar de stembus. We kiezen dan een nieuw Vlaams, federaal en Europees parlement. Een hele hap. En een heel kluwen aan personen, partijen en standpunten. Tekst: Yves Domanski
Hoge koorts In de aanloop naar de verkiezingen word je in de media platgeslagen met meningen, visies, en uitspraken van heel wat politici, opiniemakers en journalisten. Wie zegt wat? Wat was de mening van die partij over dat onderwerp? Op welk bestuursniveau komt wie op? Ja, je krijgt er soms een punthoofd van. Ja, het is soms een groot circus. Ja, het lijkt allemaal een vervan-mijn-bed-show voor veel jongeren. En toch is dat hele circus heel belangrijk. Want het zijn die politici die beslissingen nemen over onze samenleving en dus over een deel van je levenskwaliteit.
Koortswerende middelen
Wakker schudden
Dit dossier laat je verkiezingskoorts een beetje zakken. Het toont aan dat je stem er wel degelijk toe doet en wijst je de weg in het grote boze verkiezingsbos. Het laat vooral ook zien dat je jeugdhuis een belangrijke rol kan spelen om jongeren te informeren en inspireren over de verkiezingen. Het jeugdhuis is een plek waar jongeren samenkomen en samen dromen. Een plek waar ze uitwisselen en een mening hebben. Dé plek dus om over de verkiezingen te praten, denken en dromen.
Als jeugdhuis kan je jongeren wakker schudden rond het thema. Je kan hen ook helpen om een zicht te krijgen op de standpunten van verschillende partijen of hen uitdagen om zelf na te denken over oplossingen. Pluis de kranten en het internet uit. Maak zichtbaar wat er allemaal gezegd wordt door de heren en vrouwen politici. Leg de overeenkomsten en verschillen tussen de politieke partijen bloot. Let vooral op nuances. Zo zorg jij er als jeugdhuis mee voor dat jongeren goed voorbereid naar de verkiezingen trekken.
Mijn stem Jongeren hebben een mening en komen er graag voor uit. Het jeugdhuis kan daar, als ontmoetingsplek bij uitstek, op inspelen. Stimuleer gesprekken rond de verkiezingen en politieke thema’s. Zorg dat jongeren laten weten waar ze van wakker liggen en wat ze graag willen dat er anders is na 25 mei 2014. Dat kan aan de toog, in een boeiend debat of tijdens een pittige verkiezingsparty.
Zorg er als jeugdhuis mee voor dat jongeren goed voorbereid naar de verkiezingen trekken.
dossier•3
Formaat Memorandum
Deze verkiezingsspecial is er voor jou en je jeugdhuis. Formaat maakte eerder al een versie voor politici: het Formaat Memorandum. Dat werd in december van vorig jaar verzonden naar de politieke partijen en politici. De verhalen van jongeren, die je ook in dit ma gazine kan lezen, staan er centraal. Daarnaast bevat dat memorandum een duidelijke opdracht aan de politici. We vragen hen om concreet werk te maken van de prio riteiten voor jongeren:
Meer ruimte voor jongeren om jong te zijn.
Minder administratie en een vereenvoudigde wetgeving voor jeugdhuizen. Meer participatie en inspraak van jongeren in het beleid.
Waarom moet ik stemmen op zondag 25 mei? 1
Meer jongeren aan het werk.
2
Meer waardering en erkenning voor het vrijwillig engagement van jongeren.
3
Een focus op kwaliteitsvol en betaalbaar wonen voor iedereen.
4
In dit magazine vind je die vragen terug in de kaders ‘Wij vragen’.
5 6 7
8
9
10
Je mening telt. Geef ze dus.
Je stem bepaalt mee het beleid van de komen de jaren. Zo kan je jezelf niet verwijten dat je had kun nen meebeslissen.
Anders geef je politici de vrijheid om te doen en laten wat ze willen. Je wil niet om het even wie aan de macht zien. Anders verspeel je het morele recht straks te zeuren over het beleid.
Er wordt beweerd dat jongeren tussen 18 en 25 jaar niet geïnteresseerd zijn in politiek. Be wijs het tegendeel. Jonge mensen hebben het meeste te winnen of verliezen bij verkiezingen aangezien zij later langer moeten leven met de gevolgen ervan. Je mag blij zijn dat je in België mag stemmen en dat tijdens eerlijke verkiezingen. Dat is ze ker niet overal evident. Je komt nog eens buiten en kan een babbeltje doen met mensen uit de buurt.
dossier•4
SENNE (21)
Tekst & foto: Lotte Van de Werf
“Ik kies omdat het moet. En omdat het mag. Het zou stom zijn om geen gebruik te maken van het recht om te stemmen.” “Ja, ik trek op 25 mei naar de stembus. In de eerste plaats omdat het moet. En ook wel omdat het mag. Het zou stom zijn om geen gebruik te maken van het recht om te stemmen. Wat er voor mij mag veranderen na 25 mei? Vooral het feit dat we steeds langer moeten werken, baart me zorgen. Mijn opa kon met pensioen op 54 jaar. Voor onze generatie zal die leeftijd een pak hoger liggen. Ik kan me niet inbeelden dat ik op de leeftijd die mijn opa nu heeft, en met zijn gezondheid, nog steeds voltijds zal werken. Volgens mij zal dat de samenleving in verhouding alleen maar meer geld kosten. En uiteraard lig ik ook wakker van de crisis. We moeten langer en harder werken tegen lagere lonen, met minder voordelen. En dan mag je al blij zijn dat je werkt hebt. Ook in het jeugdhuis voelen we de crisis. We hadden vier mensen in dienst bij Dido. Door een herverdeling van middelen moesten we drie mensen ontslaan. Dat is nooit leuk. Bovendien is dat allemaal werk dat weer op de schouders van vrijwilligers terechtkomt. Ik lig dus zeker wakker van een aantal maatschappelijke evoluties. Toch heb ik niet het gevoel dat mijn stem het verschil kan maken op 25 mei. Tussen die tien miljoen mensen ben ik maar een snotneus. Ook al weet ik wat ik wil, door een gebrek aan kennis stem ik die zondag misschien toch nét op de verkeerde partij. Hoe ik beslis op wie ik stem? Ik lees de krant dagelijks online, volg de extreme uitspraken en standpunten en dan probeer ik zo goed mogelijk te kiezen. De federale verkiezingen lijken ook een ver-vanmijn-bedshow. Ik heb niet het gevoel dat beslissingen die daar worden genomen rechtstreeks impact hebben op mij. Misschien verandert dat wanneer ik alleen woon.”
SLISTgen ’T IS BaE n beslissin
De impact v
Vlaamse, federale en Europese verkiezingen. Het lijkt een ver-van-je-bedshow. Integendeel, de politieke beslissingen hebben vaak een sterke impact op het lokale jeugd(huis)werk en het leven van jongeren. Je stem is dus een middel om mee te wegen op deze beslissingen, om te kiezen voor wat jij belangrijk vindt. We zetten een aantal recente Vlaamse, federale en Europese dossiers op een rij die de laatste jaren voelbaar waren of zullen zijn voor jeugdhuizen en jongeren in het algemeen.
Subsidies aan jeugdhuizen voor de uitvoering van een bovenlokaal project Niveau: Vlaams
’T IS BESLIST: Vanaf 1 januari 2014 stelt Minister van Jeugd Pascal Smet in 35 jeugdhuizen middelen ter beschikking voor bovenlokale projecten die ondernemerschap of artistieke expressie bij jongeren stimuleren. De subsidielijn bestaat voor het grootste deel uit tewerkstelling, aangevuld met een beperkt werkingsbudget. Op 1 januari startten 42 projecten in jeugdhuizen verspreid in Vlaanderen. De projecten leiden op korte termijn tot innovatie en extra tewerkstelling in de sector. VOOR JOU: Jeugdhuizen die aan de voorwaarden voldoen, worden uitgedaagd om out of the box te denken en hun werking een nieuwe impuls te geven. In ruil krijgen ze middelen om een projectcoördinator aan te stellen. Formaat beschouwt deze subsidielijn als een sterk initiatief van de Vlaamse regering en is ervan overtuigd dat de projecten een grote meerwaarde zullen hebben voor jongeren en jeugdhuiswerk.
Resolutie jeugdhuizen Niveau: Vlaams
’T IS BESLIST: De Vlaamse regering onderstreepte in 2013 het belang van jeugdhuiswerk. Op initiatief van enkele Vlaamse parlementsleden stemde de Vlaamse regering vorige zomer in met een resolutie. VOOR JOU: In essentie vraagt het parlement blijvende erkenning voor jeugdhuizen als ankerplekken (lees ontmoetingsplekken) voor jongeren. Meer over de resolutie op www.formaat.be/jeugdhuizen/resolutiejeugdhuizen.
Vanaf 1 januari 2014 stelt Minister van Jeugd Pascal Smet in 35 jeugdhuizen middelen ter beschikking voor bovenlokale projecten die ondernemerschap of artistieke expressie bij jongeren stimuleren.
Geluidsnormen Niveau: Vlaams
’T IS BESLIST: In 2013 ging de nieuwe wetgeving inzake geluidsnormen, goedgekeurd door de Vlaamse Regering, in voege. VOOR JOU: Meer preventie en bewustzijn bij jongeren op vlak van gehoorschade. En vooral ook veel administratieve regels, onkosten en een strakke regelgeving. Vanaf nu heb je om een optreden te organiseren in jeugdhuizen professionele meetapparatuur nodig om je decibelniveau te controleren. Een goede zaak voor de oren van jongeren dus, maar ook een serieuze en misschien onnodige hinderpaal voor kleinschalige initiatieven als jeugdhuizen.
Staatshervorming Niveau: Federaal
’T IS BESLIST: Begin dit jaar keurde de regering Di Rupo I de zesde staatshervorming goed. Een van de gevolgen hiervan is dat een aantal bevoegdheden vanaf juli 2014 overgeheveld worden naar andere niveaus. Zo is ‘wonen’ niet langer een federale bevoegdheid en wordt het woonbeleid gevoerd door de gewesten (Vlaanderen, Wallonië … ). VOOR JOU: De effectieve gevolgen hiervan zullen pas later duidelijk worden. Zo zal het systeem van de woonbonus, waardoor een lening voor een huis fiscaal aftrekbaar is, veranderen. Dat wordt nu een bevoegd heid van Vlaanderen en de Vlaamse regering wil dit anders invullen.
Erasmus Plus
Niveau: Europees ’T IS BESLIST: De laatste twee jaar werkte de EU aan een nieuw subsidieprogramma voor internationale initiatieven. Ook de Belgische Europese Parlementsleden en politici ijverden mee voor een sterk nieuw programma dat, in tijden van crisis, zelfs meer centen voorziet voor jongeren en hun projecten. VOOR JOU: De Europese Unie (EU) zorgt ervoor dat jongeren, met Europese overheidssteun, internationale ervaringen en belevingen kunnen opdoen. Een buitenlandse stage, een groepsuitwisseling met het jeugdhuis naar Spanje, een jaar lang als vrijwilliger aan de slag gaan in een organisatie in het buitenland (EVS)…
In 2013 ging de nieuwe wetgeving inzake geluidsnormen in voege. Meer preventie en bewustzijn bij jongeren op vlak van gehoorschade. En vooral ook een strakke regelgeving voor wie optredens wil organiseren.
dossier•5
Tekst: Gerd Vanmeenen
dossier•6
, N E G N I Z E I K VER SAY WHAhTe?t ! Wegwijs in l verkiezingsspe
De verkiezingen op 25 mei 2014 zijn van enorm belang. Niet alleen moeten we stemmen op Vlaams, federaal en Europees niveau, er staan ook nog eens cruciale kwesties op het spel: de sociaal-economische crisis, ons klimaat, het voortbestaan van België. Al die uitdagingen hebben vooral op jongeren een bijzonder grote impact. Dit artikel maakt je wegwijs in het verkiezingsspel. Tekst: Nancy De Backer (De Ambrassade)
Vaak horen we dat politiek zich afspeelt boven de hoofden van mensen. Toch staat politiek veel dichter bij je bed dan je zou vermoeden.
WAAROM ZOU IK STEMMEN? HET HAALT TOCH NIETS UIT! Vaak horen we dat politiek zich afspeelt boven de hoofden van mensen, dat burgers het gevoel hebben geen invloed te hebben op politici, dat ze toch maar gewoon hun zin doen. Toch staat politiek veel dichter bij je bed dan je zou vermoeden. Politiek heeft met ons dagelijks leven te maken. Politici nemen voortdurend beslissingen die ons allemaal aanbelangen. Ze maken wetten, beslissen over geld dat uitgegeven wordt en moeten weloverwogen keuzes maken. Wat moet je je daar concreet bij voorstellen? In onze buurt bijvoorbeeld worden nieuwe sociale woningen gebouwd. Ik sta op de wachtlijst om er een te kopen. Mijn buurjongen heeft een ernstige handicap. Er is voorlopig geen plaats voor hem in een voorziening. Op weg naar school is een nieuw fietspad aangelegd,
met bomen tussen de weg en het pad. Het is nu veel veiliger om naar school te fietsen. Het zijn allemaal dingen waar politici mee over beslissen.
MAG /MOET IK WEL GAAN STEMMEN? Vanaf 18 jaar kan je mee beslissen over politiek en zo je stem laten horen. In België geldt opkomstplicht, je moet je dus aanmelden bij een stembureau als er verkiezingen zijn. In België heb je stemrecht als je: • de Belgische nationaliteit bezit; • 18 jaar bent op de dag van de verkiezingen; • ingeschreven bent in het bevolkingsregister van een gemeente van het kiesgebied; • niet uitgesloten bent wegens criminele feiten, of omdat je onbekwaam bent verklaard.
EN HOE MOET IK DAT DAN DOEN? Met potlood en papier Om geldig te stemmen moet de kiezer met het rode potlood dat zich in het stemhokje bevindt de nodige bolletjes inkleuren. Geldig stemmen gaat als volgt: • Bovenaan een lijst. Dat is dan een lijststem of kopstem. De kiezer geeft daarmee te kennen dat hij voor die lijst stemt en dat hij akkoord gaat met de volgorde van de kandidaten op die lijst. Een lijststem op twee verschillende lijsten uitbrengen, is ongeldig. • Bij de naam van een of meerdere kandidaten of plaatsvervangers van dezelfde lijst. Dat is een voorkeurstem of naamstem. Om geldig te stemmen moet men in elk geval binnen één lijst blijven. • Als je zowel een lijststem geeft als één of meerdere naamstemmen, dan tellen alleen de naamstemmen.
dossier•7
Digitaal In de meeste stembureaus kan je ondertussen digitaal stemmen. Op www.jongerengids.be (optie 16+, luik politiek) staat een filmpje over hoe je dat nu exact moet doen.
ONGELDIG, BLANCO OF MET VOLMACHT Wie op zijn stembrief schrijft of er iets op aanbrengt, maakt zijn stem ongeldig. Wie een niet-ingevulde stembrief in de urn stopt, stemt blanco. Met de computer kan je niet ongeldig stemmen, wel blanco. Een blanco stem is niet ongeldig, maar ze telt niet mee. Blanco en ongeldige stemmen tellen niet mee bij de zetelverdeling. In België bestaat de opkomstplicht. Wie ziek is, in het buitenland verblijft op de dag van de verkiezingen, wie moet werken of wie moet studeren omwille van examens, kan bij volmacht stemmen. Dan stemt iemand anders in jouw plaats.
VOOR WIE MOETEN WE DAN EIGENLIJK GAAN STEMMEN EN WIE DOET WAT VOOR ONS? 1. Regionale verkiezingen Waarvoor? • Mensen die in Vlaanderen wonen brengen hun stem uit voor het Vlaams parlement. • Brusselaars brengen hun stem uit voor het Brussels parlement. • Walen stemmen dan weer voor het Waalse parlement. • Personen uit de Duitstalige gemeenschap stemmen voor de samenstelling van het Duitstalige parlement.
• de budgetten voor de VRT om radio- en televisieprogramma’s te maken.
2. Federale verkiezingen: voor de kamer Waarvoor? Op dit niveau worden beslissingen genomen die bindend zijn voor alle Belgen. Bekende koppen uit de huidige federale Regering? Premier Di Rupo, Maggie De Block, Pieter De Crem en Monica De Coninck Wat beslissen zij o.a.? • Ze zorgen ervoor dat NMBS en Bpost goed werken. • Ze beslissen of mensen die in ons land willen wonen, mogen blijven of terug moeten naar hun land van oorsprong. • Ze houden het leger draaiende. • Ze kennen nummerplaten toe.
3. Europese verkiezingen: voor de Belgische leden van het Europees Parlement Waarvoor? Vandaag bepaalt de EU het merendeel van de wetgeving die op ons van toepassing is. Elke dag komen we, zonder het goed te beseffen, Europa tegen.
Wie vertegenwoordigt ons momenteel op het Europese niveau? Guy Verhofstadt, Bart Staes, Saïd El Khadraoui, Frank Vanhecke, Ivo Belet … Wat beslissen zij o.a.? • De waarschuwingen op etiketten van sigaretten. • Het vrije verkeer van personen binnen de Europese Unie. Dat wil zeggen dat je de grenzen zomaar kan oversteken. Je hebt ook het recht om te wonen, te studeren of te werken in een andere lidstaat van de Europese Unie. • Het verbod op dierenproeven voor cosmeticadoeleinden. • Universele gsm-opladers.
ZOVEEL POLITICI, OP WIE MOET IK NU STEMMEN? Dit is waarschijnlijk nog wel de moeilijkste opdracht waar je voorstaat. We kennen allemaal Bart De Wever, Elio Di Rupo of Guy Verhofstadt, maar er zijn dit jaar meer dan 1500 personen die opkomen. Begrijpelijk dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Om op zoek te gaan naar de partij of politicus die het best bij je past, kan je bijvoorbeeld ‘de stemtest’ invullen. Je kan ook de brochures doornemen die (met overvloed) in je brievenbus zullen vallen, snuisteren op
Bekende koppen uit de huidige Vlaamse Regering? Kris Peeters, Jan Peumans, Ingrid Lieten, Pascal Smet. Wat beslissen zij o.a.? De Vlaamse regering heeft beslissingsbevoegdheid over onder andere: • alles wat met onderwijs te maken heeft; • de verdeling van de subsidies voor jeugdwerkorganisaties; • het dossier geluidsnormen; Om op zoek te gaan naar de partij of politicus die het best bij je past, kan je bijvoorbeeld ‘de stemtest’ invullen.
dossier•8
de websites van de verschillende partijen, in discussie gaan met familie en vrienden, aan je tv-scherm gekluisterd zitten om alle actuaprogramma’s te volgen … Als je echt kort, krachtig en visueel wil weten hoe de verschillende partijen naar zeer diverse thema’s kijken, hou dan zeker de websites van www.deschoonmoeder.be en www.bpolitix.be in de gaten. Vanaf 1 mei zoomen die dagelijks in op één concreet thema en leggen het uit in mensentaal.
POLITIEKE TAAL VOOR DUMMIES: WAT BEDOELEN POLITICI NU EIGENLIJK WANNEER ZE PRATEN? Politici spreken soms een eigen taaltje, gebruiken vaak moeilijke termen en hebben andere definities voor bepaalde woorden. Een duik in hun woordenboek: • Coalitie: een coalitie is een samenwerking tussen twee of meer partijen. Om goed te kunnen regeren moet je minstens de helft +1 van alle zetels hebben. Geen enkele partij is zo groot. Daarom gaan verschillende partijen samenwerken. • Blanco stem: wanneer kiezers op het stembiljet geen kandidaat of lijst van hun keuze aanduiden, is dat een blanco stem. Blanco stemmen worden niet meegerekend bij de verdeling van de zetels. • Confederalisme: confederalisme is een politiek model waarbij onafhankelijke deelstaten op basis van een verdrag een staat vormen. N-VA wil bijvoorbeeld naar een confederaal België waarbij Vlaanderen en Wallonië onafhankelijk zijn. Zij beslissen samen wat ze nog samen willen doen. Brussel Hoofdstad krijgt een apart statuut. • Democratie: democratie wil zeggen dat het hele volk aan de politieke besluitvorming deelneemt. In een parlementaire democratie gebeurt dat via vertegenwoordigers in het parlement. • Kartel: een kartel is een samenwerking tussen verschillende politieke partijen om met één gezamenlijke lijst aan de verkiezingen deel te nemen. • Kiesdrempel: een kiesdrempel is een bepaald percentage van de geldige stemmen dat een lijst moet behalen, om te kunnen meedoen aan de zetelverdeling. Als de kiesdrempel 5 procent is, en een partij behaalt slechts 4 procent van de geldige stemmen, dan kan die partij geen enkele zetel krijgen.
• Ongeldige stem: een ongeldige stem is een stem die niet meegerekend wordt bij de zetelverdeling, omdat het stembiljet niet correct werd ingevuld. Bijvoorbeeld wanneer op verschillende kandidaten van verschillende lijsten werd gestemd, of wanneer op het stembiljet werd geschreven. • Portefeuille: de bevoegdheden waar een minister verantwoordelijk voor is, noem je zijn portefeuille. • Zetel: een zetel in het politieke taalgebruik wil zeggen een plaats als lid van het parlement. Wanneer een partij tien zetels heeft behaald, wil dat dus zeggen dat er tien vertegenwoordigers van die partij lid zullen zijn van het parlement.
IK WIL OOK IETS DOEN Ben je nu al gebeten door de verkiezingen, wil je je graag mengen in het politieke en maatschappelijke debat? • In dit dossier vind je heel wat inspiratie om zelf iets te doen rond de verkiezingen. • Check het project ‘De Schoonmoeder aller Verkiezingen’ van De Ambrassade. Het is een participatief project met 100 jongeren in de aanloop naar de Europese, federale en Vlaamse verkiezingen van 25 mei 2014. Het Schoonmoederproject wil jongeren tijdens de nakende verkiezingscampagne niet lijdzaam laten toekijken hoe de strijd voor hun toekomst gevoerd wordt in tv-studio’s en politieke columns in de krant. Het geeft jongeren de kans om mee te wegen op het maatschappelijke debat en de aandacht te vestigen op wat zij denken en wat zij belangrijk vinden. De inschrijvingen om een van de honderd strijders te worden zijn al afgesloten. Je kan nog wel steeds deelnemen aan een lokale actie, de schoonmoeder aan het werk zien, in gesprek gaan met andere jongeren …
check
De Ambrassade
De Ambrassade zet de jeugd, het jeugdwerk, jeugdinformatie en het jeugdbeleid op de kaart. Ze versterken de positie van kin deren en jongeren in de samen leving en hebben een positieve impact op hun levenskwaliteit. Ze strijden voor een samenleving waarin kinderen en jongeren hun leven zelf in handen kunnen nemen. Ze versterken de kansen en kwaliteit van het jeugdwerk, jeugdinformatie en het jeugd beleid. www.ambrassade.be
it
nmoeder.be www.deschoo gids.be www.jongeren ik politiek) (optie 16+, lu .be www.bpolitix
Dit artikel werd geschreven door Nancy De Backer, een medewerker van De Ambrassade, en dankzij de informatie verkregen via ‘De Kracht van je Stem’, de educatieve dienst van het Vlaams Parlement.
dossier•9
MORENO (18) Tekst & foto: Lotte Van de Werf
“Ik volg de Facebookpagina’s van politici. Zo blijf ik op de hoogte van hoe zij denken over bepaalde topics.” “Op 25 mei breng ik voor de allereerste keer mijn stem uit. Alleen kan ik het verschil niet maken, neen. Daarom ik wil zoveel mogelijk jonge mensen goed informeren, want samen kunnen we dat wel. Naar aanleiding van de laatste gemeenteraadsverkiezingen interviewde ik verschillende lokale politici. Dat wil ik nu opnieuw doen, nationaal dan. Ik verzamel vragen van jongeren door met hen te praten in mijn jeugdhuis – De Schietgang in Hoboken – en op pleintjes in de buurt. Jongeren hebben vaak het gevoel dat politici niet naar hen luisteren, dat hun mening er niet toe doet. Ik wil ervoor zorgen dat ze toch de kans krijgen om hun vragen te stellen. Waar ik vooral van wakker lig? De kloof tussen allochtone en autochtone jongeren. Of je nu wit, bruin, geel of oranje bent, uiteindelijk zijn we gewoon allemaal jonge mensen. Daarnaast vind ik het belangrijk dat er voldoende infrastructuur is voor jongeren. Toen ik zeven jaar was, beloofden ze ons om een leegstaand pand om te bouwen tot jongerencentrum. Een plek waar de kinderen en jongeren uit de buurt konden samenkomen en spelen. Ondertussen zijn we elf jaar verder en staat dat pand nog steeds te verkrotten. Zo’n plekken trekken foute mensen aan en zetten aan tot criminaliteit en vandalisme. Jammer, toch? Het is ook belangrijk dat jongeren de weg vinden naar de ruimte die er wél is voor hen. Ik denk dat heel veel jongeren verdwalen in het aanbod. Ze vinden de weg niet naar wat er allemaal mogelijk is op vlak van vrijetijd, werk, opleiding … Daar ligt een grote uitdaging. Hoe ik beslis op wie ik stem op 25 mei? Ik probeer me vooral niet te laten beïnvloeden door de traditionele nieuwskanalen. Ik haal mijn informatie vooral uit sociale media. Ik volg de Facebookpagina’s van politici van verschillende partijen. Zo blijf ik op de hoogte van hoe zij denken over bepaalde topics en waar ze mee bezig zijn. Ik stem ook altijd op een persoon, niet op een partij.”
dossier•10
N E G N I Z E I K R E V DE A TOT Z N A V s 26 inspirerende
A
actie
Tekst: Finn Van Dinter, Gerd Vanmeenen, Sandra Bogaers, Yves Domanski & Zakayo Wandoloh
D
LLES WAAR JIJ VAN WAKKER LIGT
• Doel: de standpunten van jongeren in kaart brengen. • Doen: - Start een poll op Facebook. - Vraag jongeren waar zij van wakker liggen. - Verzamel de antwoorden en maak een top tien van de meest populaire thema’s en standpunten. - Gebruik deze top tien om je eigen memorandum te maken. (>> M)
B
Kieskoorts? Hier vind je zesentwintig acties die je in het jeugdhuis kan opzetten rond de verkiezingen en politiek in het algemeen. Ze geven je inspiratie om in debat te gaan rond prioritaire jongerenthema’s, om jongeren te informeren over de verkiezingen of om ze te sensibiliseren over het belang van kritisch stemmen.
EVRAAG EEN POLITICUS
• Doel: de standpunten van lokale politici in kaart brengen. • Doen: - Interview een bekende politicus uit je buurt. Inspiratie nodig? Check de vragen en antwoorden op pagina 14-15. - Je kan dat interview als basis gebruiken voor een debat of gesprek in het jeugdhuis. - Nodig eventueel een expert in jeugdzaken uit die de standpunten van de politici objectief kan toetsen aan de realiteit.
C
EBAT
- OP- TV
• Doel: jongeren de kans geven om de aanloop naar de verkiezingen te volgen en met elkaar in gesprek te gaan over belangrijke topics. • Doen: - Nodig jongeren en vrijwilligers uit om samen de kopstukdebatten te bekijken. - Organiseer achteraf je eigen verkiezing om te bepalen wie gewonnen heeft. INEMA SENSIBILISATION
• Doel: jongeren sensibiliseren om na te denken over politiek en verkiezingen. • Doen: - Hou een filmavond met films die jongeren laten nadenken over politiek en verkiezingen. - Kijktips: Battle in Seattle, The Yes Men, No - Koppel er een groepsgesprek aan over hoe jongeren zelf denken over de verkiezingen en hun stemgedrag.
E
VEN TESTEN
• Doel: standpunten van jongeren in kaart brengen. • Doen: - Nodig je vrijwilligers en bezoekers uit voor een ‘stemtest-debat’. - Kies een vrijwilliger die kan presenteren en de gesprekken in goede banen leidt. - Overloop elke vraag van ‘de stemtest’ (deredactie.be). - Vraag aan het publiek om stelling te nemen. Doe dat visueel: kies je bijvoorbeeld antwoord A, verzamel dan rond de toog.
F
AKE FANTASTIC
• Doel: jongeren kunnen zich inleven in de standpunten van verschillende partijen. • Doen: - De kopstukken van partijen zijn meestal drukbezet. Een politiek kopstukkendebat in het jeugdhuis ligt dus niet voor de hand. Dan doe je het toch gewoon zelf. - Zoek gemotiveerde jongeren die in de huid van bijvoorbeeld Kris (Peeters), Bart (Dewever), Wouter (Van Besien), Bruno (Tobback), Jean-Marie (Dedecker), Gwendolyne (Rutten) of Gerolf (Anne mans) willen kruipen.
- Bereid hen goed voor op hun rol: wat zijn de belangrijkste standpunten van de partij? - Organiseer een debat. - Zorg voor een scenario van de avond inclusief welkomswoord, speech van de kopstukken, debat en vragen van het publiek. - Laat je publiek stemmen: wie overtuigt de meeste kiezers? - De winnaar betaalt een tournée générale.
G
OEDE SLOGAN
• Doel: jongeren laten nadenken over standpunten en verkiezingsthema’s. • Doen: - Organiseer een thema-avond rond de verkiezingen. - Vraag iedereen om zijn eigen verkiezingsslogan te bedenken. - Voorzie papier, verf of ander materiaal zodat ieder zijn slogan zichtbaar kan maken.
- Maak van iedereen een foto met zijn of haar slogan. - Hang een compilatie van de foto’s uit in het jeugdhuis. Dat kan bijvoorbeeld op de WALL. (>> W)
I
NTERVIEW
• Doel: standpunten van jongeren en mensen uit de buurt in kaart brengen. • Doen: - Ga de straat op met een microfoon en camera. - Vraag jongeren en buurtbewoners wat zij willen vragen aan politici. Welke verkiezingsthema’s vinden zij belangrijk? - Monteer de antwoorden in een filmpje of geluidsfragment. - Verspreid het resultaat via sociale media. - Gebruik de vragen en ideeën van jongeren als input voor een debat in het jeugdhuis over de verkiezingen. (>>J)
J
ONGERENVOOZITTERS IN DEBAT
• Doel: jongeren informeren over standpunten van politici en politieke partijen. • Doen: - Organiseer een debat tussen de voor zitters van de jongerenafdelingen van politieke partijen (Jong CD&V, Jong SP.A, Jong N-VA … ). - Leg hen een aantal stellingen over relevante jongerenthema’s voor. (>> A, L)
H
ELDEN VAN LATER
• Doel: jongeren aanmoedigen om zelf creatieve oplossingen te vinden voor problemen. • Doen: - Organiseer een creatieve brainstorm in het jeugdhuis met het pakket dat je vindt op www.heldenvanlater.be). - Bedenk creatieve oplossingen voor grote of kleine problemen over thema’s waar jongeren van wakker liggen. (>>A)
- Dien de ideeën voor 31 maart in op www.heldenvanlater.be (je kan alleen, met twee of drie een idee indienen). - Toppolitici (zoals Kristof Calvo, Bert Anciaux, Jan Peumans, Ivo Belet, Marleen Vanderpoorten, Mieke Vogels … ) en experts reageren en bouwen mee aan jouw ideeën. - Een jury van politici kiest de drie meest inspirerende ideeën. Zij winnen: hun eigen borstbeeld in het Vlaams parlement (3D-geprint), een roadtrip door Europa op zoek naar inspiratie, verdere coaching voor het idee, een GoPro-camera om alle ervaringen vast te leggen.
K
LAP AAN DE TOOG
• Doel: standpunten van jongeren in kaart brengen; gesprekken over politieke thema’s op gang brengen. • Doen: - Kies een aantal stellingen uit ‘de stemtest’ en schrijf die op bierkaartjes. - Leg de bierkaartjes op te toog van het jeugdhuis. - Nodig je bezoekers uit om over de thema’s te praten bij een drankje.
dossier•11
- Per vraag laat de moderator een aantal mensen hun keuze toelichten. Ze kunnen anderen dan van hun standpunt overtuigen. Zo breng je een interessant debat op gang. - De standpunten die het meest gedragen worden, kan je uithangen in het jeugdhuis of toevoegen aan de WALL. (>> W)
dossier•12
• Doen: - Blijf op de hoogte. - Teken in op een maand lang gratis De Standaard in de brievenbus van het jeugdhuis. - Lees de krant en kleef interessante artikels op de WALL. (>>W)
O L
AAT VAN JE HOREN OP RADAR 12
• Doel: standpunten van jongeren in kaart brengen. • Doen: - Laat aan Formaat weten wat jij wil vragen aan de beleidsmakers. Dat kan via de Facebook poll vanaf 1 april 2014. - Op 26 april (RADAR 12) organiseert Formaat een verkiezingsdebat met vertegenwoordigers uit vijf verschillende partijen. Wie weet stellen we een vraag uit jouw jeugdhuis tijdens het debat. Zorg dus dat jij erbij bent.
M
EMORANDUM
• Doel: politieke standpunten en vragen van het jeugdhuis in kaart brengen. • Doen: - Denk in het jeugdhuis na over de belangrijkste zaken waar jullie van wakker liggen met het oog op de verkiezingen. (>> A, L) - Zet dat op papier en publiceer het als een open brief op je website en Facebookpagina.
N
EEM EEN GRATIS ABONNEMENT OP DE STANDAARD
• Doel: informeren in de laatste rechte lijn naar de verkiezingen.
UD EN JONG
• Doel: standpunten in kaart brengen • Doen: - Nodig je ouders uit om mee te debatteren over politieke standpunten. - Zo breng je een gesprek op gang tussen mensen van verschillende generaties. - Haal inspiratie uit andere debatformats in het alfabet. (>> E, J, K)
P
RONOSTIEK
• Doel: standpunten en politieke voorkeuren van jongeren en vrijwilligers in kaart brengen. • Doen: - Organiseer een pronostiek in het jeugdhuis waarbij jongeren kunnen voorspellen welke partijen de federale, Vlaamse en Europese verkiezingen zullen winnen. - Je kan jongeren ook laten voorspellen welke politici de meeste voorkeursstemmen halen. - Hou de pronostiek in het jeugdhuis bij op een duidelijk zichtbare plaats. (>>W) - Een poll op Facebook is natuurlijk ook mogelijk.
Q
UOTE VAN DE DAG
• Doel: jongeren informeren over standpunten van politici en politieke partijen • Doen: - Volg wat politici te zeggen hebben over thema’s die relevant zijn voor jongeren (werk, onderwijs, jongeren … ). Haal daarvoor input uit duidingsprogramma’s, het nieuws of de krant. (>>N) - Post elke dag een opvallende quote op Facebook. - Zorg ervoor dat verschillende partijen en thema’s aan bod komen.
r
ECEPTIE OP ZONDAG 25
- 05
• Doel: samen de verkiezingen beleven. • Doen: - Stem uitgebracht? Nodig jongeren uit om na te praten in het jeugdhuis. - Geef mensen die politieke kleur bekennen een drankje in de kleur van de gekozen partij.
s
NAP JE HET
?
• Doel: jongeren informeren over de verkiezingen, de politieke structuur van België en hen sensibiliseren over bewust stemmen. • Doen: - Leg de complexe politieke structuur van België uit. - Voorzie op de WALL (>> W) een plek waar je uitlegt welke verschillende regeringen er zijn, welke bevoegdheden ze hebben en op wie je kan stemmen. - Info daarover vind je in dit magazine en op www.formaat.be/ikkies vanaf half maart.
T
OUR LANGS DE PARLEMENTEN
• Doel: jongeren informeren over de politieke structuur van België en de werking van onze regering en hen sensibiliseren over bewust stemmen. • Doen: - Breng een bezoek aan het Europees, Vlaams en/of federaal parlement in Brussel.
dossier•13
U
BENT WELKOM
• Doel: jongeren informeren over de standpunten van politici. • Doen: - Ga op zoek naar een politicus uit je gemeente die opkomt in je provincie. - Nodig hem of haar uit voor een meet & greet in het jeugdhuis. - Stel hem of haar het jeugdhuis voor en verduidelijk de belangrijkste thema’s en standpunten die leven bij jongeren. (>> A, L)
V
• Doel: standpunten van jongeren in kaart brengen en hen informeren over standpunten van politici. • Doen: - Organiseer een verkiezingsfuif. - Dresscode? Kom verkleed als je favoriete politicus. - Voorzie een TwitterWALL waarop mensen hun prioritaire verkiezingsthema’s tweeten. - Verkies de best verklede politicus. Je kan stemhokjes plaatsen in het jeugdhuis en iedereen vragen om een stembiljet in te vullen. - Gebruik de thema’s die je verzamelt als input voor een eventueel debat.
W
ALL
• Doel: jongeren informeren over standpunten van politici en politieke partijen. • Doen: - Maak een muur vrij in het jeugdhuis. - Behang die met krantenknipsels (>>N), quotes (>>Q) en andere informatie over de verkiezingen. Je kan ook foto’s van de belangrijkste kopstukken (zowel federaal, Vlaams als Europees) in je collectie opnemen. - Je kan deze WALL ook gebruiken als input voor een politiek debat in het jeugdhuis.
X
Z
ERKIEZINGSFUIF
X
-
XY
• Doel: standpunten van jongeren en vrijwilligers in kaart brengen.
Y
ES
-NO
• Doel: standpunten van jongeren in kaart brengen. • Doen: - Hang wekelijks een maatschappelijke stelling uit op je WALL (>>W). - Voorzie een YES en NO vakje. - Laat mensen een streep zetten of sticker kleven in het vak van hun keuze. - Je kan daarover uiteraard ook in gesprek gaan met elkaar.
• Doen: - Organiseer een debat in het jeugdhuis met twee vrouwelijke en twee mannelijke vrijwilligers. - Zoek een vrijwilliger die het gesprek in goede banen leidt. - Leg hen stellingen en vragen voor over de verkiezingen. Input voor stellingen kan je vinden in dit magazine. Je kan het publiek ook vragen om vooraf interessante vragen door te geven. - Laat het publiek op het einde een winnaar kiezen: YX of XX
ONDAG
,
SHOWDAG
• Doel: samen de verkiezingen beleven. • Doen: - Open het jeugdhuis op zondag 25 mei. - Nodig jongeren uit de buurt uit om samen naar de verkiezingsshow te kijken en de bekendmaking van de eerste resultaten te volgen. Bijna spannender dan de Wereldbeker voetbal. - Maak de resultaten van de pronostiek bekend. (>>P) - Voorzie pannenkoeken. Laat iedereen beleg kiezen in de kleur van de partij waarop hij of zij heeft gestemd: aardbeiconfituur voor sp.a; abrikozenconfituur voor CD&V; blauwe smarties voor Open Vld …
Op zoek naar inspiratie?
Op zoek naar inspiratie over thema’s? In dit magazine komen verschillende onderwerpen aan bod waar jongeren van wakker liggen. Formaat bepaalde die onderwerpen niet zomaar. In de zomer van 2013 deden we een bevraging bij 30 jeugdhuisvoor zitters. Dit zijn hun verhalen, dromen en meningen. Daarnaast biedt deze verkie zingsspecial heel wat nuttige informatie die je meteen op je WALL kan pinnen.
JA IK WIL
GRATIS AL HET VERKIEZINGSNIEUWS IN HET JEUGDHUIS EEN MAAND LANG Blijf op de hoogte van het verkiezingsnieuws. Formaat en De Standaard geven je jeugdhuis de hele maand mei een gratis abonnement op de krant*. Mét een speciale bijlagereeks over de verkiezingen op maat van jongeren. De krant ontvangen in je jeugdhuis? Mail voor 31 maart naar redactie@formaat.be met vermelding ‘KRANT2014’ en de naam van het jeugdhuis. *Dit aanbod is enkel geldig voor jeugdhuizen die lid zijn van Formaat.
dossier•15
PETROUSCHKA (21) Tekst: Finn Van Dinter
“Ik vind dat het beleid te weinig aandacht heeft voor veiligheid en de kwetsbare mensen in onze samenleving. Niet stemmen lost die zaken niet op” “Uiteraard ga ik kiezen op 25 mei. Vooral omdat het moet. Bovendien zou het stom zijn om mijn stemrecht niet te gebruiken. Ik heb een duidelijke visie over een aantal dingen. Dingen die anders en beter kunnen. Zo vind ik dat het beleid te weinig aandacht heeft voor veiligheid en de kwetsbare mensen in onze samenleving. En dat terwijl er veel geld zinloos overgeïnvesteerd wordt, bijvoorbeeld in alweer een nieuw wegdek. Niet stemmen lost die zaken niet op. Ja, ik vind het belangrijk om gehoord te worden. Ook al maakt mijn stem alleen het verschil niet, participeren aan het proces zorgt er wel voor dat ik achteraf een oordeel kan hebben over het beleid. Wie niet stemt, heeft geen recht om over de beleidskeuzes te klagen. Dit is de tweede keer dat ik naar de stembus trek. En deze keer vind ik het een pak moelijker. Bij lokale verkiezingen zijn de strijdpunten veel concreter en dichterbij. Als je een fietspad vraagt, zie je hoe ze daar de maanden nadien aan bouwen. Ik besef wel dat verkiezingen op Vlaams, Europees en federaal niveau ook belangrijk zijn en dat het gaat over relevante thema’s. Toch, het speelt zich allemaal verder van mijn leefwereld af. Het zijn vaak ook beleidskeuzes die pas op langere termijn effect hebben of die wij als jonge burger niet onmiddellijk voelen. Het is allemaal een pak abstracter. Ik zal me net als bij de vorige verkiezingen verdiepen in de partijboekjes om zo de verschillende standpunten te leren kennen. Met bepaalde vrienden discussieer ik in de aanloop naar de verkiezingen ook over politieke thema’s en standpunten. Het helpt me om mijn mening te vormen. Het stembureau in Boortmeerbeek ligt vlakbij mijn jeugdhuis, Zomaar. Bij de vorige verkiezingen was het jeugdhuis open. Mensen kwamen dan achteraf of tijdens het wachten iets drinken. Dat gaan we bij deze verkiezingen waarschijnlijk ook doen.”
dossier•16
4 1 0 2 N E G A R V E T #DURF waar jij Laat weten van wakker ligt
DURFTEVRAGEN
Drie manieren om je vraag
Een vraag voor een politicus? Shoot! Op RADAR 12 nodigen we vijf politici uit. Jij kan hen iets vragen. Als je durft.
te stellen:
neer. Knip uit en Kriebel je vraag hieronder RADAR 12. laat achter in de postbus op via de Facebook Laat weten wat jij wil vragen op de pagina van poll op (vanaf 1 april 2014 Formaat).
ens het debat op 26 Tweet je vraag voor of tijd 4 april: #DURFTEVRAGEN201 gen stelt Formaat tijdens De meest interessante vra vragen(v)uur op 26 april.
jij! en nu t grote ij bent op he erb Zorg dat jij GEN-debat. A R V E T #DURF ril 2014
ap WANNEER 26 INDE 21u E u 19 ostmalle T R STA gscentrum O nciaal vormin r da ra WAAR Provi t.be/ N www.formaa INSCHRIJVE . IS GRAT Het debat is
het
#DURFTEVRAGEN2014 NAAM: JEUGDHUIS: IK DURF TE VRAGEN: