dossier
BOVENLOKALE PROJECTEN
43 jeugdhuizen, 56 projecten Sinds 1 januari 2014 kunnen een aantal jeugdhuizen een subsidie ontvangen van de Vlaamse overheid voor het opzetten van bovenlokale projecten. Het doel? Jeugdhuizen stimuleren om jongeren in aanraking te brengen met artistieke expressie en ondernemerschap.
dossier•1
BOVEN LOKAL EPROJ ECTEN
dossier•2
E L A K O L N E V BO PROJECu TprEecNies? Hoe zit dat n
Aandachtige lezers zagen het afgelopen jaar geregeld artikels over bovenlokale projecten verschijnen. Het gaat steeds over artistieke expressie en ondernemerschap, dat heeft iedereen ondertussen wel begrepen. Maar waar komen die projecten vandaan en waar gaan ze heen? Kan elk jeugdhuis zo’n project opzetten? Wat is er nu precies aan de hand met die bovenlokale projecten? Eén ding is zeker: ze bieden voor veel jeugdhuizen interessante kansen. Tekst: Tim Bryon
Tessloo – Startschot
Bovenlokaal wat?
De ambitie
Voor wie?
Een jeugdhuis met een bovenlokaal project krijgt van de Vlaamse overheid de kans en middelen om een medewerker aan te werven die een project opzet. Een dergelijk project heeft enkele kenmerken. De meest opvallende zijn: bovenlokaal en artistieke expressie of ondernemerschap. Daarna komen natuurlijk nog andere belangrijke elementen zoals jongeren, projectmatig werken, partners, doelgroepen, maar de elementen bovenlokaal, artistieke expressie en ondernemerschap onderscheiden deze subsidie van andere. Ze vertellen iets over wat de overheid met de ondersteuning wil bereiken.
Over wat artistieke expressie en ondernemerschap betekenen hebben we het verderop in het dossier. Maar wat is nu eigenlijk de bedoeling van de bovenlokale projecten? Jeugdhuizen zijn buitengewone plekken waar jongeren terecht kunnen om zich te ontspannen en te groeien in hun talenten. Creativiteit en ondernemerschap zitten dan ook ingebakken in de jeugdhuiswerking. De overheid wil met deze subsidie jeugdhuizen stimuleren om frisse, actuele plekken te blijven die inspelen op veranderingen bij de doelgroep en hun omgeving. De combinatie van jongeren die van onderuit de projecten vormgeven, en een projectmedewerker die het project professioneel organiseert, houdt de projecten dynamisch en innovatief.
Zoals bij elk subsidiereglement bepalen een aantal criteria wie in aanmerking komt. Zo vermijdt de overheid dat er aanvragen binnenstromen waarvoor de middelen niet bestemd zijn. Uiteraard zijn de middelen voor jeugdhuizen bedoeld, dat staat zelfs in de titel van het reglement. Een ander belangrijk criterium is dat wie in aanmerking wil komen minstens moet beschikken over een halftijdse medewerker op de loonlijst. Op het eerste gezicht een rare verwachting. Daar zit echter een redenering achter. Een professionele kracht die de focus op een inhoudelijk thema als artistieke expressie of ondernemerschap legt, komt beter terecht op een plek waar er ervaring is met tewerkstelling en waar er collega’s zijn die de dagelijkse werking ondersteunen. Zo komt een projectmedewerker terecht in een team en kan hij of zij zich optimaal op het project concentreren.
"Creativiteit en ondernemerschap zitten ingebakken in de jeugdhuiswerking"
dossier•3
De voorgeschiedenis Voor enkele jeugdhuizen kwam er eind 2013 een einde aan de subsidies voor tewerkstelling die zij sinds de jaren tachtig ontvingen. Door deze beslissing van de overheid moesten deze jeugdhuizen afscheid nemen van medewerkers die meestal administratieve en onderhoudstaken uitvoerden. Formaat ging al in 2012 bij de toenmalige minister van Jeugd langs om te praten over een alternatief om dit budget in te zetten. Na verschillende gesprekken en voorstellen werden er begin 2013 knopen doorgehakt over de inzet van de middelen. Het Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de toekenning van subsidies aan jeugdhuizen voor de uitvoering van een bovenlokaal project was geboren. De eerste projecten startten in 2014.
T-Klub
Waar? Op dit moment lopen er 56 bovenlokale projecten in 43 jeugdhuizen verspreid over Vlaanderen (zie kaart). • Rode bollen: artistieke expressie • Sterren: ondernemerschap
Bovenlokale projecten in 2015
BOVENLOKALE PROJECTEN
JEUGDHUIZEN
JEUGDHUIZEN HEBBEN 2 PROJECTEN LOPEN
WAARVAN
BEROEPSKRACHTEN WERDEN NIEUW AANGEWORVEN VOOR DE PROJECTEN
21 PROJECTEN ONDERNEMERSCHAP
35 PROJECTEN ARTISTIEKE EXPRESSIE
PROJECTMEDEWERKERS 40% VROUWEN 60% MANNEN
WEST-VLAANDEREN OOST-VLAANDEREN ANTWERPEN VLAAMS-BRABANT LIMBURG
BEROEPSKRACHTEN WAREN AL AAN DE SLAG IN EEN JEUGDHUIS MAAR VERANDERDEN VAN FUNCTIE EN WERDEN PROJECTMEDEWERKER
VERDELING VAN DE PROJECTEN OVER DE PROVINCIES:
Meer weten?
www.formaat.be/bovenlokaleprojecten • www.sociaalcultureel.be
dossier•4
N E E I S S E R P X E ARTISTIEKE ERSCHAP ONDERNEM rom? a
Wat, hoe en wa
Artistieke expressie en ondernemerschap: je kan je er wel iets bij voorstellen. Maar wat betekent het voor een jeugdhuis? We legden ons oor te luisteren bij organisaties in cultuur en ondernemerschap. Het voorbije jaar spraken we met projectmedewerkers en bestuurders in jeugdhuizen over hun visie en ambitie met de projecten, over de methodiek en de positie van de projecten in de sectoren jeugd, cultuur en ondernemerschap. Op basis van die gesprekken werken we aan een visie op de bovenlokale projecten. We vatten het graag voor je samen. Tekst: Tim Bryon
Artistieke expressie Alle projecten artistieke expressie zijn verschillend, maar ze hebben een ding gemeen: het maken van kunst met jongeren. De manier waarop is voor iedereen anders. Er zijn enkele bekende manieren om met kunst aan de slag te gaan: • Actief: zelf beoefenen van een kunstdiscipline. • Receptief: kijken en luisteren naar kunstproducten en -producties. • Reflectief: nadenken en praten over kunst vindt eigenlijk voortdurend plaats tijdens artistieke processen en vormt de basis om inhoudelijk te werken. Elk jeugdhuis legt afhankelijk van de partners, de context en de discipline natuurlijk eigen klemtonen. Maar de actieve beleving van kunst – het beoefenen, het maken – staat in elk bovenlokaal project op de voorgrond.
SOJO – Muziekfabriek
Ondernemerschap Wanneer we over ondernemerschap praten, zien we meestal alleen de resultaten, zoals het opstarten van een zaak, het ontwikkelen van een product … Het traject dat daar aan vooraf gaat, de droom, het denkproces, het experiment, het mislukken, omgaan met hindernissen, het vinden van middelen, partners, klanten, publiciteit … heet ondernemingszin. Ondernemingszin is een sleutelcompetentie die gaat over het bezitten van attitudes, kennis en vaardigheden die zelfontplooiing en actief burgerschap stimuleren: creativiteit aanscherpen, uitdagingen durven aangaan, leren plannen, evalueren, bijsturen, en als het mislukt opnieuw beginnen. Bovenlokale projecten rond ondernemerschap zetten vooral trajecten op om deze competenties bij jongeren op te sporen, aan te wakkeren en te stimuleren. Deze projecten starten, net als bij artistieke expressie, vaak
met laagdrempelige instapmogelijkheden en nemen geïnteresseerde jongeren op sleeptouw in langdurige trajecten.
Samenwerken Voor veel bovenlokale projecten wordt samengewerkt met partners. Deskundige partners betrekken zorgt voor extra draagvlak, communicatie, instroom, expertise, hogere kwaliteit en dus een straffer resultaat. De projectmedewerker besteedt aandacht aan het opzetten van samenwerkingen met deze partners. Logische partners in projecten artistieke expressie zijn bijvoorbeeld kunstacademies,
De projecten nemen jongeren op sleeptouw.
dossier•5
Het jeugdhuis is de perfecte plek om trajecten rond artistieke expressie en ondernemerschap op te zetten. cultuureducatieve organisaties, jonge of ervaren kunstenaars, scholen en culturele centra. Voor projecten ondernemerschap komen de activiteitencoöperaties, lokale organisaties van zelfstandigen en kmo’s, ondernemerschaps-educatieve organisaties, scholen, lokale ondernemers, jonge startups of coworkingspaces in beeld. De projectmedewerkers bouwen een netwerk en leggen contacten met potentiële partners. Ook andere jeugdhuizen zijn logische partners, zowel met of zonder lopend project.
Waarom in jeugdhuizen? De minister van Jeugd vindt dat elke jongere kunst en cultuur moet kunnen ervaren om zelf culturele competenties te kunnen opbouwen. Het doel van de projecten is dan ook niet in de eerste plaats om economische meerwaarde of artistieke toptalenten te creëren. Er is vooral een maatschappelijke meerwaarde: jongeren kansen geven om ideeën te realiseren en te groeien, zonder prestatiedruk. Als laagdrempelige plek met jongeren aan het roer is het jeugdhuis een logische uitvalsbasis om trajecten op te zetten rond deze thema’s.
Een biotoop voor artistieke en ondernemende jongeren Er zijn veel manieren om aan de slag te gaan met ondernemerschap en artistieke expressie. We ontleden de bovenlokale projecten en zetten enkele tips op een rij (zie kader hiernaast). Elk individueel project kiest er uit wat bij het parcours past. De lijst is natuurlijk niet af en zal waarschijnlijk nog langer worden. De bovenlokale projecten hebben juist de opdracht om te experimeteren en nieuwe manieren toe te voegen aan de lijst.
Artistiek project van jeugdhuis Terlinden. © Lies Drijkoningen en Leslie Gun
Aan de slag met ondernemerschap of artistieke expressie?
• Breng goede voorbeelden van jonge kunstenaars en ondernemers onder de aandacht bij jongeren. • Geef technische en inhoudelijke input en laat jongeren nieuwe manieren van werken verkennen via workshops. • Daag jongeren uit en zet hen aan het denken over eigen en nieuwe projecten. • Organiseer ontmoetingsmomenten waar jongeren ideeën kunnen pitchen bij elkaar of bij ervaren ondernemers en kunstenaars. • Zoek mee naar oplossingen wanneer een jongere vast zit. Blijf hem of haar motiveren om opnieuw te proberen na een mislukking of een stap verder te gaan na een succeservaring. • Zorg voor werkruimte, vergaderruimte, een atelier, een opslagruimte, repetitieruimte … • Voorzie budget voor de realisatie van ideeën, om kleine investeringen te maken. • Breng jongeren in contact met een netwerk van ervaren kunstenaars, ondernemers en organisaties. • Stel de communicatiekanalen van het jeugdhuis open om over de projecten van jongeren te communiceren.
De projecten kunnen dus veel vormen aannemen, maar deze ingrediënten zijn cruciaal in de mix: • Een evenwaardige samenwerking tussen jeugdhuis en partners. • Kwaliteitsvolle begeleiding. • Draagvlak in en rond het jeugdhuis bij bestuur en vrijwilligers.
ij! en nu j
geen projectmiddelen Heeft jouw jeugdhuis slag met artistieke exde maar wil je toch aan chap? Neem contact op pressie of ondernemers lijst op www.formaat.be/ met Formaat of check de rojecten en ga op zoek jeugdhuizen/bovenlokalep een bovenlokaal ondernaar een jeugdhuis met w buurt. Zij zijn vaak op nemerschapsproject in jou zoek naar partners.
dossier•6
SAMEN STERK met Samenwerken ties a andere organis
Samen is leuker dan alleen. En niet enkel leuker, maar ook interessant en handig. Daarom wordt er bij de meeste bovenlokale projecten samengewerkt met andere organisaties. Welke mogelijkheden zijn er en waar moet je zeker aan denken wanneer je wilt samenwerken? Tekst: Tim Bryon
De bovenlokale projecten bieden interessante kansen om samenwerkingen op te starten. Niet enkel tussen jeugdhuizen, maar ook met andere organisaties. De projectmedewerker speelt daarin een belangrijke rol. Hij of zij voorziet namelijk een belangrijk ingrediënt voor samenwerking: tijd. Tijd om te zoeken naar partners, naar de meerwaarde, om planningen op elkaar af te stemmen, op te volgen en achteraf te evalueren. Samenwerken kan op veel verschillende manieren. Van oppervlakkig en eenmalig tot erg intensief en langdurig. Een eenmalige samenwerking kan snel resultaat brengen, maar meerwaarde creëren door krachten te bundelen werpt toch vooral op lange termijn vruchten af. Club 9 – We Claim the Streets
Samenwerken met …
Lokale organisaties en verenigingen
Andere jeugdhuizen met een bovenlokaal project
Waarom? Breder draagvlak in de regio, doorstroom/uitwisseling van deelnemers, koppelen van wervings- of toonmomenten … Mogelijke partners: Scouts, Chiro, co-workingspaces, kunstenaarscollectieven, toneelgroepen.
Waarom? Opgebouwde expertise delen, samen sterker in deals met partners, samen voordeliger materiaal aankopen en delen, bredere communicatie … Voorbeeld: ‘De Verlichters’ is een collectief van enkele jeugdhuizen die in hun project een link hebben met ‘licht’. Onder andere Krak (Avelgem), T-Klub (Lokeren), Govio (Kalmthout) maken deel uit van het collectief. Een resultaat van de samenwerking was te zien op het Lichtfestival in Gent.
Andere jeugdhuizen zonder bovenlokaal project
Bovenlokale, professionele culturele organisaties Waarom? Inhoudelijke expertise, netwerk van experten. Voorbeelden: De Kim (Oostende) zet in nauwe samenwerking met sociaal-artistieke organisatie Klein Verhaal een multidisciplinair traject op. Tydeeh (Mol) interpreteert de collectie van het Jacob Smits Museum en exposeert in het museum.
Waarom? Breder draagvlak en uitstraling in de regio, diverser activiteitenprogramma, afwisseling in locatie voor ateliers of toonmomenten … Voorbeelden: ’t Verzet (Knokke-Heist) werkt in hun artistiek project samen met Toekoer (Moerkerke). Zenith (Dendermonde) werkt in hun project ondernemerschap samen met Snuffel (Dendermonde).
Bovenlokale cultuureducatieve organisaties
Lokale/regionale scholen
Bovenlokale professionele organisaties ondernemerschap
Waarom? Wervingskanaal, aansluiting op schoolprojecten (miniondernemingen, culturele projecten binnen de lessen), expertise en coaching (hogescholen). Voorbeelden: Lodejo (Lochristi) werkt samen met een middelbare school als werkplek voor mini-ondernemingen, Wollewei (Turnhout) werkt voor coaching in het project ondernemerschap samen met Hogeschool Thomas More.
Waarom? Inhoudelijke expertise, netwerk van experten, doorstroom/uitwisseling van deelnemers. Voorbeelden: De Moeve (Lier) betrekt Artforum als klankbord onderweg. Piazza Dell’arte geeft regelmatig workshops in Alfa (Brakel).
Waarom? Inhoudelijke expertise, netwerk van experten, doorstroom/uitwisseling van deelnemers Voorbeelden: De projectmedewerker van Jakkedoe (Desselgem) volgde een cursus bij Starterslabo West-Vlaanderen, Unizo biedt zijn netwerk aan voor pitchsessies in verschillende projecten ondernemerschap.
dossier•7
Door krachten te bundelen creëer je meerwaarde.
Partners voor artistieke projecten
Ook de overheid wil samenwerkingen in het kader van de bovenlokale projecten stimuleren. Projecten artistieke expressie moeten zelfs kunnen aantonen dat ze samenwerken met een organisatie uit het decreet vernieuwd jeugd- en kinderrechtenbeleid. In deze categorie vind je naast Formaat onder andere cultuureducatieve organisaties.
Enkele tips voor duurzame samenwerkingen
• Gelijkwaardigheid. Het initiatief om samen te werken komt vaak van één organisatie, maar zodra een samenwerking loopt beschouw je elkaar als gelijkwaardige partners. Streef naar evenwaardige inbreng en opbrengst. Weet ook dat die inbreng op verschillende manieren kan: financieel, in tijd, communicatie, ter beschikking stellen van ruimte … • Formuleer samen heldere doelstellingen op korte en lange termijn. Dit lijkt een open deur maar weten wat je wil bereiken op lange termijn moet de maatstaf zijn in een evaluatie. Kijk niet alleen naar operationele evaluatie van activiteiten maar weeg die ook af tegenover de doelstellingen. • Openheid en transparantie. Communicatie en transparantie over wat goed of slecht loopt is de basis voor vertrouwen tussen de partners en een basis voor nieuwe plannen in de toekomst. • Leer elkaar kennen en heb geduld. Contacten leggen en samen brainstormen leidt niet altijd meteen tot een effectieve samenwerking. Het hoeft ook niet per se zo snel te gaan. Leer elkaars noden en werkwijze kennen en bekijk of er een match is in doelstellingen. • Denkoefening: verplaats je in de ander. Maak een lijst van wat volgens jou een samenwerking met een potentiële partner kan opleveren in je jeugdhuis. Zo kom je tot nieuwe inzichten die jouw vraag naar samenwerking sterker zullen maken.
Tydeeh
dossier•8
R A A N E I T A R I P S VAN IN E S I T R E P X E N EXPERIMENT E Kopenhagen Mosterd halen
Artistieke expressie en ondernemerschap zitten intussen ingebakken in veel Vlaamse jeugdhuizen. De inzet van beroepskrachten vraagt echter om nieuwe modellen en methodes. Waar doen projectmedewerkers inspiratie op om hun projecten vorm te geven? Een reis naar Kopenhagen bood tal van inzichten en inspiratie. Tekst: Tim Bryon
In januari 2015 trok Formaat, samen met negentien jeugdwerkers, richting Denemarken voor een studiebezoek. Zij zaten er niet stil: zes dagen, negen bezoeken en zeven workshops later maken we verslag van een inspirerende reis. Enkele verhalen tonen hoe verschillende jongerenorganisaties in Kopen hagen talentgericht werken rond jongeren, artistieke expressie en ondernemerschap. Op tocht in Kopenhagen ontmoetten we twee werkingen die sterk vertrouwd aanvoelen met jeugdhuizen in Vlaanderen. Kraftwerket is een jeugdcentrum van Stad Kopenhagen met twee locaties. De werking van dit jeugdcentrum bevindt zich op de grens tussen artistieke expressie en ondernemerschap. Er zijn verschillende polyvalente ruimtes, een fuif- en concertzaal, een bar, een studio … De jongeren bepalen wat er in de ruimtes gebeurt, ondersteund door professionals. Ungdomshuset heeft de look en feel van jeugdhuizen uit jaren negentig, maar werkt in tegenstelling tot Kraftwerket volledig autonoom en op vrijwillig engagement. Verschillende werkgroepen en collectieven geven inhoud aan de plek. Er staat heel wat activisme, punk en metal op de agenda maar ook een volkskeuken, bibliotheek, repetitielokalen, ateliers en praatgroepen. Het reilen en zeilen wordt elke maandagavond besproken door de vrijwilligers, collectieven en werkgroepen die activiteiten organiseren en verantwoordelijk zijn voor de bar, volkskeuken, bibliotheek …
in
dossier•9
In beide jeugdhuizen zien we iets merkwaardigs. Iets wat je ook in andere Deense jeugdorganisaties terugvindt: elke jongere met een idee voor een project is meteen welkom op de planningsvergaderingen en krijgt een eigen sleutel zodra dat voor zijn of haar project nuttig is. Deze jeugdhuizen hebben elk ongeveer driehonderd sleutels in omloop waarmee jongeren altijd (of het nu midden in de nacht is of op zondagochtend) binnen kunnen om te werken aan individuele of groepsprojecten. In combinatie met goede afspraken maakt dit van beide plekken zeer bruisende werkingen. Of dat geen problemen veroorzaakt? Natuurlijk loopt het wel eens in het honderd. De opbrengst van het systeem in engagement en creativiteit is echter groter dan de occasionele ondeugd. Naast een jeugdcentrum heeft Kraftwerket ook een co-workingspace opgericht: KW3. KW3 is een open huis en werkplaats voor
Elke jongere met een goed idee krijgt een sleutel. creatieve en ondernemende jongeren. Onder het dak van KW3 vinden verschillende creatieve ondernemers een werkplek in de vergaderruimtes en op de ‘flex desks’: ‘cultureel entrepreneurs’, maar ook architecten, vormgevers … Het wordt aangemoedigd om van elkaar te leren en de organisatie bouwt een netwerk uit dat jonge ondernemers met de juiste mensen in contact brengt. Huur betalen doe je volgens het ‘Robin Hood’-principe: goed draaiende projecten en bedrijfjes betalen meer en zorgen ervoor dat de jongere projecten en bedrijfjes goedkoper huren. KW3 wil door een mix van verhuur aan jonge ondernemers, private organisaties en particulieren (eventruimtes) binnen drie jaar volledig autonoom kunnen werken, zonder subsidiëring of ondersteuning vanuit de overheid of moederorganisatie Kraftwerket.
Meer weten over de week in Kopenhagen en inspirerende Deense voorbeelden? younganddrivencopenhagen.wordpress.com
De week in Kopenhagen leverde enorm veel inspirerende verhalen op. We vatten de meest treffende conclusies samen. Wat is ons het meest opgevallen? Wat kunnen we leren uit de knowhow die de bedrijvige Denen al opbouwden? • •
•
•
• •
Organisaties streven naar inhoudelijke onafhankelijkheid en proberen niet afhankelijk te zijn van één geldbron. Jongeren zijn (bijna) onvoorwaardelijk eigenaar van de plekken waar ze hun ding doen: ze bepalen mee wat er gebeurt en hoe het eruit ziet. Ze dragen zelf eindverantwoordelijkheid. Er is een groot vertrouwen: de voorbeelden van de open sleutelpolitiek waar elke jongere altijd binnen kan, met duidelijke afspraken en regels, versterken het eigenaarschap en de verantwoordelijkheid. Jeugdwerkers nemen vooral een faciliterende rol aan. Ze creëren kaders en infrastructuur waarbinnen jongeren kunnen werken, maar de jongere bepaalt inhoud en vorm. Elke organisatie is ook een netwerkorganisatie: vrijwilligers, collectieven, organisaties, bedrijven en professionals ontmoeten elkaar. Deense organisaties werken efficiënt: enkele duidelijke basisregels, simpele procedures, duidelijke afspraken, korte vergaderingen, weinig structuren, open communicatie en feedback.
We keren terug met heel wat boeiende modellen en good practices onder de hersenpan. Een flinke brok inspiratie die hopelijk tot heel wat experiment zal leiden in Vlaanderen. Copenhagenize your Youth Club!
dossier•10
SHARING IS CARING
selen
Expertise uitwis
Samenwerken met andere organisaties en op bezoek gaan bij interessante initiatieven levert veel nieuwe inzichten op, maar ook van elkaar valt genoeg te leren. Naast enthousiaste verhalen over de projecten, geven de projectmedewerkers elkaar regelmatig wijze raad in hun ultrageheime Facebookgroep. Like!
Tekst: Tim Bryon • Foto: Margot Hermans
Jonathan is projectmedewerker ondernemerschap in Kavka. Voor het nieuwe project BAAS werken zij samen met verschillende partners. “Kavka wil er zijn voor jongeren die ideeën hebben en initiatief willen nemen. Ondernemerschap past helemaal in dat plaatje. Het is een uitdaging om ook jongeren te bereiken die niet op de hoogte zijn van de klassieke ondernemerschapsorganisaties. We werkten samen met twaalf scholen uit Antwerpen en gaven zeshonderd leerlingen initiatiesessies rond ondernemerschapscompetenties en hun eigen (creatieve) business-idee. Dat was een voorsmaakje voor het project dat daarna zou komen: BAAS. We zaten ondertussen in een overleg rond jongeren en ondernemerschap, samengebracht door Stad Antwerpen. Via die weg kregen we de kans om een project op poten te zetten met de leden van het overleg als partners. Die tien partners (KBC Startit, Unizo, Securex, Netwerk Ondernemen, Syntra, VDAB, Voka, Xerius, MicroStart en YouthStart) waren enthousiast om met Kavka samen te kunnen werken. Als jongerencentrum hebben wij expertise in het opbouwen van duurzame relaties met jongeren, op meer vlakken dan enkel ondernemerschap. De partners zijn op hun beurt experten in ondernemen. We vullen elkaar dus uitstekend aan, en stellen jongeren centraal. Naast de uitdaging om een nieuw merk te ontwikkelen (BAAS), inhoudelijk het project uit te tekenen en het geheel organisatorisch te dragen, brengt dit project nog een uitdaging met zich mee, namelijk het creëren van een professioneel netwerk en dat te laten aansluiten op het bestaande netwerk van jongeren. Om dit project te laten slagen moet je als jongerencentrum zelfverzekerd zijn. Je moet in een netwerk van grote partners kunnen stappen én het kunnen onderhouden. Wees overtuigd van de kracht van wat je te bieden hebt: een netwerk van jongeren. Het is een cliché, maar het is belangrijk om authentiek te blijven, zowel naar de partners, maar vooral naar de jongeren toe.”
“Je moet zelfverzekerd zijn.”
n erpen uit om va ngeren in Antw jo le al t t ed ag bi da BAAS maken. BAAS onderneming te n ee ijk el m nk oo ha dr af n hu s aan, rnemers sessie AS potentiele onde twikkeld is. BA on an pl of n idee t hen ch at m van hoe ver hu en en er noden van jong zoekt naar de en helpen. nn ku j bi er hi e aan partners di .be www.baasbaas www.kavka.be
BAAS
dossier•11
JONATHAN (25)
dossier•12
VERS VOLK Nieuw publiek bereiken
Het lijkt een aannemelijke voorspelling: nieuwe projecten met een specifieke focus bereiken jongeren die voordien niet te zien waren op ‘gewone’ activiteiten. Maar zorgt een nieuwe wind effectief ook voor nieuw volk in het jeugdhuis? En hoe wordt het nieuwe publiek in het jeugdhuis betrokken? We kijken binnen bij twee bovenlokale projecten die het afgelopen jaar nieuwe gezichten uit het project zagen terugkomen in hun jeugdhuis. Tekst: Tim Bryon
ARTAFACT – Het doel: jongeren hun eigen talenten laten ontdekken op een informele, leuke manier.
Sven (22) is bestuurder van De Moeve in Lier. Hun bovenlokaal project artistieke expressie luistert naar de naam ARTAFACT. Sven is al enkele jaren actief in De Moeve. Het afgelopen jaar zag hij iets veranderen in zijn jeugdhuis. Er komt nieuw volk over de vloer en ARTAFACT zit er voor iets tussen. Sven vertelt wat hieraan vooraf ging. Waarom besloot De Moeve om een aanvraag te schrijven voor een bovenlokaal project? “We wilden graag ons aanbod en ons publiek uitbreiden. Ons aanbod was voorheen louter op muziek gericht. Het thema van ons project is streetart. Het doel: jongeren hun eigen talenten laten ontdekken op een informele, leuke manier. Om dit doel te bereiken vullen we het begrip streetart breed in: van graffiti tot paste-up en van film naar dans. Aangezien je in een groep van tien jongeren tien verschillende persoonlijkheden, interesses
"Het bovenlokaal project maakt het jeugdhuis bekend bij een breder publiek"
en talenten vindt, biedt het jeugdhuis een zo gedifferentieerd mogelijk aanbod aan waar jongeren hun talenten en zichzelf in kunnen ontdekken.”
Welke verwachtingen had je voor het project? “We merkten dat het jeugdhuis op een aantal vlakken stilgevallen was: geen nieuwe vrijwilli-gers, steeds dezelfde muziek … Het project indienen was dan ook een sprong in het diepe om een nieuwe wind door het jeugdhuis te jagen. Dit ging zeker in het begin samen met heel wat faalangst waardoor niet heel het bestuur stond te springen om het project aan te nemen.”
We zijn één jaar verder. Wat is er ondertussen in het jeugdhuis veranderd? Komen er nieuwe mensen over de vloer? “We zijn heel blij dat we de sprong hebben gewaagd. Het project zorgde zeker voor een nieuwe wind in het jeugdhuis. De projectmedewerker die we hebben aangeworven speelt daar een grote rol in. De gedrevenheid waarmee An-Sofie het project op poten zette, zorgde ervoor dat een volledig nieuw publiek de weg naar het jeugdhuis vond. Hier is een super leuke groep van nieuwe vrijwilligers uit voortgekomen. Zij zetten zich niet enkel in voor het project, maar hebben van De Moeve
hun jeugdhuis gemaakt. Het bovenlokaal project maakte het jeugdhuis bekend bij een breder publiek. ARTAFACT maakte dat het jeugdhuis een gezellige plek werd waar jongeren bleven terugkomen. De projectmedewerker, de jeugdhuiswerker en een droombestuur dat zich honderd procent voor het jeugdhuis geeft, zorgen er voor dat ik enorm trots ben wanneer ik tegen mensen vertel dat ik vrijwilliger ben in het jeugdhuis.”
Hoe denk je dat dit zal evolueren? Wat is je droom voor het jeugdhuis? “In een jeugdhuis is het werk nooit gedaan en is er aan dromen geen gebrek. Zo wordt De Moeve in 2015 verbouwd. Dit gaat ongetwijfeld zorgen voor een nog grotere aantrekkingskracht van onze werking. Mijn grootste droom is dat het bovenlokaal project een vaste waarde wordt. Dat het jeugdhuis niet hervalt in de oude gewoonte zich voornamelijk te richten op het organiseren van fuiven, maar ook andere vormen van cultuur blijft aanbieden aan jongeren. Bovendien merk ik dat we nu voornamelijk jongeren uit de middenklasse aantrekken. Dit is iets om in de toekomst over na te denken. De Moeve wil er zijn voor alle jongeren. www.artafact.be
www.moeve.be
A New Breeze: een artistiek atelier streetart.
“JOC Ieper organiseerde in september en oktober 2014 een artistiek atelier streetart nitiatiefnemer was Timothy, een jongen die aan een vorig atelier deelnam en sindsdien kind aan huis is. Mede dankzij zijn promotie en netwerk werd het atelier een succes met een tiental deelnemers. Deelnemers Amber, Fatoesh, Mileen en Silke zijn sindsdien elke vrijdag na school in het jeugdhuis te vinden. Ze zijn nieuwsgierig geworden naar meer jeugdhuisactiviteiten. Erg leuk om te zien.
"Door het project komt er nieuw volk over de vloer" Op de externe locatie van het atelier kwamen we Gauthier tegen. Hij deed niet mee aan de workshop maar leerde wel het artistiek project en de werking van JOC Ieper kennen. Inmiddels is hij vrijwilliger in het jeugdhuis. Binnenkort organiseert hij zijn eerste eigen activiteit, een FIFA-toernooi. Ook Timothy blijft bij het jeugdhuis betrokken en maakt nu deel uit van de werkgroep hiphop.” www.jocieper.be anewbreeze.ieperjongt.be
dossier•13
In JOC Ieper loopt het project artistieke expressie A New Breeze. Projectmedewerker Joachim vertelt hoe het project nieuw volk binnenbrengt in het jeugdhuis en hoe er enkele doorgroeien naar vaste vrijwilligers.
dossier•14
RIVEN YOUNKGop&enD hagen
Kraakpanden, boeiende jeugdhuizen, inspirerende workshops, dansmoves, bijzondere Denen, een fantastische stad en een geweldige week.
In
DAG 1
Foto’s: Ken Van Roose, Tim Bryon, projectmedewerkers
DAG 2
We bedenken samen met outreachend werker Ward van jeugdhuis T-Klub een strategie om de stad te leren kennen. Hoe kijkt een straathoekwerker naar wat op straat gebeurt? We vliegen er in old school: pennen, papier en liters koffie.
DAG 3
Lunchen tijdens een workshopdag rond cultuur en ondernemerschap bij KPH. We durven stellen dat zowel de workshops als de inrichting én de broodjes inspirerend waren.
Even onze moves showen tijdens een workshop Dancehall bij Game, een organisatie die werkt rond urban sport en dans. --Een babbel met Ungdomsringen, de Deense Formaat. --Verserbro Ungdomsgard houdt het midden tussen een jeugdhuis en naschoolse kinderopvang. Een kwartier na deze foto werd de plek overspoeld door honderden jongeren. Indrukwekkend!
DAG 4
DAG 5
Soms gebeuren er op dag 4 dingen waar geen bijschrift bij te verzinnen valt.
Er zijn verschillende kraakpanden in Kopenhagen waar telkens heel wat jongeren in actief zijn. Bolsjefabrikken legt ons hun geschiedenis en toekomstplannen uit.
Benieuwd naar meer verhalen en foto’s van het uitwisselingsproject in Kopenhagen?
Wat hebben we geleerd vandaag …
younganddrivencopenhagen.wordpress.com
dossier•15
DEAN (24) Dean is projectmedewerker bij Ten Goudberge in Wevelgem. Met BAT heeft Ten Goudberge een artistiek project om trots op te zijn. Naast het creëren van een artistiek platform, zorgt BAT ook voor een boost in de dagelijkse werking van het jeugdhuis. Tekst: Tim Bryon & Pieter Van der Schoot • Foto: Dean Kenes
“B.A.T. staat voor Bijzonder Artistiek Traject of Be Art Together, maar je mag ook gewoon BAT zeggen. Met BAT willen we enerzijds de creatieve dromen van jongeren waarmaken en anderzijds een platform creëren waarmee we artistieke projecten laten plaatsvinden in Wevelgem en omstreken. De projecten ontstaan vanuit groepen jongeren. Een groepje wil bijvoorbeeld meubels leren stofferen. BAT zoekt dan uit hoe een workshop stofferen kan
worden ingepland. De projecten ontstaan ook naar aanleiding van kansen die zich aanbieden. Zo kan BAT een lege bibliotheek gebruiken om er atelierruimtes te plaatsen. Het eerste jaar hebben we gebruikt om BAT op de kaart te zetten in het jeugdhuis, maar ook in de gemeente en daarbuiten. Iedereen moest weten wat BAT is. Dit deden we door het project te lanceren met een kick-off om vervolgens in te spelen op enkele kansen die zich voordeden. Zo ontstonden enkele unieke projecten. De samenwerking met de dagelijkse werking was niet altijd even makkelijk, maar toch hebben we al zeer positieve ervaringen gehad. Dankzij BAT hebben we een aantal nieuwe vrijwilligers. Jongeren die deelnamen aan de artistieke workshops stelden voor om het jeugdhuis eens open te houden, of kozen ervoor om hun talenten verder te ontwikkelen binnen de jeugdhuiswerking. Terwijl BAT in 2014 een artistiek platform was met activiteiten waaraan jongeren kunnen deelnemen, moeten jongeren in 2015 ook mede-eigenaar kunnen worden. Tegen maart
willen we een denktank oprichten die zelf projecten opzet. Zowel jongeren van het jeugdhuis als externe kunstenaars en jongeren met een interesse in kunst nemen hieraan deel. Zij werken hun eigen projecten uit en stimuleren artistieke expressie bij anderen.
“We hebben nieuwe vrijwilligers dankzij BAT.” Als ik enkele tips mag geven voor andere jeugdhuizen: zorg dat de vrijwilligers van het jeugdhuis op de hoogte zijn van wat het bovenlokaal project inhoudt. Laat hen zien dat het iets betekent voor het jeugdhuis. Zo lieten onze vrijwilligers in het eerste werkjaar een dj-booth onder handen nemen door jonge kunstenaars. Last but not least: zorg dat de jongeren inspraak hebben via een orgaan zoals een stuurgroep of een klankbordgroep.”
dossier•16
WORKwIeTrken?
Projectmatig ks Tips & tric
Roxanne is projectmedewerker in Vizit waar ze het project B.I.T. onder haar vleugels heeft. B.I.T. staat voor Build It Together. Het project schoot begin 2014 uit de blokken met de kernwoorden “digitale en monumentale installatiekunst”. Ja hallo, hoor ik u denken. Dat is de gemiddelde reactie die Roxanne op haar bord kreeg. Hoe ze ermee aan de slag ging en wat haar aanpak typeert, doet ze hier uit de doeken.
BUILD IT TOGETHER IN 3 STAPPEN
Tekst: Tim Bryon & Roxanne Cox
“Een project heeft een duidelijk begin en einde. Wat daar tussen zit kan complete chaos zijn – wat soms aan te raden is – maar het begin en het einde liggen qua timing vast. Het eindresultaat echter … Mijn methodieken heb ik geplukt uit verschillende organisaties. Ik neem mee wat goed is en gooi ballast overboord. Organiseren is op zich iets wat iedereen kan. Je moet gewoon je eigen manier, draaiboek of tools vinden. Wat moeilijk is, is om je organisatie aan te passen aan de doelgroep. Als de doelgroep niet mee wil, dan heb je geen project. Ik heb al vele projecten begeleid en merk dat de groep hier zeer moeilijk te bereiken is. Maar eens je ze mee hebt, zijn ze geweldig plezant. Ze geven mij de kans om zelf nog mee te spelen. De baas spelen? Vergeet het maar. Je bouwt mee, of we bouwen niet.”
Enkele tips van Roxanne
• Elk project begint met een goede brainstorm. Waar kom ik vandaan? Waar wil ik naartoe? • Blik tijdens het project regelmatig terug. Wat was ons doe? Zitten we nog op de juiste golflengte? Of zwieren we die golflengte weg en gaan we verder op een ander spoor? • All work and no play makes Jack a dull boy. De boog kan niet altijd gespannen zijn. Tijdig teambuildingsactiviteiten inlassen is geen overbodige luxe. • Voor het toonmoment: een laatste check-up. Noem het een generale repetitie. Zijn we blij met het eindresultaat? Kunnen we het zo afleveren? • Na het toonmoment: werken we verder? Gaan we ons verdiepen of stappen we in een ander project? Je kan veel vooraf vastleggen. Logistiek, begin- en einddatum, begroting, een ruimte om in te werken. Inhoud daarentegen moet je vrij laten. Een krijtlijn is meer dan genoeg om te starten. Wie zich vanaf het begin vastzet, geeft zichzelf weinig creatieve denkruimte."
1
INSTROOM
WORKSHOPS – Als eerste kennismaking met B.I.T. kan je meedoen aan één van de 5 euro deals. Elke maand vinden er twee workshops plaats in een andere kunstzinnige discipline, een workshop kost – je raad het al – 5 euro. We bieden workshops aan van bier brouwen, tot schrijfsalon en 3D-printen. Smaakt de workshop naar meer? Tijd voor de volgende stap: een traject starten.
2
VERDIEPING
TRAJECT – Wat heb je nodig? Vijf vrienden om een traject te starten. Je kiest zelf hoe lang een traject duurt en wanneer je afspreekt met de vijf vrienden. Wil je liever één intense week, of elke week drie afspraken? Het kan allemaal. Op het einde van de rit lever je een kunstwerk af dat wij in de openbare ruimte kunnen plaatsen.
3
DOORSTROOM
BARVIZART – Wil je daarna als kunstenaar professionaliseren? Geen probleem, na B.I.T. kan je doorgroeien naar BarVizArt, het ondernemingsproject dat ook binnen Vizit huist.