D E E E
JEU H U I NEN GEM NTE
G Z D E
dossier
JEUGDHUIZEN EN DE GEMEENTE Er zijn in Vlaanderen zo’n 400 jeugdhuizen. Die worden zowat allemaal op één of andere manier ondersteund door de gemeente. Wat kan die support betekenen voor je jeugdhuis? En hoe wordt de gemeente je Best Friend Forever?
dossier•2
Tekst: Gerd Vanmeenen
BFF?en boost
De gemeente, edhuis voor je jeug
dossier•3
Het jeugdhuis en de gemeente, het is een veelbesproken duo. Zowat alle jeugdhuizen in Vlaanderen worden op één of andere manier ondersteund door de jeugddienst en het gemeentebestuur. Sommigen in de vorm van jaarlijkse subsidies, anderen door het ter beschikking stellen van infrastructuur of een beroepskracht. Wat kan die support betekenen voor je jeugdhuis? Er zijn in Vlaanderen zo’n 400 jeugdhuizen. Plekken en ontmoetingsplaatsen van en voor jongeren uit de verschillende gemeentes. Vanuit deze ontmoetingsplaats ontstaan boeiende processen tussen jongeren. Ze leren elkaar er kennen, organiseren er de zotste activiteiten en geven samen richting aan het beleid van het jeugdhuis. Dit kunnen ze echter niet zonder steun van de gemeente …
Ondersteuningskansen Gemeentebesturen erkennen al tientallen jaren het belang van jeugdhuizen voor het lokale jeugdbeleid en kunnen je jeugdhuis op verschillende manieren een boost geven.
Minder financiële druk, meer kansen Gemeenten voorzien jeugdhuizen van subsidies en soms ook van voordelige infrastructuur of andere financiële steun. Deze steun beperkt de financiële druk voor jeugdhuizen. Daardoor kunnen de vrijwilligers zich focussen op de kern van het jeugdhuis: het organiseren van ontmoetingskansen en een activiteitenaanbod voor en door jongeren. In sommige gevallen maakt de gemeente het zelfs mogelijk om een beroepskracht aan te stellen in het jeugdhuis. Die kan op zijn beurt de vrijwilligers gericht ondersteunen.
Vraag en antwoord De gemeente is door zijn nabijheid het eerste aanspreekpunt voor jeugdhuisvrijwilligers. Ze kan vrijwilligers bijstaan met antwoorden op vragen over het jeugdhuis of andere gemeentegerelateerde vragen zoals aanvragen voor materiaal en praktische vragen.
Goed contact, goed imago Het hebben van een goed contact met de gemeente is voor een jeugdhuis ook belangrijk omwille van imagoredenen. Een jeugddienst die gelooft in het jeugdhuis als centrale ontmoetingsplaats voor jongeren zal dit jeugdhuis ook actief promoten naar andere partners toe en dit komt het imago van het jeugdhuis in de buurt ten goede.
De gemeente is door zijn nabijheid het eerste aanspreekpunt voor jeugdhuisvrijwilligers.
Dialoog en gelijkwaardigheid Als de gemeente je jeugdhuis goed ondersteunt, haal je daar als jeugdhuisvrijwilliger dus absoluut voordeel uit. Een kwalitatieve ondersteuning kan een hefboom zijn voor sterke jeugdhuizen. Niet alleen de ondersteuningskansen zijn daarbij van belang. Om te kunnen terugvallen op die ondersteuningskansen moet de relatie tussen het jeugdhuis en de gemeente snor zitten. Beide partners moeten op een constructieve manier met elkaar kunnen omgaan en werken.
Een gemeente die je ondersteunt, daar haal je als jeugdhuis absoluut voordeel uit. Dialoog en gelijkwaardigheid zijn de basis voor zo’n constructieve relatie tussen jeugdhuizen en gemeenten. In een dergelijke relatie zijn zowel jeugdhuis als gemeentebestuur volwaardige partners en kunnen ze met rechte rug aan tafel zitten om te onderhandelen over jeugdhuiswerk. Het is belangrijk dat jeugdhuizen vertrouwen hebben in de gemeente als hun partner en hen niet enkel zien als ‘controleur’ of ‘subsidieheer’. Omgekeerd geldt dit ook.
Gemeentebesturen moeten ook vertrouwen hebben in jeugdhuizen als autonome organisaties en als experten inzake jeugdhuiswerk met een ruim draagvlak bij de jongeren uit de gemeente. Zo’n onderling vertrouwen maakt het voor jeugdhuizen en gemeente mogelijk om op een open manier met elkaar in discussie te gaan en samen werk te maken van een sterk jeugdhuiswerk.
Gelijkwaardigheid en dialoog stimuleren? Een gelijkwaardige relatie en dialoog tussen gemeente en jeugdhuizen. Het is gemakkelijk gezegd, maar in de praktijk is het niet altijd even makkelijk te realiseren. In zijn brochure over Gemeentelijke jeugdhuisondersteuning raadt Formaat gemeentebesturen aan om jaarlijks met het jeugdhuis in gesprek te gaan om zo uitdagingen en kansen te bespreken voor het jeugdhuis in het volgende werkjaar. Dit jaarlijks gesprek biedt jeugddienst medewerkers en jeugdhuismedewerkers de kans om met elkaar in dialoog te gaan over de werking en toekomstige uitdagingen. Formaat is er van overtuigd dat dergelijke gesprekken ervoor zorgen dat zowel gemeenten als jeugdhuizen elkaar beter leren kennen en begrijpen. Op die manier leg je een basis voor de verdere samenwerking.
dossier•4
Tekst: Gerd Vanmeenen
HAPPY MONEY je Meer vrijheid inng subsidieregeli
De meeste jeugdhuizen krijgen subsidies van de gemeente voor hun werking. Die subsidies zijn vaak een keurslijf met strakke criteria. Formaat formuleert samen met VVJ (Vereniging Vlaamse Jeugddiensten) een voorstel voor een vernieuwde subsidieaanpak.
Vrijheid, blijheid Een kwaliteitsvolle subsidieregeling is de motor voor een goede relatie tussen je jeugdhuis en de gemeente (jeugddienst, gemeentebestuur …). Dat klinkt zeer logisch maar wat is dat dan, een kwaliteitsvolle subsidieregeling? We sommen een aantal belangrijke eigenschappen op.
Betrokkenheid als basis Essentieel is dat jeugdhuisvrijwilligers betrokken zijn bij de ontwikkeling van de subsidieregeling en dat ze zich kunnen vinden in de subsidiecriteria. Zo verkleint de kans op een kloof tussen de subsidieregeling en de eigenheid van het jeugdhuis. Zo’n subsidieregeling bepaalt ook mee welke doelstellingen het jeugdhuis moet realiseren tijdens een werkjaar. Als de vrijwilligers zich kunnen vinden in die criteria en betrokken waren bij de opmaak ervan, zullen ze ook meer gedreven zijn om er in de praktijk werk van te maken.
Aanpasbaar Jeugdhuizen zijn een product van jongeren en dus zijn ze continu in ontwikkeling. Vrijwilligers komen en gaan en ook de samenstelling van het bestuur wijzigt regelmatig. Daardoor veranderen ook de doelstellingen, de cultuur en de visie van het jeugdhuis van tijd tot tijd. De kans is groot dat kwaliteitscriteria opgemaakt in 2010 niet meer op maat zijn van het lokaal jeugdhuiswerk in 2015. Daarom is het nuttig dat het jeugdhuis en de jeugddienst op regelmatige tijdstippen de koppen bij elkaar steken om de subsidieregeling te evalueren. Dat hoeft uiteraard niet iedere week, maar om de twee jaar bijvoorbeeld.
Een subsidieregeling mag geen strak keurslijf worden.
Subsidieregelingen waarderen vaak enkel de tastbare resultaten zoals het publieksbereik.
Ruimte voor eigen accenten
Kwaliteit boven kwantiteit
Subsidiecriteria worden best niet te strak geformuleerd. In het ideale geval bepalen de kwaliteitscriteria de grote lijnen en meer algemene doelstellingen. Zo kunnen de vrijwilligers zelf beslissen hoe ze deze doelstellingen in de praktijk zullen realiseren. Een subsidieregeling mag richting geven aan jeugdhuizen, maar mag geen strak keurslijf worden dat de mogelijkheid tot experiment en vernieuwing in de weg staat. Een subsidieregeling mag ook niet té veel druk leggen op de werking en het beleid van het jeugdhuis. Jeugdhuizen moeten de kans hebben om vernieuwende initiatieven op te zetten als antwoord op actuele situaties. Als de geformuleerde criteria en de indicatoren te veel van de vrijwilligersploeg vragen, is dat niet mogelijk.
Subsidieregelingen waarderen vaak enkel de tastbare resultaten van het jeugdhuis zoals het publieksbereik en het aantal activiteiten. Zo’n focus werkt demotiverend. De inspanningen van vrijwilligers verdwijnen erdoor op de achtergrond. Een activiteit organiseren die geen grote publiekstrekker is, kan wel waardevol zijn voor je vrijwilligers. Ze steken er tijd in en bouwen er kennis mee op. Een subsidieregeling die zo’n processen wel waardeert, doet recht aan de inspanningen die jongeren dagelijks leveren en stimuleert vrijwilligers om te experimenteren en interne processen op te zetten.
dossier•5
Het jeugdhuis krijgt de kans om accenten te leggen.
Een kwaliteitsvolle subsidieregeling Een blauwdruk voor een subsidieregeling voor jeugdhuizen bestaat niet. Iedere gemeente, ieder jeugdhuis en iedere vrijwilligersploeg is anders. Wat we wel kunnen bieden is een kader, een concept dat je kan gebruiken als basis om de discussies over het huidige subsidiebeleid op te starten.
Vast en flexibel Een kwaliteitsvolle subsidieregeling bestaat uit gedragen kwaliteitscriteria op maat van de jeugdhuizen. Bovendien is er de nood aan flexibiliteit en aanpasbaarheid. Een mogelijke manier om hieraan tegemoet te komen is door een vaste basissubsidie op basis van kwaliteitscriteria te koppelen aan een jaarlijks aanpasbare afsprakennota die wordt vastgelegd op basis van een gesprek met de jeugdhuizen aan het begin van het werkjaar.
Een duidelijk kader Enerzijds pleit Formaat voor een vaste basissubsidie voor jeugdhuizen, op basis van een duidelijk kader met criteria om als jeugdhuis erkend en betoelaagd te worden. Jeugdhuizen die aan die criteria voldoen, komen in
Een gedeelde verantwoordelijkheid is de basis voor een goede relatie met je gemeente.
aanmerking voor een structurele subsidie bijvoorbeeld een werking- of basissubsidie. Deze basissubsidie richt zich voornamelijk op de output en resultaten die jeugdhuizen jaarlijks realiseren.
krijgt het jeugdhuis de kans om gericht acties te ondernemen ter verbetering van de werking. Door in deze afsprakennota specifieke inspanningen te benoemen, ligt de focus meer op het proces dan op de bereikte resultaten.
Specifieke inspanningen
Gedeelde verantwoordelijkheid
Naast de basissubsidie stelt Formaat een extra jaarlijkse subsidie voor op basis van een afsprakennota. In dit voorstel krijgen jeugdhuismedewerkers de kans om – in overleg met de jeugddienst – een aantal prioriteiten en daaraan gekoppelde inspanningen voor het volgend werkjaar te bepalen. Deze krijgen na het gesprek vorm in een afsprakennota tussen het gemeentebestuur en het jeugdhuis. Zo
Binnen dit subsidievoorstel krijgen jeugdhuismedewerkers de kans om zelf bepaalde accenten te leggen. Ze worden hier ook effectief in ondersteund en voor beloond. Zo creëer je een gedeelde verantwoordelijkheid en leg je de basis voor een constructieve relatie, gebaseerd op partnerschap en gelijkwaardige dialoog. Een belangrijke voorwaarde voor een goede gemeentelijke jeugdhuisondersteuning.
Aan de slag
Hoe kom je tot zo’n afsprakennota? • Voor aanvang van het nieuwe werkjaar gaat het jeugdhuis een gesprek aan met de jeugddienst/gemeente. • De basis voor dit gesprek zijn de uitdagingen en inspanningen die het jeugdhuis ziet voor het komende werkjaar. Bereid het gesprek dus goed voor door die uitdagingen en inspanningen duidelijk te formuleren. • Het jeugdhuis beslist samen met de jeugddienst welke inspanningen het zal leveren in het komende werkjaar om de uitdagingen aan te pakken. • Die afspraken worden vastgelegd in een afsprakennota. Belangrijk: in zo’n afsprakennota verbindt het jeugdhuis zich niet om de uitdagingen, maar wel de afgesproken inspanningen te realiseren (inspanningsindicatoren). • Als stimulans voor het opmaken van zo’n afsprakennota voorziet de gemeente best een bijkomende subsidie. Daarmee kan het jeugdhuis de extra inspanningen realiseren.
Basis en flexibel, hoe zit dat? Om een beter zich te krijgen op hoe dat dan precies in z’n werk gaat zo’n basissubsidie, aangevuld met een afsprakennota, geven we hier de fictieve case van jeugdhuis ’t Voorbeeld.
Een werkingssubsidie ’t Voorbeeld is over het algemeen een goed draaiend jeugdhuis. De werking krijgt jaarlijks een structurele subsidie van de gemeente. Om die werkingssubsidie te krijgen, moeten de jeugdhuismedewerkers aantonen dat ze een aantal algemene criteria (activiteiten, openingsuren, leden …) hebben gerealiseerd. Dat doen ze in een werkingsverslag.
dossier•6
In de praktijk
Formaat en VVJ testten de werkvorm uit in twee jeugdhuizen: N8W8 in Zonhoven en Ifi in Merchtem. Hoe ervaren zij dit subsidievoorstel? En hoe is hun relatie met de gemeente?
N8W8 Ashley (23) is secretaris in het jeugdhuis en volgt de subsidieregeling dus van nabij op.
Ervaringsdeskundigen “In de beginjaren van het jeugdhuis was onze relatie met de gemeente alles behalve goed. Ze hadden weinig vertrouwen in wat we deden en een pak vooroordelen. Ondertussen is dat helemaal veranderd. Door keer op keer te bewijzen wat we in petto hadden, hebben we het vertrouwen duidelijk hersteld. Ze erkennen ondertussen ook dat we op vlak van jongeren en jeugdbeleid een soort van ervaringsdeskundigen zijn, dat we weten met wat we bezig zijn. Zo vraagt de cultuurdienst van de gemeente bijvoorbeeld advies aan ons voor de programmatie van evenementen.”
Extra accenten “Een basis subsidiereglement bestaat uit een twintigtal ‘taken’ die we moeten volbrengen, zoals een minimum aantal openingsdagen, het aantal leden dat we moeten bereiken, inspanningen die we moeten doen rond diversiteit. Door aanvullend een variabele afsprakennota te maken, hebben we de kans om extra accenten te leggen, zoals inzetten op onze vrijwilligerswerking.”
Let’s talk about “Door samen met de gemeente na te denken over subsidiecriteria en afspraken , voelen we ons als jeugdhuis veel meer betrokken. Ook vanuit de gemeente is de betrokkenheid nu groter bij wat we doen. Door met de jeugdconsulent over ons subsidiereglement te praten, hebben we ook een beter zicht op wat er precies van ons verwacht wordt. Zo dachten we dat we één van de afspraken niet waren nagekomen, terwijl dat wel zo bleek te zijn. Er is een gesprek op gang gebracht tussen ons en de gemeente, dat is het belangrijkste, denk ik.”
Ashley (N8W8):
“We zijn nu veel meer betrokken”
An (Ifigineia):
“Het is een goede manier om de groei van je jeugdhuis af te toetsen”
Ifigineia An (25) was nauw betrokken bij de gesprekken rond criteria en inspanningsindicatoren toen de werkvorm werd uitgetest. Ondertussen staat haar engagement in het jeugdhuis op een lager pitje.
Inhoudelijk aangemoedigd “Binnen de oude subsidieregeling kregen we een aantal criteria opgelegd vanuit de gemeente. Het ging over algemene zaken zoals ons ledenaantal en het aantal activiteiten dat we organiseerden. De focus lag op de cijfers. Er was weinig aandacht voor wat we inhoudelijk deden in het jeugdhuis. Dat remt op één of andere manier af om nieuwe dingen uit te proberen.”
Geen succes, geen ramp “Door zelf mee na te denken over de basiscriteria en een aantal flexibele inspanningsindicatoren te bepalen, kunnen we meer nadruk leggen op wat we doen. Het geeft ruimte om projecten te bedenken. En om in te zetten op dingen die misschien niet onmiddellijk een succes zijn, maar wel bijdragen aan de groei van het jeugdhuis. Uit de gesprekken kwam toen bijvoorbeeld dat we meer inspanningen willen leveren om te werken rond kunst en cultuur. Voor zo’n experimenten moet je groeiruimte krijgen.”
Zelfevaluatie “De werkvorm die Formaat voorstelt is een goede manier om de dialoog op te starten tussen je jeugdhuis en de gemeente. Bovendien is het ook een goeie tool om je eigen werking onder de loep te nemen. Wat loopt er goed? Waar moeten we in de toekomst misschien meer op inzetten? Een jeugdhuis is constant in beweging. Het kan bijvoorbeeld zijn dat er op het moment dat je de criteria opstelt niemand bezig is met sport. Als er dan plots een paar jongeren binnenwaaien die daar iets willen rond organiseren, moet die flexibiliteit er zijn.”
dossier•7
Nieuwe uitdagingen Vorig jaar organiseerde het jeugdhuis voor de eerste keer een sporttornooi voor tieners uit de buurt. Dat bleek een succes en zorgde voor een nieuwe instroom van jongeren in het jeugdhuis. De medewerkers zien het als een uitdaging om deze jongeren verder te activeren en te integreren als vrijwilligers binnen de reguliere werking.
Een afsprakennota De jeugdhuismedewerkers zouden nu een gesprek kunnen aangaan met de jeugddienst. Tijdens dit gesprek kunnen het jeugdhuis en de gemeente een aantal bijkomende uitdagingen formuleren, naast de verplichte criteria voor de werkingssubsidie. Volgende afspraken kunnen gemaakt worden: • Het jeugdhuis maakt in 2012 verder werk van een instroom van tieners in zijn werking. Daarom organiseert het jeugdhuis minstens twee sporttornooien voor tieners in 2012. • Aansluitend zal het jeugdhuis inspanningen doen om deze nieuwe jongeren te motiveren om een vrijwillig engagement op te nemen in het jeugdhuis. Dit door te experimenteren met projectmatig werken, het aanbod meer af te stemmen op een jonger doelpubliek en een onthaalbeleid uit te werken voor nieuwe jongeren. • Het jeugdhuis werkt in 2012 aan de bekendheid van zijn activiteitenaanbod. Daarom investeert het in de opmaak van een maandelijkse nieuwsbrief voor leden en een tweemaandelijkse activiteitenkalender die in de gemeente verspreid wordt. • De jeugddienst en ‘het jeugdhuis ondertekenen deze overeenkomst en de gemeente stelt, bovenop de basissubsidie, 600 euro ter beschikking om deze extra inspanningen mogelijk te maken.
Een jeugdhuis is constant in beweging en heeft nood aan flexibiliteit.
???
Een jeugdhuis in je gemeente
Voorstellen tot een subsidieregeling voor jeugdhuizen Formaat bundelde deze voorstellen voor een subsidieregeling op maat van jeugdhuizen in een boeiende brochure. Met de brochure ‘Een jeugdhuis in je gemeente’ willen we schepenen en jeugdconsulenten inspireren over hoe een gemeentelijke subsidie jeugdhuizen tegelijk kan ondersteunen en stimuleren om hun werking verder uit te bouwen. Het blijft niet bij inspiratie. In de brochure bieden we jeugddiensten en schepenen ook een werkvorm aan met een stappenplan om de subsidieregeling samen met jeugdhuizen te evalueren en aan te passen. Ook los van de financiële ondersteuning geeft de brochure tips en tricks over gemeentelijke jeugdhuisondersteuning.
Deze brochure kan ook jou en je jeugdhuis helpen. Vind je bijvoorbeeld dat het subsidiereglement in jullie gemeente aan een update toe is? Dan kan je de voorstellen en de werkvorm uit deze brochure gebruiken om de jeugddienst (of de schepen) een alternatief aan te reiken.
Bestellen? De brochure kost 10 euro. www.formaat.be/informatie/publicaties.
WAAR ZET JIJ OP IN? Criteria voor je subsidie
How to brainstorm?
Formaat ontwikkelde samen met VVJ een werkvorm waarbij jeugdhuisvrijwilligers samen met de jeugddienst, aan de slag kunnen gaan om hun subsidiereglement te boosten. Een deel van die werkvorm bestaat uit een brainstormsessie over mogelijke kwaliteitscriteria voor een basissubsidie voor jeugdhuizen. Tijdens deze sessie gaan de vrijwilligers van het jeugdhuis en de jeugdconsulent op zoek naar specifieke doelstellingen die jeugdhuizen moeten realiseren om in aanmerkingen te komen voor een basissubsidie in hun gemeente. Hieronder geven we een aantal voorbeeldcriteria mee die gebruikt kunnen worden als basis voor de discussies.
• De begeleider van de ses sie (bijvoorbeeld de jeugdc onsulent) legt één voor één de voorbe eldcriteria voor aan de gro ep. • Per criterium gaan de led en van de werkgroep na of ze dit een geschikt criterium vinden voor de basissubsidie of nie t. • Bij de gekozen criteria bes preekt de groep ook de ind icatoren (de minimaal te behalen res ultaten) die bij dit criterium horen. • Na deze brainstorm hou dt de werkgroep een lijs t over met gedragen criteria of voorst ellen hiertoe. Deze lijst wo rdt nog eens opgesomd en er wordt een laatste brainstormsess ie gehouden om criteria te formu leren die nog ontbreken.
is heeft een minimum ONTMOETEN / Een jeugdhu enten. mom ings open aantal toegankelijke isaanbod is zichtbaar in ONTMOETEN / Een jeugdhuen, jeugdhuiskrantje, afrant de gemeente (digitaal, infok isagenda, activiteitenkalenfiches, folders met jeugdhu . den) prei vers der is opent zijn deuren voor
ONTMOETEN / Een jeugdhu n. andere jeugdwerkverenginge
is opent zijn deuren voor d. draa jeug de vergaderingen van
ONTMOETEN / Een jeugdhu
is organiseert specifieke
ONTMOETEN / Een jeugdhu activiteiten voor tieners.
ACTIVEREN / Een jeugdhuis
toont aan dat het voor en
door jongeren werkt.
organiseert naast ope-
ACTIVEREN / Een jeugdhuis jongeren voor savonden ook activiteiten ning
geeft zijn leden inspraak
ACTIVEREN / Een jeugdhuis hting …). de werking (programma, inric in
vrijwil-
informeert zijn ACTIVEREN / Een jeugdhuis vrijwilligersnota, inft een ligers over zijn werking (me overgaderingen …).
heeft of werkt aan een
ACTIVEREN / Een jeugdhuisewerkers. med onthaalbeleid voor nieuwe
s om
onderneemt actie ACTIVEREN / Een jeugdhuis is neemt initiatieven om
ONTMOETEN / Een jeugdhu n. naambekendheid te vergrote
ven. nieuwe vrijwilligers te wer
communiceert met zijn
zijn
ACTIVEREN / Een jeugdhuis , programma … n en bezoekers over werking lede
SAMEN / Een jeugdhuis werkt
met een lidmaatschaps-
systeem.
indiv
niseert planningsmoSAMEN / Een jeugdhuis orga rs. illige vrijw menten met alle niseert acties ter bedan-
SAMEN / Een jeugdhuis orga king voor zijn vrijwilligers.
in de
SAMEN / Jeugdhuizen uit de
gemeente hebben regel-
n. matig onderlinge contacte
niseren activiteiten die SAMEN / Jeugdhuizen orga de lokale gemeenschap op n lede van d betrokkenhei
de fies politieke debatten, bene vergroten (initiatieven zoal ten …). samen met andere SAMEN / Jeugdhuizen werken (jeugdwerk)verenigingen.
igers volgen regelmatig
EDUCATIE / Jeugdhuisvrijwill vormingen.
organiseert workshops, EDUCATIE / Een jeugdhuis
rneemt acties die het SAMEN / Een jeugdhuis ondeverf zetten. groepsgevoel vergroten of
heeft aandacht voor de
ACTIVEREN / Een jeugdhuis illigers. iduele behoeften van zijn vrijw
n.
vormingen voor de eigen lede
rs
biedt zijn vrijwillige EDUCATIE / Een jeugdhuisen eigen voorstellen uit en kansen om te experimenter te werken.