Een jeugdhuis in je stad

S I U H D G U E J N EE

D A T S E J IN t lokale Kansen voor he

bestuur

INHOUD

3 4 5 6 7 10

INLEIDING HET JEUGDHUIS, RUIMTE VAN EN VOOR JONGEREN JEUGDHUIZEN IN DE STAD, EEN UITDAGING? JEUGDHUIZEN IN DE STAD, VEEL KANSEN KEUZES VOOR DE TOEKOMST MAAK WERK VAN STERK JEUGDHUISWERK IN DE STAD

Auteurs Tom Willox Gerd Vanmeenen (redactie) Met dank aan (voor nalezen en dergelijke) Educatief team van Formaat Eindredactie Lotte Van de Werf Vormgeving & lay-out Pepijn Haghebaert Foto’s Formaat, jeugdhuizen, Lucas Eikemans, Toon Walleyn

Deze tekst bundelt de visie van Formaat op het thema ‘jeugdhuiswerk in de stad’ en biedt inspiratie voor beleidsmakers en lokale overheden.

Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen met uitdrukkelijke bronvermelding.

INLEIDING Jeugdhuiswerk groeit. Elk jaar komen er nieuwe werkingen bij.

Al meer dan 50 jaar zijn jeugdhuizen een inspirerende ontmoetingsplek voor jongeren. Een plek waar ze hun ding doen, waar ze initiatief nemen, rondhangen en hun vrienden ontmoeten.

Jeugdhuizen staan anno 2013 ook voor uitdagingen. Vooral in de stad hebben ze het niet altijd even makkelijk. Ze moeten opboksen tegen een sterk uitgebouwd aanbod voor jongeren. Ze verdwijnen uit het centrum en hebben moeite om een scherp en sterk imago als jongerenplek uit te bouwen. Formaat erkent deze uitdagingen. Tegelijkertijd ziet Formaat voor jeugdhuizen heel wat kansen in die stedelijke context om te groeien en een sterke werking uit te bouwen.

Om deze kansen te benutten hebben jeugdhuizen nood aan een inspirerend en sterk lokaal beleid. Een beleid dat hen ondersteunt en stimuleert om hun werking in vraag te durven stellen en te vernieuwen. Een beleid dat aandacht geeft aan jongeren en jeugdhuizen.

Formaat wil lokale overheden inspireren om na te denken over jeugdhuiswerk als hefboom voor een sterk beleid. Deze visietekst bundelt een aantal ideeën over jeugdhuiswerk in de stad en wil lokale besturen voeding geven voor een denkoefening over een beleid op maat van jeugdhuizen en jongeren in hun stad.

LEES OOK Een jeugdhuis in je gemeente Hoe kunnen gemeente en jeugdhuis elkaar versterken?

Hoe zet je een subsidiebeleid op dat jeugdhuizen tegelijk kan onder­steunen en stimuleren om de werking verder uit te bouwen? Deze brochure geeft jeugdconsulenten tips en tricks over gemeentelijke jeugd­huis­onder­steuning. Bovendien vind je in de brochure een werkvorm met een stappen­ plan om de subsidieregeling samen met jeugdhuizen te evalueren en aan te passen. © Formaat (2011) – 10,20 euro

Een jeugdhuis in je stad – Kansen voor het lokale bestuur Formaat

3

HET JEUGDHUIS, RUIMTE VAN EN VOOR JONGEREN • Het jeugdhuis is er voor, door en van jongeren. Doordat jongeren in het jeugdhuis samenkomen en er hun ding doen, kan het jeugdhuis bestaan.

• Het jeugdhuis geeft jongeren fysieke en mentale ruimte om te experimenteren, proberen, mislukken, herbeginnen en overwinnen.

Jeugdhuizen bestaan meer dan 50 jaar. Formaat telt meer dan 400 leden. Allemaal zijn ze anders. Ze zijn actief in verschillende contexten en ontwikkelen een aanbod op maat van de jongeren waarmee ze werken. Wat hen bindt? Ze zijn succesvol in hun kleinschaligheid en ze geven ruimte aan jongeren, ruimte waar jongeren elkaar kunnen ontmoeten en waar ze kunnen participeren. Het lokaal jeugdbeleid speelt een belangrijke rol in het ondersteunen en faciliteren van deze ruimte voor en door jongeren.

Wat maakt jeugdhuizen zo uniek? Wat drijft jonge mensen om zich te engageren in een jeugdhuis?

Een jeugdhuis kenmerkt zich door zijn openheid en door de ver doorgedreven participatie van jongeren. Het is een plek waar jongeren zelf bepalen wat ze wanneer doen. Er is geen keurslijf.

Jongeren leren er met vallen en opstaan.

Een jeugdhuis heeft een eigen smoel. Jongeren zelf staan er aan het stuur. Ze zitten op de eerste rij om de vinger aan de pols te houden van – hun eigen – jongerencultuur. Het jeugdhuis is voor veel jongeren een tweede thuis. Een plaats waar ze zich goed voelen, waar ze vriendschappen voor het leven sluiten en waar ze enorm veel bijleren.

De klemtoon ligt er op het vertrouwen in de groeikracht van jongeren. Jongeren krijgen er kansen. Ze worden uitgedaagd om verantwoordelijkheid op te nemen en hun dromen te verwezenlijken. Het is een omgeving die hen empowert en sterker maakt.

Een jeugdhuis creëert ruimte die stimuleert tot experiment.

Jongeren leren er nadenken over waar ze mee bezig zijn en waar ze naartoe willen. Ze krijgen de fysieke en mentale ruimte om te experimenteren, proberen, mislukken, herbeginnen en overwinnen.

Een jeugdhuis is een open werking. Het is een ruimte voor iedereen, toegankelijk en laagdrempelig. Om dit te realiseren werken de vrijwilligers aan een gedifferentieerd aanbod. Dat aanbod ontstaat op basis van een continue dialoog. Want samen een werking uitbouwen waar iedereen zich welkom voelt, vraagt een grote betrokkenheid van iedereen die mee wil.

4

Een jeugdhuis in je stad – Kansen voor het lokale bestuur Formaat

Het jeugdhuis is er voor, door en van jongeren. Meestal ontstaat het vanuit het initiatief van een groep jonge mensen. Deze groep is dynamisch – jongeren komen en gaan – waardoor de structuren van het jeugdhuis voortdurend in beweging zijn. Dit vereist een transparante en democratische basis, zodat jongeren zichzelf en het jeugdhuis steeds verder weten te ontplooien. Zelforganisatie is daarbij het fundament. Doordat jongeren in het jeugdhuis samenkomen en er hun ding doen, kan het jeugdhuis bestaan.

Al deze elementen maken het jeugdhuis tot iets unieks. Tot iets dat jongeren de nodige bagage geeft om de uitdagingen aan te gaan van de alsmaar complexere samenleving. Het prikkelt hen om te kijken naar de wereld rondom hen, zonder oogkleppen. En daar liggen ongetwijfeld heel wat kansen.

OASE Jeugdhuizen vervullen vanuit hun doelen, principes en eigenheid een aantal functies: • Ontmoeten In het jeugdhuis kunnen jongeren elkaar tegenkomen in een ongedwongen en open sfeer. Vanuit deze ontmoeting start de dynamiek.

• Activeren Een jeugdhuis geeft ruimte aan wie dingen wil organiseren, aan kritische zin, aan actie. Wie zich engageert wordt actief ondersteund. Het jeugdhuis speelt zo een actieve rol in de (lokale) gemeenschap.

• Samen Jeugdhuiswerk is samen werken, leven en zijn. Het is groepswerk.

• Educatie Het jeugdhuis biedt leerkansen. Jongeren leren er van elkaar, al doende of op een vormingsmoment.

JEUGDHUIZEN IN DE STAD, EEN UITDAGING? • Kleinschalige jeugdhuizen, gerund door vrijwilligers, trekken naar de stadsrand.

• Er ontstaan nieuwe modellen van jeugdhuiswerk met aandacht voor specifieke doelgroepen en nieuwe focussen.

In kleinere dorpen en steden schieten jeugdhuizen als paddenstoelen uit de grond. Ze hebben er van onderuit vaak een sterke positie in het jeugdbeleid. In heel wat centrumsteden in Vlaanderen daarentegen staan dergelijke kleinschalige jeugdhuizen onder druk. Ze staan voor heel wat uitdagingen die een stedelijke context met zich meebrengt zoals de concurrentie met het ruime commerciële vrijetijdsaanbod en de demografische en maatschappelijke ontwikkelingen. Een gevolg is enerzijds dat heel wat kleinschalige jeugdhuizen naar de stadsrand trekken. Anderzijds ontwikkelen zich vanuit de stedelijke context nieuwe modellen van jeugdhuiswerk.

WEINIG ZICHTBAAR Een eerste tendens is dat kleinschalige jeugdhuizen, gerund door vrijwilligers, steeds minder in het centrum van de stad voorkomen. In het stadscentrum kunnen ze moeilijk op tegen het sterke commerciële vrijetijdsaanbod: de vrijwilligersploeg is te klein en de werking mist zichtbaarheid. Dergelijke jeugdhuizen bevinden zich dan ook meer in de stadsrand of in naburige randgemeenten. Ze plooien zich terug in hun lokale context en proberen een kleinschalige ontmoetingsruimte uit te bouwen voor en door jongeren uit de directe buurt. Ze profileren zich als alternatief voor de stad in de randgemeenten. Een neveneffect is dat deze jeugdhuizen zo steeds minder zichtbaar worden voor jongeren in de stad. Ze maken ook geen gebruik van de voordelen die een stedelijke context biedt zoals interessante partners, de grote aanwezigheid van jongeren en mogelijke linken met het commerciële aanbod.

BREDE INVULLING VAN JEUGDHUISWERK

Zo ontstonden de laatste jaren tal van nieuwe jeugdhuizen voor en door etnisch-culturele minderheden. Het zijn vaak zeer kleinschalige initiatieven, met een specifiek aanbod uitgewerkt op maat van jongeren met diverse roots, vaak uit eenzelfde etnisch-culturele gemeenschap. Ook zij hebben nood aan een eigen plek. Een vertrouwde en veilige omgeving waar ze elkaar kunnen ontmoeten, kunnen leren van elkaar, (n)iets kunnen doen … Een plek ook die ze niet altijd vinden in andere bestaande jongerenorganisaties. 1 Daarnaast eisen meer geprofessionaliseerde en sterk uitge­ bouwde jongerencentra hun plaats op in de steden. Die centra hebben vaak een bredere werking met een focus op tieners, specifieke doelgroepen en linken met onderwijs en tewerkstelling.

Antwerpen is hierin een mooi voorbeeld. De verschillende jongerencentra in de stad slagen erin om vanuit een sterke professionele werking linken te leggen met partnerorganisaties en andere sectoren. Ze werken outreachend en treden met het jeugdhuis naar buiten waar ze met jongeren werken in hun vertrouwde omgeving. Vanuit die stabiele en professionele basis ondersteunen ze diverse jongerengroepen bij het opzetten van projecten en bieden hen de ruimte die ze nodig hebben om samen te komen en (n)iets te doen.

Een andere tendens is dat het concept ‘jeugdhuis’ verbreedt als antwoord op de demografische en maatschappelijke ontwikkelingen in een stedelijke context. Meer en meer worden de stadscentra het speelterrein van verschillende, soms andere, modellen van jeugdhuiswerk. Er ontstaan jeugdhuizen met een specifieke werking en doelstellingen. De jeugdhuismethodiek blijft wel een gemeenschappelijke basis.

1. Gebaseerd op Formaat (2012). Over vandaag en morgen: Jeugdhuizen voor en door etnisch culturele minderheden anno 2012.

Een jeugdhuis in je stad – Kansen voor het lokale bestuur Formaat

5

JEUGDHUIZEN IN DE STAD, VEEL KANSEN • Het aantal jongeren in de grotere steden was nog nooit zo hoog als vandaag.

• Als jeugdhuizen jongeren willen blijven prikkelen dan moeten ze inspelen op hun steeds veranderende interesses. Ze moeten durven innoveren, samenwerken met partners en smoel geven aan hun werking in hun buurt/wijk/stad.

De stad stelt de jeugdhuizen inderdaad voor een aantal uitdagingen. Anderzijds bieden centrumsteden heel wat kansen en mogelijkheden voor de jeugdhuizen.

Het aantal jongeren (-25 jaar) in de grotere steden was nog nooit zo hoog als vandaag. Zo kunnen we volgens VRIND spreken van een vergroening in Gent, Mechelen, Antwerpen en Brussel.

Ook een aantal andere centrumsteden volgen deze trend. Terwijl in alle andere, meer rurale gebieden, de vergrijzing zich steeds verder doorzet. 2 Steden vormen anno 2013 de leefwereld van steeds meer jon­ geren en daar moet jeugdhuiswerk op in spelen. Jongeren zijn in die steden op zoek naar eigen ruimte waar ze hun interesses kunnen delen met anderen, waar ze dingen kunnen realiseren.

Volgens Pedro De Bruyckere auteur van het boek ‘De jeugd is tegenwoordig’, ligt hier een belangrijke uitdaging voor jeugdhuizen: “Iedereen wil uniek zijn, maar wel samen. De grootste boosdoener?

Een gebrek aan tijd en ruimte. Zet jeugdhuizen in de verf als vechters voor die tijd en ruimte en als plaatsen waar samen zijn kan.” (Keynote, Dag van de Beroepskracht, Formaat 2013).

Het is aan de jeugdhuizen om diverse jongerengroepen te prik­ kelen en hen te laten weten dat het jeugdhuis hen die ruimte kan geven. En als jeugdhuizen jongeren willen blijven prikkelen dan moeten ze inspelen op hun steeds veranderende interesses. Ze moeten durven innoveren, samenwerken met partners en zichzelf een eigen smoel geven in hun buurt, wijk of stad. Dit kan echter alleen van uit een stevige basis, ondersteund door een sterk bestuur, professionele omkadering en een sterk lokaal beleid.

2. Studiedienst Vlaamse Regering (2012). Vlaamse Regionale Indicatoren (VRIND).

Brussel

6

Een jeugdhuis in je stad – Kansen voor het lokale bestuur Formaat

KEUZES VOOR DE TOEKOMST • Formaat pleit ervoor om jongeren als subdoelgroep van het jeugdbeleid niet te laten vallen. En daarin spelen jeugdhuizen een belangrijke rol.

• We moeten evolueren van een defensief naar een offensief jeugdbeleid in de stad: doelgericht interveniëren in bepaalde stads­ delen.

• Jeugdhuizen moeten blijven innoveren en inspelen op de veranderende interesses en noden van jongeren. Dit kan alleen als ze binnen het lokale subsidiebeleid de ruimte om te vernieuwen krijgen.

• Lokale overheden kunnen jeugdhuizen helpen door samen met hen op zoek te gaan naar een geschikte locatie. Liefst van al een locatie in het centrum van de stad of op een plek waar het opvalt voor jongeren.

• Via een flexibele subsidieregeling kan een stadsbestuur jeugd­ huizen prikkelen om buurtgerichte acties op te zetten, digitale communicatiestrategieën te ontwikkelen en samenwerkingen aan te gaan met partners uit de buurt.

• Kiezen voor een duidelijk profiel, bijvoorbeeld als sport of culturele werking, kan zorgen voor een sterkere verankering, een scherper imago en een grotere instroom van jongeren.

• Er zijn grenzen aan de zelforganiserende kracht van jongeren en wat we kunnen verwachten van jonge vrijwilligers. Daarom hebben jeugdhuizen nood aan stabiliteit en een sterk leidinggevend kader.

Het lokaal jeugdbeleid kan een hefboom zijn voor sterke en innovatieve jeugdhuizen in de stad. Jeugdhuizen die jongeren ruimte geven en die inspelen op de uitdagingen van een stedelijke context. We formuleren een aantal voorstellen om jeugdhuizen te versterken en uit te dagen vanuit het lokale beleid.

KIEZEN VOOR JONGEREN Het jeugdbeleid omvat een brede doelgroep. Volgens het decreet lokaal gaat het om kinderen en jongeren van 3 tot en met 30 jaar. Jongeren tussen 12 en 20 jaar zijn de ‘lastigste’ subgroep binnen die doelgroep. Ze zijn moeilijk te bereiken en te binden en haken vaak af bij de jeugdbeweging en de sportclub. 3,4,5

3. De Pauw, Coussée, Van Houtte, Vermeersch, Vettenburg, Jeugdbewegingen in Vlaanderen. Een onderzoek bij groepen, leiding en leden. Departement CJSM, afdeling jeugd, 2010 4. Seghers J., Scheerder J., Jongeren in beweging. Over bewegingsbeleid, sportparticipatie en fysieke activiteit bij schoolgaande jongeren in Vlaanderen. (Beleid en management in sport 7). Leuven: KULeuven. 2011 5. Scheerder, Jeroen et alia (2013). Vlaanderen Sport!. Leuven: Academia Press

Formaat pleit ervoor om jongeren als subdoelgroep van het jeugdbeleid niet te laten vallen. En daarin spelen jeugdhuizen een belangrijke rol. Jeugdhuizen zijn vaak net heel succesvol in het bereiken van deze doelgroep. Ze bieden jongeren kansen om hun ding te doen, projecten op te starten en samen te zijn. Ze stellen betrokkenheid en mede-eigenaarschap voorop. Het zijn organisaties die gedragen zijn door jongeren. De keuze om met jongeren te blijven werken en hun organisaties alle ontwikkelkansen te geven is dus essentieel.

EEN OFFENSIEF JEUGDBELEID Een stad ontwikkelt zich gedifferentieerd. Niet iedere wijk of buurt is dezelfde. Er zijn blinde vlekken in de stad met weinig aanbod. Er zijn plekken waar er een aanbod is, maar waar de doelgroepen de weg niet vinden naar de aanwezige jeugdhuizen of jeugdorganisaties. Hier schiet het zelf organiserende karakter van het Vlaams jeugdwerk tekort. Om verschillende redenen komen jongeren er niet toe zelf een organisatie op te zetten of in stand te houden. Een actief jongerenbeleid laat zich niet begrenzen door wat van onderuit ontstaat. Overheid én middenveldorganisaties moeten vanuit een proactieve rol en planning doelgericht interveniëren op het terrein.

De stad Antwerpen maakte begin vorig decennium zo’n proac­ tieve analyse. Er werden acht jeugdcentra opgericht. Particuliere vzw’s die aangestuurd worden door de jeugddienst. Door de oprichting van die centra werd doelgericht geïntervenieerd in bepaalde wijken en districten. Via maatwerk kreeg elk jeugdcentrum zijn eigen profiel. Soms werd vertrokken vanuit bestaande organisaties (jeugdhuizen). Soms was er niks om van te vertrekken en werden nieuwe organisaties opgericht. Het resultaat?

Antwerpen kan anno 2013 met een divers aantal partners beleid maken. Partners met elk een specifiek profiel en een bepaalde deskundigheid.

Ook de Stad Kortrijk besliste om in 2012 middelen ter beschik­ king te stellen voor de uitbouw van een jeugdhuis voor het bereiken van jongeren uit specifieke doelgroepen. Dit op basis van een analyse van het jeugdbeleid over het jongerenbereik. Het nieuwe jeugdhuis is een aanvulling op de aanwezige jeugdhuizen in het centrum en de rand van de stad.

Van een defensief jeugdbeleid – ondersteunen wat is – moeten we in de stad dus evolueren naar een offensief jeugdbeleid: doelgericht interveniëren in bepaalde stadsdelen.

Een jeugdhuis in je stad – Kansen voor het lokale bestuur Formaat

7

RUIMTE OM TE INNOVEREN Jeugdhuizen moeten blijven innoveren en inspelen op de veran­ derende interesses en noden van jongeren. Alleen zo kunnen ze zich blijven ontwikkelen als relevante jongerenplek, die diverse groepen uit de buurt, wijk of stad aanspreekt. Dit kan alleen als ze binnen het subsidiebeleid van de lokale overheid, die ruimte om te vernieuwen krijgen.

Het lokaal jeugdbeleid moet jeugdhuizen prikkelen om zich als open jeugdwerkorganisaties flexibel op te stellen, zodat ze nieuwe jongerengroepen kunnen aanspreken. Jeugdhuizen en lokale overheden kunnen een dialoog opstarten over de buurt, de doelstellingen en het bereik van het jeugdhuis. Een flexibele en kwalitatieve subsidieregeling, die jeugdhuizen uitdaagt om jaarlijks eigen, nieuwe accenten te leggen op basis van de noden van hun (potentiële) doelgroepen, kan een hefboom zijn tot een innovatieve werking.

Daarnaast is het belangrijk dat de lokale overheid een open visie op jeugdhuiswerk heeft. Een visie waarin jeugdhuizen erkenning krijgen omwille van wat ze doen en niet omwille van hoe ze dat doen. Nu zien we te vaak dat bepaalde organisaties en activiteiten (huistaakbegeleiding, sporttrainingen …) niet erkend worden op lokaal niveau, omdat ze niet in bestaande denkkaders over jeugd(huis)werk thuishoren. Een open visie op jeugdwerk stimuleert innovatie en experiment en geeft nieuwe initiatieven kansen om te groeien, ook al verleggen ze de grenzen van het concept jeugd(huis)werk.

ZICHTBARE INFRASTRUCTUUR IN HET CENTRUM VAN DE STAD Een kwaliteitsvolle infrastructuur is een hefboom voor sterk jeugdhuiswerk. Aspecten als zichtbaarheid en ligging zijn van essentieel belang voor de uitstraling en aantrekkingskracht van een jeugdhuis. Een jeugdhuis is een ontmoetingsplek voor jongeren en dus is het maar logisch dat de werking gelegen is op een plek waar iets te doen is en waar mensen elkaar ontmoeten. Dit zorgt ervoor dat mensen en jongeren het jeugdhuis kennen, er toevallig passeren of binnen wandelen, kortom dat mensen weten dat het jeugdhuis er is. 6 Jeugdhuizen verbannen naar de rand van de stad, naar een indu­ striepark of een verlaten site om overlast te vermijden, is geen oplossing. Het vermindert de zichtbaarheid en toegankelijkheid van jeugdhuizen, bemoeilijkt het aantrekken en bereiken van jongeren en getuigt van weinig geloof in de toekomstige generaties.

Lokale overheden zijn in vele centrumsteden een belangrijke partner voor jeugdhuizen met betrekking tot infrastructuur. En dat biedt heel wat kansen. Lokale overheden kunnen jeugdhuizen helpen door samen met hen op zoek te gaan naar een geschikte locatie. Liefst van al een locatie in het centrum van de stad of op een plek waar het opvalt voor jongeren. Op die manier kunnen jeugdhuizen hun plek in het stadscentrum terug opeisen en jongeren aanspreken op de plaats waar ze veel komen in hun vrije tijd.

Jeugdhuizen als den Kelder in Gent en de Reflex in Kortrijk bewijzen dat het stadscentrum een goede jeugdhuisbiotoop kan zijn.

Zowel voor jeugdhuizen met als zonder professionele omkadering.

JEUGDHUIZEN EN DE BUURT? De eigen infrastructuur is voor bijna alle jeugdhuizen, zowel kleinere jeugdhuizen als de grotere jeugdcentra, het middel­ punt van hun werking. Dit zorgt ervoor dat jongeren een grote binding hebben met het jeugdhuis en fier zijn op hun ‘huis’. Helemaal niets mis mee. Maar die focus kan ook uitsluitend werken, want je veronderstelt dat jongeren de weg naar het jeugdhuis wel zullen vinden. Daardoor bereikt het jeugdhuis vaak enkel die jongeren die het jeugdhuis kennen, via vrienden of ouders. Er zijn voorbeelden van jeugdhuizen die zo op langere termijn ten onder gingen aan bloedarmoede. Onder andere door demografische ontwikkelingen in de wijk of buurt, waar het jeugdhuis niet aan aangepast was.

6. Vrij naar Willox T.(red.) (2012). Jong goud – Dit boek is een jeugdhuis. Antwerpen: Uitgeverij Vrijdag

8

Een jeugdhuis in je stad – Kansen voor het lokale bestuur Formaat

Lokale overheden kunnen jeugdhuizen inspireren en een duw­ tje in de rug geven. Via een flexibele subsidieregeling kan een stadsbestuur jeugdhuizen prikkelen om buurtgerichte acties op te zetten, digitale communicatiestrategieën te ontwikkelen en samenwerkingen aan te gaan met partners uit de buurt. Daarnaast stellen heel wat lokale overheden in centrumsteden middelen ter beschikking voor tewerkstelling in het jeugdhuis. Ook hier kunnen lokale overheden bepaalde accenten leggen, zeker als er met een convenant wordt gewerkt. Tenslotte kan de lokale overheid ook zelf, in overleg met de jeugdhuizen, initiatieven nemen om meer naar buiten te treden. Het aanstellen van een vindplaatsgerichte jongerenwerker, die overkoepelend werkt voor alle jeugdhuizen uit een stad, is bijvoorbeeld een mogelijke piste.

EEN STERK INHOUDELIJK PROGRAMMA Meer dan ooit hebben jeugdhuizen in de stad nood aan een sterk inhoudelijk programma, afgestemd op de noden van de jonge­ ren uit de buurt. We merken dat jeugdhuizen, die naast hun ontmoetingsfunctie een sterk en specifiek activiteitenaanbod vormgeven (bijvoorbeeld rond concertwerking, sport, cultuur …) een sterker imago en groter jongerenbereik hebben.

Jeugdhuizen kunnen hun zichtbaarheid en uitstraling vergroten door naar buiten te treden. Er liggen heel wat kansen voor jeugdhuizen in buurtgericht (samenwerken met scholen, organisaties die tieners bereiken, ouders …) en vindplaatsgericht werken.

Door te bouwen aan een netwerk kan het jeugdhuis zich beter inbedden in de buurt en dat maakt het makkelijker om in te spelen op de noden en interesses van de verschillende jongerengroepen die er aanwezig zijn.

In Lokeren bewijst T-klub dat een vindplaatsgerichte werking een hefboom kan zijn voor een bredere werking en een breder bereik. Een vindplaatsgerichte jongerenwerker kan jongeren op straat aanspreken, horen wat hun interesse zijn en hen ondersteunen om zelf activiteiten op te zetten, eventueel met ondersteuning van partners (sportclubs, het jeugdhuis, de tienerwerking van de stad …). Zo treedt het jeugdhuis uit zijn gebouw en wordt het voor meer jongeren een relevante partner.

Daarnaast biedt de digitale wereld enorm veel kansen om een breed netwerk van jongeren en partners te creëren rond het jeugdhuis. De sociale media hebben communicatie enorm gedemocratiseerd. Ze geven de mogelijkheid om participatie en betrokkenheid te creëren via dialoog. Uiteraard vraagt dit meer dan ooit strategie en knowhow.

JOC Ieper is hier een mooi voorbeeld van. Het JOC verlegde zijn grenzen onder meer door de opstart van een concertwerking en door het opzetten van professioneel begeleidde kunstateliers voor jongeren. Anno 2013 hebben ze via een gerichte specialisatie en door samen te werken met deskundige partners (cultuurcentrum, lokale kunstenaars) een sterk profiel en imago opgebouwd als plaats waar jeugd, kunst en cultuur elkaar kruisen en samensmelten. Dit is maar één voorbeeld van hoe een jeugdhuis zichzelf op de kaart kan zetten door het maken van inhoudelijke keuzes en het opzetten van een gespecialiseerd aanbod op maat van jongeren. Alles hangt natuurlijk ook af van de context en de interesses van de potentiële doelgroepen. Andere jeugdhuizen, bijvoorbeeld een aantal jeugdhuizen voor en door etnische-culturele minderheden, kiezen voor het opzetten van een sterk uitgebouwd sportaanbod voor jongeren. 7 Door zich op die manier te profileren worden jeugdhuizen meer zichtbaar en interessanter voor allerhande partners in de buurt.

Een jeugdhuis met een sterk laagdrempelig sportaanbod kan een interessante partner zijn voor sportclubs, een jeugdhuis met een kunstproject is dan weer een interessant verhaal voor cultuurcentra uit de buurt. Dit alles kan zorgen voor een sterkere verankering, een scherper imago en grotere instroom van jongeren.

7. Formaat Magazine, maart 2013

Een jeugdhuis in je stad – Kansen voor het lokale bestuur Formaat

9

Dat sterkt ons in de overtuiging dat jeugdhuizen (zeker in centrum­steden) keuzes moeten maken en een stukje moeten specialiseren. Dat is kiezen voor een profiel. Ontmoeting moet de basis blijven, maar op dat fundament kan je verschillende ‘huisjes’ bouwen. Lokale overheden kunnen jeugdhuizen niet verplichten om bepaalde keuzes te maken, ze kunnen ze wel inspireren en stimuleren. Ze kunnen jeugdhuizen samenbrengen met mogelijke partners en hen via gerichte projectsubsidies kansen bieden tot experiment en vernieuwende activiteiten.

NOOD AAN PROFESSIONEEL KADER Het mag duidelijk zijn. Jeugdhuizen hebben een plaats in de stad. Ze kunnen jongeren een plaats bieden om samen uniek te zijn, om hun ding te doen en hun weg te vinden. De stedelijke context biedt jeugdhuizen ook heel wat kansen. Kansen die jeugd­ huizen in de toekomst zullen moeten grijpen om verder te groeien en hun doelstellingen te blijven realiseren.

Daarom hebben jeugdhuizen nood aan stabiliteit en een sterk leidinggevend kader. Er zijn grenzen aan de zelforganiserende kracht van jongeren en wat we kunnen verwachten van jonge vrijwilligers (administratie, wetgeving …). Formaat ziet sterke besturen als een belangrijke basis voor een sterk jeugdhuis. We zetten daarom in de komende jaren ook in op een sterk en uitgebalanceerd vormingsaanbod voor beginnende en ervaren bestuurders.

Daarnaast moeten we ook durven nadenken over de rol van en de nood aan professionele ondersteuning en tewerkstelling in de sector. Een beroepskracht kan het jeugdhuis continuïteit geven, kan jongeren ondersteunen bij het engagement dat ze opnemen en gerichte keuzes maken en projecten opzetten.

Projectmatige tewerkstelling kan een trigger zijn voor jeugd­ huizen om vernieuwende projecten te organiseren, om out of the box te denken en jongeren te ondersteunen om hun eigen projecten op te zetten in het jeugdhuis. Een beroepskracht kan ook voor verschillende jeugdhuizen werken en zo linken leggen tussen de verschillende werkingen.

10

Een jeugdhuis in je stad – Kansen voor het lokale bestuur Formaat

MAAK WERK VAN STERK JEUGDHUISWERK IN DE STAD

Jeugdhuiswerk in de stad is een boeiend verhaal. Een verhaal met veel mogelijkheden en wegen om in te slaan. Het lokaal jeugdbeleid kan daarin meer dan zijn steentje bijdragen. Om samen met de jeugdhuizen te bouwen aan sterk en innovatief jeugdhuiswerk in de stad.

Deze visietekst is een uitnodiging aan u om samen met de jeugdhuizen na te denken over jeugdhuiswerk in uw stad. Om samen te zoeken naar een match tussen de uitdagingen en kansen en zo de basis te leggen voor een gedragen beleid. Een beleid dat gelooft in jeugdhuiswerk in de stad en de stedelijke uitdagingen ombuigt in troeven voor de jeugdhuizen en hun jongeren.

Een jeugdhuis in je stad – Kansen voor het lokale bestuur Formaat

11

Met de steun van de Vlaamse Gemeenschap

Gedrukt op gerecycleerd papier

V.U.: Formaat vzw, De Wittestraat 2, 2600 Berchem / Tom Willox, Moerheide 9, 9220 Hamme