Jg10nr3 sterke vrouwen mei 2007 by Erasmix

Sterke Vrouwen drievoudige zakenvrouw van het jaar - non minister van gelijke kansen - seksuologe progressieve moslima - scheidsrechtster ontwikkelingshelpster - bodybuildster presidente van Liberia - prostituee �� negenvoudige mama - F16-pilote professor - kankerpatiënte

HET COMMUNIQUE Periodiek van het departement Communicatie Erasmushogeschool Brussel www.ehb.be - www.persopehb.be Jaargang 10, nummer 3, mei 2007 © foto Joost Goethals

Redactie en productie: professionele bachelor Journalistiek

journaliste - asielzoekster� ��

Sterke vrouwen gesprokkeld ... Ik ben zo onafhankelijk, Ik ben ontzettend handig, Ik dop mijn eigen boontjes, Ik kan mijn eigen giro’s doen, Ik repareer de klok, En ik herstel een stopcontact, En krijg niet eens een schok, Ik weet wat een obligatie is, En timmeren kan ik ook, Ik ben niet bang voor inbrekers, Ik neem gewoon een pook, Ik sta op mijn eigen benen, Ik kan mijn tellen passen, Ik ben zo evenwichtig, Ik ben vreselijk volwassen, Maar soms dan lig ik ‘s nachts een poosje wakker, En denk: oh was ik maar een beetje zwakker Annie M. G. Schmidt

Ik zoek een leuke sterke vrouw tussen de 33 en 45 jaar. Om lekker mee te babbelen, misschien een kroegje in te duiken en te genieten van elkaar. Verder vind ik het leuk om over mannen te roddelen van het leven te genieten. Ik ben een donkere vrouw en best stevig. Heb een typisch negerinfiguur en ben voor veel in. P.S. Geen mannen aub. www.dating.nu/forum

Op 18 september werd ik bijna tot het feminisme bekeerd. Op de Duitse verkiezingsavond gedroeg kanselier Gerhard Schröder zich als een horkerige dronkaard tegenover zijn vrouwelijke opponent Angela Merkel. Hij liet zijn ware, arrogante gezicht zien door Merkel volledig weg te lachen. Schröder is een opportunist die vrouwenrechten predikt maar er geen enkele in de praktijk omzet. Mijn bekering bleef achterwege, want de vrouw van Schröder, Doris, was nog erger. Ze zei in het weekblad Bunte dat Merkel geen leiderschapskwaliteiten bezit omdat ze ‘zoals veel academici kinderloos is’. Een schandalige opmerking van een first lady. Je zou verwachten dat de Duitse vrouwenbeweging, de groenen voorop, op haar achterste poten zou staan. Integendeel, de groene minister Renate Künast deed er nog een schepje bovenop en vergeleek Merkel met ‘een blijde kip op een doos met legbatterij-eieren’. Weer bleef het oorverdovend stil. Stel dat een man zoiets had gezegd? Alleen Alice Schwarzer, Duits boegbeeld van de tweede feministische golf, keurde de uitspraken af. In Duitsland prefereerden de meeste vrouwen niet Frau Merkel maar Herr Schröder, die vrouwen weglacht en bedriegt. De veelgeprezen ‘solidariteit onder vrouwen’ blijkt een mythe. Derk Jan Eppink

Henin speelde de finale in allevier de Grand Slams, won voor de derde keer Roland Garros en sloot dankzij haar eerste zege op de Masters haar superjaar af op de eerste plaats van de wereldranglijst. Henin, die al op jonge leeftijd haar moeder verloor en overhoop lag met haar vader, heeft zich altijd als een erg sterke vrouw getoond. Met karakter en wilskracht vocht ze tegen tal van tegenslagen op sportief vlak (heel wat blessures) en ook op persoonlijk vlak. www.hln.be

Vooreerst wil ik jullie allemaal bedanken voor het vertrouwen dat jullie in mij stellen. Voorzitter van Vrouw en maatschapij zijn is een hele klus. Ik zal jullie daarbij nodig hebben. Een dergelijk uitdaging aannemen doe ik niet rap rap. Natuurlijk heb ik ook getwijfeld. Maar ongelijkheid en armoede hebben een geslacht: 70% van de mensen die in armoede leven is vrouw. Dat past niet in mijn wereldbeeld. Vanuit die verontwaardiging wil ik mij inzetten. Hier staan is voor mij heel speciaal omdat ik in de voetsporen treed van sterke vrouwen voor wie ik bewondering heb en voor wie ik zelf heb gewerkt. Miet Smet, Sabine en Myriam hebben mij de weg gewezen in het gelijkekansen-thema. Ik heb nooit hun valiezen moeten dragen maar van hen wel veel bagage gekregen. V&M-voorzitster en CD&V-politica Els Van Hoof

Joanna J. Seibert, M.D., Professor of Radiology and Pediatrics, University of Iowa Hospitals and Clinics, University of Tennessee College of Medicine, director of pediatric radiology at Arkansas Children’s Hospital for twenty-five years Grandmother. Swimmer. Thanks dr. Seibert and photographer Sean Moorman (Little Rock, Arkansas) for your kind permission to use this strong picture. www.seanmoormanphoto.com (vervolg zie p. 27)

4 Wie is de sterkste? 5 Zuster Jeanne in India 6 Journaliste Frieda Joris 7 Kanker in de schoot 8 Lieten leidt de Lijn 9 Minister Van Brempt 10 Vrouwen blijven tetteren

11 Seksuologe Frida Bogaerts 12 Vrouw met ballen/vleugels 13 Sterke Sandra Waterschoot 14 President Johnson-Sirleaf 16 Professor Ingrid Daubechies 17 Voor Frie 18 België vrouwelijk/feminin

Sterke Vrouwen 19 Leven met X-chromosomen 20 Moslima tegen extremisme 22 Overleven zonder papieren 23 Ooit wist mama alles 24 Negen kinderen en een zaak 25 Patsy Sörensen over Eva 26 Ex-non klapt uit de biecht

Straffe madammen

rouwen zijn beter dan mannen, zegt mijn vriendin. Want vrouwen zijn niet bang om zich afhankelijk op te stellen, zegt ze. Vrouwen zijn beter in sociale contacten want ze leven zich meer in anderen in, proberen meer te begrijpen wat de ander wil. Vrouwen zijn betere teamspelers, beweert ze. Vrouwen hebben intuïtie. En vrouwen denken met hun hart, zegt ze tenslotte, mijn blonde schat. Vrouwen zijn niet beter dan mannen, is mijn reactie. Mannen willen hun eigen leven leiden, zeg ik. En vrouwen zijn slechtere teamspelers dan mannen, zeg ik, omdat vrouwen meer bezig zijn met het team dan met de prestatie van het team. En mannen denken met hun brein, zeg ik nog, terwijl mijn blik wordt getrokken door een vooroverbuigende Baywatch-babe. Die zijn niet echt, wijst zij meteen. Bron: http://home.wanadoo.nl/prettyblowy/vrouwen.html Ik ben niet zo’n vrouwenkenner. Dacht het ooit wel te zijn, gefascineerd als ik was door die verrukkelijke, soms ook beangstigende wezens. Maar niet dus. Wellicht heeft dat te maken met mijn ingewortelde man-zijn. Het gaat hier trouwens niet over mij, wel over madammen, al dan niet met een bontjas. Straffe madammen. Sterke vrouwen. Ralph Ellison begon de enige roman die hij bij leven publiceerde met I am an invisible man en won daarmee The National Book Award. Sterke vrouwen zijn even onzichtbaar/ontelbaar als druppels in de oceaan. Ze zijn er wel degelijk, met zeer, zéér velen; we hebben ze broodnodig en ze krijgen te weinig Awards. Toch gaan we vaak met een gemakzuchtige achteloosheid - of is het wat anders? blind makende arrogantie? pure domheid? aan megalomanie grenzende zelfgenoegzaamheid? - aan hen voorbij. Af en toe treden ze uit de coulissen en dan zijn we ze o zo dankbaar. Zelf heb ik ze graag ontmoet in ziekenkamers, aan vergadertafels, in de kleuter- en de hondenschool, het rentmeestershuis en de koeienstal, op café en op tv, in klaslokalen en sportzalen, in mijn en in hun huis… en telkens schrok ik van die verschroeiende, confronterende kracht. Omdat ze me raakte in datzelfde man-zijn? After all, a strong woman needs a man like a fish needs a bicycle, zeggen de Engelsen. Of zouden de Engelsen kunnen zeggen. Ik ken een vrouw die ik nu even Hilde noem, of nee: Ellen. Of gewoon bij haar echte naam Christiane. Helemaal alleen runde ze een cafeetje in Puurs dat pas sloot als de laatste klant het voor bekeken hield. Geen sjiek volk, maar een gezond-ruwe mix van truckers, arbeiders met poten aan hun lijf, voetbaltrainers op rust en een ongeregeld allegaartje van arme sloebers. Als het stempelgeld of pensioen op was stond er bij Christiane toch nog soep met brood klaar, Lange Guido bracht ze in zwaar gezegende toestand achterop haar brommertje naar huis en toen Gustje Groot Lawijt wreed tegen zijn goesting door zijn familie in rusthuis Gravensteen werd gestationeerd (volgens zijn kompanen ‘opgesloten’) ging zij en alleen zij hem bezoeken. Christiane was niet naar de Erasmushogeschool geweest. Terwijl ik op kot zat loste ze schepen in de Antwerpse haven. Dat deed ze tien jaar lang. Dokwerker onder de dokwerkers. Op een dag bleef de deur van het magazijn dicht. Er hing een briefje aan: stopzetting werkzaamheden, collectief ontslag. ‘Met dat ontslag kon ik leven, maar dat de baas voor wie ik zo hard gewerkt had ons de laan uitstuurde zonder ook maar één woord van dank, dat heeft me pijn gedaan’, vertelde ze me jaren geleden bij een laatste pint teveel. Mijn laatste pint teveel. Christiane dronk nooit alcohol en had op dat ogenblik al twee nachten haar bed niet gezien: vijf uur café sluiten, kuisen, douche en bakker, half acht open… Christiane bleef altijd rustig, bleef altijd lachen, stond steeds voor iedereen klaar. Haar zoon heeft nu het café overgenomen. Toffe gast met een leuke vrouw. Af en toe mag ik poefen. Christiane heeft eindelijk rust gevonden in een nine-to-five-job. En ze heeft een hond die straks één jaar wordt. Heel af en toe staat ze nog eens achter de toog. Dan vraag ik hoe het haar gaat. Het gaat goed, zegt ze me. Dat maakt me blij. Dit sterk magazine werd samengesteld door laatstejaarsstudenten Journalistiek, straffe vrouwen én mannen die ik vaak achter de veren heb gezeten maar die ik een bijzonder warm hart toedraag. Laat deze Special een ode zijn aan de Christiannen van deze wereld, rijk of arm, in de schaduw of in de spotlights. Laat het een kabouterstapje zijn in de eindeloze tocht naar écht gelijke kansen en - in afwachting - naar gepaste, wederzijdse waardering. En als dat allemaal teveel gevraagd is: laat dan op zijn minst het geweld ophouden. Nu. Maar hij is voor jou, Frie. Jij hoeft voor mij niet sterk te zijn. Word gewoon snel weer beter.

Patrick Pelgrims Lector Redactie - Opleidingshoofd Journalistiek © foto Joost Goethals

Het Communiqué

wie is de sterkste vrouw...?

Sanne Janssens

wee spitse blondines turen geconcentreerd naar een laptopschermpje. Ondertussen buigen enkele andere dames zich over massa’s teksten, staat er eentje een premature versie van deze Special aan een prikbord te ontleden en kirt een ander van pret, terwijl ze een arme hoofdredacteur allerlei onheuse dingen laat doen met een beha, onder het mom van fotoshoot. Waar dát toe leidde zie je hierboven, het resultaat van alle labeur samen ligt in je handen. Een Communiqué Special over Sterke Vrouwen. Je zou bijna kunnen zeggen: voor én door sterke vrouwen, ware het niet dat ook dat andere geslacht - zij het bescheiden - vertegenwoordigd was in de redactie. We waren met z’n drietjes, de mannen die wekenlang genoeglijk hebben vertoefd in de warme baarmoeder van deze special. We hebben ons nooit op de achtergrond gehouden, maar weten best wie er de laatste paar weken de plak heeft gezwaaid. En dat was dit keer niet de hoofdredacteur (lap, slechte punten!). Het is erg eenvoudig: als negen vrouwen je redactie rondzoemen, weet je als vent wel hoe laat het is. Maar om onze seksegenoten en hun voorspelbare uitingen van medelijden voor te zijn: néén, het was geen kakelkot, noch een feministische denktank of de Dolle Mina’s reborn. Wel integendeel, voor iemand die zoveel van het goddelijke geslacht houdt als ondergetekende is het stiekem meer genieten dan iets anders. Ach vrouwen, ze maken ons zo zot, meneer. En mogen wij, mannen, hen daar bij deze uitvoerig voor bedanken?

nze redactie zag er dit keer wel erg speciaal uit, met negen vrouwen en maar drie mannen. Even had ik mijn twijfels, maar onze mannelijke redactieleden hebben het dan toch overleefd. Meer nog, door mee te werken aan dit nummer van Het Communiqué Special hebben ze met ons meegevochten voor de vrouwenrechten. Tegenwoordig hebben wij vrouwen het al een stuk gemakkelijker dan in de tijd van onze grootouders, maar die rechten zijn er niet vanzelf gekomen. Bloed, zweet en tranen hebben strijdlustige feministen voor ons vergoten. Maar zelfs nu moeten vrouwen nog sterk in hun schoenen staan. In deze HC-special ‘Sterke Vrouwen’ hebben we geprobeerd om vrouwen aan het woord te laten die sterk zijn in elke zin van het woord. Onze selectie is niet van de poes. Grote en minder grote namen, ex-non, politica, journaliste, topsporter, minister, professor, moeder van negen en exprostituee, maar stuk voor stuk Sterk met een hoofdletter! En drie van onze journalisten stonden oog in oog met Ellen Johnson-Sirleaf, president van Liberia, tegelijk de eerste vrouwelijke Afrikaanse president! Ze kwamen terug met een ijzersterk interview. En in twee ‘Odes aan de vrouw’ worden deze fantastische – al zeg ik het zelf – bijna mythische wezens bezongen en in de bloemetjes gezet. Sterke vrouwen hebben elke pagina in dit Communiqué veroverd, door wie ze zijn en waren, door wat ze doen en deden. Leer hen kennen op deze bladzijden en kijk dan zelf om je heen. © Isabel Allaert You just might be surprised...

Hoofdredacteur

Multimediamanager

Beeldredactie

Taaladviseur

Mathieu Dams

Kim Van Campenhout

Bart Van Bael

Dirk Mampaey Met dank aan

Adjunct-Hoofdredactrice

Chef Reportage

Arianne Van Roy

Sanne Janssens

Gerlinde Ghijsens

Redactiesecretaris

Johan Charlier

Eind- & Fotoredacteur

Arianne Van Roy

Bart Van Bael

Robbie Delaere

Steven Vandenbergh

Correctoren

Algemeen Hoofdredacteur

Joost Goethals

Chef Lay-out

Daniëlla Arbyn

Patrick Pelgrims

Linda Van Ginckel

Christien van den Brink

Nathalie Torfs

Eindredacteur Lay-out

Aldo Verschuere

Frie Fets

Claudia Van den Houte

André Lapeere

http://www.sxc.hu/index.phtml

Sterke vrouwen

Strijd om rechten van Indiase vrouwen en kinderen Ze vindt zichzelf kritischer dan Moeder Theresa, kreeg een nominatie voor de Nobelprijs voor de Vrede en een Eredoctoraat aan de Katholieke Universiteit Leuven: zuster Jeanne Devos, een moeder voor zo’n 55 miljoen uitgebuite Indiase huisarbeidsters. Frie Fets

“

Ik kwam van het platteland, en Mumbai (sinds 1995 heet Bombay officieel Mumbai, red.) was zo verschrikkelijk groot. Het is alsof je in een kartonnen doos zit, zó dicht leven de mensen er op elkaar. Ik moest een nieuwe levensstijl aannemen. Wat ik in België altijd zo normaal vond, was in India heel raar. Ik moest met mijn handen leren eten, mocht geen zakdoek of toiletpapier gebruiken en leerde er op een matje slapen. Bovendien moest ik leren omgaan met de hoge temperaturen.” Jeanne Devos was achtentwintig toen ze naar India trok om er in een school voor personen met een handicap te werken. Via een studentenbeweging kwam ze in contact met vrouwenbewegingen en leerde zo de twee zwakste groepen binnen die vrouwenbewegingen kennen: de seksarbeidsters en huisbediendes. Jeanne Devos: “Toen de kleine Sunita (13) verkracht werd en een abortus moest laten uitvoeren, zonder te weten wat er gebeurde... Op dat moment voelde ik me persoonlijk diep geraakt en dat gaf me een sterk gevoel van urgency om groepen samen te brengen. Dat was meteen ook de aanzet van de beweging.” Zo ontstond in 1984 de National Domestic Workers Movement (NDWM). Een beweging die vanaf dan zou instaan voor het lot van zo’n 40 miljoen Indiase vrouwen en kinderen. “In het begin luisterde ik alleen maar naar die meisjes en vrouwen, ik wilde hen een stem geven. Ik liet hen hun verhaal vertellen, schreef het trouw op en las het in een volgende samenkomst voor waarop zij die tekst telkens weer aanvulden. Wat een verhalen, van pijn en uitbuiting, van gemis aan een thuis en van dromen van een vrij en waardig bestaan.” Uitbuiting, mishandeling en verkrachting zijn problemen die diep in de Indiase samenleving zijn geworteld.

“India is een land met veel armoede en tegelijk veel rijkdom. Daardoor denken de rijken dat ze de armen kunnen uitpersen. Ik word er nog altijd woedend van, dat er mannen zijn die het vanzelfsprekend vinden om een kind of vrouw te nemen, gewoon omdat die arm zijn of tot een lage kaste behoren”, aldus zuster

verkracht en opgehangen. Een lid van de NDWM ontdekte dit en na een betoging, extra televisiejournaals en vele interviews vond zo’n 70 procent van de Indiase bevolking dat de overheid mee verantwoordelijk was voor de dood van Sonu. “Het is erg dat het meer dan twintig jaar en nog een dood kind heeft geduurd, voor de politieke wereld wakker is geworden.” Volgens zuster Jeanne is deze wet meer dan een stap in de goede richting. Desondanks moet er nog heel wat veranderen, zowel op politiek als op economisch vlak. “We moeten blijven sensibiliseren. De kinderen moeten opgevangen worden en er

“

Wat een verhalen, van pijn en uitbuiting, van gemis aan een thuis en van dromen van een vrij en waardig bestaan”

Jeanne. Jonge meisjes worden door hun ouders uit noodzaak verkocht als huisslavinnen en komen terecht in welgestelde gezinnen om er dag in dag uit te koken, te wassen en op te ruimen. “Tien procent van de werkgevers mishandelt de kinderen die bij hen in dienst zijn. Sommigen worden uitgehongerd, misbruikt of zelfs vermoord.” Huisarbeid wordt niet als arbeid erkend. Daardoor is de arbeidswetgeving in India niet van toepassing op de huisarbeidsters. Ze zijn volledig overgeleverd aan de willekeur van hun werkgevers, en bevinden zich in een situatie van moderne slavernij. Jarenlang heeft de NDWM gevochten voor de rechten van huisarbeidsters. De Indiase regering zat ook niet echt te wachten op hun eigen Moeder Theresa. “Ik heb hard op mijn tanden gebeten. Het was er soms zo gevaarlijk dat ik een paar keer terug naar België ben moeten komen. Ze hebben geprobeerd mij van drugsbezit te beschuldigen, de movement op te doeken, ze hebben vanalles geprobeerd, maar niets is gelukt!” Integendeel, sinds kort is er een nieuwe wet in India die het verbiedt om kinderen jonger dan veertien jaar tewerk te stellen. De politieke doorbraak kwam er pas na de dood van Sonu. Ze werd

moeten meer scholen gebouwd worden. Een van de sterke punten van de beweging is onze opleiding tot animator. Slachtoffers worden opgeleid om anderen te helpen. Ze trekken naar het platteland om ook ouders in te lichten over de erbarmelijke omstandigheden waar hun kinderen in

terecht kunnen komen.” Jeanne is nu 71 maar nog lang niet uitgevochten. De NDWM telt ongeveer twee miljoen leden verspreid over heel India en vervult er een waakhondfunctie. Tot voor kort kon de situatie enkel aangeklaagd worden maar door de wet op de huisarbeid kunnen uitbuiters nu ook gestraft worden. Naast de huishoudsters zijn er nieuwe uitdagingen gevonden. De beweging wil opkomen voor de rechten van het Indiase ambassadepersoneel in het buitenland, net als voor au pairs en Indiase vrouwen die in het buitenland werken. In India wordt er nog elke dag gevochten voor de basisrechten van vrouwen en kinderen. Toch is Jeanne Devos niet misnoegd en hoopt ze dat Indiase vrouwen en kinderen ooit dezelfde rechten zullen hebben als de Westerse. “Ik kijk oprecht gelukkig naar de vrijgevochten vrouwen in de Westerse landen. Hoewel er nog altijd gestreden wordt voor gelijke kansen, vind ik de aandacht voor gelijke waarden even belangrijk. Westerse vrouwen mogen de strijd zeker niet opgeven. Ze moeten blijven dromen en solidair zijn met vrouwen elders in de wereld. Ons vrijwilligerswerk noem ik daarom bevrijding, daar mogen aan meewerken is een groot geschenk.”

Het Communiqué

“Borstkanker maakte me sterker” Ex-kankerpatiënte Frieda Joris (56) werkt al 36 jaar als journaliste bij Het Laatste Nieuws. Tijdens haar behandeling bleef ze haar wekelijkse columns voor de krant schrijven, die nadien werden gebundeld in het boek ‘Roodborstje. Leven met kanker’. Later schreef ze ook het verhaal van andere vrouwen neer in het boek ‘Ontboezemingen over borstkanker’.

Vindt u zichzelf een sterke vrouw? Ik vind mijzelf een sterkere vrouw dan ik ooit gedacht had. Borstkanker was mijn beproeving. Voordien dacht ik altijd: als mij zoiets overkomt dan ga ik in mijn zetel zitten en ween. Ik sluit mij af en kom niet meer buiten. Maar dat is uiteindelijk helemaal niet waar gebleken. Ik vocht zoals ik voor alles in mijn leven gevochten heb. En ik ben er zo doorgeraakt. Ik sta steviger in mijn schoenen dan voordien omdat ik nu weet dat ik sterk ben en tegen een stoot kan.

moet ik ze dat vertellen?’ Maar toen ik thuiskwam, wisten ze het dus al. Dan was het ergste al voorbij. Want ik ben een ongelooflijke optimist, altijd al geweest. En zij zeiden: ‘Je geraakt daar wel door. We gaan vechten en we gaan er samen voor.’ Ik was ook direct overtuigd: ‘Ik geraak daar door, ik moét daar door, dat zal lukken’. Heel pretentieus, want het had ook slecht kunnen aflopen. Het moeilijkste vond ik het aan mijn moeder vertellen. Want mijn moeder had al kanker. En haar dan vertellen dat haar dochter ook kanker had, daar zag ik enorm tegen op. Maar zelfs zij reageerde tamelijk sterk.

Wat ging er door u heen op het moment van de vaststelling? Toen de oncoloog zei dat ik kanker had, drong dat absoluut niet door. Ik heb toen heel koel gevraagd wat er moest gebeuren, maar meer ook niet. Ik ben daar buiten gegaan alsof het over iemand anders ging. En pas in mijn auto is het doorgedrongen. Ik heb eerst naar mijn man gebeld. Hij heeft onze twee zonen ingelicht en tegen dat ik thuis kwam, stonden zij er al om mij op te vangen. Dat is het moeilijkste, dat je denkt: ‘Hoe

Hebt u aan de dood gedacht? Even maar. Ik heb op het internet opgezocht wat mijn overlevingskansen waren. En dat viel lelijk tegen. Er zijn verschillende stadia in borstkanker. Bij mij was het uitgezaaid naar de lymfeklieren, dat vermindert de overlevingskansen. Ze �� werden net als mijn borst weggehaald. �� Als je dan leest dat je 60 procent overlevingskans hebt over vijf jaar, dan denk je toch ook: ‘40 procent van de mensen sterft eraan, dat is verdomd veel’. Ik ben gestopt met die opzoekingen

Claudia Van den Houte

want een cijfer of statistiek, dat zegt eigenlijk niks. Eén op de negen vrouwen krijgt borstkanker. Dus ik was dan toch ook maar die één op de negen. Hielpen de wekelijkse columns die u tijdens uw ziekte schreef voor Het Laatste Nieuws bij de verwerking? Ja. Voor mij was het ook een deel van de verwerking om mijn werk niet los te laten. Mijn werk, dat was mijn band met het normale leven. Je komt echt in een ziekenhuissfeer, in een ziekenhuis waar je eerst moet blijven en daarna alle dagen naartoe moet voor behandelingen. Dat is een heel gesloten wereldje waar je je niet in thuis voelt. Want je beschouwt jezelf nooit echt als een zieke, ik tenminste toch niet. En die columns schrijven, dat was mijn werk van elke week. Ik moet zeggen: op het einde woog dat wel heel zwaar. Maar geestelijk was dat ook echt goed voor mij. En ik heb zoveel reacties gekregen van mensen die allemaal in dezelfde situatie zaten. Dat heeft mij enorm gesteund. Waarin verschilt ‘Ontboezemingen over borstkanker’ met ‘Roodborstje. Leven met kanker’? In het begin dacht ik: ‘ik schrijf mijn verhaal één keer, dat was in het boek Roodborstje, en dan stop ik’. Maar ik hoorde dat er zoveel mensen iets aan hadden. Toen ik voordrachten gaf – ik doe dat af en toe wel eens – hoorde ik verhalen van mensen die er veel erger aan toe waren dan ik. Vrouwen die niet genoeg geld hadden, alleenstaande moeders met kleine kinderen,… Sla er je dan maar door, hé. De Standaard Uitgeverij heeft mij toen gevraagd of ik dat voor hen nog eens wou doen. Ja, dacht ik, niet meer zozeer mijn verhaal, maar dat van al die andere vrouwen ook. En dat is wat ik gedaan heb: mijn verhaal verweven met andere verhalen. Maar nu is het gedaan, nu is de cirkel rond. Ik ga nog boeken schrijven, maar dan over andere dingen. Denkt u dat uw boeken steun kunnen bieden aan mensen die in de-

zelfde situatie zitten? Ik hoor van wel. En dat was mijn bedoeling uiteindelijk. Het is ook naar familie en vrienden toe geschreven. Want als je een gezond leven hebt, realiseer je je soms niet wat een patiënt nodig heeft. En dat zijn heel kleine dingen. Dat is aandacht, dat zijn telefoontjes, dat is blijven ondersteunen. Mensen moeten contact blijven houden. Ik heb daar geluk mee gehad, bij anderen stel ik vast dat ze na twee maanden stilletjes afhaken. Maar ook kleine dingen zijn belangrijk. Als mensen op bezoek gaan bij iemand die ziek is, brengen ze bloemen mee. Maar als je chemotherapie krijgt, is je geur en smaak helemaal anders, dus die bloemen stinken echt. Waar je een kankerpatiënt wel een plezier mee doet, dat zijn domme dingen waar een gezond mens niet aan denkt. Zoals bijvoorbeeld propere lakens leggen op een bed. Is uw leven erg veranderd sinds u borstkanker kreeg? Het is een hel om door te gaan, laat dat duidelijk zijn. Maar het heeft mij veel sterker gemaakt, ik sta veel steviger in m’n schoenen. Ik zal niet slecht gezind worden door kleinigheden, die raken mij niet meer. En ik geniet veel meer van de dag zelf. Als ik onder mijnen perenboom zit met een boekje, dan mag de wereld vergaan, ik zit daar goed. Ik ben in zekere zin veel gelukkiger geworden omdat ik blij ben met mijn leven. Dat was ik vroeger ook, maar ik stond er niet bij stil. Ik raasde almaar verder. Ik werk waarschijnlijk veel harder dan voordien maar dan wel omdat ik het wil en graag doe. Welke raad zou u geven aan vrouwen met borstkanker? De zon zien schijnen achter de wolken. Het is niet hopeloos hé. Het is gewoon een hele donkere en moeilijke periode, maar daarachter ligt een meer dan volwaardig leven. Doordat je herinnerd wordt aan het feit dat je leven niet eindeloos gaat duren, ben je je bewuster van al wat er nu gebeurt. En je stelt de dingen ook niet uit. Als ik en mijn man zeggen ‘we zullen eens een weekendje naar Barcelona gaan’, dan boeken we dat weekendje Barcelona ook echt. Terwijl we vroeger eerder zouden gezegd hebben ‘we zullen dat in de zomer wel doen.’

Sterke vrouwen

Bij Linda (50) werd in de zomer van 2006 baarmoederhalskanker vastgesteld. In november is ze geopereerd. De chemotherapie is net achter de rug en de levenslustige vrouw hoopt nu op een vlotte genezing. In afwachting blijft ze positief denken: “Ik focus me op iets anders, om niet zwaarmoedig te worden.” Daniëlla Arbyn

oen Linda jong was bestond er nog geen vaccin tegen baarmoederhalskanker. De enige manier om de ziekte vroegtijdig op te sporen, was een jaarlijks bezoek aan de gynaecoloog om een uitstrijkje te laten nemen. Maar dat heeft Linda nagelaten. In juni 2006 kreeg ze slecht nieuws: baarmoederhalskanker. “Ik had al een maand lang zware bloedingen. De huisarts verwees me door voor een uitstrijkje. Later volgde een biopsie (een operatie waarbij een stukje weefsel wordt weggesneden voor verder onderzoek, red.). Hierdoor kon worden vastgesteld of het ging om een ontsteking, een goedaardig gezwel of kanker. Al snel bleek het om dat laatste te gaan. Een behandeling was dus noodzakelijk.” Dacht u dat u ging sterven? Ik heb er even bij stilgestaan, maar ik ging ervan uit dat alles in orde zou komen. Zo ben ik nu eenmaal ingesteld. Ik kan ook goed dingen verbergen voor de buitenwereld. Ik focus me op iets anders. Voor mij is er genoeg afleiding waardoor ik niet al te zwaarmoedig word. Maar toen ze zeiden dat het om een kwaadaardig gezwel ging, kreeg ik toch wel een zware slag. Hoe reageerde uw omgeving daarop? Mijn dochter kon er het moeilijkst mee om. Haar vriend en ik zijn de enigen die ze nog heeft. Ze kent me weliswaar als iemand die alles doorstaat, maar toen vreesde ze het ergste. Haar vader stierf een tiental jaar geleden. Toen ze wist van mijn ziekte heeft zij trouwens ook snel een uitstrijkje laten nemen. Ik ben areamanager bij een bedrijf.

kanker in de schoot Toen ik mijn collega’s op de hoogte bracht van mijn ziekte vingen ze me heel goed op. Ik krijg nu genoeg tijd om de ziekte te bestrijden en als ik genezen ben, kan ik terug mijn werk hernemen. Het is niet eenvoudig om als alleenstaande vrouw zonder werk te vallen. Hoe verliep de bestrijding van de kanker? De chemotherapie is vrij goed verlopen. Ik had weinig of geen haarverlies. Voor de rest had ik enkel een beetje zuur in mijn maag. Mijn lichaam was blijkbaar sterk genoeg. Daarna volgde de operatie. Mijn baarmoeder en eierstokken zijn volledig verwijderd. Nu moet ik een week wachten en dan volgt een analyse om te zien of er nog bestraald moet worden. Dus het is even wachten, maar ik heb er alle vertrouwen in. Genezing Je bent nu een vrouw zonder baarmoeder. Hoe voelt dat? (Lacht) Ik ben een vijftigjarige vrouw, heb al een kind en ben veel te oud

om er nog te krijgen. Voor mij is mijn genezing het voornaamste. Tegenwoordig sterven zo veel mensen aan kanker. Ik ben al dankbaar dat ik in leven blijf. Ook al is dat ten koste van mijn baarmoeder. Indien u jonger was, zou u zich dan laten vaccineren? Ik denk het niet. Het is pas op het moment dat je met iets geconfronteerd wordt dat je erover begint na te denken. Als iemand in mijn omgeving die kanker zou gekregen hebben, dan was ik misschien op tijd naar de dokter geweest. Moeten meisjes zich nu allemaal laten vaccineren? Ik zou zo’n spuitje wel aanraden, maar wat met gezinnen die meerdere dochters hebben? Waar moeten die het geld vandaan halen? Als het vaccin zekerheid zou bieden en als de overheid financieel tussenbeide �� zou komen, dan moet het een verplichte vaccinatie zijn! Een 49-jarige vriendin van mij heeft ook baarmoederhalskanker. Maar bij haar is het volledig

uitgezaaid. Zij kan niet meer hopen op genezing. Wat heeft u doorheen deze zware periode geholpen? Vooral de steun van mijn familie en vrienden. Ze bleven altijd positief denken. De mensen in mijn omgeving zijn zeer vriendelijk en dat helpt bij de genezing. De getuige in dit artikel wil anoniem blijven en daarom werd er een fictieve naam gebruikt.

Jaarlijks sterven 270 vrouwen in België aan baarmoederhalskanker. Het aantal slachtoffers zou dalen, indien meisjes nog voor hun eerste seksuele contact gevaccineerd worden tegen het virus. De ideale vaccinatieleeftijd schommelt tussen 9 en 15 jaar. De vaccinatie zou volgens de sector best gekoppeld worden aan andere gangbare vaccinaties die op 12-jarige leeftijd gegeven worden, tijdens medische onderzoeken op school.

Het Communiqué

Drie keer op rij werd ze door het magazine Trends verkozen tot Zakenvrouw van het Jaar. Zelf weet ze de titel goed te relativeren. Als vrouwelijke directeur-generaal van De Lijn kwam Ingrid Lieten al meermaals in de media, laatst nog met de quota voor vrouwen en allochtonen die ze bij De Lijn wil invoeren. Ondanks deze veeleisende functie en haar betrokkenheid bij vele andere organisaties, had ze toch even tijd voor een interview met Het Communiqué. Claudia Van den Houte Nathalie Torfs

U bent door Trends drie keer op rij uitgeroepen tot Zakenvrouw van het Jaar, waaraan dankt u dat? Ik denk dat je zo’n titel moet relativeren. Het gaat vooral over de machtigste zakenvrouw. Er zijn criteria binnen Trends om te kijken hoeveel macht je zogezegd hebt. De Lijn is een groot bedrijf met een groot budget en veel personeelsleden. We werken bovendien binnen een politieke context. En in het bedrijf werden er dit jaar enkele veranderingen doorgevoerd, ook op politiek vlak. Ik denk dat het te danken is aan een combinatie van al die factoren dat ik Zakenvrouw van het Jaar geworden ben.

carrosserie of als elektricien. Welke veranderingen wilt u doorvoeren om de streefcijfers te bereiken? Ik denk dat we vooral moeten zorgen dat we een lagere drempel toepassen, dat we duidelijk uitnodigend zijn naar vrouwen en allochtonen toe. We moeten duidelijk informeren over de mogelijkheden binnen ons bedrijf om een job te vinden en daarvoor moeten we andere kanalen gebruiken. Waarin verschilt de aanpak van een vrouwelijke directeur-generaal ten opzichte van een mannelijke? Ik denk dat je vooral moet spreken over een directeur-generaal met meer vrouwelijke dan mannelijke eigenschappen. Vrouwen leggen meer nadruk op het relationele en op het

Wat betekent deze titel voor u?

empathische. Dat is belangrijk in een

De titel heeft voor- maar ook nadelen. Het is goed voor de uitstraling van het bedrijf en helpt om nieuwe mensen aan te trekken. Maar de medaille heeft ook een keerzijde, je bent kwetsbaarder; hoge bomen vangen veel wind. Het levert een dubbel gevoel op.

groot bedrijf waar veel veranderingen worden doorgevoerd. Gewoon een plan dicteren werkt niet. Ik denk dat een manager met veel vrouwelijke eigenschappen dat eerder aanvoelt, wat natuurlijk een voordeel is. Nogmaals, het gaat niet alleen om het verschil tussen mannen en vrouwen, maar vooral om een manager met meer vrouwelijke dan mannelijke eigenschappen.

Lieten leidt De Lijn Heeft u al streefcijfers in gedachten voor de tewerkstelling van vrouwen in het kader van de quota? We proberen cijfers op te maken afhankelijk van de regio en van de soorten functies. Voor de ene regio is het moeilijker dan voor de andere om vrouwen en allochtonen aan te trekken. Het is moeilijker om allochtone buschauffeurs te vinden in West-Vlaanderen dan in Antwerpen of Limburg, omdat er daar minder allochtonen zijn. En het is heel moeilijk om vrouwen te vinden voor technische beroepen. Er zijn veel te weinig of geen vrouwen die afstuderen in de

Wat raadt u andere vrouwen aan die net als u een leidinggevende functie binnen een bedrijf willen verwerven? Geloof en vertrouwen in jezelf hebben en kansen grijpen. Veel vrouwen aarzelen nog te vaak en twijfelen aan zichzelf. Dat is wel typisch voor een vrouw. Mannen hebben dat niet zo snel. Krijgt u wel eens te maken met vooroordelen of clichés in uw beroep?

Soms. Dat is vooral wanneer je nieuw bent in een bepaald gezelschap. In het begin voel je aan dat ze je gering inschatten. Maar dat gaat meestal weg als je je in een vergadering of in die omgeving bewijst. Dan zien ze meestal dat je wel wat te zeggen hebt. Uiteindelijk gaan die vooroordelen of clichés vlug weg. Valt dit beroep gemakkelijk te combineren met een gezin? Neen, dat is niet gemakkelijk. Maar dat gaat. Het is een beetje te vergelijken met andere mensen die twee jobs, een gezin en moeilijke werkuren hebben. Dus het is een kwestie van organiseren, maar ook aanvaarden dat je niet alles kan doen. Heeft u naast die vele functies nog tijd voor ontspanning? Tijdens de week niet, in het weekend gelukkig wel. Die tijd wordt vooral voor de kinderen vrijgehouden. Ik

heb twee voetballers, we gaan dus naar matchen kijken. Wat �� ik ook graag doe is paardrijden. Ondanks het feit dat je veel vreugde uit je werk haalt, moet je wel aanvaarden dat je ook dingen moet opgeven die je graag doet. Wie is volgens u de sterkste vrouw? Vrouwen die zich kunnen handhaven in de politiek, dat zijn heel sterke vrouwen. De politieke wereld is volgens mij nog harder dan de zakelijke wereld. Vrouwen die aan de politieke top in verschillende landen meedraaien, of meegedraaid hebben, zijn voor mij sterke vrouwen. Ik denk bijvoorbeeld aan Hillary Clinton, Condoleezza Rice en Angela Merkel. In de Belgische politiek heb je dan weer Freya Van den Bossche en Laurette Onkelinx. Je moet toch wel sterk zijn om je in die door en door mannelijke omgeving te handhaven.

Sterke vrouwen

“Mobiliteit is mannenbastion”

De politiek als exclusief mannenwereldje is anno 2007 geschiedenis, nu dames als Freya Van den Bossche (sp.a), Inge Vervotte (CD&V) en Laurette Onkelinx (PS) een stevig woordje meepraten. Maar krijgen vrouwen behalve gelijke rechten ook altijd gelijke kansen? Sterke vrouw en Vlaams minister van Gelijke Kansen Kathleen Van Brempt (sp.a) denkt van niet. Christien Van den Brink

Wilde u als jong meisje direct de politiek in? Ik heb lange tijd achter de schermen in de politiek gewerkt. Dus in mijn naaste omgeving was men er aan gewend dat ik ermee bezig was. Na lang aandringen ben ik op een lijst gaan staan en ben ik als opvolgster in het Europees Parlement beland. Mijn omgeving moest zich toen aanpassen, want je krijgt dan mediabelangstelling. Maar de grote schok is gekomen op het moment dat ik mijn intrede heb gedaan in de federale regering als staatssecretaris. Vanaf toen zagen mijn naasten mij meer in de media dan in het echt. Toch steunen ze mij voor 100 procent. Wilde u als politica meteen iets betekenen voor vrouwen? Ik ben er als vrouw in een mannenwereld altijd wel gevoelig voor geweest. In mijn kabinet heb ik altijd evenveel kansen willen geven aan vrouwen. Maar het is vooral door

uur per week aan het huishouden, mannen maar 14,5 uur. Tijdskrediet wordt door 9 procent van de vrouwelijke loontrekkenden opgenomen. Slechts 2,9 procent van de mannen maakt hiervan gebruik. De partners zouden de huishoudelijke taken beter moeten verdelen onder elkaar. Het project MV United wil daar concreet op inspelen. (zie kaderstuk, red.) Hoe zit dat dan bij u thuis? Wie kookt er, wie wast er? Ik heb een zeer goede poetshulp. Dat hebben we wel nodig, mijn partner en ikzelf werken allebei fulltime. Maar koken, dat doe ik wel graag. In het weekend kan ik daar echt van genieten. U hebt maatregelen genomen om meer vrouwen in de politiek te krijgen. Was dat echt zo nodig? Ja. In de politiek moesten er gewoon meer vrouwen instromen. Ik heb samen met mijn collega-minister Marino Keulen quota ingevoerd voor de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen. Er moesten vijftig procent man-

wen in de gemeenteraden verkozen, dat is 33 procent van het totaal. In 2000 waren dat er 1.980 of 27 procent van het totaal. Vlaanderen telt dus 477 vrouwelijke gemeenteraadsleden extra. U houdt zich ook bezig met moslimvrouwen in Vlaanderen. Met welke gendergebonden problemen hebben zij te kampen? Moslimvrouwen hebben een dubbele emancipatiestrijd te voeren. Enerzijds als vrouw ten opzichte van hun eigen gezin, anderzijds als allochtoon in de ruime samenleving. En dat maakt het voor hen soms moeilijk. Vorig jaar heb ik gesprekken gevoerd met allochtone vrouwen. Daaruit is een kalender voortgevloeid met hun verhalen. Als antwoord op de nood aan positieve beeldvorming van de Vlaamse allochtone gemeenschap hebben we de mediacampagne MIRA (zie kaderstuk, red.) opgezet. Integratie en inburgering zijn loze woorden als er geen werk wordt gemaakt van een gelijkwaardige deelname van allochtonen aan de arbeidsmarkt.

MV United is een project om gelijke kansen voor mannen en vrouwen, op de arbeidsmarkt en thuis, op de agenda te zetten. Onder andere twee tv-programma’s op Eén, twee magazines en een website moeten mensen ertoe aanzetten om te praten over gelijke kansen op het werk en thuis. www.mv-united.be MIRA MIRA staat voor Mediacampagne rond Interculturaliteit in Relatie tot de Arbeidsmarkt en wil de arbeidsmarktpositie van allochtone vrouwen versterken met een sensibilisatiecampagne. Het project omvat onder meer een acteursopleiding voor allochtone jongeren, een kortfilm en een studiedag. Emma (VRT) De telenovelle ‘Emma’ is daily dedicated fiction (DDF), fictie waarbij een maatschappelijk relevant thema centraal staat. Bij ‘Emma’ is dat ‘gelijke kansen voor iedereen’. De reeks bestaat uit 110 afleveringen en wordt uitgezonden op Eén. ‘Emma’ vertelt het verhaal van twee jonge vrouwen die samen de obstakels op de arbeidsmarkt overwinnen en aan de slag gaan bij een tv-productiehuis, met alle gevolgen vandien...

“

Quota zijn een noodzakelijk kwaad. Ik zou ze later ook graag weer afschaffen.”

mijn bevoegdheid Gelijke Kansen dat ik er nu volop mee bezig ben. Met mijn functie probeer ik ook anderen te overtuigen van de noodzaak van een goed genderbeleid. Politiek is dus nog steeds een mannenwereld? Bij het kabinet Mobiliteit is dat zeker het geval. Mobiliteit is nog een mannenbastion. En dat moeten we absoluut doorbreken. Want het is niet goed om enkel mannen onze mobiliteit te laten bepalen. Vrouwen zullen verkeersveiligheid of milieu sneller op de agenda zetten. Het traditionele rolpatroon is dus nog niet doorbroken? Vrouwen besteden gemiddeld 24,5

nen en vijftig procent vrouwen op de lijsten staan. En bij de top drie mochten niet enkel mannen staan. We hebben hier niet overal applaus voor gekregen. Maar ik ben er rotsvast van overtuigd dat de quota een noodzakelijk kwaad zijn. Je hebt ze nodig om de instroom van vrouwen vooruit te helpen, want vanzelf lukt het niet. En ik zou ze later ook graag weer afschaffen. Op het moment dat er genoeg vrouwen ingestroomd zijn. En hebben de quota gewerkt? Ja, dat bewijzen de cijfers. Het aantal vrouwen dat op 8 oktober werd verkozen in de gemeenteraden is betekenisvol gestegen in vergelijking met de lokale verkiezingen van 2000. Er werden in Vlaanderen 2.457 vrou-

Het Communiqué

Trap eens een open deur in:

vrouwen kunnen het Écht veel beter uitleggen

‘Vrouwen hé, die blijven tetteren’, ‘mannen, die hebben al pijn als ze nog maar een spuit zien’, ‘wij zijn ontegensprekelijk het sterkste geslacht’: het zijn maar enkele van de clichés die als munitie dienen in de discussie over de verschillen tussen man en vrouw. Maar kloppen ze wel? De hersenen van de man tellen minder verbindingen waardoor ze zich maar op één specifieke taak kunnen concentreren. Vrouwen kunnen verschillende zaken met elkaar in verband brengen en dingen tegelijk doen omdat ze hun twee hersenhelften samen gebruiken. Een vrouw kan gemakkelijk tegelijkertijd luisteren, lezen en haar oorringen insteken. Een man daarentegen… Doordat ze

man zich op de prooi en liet hij zich niet afleiden door de omgeving. De oervrouw hield dan weer de groep in de gaten en was eerder geneigd om elk detail of verandering in de groep op te merken, om zo haar nest te beschermen.

De oervrouw Evolutietheorieën brengen ons terug naar de prehistorie, waarin ze de jagende man en de zorgende vrouw beschrijven. De jager nam pijl en boog, trotseerde wilde dieren en keerde terug naar huis met eten voor vrouw en kinderen. De vrouw ontfermde zich intussen over het familiale nest. Daaruit zou onder andere volgen dat jongens eerder met zwaarden en geweren spelen en meisjes met poppen. Meisjes vervullen namelijk de verzorgende functie.

zo goed verbanden kan leggen, zal een vrouw sneller lichaamstaal en gesproken taal met elkaar verbinden. Liegen tegen een vrouw is dus moeilijker dan tegen een man.

De hersenen Er zijn opvallende verschillen tussen de hersenen van een man en een vrouw. Tussen onze linker- en rechterhersenhelft bevindt zich een verbinding, het corpus callosum. Die verbinding laat de ene helft van de hersenen met de andere communiceren en informatie uitwisselen. Het corpus callosum is bij vrouwelijke hersenen heel wat dikker dan bij de mannelijke, waardoor tot dertig procent meer verbindingen tussen de hersenhelften worden gemaakt. Dit zorgt ervoor dat vrouwen op intuïtief niveau snelle en precieze beoordelingen kunnen maken.

Vrouwen zien alles Een vrouw heeft iedereen zien binnenkomen in de zaal. Elke blik in haar richting merkt ze op. Dit ligt niet aan de nieuwsgierigheid van vrouwen, maar aan hun gezichtsveld. Vrouwen kijken anders dan mannen. Zo hebben ze een breder blikveld: hun perifere gezichtsveld is 180 graden breed. Daardoor zien ze sneller dingen die links en rechts van de ogen gebeuren. Een man heeft een tunnelvisie en ziet enkel wat voor hem gebeurt. Ook dit verschil wordt soms teruggevoerd op de taakverdeling tussen man en vrouw in de oertijd. Als jager concentreerde de

is een vrouwtje rond de ovulatie gevoeliger voor de geur van mannetjes. Bij mensen is dit ook het geval. Vrouwen zijn rond de eisprong het gevoeligst voor geuren. Ze kunnen bepaalde geuren beter waarnemen dan mannen. Het hoofdpersonage in Süskinds roman ‘Het Parfum’ had dus eigenlijk een vrouw moeten zijn.

Gerlinde Ghijsens

ature of nurture? Het blijft menig onderzoeker bezighouden. Het is ontegensprekelijk dat er verschillen zijn tussen de seksen. Maar zijn deze biologisch of ligt het aan de eigenschappen die we zelf aan een jongen of meisje toeschrijven, en die op hun beurt onze opvoeding beïnvloeden? Grasduinen in de vele beschikbare bronnen levert evenveel analyses op over de verschillen.

Vrouwen ruiken beter De reukzin speelt een belangrijke rol bij de aantrekkingskracht. Bij dieren

Vrouwen kunnen het beter uitleggen Mannen hebben vaker verbale problemen: stotteren komt vier maal meer voor bij hen dan bij vrouwen. Er zijn meer mannen die met dyslexie te maken krijgen. Verbaal zijn vrouwen superieur. Medici uit Belfast, zo bleek uit het boek ‘De andere sekse’ van Desmond Morris, stelden vast dat vrouwelijke foetussen langduriger en meer mondbewegingen ma-

ken dan mannelijke. Kleine meisjes kunnen ook complexere woordconstructies maken dan hun mannelijke leeftijdsgenoten. Vrouwen leven langer In 1997 werd de Vlaamse vrouw gemiddeld 81 jaar, anno 2003 was dat 82,3 jaar. Uit statistieken blijkt dat de Vlaamse vrouw gemiddeld 5,66 jaar langer leeft dan de Vlaamse man.

Die haalt zijn achterstand in. Maar vertel dat vooral niet aan hemzelf. Desmond Morris, De andere sekse: waarin mannen en vrouwen verschillen, Van Holkema & Warendorf, 1997, 254 p. Anne Moir e.a., Het grote verschil tussen man en vrouw: waarom de hersenstructuur mannen en vrouwen zo verschillend maakt, Zomer & Keuning, 1990, 224 p. John Gray, Mannen komen van Mars, Vrouwen van Venus, Het Spectrum, 1995, 284 p. Rosalind Barnett, Caryl Rivers, Bij gelijke geschiktheid: waarom mannen en vrouwen hetzelfde zijn, Archipel, 2005, 320 p.

Sterke vrouwen

Seksuologe Frida Bogaerts:

“KLAARKOMEN IS NIET HET HOOGTEPUNT”

Het plafond, het plafond. Hoelang moet ik er nog naar kijken? Ik ken zijn vlekken, zie een spijker half erin geslagen. Zal ik een boek erbij pakken, de televisie aanzetten? Even dreig ik te geeuwen, maar gelukkig kan ik het nog net onderdrukken. Ik wil niet onbeleefd lijken, de jongen zou nog onzeker worden van zijn eigen gestuntel. Het liefdesspel stopt, wanneer zijn climax is bereikt. Ik was nog lang niet klaar, nog niet eens begonnen. Maar ik zwijg erover, heb geen zin meer. De wereld is een oneerlijke planeet. Christien van den Brink

aar het is tijd voor de harde waarheid. Een goed boek is beter dan gewone seks. Ik ga bij wijze van spreken liever flink tennissen

Frida Bogaerts, pedagoge en seksuologe: “De meeste mannen zijn doelgericht en voelen dat ze moeten presteren. Klaarkomen is een bekroning op hun werk in bed. De meeste mannen denken dat ze hun vrouw

De gemiddelde woensdagavondseks is om bij in slaap te vallen, vibrators zijn alleen maar speeltjes die geld in het laatje brengen, de g-spot is verzonnen dan dat ik mij lichamelijk inleef in erotische situaties om het zo maar te zeggen. Kun je rummikuppen? Dan ben je waarschijnlijk een nerd, maar beleef ik nog passionelere nachten met je, dan dat ik weer saai de Kamasutra-afbeelding op pagina 43 naboots. Als je begrijpt wat ik bedoel. Seks is door mannen verzonnen en voor mannen gemaakt. De gemiddelde woensdagavondseks is om bij in slaap te vallen, vibrators zijn alleen maar speeltjes die geld in het laatje brengen, de g-spot verzonnen om vrouwen die hem nog niet hebben ontdekt een ongelooflijk complex aan te praten. Nee, de meeste vrouwen komen niet vaginaal klaar en nee, de meeste mannen hebben daar geen idee van. De seksbeleving van mannen en vrouwen is zo totaal verschillend dat het moeilijk is, zeg maar onmogelijk, om daar gelijktijdig plezier aan te beleven. Hoewel, onmogelijk?

ook moeten laten klaarkomen, vaak omdat ze bevestiging nodig hebben. ‘Ik kan mijn vrouw laten genieten, ik ben een goede minnaar.’ Let wel, ik wil geen algemene conclusies trekken. In veel gevallen is het seksleven van stellen bijzonder goed! Maar er zijn nog veel verbeterpunten.”

gefrustreerd zelfs, want één derde van de vrouwen komt maar klaar tijdens het vrijen zelf. Eén derde van de vrouwen komt zelfs helemaal niet

“

vrouw. De pornoactrice is de vrouw zoals de man ze graag wil zien. Een ideaalbeeld, dat niet bestaat. Vrouwen die precies doen wat mannen

De pornoactrice is de vrouw zoals de man ze graag wil zien”

klaar. Het beeld dat in bladen bestaat is dus heel bedrieglijk, het geeft de vrouw het gevoel dat ze abnormaal is. Het klinkt tegenstrijdig, maar een vrouw kan ook genieten zonder dat ze klaarkomt. Vrijen doet ze met haar hele lichaam, het orgasme speelt zich meer af in haar hoofd. Daarbij is het belangrijk dat ze zich goed voelt bij haar partner en dat ze goed in haar vel zit. Het emotionele contact moet primeren. Klaarkomen is dus niet het hoogtepunt. Seks is te veel een sport geworden, waarbij scoren ons belangrijkste doel is geworden. Dat werkt misschien voor mannen, maar voor de meeste vrouwen werkt dat juist omgekeerd.” De bladen doen anders vermoeden. Vrouwen worden afgebeeld als verleidster. Ook de porno-industrie speelt een kwalijke rol in de beeldvorming over de vrouw. “Die porno-industrie geeft een zeer fout beeld van de hedendaagse

willen en daar nog eens verschrikkelijk opgewonden van raken, een natte droom voor iedere man. Helaas denken nog veel vrouwen dat ze aan dit beeld moeten voldoen.” Mannen weten dus niet wat vrouwen willen. Maar zijn vrouwen daar wel duidelijk genoeg over? “Voor de vrouw is het belangrijk dat haar relatie goed is, dat ze zich veilig voelt bij haar partner. Pas dan kan er verbetering komen in haar seksuele leven. Het overleg tussen de lakens is zo essentieel, het accepteren van elkaars verschillen hoort daar ook bij.” We moeten dus niet meer investeren in grappige seksspeeltjes, wel in betere sekstalk. Even overleggen wat we willen en pas daarna aan de slag gaan, zoiets kan ons seksleven drastisch verbeteren. En dat alles in een verstandhouding van liefde. Orgasme(n) faken? Dat hoort bij pornosterren, en niet meer tussen onze eigen lakens!

Ook vrouwen krijgen steeds meer het idee dat klaarkomen heel belangrijk is geworden. In bijna alle vrouwenbladen staat er uitgebreid uitgelegd welke vibrator welke g-plek stimuleert en hoe je je Kamasutraal kunt laten bevredigen tijdens het afwassen. “Vrouwen kunnen daar heel moe van worden,

Het Communiqué

Vrouwen in een mannenwereld Vrouw met ballen

Vrouw met vleugels

‘Ga toch breien of de afwas doen’, krijgt ze naar het hoofd geslingerd van opgejutte mannelijke supporters. “Maar ik sta liever op het voetbalveld”, antwoordt Carla De Boeck dan lachend. De vrouwelijke scheidrechter deelt al 23 jaar gele en rode kaarten uit in binnen- en buitenland.

Wat hebben Dan Cooper, Buck Danny, Tom Cruise in Top Gun en Joke Marcoen gemeen? Hun geslacht alvast niet, de wil om piloot te worden des te meer. Joke is 23 en zit in het laatste jaar polytechniek aan de Koninklijke Militaire School (KMS) in Brussel.

Gerlinde Ghijsens

elgië telt slechts twee vrouwelijke internationale arbiters. “Het is hard! Mannelijke scheidsrechters krijgen alleen commentaar van de supporters, wij vrouwen ook van onze collega’s. Zij vinden dat we bevoordeeld worden, terwijl je je als vrouw juist dubbel zo hard moet bewijzen”, zegt Carla De Boeck. “De eerste reactie op het veld is meestal: oeioei, ’t is een vrouw, supporters roepen: ‘Ga bij uw kinderen!’, maar uiteindelijk krijg ik wel meer respect van de spelers.” Tijdens de week staat ze voor de klas, in het weekend fluit ze voetbalmatchen. “Al mijn vrije tijd gaat naar deze hobby. Ik fluit één wedstrijd per weekend en ga drie keer trainen”, vertelt de vrouwelijke ref. Elke dinsdag traint ze met de internationale referees. “Als zij joggen is dat voor mij en mijn vrouwelijke collega hardlopen.” Zowat overal verdienen mannelijke scheidsrechters meer dan vrouwelijke. In tegenstelling tot een inter-

nationale mannelijke scheidsrechter heeft Carla het nodig om voltijds te werken. “Mijn vriendinnen verklaren me gek. Vijftig weken per jaar staan in het teken van voetbal. Ik moet aan mijn conditie blijven werken, want fysiek zijn mannen sterker.” “Mijn ouders hadden een café waar de plaatselijke voetbalclub vaak kwam. Zo ben ik van jongs af naar matchen gaan kijken. Toen mocht een meisje nog niet voetballen. Je moet een speciaal karakter hebben om scheidsrechter te worden, zeker als vrouw. Want twee jaar nadien weten supporters nog steeds dat ‘dié vrouw’ dié fout floot.” Journalisten maken het haar niet gemakkelijk. Als ze een rode kaart trekt, wordt in de krant benadrukt dat ze een vrouwelijke scheidsrechter is. “Waarom schrijven ze niet gewoon mijn naam? Ze schrijven toch ook niet: ‘De mannelijke scheidsrechter floot…’” Het heeft Carla heel wat moeite en inspanningen gekost om aan dit niveau te geraken. “Als ik vroeger had geweten wat ik nu weet, zou ik toch tweemaal nadenken.”

Gerlinde Ghijsens

“

Ik zou erg graag F16-pilote worden”, vertelt Joke. Ze zit in een klas met uitsluitend mannen. De fysieke proeven zijn zwaar en het slijk, brullende bevelhebbers en zware vliegproeven onoverkomelijk. “We zijn samen een stuk stront, dan maakt het niet uit of je mannelijk of vrouwelijk bent”, aldus de studente die zich volgend jaar specialiseert om militair piloot te kunnen worden. De seksistische opmerkingen moet ze elke dag verduren, maar daar kan ze goed mee om: “Die opmerkingen zijn om me te plagen, niet om me te kleineren. Ik plaag ze gewoon terug. Als je dat niet doet, lopen ze over je heen. In het voorbereidende militaire jaar staken ze mij regelmatig in de vuilbakken omdat ik zo’n stoute mond had. Je leert omgaan met de denkwijze van mannen en hun humor. Ik vertel nu vaker mannenmopjes.” Pas sinds 1978 worden vrouwen toegelaten aan de KMS. Drie jaar later moeten ze dezelfde toelatings-

proeven afleggen als mannen, met het gevolg dat minder vrouwen ingeschreven raken: “Je moet er als meisje gewoon meer voor over hebben om te slagen voor de fysieke proeven. Bij het lopen ben ik vaak de laatste. Met meer meisjes in de klas zou dat anders zijn.” “Als het wat slechter gaat, zeg ik dat niet tegen de jongens. Je wilt liever niet als een ‘zwakke’ overkomen.” Maar de mensen moeten ook niet denken dat Joke een harde tante of manwijf is. ”Elke vlucht die je maakt, is een test. Dat is enorm stresserend. Twee slechte evaluaties betekent dat je eruit vliegt.” Na het behalen van haar diploma moet Joke twaalf jaar in het leger blijven. Je moet namelijk anderhalve keer je opleidingstijd in dienst blijven. Wie eerder vertrekt, betaalt daarvoor. In 2004 waren slechts drie van de 319 militaire piloten in het Belgisch leger vrouwelijk. “Er zijn al meer meisjes die ervoor kiezen piloot te worden. Velen vallen echter af. Het zal eerder voor jongens een droom zijn dan voor meisjes.”

Sterke vrouwen

Bodybuilden is Beeldhouwen

Een pint drinkt ze niet, voor een frietje bedankt ze en een Bicky Burger is haar volledig onbekend. Haar lichaam beschouwt ze als een kunstwerk waar elke dag nog aan gebeiteld moet worden. Ook na drie nationale titels bodybuilding en één keer het hoogste schavot op Europees en wereldniveau. Zelfs het kroontje van Miss Universe Body Building draagt ze. Op de halterbank: Sandra Waterschoot. Steven Vandenbergh Gerlinde Ghijsens

“

Bij hem op bureau hingen enkel posters van Claudia Schiffer. Mij vond hij lelijk, nét een man, zei hij zelf. Zijn job was badmeester, en als opdracht voor een proefaflevering zou hij mij een dag volgen. De opzet: zijn negatieve visie bijschaven. Het enige wat ik wou, was respect krijgen voor wat ik deed. Mijn Spartaanse leven kon hij niet harden. Op het einde van de dag lag hij hier te bleiten voor een Bicky Burger”, vertelt bodybuildster Sandra Waterschoot een anekdote

“

de wereldtop behoorde. “23 jaar ben ik professioneel met bodybuilding bezig geweest. Drie keer Belgisch, één keer Europees én wereldkampioen, zelfs Miss Universe Body Building werd ik”, zegt Sandra fier, met een sappig Antwaarps accent. Poppemieke Media-aandacht – lees: erkenning – is er echter nooit geweest. “Ik heb ons land heel vaak vertegenwoordigd, maar zonder de aandacht die deze prestatiesport verdient. (bitter) Behalve door enkele studenten werd ik nooit geïnterviewd.” Faam noch rijkdom, want zo’n sport is een

strijden te gaan, waarop ik eens goed lachte. Toch heb ik het gedaan en ik won onmiddellijk de eerste prijs. Ik zette door, trainde voort en zag mijn lichaam beetje bij beetje veranderen. En dat is dan uitgegroeid tot bodybuilding.” loshangend vet “Bodybuilden is als beeldhouwen. Dat beeld is nooit af. Je merkt elk jaar verbetering. Dat denkt ook mijn man, die een afgetrainde vrouw mooi vindt. Hij heeft me steeds gesteund. Streven naar de top is prachtig, maar aan de top blijven is enorm stresserend. In België ben ik dan ook een uitgestorven ras. Misschien ben ik wel in het verkeerde land geboren. In landen als Nederland, Frankrijk, Duitsland en vooral de V.S. komen bodybuildsters vaker voor.”

Competitie, het maakt dat iedereen wil winnen. De meesten op natuurlijke wijze, maar de lokroep om illegale paadjes te bewandelen bestaat. “In elke sport wordt vals gespeeld.” Glimmende, overdadig gespierde lichamen worden al eens geassocieerd met spierversterkende middelen. Volgens Sandra horen enkel zieke mensen pillen te nemen. “Ik ben en was niet ziek, dus had ik geen pillen nodig.” Is een lichaam niet kapot getraind na bijna een kwart eeuw spiertraining? “Bij een ex-atlete stijgt het cholesterolgehalte. Maar dat gaat mij niet overkomen. Er is al dertien kilogram spiermassa weg. Ik eet bijna geen koolhydraten, maar vooral rijst. Putjes of loshangend vet wil ik niet. Op die manier toon ik aan de klanten in mijn gym dat het ook anders kan.”

Maar geen kippenbillen hé. En ook geen friet, zelfs geen pintje”

uit haar topsportperiode. Waren de Griekse Spartanen een zeer weerbaar volk met een sobere, streng gereglementeerde en militaristische levensstijl, dan is Sandra uit hetzefde hout gesneden. Op het hoogtepunt van haar bodybuildingcarrière trainde ze zes maal per week. “Ter voorbereiding van een wedstrijd klom ik elke dag, nuchter, één uur lang op de fiets. Mijn maaltijden bestonden uit pasta, havervlokken, rijst en kippenfilets. Maar geen kippenbillen, hé. En ook geen friet, zelfs geen pintje. Belangrijk zijn wel de shakes, die iedere bodybuilder voor zichzelf samenstelt. 85 procent van de lichaamsvorm is voeding en voedingssupplementen. Zo’n dieet duurt twaalf maanden”, aldus een overtuigde Sandra. Veel mensen zien het nut van zo’n voedingspatroon niet in. Vaak kreeg ze als commentaar van haar familie: “‘Komaan, ééntje kan toch geen kwaad?’ Maar toch wel!” En het is net die koppige houding waardoor ze tot

hele investering. “De voedingssupplementen die je moet innemen zijn onbetaalbaar. Dat kost gemakkelijk een maandloon.” En natuurlijk is de ene Missverkiezing de andere niet. Waar camera’s geilen op slanke paradepaardjes, vallen afgetrainde, feminiene Schwarzeneggers minder in de smaak. “Maar de opzet is dezelfde: het is en blijft een veekeuring. Bodybuilders trainen jaren aan hun lichaam. Het draait dus om meer dan make-up en mooie schoenen. Ze zouden ons beter beoordelen op de discipline die we aan de dag leggen. Weet je, bij mijn Miss Universe-titel had ik een vetpercentage van slechts 2,5 procent.” De weg is lang, en voor weinigen is succes weggelegd. Sandra, een eindje in de dertig, was als jong meisje misschien wel sportief, maar zeker geen uitschieter. Partijtjes armworstelen interesseerden haar niet. “Ik was een poppemieke. Als 15-jarige begon ik met fitness. De lokale fitnessuitbater vroeg me om naar wed-

Het Communiqué

Vrouwelijke leiders zijn beter President Ellen Johnson-Sirleaf gaat strategisch te werk Arianne Van Roy Bart Van Bael Steven Vandenbergh

“Er is meer vertegenwoordiging nodig van vrouwen, op alle domeinen”, zegt de Liberiaanse president Ellen Johnson-Sirleaf. Ze weet waarover ze spreekt. Ze is sinds één jaar president en heeft intussen vrouwen verschillende hoge posities toegekend: de ministeries van Financiën, Justitie, Handel én Jeugd & Sport. “Maar dat zijn stuk voor stuk posten verworven op basis van capaciteiten. Respect krijgen ze door hun manier van werken, door hun professionalisme. Voor de eerste keer in de geschiedenis van ons land is een vrouw zelfs hoofdinspecteur van de politie.” Wij dus, met notitieboekje en dictafoon, zinderende zenuwen en knikkende knieën, op de sofa bij Sirleaf.

en knuffel geeft ze niet, een handdruk en een warme glimlach wel. Protocol. En toch. Met die glinstering in haar ogen, een diepmenselijke blik en zelfzekere overtuiging neigt ze meer naar een doorsnee liefhebbende oma dan naar een president. Innemend, maar met een zakelijke correctheid en economische invalshoeken die je op de koffie bij bomma niét hoort. De eer van eerste vrouwelijke president van Afrika gaat naar haar. Ze heeft de macht – leiderschap noemt ze het zelf – over Liberia. Gelegen aan de westkust van Afrika, is �� Liberia het land van George Weah, de voetbalkoning van weleer. Een dik jaar geleden ging hij met haar de presidentsstrijd aan. Ze stond haar mannetje, en Weah kreeg een pijnlijke nederlaag aangesmeerd. Maar Liberia draagt nog meer, en daar springen minder Afrikanen een gat voor in de lucht, de naam van Charles Taylor. Gewezen president én warlord Taylor staat anno 2006 terecht in Den Haag wegens elf aanklachten voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Nadat hij in 2003 de benen had genomen richting Nigeria, nam Sirleaf het roer over. Rotsvast. En dat is ook nodig, want in een wereld gedomineerd door mannen wordt ze met argusogen gevolgd. “Als de eerste vrouwelijke president in Afrika lig ik onder de microscoop. Vergeet niet, mijn land is veertien jaar (van 1989 tot 2003, red.) in conflict geweest, dus het gaat niet over een normale maatschappij. Eerder over een overgangsmaatschappij. We hebben warlords, oorlogsinbreuken en rebellen gehad, een leger ontmanteld om een nieuw te kunnen oprichten. Ik neem risico’s om deze gefragmenteerde, ongedisciplineerde en van geweld doordrongen maatschappij om te buigen naar een ontwikkelingsagenda. Het is een gigantische opdracht”, aldus de president. Johnson-Sirleaf staat voor strategie, laat dat duidelijk zijn. Als één van haar belangrijkste resultaten ziet ze het plaatsen van vrouwen op toppo-

Sterke vrouwen sities: Financiën, Justitie, Handel én Jeugd & Sport. “Voor de eerste keer in de geschiedenis van ons land is een vrouw zelfs hoofdinspecteur van de politie. We hebben vijf personen in het Hooggerechtshof, waarvan voor het eerst twee vrouwen. Maar dat zijn posten verworven op basis van capaciteiten. Respect kregen ze door hun manier van werken, door hun professionalisme.” Liberiaanse mannen blijken vlot om te kunnen met vrouwen in kaderfuncties. “Ze

lang krijgen. “Dus, op het hoogste niveau zijn er mensen met overtuiging om de wetgeving aan te scherpen. We hopen dat dat een verschil zal maken.” Vrouwen aan de top, het is een fenomeen. Sterker, ze is de eerste die de lakens uitdeelt in een Afrikaans land. In theorie is dat een aangename primeur, in de praktijk beschik je best over een behoorlijke dosis testosteron. Tijdens de presidentscampagne speelden partijgenoten hier op in

“

Als de eerste vrouwelijke president van Afrika lig ik onder de microscoop” zijn bevrijd. (lacht warm) De mannen zijn bevrijd omdat ze aanvaarden dat al die vrouwen in hoge functies hun positie verdiend hebben. Als je kijkt naar de geschiedenis van Liberia zie je dat vrouwen altijd prominent aanwezig geweest zijn. Dus voor Liberia is dit niet vreemd.” Maar het gaat verder dan dat. “We versterken onze Association of Women Lawyers om thema’s zoals verkrachting en huiselijk geweld aan te pakken. Ook beschermen we onze marktvrouwen, onze analfabete marktvrouwen, om er zeker van te zijn dat ze in betere omstandigheden werken, en dat diegenen die misbruik van hen maken, gestraft kunnen worden. Daarnaast richten we ons op onderwijs voor meisjes. Omdat we geloven dat de gelijkheid van kansen in het onderwijs één van de beste manieren is om gelijkheid te promoten in de maatschappij. Dus hebben we een omvangrijk programma van beurzen voor meisjes, om zeker te zijn dat ze naar school gaan.” Waar sommige leiders de vinger op de wonde leggen, lijkt Johnson-Sirleaf er ook nog eens in te poken. Tijdens haar openingsspeech als president kaartte ze meteen het taboe over verkrachting aan. Maar creëerde dat ook een klimaat van verandering? “Ja, tot op zekere hoogte. We hebben nog altijd een verkrachtingsprobleem in mijn land, daar bestaat geen twijfel over. De rapporten over verkrachting blijven binnenstromen, maar we hebben een sterke Association of Women Lawyers. Zij zorgden voor een wetgeving die verkrachting niet enkel als misdaad, maar ook als misdaad tegen de menselijkheid bestempelt, zoals de internationale regels het voorschrijven.” Die Association of Women Lawyers zorgt ervoor dat verkrachters in Liberia levens-

met de slogan ‘Ellen, she’s our man!’. Toch voelt ze zich geen man in een wereld waar voornamelijk mannen het voor het zeggen hebben. “Zeker niet, maar ik voel dat ik mijn plaats verdiend heb in een mannenwereld. Ik handel als persoon. Als dat harde maatregelen vereist, en mensen dat beschouwen als teken van mannelijkheid, geen probleem. En als ik beslissingen moet nemen die de veiligheid en het welzijn van vrouwen en kinderen betreffen, en die gezien worden als vrouwelijk, dan is dat ook goed. Dan ben ik maar vrouwelijk. Máár, ik neem beslissingen op basis van mijn overtuiging, de dingen waar ik in geloof, waarvan ik denk dat ze juist zijn. In het belang van het land, met het recht om de levenskwaliteit van mensen te verbeteren.” En zo dwingt Johnson-Sirleaf respect af. Niet alleen bij de Liberiaanse bevolking, maar ook bij andere Afrikaanse leiders. “Het respect heeft mijn leven gemakkelijker gemaakt en de aanvaarding versneld. Vooral

omdat ik op het vlak van economie en financiën veel beslissingen heb genomen. Dus op professioneel vlak ben ik heel geloofwaardig. Ik heb ook internationaal gewerkt. Door die jobs, of het nu bij de Wereldbank of de Verenigde Naties was, heb ik de mogelijkheid gehad met andere Afrikaanse leiders te werken. Telkens functies verbonden aan ontwikkelingssamenwerking. Op die manier kennen ze (de andere Afrikaanse leiders, red.) het professionalisme, de verbondenheid en integriteit die ik meeneem naar mijn huidige functie.” Is het dan een voordeel om vrouwelijke leider te zijn? “Om een leider op het hoogste niveau te zijn, moet je professioneel zijn. Ik ben tevens technocraat. Maar ik ben ook een vrouw. En ik ben fier om vrouw te zijn, omdat ik een extra dimensie aan mijn functie geef, en ik denk dat iedere vrouwelijke leider die extra dimensie van gevoeligheid overbrengt. Dus maakt

posities die zij innemen, waar zij volledig achter staan. Vrouwen hebben de moed hebben om uit te komen voor hun toewijding.” De Iron Lady of Liberia, zoals ze door vriend en vijand bestempeld wordt, neemt geen blad voor de mond. Zeker niet wat vrouwenrechten betreft. (overtuigd) “We moeten er voor zorgen dat de deelname van vrouwen op alle niveaus in de maatschappij is gewaarborgd. De Verenigde Naties hadden een vrouwelijke deelname van 30% in de parlementen vooropgesteld. Wel, de meeste landen hebben dat niet gehaald. Bijvoorbeeld, in Afrika zijn er maar twee of drie landen die dat bereikt hebben: Rwanda, Mozambique en Zuid-Afrika. Dus één van de dingen die ik wil doen, is zien hoe we in �� alle landen voorwaarden �� kunnen creëren om meer vrouwen voor verkiesbare posities te laten meestrijden. Ook willen we meer vrouwen in internationale instellingen

“

Een extra dimensie van gevoeligheid. Maakt dat vrouwelijke leiders beter? Ik geloof van wel.”

dat vrouwelijke leiders beter? Ik geloof van wel.” Johnson-Sirleaf is heel gevoelig voor de fierheid van vrouwen, de noden van een vrouw en van kinderen. “En ik denk ook dat vrouwen veel meer toegewijd zijn in om het even welke taak zij aannemen. Vrouwen zijn ook eerlijker. Eerlijk wat betreft de geloofwaardigheid en integriteit, en in de dingen die zij doen. Minder diplomatisch, weet je. Geloofwaardiger in de

zien. Voorname internationale instellingen, zoals die van de Verenigde Naties. Daar vind je weinig vrouwen op dit moment. We hebben dus meer vertegenwoordiging van vrouwen nodig, op álle domeinen van de maatschappij, lokaal en internationaal.” En dan weer die inpalmende glimlach. Alsof ze wil zeggen: het komt allemaal van diep binnenin. Een vrouw met een boodschap in de suite van het Brusselse Conrad Hotel.

President Johnson-Sirleaf naast Paul Wolfowitz, voorzitter van de Wereldbank © Arianne Van Roy

Het Communiqué

De Belgische Einstein

Ingrid Daubechies, gerespecteerd van VUB tot FBI De Limburgse Ingrid Daubechies is één van de sterkste wiskundigen van deze tijd. Het FBI gebruikt haar uitvinding om binnen enkele seconden vingerafdrukken te herkennen. Deze professor aan de Amerikaanse Princeton University was even in België als gastdocente aan de VUB. Daubechies, tussen grafieken en formules.

Wat vindt u ervan dat u bent uitgekozen om in een nummer te staan waarin sterke vrouwen worden geportretteerd? Ik vind het goed dat er een wetenschapper tussen zit. Want er zijn veel te weinig vrouwen in de branche van de wetenschappen. Dat heeft deels te maken met een gebrek aan rolmodellen. Zowel mannen als vrouwen denken aan een man in een witte laboratoriumjas wanneer men over wetenschappers praat. Vooroordelen kunnen een enorme invloed hebben op de beroepskeuze van jonge mensen. Ik heb nooit ondervonden dat vrouwelijke studenten het minder goed doen dan mannelijke studenten wat wiskunde betreft. Ze zijn wel minder gemakkelijk overmoedig. Soms is het goed om een beetje overmoedig te zijn, anders pak je nooit heel grote kwesties aan. Bepaalde mensen denken dat je als vrouw minder aanleg hebt voor wiskunde. Ik vind dat gewoon een

domme instelling. Daarom lijkt het me dus wel goed dat er in magazines zoals dat van jullie ook wetenschappers zitten. Beschouwt u zichzelf als een sterke vrouw? Ik denk bij deze vraag aan een tekst van George Orwell, de bekende auteur van Animal Farm en 1984. Hij heeft ook een heleboel interessante essays geschreven. Eén uitspraak daaruit zal me altijd bijblijven. Hij schreef dat elk leven van binnenuit gezien altijd aanvoelt als een mislukking. Omdat, als je heel eerlijk bent met jezelf, je alle dingen kent waarin je gefaald hebt. Ik beschouw mezelf niet als een sterke vrouw. Ik ken al mijn mislukkingen en tekortkomingen. Maar ik merk wel dat sommige mensen mij een sterke vrouw noemen. Hoe dat komt is een beetje een mysterie voor mij. Ik doe gewoon waar ik goed in ben. Ik heb me nooit verplicht gevoeld om mijn opinies voor mezelf te houden en op de achtergrond te blijven. Als dat een sterke vrouw zijn is, vermoed ik dat ik dat wel ben. Bent u trots op het gebruik van uw

Daubechies Wavelets (wiskundig rekenschema, red.) door bijvoorbeeld het FBI? Het FBI paste die Wavelets als één van de eerste die technologie toe. Het gaat om een kleine onderdeel van de JPEG 2000, een compressiestandaard (zie ‘Vlaamse prof het geheime wapen van CSI Miami’, red.). Dat doet me natuurlijk plezier, maar ik probeer daar niet bij stil te staan. De grootste vreugde die ik heb aan wiskunde is nieuwe dingen maken en

deel van je salaris naartoe gaat, dan is het toch nog de moeite waard. Je kan je immers niet concentreren als je niet zeker bent dat je kinderen veilig zijn, bij iemand die van hen houdt. Kinderen kunnen van meer dan twee mensen houden. Ik vind het ook niet erg dat ze van hun kinderjuf hielden. Het is goed dat er genoeg volwassenen zijn in hun kinderleven. Vroeger was dat veel gemakkelijker. Meer generaties woonden bij elkaar, en toen was het toch ook geen probleem dat

“

Als niemand ooit iets uitlegt, zal niemand ooit iets leren”

proberen te begrijpen. Ik geef bijvoorbeeld graag les. Als niemand ooit iets uitlegt, zal niemand het ooit leren. Is het gemakkelijk om uw werk te combineren met uw gezin? Ik wou altijd al kinderen. Als jonge vrouwen het mij vragen, geef ik hen steeds de volgende raad: je moet zorgen dat je een heel goede babysitter hebt, iemand die je echt kan vertrouwen. Je moet er genoeg geld aan besteden. Zelfs als er een belangrijk

kinderen van andere mensen dan alleen hun ouders hielden. Kinderen hebben betekende natuurlijk ook dat ik minder tijd had dan wanneer ik kinderloos was gebleven. Maar dat was iets dat ik op voorhand wist en daarvoor heb ik gekozen. Welke raad geeft u aan vrouwen die, zoals u, een veeleisende job combineren met een gezin? Denk er over na. Praat er over. Je moet in het reine komen met jezelf.

Sterke vrouwen Je mag er geen schuldgevoelens over hebben. En als er echt iets is met de kinderen, moet je alles kunnen laten vallen. Maar dat doe je vanzelf wel. Is het makkelijker voor een vrouw in de V.S. om een carrière uit te bouwen dan in België? Wel, ik denk dat het statuut van de vrouw in België over het algemeen beter is dan in de Verenigde Staten. Hier is er bijvoorbeeld een veel beter georganiseerde kinderopvang. Toch heb ik het idee dat het in het algemeen gemakkelijker is voor een jonge wetenschapper, man of vrouw, om een carrière op te bouwen in de Verenigde Staten. Enerzijds omdat je veel vroeger verantwoordelijk bent voor je eigen carrière. Je moet zelf een onderzoeksplan uitbrengen, zelf onderzoeksresultaten publiek maken en verdedigen, voorstellen indienen, werken met studenten, enzovoort. Anderzijds heb je al één of twee jaar na je doctoraat een postdoctoraat, en dan begin je al aan een tenure track (carrièreplan voor academici, red.). Dan ben je al prof, niet assistent-professor maar professor! Je bent dus niet louter belast met het geven van seminaries of oefeningen, maar al echt verantwoordelijk voor je cursus en je onderzoek. Onderzoekskredieten kan je dus ook aanvragen. In België kon dat vroeger alleen maar als je al veel verder in je carrière stond. Je leefde er veel meer onder de paraplu van een diensthoofd. En

Vlaamse prof het geheime wapen van CSI Miami Arianne Van Roy Bart Van Bael Nathalie Torfs

dam Rodriguez is in de serie CSI Miami de specialist op het vlak van vingerafdrukken. Maar wat gebeurt er eigenlijk met een vingerafdruk wanneer de politie er een vindt op de plaats van een misdaad? Vingerafdrukken zijn gewoonlijk onzichtbaar en moeten dus eerst opgespoord worden. Onderzoekers doen dat met een erg fijn aluminiumpoeder. Dat hecht zich aan de lijnen kleverig zweet die de vingers achterlaten. Op lichte oppervlakken wordt zwart poeder gebruikt om de afdruk duidelijk weer te geven. Die kan dan gefotografeerd of meegenomen worden naar het laboratorium. Om de vingerafdruk te verwijderen, kleeft men er een doorzichtige plakband over. Wanneer die tape verwijderd wordt, kleeft het poederpatroon van de afdruk eraan. Die wordt vervolgens op een kaartje gekleefd dat naar het laboratorium gaat voor verder onderzoek. Hier komt Adam Rodriguez opdagen om zijn opdracht te vervullen. De vingerafdruk wordt via een digitalisa-

tor naar een computerbestand omgezet. Dat wordt mogelijk gemaakt door een wiskundig rekenschema, de Daubechies Wavelets, genoemd naar de Belgische uitvindster Ingrid Daubechies. De computer controleert iemands identiteit door punten te zetten waar randen samenkomen, eindigen of in twee splitsen. Hierna scant men de gedigitaliseerde vingerafdruk om een identieke match te vinden. Er moeten volgens de rechtbank twaalf punten zijn die overeenkomen met de vingerafdruk. Zowel het FBI als Adam Rodriguez zijn Daubechies dankbaar. Als haar wiskundig rekenschema niet bestond, zou men de vingerafdrukken moeten vergelijken met alle geregistreerde vingerafdrukken. In Amerika zijn er meer dan 80 miljoen vingerafdrukken van misdadigers en andere mensen, zoals ambtenaren geregistreerd. Begin er maar eens aan. Zonder de Daubechies Wavelets zou het identificeren van een vingerafdruk immers meer dan honderd dagen duren. In 1961 werkten zes FBI-agenten nog gedurende zes maanden aan de vergelijking van één afdruk. Nu duurt dit nog maar enkele seconden. En dat allemaal dankzij een Limburgse wetenschapster.

Harde waarheid, kille douche Wie had dat ooit gedacht, jij jonge, energieke meid?

Christien van den Brink

Je had er al een tijdje geen zin in. School, het werk, de mensen, eigenlijk hoefde het van jou niet meer. Het was tijd voor iets anders, iets nieuws. En misschien was je moe, moe van de opdrachten, van het gezeur, van het gezeur om details. Maar wat zijn nu details als je niet meer wilt? Toen kreeg je last van je rug. Van pijn naar erger. Maar wat kon je doen, een bad nemen hielp al een tijdje niet meer. Was er dan een specialist die verlichting kon geven, moest je niet gewoon wat meer kunnen relaxen, hadden de spanningen van school je parten gespeeld? De uitslag was anders. Het was een harde waarheid, kille douche. Kanker in de nieren. Hoe kwaadaardig, dat was nog de vraag, die liet nog een week op zich wachten. Een week vol spanning, angst en vragen. Wie had dat ooit gedacht, jij jonge, frisse, energieke meid? Maar emotioneel hoeven we niet te zijn. Daar hou je niet van en het praten over ´wat er door je heen ging toen je het hoorde´ is ook niet aan je besteed. En gelijk heb je, wat er door je heen gaat is voor jou. De wereld ziet er ineens anders uit. Plannen die je had gemaakt, moet je misschien bijschaven. Stage, diploma, je zal het misschien even moeten uitstellen. Maar we weten zeker dat je energie vindt om met de mogelijkheden die je krijgt, nieuwe doelen te vinden. En kun je tegen de kanker vechten? Je bent sterk, hebt mensen om je heen die je liefhebben. Met ons kun je die stomme ziekte verslaan. We blijven bij je. Je wint deze strijd. Stomme strijd.

Het Communiqué

OOK ZIJ MAAKTEN BELGIË GROOT Straffe vrouwen door de eeuwen heen

Veel vrouwen hebben onze samenleving ingrijpend veranderd door vrouwenrechten te verdedigen of door ons te laten genieten van hun talenten. De volgende dames vielen op door gedrevenheid in hun discipline of handelingen om iets te bereiken. Daarom verdienen ze een ereplaats in onze geschiedenis. Mathieu Dams Bart Van Bael

Politiek Margaretha van Oostenrijk is de allereerste belangrijke vrouw in onze politieke geschiedenis. Hoewel haar familienaam anders doet vermoeden, is Margaretha geboren, getogen én gestorven in wat nu België is. Van 1507 tot 1530 is ze landvoogdes van de Nederlanden onder de heerschappij van keizers Maximiliaan I en Karel V. Onder haar bewind heerst rust en welvaart. Hoewel, onder haar bestuur vinden ook de eerste publieke executies van protestanten plaats, op de Grote Markt van Brussel. Een goede eeuw na La Bonne Tante, zoals Margaretha soms liefkozend wordt genoemd, krijgen de Zuidelijke Nederlanden (de Noordelijke Nederlanden hebben zich intussen afgescheurd) opnieuw een vrouwelijke voogd. De vrome Isabella van Spanje heerst over onze contreien van 1621 tot haar dood in 1633. Isabella is erg geliefd bij het volk. Zij verplicht kerken in 1611 om geboorte-, huwelijksen overlijdensregisters aan te leggen. Ze introduceert ook het gebruik van familienamen, wat voor die tijd revolutionair is. Het is pas exact twee eeuwen later dat ook de Nederlanders een familienaam aangemeten krijgen, onder impuls van Napoleon. Dichterbij in de tijd staat koningin Elisabeth van België, de echtgenote van koning Albert I. Deze Beierse wordt als Belgische vorstin erg populair tijdens de Eerste Wereldoorlog door haar werk voor het Rode Kruis.

Na de Tweede Wereldoorlog krijgt ze de bijnaam ‘De rode oma’ omdat ze op eigen houtje de communistische regimes van bijvoorbeeld China en de Sovjet-Unie bezoekt. W.O.I kent ook een onvervalste Belgische verzetsheldin. Gabrielle Petit, wier standbeeld het Sint-Jansplein in Brussel siert, is bij het uitbreken van ‘Den Grooten Oorlog’ verloofd met een militair. Ze zou liefst aan de zijde van haar geliefde gaan strijden aan het front, maar als vrouw mag dat niet. Dus schrijft ze zich in als vrijwilligster bij het Rode Kruis. Later werkt ze als spionne voor de Britten. Haar opdracht is het doorgeven van informatie over de ‘Duitse troepenbewegingen per spoor’. Dat lukt aardig, tot ze in 1916 op heterdaad betrapt wordt. Ze eindigt voor het vuurpeloton.

Intussen roeren Belgische vrouwen zich steeds meer op politiek vlak. In 1929 wordt Lucie Dejardin de eerste rechtstreeks verkozen vrouwelijke volksvertegenwoordiger. Maar het is wachten tot 1965 op de eerste vrouwelijke minister: de katholieke Marguerite De Riemaecker-Legot krijgt de portefeuilles van Gezin en Huisvesting toegewezen. Vandaag blijft het zoeken naar belangrijke vrouwen in de Belgische politiek. De historische rol van de jonge, mediagenieke Freya’s en Vervottes van deze wereld valt nog niet in te schatten. Wel al het vermelden waard is Mia De Vits, dé vakbondsvrouw van België. Zij is de allereerste vrouw die voorzitter wordt van een nationale vakbond. Deze rode tante heeft intussen de overstap gemaakt naar de politiek en zetelt in het Europees parlement voor de socialistische fractie. Paula D’Hondt daarentegen is altijd al een politiek beest geweest en vooral begaan met vrouwenrechten. In 1980 geeft ze bijvoorbeeld al een eerste aanzet tot de gelijke verdeling van mannen en vrouwen op kieslijs-

ten. Na haar carrière als senator, volksvertegenwoordiger en minister wordt D’Hondt koninklijk commissaris voor het Migrantenbeleid. In die hoedanigheid ijvert ze vooral voor de rechten van moslimvrouwen. D’Hondt is intussen ook Minister van Staat (eretitel, red.). Ook Annemie Neyts is een belangrijke dame in de vaderlandse politiek. Ze schopt het zelfs tot voorzitster van de Europese Liberale Partij. Neyts is ook een tijdje voorzitster van VLDvoorganger PVV en draait intussen al zo’n 25 jaar mee. Sinds 1995 is ze Minister van Staat. Cultuur Een échte Belgische kan je haar niet noemen, maar Audrey Hepburn is wel degelijk geboren in Brussel en daar mogen we trots op zijn. Hepburn is één van de belangrijkste Hollywoodsterren van haar tijd en speelt in de jaren vijftig en zestig in klassiekers als My Fair Lady, Breakfast At Tiffany’s en Two For The Road. Ze versiert vijf oscarnominaties, waarvan ze er eentje verzilvert. Een andere straffe dame uit de toneel- en filmwereld, en wél op en top Belgisch, is Dora Van der Groen, vanaf 1978 artistiek leider van de toneelafdeling van het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium in Antwerpen. Als ze geen Vlaams Belangpamfletten aan het lospeuteren is, wordt Kristien Hemmerechts beschouwd als de leading lady van de Vlaamse letterkunde. In 1990 krijgt ze de Vlaamse driejaarlijkse Staatsprijs voor Proza. Vanuit Nederland volgen in 1993 een nominatie voor de AKO Literatuurprijs voor ‘Kerst en andere liefdesverhalen’ en de eerste Frans Kellendonkprijs voor haar hele oeuvre. Sociaal-economisch Opnieuw even terug in de tijd voor moeder en dochter Gatti de Gamond. Mama Zoë wordt in 1847 de eerste vrouwelijke inspectrice voor bewaarscholen, normaalscholen (school voor pedagogisch hoger onderwijs, red.) en lagere scholen voor meisjes. Dochter Isabelle richt in 1864 in Brussel de eerste meisjesschool op met volledig leerprogramma van lager middelbaar onderwijs. Binnen dat instituut start ze in 1892 een

pre-universitaire afdeling op. Het geslacht Gatti de Gamond heeft op die manier veel betekend voor de vrouwenrechten op de schoolbanken. Isala Van Diest heeft al een lange, moeilijke weg afgelegd als ze in 1884 een dokterspraktijk opent. In 1873 wordt ze wegens haar vrouwzijn geweigerd aan de medische faculteit van Leuven. Ze wordt geneeskundestudent in het Zwitserse Bern, waar ze in 1877 haar diploma behaalt. Om een dokterspraktijk te openen moest een speciaal Koninklijk Besluit uitgevaardigd worden. Ook Marie Popelin wordt het beroepsleven zuur gemaakt. In 1888 wordt ze puur op basis van haar geslacht door het Hof van Cassatie uitgesloten van de advocatuur. Pas vanaf 1922 mogen vrouwen het beroep van advocaat uitoefenen in dit land. Popelin gaat de geschiedenisboeken in als de allereerste vrouwelijke advocate van België. In 1892 richt ze samen met Isala Van Diest en de joodse advocaat Louis Frank de Ligue belge du Droit des Femmes op, om de juridische gelijkberechtiging van vrouwen te bepleiten. Op twintig oktober 1996 juichen 300.000 Belgen in de straten van Brussel twee jonge meisjes toe, tijdens een manifestatie voor een betere justitie: de Witte Mars. De meisjes zijn Sabine Dardenne en Laetitia Delhez, de enige twee slachtoffers die levend uit de klauwen van ene Marc Dutroux worden gehaald. Zo onzeker ze de menigte die dag bedanken, zo zelfverzekerd kijken ze Dutroux in de ogen tijdens

Isabella van Spanje

Sterke vrouwen zijn proces negen jaar later. Ze getuigen helder en scherp over hun gevangenschap, over “het monster” en over wat hij hen aandeed. Hun getuigenis is een hoeksteen van het proces. Dutroux wordt uiteindelijk veroordeeld tot �� levenslang. Sport Sportieve duizendpoot Ingeborg Marx is één van de beste Belgische sportsters ooit. Ze beoefent met succes achtereenvolgens gymnastiek, jumping, atletiek, powerlifting, gewichtheffen en baanwielrennen. Haar grootste overwinningen behaalt Marx in powerlifting. Ze sleept maar liefst drie wereld- en zes Europese titels in de wacht. Wie aan andere sporttakken denkt waarin Belgische vrouwen uitblinken, kan niet heen om onze judo- en tennismonumenten. Ingrid Berghmans plaveit de weg voor Gella Vandecaveye en Ulla Werbrouck, samen de drie succesvolste Belgische judoka’s ooit. Berghmans is in de jaren tachtig goed voor zes wereldtitels en negen Europese titels. Vandecaveye breekt in haar carrière een nekwervel en scheurt op de koop toe haar kruisbanden. Dat houdt haar niet van twee wereldtitels en zeven Europese titels. Op de Olympische Spelen van

Atlanta ’96 haalt ze zilver, vier jaar later is ze in Sydney nog steeds goed voor brons. Werbrouck is tot nu toe de enige Belgische judoka die olympisch goud behaalde. In 1996 in Atlanta mag ze deze prestatie achter haar naam plaatsen. Ze kaapt ook zeven Europese titels weg. De Europese atletiekprestaties van Kim Gevaert en Tia Hellebaut in Göteborg liggen natuurlijk nog vers in het geheugen. Beide dames haalden er goud in hun disciplines, respectievelijk de 100 en 200 meter sprint en het hoogspringen. Hun prestaties vormen een unicum in de Belgische atletiekgeschiedenis. Ook het Belgische vrouwentennis zit momenteel in een absolute hoogconjunctuur. Justine Henin heeft naast �� de US Open en de Australian Open ook al �� driemaal Roland Garros op haar erelijst staan. In 2004 brengt ze uit Athene olympisch goud mee. Eindwinnaar van de Masters is de sterkste prestatie die ze in 2006 neerzet. Op het palmares van Kim Clijsters prijken tot nu toe de US Open en twee Masters. Dit jaar hangt ze haar racket aan de haak. Beide dames hebben al eerst gestaan op de wereldranglijst en zijn zonder enige twijfel de meest succesvolle Belgische tennissters ooit.

2 november 1897: In Maldegem wordt Irma Notteboom geboren. Irma leeft vandaag nog altijd. Met haar 109 jaar is ze momenteel de oudste Belg. Ze zegt haar lange leven te danken aan elke dag hard werken. Irma woont vandaag in rusthuis Avondzegen in Eeklo. 1900: Het parlement stemt een wet die gehuwde vrouwen het recht geeft een spaarrekening te openen, een arbeidscontract af te sluiten en een salaris te innen van maximaal 3.000 Belgische frank per jaar. 1948: Het stemrecht voor vrouwen voor de parlements- en provincieraadsverkiezingen wordt eindelijk bij wet vastgelegd. Vanaf 1920 mochten vrouwen al op gemeentelijk vlak hun stem uitbrengen, maar voor de parlements- en provincieraadsverkiezingen waren ze toen nog niet stemgerechtigd. 1995: De allereerste Vlaamse minister voor Gelijke Kansen, Mieke Vogels (Groen!, toen Agalev), wordt aangesteld, 103 jaar na de oprichting van de Ligue belge des Droits des Femmes.

Ode aan de vrouw Leven met X-chromosomen

Gerlinde Ghijsens

k ben geboren met een paar X-chromosomen. Dat is geen afwijking hoor. Dat betekent gewoon dat ik twee borsten heb en een grote hoeveelheid oestrogeen. Wist ik veel dat ik te maken zou hebben met maandelijkse ongemakken, complexen over mijn heupen en verschrikkelijke humeurwisselingen. Wat me, dat leid ik af uit gesprekken met lotgenoten, nog te wachten staat, zijn opvliegertjes, seksistische opmerkingen op de werkvloer en een zogenaamd ‘moedergevoel’. Ik zal moeten kiezen tussen een dagschotel van kinderen, een carrière als hoofdgerecht of een mix van de twee. De menukaart is groot, de keuze des te moeilijker. Maar je hoort me niet klagen hoor, ik ben al blij dat ik kan kiezen. Ik hoef daarvoor tenminste geen ondergoed in brand te steken. Dat deden de Dolle Mina’s voor mij. Enkele voordelen van het vrouwzijn: wij vrouwen hebben een beter geheugen dan mannen, een vrouw weet nog wat ze overdag gedaan heeft en kan dat heel gedetailleerd navertellen. Bij een man is zijn dag ‘goed’ of ‘slecht’ geweest, bijkomende informatie kan hij zich veelal niet herinneren. We zijn eveneens vrijgeviger: we geven onze mening over alles, hij moet er niet eens naar vragen! En we zijn niet hebberig, we delen veel met onze vriendinnen: zijn geheimen, zijn probleempjes, zijn prestaties. Gevoelens houden we liever niet voor onszelf. Er schuilt een psychologe en pathologe in elke vrouw: aanvallen van selectieve blind- en luiheid bij mannen kunnen we onmiddellijk vaststellen, zo ook kortstondige symptomen van perceptiedoofheid. Wanneer onze man ziek

wordt, fungeren we als verzorgende moeder, liefhebbende vrouw, verpleegster, schoonmaakster en mogen we onbetaald naar een optreden van de klaagzanger luisteren. Over multifunctionaliteit gesproken. Terwijl mannen zichzelf moeten helpen bij het toiletbezoek – hebt u al ooit twee mannen samen naar de wc zien gaan? – kunnen wij zonder nagekeken te worden een vriendin meevragen. Om onze handtas vast te houden, terwijl ze de deur bewaakt en een update geeft van de laatste plotwendingen in Desperate Housewives. Wij vrouwen zijn namelijk georganiseerd en kunnen zonder moeite dingen combineren. Zo werd aangetoond dat een man meestal voorovergebogen over de lavabo, met zijn benen dertig centimeter uit elkaar, zijn tanden poetst en tegelijk niets anders kan doen. Wij kunnen heen en weer lopen, terwijl we de potjes op het badkamerrekje rangschikken, een gesprekje voeren en een nieuwe rol op de toiletpapierhouder hangen. Verder kunnen we zonder woorden duidelijk maken wat we bedoelen. Onze ogen hebben een bliksem-, ‘heb medelijden met me’- en ‘maak dat je weg komt’-stand. Blijkbaar hebben alleen vrouwen bij de geboorte de handleiding ‘hoe deze standen te interpreteren’ gekregen. De communicatie kan wel beter. We gebruiken andere woorden voor dezelfde zaken. Zo zeggen zij ‘voetbal’, wij ’tijdverspilling’. Zij vinden ze ‘sexy’, wij ‘slutty’. Zij denken ‘verdrietig meisje’, wij denken ‘dramaqueen’. We hebben trouwens één zintuig meer dan mannen. Ook daar winnen we dus. Sjonge, wat ben ik blij een vrouw te zijn, want terwijl ik dit schreef heb ik mijn pc-scherm afgestoft, het liefdesprobleem van een vriendin opgelost en mijn tanden gepoetst.

Het Communiqué

Onderzoeksjournaliste Hind Fraihi pleit voor zelfkritiek

Méér dan een progressieve moslima “De hoofddoek is ergens een punksymbool geworden. Een symbool om een dikke ‘fuck you’ te zeggen tegen de maatschappij, om lekker ‘anti’ te zijn”, zegt onderzoeksjournaliste Hind Fraihi. Het is dat antigevoel dat Fraihi in beweging zet. Niet dat van een stelletje moslimpunkers, wél van extremistische moslims. Kim Van Campenhout Steven Vandenbergh

e ene vrouw is de andere niet. Neem nu freelancejournaliste Hind Fraihi, die twee maanden undercover gaat in Molenbeek om het moslimextremisme te onderzoeken. Ze geeft zich uit voor een studente sociologie en laat via deze dekmantel fundamentalisten aan het woord, een minderheid van wie de invloed niet ontkend kan worden. Arabischsprekend, en zelf een gelovige moslima, gaan deuren iets makkelijker open voor haar. En toch. “Als vrouw heb ik ook heel wat beperkingen ondervonden hoor. Door de scheiding van de geslachten zijn er veel verenigingen en ruimtes waar een vrouw niet binnen kan en mag”, zegt Fraihi. Dit belet haar niet plaatsen te betreden waar nieuwsgierige journalisten, cameralenzen en maatschappijkritische medemensen buiten worden gehouden. Binnen die beperkte kring

“

Want dat is natuurlijk ook een beetje het gevaar van de media. Je krijgt een etiket opgeplakt en je persoonlijkheid of je werk wordt dan volledig op de achtergrond geschoven. Dat gebeurt er met mij ook. Ik word bestempeld als liberaal, een progressieve moslima, zelfs een tweede Ayaan Hirsi Ali, maar dat ben ik niet. We zijn meer dan dat en we zouden er ook op aangesproken mogen worden. Maar liberale, progressieve stemmen zijn inderdaad broodnodig. We moeten op alle gebieden weerwerk bieden aan het opkomende moslimextremisme en extremisme in het algemeen. Dat is écht nodig, zonder taboes, zonder omerta. Gewoon eerlijk zijn en kritiek geven”, aldus Fraihi. Zelfkritiek Het is journalistieke nieuwsgierigheid die haar in beweging zet. “Als ik de kans had rechtsextremisme te onderzoeken, dan zou ik dat ook doen, maar dat zou heel wat moeilijker liggen voor mij. Van in het begin wist ik ook dat het een wereld zou zijn die

Ik word bestempeld als liberaal, progressieve moslima, een tweede Ayaan Hirsi Ali”

hardliners merkt ze een ‘herislamisering’ van aanvankelijk gematigde moslims. “Het gaat hier om een heel intolerante vorm van de islam.” Zelfkritiek is dan ook uit den boze. Immers, dat rijmt niet met indoctrinatie. In een geloofsgemeenschap waar zovelen de prijs betalen voor de extremistische visie van anderen, is nuance op zijn plaats. Hind Fraihi noemt de dingen bij hun naam. Progressieve en liberale stemmen zijn een noodzaak. Maar zijn er veel moslima’s die denken zoals Fraihi? “Ja, absoluut, maar daarom willen ze niet noodzakelijk in de media komen.

zou botsen met de mijne. Ik ben heel anders opgegroeid, met een heel vrije en vreedzame religie. Ik vond het allemaal heel vreemd en wou gewoon weten wie die mensen zijn en wat hen drijft. Ik wou weten wat ze denken van andere moslims en ongelovigen, ‘afvalligen’ in hun ogen. Het fascineerde mij en gelukkig heb ik die kans gekregen.” Fraihi vindt zelfkritiek een zwak punt binnen de Arabische gemeenschap. “Zeker, ja. Hier in het Westen komt het vooral doordat men schrik heeft van extreemrechts en omdat het debat al gemonopoliseerd is door

Vlaams Belang. Van het moment dat je kritiek levert op de moslimgemeenschap word je bestempeld als racist, als Vlaams Belanger. Door constructieve kritiek te geven kan men verder gaan. Je moet je pijnpunten, je fouten kennen om ze te kunnen verbeteren zonder hierover gestigmatiseerd te worden. Als dat geldt voor andere gemeenschappen, geldt dat ook voor ons.” Twee jaar na haar veldonderzoek is er weinig verandering zichtbaar. Volgens Fraihi voelen meer en meer vrouwen zich geroepen tot de jihad, de heilige

“

andere religies.” In haar boek ‘Undercover in Klein-Marokko’ zegt Fraihi dat ‘jonge vrouwen hoofddoeken dragen als anarchistisch fashion statement’. “Je ziet een soort revival van de hoofddoek in het straatbeeld. Steeds meer vrouwen dragen een hoofddoek. Een nieuwe generatie moslima’s ziet de hoofddoek net als bevrijdingsmiddel om te gaan studeren en toch maar vroom te blijven.” “Er gaat ook veel aandacht naar het hoofddoekendebat. Waarom maken de media er zo’n hetze om? Vandaar

De jeugd van Marokko is vergeleken met Belgische Marokkanen op veel vlakken vooruitstrevender”

strijd. “Aanvankelijk was het vooral een stedelijk fenomeen, maar nu zien we toch dat het zich meer en meer verspreidt. Het is verkeerd te denken dat je moslimextremisten alleen zou vinden in stedelijke milieus en achtergestelde wijken, zoals bijvoorbeeld Molenbeek. Het extremisme wordt wel steeds meer gevoed. Daarom moeten de gematigde krachten van zich laten horen en weerwerk bieden. Verder is het aan de overheid natuurlijk om het probleem aan te pakken. Het gaat hier eigenlijk om een ideeënoorlog hé. Van binnenuit kan je gerust spreken van indoctrinatie. Jonge mensen worden letterlijk geïndoctrineerd waardoor je het dan kan vergelijken met een soort sekte. Het is heel erg moeilijk om daar controle op te krijgen.” Punksymbool Er wordt vaak gesproken over ‘de positie van de vrouw in de islam’. Maar worden vrouwen echt zo onderdrukt als men wil laten blijken? “In alle culturen en nationaliteiten zijn er vrouwen die onderdrukt en zelfs mishandeld worden. Als je vraagt of er een probleem is met de positie van de vrouw in de islam, kan je wel zeggen dat het daadwerkelijk zo is. Er zijn namelijk bepaalde soera’s (een soera is één van de 114 hoofdstukken uit de Koran, red.) die vrouwonvriendelijk zijn. Die zijn er ook in de Bijbel en in

de tegenreactie van vele moslimvrouwen die precies een hoofddoek dragen om te tonen dat ze moslima zijn. ‘Kijk, ik studeer, ik werk, ik draag make-up. Wat ga je er nu op zeggen? Ben ik nu onderdrukt?’ De hoofddoek is ergens een punksymbool geworden. Een symbool om een dikke ‘fuck you’ te zeggen tegen de maatschappij, om lekker ‘anti’ te zijn.” Verder in haar boek vraagt ze zich af ‘hoe één generatie zo’n sprong achteruit kan maken’. “De eerste generatie is een stille generatie. Ze zijn naar België gekomen tijdens de jaren ’60 en ’70 om te werken voor een betere toekomst voor zichzelf, maar vooral voor hun kinderen. Bij de tweede en ook derde generatie zien we dat een minderheid teruggrijpt naar een maatschappijmodel dat dateert van de zevende eeuw. De profeet Mohammed en zijn metgezellen tracht men als evenbeeld te kopiëren, terwijl men hier geboren en getogen is. Dan stel ik me de vraag: ‘Hoe komt het eigenlijk dat men zo achteruit gaat in één generatie?’” “Wat ik heb gezien en meegemaakt in Molenbeek, overstijgt de situatie. De jeugd van Marokko bijvoorbeeld is in vergelijking met de Belgische Marokkanen op veel vlakken vooruitstrevender. Hier kruipt men steeds meer in het isolement, doordat men zich ook steeds weer moet bewijzen. Velen voelen zich tweederangsburgers

Sterke vrouwen

of zelfs derderangsburgers in het land waar ze zijn geboren. Je bent en blijft een moslim, Marokkaan of Turk, waardoor een identiteitscrisis ontstaat. Het is logisch dat je dan aansluit bij een groep waarbij je je goed voelt en je niet voortdurend hoeft te bewijzen of vragen moet beantwoorden. Nogmaals, het gaat hier om een minderheid, maar wel een groeiende minderheid.” Een ander probleem dat ze aankaart is de ‘vunzige seksethiek die bepaalde mannen hanteren’. Vanwaar komt die? “Van een maatschappij die doordrongen is van taboes en seksuele beperkingen. Men hanteert hier een scheiding van geslachten om die seksuele driften in toom te houden. Dat is verkeerd. Als je separatie van geslachten hanteert, krijg je natuurlijk de verheerlijking van de verboden vrucht. Er is geen openheid en vrouwen worden zo gewoon aangezien als een lustobject.” “Ook hier zien we een nieuwe vorm van fascisme opduiken. Vlaamse vrouwen, of westerse vrouwen, worden vaker lastiggevallen. Enkel vrouwen van de ‘eigen’ groep worden gerespecteerd. Mensen worden meer en meer in hokjes geplaatst, niet alleen niet-moslims, maar ook gewone moslims. Ik ben in hun ogen ook een ‘afvallige’ en een hoer bij wijze van spreken, omdat ik geen hoofddoek draag. Het gaat hier om een heel intolerante vorm van de islam. Dan vind ik het heel vreemd dat we de Vlaams Belanger openlijk mogen bekritiseren, maar de fascist en racist aan de andere zijde niet.” Anonimiteit Uit veiligheidsoverwegingen poseerde ze gesluierd voor haar boek. “In het begin wist ik niet welke reacties het zou uitlokken. Negatieve reacties zouden er ongetwijfeld toch komen. Anderzijds deed ik het ook heel bewust om mijn gewone leventje onverstoord te laten.” Of ze zichzelf dan wel als sterke vrouw ziet? “Soms wel, en soms weer niet. Ik ben vrij zelfzeker, heb toch wel wat zelfvertrouwen. In het algemeen weet ik wat ik wil, waar ik naartoe wil gaan, vooral op persoonlijk vlak.” “Op professioneel vlak soms al wat minder. Daar twijfel ik eerlijk gezegd soms aan mijn keuze, de keuze die ik een vijftal jaar geleden maakte toen ik de journalistiek binnenstapte. (…) Ik heb het niet voor dagproductie, ik wil dieper ingaan op de zaken door bijvoorbeeld onder te duiken of me maandenlang bezig houden met een bepaald dossier. In mijn ogen is dat

© Steven Vandenbergh ook een beetje een keuze die me sterk maakt. Maar zoals ik al zei, natuurlijk heb ik ook zwakke momenten, zoals iedereen.” Hind Fraihi staat meer in de mediabelangstelling, dan andere moslimvrouwen. “Ze komen wel in de belangstelling, maar op een verkeerde

manier. Het gaat altijd over hoofddoeken en dergelijke, waardoor andere moslima’s hiermee niet geassocieerd willen worden. Daarom kiezen de meesten ervoor om een leven in de anonimiteit te leiden. Want hoe je het ook draait of keert, je wordt ermee geassocieerd.” “Maar er zijn heus wel heel sterke

moslima’s, op verschillende gebieden. In de mode-industrie, op journalistiek vlak, in de politiek, in de kunstwereld. Hun stem komt jammer genoeg veel te weinig aan bod. Men beschouwt hen meer als ‘moslima’ dan als een goede mode-ontwerpster of schrijfster. En dat is jammer.” http://www.vanhalewyck.be

Het Communiqué

Overleven zonder papieren

Lily Ngusa Lite �� (41)�� is een Congolese sans-papiers die al meer dan twaalf jaar in België woont. Al jaren leeft ze in onrust en vecht ze elke dag voor haar regularisatie. Hoe kan iemand al die jaren overleven zonder papieren, werk en inkomen? Haar twee kinderen leven nog steeds in Congo. Lily hoopt hen ooit te mogen verwelkomen. Daniëlla Arbyn

Hoe kwam u in België terecht? Ik kwam hier voor de eerste keer aan in 1992. In Congo, op dat moment nog Zaïre, kon ik niet blijven omdat ik problemen had met mijn man. Na mijn vertrek heb ik hem nooit meer gezien en ondertussen is hij al gestorven. In België aangekomen, ging ik bij mijn jongere zus in Antwerpen wonen. Het was niet gemakkelijk want ik kende hier niemand. Ik was dagenlang alleen, terwijl mijn zus

buitenshuis werkte. En ik sprak de taal niet. In datzelfde jaar heb ik asiel aangevraagd. Maar in februari 1996 kreeg ik een negatief antwoord. Ze hebben me opgepakt en in een gesloten centrum gestoken. Een maand later werd ik het land uitgezet. In 1997 brak oorlog uit in het voormalige Zaïre. Het Mobutu-regime viel en aanhangers en familieleden van de laatste president van Zaïre werden het land uitgedreven, opgesloten en zelfs vermoord. Als je iets te maken had met Mobutu, was je daar niet

meer veilig. Dat was ook het geval bij mij. Mijn familiebanden met Mobutu zullen me steeds achtervolgen. Wat is er gebeurd met uw familie in Congo? Heb u er nog contact mee? Ik heb twee kinderen: een zoon van 18 en een dochter van 22. Momenteel leven ze bij een andere zus in Congo, maar voor hen is het ook niet gemakkelijk. Ze zitten op internaat en moeten nog een paar jaar studeren. Hoewel ze bij familie wonen, wordt er niet altijd even goed voor hen gezorgd. Ik probeer hen een paar keer per jaar te bellen. Maar zelfs dat kan ik me niet veroorloven. Als mijn kinderen naar hier zouden komen, dan belanden ze in dezelfde situatie als ik. Jonge mensen kunnen heel ver gaan om aan geld te geraken en daarvoor wil ik hen behoeden. Waarom bent u naar België gekomen?

Op dat moment hoopte ik hier het geluk te vinden. Je ontvlucht je land omdat daar oorlog is, omdat je leven in gevaar is. Europa respecteert de mensenrechten en daarom hopen vreemdelingen hier een nieuwe toekomst op te bouwen. Ik ook. Ik hoopte hier bescherming te vinden. Maar hier aangekomen kwam ik in een andere ellendige situatie terecht. Hoe is uw asielaanvraag verlopen? Wat heeft u gedaan om te integreren? In 1999 heb ik voor de tweede maal asiel aangevraagd. Twee jaar later begon ik lessen Nederlands te volgen en nadien heb ik zelfs een diploma binnenhuisdecoratie behaald. Ik was klaar voor de arbeidsmarkt. Maar wat ben je met een diploma zonder identiteit? U heeft nog steeds geen antwoord van Vreemdelingenzaken? Hoe vult

Sterke vrouwen u uw dagen, zonder werk en inkomen? In 1999, toen ik asiel aanvroeg, kreeg ik nog een uitkering van het OCMW. In 2002 draaiden ze de geldkraan dicht, en ik had nog steeds geen antwoord van de Dienst Vreemdelingenzaken. Vier jaar lang heb ik zonder enig inkomen geleefd en dat was heel moeilijk. Ik ben vaak ziek geworden omdat ik niet elke dag kon eten en het gebeurde vaak dat de dokter me uit medelijden 10 euro gaf. Hij raadde me ook aan om me te laten opnemen in het ziekenhuis, maar daar was geen plaats voor mij. In het voorjaar begon ik hulp te krijgen van de vzw Caritas (een katholieke vereniging die armen helpt, red.). Zij hebben me gedurende zes maanden financieel bijgestaan maar ondertussen is dat ook gestopt. Af en toe werk ik als kapster; ik krijg mensen over de vloer van wie ik het haar vlecht. Maar daarvoor heb ik geen vaste prijs. De vrouwen bepalen zelf wat ze me willen geven. Meestal zijn het kennissen, dus… als ik te veel vraag, gaan ze naar een ander. Hoe ziet u uw toekomst? Denkt u ooit nog geregulariseerd te worden? Soms zie ik het echt niet meer zitten. Dan zou ik uit het raam willen springen zodat al mijn problemen van de baan zijn. Maar ondanks die wanhoop en zelfs depressies, is er nog een sprankeltje hoop in mij. Ik ben dankzij het Foyer van Molenbeek, een integratiecentrum, opnieuw gratis lessen Nederlands aan het volgen. Toch vraag ik me af in hoeverre mensen zich moeten integreren om erkend te worden? Moeten we ons dan allen gaan prostitueren of dreigen met zelfmoord voordat we gehoord worden? Voor vrouwen is het nog moeilijker om in de illegaliteit te leven. Mannen kunnen in de bouwsector in het zwart werken. En wat hebben wij? We kunnen enkel bij mensen thuis gaan kuisen. Maar wie wil er een illegale in huis? Hoe heeft u al die jaren kunnen overleven? Waaruit put u de kracht om te blijven vechten? Ik hou het vol dankzij de mensen rondom mij, dankzij mijn vrienden en familie die me psychisch en finan�� cieel �� bijstaan. �� Zo kan ik mijn eten en mijn klein appartementje betalen. Ik �� denk dat het ook met mijn persoonlijkheid te maken heeft. Ik ben namelijk iemand die volhoudt en blijft vechten tot het einde.

Vrouwen komen er moeilijk in Het recht op asiel wordt in verschillende internationale verdragen gewaarborgd voor vluchtelingen, zowel voor mannen als voor vrouwen. Maar voor vrouwen blijkt het een stuk moeilijker om asiel te krijgen. Volgens Amnesty International wordt er nog vaak onvoldoende aandacht besteed aan de specifieke redenen waarom vrouwen vluchten, en aan hun problemen tijdens de asielprocedure. Maar er is verandering op komst. Kim Van Campenhout

Het ‘prototype’ vluchteling dat de opstellers van het Vluchtelingenverdrag in 1954 voor ogen hadden, was dat van de ‘kritische, mannelijke, intellectuele en politieke activist met een hoog profiel in het verzet, die georganiseerd en ideologisch bedreven is’. Begrippen zoals geslacht of gender werden niet als vervolgingsgrond opgenomen in het verdrag. Dit is wraakroepend, aangezien vrouwen

gelijkheid in de praktijk liggen nog kilometers ver uit elkaar. Aparte teksten en verdragen moeten een vrouwenperspectief aan de algemene mensenrechten geven en de bescherming van vrouwenrechten als mensenrechten bevorderen. Amnesty International voerde in 2005 tijdens de Wereldvluchtelingendag al campagne met als slogan: ‘Vrouwen komen er moeilijk in’. Door de asielproblematiek in de spotlights te zetten, hoopt de organisatie voldoende druk uit te oefenen op de overheid om er werk van te maken.

ereldwijd zijn er nog ontelbare wetten die vrouwen expliciet discrimineren

soms hun land moeten ontvluchten om redenen die eigen zijn aan hun vrouwzijn. Gendergebonden vormen van vervolging zoals genitale verminking, verkrachting en eremoorden zijn maar enkele voorbeelden hiervan. Op het einde van de jaren ’90 werd de discussie van een vrouwvriendelijker asielbeleid op gang gebracht in België. Tal van maatregelen werden getroffen om tegemoet te komen aan de nood aan specifieke opvang en begeleiding van vrouwelijke vluchtelingen. Vrouwenrechtenorganisaties keken met argusogen toe. De toepassingen van de maatregelen bleven echter minimaal. De ongelijke behandeling en discriminatie van vrouwen staan al jaren vooraan op het programma van Amnesty International. Wereldwijd bestaan er immers nog ontelbare wetten die expliciet vrouwen discrimineren. De organisatie gaat de strijd aan met de achterstelling van vrouwen in mensenrechtenverdragen, die destijds voornamelijk door mannen werden uitgewerkt. Hoewel mensenrechtenverdragen voor álle mensen gelden, ongeacht hun geslacht, blijkt de realiteit anders te zijn. Wettelijke gelijkheid en

Eva Berghmans, beleidsmedewerker van Amnesty International Vlaanderen, trekt nog geen conclusies. “Sinds de campagne die Amnesty voerde, is de dialoog geopend met het Commissariaat–Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen. Dat commisariaat behandelt asielaanvragen die tot erkenning of weigering van de hoedanigheid van vluchteling leiden. De aandacht voor de asielproblematiek van vrouwen wordt nu dan wel erkend, maar of er voldoende maatregelen worden getroffen is nog maar de vraag. Verschillende deelaspecten van de asielprocedure werden gelukkig al grondig aangepakt en verbeterd.” Zo bestaat er nu de mogelijkheid om een vrouwelijke ambtenaar en een vrouwelijke tolk aan te stellen en wordt er duidelijk meer rekening gehouden met de kwetsbaarheid van vrouwen in de asielprocedure. Er werd werk gemaakt van uitgewerkte richtlijnen rond gendergebonden vervolging. Maar verdere actie is noodzakelijk. “In het voorjaar van 2007 wordt de asielprocedure opnieuw bekeken. Pas dan zal blijken welke impact de gesprekken en richtlijnen hebben.”

ODE AAN DE VROUW Arianne Van Roy

Ooit wist mama alles

oit wist mama alles. Ze was onfeilbaar en twijfelde nooit. Zoals alle goede mama’s dat doen. En ik geloofde elk woord dat ze zei. Maar ook mama’s zijn mensen. Dat heb ik later ontdekt. Ik zie haar daar nog zitten. Met de handen in het haar, huilend op de keukenvloer. “Kom meisjes, we bestellen wel een pizza vanavond”. Mijn kleine broertje lag al te slapen. De zoveelste woedeuitbarsting was bekoeld. Mijn zusje en ik kropen voorzichtig uit onze schuilplaatsen. Tranen op de wangen, neusjes rood. Alweer afhaalpizza dan maar. Mama bestelt altijd pizza als ze weet dat ze iets fout gedaan heeft.

Mama komt van ver. Uit Wallonië. Ze was getrouwd. Ze was gelukkig met haar gezin. De laatste vakantie met zijn allen was heerlijk. Samen kampvuur maken aan de voet van de hoogste berg van Wales. De dokter zei me ooit dat het nooit meer goed zou komen met haar. Ze zou de dood van papa nooit te boven komen. Maar dat was ‘off the record’. Vanbuiten leek ze sterk. Nu komt ze fier de trap af. “Zie ik er zo goed uit?”, vraagt ze. De bel gaat, en ze zoekt zenuwachtig haar schoenen. “Je ziet er stralend uit”, antwoord ik, “succes hé!” Vanavond is de grote avond. De nieuwe man van haar al even nieuw leven haalt haar op voor een etentje. Snel draait ze zich nog om. Met haar handen maakt ze een hartje. Wat een gek idee dat ook mama’s verliefd kunnen zijn.

Het Communiqué

Spitsuur in Hechtel-Eksel Bergen was verzetten, zes kinderen opvoeden en een eigen zaak openhouden. Het gezin Drees kan trots zijn op een moeder als Magda Mondelaers. Magda is 48 jaar en woont samen met haar kinderen in een klein Limburgs dorp. Ze doet er alles aan opdat haar gezin niets te kort komt. Daniëlla Arbyn

alf zes ’s ochtends, spitsuur bij de familie Drees. Al voor zonsopgang staat het huis op z’n kop. Moeder hangt de was op. Een berg kinderkleren. Aan het toilet schuift de zevenjarige Goele aan. Broertje Robin zit er nog op, en veel te lang naar haar zin. Linde neemt een douche, terwijl Katleen haar tanden poetst. In de keuken ruziën Roel en Raf om een halflege doos Cornflakes. De oudste, Nele, is al lang het huis uit en Gert en Kris zijn gisterenavond naar hun studentenkot vertrokken. Nu zijn ze nog met zes, de negenkoppige kroost van Magda. Zo ziet een doordeweekse maandagochtend er uit bij de familie Drees. Zes kinderen die elke weekdag pendelen tussen thuis en school. Het vergt heel wat organisatietalent. “De vier oudsten gaan met de fiets naar school en de twee jongsten lopen

“

niet te druk is, begin ik aan het eten. Klokslag zes sluit ik de zaak en dan eten we samen. Daarna wordt het huiswerk nagekeken en indien nodig wordt er nog een beetje gelezen. Als de kinderen in bed liggen, blijft er voor mij nog veel werk over. De afwas, was en strijk moeten dan nog gebeuren. Mijn dag eindigt pas rond 1 of 2 uur ’s nachts, zelden vroeger.” Portefeuille Magda runt een zaak in veevoeders en brand- en meststoffen. Die nam ze over van haar man, Guido Drees, die rugproblemen had. “Het grootste probleem is de combinatie winkel en gezin. Daarom vind ik het zeer belangrijk om alles goed te organiseren. De kinderen moeten naar school en ze hebben daarnaast nog hobby’s. Dit wil ik hen niet onthouden en ik zal er alles aan doen om hen niets te kort te doen, omdat zij toevallig in een groter gezin geboren zijn.” Verre reizen zitten er jammer genoeg

De regering promoot grote gezinnen, maar ik merk dat niet in mijn portefeuille”

school in het dorp, dus die kunnen te voet. De thuiskomst na school verloopt allerminst rustig. De twee jongsten doen om half vier de deur open. Vervolgens zijn er twee die om half vijf thuis komen en nog eens twee om vijf uur”, aldus Magda. “Ik ben in principe altijd thuis. Ik heb een eigen zaak, hier naast ons huis. De twee jongste kinderen komen daar vaak zitten en beginnen er aan hun huiswerk. Als het in de winkel

niet in voor het gezin. “Af en toe gaan we eens op weekend. Dat is dan naar de Ardennen of naar de kust. De oudsten kunnen op reis met vrienden.” Het grootste nadeel is het financiële aspect. “De regering promoot wel grote gezinnen, maar ik merk dat niet in mijn portefeuille. Zeker niet omdat ik een eigen zaak heb. Omdat ik zelfstandige ben, krijg ik een minimum aan kindergeld en studiebeurzen. We moesten indertijd ook een groot huis

kopen. En een Volkwagen Transporter met negen zitplaatsen.” Voor Magda zijn er bovendien de dagelijkse taken die energie en geld kosten, zoals wassen en strijken. “Elke dag moet ik drie à vier machines en droogkasten laten draaien en in het weekend komen de voetbalkleren erbij. Vergeet ook niet de lakens en handdoeken. Nu mijn man vorig jaar aan kanker is gestorven, sta ik er volledig alleen voor.” De boodschappen slokken ook een deel van het budget op. Het wekelijkse supermarktbezoek kost haar minimaal 70 euro. “Als mensen me met een volle kar zien, zeggen ze dat het een slimme methode is, inkopen doen voor een hele maand. Terwijl die hele kar op het einde van de week weer leeg is.” “Mijn kinderen gaan niet graag boodschappen doen want meestal krijgen ze de opmerking dat ze voor een weekendkamp eten kopen.” Om de kosten een beetje te drukken bakt ze zelf brood. “Elke dag twee grote broden, wat overeenkomt met drie broden uit de winkel.” Veel voordelen aan een kroostrijk gezin zijn er volgens Magda niet. “Maar het gezelschap dat je hebt, is wel aangenaam. Je hebt altijd iemand in de buurt.” Gezag “Ik kom zelf uit een groot gezin en qua opvoeding is het zo dat vroeger de ouders meer gezag hadden. Toen was het veel gemakkelijker voor hen. Nu is dat helemaal niet meer het geval. De kinderen hebben nu een eigen mening en dat komt door de nieuwe technologieën; de tv en het internet die niet meer weg te slaan zijn in onze samenleving. We hebben hier al drie laptops en één vaste pc. Maar ik denk dat die nieuwe luxe ook bijdraagt aan de opvoeding en het een stuk makkelijker maakt.” “Negen kinderen was een heel bewuste keuze. En ik zou het zeker opnieuw doen. Je moet je klaar voelen en dat waren we ook, mijn man en ik. Mijn grote droom was eigenlijk tien kinderen op tien jaar tijd.”

De inspiratie om telkens nieuwe namen te kiezen was soms ver zoek. “Toch probeerden we namen te kiezen die enigszins bij elkaar passen.” Als eerste in rij is er Nele (24), dan volgen broers Gert (22) en Kris (20). Die hebben het nest al verlaten. Katleen (19) is nu de oudste telg ten huize van de familie Drees. Dan volgen Roel (17), Raf (16), Linde (14), Robin (11). Goele is met haar zeven jaar dan weer de benjamin van de bende. Chipsavond “Sinds de dood van mijn man maak ik meer tijd voor mezelf. De woensdagvoormiddag is heilig voor mij. Woensdag is mijn sluitingsdag en als de kinderen op school zitten, profiteer ik ervan om te ontspannen. Woensdagnamiddag zijn we allemaal samen thuis. Ik heb dan geen tijd om de kinderen naar vrienden te brengen, dus blijven we in de namiddag samen thuis.” “Op donderdagavond heb ik ook een moment voor mij alleen. Dan ga ik een koffietje drinken of ga ik turnen. Tijdens het weekend is het een hectische bedoening. Zaterdagvoormiddag is de winkel nog open en in de namiddag moeten een paar van de kinderen gaan voetballen. Zaterdagavond is chipsavond. De oudsten gaan meestal op stap, terwijl ik met de kleinsten in de zetel plof met een grote zak chips. Dan zetten we een filmpje op. Die avond blijven we ook extra lang wakker.” “Zondag kan ik spijtig genoeg niet uitslapen, de kinderen wel. Ik sta vroeg op om hier en daar nog wat achterstallige klusjes op te knappen en om naar de bakker en beenhouwer te gaan. Voor je het weet is het middag en moet er weer eten op tafel staan.” “In de namiddag gaan vier van de kinderen naar de scouts, terwijl de andere twee gaan voetballen. En ja, ik ga altijd bij iedereen een kwartiertje kijken. Tegen vijf uur zijn we terug thuis. Daarna begint het spitsuur opnieuw. Boekentassen klaarmaken, in bad en dan rustig aan naar boven.”

Sterke vrouwen

Een Jarenlange lijdensweg

Patsy Sörensen over mensenhandel besloten zij en de klant te trouwen.“ “Eva wilde per se dat de mannen die haar in de prostitutie hielden, gearresteerd werden. Daarom had ze samen met haar vriend stiekem foto’s van hen genomen. Ik heb met dat bewijsmateriaal deze zaak door Payoke

“

sprak ondertussen Nederlands en leerde Frans. En ondanks de penibele omstandigheden is Eva steeds blijven werken. Ze moest wel, want haar man gaf haar geen geld maar verwachtte wél dat er eten op tafel kwam.”

Alles leek goed tot ik een bont en blauw geslagen Eva over de vloer kreeg”

Patsy Sörensen is de drijvende kracht achter Payoke, een centrum voor slachtoffers van prostitutie en mensenhandel. Sörensen was actief in de politiek en is vooral bekend van de hulp van het centrum Payoke aan slachtoffers van de Bende van de Miljardair. Maar hier getuigt ze over Eva, een seksueel misbruikte en economisch uitgebuite vrouw die ze heeft geholpen. Sanne Janssens Bart Van Bael

“Ik kwam als schepen van burgerlijke stand in 1999 in contact met Eva, een toen dertigjarige Albanese vrouw. Samen met een man meldde ze zich op onze dienst om te huwen. Omdat Eva er erg verwaarloosd uitzag, stuurde een medewerker haar onmiddellijk naar mij. Uit het weinige dat ze in gebrekkig Nederlands vertelde, kon ik opmaken dat er iets ergs met haar was gebeurd.” “Eva werd uit Albanië meegenomen door een vriend om te gaan werken

in een Antwerps naaiatelier.“ “Ze werd echter meteen opgesloten in een pand en onder strenge bege-

“

laten overnemen. Hier was duidelijk sprake van mensenhandel.” “Nadien ben ik met Eva naar Albanië gereisd om haar familie te bezoeken. Die had nog een ander trauma te verwerken: de maffiose moord op een nichtje. Daarom durfde Eva niet vertellen wat haar in Antwerpen overkomen was. Ze vertelde dan maar dat ze niet meer in een naaiatelier werkte, maar een medewerker van mij was.” “Ik heb als schepen Eva en haar vriend getrouwd. Alles leek goed te gaan tot enkele jaren later op kerstavond een bont en blauw geslagen Eva met haar dochtertje voor mijn deur stond. Haar man had haar die avond verkracht, uit de wagen gegooid en geprobeerd haar omver te rijden. Eva deed haar hele verhaal. Haar man was aanvankelijk lief en attent geweest maar dat duurde niet lang. Omdat hij haar uit de prostitutie had gehaald beschouwde hij Eva als zijn privéhoer. Hij mishandelde en verkrachtte haar op een verschrikkelijke manier en sprak steeds heel minachtend over Albanië en haar familie. Vanaf de eerste huwelijksdag moest ze apart slapen in een donker kot. Hij scheurde haar kleren en persoonlijke familiefoto’s kapot en ont-

Hij beschouwde Eva als zijn privéhoer, mishandelde en verkrachtte haar”

leiding moest ze in het Schipperskwartier aan de slag als prostituee. Een van de klanten ontfermde zich over haar en hielp haar ontsnappen uit de seksbusiness. Maar Eva werd gezocht door haar pooiers. Uit schrik

futselde geld van haar. Het was een jarenlange lijdensweg van stalken en zwartmaken in het dorp waar ze samen woonden.” “Al die tijd bleef Eva werken aan haar integratie: ze behaalde een rijbewijs,

“Na die kerstavond is ze een tijdje bij mij gebleven. Nadien kon ze terecht in een opvangtehuis en uiteindelijk is ze samen met haar dochtertje apart gaan wonen. Maar haar pro deo advocaat liet na om de zaak grondig uit te spitten waardoor het proces jaren aansleepte. Op de koop toe bleek dat haar echtgenoot haar besmet had met HIV. Hij bleef haar stalken en gaf vrienden de opdracht haar te ontvoeren en te verkrachten. Eva nam uiteindelijk een andere advocaat onder de arm en kreeg van de rechtbank over de hele lijn gelijk.” “Vandaag is Eva - ondertussen Belg geworden - ernstig ziek. Ze heeft HIV, lijdt aan borsten waarschijnlijk ook aan lymfeklierkanker. Ze zit vooral in met haar dochtertje. Hoe zal het haar vergaan als Eva er niet meer is? Ondanks dat alles blijft Eva werken.” “Dit is het verhaal van Eva. Ik vind dat ze veel zelfrespect heeft en dat is volgens mij haar drijfveer. Ik bewonder enorm dat zij blijft werken, ook al is ze enorm ziek.” “Wij ontmoeten als hulpverleners vaak vrouwen die uit een geweldsituatie komen en die denken ‘dit is de prins op het witte paard!’. Ze worden bevrijd uit hun geweldadige wereld, maar zitten na een tijdje weer in dezelfde spiraal van geweld. Eva is het ergste geval dat we al zijn tegengekomen.” Eva is in november 2006 van haar man gescheiden. Haar exman is ondertussen samen met een Russische vrouw. Vòòr Eva had de man blijkbaar ook al een gelijkaardig huwelijk achter de rug. Om privacyredenen is de naam van het slachtoffer gewijzigd.

Het Communiqué

Ex-non klapt uit de biecht

De straat op gezet met enkel kleren aan het lijf. In haar boek ‘Ex-non’ onthult ze de scherpe kantjes van het vrome kloosterleven, en de moeilijke weg naar een normaal bestaan. Annick Verslegers, twaalf jaar non van dienst. Arianne Van Roy Sanne Janssens

“

Toen ik op mijn achttiende de kloosterpoort binnenging, dacht ik: hier kom ik nooit meer uit. Het is een beetje als trouwen. Er bleven altijd die twijfels. Maar één keer binnen ging ik er ook voor. Ik had er immers zelf voor gekozen. Ik was 18 jaar en erg geëngageerd. In 1959 was dat. Toen hadden de mensen wel een ander beeld van kloosters dan nu, natuurlijk.” “In het begin werden we gedwongen afstand te nemen van de familie. Over familie mag je niet praten in het klooster. De kloostergemeenschap is je nieuwe familie. Terwijl je er eigenlijk bij niemand terecht kon. Op enkele dagen tijd werden we compleet gebrainwasht.” “Binnen moesten we de heilige regel strikt naleven. Daar stonden de grootste onnozelheden in: hoe je het bed moest opmaken, hoe je van de trap moest komen, het spreekverbod. Volgde je die regels niet, dan waren er

sancties. Soms droom ik er nog van, dat ik te laat kom in de kerk. Ik word dan zwetend wakker. Zo vernederend waren de straffen, we moesten op de grond gaan liggen voor de ogen van alle andere nonnen en onze zonden opbiechten. Soms moesten we in de eetzaal voor de hoofdzuster knielen en de hele maaltijd lang onze armen gestrekt in de lucht steken. Gelukkig zijn die straffen intussen afgeschaft. We werden allemaal onder de duim gehouden.” “Ze maakten volgzame kuikens van ons. Ik vond het zo vreemd: in het publieke leven konden nonnen zich profileren als lerares of directrice bijvoorbeeld, maar eenmaal weer binnen de kloostermuren werden ze weer dezelfde volgzame kuikens. Ik werd er voortdurend in de gaten gehouden, want ik kon mijn mening niet voor mezelf houden.” “Nadat ik mijn diploma verpleegassistent had gehaald, kon ik aan de slag als hoofdverpleegster in een nieuw bejaardentehuis. Daar beleefde ik een fijne tijd. Er kwamen vrijwilligers werken, vooral priesterstudenten

en leken. Ze wilden allemaal op mijn afdeling aan de slag, omdat de sfeer er zo goed was. Op een zekere dag moest ik nog maar eens naar de spreekkamer komen. Drie priesterstudenten waren verliefd op me geworden en hadden daardoor met elkaar ruzie gekregen. Ik wist van

“

ven. Ze hadden lang genoeg met mij gesold, en ik nam me voor om uit te treden zodra ik mijn diploma had gehaald. Ik vertelde mijn medezusters in het geheim over mijn plannen en bracht mijn familie op de hoogte. Maar een van de nonnen had blijkbaar haar mond voorbijgepraat. Ik kreeg de algemeen overste op de stoep. Ik moest onmiddellijk uittreden! Toen heb ik een afspraak gemaakt met de plaatselijke bisschop. Ik heb hem gezegd: ‘Als je niet achter mij gaat staan, stap ik naar de media.’ Hij lachte me uit, want wat heeft een onnozel nonneke nu te vertellen? Toen heb ik hem verteld wat ik allemaal wist over de priesters in zijn bisdom. Ik wist met naam en toenaam wie er allemaal een relatie op nahield. Misschien hield hij er zelf ook wel iemand op na? Toen trok hij wit weg. Mijn diploma heb ik nog mogen halen.” “Toen ik na al die jaren uit het klooster kwam, heb ik geen frank gekregen. Ik heb ook niets teruggekregen van mijn persoonlijke bezittingen. Gelukkig heeft mijn zus me toen opgevangen. Daarna ben ik verliefd geworden, ben ik zelfs getrouwd en heb ik twee kinderen gekregen. Ik heb al het negatieve achter mij gelaten, daardoor ben ik er ook als sterke persoonlijkheid uit gekomen. Ik was van niemand meer bang na al die jaren in het klooster.” “De eerste mensen die me gebeld hebben toen mijn boek uitkwam, waren drie nonnen. Ze huilden aan de telefoon. Eindelijk had iemand zijn mond opengedaan. Zoveel mensen

Toen ik de bisschop vertelde wat ik allemaal wist over de priesters in zijn bisdom trok hij wit weg”

toeten noch blazen. In plaats van die studenten te verplaatsen, moest ík weg.” “Twaalf jaar lang ben ik van de ene plek naar de andere verhuisd. Uiteindelijk moest ik aan thuisverpleging doen. Uiteindelijk bleek mijn diploma niet geldig. De wet was net veranderd. Een klein oud zustertje had mijn verhaal gehoord en wilde me helpen om een jaar bij te studeren. Zonder overleg heb ik me ingeschre-

keken in die tijd naar de heilige huisjes op. Er werd dan ook enorm veel geld in gestoken. Ik wilde iedereen laten zien hoe het er binnen de kloostermuren echt aan toe ging. Tijdens de eerste dertig jaar van mijn leven heb ik enorm veel gemist. Ik heb jarenlang niets van de echte wereld gezien. Buiten de kloostermuren was in die periode de flower power aan de gang. Dat ging allemaal aan mij voorbij. Spijtig, bijzonder spijtig...”

(vervolg van p. 2)

Je weet het toch, hè, hoe het werkte na de zondeval. Adam schoof de schuld op Eva, Eva schoof de schuld op de slang en de slang kreeg geen been aan de grond. www.rknieuws.net

Het feminisme is sektarisch geworden omdat zijn dogma’s niet kloppen. Vrouwen zijn niet altijd onderling solidair, ze kunnen niet beter omgaan met conflicten of kritiek. Toch moeten ze op machtsposities komen, omdat ze mannen zoals Johan Vande Lanotte, Guy Verhofstadt en Filip Dewinter minder puberaal maken. Zulke machtsmensen zijn egocentrisch, eenkennig en egoïstisch. Pedagogische correctie van bovenaf is nodig. Bovendien ontnemen ‘sterke vrouwen’ de feministes het excuus dat alles de schuld is van mannen. Ze maken een einde aan een slachtoffercultus en een klaagcultuur die feministes te lang hebben gecultiveerd. Derk Jan Eppink

God heeft Zijn dochters bedoeld als sterke vrouwen, die meer en meer de schoonheid van God uitstralen. Gods schoonheid is op een gezonde manier aantrekkelijk. www.jongenvrij.nl

‘Sterke vrouwen? Het is zo’n cliché geworden. Laten we ze liever noemen zoals ze zichzelf noemen: overlevers. En laten we hen steunen waar dat mogelijk is. Met simpele middelen, zoals aandacht.’ Leoni Jansen, in de Inleiding van het boek ’10 december, 10 vrouwen, 10 verhalen’ met getuigenissen van vrouwen van over de hele wereld die aan den lijve geweld hebben ondervonden. Aangrijpende verhalen over kracht, hoop en de overwinningen die in de strijd voor de mensenrechten worden behaald. www.amnesty.nl/bibliotheek

Bert Anciaux stelt op zijn weblog te hopen dat 2007 het Jaar van de Vrouw wordt. “Het eerste Jaar van de Vrouw, in een Decennium van de Vrouw. Een jaar waarin sterke vrouwen meer macht krijgen”, aldus de Vlaamse minister. 2007 mag voor hem het jaar worden van de eerste vrouwelijke premier en van “zuster Monika als Paus”. “Ik hoop dat in 2007 sterke vrouwen zoals Goedele Liekens de stap naar de politiek zetten en mee vorm geven aan de solidaire wereld. Dat Fien Troch een Oscar wint, de media in handen komen van sterke vrouwen zoals Roos Van Acker en Evi Hanssen”, aldus Anciaux. 2007 mag voor hem ook het jaar worden “waarin het Nationaal vrouwenelftal de Rode Duivels verslaat” en “prinses Astrid haar broers doet vergeten”. belga/hln, www.bertanciaux.be Jos Theys uit Lubbeek: “Louis Tobback noemde hem ooit ‘debiel’. Louis is een groot man.” www.hln.be

De komende maand ligt zij in de boekhandel: de Nieuwe Bijbelvertaling. ‘Schone maagden’ hebben plaatsgemaakt voor ‘sterke vrouwen’. Het ‘hij-woord’ is waar mogelijk vermeden. En Paulus richt zich nu ook tot de zusters. In de Nieuwe Bijbelvertaling zijn vrouwen zichtbaar gemaakt waar ze in het verleden onzichtbaar waren. ‘Want ik stel er prijs op, broeders, dat gij weet dat onze vaderen allen....’ is nu ‘Broeders en zusters, ik wil graag dat u weet dat onze voorouders allemaal...’ (NBV 2004) www.eo.nl

Parkeren lukt steeds beter. Maar ze kunnen nog steeds geen kaart lezen… Patrick Pelgrims, Bloemenhof Brussel, ergens in april ‘07

Ik werk voor mensenrechten. Ik woon in Kosovo. Ik ben er blijven wonen. Zou ik soms mijn land moeten verlaten om mijn eigen huid te redden? Is dat dan moraal, dat je je eigen huid redt en mensen van een afstand interviewt? Dat je buiten je land bent, veilig en wel, en naar de grens gaat om de mensen te vragen: ‘Wat gebeurt er daar bij jullie, wie is vermoord, wie is verkracht?’ Sterke vrouw Sevid Ahmeti, Kosovo. www.amnesty.nl/bibliotheek