4 8 7 3 9
7 6 4
6 4 5 8
2 3 7 2
1
9
1
9
7
1
9
4 6 5 8
1
7 8 3 5
4 7 6 1
9
7 2
5
7
9
1
2
2
6 4
9 1
8 7 6 5 4 9
4 5 3
3 8 6 1
2
5 4
7 3 9
2
7 9
4 1
9
9 1
2
7 8 4 9
5
1
9
9
8
1
2
6 1
7 4
2 3 1
6
4 5 7 1
2
9
5
3 7 6 1
2 3 6 7 9
5
8 5 3
8 4 6 3 2
8 2
6 8
1
2
2 3
3 8 7
6 7 8 5 4 3
3 6
8
1
4 5 3 7 8
2 3 6 8 5 1
2 3
6 4 8 3
5 4 6 9
2
8 5 9
6 5 4
8
7 4 3 5
2 3
2
1
5
5
1
7
9
6
4 5
8
5
1
2
7
1
9
9
4 7 3 8 6
1
3
8
7
1
9 6
9
7
1
2
4
6
4 5 6 7
7 5
9
8 3
9
8
2 3
سخت
2
1
2
7
1
3 8 5 6
6 4 8
4 9
5
9
2 3
7
1
4
7
9
9
1
2
1
متوسط
2
7
2
6
3
4
3 6
6 8
9
5
2
4
6
3
5
5
1
8 6
1
واحده��اي تخصص��ي مانن��د آزمايش��گاه ،قرنطين��ه ،ايس��تگاه پايش ،محيطبانيها طراحي و ابالغ شده است. سرپرس��ت معاون��ت توس��عه مديري��ت ،حقوقي و ام��ور مجلس س��ازمان حفاظت محيط زيس��ت، با اع�لام اينك��ه ترمي��م حقوق و دستمزد كاركنان سازمان حفاظت محيط زيس��ت از جمل��ه اقدامهاي مهمي اس��ت ك��ه در اي��ن معاونت دنبال ش��ده اس��ت ،افزود :افزايش حق��وق كاركنان س��ازمان حفاظت محيط زيست در مرحله ابالغاست. نوريامي��ري از برق��راري فوقالعادههاي خاص به محيطبانان خبر داد و گف��ت :ميزان فوقالعاده ش��غل مش��اغل تخصص��ي در اين س��ازمان تعيين ش��ده اس��ت .وي با اع�لام اينكه فوقالعاده س��ختي کار در س��ازمان حفاظ��ت محي��ط زيست برقرار و س��اختار تشكيالت ح��وزه مرك��زي س��ازمان حفاظت محيطزيست مهندسي تجدید شده است ،اظهار كرد :نظام فني ،اجرايي و مهندس��ي ارزش در طرحه��اي تملک دارايي س��رمايهاي س��ازمان حفاظت محيط زيس��ت اجرا ش��ده است. سرپرس��ت معاون��ت توس��عه مديري��ت ،حقوقي و ام��ور مجلس س��ازمان حفاظ��ت محيط زيس��ت در بخش��ي ديگ��ر ،از كاه��ش س��رانه حفاظتي ه��ر محيطبان از 6600هكتار ب��ه 2200هكتار خبر داد و اذع��ان كرد :س��رانه حفاظتي هر محيطب��ان 67درص��د كاهش يافته است.
7
9
3
9
3
7
6
1
7
9
8
4
2
آسان
5
7
2
9
5 8 6
9
7
1
3
8
5 4 8 6
سرپرس��ت معاون��ت توس��عه مديري��ت ،حقوقي و ام��ور مجلس س��ازمان حفاظت محيط زيست با بيان اينكه افزايش ضريب حفاظتي مناطق تحت مديريت اين س��ازمان از اولويت برخوردار اس��ت ،گفت :با افزايش 180درص��دي رديفهاي پستي محيطبان ،س��رانه حفاظتي ه��ر محيطب��ان از 6600هكتار به 2200هكتار كاهش يافته است. محمد نوريامي��ري درگفتوگو با تش��ريح دس��تاوردهاي ب��ا معاونت توس��عه مديري��ت ،حقوقي و ام��ور مجل��س س��ازمان حفاظت محيطزيس��ت از تخصيص و تامين سرمايه اوليه براي راهاندازي صندوق ملي محيط زيست خبر داد و گفت: براي ايج��اد و راهان��دازي صندوق ملي محيط زيست 10ميليارد ريال اختصاص يافته است. وي با اعالم اينكه سهم سازمان حفاظت محيط زيس��ت در صندوق توس��عه ملي افزايش يافته اس��ت، گفت 10 :درص��د از منابع صندوق توس��عه ملي به محيط زيس��ت به شكل بازپرداخت و بازپرداخت مالي اختصاص يافته است. سرپرس��ت معاون��ت توس��عه مديري��ت ،حقوقي و ام��ور مجلس س��ازمان حفاظت محيط زيس��ت، همچني��ن از اج��راي نظ��ام واحد و متمرک��ز ب��راي خري��د و تامين نيازهاي نرمافزاري ،س��ختافزاري، تجهيزات و تس��ليحات سازمان در س��تاد مرک��زي و اس��تانهاي اين سازمان خبر داد. نورياميري از توس��عه نرمافزار توزي��ع مناب��ع اعتب��اري س��ازمان حفاظ��ت محي��ط زيس��ت نيز خبر داد و اف��زود :اي��ن برنام��ه ب��ر پايه ش��اخصهاي عملک��رد برنامهها و فعاليتهاي اين سازمان انجام شده است. وي اف��زود :نقش��ههاي ايج��اد
ارقام 1تا 9را طوري در خانههاي سفيد قرار دهيد كه هر رقم در سطرها ،ستونها و مربعهاي كوچك 3در 3يكبار ديده شود
9
حسین جهانی گروه جامعه
جدول سودوکو
1
کارشناس��ان حیاتوحش در یک بررسی جدید تاکید کردند: حفاظت از س��فر ه ماهیهای «مانتای» زن��ده به عنوان یک جاذبه توریستی ،بیش��تر از شکار این جانوران دریایی بسیار کمیاب و در معرض خطر انقراض ،درآمدزایی دارد. این کارشناس��ان تخمین زدهاند که هماکنون درآمد توریستی حاص��ل از ای��ن گونه دریایی کمیاب در سراس��ر جه��ان ،بیش از الکپشتها و کوسهها است و ساالنه به 140میلیون دالر میرسد. نش��ریه پالس وان با انتشار این گزارش نوش��ت :جهانگردان برای مش��اهده این گونه آبزی بیشتر از مشاهده الکپشتها و کوسهها، حاضرند پول خرج کنند .این گزارش میافزاید :زنده این جانوران در اقیانوسها بس��یار درآمدزاتر از مرده آنها در بازار هستند .در برخی کش��ورها این آبزیان برای استفاده از گوشت و آبششهایشان صید ش��ده و به فروش میرسند .از غضروفهای این جانور نیز در طب سنتی چین استفاده میشود. کارشناس��ان در این مطالعه تخمین زدهاند که یک سفره ماهی «مانتا» در جزایر توریس��تی «میکرون��زی» ميتواند به تنهایی در طول عمر خود 1/9 ،میلیون دالر از راه صنعت توریسم درآمدزایی کند .این در حالی اس��ت که یک سفره ماهی صید شده و مرده در بازار فروش آبزیان سریالنکا ،تنها 41دالر قیمت دارد.
تامين سرمايه اوليه صندوق ملي محيط زيست
1428
7
آبزیان کمیاب و زنده منبع مهم درآمدزایی
سرپرست معاونت حقوقي سازمان حفاظت محيط زيست در گفتوگو با
موزهای با ویترینهای حشرات يكي ديگ��ر از ديدنيهاي اي��ن موزه، ويترينهايي اس��ت كه در آنجا قرار دارد؛ ويترينهايي از پروانهها ،حش��رات ،سنگ و كانيه��اي ايران ،نرمتنان ،فس��يلهاي گياهي ،فسيلهاي بيمهرگان و فسيلهاي ماهيهاي آب شيرين. و ام��ا كالم آخر؛ بازدي��د از موزه تنوع زيستي ،اطالعات مفيدي درباره گونههاي زيست محيطي و حيات وحش در اختيار عالقهمندان به محيط زيست قرار خواهد داد.
3 2
آبزی
فسیلهایی از مهرهداران مراغه در بخش ديرينشناسي موزه ،نمايش زيس��تگاهي از منطق��ه فس��يلي مراغ��ه ب��ا بازس��ازي نمونههاي مرب��وط به آن و همچني��ن نماي��ش دورهه��اي مختلف ديرينشناسي به چشم ميخورد. در ويتري��ن فس��يلهاي مه��رهداران مراغه ،فس��يلهاي گراز ،گاوميش ،اسب، االغ و همچني��ن قطعاتي از فس��يل فيل ماس��تودنت و موالژ سيليكوني ببر دندان
ب��ا وج��ود عوام��ل آالينده بس��يار، بررس��يها و ميزان اندازهگيري آنها در آب ،رس��وب و آبزيان نش��ان داده است که ميزان آلودگي خليج فارس در سطح عادي است که علت آن وجود مرجانها و جذب آاليندگي خليج فارس به وسيله آنهاست. با آنكه 8درصد مجموع مرجانهاي جه��ان در خلي��ج فارس ق��رار دارد ،ام��ا متاس��فانه در اثر جذب آاليندهه��اي خليجفارس حدود دو س��وم اين مرجانها در معرض نابودي ق��رار دارند .در اين بين يکي از برنامههاي جدي س��ازمان حفاظت محيط زيس��ت تاثير جنس��ي و غيرجنسي آبسنگها يا مرجانهاي خليجفارس است. محيط زيس��ت خليجفارس هماكنون ب��ا چالشهاي متعددي روبهروس��ت به ش��كلي كه در حال حاضر بيش از 50هزار کشتي در خليجف��ارس و تنگ��ه هرمز تردد ميکند که 18ه��زار مورد از اين ترددها مربوط به کش��تيهاي نفتکش است و بخش زيادي از آلودگي نفتي اين محدوده به همين علت است. تجمع صنايع نفت و گاز در سواحل 8کشور همسايه خليجفارس و اس��تخراج نفت از بس��تر اين پهنه آبي هم از ديگر عوامل آلوده کننده آن به ش��مار ميرود كه موجب ش��ده تا ساالنه بيش از يک ميليون و 200هزار بشکه نفت از چاههاي خليجفارس نشتكند .از ديگر چالشهاي محيط زيست خليجفارس را ميتوان آلودگيهاي ناشي از حوادث جنگي دانست به شكلي كه در زمان جنگ عراق و کويت 7ميليون بشکه نفت وارد آبهاي خليجفارس شد. مس��أله ريزگردها هم يکي ديگر از پديدههاي نوظهوري اس��ت که موجب آلودگي اين منطقه ش��ده اس��ت؛ ح��دود یک هزار تن ريزگرد به ازاي يک کيلومتر مربع در خليجفارس رس��وب ميکند که موجب کم ش��دن عمق آن ميش��ود .ريزگردها عالوه بر اثرات منفي جنبههاي خوبي هم داشتهاند به شكلي كه اين پديده موجب ش��ده که ميزان کش��ند قرمز در خليجفارس کاهش يابد؛ چرا كه عامل جذب نيترات و فسفاتي است که از فاضالبهاي انساني وارد آبها ش��ده و کشند قرمز را توليد ميکند .عالوه بر آن ،از آنجا که وزارتنيرو روي رودخانههاي جنوبي س��د زده و آوردههاي طبيعي و گل و الي جل��وي آن را گرفته ،پديده کش��ند قرمز ظهور کرده است.
1
دو تول��ه س��ياهگوش ب��راي نخس��تين بار در كشور در مركز نگه��داري حيات وحش مجتمع فرهنگي تفرجي ايثار در استان البرز به دنيا آمدند. رئيس گروه پستانداران دفتر تنوع زيس��تي و حيات وحش با بي��ان اينك��ه اين رخ��داد حائز اهميت ،نخستين گزارش در زمينه تكثير در اسارت گربهسانان بومي ايران به شمار ميرود ،افزود :والدين اين تولهها در حدود 15سال سن دارند و در اسارت نگهداري ميشدند و اين نخستين تجربه بارداري و زايمان سياهگوش ماده است. ب��ه گفته س��يدمحمد نصرتي گونه س��ياهگوش كه در ش��مال و ش��مال غربي كشور پراكندگي دارد ،از گربه وحشي به مراتب بزرگتر است به ش��كلي كه گاه با پلنگ اشتباه گرفته ميشود .از مشخصات ب��ارز اينگونه عالوه بر خالهاي روي پوس��ت ،موهاي س��ياه بلند در انتهاي گوشها اس��ت .وي افزود:مجتمع تفرجي فرهنگي ايثار واقع در منطقه كوهس��ار در اس��تان البرز از مراكزي است كه مورد نظارت سازمان حفاظت محيط زيست كشور قرار دارد و شماري از گونههاي حيات وحش كش��ور از جمله گورخر ،مرال ،خرس قهوهاي و غيره در آن نگهداري ميشود. رئيس گروه پس��تانداران س��ازمان حفاظت محيط زيس��ت گفت: پناهگاههاي حيات وحش از نظر زيس��ت محيطي يكي از حلقههاي فرابخشي حفاظت محسوب ميشود كه با توجه به نقش و تاثيرگذاري آنه��ا در آموزش و افكار عمومي به منظور حفظ و حراس��ت گونهها مورد توجه قرار دارد كه اين مراكز ميتوانند با رعايت ضوابط و مقررات زيس��ت محيطي كاركردهاي پژوهش��ي و علمي خود را نيز برجسته كنند.
موزهای از 5قاره در اي��ن موزه تقس��يمبندي براس��اس سيستم قارهاي-زيستگاهي بوده كه در اين سيستم نمونههاي متعددي در غرفههاي مختلف از طبيعت ايران و قارههاي آس��يا، اروپا ،آفريقا ،امريکا و اقيانوس��يه به چشم ميخورد .بس��ياري از گونهه��اي کمياب جانوري را ميتوان به ش��كل تاکسيدرمي در اين مکان يافت. از غرفههاي ش��اخص ني��ز ميتوان به بخش خليج فارس و درياي عمان اش��اره كرد ك��ه داراي يك مدل تونل نمايش��ي زير آبي اس��ت و بازديدكنندگان با گذر از آن با نمونههايي از جانوران زير آب آش��نا ميشوند.
نمايش��گاه داراي 40غرف��ه نماي��ش زيستگاههاي جانوري و گياهي است. فضاي موزه تنوعزيس��تي ب��ا الهام از طبيعت ايران ،جهان و زيس��تگاه طبيعي جانوران همراه با نمونههايي از جانوران و گياهان طراحي شده كه ميتوان به كوير و بيابانهاي ايران (زيس��تگاه يوزآسيايي، آه��و و گ��ور ايران��ي) ،كوهس��تانهاي آسياي مركزي (زيس��تگاه قوچ آرگالي)، كوهستانهاي اروپا ش��امل آلپ مركزي و ش��رقي (زيستگاه ش��اموآ) و بيابانهاي شمال آفريقا (زيستگاه قوچ بربري) اشاره كرد.
شمشيري به نمايش گذاشته شده است. در اي��ن قس��مت بازديدكنن��دگان ميتوانن��د ب��ا وس��ايل حفاري ك��ه براي استخراج فسيلهاي مهرهدار مورد استفاده قرار ميگيرد و نيز چگونگي بس��تهبندي فس��يلهاي مهرهدار ب��راي جلوگيري از آسيبديدگي آشنا شوند. از غرفههاي اين نمايش��گاه ميتوان به «غرف��ه نمونههاي منقرض ش��ده ايران» ش��امل مجس��مههاي ش��ير ايراني و ببر خزري« ،غرف��ه نمونههاي كمياب ايران» ش��امل گونههاي��ي همچ��ون يوزپلن��گ آس��يايي ،كروكوديل پوزه كوت��اه ايراني، هوبره ،سياه خروس و خرس سياه آسيايي اشاره كرد كه از س��وي سازمان حفاظت محيط زيست تحت حفاظت قرار دارند. «غرف��ه تنوع زيس��تي اي��ران» نيز در برگيرن��ده تع��داد زي��ادي از گونهه��اي پس��تانداران ،پرندگان و خزن��دگان ايران بوده كه نش��اندهنده كثرت تنوع زيستي در كشور است كه از اين مجموعه ميتوان به گوزن زرد ايراني و گور ايراني به عنوان نمونههاي ش��اخص ايران و كل بيستون اشاره كرد.
در «غرفه تنوع زيس��تي جهان» تنوع زيس��تي گونههاي پستانداران و خزندگان از بيابانه��اي آفريق��ا تا قطب ش��مال را ميتوان مش��اهده كرد كه از لحاظ ابعاد و بزرگ��ي جثه ،مجموعه ش��گفتانگيزي را براي بازديدكنندگان اين موزه فراهم كرده است. تلفيق نمونههاي آبزي و خشكي زي به هم��راه ديوراماي جنگلهاي حرا و ماكتي از نماي ساحلي منطقه ،تداعي كننده تنوع زيس��تي خليج فارس است كه ميتوان در «غرفه خليج فارس» آن را مشاهده كرد. يك��ي ديگر از غرفههاي موجود در اين موزه« ،غرفه درياي مازندران» است كه در آن نمونههاي كمياب جانوران درياي خزر مانند فك خزري ،ان��واع ماهيان خاوياري و همچنين ماه��ي آزاد خزري در معرض ديد عموم قرار گرفته اس��ت« .غرفه تاالب انزل��ي» هم كه در مقابل آن ايجاد ش��ده اس��ت ،مكمل اين اكوسيستم مهم آبي در شمال كشور است. از ديگ��ر غرفههاي موجود در اين موزه ميتوان به غرفههاي قارههاي آسيا ،اروپا، آفريقا ،امريكا ،اقيانوس��يه و غرفه زيستگاه قطب جنوب اشاره كرد.
5
تولد 2توله سياهگوش براي نخستين بار در كشور
تهرانيهاي��ي ك��ه ه��ر روز صبح براي رس��يدن ب��ه مح��ل كارش��ان از بزرگراه ش��هيدحكيم عبور ميكنند به طور حتم تابلوي پارك پرديسان را مشاهده كردهاند. از ويژگيه��اي اي��ن پ��ارك دارا بودن م��وزه مل��ي تاري��خ طبيعي ايران اس��ت؛ م��وزهاي كه به منظور ايجاد يك مجموعه علمي و همس��و با وظايف قانوني سازمان حفاظت محيطزيس��ت ،س��اختمان آن با حفظ چارچوب طرح جامع پارك طبيعت پرديسان تهران و مطالعه ساختار موزههاي معتبر جهان و ب��ا تلفيق مفاهيم پرارزش معماري ايراني درسال 83احداث شد. م��وزه تن��وع زيس��تي در 8بخ��ش اصلي مديريت ميش��ود كه ش��امل سالن اجتماعات ،غرفهها ،صحنههاي بازس��ازي شده طبيعت ،جزاير مياني ،قوس انتهايي، دنياي زيرآب ،فروش��گاه كتاب ،تسهيالت رفاهي و محوطه است.
دو سوم مرجانهاي خليج فارس در معرض نابودي
6 8 7 4 3 2
زادوولد
تنوع زيستي در دل دودها
عبدالرضا کرباسي معاون محيط زيست دريايي سازمان حفاظت محيط زيست
9
مديركل اداره حفاظت محيط زيست سيس��تان و بلوچستان، گفت :بيش از ۱۰قالده از گونه نادر و كمياب پلن��گ ايراني در مناطق حفاظت شده اين استان زيست ميكنند. خســرو افس��ــري گفــت: پلنــ��گ ايرانــي از راس��ــته گوشتخواران( )carnivopaو تيره گربهسانان ( )felidaeداراي بدن بزرگ ،دراز و باريك ،دستها و پاهاي قوي ،پنجهها و ناخنهاي بزرگ ،گوشهايي كوتاه و دم دراز اس��ت .وي اظهار كرد :براساس شواهد به دست آمده ،عمده زيستگاه اين گربهس��ان در سيس��تان و بلوچس��تان ارتفاعات منطقه حفاظت شده «بيرك» در محدوده شهرستانهاي سراوان و نيكشهر و مناطق نصرتآباد ،بزمان و كنارك است. مديركل اداره حفاظت محيط زيست سيستان و بلوچستان گفت: محيطبانان سيستان و بلوچستان عالوه بر اينكه زيستگاه پلنگ ايراني را زير پوش��ش دارند ،به شكل مستمر از اين مناطق بازديد ميكنند، اما با توجه به وسعت زياد و وجود مناطق بكر و دست نخورده ،بررسي ميداني براي برآورد آمار دقيق اين گونه نادر جانوري در استان وجود ندارد. افس��ري در ادام��ه افزود :با توج��ه به تداوم خشكس��الي و از بين رفتن حيات وحش در سيس��تان و بلوچستان تهيه خوراك از محيط طبيعي براي اينگونه جانوري مشكل است ،به همين علت به دامهاي روستاييان مستقر در محدودههاي حفاظت شده ،حمله ميكنند. وي گفت :اين اداره كل با حمايت سازمان مركزي به منظور جبران ضرر و زيان روس��تاييان س��اكن در كوه بي��رك در 3مرحله به آنان خسارت پرداخت كرده اس��ت .مديركل اداره حفاظت محيط زيست سيستان و بلوچس��تان بيان كرد :رنگ بدن پلنگ ايراني با خالهاي مشكي ،سفيد مايل به زرد يا خاكستري است و طول بدن اين حيوان ۱۶۰س��انتيمتر و گاهي تا ۱۸۰س��انتيمتر و طول دم آن نيز تا ۱۱۰ سانتيمتر است .افسري افزود :اين جانور در نقاط جنگلي ،كوهستانها در ارتفاع��ات زي��اد تا 3ه��زار و ۵۰۰متر زندگي ميكن��د و نواحي پردرخ��ت ،صخرهاي و نزديك به رودخانهها را ترجيح ميدهد ،كمتر به پايينتر از كوهپايهها ميآيد و به ندرت در دشتها ديده ميشود. وي گفت :خوراك اصلي اين جانور ،سمداراني مانند گوسفند ،بز كوهي و گاهي خوك وحش��ي اس��ت و هنگامي كه اين نوع شكارها كمياب باشد از پرندگان ،جوندگان و حيوانات كوچك تغذيه ميكند.
ناهيد حاجيلو گـــــــروه جامعه
از موزه تنوع زيستي پارك طبيعت پرديسان
ذره بین
3 7
زيست 10قالده پلنگ ايراني در سيستان و بلوچستان
W W W. i r a n - n e w s p a p e r. c o m
1
حیات و حش
زیست شهر
9
گزارش
«بوج��اق» از پاركه��اي ملي ثبت ش��ده در ايران به ش��مار ميرود كه در «كياش��هر» از ش��هرهاي اس��تان گيالن قرار دارد .مس��احت اين پ��ارك حدود یک ه��زار و 250هكتار ب��وده و از نظر طول و عرض جغرافيايي در ش��مال ش��رقي شهرس��تان رش��ت واقع ش��ده اس��ت .اين پارك محل رس��يدن رودخانه س��فيدرود به درياي خزر اس��ت كه پهنه اين اتصال و دلتاي تش��كيل ش��ده از آن را شامل ميشود .بوجاق پهنهاي خشكي دريايي را در برميگيرد كه محل زيس��ت گونههاي مختلفي از پرندگان و ماهيها است.براس��اس قانون، ورود عم��وم ب��ه اين پارك مانند پاركهاي ملي ديگر امكان پذير نيس��ت و عالقهمندان و طبيعت گردان بايد با مجوز س��ازمان حفاظت محيط زيست از اين منطقه زيبا ديدن كنند.
2
مديرکل حفاظت محيط زيست استان قم با تاكيد بر افزايش ضريب امنيتي و حفاظتي مناطق حمايت شده ،تصريح کرد :افزايش نيروهاي محيطبان ،پاسگاههاي محيطباني و استفاده بيشتر از دستگاههاي پيشرفتهدراينحوزهازجملهروشهايافزايشضريبايمنياستبههمينعلتدرهفتهمحيطزيست امسال از دوربين جديد پايش منطقهاي رونمايي ميشود و پاسگاهها محيطباني کهک ـ کرمجگان هم افتتاح خواهد شد .محمودعلي رکني همچنين افزود :تا پايان خرداد در استان قم توزيع سوخت يورو 4 آغاز خواهد شد تا شاهد کاهش آلودگي هوا باشيم .وي خاطر نشان كرد :تخريب بيش از 200کوره غيرمجازذوبسربدرسالگذشتهازدستاوردهايمهمدرکاهشآلودگيهوادرقممحسوبميشود؛ چرا که حفظ سرمايههاي طبيعي ،از اولويتهاي اداره کل محيط زيست استان قم محسوب ميشود.
17
پرنده نگري در پارك ملي بوجاق
4 5 6 8
توزيع سوخت يورو 4از تيرماه در قم
سال نوزدهم شماره 5387 چهارشنبـه 22خرداد 1392 3شعبان 1434 12ژوئن 2013