طؤظاركَيىكى رؤشنبيرى طشتى ئازادة ذمارة ،1ساكَلى يةكةم 2008 يةكةم كانوونى ئيمتياز خاوةنى رةهبةر سةيد برايم سةرنووسةر ثكَيشرةو سةيد برايم ج كَيطرى سةرنووسةر لكَيوذة جةل ل عةبدولىكةريم دةستةى نووسةران هاوذين صليوة عيسا ثةيوةست خؤشناو هكَيمن ئيلنجاغى ئاشنا فارس عةبدوكَلآل ماردين جةل ل نةخشةساز عةبدوكَلآل عةبدوكَلال ثوور )ضيا(
ئكَيمة وةك ستافى طؤظارى كةكؤن زؤرسوثاسى هةموو ئةو بةكِركَيازانة دةكةين كةدةست خؤشى و سةرنج و ثكَيشنيارو كِرةخنةيان بؤناردين ى كةم وكوكِرى نابكَيت ئكَيمة هةكَلبةت هيض كاركَي ك لةسةرةتا ب كَ بةسينطكَيىكى فراوانةوة سةرنج و تكَيبينيةكان وةردةطرين هةو كَ ل دةدةين سوديان لكَيوةربطرين ,دوبارة سوثاس بؤيان بةلم ئةوةى ى ئاماذةى ثكَيبدةين دةست خؤشى وكِرةخنةو ثكَيشنيارةكانى دةمانةو كَ ل سةرنجى خؤى ى خا كَ مامؤستاى بةكِركَياز مولود ذاكاو كةبةكؤمةكَل كَ بؤناردين سةرةكِراى دةست خؤشى وئامادةيى دةربكِر ي بؤ هاوكاريمان لكَيرة بةثكَيويستى ئةزانين كة وةلمى بةكِركَيازيان بدةينةوة كةزؤرينةى سةرنجةكانى مامؤستا هةكَلةى تايث بوون و ماناكةشيان ديارة كةناوةرؤكةكةى مةبةستى ئةوةنيةو هةكَلةى تايثةو
ذمارةى ) ئةزمونى (ى كةكؤنم خوكَيندةوة مةولود ذاكاو
ى ضاوم بة طؤظارى كةكؤن كةوت ،موضكِرككَيىكى خؤشى لة تةوقى كات كَ سةرمةوة هات و لة بنى ثكَيم دةرضوو شادييةكى ئةوتؤى ثكَيبةخشيم كة لة نووسين ناية . ئةو كِرةنطةم وا طةشابؤوة ئةوةى لةو كاتةدا بيديماية دةيطوت كاكة ذاكاوى ضيية طةشبويتةوة و طةنج بويتةوة ،بؤية لة كانطاى دكَلمةوة سوثاسى زؤرى خاوةن ئيمتياز و سةرنوسةر و دةستةى نوسةران دةكةم وةبةهيوام وكَينةيان ي بؤ كِراذةى وشةى كوردى وةسوثاسى هةموو ئةوانة دةكةم كة بةم زؤر ب كَ
:Mobile 07501145013 Email: kakon.koya@yahoo.co.uk
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
خرضان
ى كارةباو تاريىكستانة دةشتى كؤية ب كَ ابراهيم
رةهبةر سيد
دةشتى كؤية نازيىكةى ) (59طوند دةبكَيت ,طوندى )خرابة(ش بؤ ى دةرامةتن تة ناحيةى ئاشتى ,بة طشتى دةشتى كؤية نةدار و ب كَ ى نةكَبى بةرهةم و رةنكَيوى هةية ,زؤربةى ى طوندى دةم ز كَ هةند كَ دةشتةكة بةيارو دكَيمةكارو كةم ئاوة ,دةشتى كؤية ثكَيىكهاتةى يةك خكَي ل و هؤز نى ية بةكَلىكو تكَيىكةكَلن لة سةيد و شكَي خ و جاف و هورماز يار و بابان زادةو مةنمى و كوردة و اغا .......طوندةكان زياتر بنةماكَلة و بةرةبابن نةك هؤز ,هةر طوندةى سروشتى لم بةطشتى خازمةت طوزار و مكَيوان تايبةتى خؤى هةية بة كَ ثةروةر و خانةدانن .لةسةرةتاى شؤرشى ئةيلو ل و شؤرشى نوىكَ ئةو دةشتة شيرينة خوانى رازاوة و راخراو بووة ,قةتيش ب كَ ى ثكَيشمةرطة و بارةطا نةبووة كوكِرانى كؤية زؤربةى لة و كَ ى ثكَيشمةرطايةتيان كردووة ,زؤربةى طةنجةكانى كؤية ى حةواونةتةوةو لةسةردةمى خؤيدا ثكَيشمةرطة بووين لة و كَ خازمةت كراون ,كؤية زؤرترين ثكَيشمةرطةى هةبووة لةشؤرشى ى و زةمانى شاخ تةنانةت ككَيشةى طفتو طؤ لةناو نو كَ ثكَيشمةرطةكانى كؤية لةوةدا بوو كام طةرةك ثكَيشمةرطة و شةهيدى زياترى هةية ,ثكَيشمةرطة دكَيرينةكانى كركوك و خا كَ ل لن و خؤشناوةتى و باكَلةكايةتى و دةشتى هةولكَير و بيتوكَين و خا كَ .......قةرزارى دةشتى كؤيةن ضونىكة هةميشة كاروان سةراى ثكَيشمةرطةكان بووة قؤناغى حةوانةوة و ثشوو و ثةكِرينةوة بووة، ل ,ئةنفالى دةشتى كؤية قوربانى داوة بة طيان و خوكَين و ما كَ بةسةردا هاتووة و خائن و خؤفرؤشى كةم بووة هةقة طرنطى ى دةشتى كؤية هةر هيضى بؤ نةكراوة ى بطوتر كَ ي ,ناكر كَ ثكَيبدر كَ لم لة ئاستى ثكَيويستدا نى ية يةك طوند لةدةشتى كؤية بة كَ بةناحيةى ئاشتى يةوة كارةباى سةرةكى بؤ رانةككَيشراوة هةند كَ ى لم بةطشتى دةشتى كؤية طوند دينةمؤى كارةباى هةية ,بة كَ ل( تاريىكستانة هةقة رووناكستان با تةنانةت طوندةكى وةك )ئيلة كَ هيض كارةباى سةرةكى نى ية كة بارةطاى ثكَيشمةرطةى ل كَ ى بووة ركَيى ترومبكَيلى هةية طةرضى سةيد و اولدى رةسوليشن ى دينى و دكِرندايةتيةى خؤيى مةرقةدى نوريان نية .بةعس بةو ب كَ ثيرؤزى باثيرة )شكَي خ محمدى ئيلةل( ى تكَي ك نةدا لة وجاخى ترسان لم مازطةوتةكةى روخاند ,ضةند كيلؤمةتركَي ك لةدوكان دوورة بة كَ بةس شاخى هةيبة سوكَلتانيان نكَيوانة ,دوكان كارةباى سةرةكى زؤربةى شارةكان دةدا. ى بةشة لةروناكى, كةضى دةشتى كؤية ب كَ ضنارؤك شوكَينى طةشتيارى و هاوينطةية ,هةوارطةى تةختى ثاشاى بابان بووة ثكِر لةطازينؤ و خواردنطةية كةضى كارةبايةكى بة ثضكِر ثضكِرى هةية رةونةقى ضنارؤكى بكِريوة ,دةبوو هةميشة روناكى هةبا بؤيةك ضركةش نةكوذاباوة ,طةر روناكى هةميشةيى ببواية ض دةقةوما .
ى دكَلتـتان ئةى كاربةدةستان ,ناسوت كَ ى رادةبرن بة هةيبة ستـوكَلتان كات كَ ى نابينن بةضتـتـتـتـاو ويذدانتان هةب كَ ضى نةكرد بؤكورد ض دةكةن كِرةضتـاو
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
هةواكَلةكانى كؤية لة 1/2008/ 1تا 1/9/2008 ) (53دياردةى )طال(ق( جيابوونةوة لةخانةى دادى
سةرضاوةيةك لة خانةى دادى كؤية ثكَيي كِراطةياندين كةلةماوةى 1/1/2008تا (399) , 1/9/2008 طركَيبةستى هاوسةرطيرى بةستراوةو هةروةها هةر لةم ماوةيةدا )(53 داواى جيابوونةوة لةخانةى دادى كؤية تؤماركراوة ,كة ئةم كِركَيذةيةش بةم شكَيوةية ئةوة نيشان دةدا كة كِركَيذةى)طال(ق( جيابونةوة زيادى كردوة لةبةرامبةر كِركَيذةى )زواج(
لةماوةى 1/6/2008تا
(144) 1/10/2008كةس لةكؤية دوثش ك ثكَييان وةدةدات
سةرضاوةيةك لةنةخؤشخانةى شةهيد دكتؤر خاليد ثكَيى كِراطةياندين ,لةماوةى 1/6/2008تا 1/10/2008 ذمارةى ئةو نةخؤشانةى كةبةهؤى ثكَيوةدانةوة تووشى ذةهراوى بوون هاتوون و سةردانى نةخؤشخانةى شةهيد دكتؤر خاليديان كردووة طةيشتؤتة ) (209نةخؤش ,لةنكَيو ئةو ذمارةيةشدا ) (144نةخؤشيان بةهؤيى ثكَيوةدانى دوثشىكةوة ذةهراوى بوون و ) (20نةخؤشيشيان بةهؤى ثكَيوةدانى مارةوة ذةهراوى بوون ,هةروةها ) (45نةخؤشيشيان بةهؤى ثكَيوةدانى ناديارةوة ذةهراوى بوون )مةبةست لةثكَيوةدانى ناديار واتة نةزانراوة نةخؤشةكة ضى ثكَييوةداوة ياخوود بةهؤى مكَيشوو زةردةواكَلةو ..هتد ذةهراوى بووة ( شايةنى باسة زؤربوونى ذمارةى نةخؤشةكان لةمساكَلدا كةبةهؤى ثكَيوةدانةوة ذةهراوى بوون دةطةكِركَيتةوة بؤ ووشىكة ساكَلى و نةبارينى باران ,كةواتة هاوينى ل هاوينى هكَيرشى ئةمسا كَ 2
شارةواني كؤية بة بكِر ي 16مليار دينار ضةندين ثرؤذة ي خازمةتطوزار ي لةم ساكَلةدا جكَيبةجآ دةكا
كةكؤن :شارةواني كؤية لةسةر بودجة ي ثارة ي ثةرةسةندني هةركَيم و ثاركَيازطاكان 31ثرؤذة ي خازمةتطوزار ي لة سنور ي قةزا ي كؤية جكَيبةجكَيدةكا، لةوانة 18ثرؤذة لة كؤية ) ثرؤذة ي ركَيىكخستن و ضاكىكردنةوة ي شةقامء بنميضي بازار ي كؤية، ثرؤذة ي ترافي ك ليتي شةقام و طؤكِرةثانةكان، دروستىكردن و تةواوكردني ركَيطا ي شةهيدان، دروستىكردني ئاوةكِرؤ ي سندوقي لة نازي ك قوتابخانة ي ذيني تايبةت ،دروستىكردني ئاوةكِرؤ ي طةكِرةكي ئازاد ي ،دروستىكردني دوو ياريطا ي ضيمةني، دروستىكردني باخضة ي ئازاد ي ،ضاكىكردنةوةو قيرتاوكردني ركَيطا ناوخؤييةكان ...هتد 4 .ثرؤذة لة تة(ق تة(ق ) دروستىكردني ئاوةكِرؤ ي لوولةيي ،تؤر ي ئاو ،ياريطا ي ضيمةني و فراوانىكردنةوةو كؤمثليمكَينتةر ي دةروازة ي شار 4 .ثرؤذة لة سكَيطرتىكان ) دروستىكردني كؤمةكَلطا ي كارطكَير ي ناحيةكة،دروستىكردني هؤلكَي ك ،قيرتاوكردني ركَيطا ي سكَيطرتىكان – بةستي شةلغة و دروستىكردني ياريطا ي ضيمةني 4 .ثرؤذة لة سىكتان ) دروستىكردني كؤمةكَلطا ي كارطكَيكِر ي ،دروستىكردني هؤلكَي ك ،قيرتاوكردني ركَيطا ي جةلي -نازةنين و دروستىكردني ياريطايةكي ضيمةني .لةطةل دوو ثرؤذة لة ئاشتي ) قيرتاوكردني شةقامي دووسايد و كؤلنةكان و دروستىكردني ياريطايةكي ضيمةني,هةمووئةم ثكِرؤذانة بكِر ي 16مليار دينار ي بؤ تةرخان كراوة.
فراونىكردني شةقامي حاجي قادر – تايةر تؤفيق و هةندكَيىكي د ي(. سةرضاوةيةك لة كِركَيىكخراوى يةككَيتى مامؤستايانى كوردستان لقى كؤية ثكَيى كِراطةياندين كة لةسنورى لقةكةيان لةماوةى 1/1/2008تا 1/10/2008بكِرى ) (10610000دة مليؤن و شةسةدو دة هةزار ديناريان وةكو بةخشيش )منحة( داوة بةمامؤستايان كةذمارةيان ) (117مامؤستاية كةلةم بةخشيشة سودمةنبوون ,هةروةها بكِرى ) (13075000سكَيازدة مليؤن وحةفتاو ثكَينج هةزار ديناريان وةكو ثكَيشينة
خوكَيندكار بؤساكَلى خوكَيندنى 56 2009-2008 لةثةيمانطاى هونةرةجوانةكانى شةهيد ثةيمانطاى جعفركَيوةبةرى حميد رفيق سالح بةر وةرطيراون هونةرةجوانةكانى شةهيد جةعفةر لةكؤية ثكَيى كِراطةياندين بؤ ئةم ساكَلى خوكَيندنى -2008 ي بةشةكةى ثةيمانطا 56خوكَيندكاريان 2009بؤهةرس كَ وةرطرتوة ذمارةى خوكَيندكارة وةرطيراوةكانيش بةثكَيى بةشىكان و كِرةطةز بةمشكَيوةيةية ) بةشى شانؤ 13خوكَينىكار هةشت كوكِر وثكَينج كض ,بةشى مؤسيقا 20خوكَينىكار ضواردة كوكِر وشةش كض ,بةشى شكَيوةكارى 23خوكَيندكار شةش كوكِر وحةظدة كض ( لةكؤى ئةم 56خوكَيندكارة وةرطيراوة 7خوكَيندكاريان هى دةرةوةى شارن و 49خوكَيندكاريشيان هى ناوةوةى شارن ئةوةى لةم ئامارةدا دةردةكةوكَيت
سةرداني جكَيطر ي سةرؤكي حىكومةتي هةركَيمي كوردستان بةكِركَياز)عمر فتاح( بؤ زانىكؤ ي كؤية
يةككَيتى مامؤستايانى كوردستان لقى كؤية لةماوةى 9مانطدا زياتر لة 25مليؤن دينارى سةرؤكي شارةواني ثآ ي )كةكؤن( ثكَيش دةرضووني بةمامؤستايان داوة راطةياندين ،كةوا لة بودجة ي تةواوكةر ي ئةمسال بكِركَيىكي ديىكة ثارة بؤ كؤية تةرخان دةكرآ ،بؤية ئةوانيش سةرقاكَلي ئامادةكردني كؤمةكَلكَي ك ثرؤذة ي خازمةتطوزارين ،لةوانة ) :ثرؤذة ي فراوانىكردني شةقامي دوو سايد ي سةرةكي كؤية -سلكَيماني، ثرؤذة ي داناني هكَيلي روناك كةرةوة لة هةندكَي ك شةقامةكاندا ،بايةخدان بة بة باخضةكاني ناو شار و دروستىكردني ثةرذين و ضاندني نةمام و ضيمةن، دروستىكردني كؤمةكَلطا ي فةرمانةطةكان، دروستىكردني دوو هؤكَلي كؤنفرانس و فيستظاكَلةكان،
3
بة هاوركِكَييةتي وةفدكَي ك كة ثكَي ك هاتبوو لة هةريةكة لة ثاركَيازطار ي هةولكَيرو قائيمقامي قةزا ي كؤيةو وةزير ي دارايي و وةزير ي شارةواني كِرؤذ ي ضوارشةممة بةروار ي 29/10/2008سةرداني زانىكؤ ي كؤية ي كرد ل ئةنجوومةني زانىكؤ ي كؤية كؤبووة بة لة طة كَ مةبةستي ئاطادار بوون لة ثكَيداويستيةكاني زانىكؤو ضارةسةركردني ككَيشة ي مامؤستايان ،لةو كؤبوونةوةيةدا ككَيشةو طيروطرفتةكان خرانة كِروو بؤ ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
ككَيشة ي كركَيضيةتي تا كِرادةيةك لة شار ي كؤيةضارة نةزةند بةطيخاني و دلوةر قةرةداغي كؤكِركَيىكي سةركرد.
لةيادى هونةرمةندى طة ل تايةر تؤفيق تيثى موزيىكى
*بة هاوكار ي سةرؤكايةتي زانىكؤ ي كؤية ضاثخانة ي كِرةنج كؤكِركَيىكي شعر خوكَيندنةوة ي بؤ
شيعر خوكَيندنةوة
باواجى كؤية كؤنسكَيرتكَيىكى لة كِرؤذى هونةر لة كؤية
لةذكَيرضاودكَيرى وةزارةتى رؤشنبيرى بةركَيوةبةرايةتى طشتى كِرؤشنبيرى وهونةرى هةولكَير،بةكِركَيوةبةرايةتى هونةرى مؤزي ك،تيثى موزيىكى باواجى كؤيةلةكِرؤذى 20/10/2008لةهؤكَلى سةنتةرى طةنجانى كؤيةلةيادى 21 ل بةسةر كؤضى دواى هونةرمةندى طة ل )خاكَلة تايةر( سا كَ هةريةكة لة شاعيران )نةزةند ي بةطيخاني و دلوةر كؤنسكَيرتكَيىكى سازكرد كةتيايدا جةماوةركَيىكى زؤر وبةرثرسى لة قةرةداغي( لة هؤكَلي كؤلكَيذ ي ياسايي زانىكؤ ي كؤية حىكومى وحيازبى كؤيةوهةولكَيروسلكَيمانى وشارةكانى كاتذمكَير 3،30دوا ي نيوةكِرؤ كِرؤذ ي ضوار شةمة تربةشدار بوون ,سةرةتائامادةبوان دةقيقةيةك بؤطيانى شاعران بةروار ي 29/10/2008سازكرد ،تيايدا ثاكى شةهيدان وةستان،ثاشان ووتةى تيثى موزيىكى ضةندين شعر ي جوانيان بؤ ئامادةبووان خوكَيندةوة ،بؤ باواجى لةليةن)سةفين عبدالرزا(ق(سةرؤكى تيث ماوةيةك ئامادةبووان طوكَييان طرت لة شعرةكانيان خوكَيندرايةوة ،ثاشان وتةى بةكِركَياز وةزيرى كِرؤشنبيرى سةرؤكايةتي زانىكؤ ي كؤية ضلة ي ماتةميني بؤ ل حةوكَيازى( )فةلةكةدين كاكةيى(لةليةن بةكِركَياز )شةما كَ بةكِركَيوةبةرى بةركَيوةبةرايةتى طشتى كِرؤشنبيرى وهونةرى خواكَلكَيخؤشبوو)د.نازم حسين (طكَيكِرا *سةرؤكايةتي زانىكؤ ي كؤية ضلة ي ماتةميني بؤ هةولكَيرثكَيشىكةش بةئامادةبوان كرا.دوابةدواى ئةمة خواكَلكَيخؤشبوو)د.نازم حسين (طكَيكِرا لة هؤكَلي الوى تيث بؤ بةرنامةى كؤنسكَيرتةكة دةستى ثكَيىكرد سةرةتا س كَ سةرؤكايةتي زانىكؤ ي كؤية ،لة بةروار ي 19/10/2008طيانى ثاكى خاكَلةتايةر ثكَيشىكةشىكرالةئاوازوهؤنراوة لو )د.محمد بة ئامادةبووني وةزير ي خوكَيندني با كَ وئامادةكردنى مامؤستا)زاهير محةمةد( سابير( و سةرجةم كِراطران و مامؤستاو فةرمانبةراني ووتنى)كؤكِرس(،ثاشان بةرهةمةكانى تر بةم شكَيوةيةى زانىكؤ ي كؤية ،لكَيثسراواني حيازبيء حىكومي شار ي خوارةوة ثكَيشىكةش بةئامادةبووان كرا كؤثلةيةك لة) شيرين كؤية ،لةو ضلةيةدا كِرؤكَلي خوالكَيخؤشبوو لة بةرةو بةهارة( بةدةنطة بةسؤزةكةى هونةرمةند)صاد(ق باس ثكَيشةوة ضووني كِرةوتي زانست لة زانىكؤ ي كؤية حةريرى(،طؤرانى)لةيال( ووتنى هونةرمةند)ئيبراهيم ى( ووتنى كرا ،ئامادةبووان ئةوةيان كِراطةياند بة لة دةست داني صابير(,طؤرانى)هاى ئةزيازم,خةج كَ سةردانى وةفدكَيىكى مامؤستايانى زانىكؤى صالح هونةرمةند) محةمةدرةئوف كةركوكى( ،طؤرانى) موتريبى حةريفان( ووتنى هونةرمةند)سامان الدين بؤ سةرؤكايةتى زانىكؤى كؤية فاتح(،طؤرانى)هةناسةى دكَلدارى( ووتنى هونةرمةند)دةرباز
وةفدكَيىكي مامؤستاياني زانىكؤ ي صالح الدين سةرداني سةرؤكايةتي زانىكؤ ي كؤيةيان كرد ,بة مةبةستي بة دةست هكَيناني ثشتطير ي بؤ ثكَيىكهكَيناني كِركَيىكخراوكَيىكي تايبةت بة مامؤستاياني زانىكؤو ثةيمانطاكاني كوردستان ،لة ليةن بةكِركَياز سةرؤكي ي ي كِراطةياندن زانىكؤ ي كؤية ثشتيوانيان لكَيىكرا و ث كَ وةك زانىكؤ ي كؤية ئامادة ي هةموو جؤرة هاوكاريةكين بؤ خازمةتي مامؤستاياني زانىكؤو
تيرو ثش ك بؤ شؤقةكانى نيشتةجآ بوون لة كؤية
*بةروار ي 20/10/2008بة ئامادةبووني مامؤستاو ئةنجام درا داواكاريان بؤ ئةوانة ي فةرمانبةراني زانىكؤ ي كؤية وةرطرتني شوقة ي نيشتةجكَيبوون ثكَيشىكةش بة ليذنة ي دابةشىكردني شوقةكان كردبوو تيرو ثشىكيان بؤ شكَيرزاد(،طؤرانى) بةقامات( ووتنى هونةرمةند)سةلح ئةنجامدرا،لةماوة ي يةك هةفتة سةرجةم ئةوانة ي سوود محةمةد(،طؤرانى )دكَلى بردم( ووتنى مةند ببون ماكَلةكانيان طواستةوة ناو شوقةكان بةمةش ل( هونةرمةند)هؤشمةندزاهير(،طؤرانى) زوكَلفت وئةى طو كَ كاروبارى خةندان لة ركَيطاى بةركَيوةبةرايةتى ووتنى هونةرمةند)صاد(ق حةريرى(،طؤرانى)هةى نار(ووتنى هونةرمةند) لكَيوذة جةل ل(،مقامى) ئورفة( ووتنى خوكَيندكاران رؤذنامة بؤ خوكَيندكاران دابين دةكا دامةزراوة ي خةندان لة كِركَيطا ي بةكِركَيوةبةرايةتي * هونةرمةند)خاكَلةدكَيهاتى(،طؤرانى)دةردى فيرا(ق ولوككَي ك( كاروبار ي خوكَيندكارني زانىكؤ ي كؤية كِرؤذانة كِرؤذنامة ي ووتنى هونةرمةند)بورهان خؤشناو(,طؤرانى)كراس ى( ووتنى) كؤكِرس(،ئةوذةنيارانةى كةبةشدارى ئاسؤ بؤ خوكَيندكاراني زانىكؤ ي كؤية دابين دةكات وا زةرد كَ بكِريارة طؤظار ي هةفتانة بة هةمان شكَيوة بؤ كؤنسكَيرتةكةيانىكرد)سةردارئةحمةد،جةل ل عازياز،ئةرسةلن
خوكَيندكاران دابين بىكات كة دةبكَيتة هؤ ي ئةوة ي
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
4
كؤية خاو كَين كِراطرن ..دةستىكةوتةكان ت كَي ك مةدةن !!!.......؟؟ لةسةر دةكةين يةككَي ك
لةمانة ذينطة ثاركَيازية و وةزارةتى وةرزش و لوانيش وةك سةر ثةرشتيارى ئكَيمة جةخت لةسةر ئةوة دةكاتةوة كة كارى جدى لةسةر ئةم تةوةرةية بىكركَيت كة ئكَيستا بةرنامةى كِراهكَينانى لوانيان هةية كة كارلةسةر )
سةيرة لة كؤية! يةكآ لة خةونةكاني خةكَلىكي ئةم شارة جكَيبةجكَيىكردني ثرؤذةيةكي خازمةتطوزاريية ،كة بة تاسةو تامةزرؤةوة ضاوةكِرواني دةكةن ،ضونىكة كؤية وةك شاركَيىكي كةمتةرخةمىكراو ثكَيويستي بة دةيان ثرؤذة هةية ،كة سيما ي شارةكة
ركَي ك بخا ،دوا ي سالنكَيىكي زؤر دووضار ي لةذينطةوة ثيسن بةكَلىكو كِركَيذةيةكى لةبةرض لة هاتبوو، سلفةو كردن لةبةر ثةراوكَياز كاولىكردن و معاش و زؤر لةكاتي شةكِر ي ض و بةعسدا سةردةمي ذيانكَيىكى كِرؤتين و دوبارةو بى خةريىكى ئيشنةكردنئ كَهةر ئةزموون و يستاشدا هةلومةرجي ناوخؤدا ،لة (10دة تةوةرة دةكةن ذنثاركَيازى, هيالكىكردنن كَ و خ و قسةلؤك قسةو دذايةتيةكي بة ئاشىكراو بة نهكَيني دةكرآ، مةسةلةى ذينطة ئةمرؤ بةيةككَي ك تةندروستى ,لوى سةركردة ,ئاكَلودة ل و دةرون و ج ل و بةخةكَل ك ,بةكَلىكو د كَ لة ثرسة طرينط و ثكِربايةخةكانى جيهان بون ,كةسانى خاوةن ثكَيداويستى تايبةت كة بةراستي نةك هةر لة جكَيطا ي خؤ ي ناو ماكَليشيان ثيسة ,بةداخةوة ناوفةرهةنطى دادةنركَيت ئةو ضةمىكة ضؤتة طةورةشةكَيركة نةفسيىكي لىكو غةدر كَ خة كَبة كَ ,سامانى مللىكى ,طةندةكَلى ,هةذارى و نيية، نازم و ضاوكو لىكى سياسى وكارى حيازبى و طروث و ئةمةش لة لتـآ يو دةكرآ. روناك بكَيىكارى ,كِراطةياندن ,فكَير كارى ,ذينطة بةرؤذ ي شارستانيةت ئازادى دوذمنى داكؤكى ذينطةو سةنديىكاكانةوة .ثاراستنى ثاركَيازيش يةكي ك بوو لةم تةوةرانةو دانانى ضةندين دواى ثةكخستني سةعات هةردوو طرنط بة ثرؤذة ي لكَيىكردن و هةوكَلدان بؤ ئازارنةدان و زيان كارى لة سةر دةكركَيت ئةوةى دةمةوكَيت لةباتى ثيسى سةلةى كَ خؤ كَ ئاشىكراية. لةكانروون و لطةيةكي سوود بة ثكَينةطةياندن و ثيسنةكردنى ,وةكو باسى بىكةم ئكَيمة وةك فةرهةنطخانةى وخاشاكى تكَيبىكةن لةجياتى دةست بكِرطةيةكى سةرةكى كارنامةو ثةيكِرةوى لةطةل ئةوةش هكَيمني و ئارامي كؤية بةشدارى هةكَلمةتى ثاكىكردنةوةى خؤشى وسوثاس بؤ ئةو خةكَلىكةو ئةو زؤربةى كِركَيىكخراو ثارت و ليانة خةكَلىكي كؤية و كوردستانمان كردوة لة )23و رةفتار يو نواندنيبةخش كارمةندانةى كة خؤ هاوضةرخةكان ثكَيشىكةش دةكركَيت .لةثا كَ ل (24/10/2008دةستمان كرد بة رؤذةكانى دةكةن لة ث كِ لخوازانةئ كَكار د كَ نةداوة وةك يستا هاني ماقولنة ،تا ئةوةى كةضةندين ثارت و كؤمةكَلةو دابةشىكردنى ) (100سةلةى خؤ ل )(70 وةكويتةكار كَ يمة ,لةبكِرى ئةوة ئ كَ يىكىشةقام سةر شارؤضىكةكاني بكِرذ كَ شارو ركَيىكخراوى ذينطة ثاركَيازى لكَيرةو لةو كَ ى دانة لة هاوينة هةوارى ضنارؤك نامرؤظانة و نةخؤش ئةو سةلةى بة هةراو هؤريا داوا ي مافةكاني بىكا، سةريان هةكَلداوة و ئةركى ثاراستنى وهيبةسةكَلتان و حةماموك و ناوشارى ثكَييان دزرا دزيان ئةوةى ثكَيشيان ذينطةو كِركَيطةطرتن لةهؤكارةكانى ثيس بووني كةوتنةلي و دةسىكةوتي فيدرا كَ كؤية دابةشمان كردوة ) (20دانةشمان ضونىكة سةرى و نةدزرا بةسةيارة بونيان طرتؤتة ئةستؤ و ئةو كِركَيىكخراوانة ثكَيشىكةش بة بةكِركَيوةبةرايةتى رادةطرآ، زؤر بةرزتر هةركَيم حىكومةتي هةر قوثانديانن , طةورة وةبةبةردى ئةمكِرؤ بةباكَلكَيىكى سةرةكى كِركَيىكخراوةكانى ثةروةردةى كؤية كرد (10),دانةى ئةوكةسانة و طلةييم بكَو يرةوة ل كَ فرض ك دراوة راهاتووةو لةوةش وا جطة كؤمةكَلطةى مةدةنى لة قةكَلةم دةدركِين تريشمان داية تيث و يانة و شوكَينة ناشيرنانةيان كردةوة ئيهانةى ئةو داوا ي ئوسوكَلييةكان ياسايي و بة ركَيطا ,ضونىكة ثاراستنى ذينطةو داكؤكى لكَيىكردن طشتيةكان لة ) (25/10/2008ئكَيمة دةكةم وةطلةيى لة خةكَلىكى كؤيةش و بةفيكِرؤ نةدانى سامانة سروشتيةكان و وةك فرهةنطخانة لةبةر كِركَيذنةى باران مافةكاني خؤ ي بىكا .هةر بؤية كاتآ بةوةى كةهيض دةسىكةوت و هةو كَ ل ثيس نةكردنى ئاو هةواو خاك و ثكِرؤذةيةك بؤ شارةكة دةردةضآ ل و بةدةست و ثةنجةى خؤمان زب كَ و بون بةمةدةنى هةنطاوكَيىكى سةرةتاى خاشاكمان هةكَلطرتةوةولة شوكَينة شاطةشىكة دةبآ و خؤشحاكَلي خؤ ي ثةيذةى ثكَيشىكةوتن و شارستانيةتة ,ئةطةر هةذار نشينة كانةوة دةستمان ثكَيىكرد دةردةبكِر ي ،كةضي سةيرةكة لةوةداية ضى دروست بونى كاركردنى ئةوضةشنة نةك لةبةر دةم شوقةو باكَلةخانةوة هةر يةككَي ك كة نيشتةجآ ي ئةم شارةية ببآ لتى ئكَيمةدا وةكو كِركَيىكخراوانة هكَيشتا لة و كَ لكَيرةشةوة دةست خؤشى بؤ شارةوانى وةكو كوردستان ثكَيويست نية ذينطةى بةركَيطر!! كؤية و قايمقماميةت بؤ هاوكارى ذينطةى هةركَيمةكانى ترى ناوضةو و كَ دوا ي تةرخانىكردني بودجة لةو بةشة لتانى كردنيان ,زؤر سوثاسى كاك ئاراس و يويست دةوروبةر كاركَيىكى زؤرى دةوكَيت ,ث كَ ئةندازيار و سةرثةرشتيارو كركَيىكرةكان داهاتةى كةلة ثارة ي طةشةسةندني دةكات هةوكَلو تةقة كَ ليةكى زياترى بؤ بخركَيتة دةكةم كة بؤ ئةم كارة هاوكاريان هةركَيم و ثاركَيازطاكان ،بةر ي كةوت ، لةسةر ربىكةمةوة كِ ض طةكِر قسةكانم زياتر كردين بةكِراستى دكَلسؤز بون ,دوو ي لة ثرؤذةكاني شارةواني يةك كَ ذينطة و مةبةستم لة نوسينى ئةم بابةتة لم ئوتؤمبكَيليان بؤ تةرخان كردين ,بة كَ كؤية ئةوةية كة ئكَيمةوةك فةرهةنطخانةى دركَيذكردنةوة ي شةقامي عومةر دةبابة مةخابن سةد حةيف كؤيةى ثيس, هةر لةسةرةتاوة كةدروست بوين كؤمةكَل ك ببورن داواى لكَيبوردنم بؤ ئةو كِرؤشةنبيرو بوو لة طةكِرةكي زانىكؤ ،كةضي ئامانجى زؤر طةورةمان هةية و كارى كِراستطؤ ودكَلسؤزانةى كؤية ,كؤية نةك ثكَيشمةرطةيةكي خانة نشين بةناو ي
5
عومةر ناسر ،دوا ي ئةوة ي ئامكَير ي قيرتاو
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
لة ئافرةتة ناسراوةكاني كورد
نةجيبة خاني جةلي زادة
كةريم شارةزا نةجيبةخانى جةليازادة كضةطةورةى مةل محمةمةدى جةليازادةى ناسراو بةمةلى طةورة لةكِرؤذى 1917 /8/9 دا بةر لةكؤتايى هاتنى جةنطى يةكةمى جيهانى بةساكَلكَي ك و دوومانط لةطةرةكى بايازاغاى شارى كؤية ، شارى ئةدةب و هونةرو خةباتى كوردايةتى ضاوى ذيانى كردؤتةوة مةلى طةورةى باوكى زانايةكى مةزنى ئايينى و شاعيركَيىكى شيعرى ليةتى و نةتةوةيى لكَيهاتوو بووة . كؤمة كَ لةو كاتةى كةخةكَلىكى شارى كؤية و زؤربةى شارةكانى كوردستان كوكِرةكانى خؤيان نةدةناردنة قوتابخانةى فةرمى .دةبينين ئةو زانا واقيعى و ثكَيشىكةوتخوازة ئةو كضةى ل كوكِران خؤى لةساكَلى 1924دا لةطة كَ لةقوتابخانةى سةرةتايى كوكِرانى كؤية لةبةرخوكَيندن داناوة و ئةم هةكَلوكَيستة بةرزةى ئةو زاناية باوكانى شارةكةى خؤى هان دا تاكو كِرؤكَلةكانيان بخةنة بةر خوكَيندنى قوتابخانةى فةرمى . نةجيبةخان تاكو ثؤلى ثكَينجةم لةو ل كوكِران قوتابخانةيةدا لةطة كَ خوكَيندويةتى و بووةتة خوكَيندةواركَيىكى زيرةك و هوشيار و بةم ثكَيية قوتابخانةى سةرةتايى كؤية بووةتة لو )مختلط( يةكةمين قوتابخانةى تكَيىكة كَ ى كوكِران و كضان لةهةموو كوردستاندا ،ضونىكة دوا بةدواى ئةم كضة هؤشيارة كضى ديىكةى خةكَلىكى شارةكة ضوونةتة ئةو قوتابخانةيةى كوكِران وةك )لةتفية خان ( ى كضى دادوةر مةل سديقى نازةنينى و ) ناجية عبدالرحمان شةرةف ( ى بةركَيوةبةرى قوتابخانةكة هةتاكو ساكَلى )( 1933 قوتابخانةى كضان لةكؤية نةبووة ، تاكو لةثايازى ئةو ساكَلة لةسةر دةمى قائيمقاميةتى ) ساكَلح زةكى ساحكَيبقران ( قوتابخانةى سةرةتايى كضان بةيةكةم جار لةكؤية كرايةوةو لةسةرةتادا نةجيبةخان بووةتة سةرثةرشتى تاكوبةكِريوةبةر و مامؤستاى بؤ هاتووة و لةو شارةدا خاتو نةجيبة بووةتة يةكةمين كضى كِرؤشنبيرى هوشيار.ئةو خاتوونة زيرةك و لكَيهاتووة لةسةرتاى ضلةكانى ل بةخةباتى سةدةى بيستةمةوة تكَيىكة كَ سياسى ميللةتةكةى بووة
1917-1999
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
وليةنطركَيىكى ضالك و دكَلسؤزى )حازبى هيوا(بووة و ئافرةتانى هوشيار كردؤتةوة بؤ خةبات كردن لةثكَيناو وةدةست هكَينانى مافى خؤيان و ل دامةزراندنى نةتةوةكةيان .لةطة كَ ثارتى ديمىكراتى كوردستان لة 16/8/1946دا بوةتة ليةنطركَيىكى دكَلسؤزى ئةو حازبة و لةدوايشدا بووةتة ئةندامكَيىكى ضالكى و دةوركَيىكى باشى بووة لة بآلوكردنةوةى هوشيارى نةتةوةيى لةنكَيو ئافرةتانى كوردستان لةسةردةمى كؤمارى ديمىكراتيى كوردستان بةسةرؤكايةتى ثكَيشةوا قازى محمد .لةدواى دامةزراندنى يةككَيتى ئافرةتانى كوردستان لة 11/12/1952 دا دةوركَيىكى باشى تكَيدا طكَيكِراوة و بةنهكَينى بةسةرؤكى لقى كؤيةى ئةو يةككَيتية هةكَلبذكَيردراوة و دةوركَيىكى باشى بينيوة بؤ كردنةوةى ئافرةتانى شارةكةى خؤى و دةوروبةرى لةدةورى ئةو كِركَيىكخراوةى ذناندا و لة سالنى 1958و 1959و 1960يشدا واتة ثاش هةكَلطيرسانى شؤرشى 14ى تةمموزى 1958بةئاشىكرا بةسةرؤكى يةككَيتى ئافرةتانى كوردستان – لقى كؤية هةكَلبذكَيردراوة و بةناوى ئةو كِركَيىكخراوة سةردانى كاربةدةستانى كردووة و لةئاهةنط و بؤنةى نيشتمانيدا وتارى بةناوى ئةو كِركَيىكخراوةى ذنانةوة خوكَيندؤتةوة و مكَيذووى بازوتنةوةى كِرزطارى نةتةوايةتى كورد و بازوتنةوةى ذنانى كوردى بؤ خةكَلىكةكة شى كردؤتةوة .جطة لة ضالكى سياسى لةناو كؤمةكَلى ذناندا دةوركَيىكى باشى بووة لةبةرزكردنةوةى ئاستى هوشيارى كؤمةليةتييان و كِركَيازلكَينان لةدةورى ذنان لةبةرةو ثكَيشبردنى كؤمةكَلى كوردةوارى و دووركةوتنةوة لةدابو نةريتى لةكةكَل ك كةوتوو و طرتنى دابو دةستورى سوود بةخش بؤ ميللةتى كوردى ستةمديدةى تكَيىكؤشةر .ئةم ئافرةتة هوشيارة لة كؤكِر و ل ذناندا هةموو كؤبوونةوةكانى لة طة كَ ل و كؤششكَيىكى ئةوة بوو ،ثياوان هةو كَ كِركَياز لة ذنان بطرن و بةضاوى يةكسانى لةمافى ذنان بنواكِرن ضونىكة ذن بنضينةى ثكَيشىكةوتنى كؤمةكَلة خاتو نةجيبة لةدواى نسىكؤ هكَينانى شؤرشى
ركَيازمان هةية بؤ وةفاداريةكةت دكتؤر دكتؤر ئةمير ئةمير
نةجيب عةبدولنور، باوكي لوبنانية و بة كِرةضة كَلةك لة ديانةكاني لوبنانة.
خؤ ي لة كفر ي لة 28شوباتي 1951لة داي ك بووة .شوكَيني ئيشوكار ي لة لوبنانة و خاوخكَيازان و بنةماكَلةكةشي هةر لةوكَين .بةلم زؤربة ي خولياكاني لة كؤية دةسوكِركَيتةوة ،بؤ ئةم مةبةستةش بةتةماية لة بوار ي وةبةرهكَيناني ثازيشىكي لة كوردستان بة طشتي لة كؤية بة تايبةتي دةست بةكار بآ .جطة لةوةش نياز ي واية كارطةيةكي ئاو و شةربةت بة هةموو جؤرةكاني لة كؤية بىكاتةوة .دةبآ نهكَيني ئةمة ضي بآ؟! دكتؤر نةجيبي باوكي كاتآ لة كؤلكَيذ ي ثازيشىكي لة كؤتايي سييةكاندا لة لوبنان تةواو دةكا ،بة ثكَيضةوانة ي هاوكِرآكاني، كة هةموويان بةرةو رؤذئاوا رؤيشتن، ئةو بةرةو رؤذهةلت و لة عكَيرا(ق وةك ثازيش ك دةست بةكار بوو .ساكَلكَي ك لة مةخمور بوو دوا ي بؤ ماوة ي دةسال وةك ثازيشىككَيىكي لكَيهاتوو لة كؤية بووة .لة كؤية حةز لة خةجاوةخاني جةليالغا ي حةوكَياز ي دةكا دوا ي هةندآ ككَيشة و بكَيشةو ناكِرةزايي هةندآ لة حةوكَيازييةكان بةيةك شاد دةبن و دةيهكَينآ و خكَيازانكَيىكي بةختةوةر دروست دةكةن و دوو منداكَليان دةبآ .كوكِركَي ك بةناو ي ئةمير، كضكَيىكيش بة ناو ي مةنا ل .ئةمير لة كؤية سةرةتايي تةواو دةكا و ناوةند ي و ئامادةييش لة هةولكَير .لة 1975كؤلكَيذ ي ثازيشىكي تةواو دةكا و بؤ ماوة ي هةشت سال لة لةندةن نيشتةجآ دةبآ و خةريىكي خوكَيندني بال دةبآ .كة دةطةكِركَيتةوة لوبنان ماوةيةك وةك ثازيش ك لة سوثا ي لوبنان كار دةكا دواييش لة 1991وةك مامؤستا زانىكؤ .باوكي لة 1937 سةرثةشتىكار ي كؤمةكَلة ي برايةتي كورد و لوبناني بووة ،بؤية كوكِرةكةشي لة سةر ركَيضىكة ي باوكي كؤمةكَلة ي كوردستاني و لوبناني دادةمةزركَينآ .ضونىكة دايىكي خةكَلىكي كؤية ،بؤية وةك وةفادارييةك سةرداني كؤية ي كردوو طةكِرةك بة طةكِرةك دةطةكِراو لة خازماني دةثرسي، خؤشحاكَلي خؤ ي دةردةبكِر ي بةرامبةر ئةو
6
تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية و ) (50سا لكَ خازمةتى هونةرى كِرةسةنى ئامادةكردنى كِرةوةز مةولود ل تكَيثةكِرى بةسةر دامةزراندنى تيثى ئةم سا لكَ ) (50سا كَ مؤسيقاى باواجى كؤية ،لة ساكَلى ) (1957مامؤستا )باكورى( لة كؤية مامؤستا دةبكَيت ،تيثكَي ك لة قوتابخانةكةى دروست دةكات ،لة هاوينى ساكَلى ) (1958مامؤستا )باكورى( خولكَي ك بؤ كؤمةكَلة طةنجكَيىكى شارى كؤية دةكاتةوة ئةمة دةبكَيتة سةرةتايةك بؤ دروست بونى تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية.دكَلسؤزى ئةو كؤمةكَلة طةنجة بؤ هونةرةكةيان دةبكَيتة هؤى دروست بونى ئةو تيثةو كةتاكو ئكَيستا ذيلةمؤكةى دانةمركاوةتةوة ئةو دكَلسؤزانةش ئةم بةكِركَيازانةن كةشةكِرةفى دامةزراندنى تيثى مؤسيقا باواجيان ثكَيبكِراوة -1 :زاهيرمحةمةد 2 ئةنوةرتاهير -3سةردارئةحمةد -4وريائةحمةد -5عةتااللةحنا-6ئيسماعي ل مستةفا -7كةريم حمدخدر -8سيامةندعازةت تاهير -9فوئاد سعيدئةحمةد -10صالح الدين حسكَين -11جانا تؤماس .دكَلسؤزى و لةخؤبوردوى ئةم مامؤستا بةكِركَيازانة وايىكردوة كة تيثى مؤسيقاى باواجى ببكَيتة قوتابخانةيةك و نةوة بة نةوة لةسةر دةستى ئةم بةكِركَيازانة تيثةكة طةشة بىكات و تا لة 1/3/1972لة ليةن )وةزارةتى العالم(ى ئةوكاتة ئيجازةى رةسمى ثكَيدراوة,ئةندامانى ئةو كاتةى تيث ئةم بةكِركَيازانة بووون-1 ) :زاهيرمحةمةد/سةرؤكى تيث -2ئةنوةر تاهير/بةكِركَيوةبةرى هونةرى -3صالح الدين حسكَين/سىكرتكَير -4 وريا ئةحمةد/ذمكَيريار -5كةريم حةمةد/كارطكَيكِرى -6سةردار ئةحمةد -7عةتااللةحنا -8ئيسماعي ل مستةفا -9سيامةند عازةت -10فوئاد سعيد ئةحمةد -11ئازاد بال ل -12ئاشتى ئيسماعي ل -13سراج الدين ئةنوةر -14ئةمير عبداللة -15ضاثوك شةفيق -16هةكَلؤعبدالواحد -17قوباد ئيسماعي ل -18وريا قادر -19ئيسحا(ق جةرجيس -20نورى عةلى -21محةمةد ئيسماعي ل -22جانا تؤماس -23هؤشمةندمجيدكركوكى -24 عمرحاجى حسن هةولكَيرى -25ئيبراهيم فتح اللة -26 عبدالفتاح تؤفيق -27رةهبةرجةل ل -28تؤفيق عبدالخالق -29 دلوةرعبدالمجيد -30ئازاد قادر -31نةجات رةشيد -32 رزطارعبدالىكريم -33نةوزادقادر -34محةمةدفةتاح -35 رةنجبةرعمر -36موئةيةدعبدالرزا(ق -37جال ل بكَيتوشى)ئةندامى شانازى( -38ئةندريوس باكورى)ئةندامى شانازى( -39جةوهةرصديق -40خاليدحميد -41كةما ل ئيسماعي ل -42ئازادكةريم -43مةزهةركةريم -44جةما ل مستةفا -45هةكَلطوردعوسمان -46مةسعودمحةمةد -47 جما ل عبدالىكريم -48سليمان ئةبوبةكر -49نةوزادمحسن -50 سةلح محةمةد -51مةعروف عبدالرحمن -52ئةسوةدزاهير -53كةما ل عبدالىكريم -54سةلم محةمةد -55سةفيرئةحمد -56دكَلازارتاهير -57عبداللة اسماعي ل -58ئارام جةل ل -59 ئةحمةدئيسماعي ل -60ئيبراهيم سابير -61ئةكرةم محةمةد 62 قاسم حةميد -63دكَلشاد نةجيب -64حةمةعلى عمر -65عبدالخالق مستةفا -66فةرهادعبدالقادر -67 ئةحمةدحمدئةمين -68خاليدئةحمةد -69ئةحمةدصدرالدين -70ئةميرمستةفا -71فةرةيدون محةمةد -72محةمةد على مستةفارةواندوزى -73ئيسماعي ل صديق(..لةدةيةى حةفتاكان
7
تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية تيثى مؤسقاى باواجى كؤمةكَلكَي ك كارى زؤر جوان ثكَيشىكةش بة كوردستان دةكات كةتاكو ئكَيستاش تام ضكَيذى ئةم طؤرانيانة هةروةك خؤى ماوة و بةشاكارى نةمرى تيثى مؤسقاى باواجى دادةنركَيت .لةهةمووئةونةهامةتيانةى بةسةركؤيةوكوردستان وطةلى كورد داهات بةدةستى كِرذكَيمى بةعسةوة ،تيثى مؤسيقا باواجى بةردةوام بوو لةخازمةت كردنى هونةرى كِرةسةنى كوردى وسةرى بؤكِرذيم دانةنواند و وةك ضيا سةركةشةكةى باواجى بةسةربةرزى مايةوة وبةردةوام بوو...لةهةشتاكان كؤمةكَلكَي ك طةنج شانبةشانى مامؤستاكانيان لةتيثى مؤسيقاى باواجى دةستيان ي بةشى مؤسيقا بةكاركرد ئةوكاتة تيثةكة لةهةر) (3س كَ وشانؤوشكَيوةكارى ثكَيىكهاتبوو ئةوانيش ئةوئةندامة بةكِركَيازانةبوون -1 ) :جةل ل عةزياز -2هةذارمحةمةدعلى -3سةربةست صابر -4كوردؤئيسماعي ل -5سامان تاهير -6ضاثوك محةمةد -7 دةربازعبدالخالق -8كامةران عبداللة -9سعداللةمحةمةد -10 ل ئيسماعي ل -12 سفين عبدالرزا(ق -11شكَيرد كَ مةزهةرئيسماعي ل -13جيهانطيرصاكَلح -14جبارعازياز -15 فازي ل سلكَيمان -16محةمةدتؤفيق -17ئازاد عبداللة -18 كوردؤحسن جال ل -19ئةحمةدئيسماعي ل -20قوباد سابير 21 جةل ل ئةلياس -22نةذاد جةما ل -23نوزاد فائق -24صالحالدين ئةسعد -25كةما ل ئيسماعي ل -26سةرتيث تاهير -27 سةرتيث ئةحمةد -28محةمةد ئيسماعي ل -29هؤطرئةحمةد -30هةكَلمةت تؤفيق -31ثشتيوان رةفيق -32بكِرواحةوكَياز -33 فازي ل شةوكِرؤ -34كامةران صةمةد -35نةوزادئيسماعي ل -36 ئةمير رةزا -37سةربازئةبوبةكر -38مشير شىكر -39 عبدالوهاب عبدالرحمن -40ئازادمحى الدين -41ئارام صالح -42مدرك ذاكَلى -43ئارازجةل ل -44بةهمةن تؤفيق -45 ئاسايش حةمةسعيد -46ئاراز صابر -47ئبراهيم مةولود -48 جةما ل ئةلياس -49هيمدادرةفيق -50فريادصابر -51كةيفى صابر -52جةوهةرمحةمةد -53صالح الدين حوكَياز -54شفيق خلف -55غةريب قادر -56ئةكرةم عبدالباقى -57 ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
كؤييةكان لة كِروانطةى سياسيةكانى ئا :وريا صالح
لتى كوردستان كِرؤذهة كَ كؤية يةككَيىكة لةو شارة مكَيذوويانةى تةنانةت زياتريش هةست بة
زادة كوردستان ،كة مكَيذووةكةى ل لةمة دةطةكِركَيتةوة بؤ هةزاران سا كَ و بةر و دةتوانين بكَلكَيين يةككَيىكة لةو شارة كؤنانةى كوردستان كة بةسةر سةدان و هةزاران قةيرانى سياسى مكَيذوويى و نةتةوةيى دا تكَيثةكِربووة هةر ئةوةشة وامان لكَيدةكات لةطة لكَ ئةو ئاوارة سياسيانةى كة ماوةى دةيان ساكَلة لة زكَيد و نيشتمانى لتى كوردستان( خؤيان )كِرؤذهة كَ ئاوارةبوون و لة باكورى كوردستان لةكؤيةدا نيشتةجكَيبوون ، طفتوطؤيةك لةسةر ليةنة جياوازة و فرةضةشنةكانى ئةم شارة سازبىكةين . كةكؤن :بةكِركَيازت وةك يةككَي ك لة خوكَيندكارانى بةشى ياساى زانىكؤى كؤية كة ماوةى ضةند ساكَلة لة شارى كؤيةدا دةذى ،بارى شارستانيةت و مكَيذوويى ئةم شارة لة ض ئاستكَي ك داية ؟
عةبدول ال كَ عبدكَلال كَ ثور: شارى كؤية شاركَيىكى خنجيالنة ى كؤنة كة مكَيذوويةك ى ثكِر لة سةروةرى لة ديرؤكى كوردستاندا بؤ خؤى تؤماركردووة لةوانة دةتوانين ئاماذة بة شاعيران و ئةديبان و دةنطبكَيذانى كوردى وةك حاجى قادرى كؤية و مةلى طةورةى كؤية مامة سكَيوة و تايةرتؤفيق و دكَلدارى دايىكى ئةى كِرةقيب و ........هتد .و بىكةين هةروةها لة كِرووى ئةندكَيشة و كِرووناكبيريةوة خةكَلىكى شارى كؤية خةكَلىككَيىكى كِرووناكبير و بة تةدبيرن هةروةها لة كِرووى بةشدارى ذنان لة كؤيةداذنانى كؤية بةشداريةكى ضالكيانةيان هةية ،كضان زؤرترين
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
بةرثرسياركَيتى دةكةن ئةمةش بةكَلطةية بؤ شارستانى بوونى ئةم شارة هةروةكو ضؤن دةبينين ذنكَيىكى تكَيىكؤشةرى كورد وةك بةكِركَياز كوردةخان ضةندين ساكَلة قايمقامى ئةم شارةية ثكَيم خؤشة ئةوةش بكَلكَيم خةكَلىكى شارى كؤية خةكَلىككَيىكى ميوان خؤشةويستن زؤر كِركَياز لة خةكَلىكى غةيرى كؤية دةطرن ،جكَيى خؤيةتى كة باسكَيىكيش لة تيثى بالةى كؤية ى ضونىكة بة كِراستى ئاستكَيىكى بىكر كَ بةرزيان هةية و ضةندين جار لة
ئاستى هةركَيمى كوردستاندا يةكةميان هكَيناوةتةوة لة كؤتايى قسةكانمدا دةمةو كَ ى كِرةخنةيةك بطرم كة ئةويش ئةوةية كة شارى ل ئةوةى زانىكؤى كؤية لةطة كَ لم زؤربةى زؤرى طةورةى تكَيداية بة كَ خوكَيندكارةكان بة هؤى نةبوونى سةرضاوةى كتكَيب و زانيارى ناضارن لة شارةكانى وةك هةولكَير و سلكَيمانى سةرضاوةى كتكَيب ثةيدا بىكةن . كةكؤن :جةنابت وةك يةككَي ك لةو طةنجة سياسيانةى كة ماوةى ضةندين ساكَلة لة باشورى كوردستان خةريىكى دركَيذةدان بة خوكَيندن لة زانىكؤكان ديدو بؤضونت لة سةر خةكَلىكى شارى كؤية ضية و ضؤن دةكِروانية ليةنية فىكرى و كِرؤشنبيريةكانى ئةم شارة ؟ هيوا بكَيورانى :مرؤظ بة طةكِران و هةكَلسوكةوتىكردن و ديتنى شوكَين طةلكَيىكى جؤراوجؤر فىكر طةلكَيىكى ى ،ئةطةر سةيرى جؤراوجؤر دةبين كَ شارى كؤية لة مكَيذوودا بىكةين خاوةن ضةندين كةسايةتى ناسراوى كوردة )شاعير-نوسةر-
سياسةتمةد ارو (....كة ثكَيناسةى كِرؤشبيرى ئةم شارة دةكةن لة دواى كِراثةرين بة ئاوةكَلة بوونى دةرطاكان لة سةر هةركَيمى كوردستان و هاتنى تةكنةلؤذياى ثكَيشىكةوتوو كردنةوةى سةنتةرةكان توكَيذى لوان كِرؤكَلكَيىكى باشيان لة فكَيركردن و لة خؤفكَيركردن و فكَيركردندا هةبووة ،لةو كِروانطةوة كردنةوةى زانىكؤ و ثةيمانطا لة شارى كؤية كاريطةرى ثؤزةتيظى لة سةر هازرى كِرؤشنبيرانةى خةكَلىكى لنة لةم ئةم شارة هةبووة سا كَ شارةدا كؤمةكَلكَي ك كةس بة داخ ل بوون و كؤمةكَلكَيىكى تر بة دةرضوونيان لةم زانىكؤ و ثةيمانطاية خازمةتكَيىكى باش بة ئاستى هازرى كِرؤشنبيرى خةكَلىكى ئةم شارة دةكةن كة دةتوانين بكَلكَيين هازرى كِرؤشنبيرى شارى كؤية بة هةكَلسةنطاندن لةطة ل ناوضةكانى تر لة ئاستكَيىكى بةرزداية . لكَيرةدا كِراطةياند ن دةتوانكَيت كِرؤكَلكَيىكى ثؤزةتيظ لةبةرة و ثكَيشضوون ى ئاستى كِرؤشنبيريدا ببينكَيت بؤية ثكَيشنيار ئةوةية كة حىكومةتى هةركَيمى كوردستان بايةخكَيىكى زياتر بة تواناى نوسةران و كِرؤنشبيرانى ئةم شارة بدات تا بتوانن مكَيذوويةكى ثر لة سةروةرى بؤ ئةم شارة تؤماربىكةن . كةكؤن :بةكِركَيازت وةك ئاوارةيةكى سياسى كة ماوةيةكى زؤرة لةطة كَ ل خةكَلىكى ئةم شارةدا ذيان بةسةر دةبة ي ضؤن دةكِروانية خةكَلىكى ئةم شارة ؟
8
دابوو .من دةمازانى سامان و ئةوانةى كاتى خؤى كورتة ضيرؤك وةك و ئةون لةوجؤرة مرؤظانةن هةفتةيةك مؤكَلةتى كةتةنها بؤ خؤيان ناذين بةلىكو لةكاتى وةرطرت ثاش ثكَيويست وةك فريشتة بةهاناى ئةوةى نةى توانى ئةدةب هةمووكةسكَيىكةوة دكَين .بؤية ضومة لى دكَلى سامان بؤلى و دواى ضاك و ضؤنى بةضرثة لةبن خؤى راككَيشى دةى قارةمان لةشىكر طوكَيى وتم كاك سامان كاركَيىكم طوت :من دةمازانى شكَيتة ،تاظطة هةندكَي ك دةيان ووت نكَيرةمووكة لةدةست قةوماوة ثكَيويستم بةرةئى دةى طوت :كِراست دةكةى ئةوانة زؤرجاريش لةكِرووى خؤى بةناوى ى ئكَيوارةكةى بتبينم جةنابتة دةكر كَ بةويراسى شكَيتن ،مامةند يةككَي ك بوو طاكَلتةوة برينداريان دةكرد بةكَلم ئةو دووقسةى لةبارةيةوة بىكةين ،سةرةتا لةثياوة ثولثةرستةكان لةوةتةى ئكَيمة لم و ئةو ى دةنطى دةكردة وة كَ ب كَ زؤر بةساردى سةيرى كردم دواى هكَيمنى و سادةيي يةى خؤى لةدةست بةيةكةوة لةو فةرمانطةين نةم ى دةنطى سةرى ضةند ساتكَي ك ب كَ بيستووة بيبسيةك بةثارةى خؤى نةدةدا ،بةشكَي ك لةكضةكانى كِرةزامةندى نيشانداو بةزةردةخةنةيةك بخواتةوة دةى طوت :ئةمة تةنها شكَيتى دائيرةكةمان دواى ضةندين هةوكَلى دكَلى خؤش كردم ،من لةو ى هودة لة بىكَ دةنطيةكى وةكِرز كةر ثارةية ،لةتيفيش داماوكَيىكى تربوو ب كَ لمى ى ى وة كَ ساتةكورتانةى ضاوةر كَ ،يةككَيىكيش بوو لة نةيارةكانى سامان ضيتريان دةست نةكةوت طوكَيم ل كَ ى ئةو بووم لكَيىكدانةوةى بروسىكة ئاسام تةنها هيوايةتى ئةمة بوو لةطة كَ ل بوو يةك لةوانة دةى طوت :خؤ دةكرد من سامانم دةبينى لةناو ى تةمةن و كِرةطةزةكةى د ي بدو كَ ئةزمةى ثياونية! هاوةكَلةكةى بةدةم دونيايةك بةتةنها هةموو مؤمةكانى جوانى و نازانم ضى و ضى بةلى ثكَيىكةنينةوة بةناوى دكَلدانةوةى ئةو كؤكةيتةوة نةى دةتوانى روناكى بةدكَلى ئةوةوة طرنط نةبوو ،دةى طوت: بةلقرتكَيوة دةى طوت :بابة طةنجى ى .ئةو وةك ئةوةى بريارى سامان ثياوكَيىكى روح ز ل و خؤثةرستة .ئةو ببةخش كَ ى ى خانوو ئةو زةمانةى لةترسى كر كَ ى باكى بةتةنهايى و ترس و خؤى داب كَ كِروى دةمى دةكردة ذنةكان ودةى كوا دةوكَيرن باسى ذنهكَينان بىكةن تاريىكى نةمابوو ،من لةبروسىكةيةكى طوت :شكَيتى ضى ضما بةهةموان سامانيش يةككَيىكة لةوانة ى بدرككَينين ،من ديىكةدا سامانم دةدى بةشمشكَيركَيىكةوة دةتوانين وشةيةكى ث كَ مووضةكانيشيان هةربةشى خؤيان لةم ذاوة ذاوة تاقةتم ضوو بوو خةري ك شةكِرى بايةكةى دةكرد.دةمبينى ضؤن دةكا .سامان هةرضةندة تةمةنى لم هةرضةند بايةكةى دةبكِرى بة كَ ى مؤكَلةت بوو بةهةر بيانويةك ب كَ لةدةورو بةرى )(35سالن دةبوو ى نة دةطيرا، دةيىكرد بةرى بايةكةى ث كَ وةرطرم و خؤم دةربازكةم بةلم بةلم لةقوماشكَي ك دةضوو دةقى من لةبروسىكةيةكى د ي سامانم ى ،ئةو طةنجكَيىكى دةست ثاك كةسةرم هةكَلبكِرى ضاوم بةنةرمين نةشىكاب كَ دةبينى تةنها راى دةكرد لةطة كَ ل كةوت )نةرمين يةككَي ك بوولةو بوو لة ئيشوو كارى فةرمانطةكة مان فةرمانبةرانةى لةذورةكةى سامان بوو هةموو ئاوردانةوةيةكيش ى ى بةتوانابوو .نةى هةندةى بكَل كَ زةردةخةنةى دةبةخشيةوة ،خةري ك ( لكَيم ثرسى حاكَلى كاك سامان ضؤنة دةزانى ماندووبوون ضية لةكاتى لة وةلمدا طوتي :بةخوا منيش هيضى بوو لةناو لكَيىكدانةوةكاندا ونبم دةنطى طفتوطؤ لة ضوارضكَيوةى ئةو ثةندة ى ئةوكاتانةى ضايكَي ك ناخؤى بةئاطاى هكَينامةوة . ى نازانم تةنها ئةوة نةب كَ ل كَ كوردية دةخوليةوة ) قسة هةزارةو هةركة لةذورةكةى ئةو هاتمة دةر ئيتر ى نةفرةت لةبا ى تاقةت دةب كَ كةزؤر ب كَ دوانى بةكارة ( ،زؤرجار لةو ب كَ ى ى تاقةت دةبوين بةلم ئةكاو بةدةنطكَيىكى طكِر هاوار دةكا )كِرقم من بيرم لةوة دةكردةوة بةض زمانكَي ك دةنطيةى ئةو ب كَ ل بىكةم ،نازانم ضؤن بوو لةباية ( .من نازانم نةرمين ض كاتكَي ك قسةى لةطة كَ تةنها بؤجاركَيىكيش قسةيةكى ي دوور وا ري ك كةوت بكِريارماندا كةم كَ كِرؤيى ضونىكة تةنها بيرم لةدواوتةى ناخؤشمان لةدةمى ئةو نةبيستبوو ، لةئاوةدانى باسى ككَيشةكة بىكةين ، دةكردةوة )كِرقم لةباية ( ،هةرضةند من يةككَي ك بووم لةوانةى زؤرجار هةركة دانيشتين هةستم دةكرد زؤر ى دةنطيةكة ي لكَيىكم دةدايةوة نةدةضووة عةقلم دةمويست تةليسمى ب كَ سةغكَلةتة .نةمن ئاطام لةورشةى ضونىكة هةرضى فؤلىكلؤرو ذيانى ى درزكَي ك بخةمة بشىككَينم و هيض نةب كَ بايةكة هةبوو ،نةئةو ئاطاى لةمن و كِرابوردومان و شعروطؤرانى و جيهانة داخراوةكةى ،ضوونىكة من ى دةنطى ئةويش هةرضى هةمانة خاكَلى نية لةوشةى) با ككَيشةكةم مابوو ،بةفرسةتم زانى كِروى دةمازانى ضيرؤكى ب كَ ( تةنانةت ئةم كِرؤذانةش لةكاتى بكِرانى دةمم تكَيىكردوو طوتم يةككَيىكة لةو هةزاران ضيرؤكة ى دةنطى . كاك سامان بؤ واب كَكارةبا بةحةسرةتى كازةبايةكين ،ئيتر ترسناكانةى كة طكَيكِرانةوةشى دةيان ى دةنط نابم نا ضيتر ب كَ ى ب كَى بىكةين ، ى نةفرةتى ل كَ ككَيشةوطرفتى بةدواوة ية ،بةلم قةت ضؤن دةكر كَ دةنط نابم خةري ك بوو منيش هاواربىكةم سامان ى دةنطمان وةك ئةو ماوةية هكَيندة ب كَ منيش هكَيدى هكَيدى بةئةعسابكَيىكى شكَيتة،هةرضؤنكَي ك بوو دانم نةبينى بوو ،تةنانةت ئةم كِرؤذانةى ى دةنط ى ب كَ بةخؤمداطرت و هكَيور بومةوة بكِريارم دا ساردةوة دةم طوت :ئ كَ ئاخيرى بةيانى باشيشى نةدةكرد ، نابى ضى دةكةى . ل ساماندا يةك ليى ئةوبابةتة لةطة كَ وةك تيذة بايةك بةلت دا تكَيدةثةكِرى ئةو هيندةى تر شكَيلطير دةبوو دةى بىكةمةوة ،هةرضةند دةمازانى ئةمة ى مقؤمقؤى فةرمانبةرةكان ،ببوة ج كَ طوت :نةفرةت لةبادةكةم لةهةرليةك كاركَيىكى قورسة بؤمن .ئةمة كارى هةريةكةو لةئاقاركَي ك ئةسثى خؤى ى ئاخر تؤ نازانى من ضةند كِرقم ب كَ لم تازة بكِريارم دةروون ناسةكانة بة كَ تاودةدا ،نازةنين يةك لةو كيذانةبوو لةباية .
كِرقم لةباية
9
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
ى دكَيكِرة شيعرى نواندنى وكَينةو جوانىكارى لة س كَ )ضةثىكة طوكَلكَي ك بؤ ست فاتمة(ى هاوذين صليوة لة دكَيكِرى دووةم دا دةكَلكَيت-: بةذن و بال كَ كةت نموونةى :هةيىكةلى يؤنانى ية، لرو لةنجةت مؤسيقاية ،بةستةية طؤرانى ية شاعير وكَينةيةكى نوكَيى لى )ست فاتمة( دؤزيوةتةوة بؤ بةذن و با كَ كة بةهةيىكةلى يؤنانى ضواندووة ،ديارة كةيؤنانيةكان لة زؤربةى هونةرةكان دا دةست ثكَيشخةرى يان نواندووةو داهكَينةر بوين لةدروست كردنى ثةيىكةر هونةرى بةرزى خؤيان نواندووة ،شاعير نةهاتووة لى )ست فاتمة( بةضنارو دار بةذن و با كَ حةيازةران و ...هتد بضوكَينكَيت ضونىكة ئةم وكَينانة بةسةدان جار بةكار هاتوون تاموو ضكَيذكَيىكى وايان تيا نةماوة بؤ كاتى خؤيان لم شيعر لكَيىكضواندنى جوان بووبن بة كَ هةميشة داواى وكَينةى خودى و وكَينةى نوكَيمان لكَيدةكات ،وكَينةيةك لةزةين و لبن ئةندكَيشةو ئيلهامى شاعيرة هةكَلقو كَ وكَينةيةك بؤيةكةم جار هاتبكَيتة نكَيو دةقكَيىكى شيعرى يةوة و ثكَيشتر لةهيض شيعركَيىكى ى. ترى خؤماكَلى و بكَيطانة بةكار نةهاتب كَ شاعير لرو لةنجةشى بةمؤسيقاو لم ئةم بةستةو طؤرانى وضواندووة بة كَ ى((ى جؤرة لكَيىكضواندنة لةشيعرى ))لد كَ طؤران بةدى دةكركَيت. طؤران دةكَلكَيت-: ...ئةكِرؤى بةعيشوة ،بةلةنجة ،بةوةزنى طؤرانى ى هةتاكو ئةكِرؤى زكِرةى كةمةرت د كَ بةركانى! طؤران كِرؤيشتى بةنازو لةنجةو لرى ئةم ئافرةتةى بةئاوازى طؤرانى ضواندووة ،ديارة ئةمةش وكَينةيةكى نوكَيية لةنجةولر بةئاوازى طؤرانى بضوكَيندركَيت ،وكَينةيةكى جوانى لةسةربنةماى )) شكَيوازى هةست ى(( دروست كردووة ،طؤكِرينةوةى طؤكِرك كَ هةستى )) بينين بة بيستنة(( ضونىكة لرو لم بةم شكَيوة لةنجة بةضاو دةبينركَيت بة كَ ى بةطوكَيضىكة دةربكِرينة كِرؤكَلةكةى دةدر كَ ضونىكة طؤرانى و مؤسيقا دةبيستركَين،
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
بةشىهةردى ئةحمةد دووهةمء كؤتايي
))طؤران(( هةميشة لةهةوكَلى دؤزينةوةى ى دابووة لةزؤر شوكَين لرو وكَينةى نو كَ لةنجةى بةككَوترو تاوس وماماز ...هتد لم هةميشة لة هةوكَلى ضواندووة ،بة كَ ى دابووة، دؤزينةوةى وكَينةى نو كَ ئةمجارةيان لرو لةنجةى بةطؤرانى ضواندووة كةثكَيش طؤران ئةم جؤرة لكَيىكضواندنة نةبووة ،كةواتة طؤران وكَينةيةكى خودى جوانى دؤزيوةتةوة)) ئةحمةد هةردى((ش لةبةر ئامكَيازى ئةم دكَيكِرة شيعرةى طؤران ئيحاى بؤ هاتووةو ئةم دكَيكِرة شيعرةى نوسيوة لم وةكو خؤى وةرى نةطرتووة بةكَلىكو بة كَ هةويرةكةى هةكَلشكَيالوةتةوة و جاركَيىكى تر لةقالبى داوةتةوةو كِروكَيىكى طةشترو جوانترى ثكَيداوة ضونىكة كِرؤيشتنى بةعيشووة لى طؤران بة)) وةزنى لم لى )) ئةحمةد طؤرانى((ضوكَينراوة بة كَ هةردى((لرو لةنجة بة)) مؤسيقاو بةستةو طؤرانى(( ضوكَينراوةو بةكِرةنط و بؤيةو ض لكَ و ليباسكَيىكى تر ثيشانى داوةو جوانىكارى خؤى تيا نواندووة ،لةدكَيكِرة شيعرةكةى ))هةردى((ش دا ئةم جؤرة لكَيىكضواندنةش دووجؤرة وكَينةى لةخؤ دا ضكِر كردؤتةوة. يةكةم وكَينةى لكَيىكضواندنى لكَيىكدراوة ى شت ضوكَيندراوة ضونىكة لرو لةنجة بةس كَ بة )) مؤسيقاو بةستةو طؤرانى(( لةهةمان كاتيش وكَينةكة بةشكَيوازى ى دروست بووة، هةست طؤكِرك كَ طؤكِرينةوةى هةستى بينين بة بيستنة لم ى بة كَ ضونىكة لرو لةنجة بةضاوو دةبينر كَ بةم جؤرة دةربكِرينة كِرؤكَلةكةى دةطوازركَيتةوة بؤ طوكَيضىكة ضونىكة)) مؤسيقاوبةستةو طؤرانى(( دةبيستركَين كةواتة لةم دكَيكِرةدا وكَينةى شيعرى ضكِربوونةتةوة لة )) زمانوبيرو ئةندكَيشةو سؤزونةست(( بةشكَيوةيةكى لوى جوان خؤيمان ثيشان دةدات. خةيا كَ ى )ست فاتمة( ض ست كةواتة دةب كَ فاتمةيةك بكَيت بةئاشىكرا ديارة لةنكَيو هونةرةكان ومؤسيقا لةهةموويان سةرنج كِراككَيشترة ،ضونىكة خاوةنى سيحركَيىكى
بةهكَيازة هيض كةسكَيىكيش نيية حةز لةجؤركَي ك لةجؤرةكانى مؤسيقا نةكات ئةطةر حةز لةمؤسيقاش نةكات سروشت ثكِرثكِرة لةئاوازى مؤسيقا ئةوةتا هاذةى ئاوو ل و سةر لو ض كَ وشةى باو لةرانةوةى طة كَ ثؤثةى درةخت و دةنطى بارينى باران و ضريىكةى بولبو ل و ورتةو ضثةى دةنطى هةزارةها باكَلندةو مؤسيقاية و كارمان لكَيدةكةن كةواتة لةنجةو لرى )ست فاتمة(ش لةوةزياترة ضونىكة لةنجةو لرى هةر بةتةنها مؤسيقا نيية بةكَلىكو بةستةو ى طومان مؤسيقاى خؤش طؤرانى ية ب كَ ل بةستةو طؤرانى يةكبطركَيت لةطة كَ ئةوةندةى تر خؤشترو بةهكَياز تر دةبكَيت لةهةمان كاتيش ئةم دكَيكِرة هكَيشتا ثكِرثكِرة لةنهكَينى ضونىكة ئكَيمة نازانين ئةم مؤسيقاية كام ئالةتى مؤسيقا دةطركَيتةوة ناشازانين كام جؤرة بةستةو طكَورانى يةبؤية هةركةسةو لرو لةنجةى ست فاتمة بةجؤرة مؤسيقايةك دادةنكَيت كةخؤى حةزى لكَيدةكات هةركةسةو بةو بةستةو طؤرانيانةى دةضوكَينكَيت كةخؤى حةزى لكَيدةكات ،لةهةمان كاتيش دا ئةم نيوة دكَيكِرة ثكِرثكِرة لةمؤسيقاى جوان لةطوتةى)) يؤنانى ية ،مؤسيقاية ،بةستةية، طؤرانى ية(( ضةندان فؤنيمى هاوبةش هةية كةجوانيةك بةوكَينةكة دةدات و مؤسيقاى ثكَيدةبةخشكَيت لةطوتةى )) يؤنانى ية ،طؤانى ية(( فؤنيمى)) ا ،ن، ى ،ي ،ة((هاوبةشن.لةطوتةى )) مؤسيقاية ،بةستةية(( بةشكَيوةيةكى لو زؤربةى فؤنكَيمةكان هاوبةشن تكَيىكة كَ لةوانة)س ،ا-ة ،ي ،ة(( دوبارة بوونةوةى ئةم فؤنكَيمانة ئاهةنطى مؤسيقاكة خؤشتر دةكات ضونىكة مؤسيقا سيحركَيىكى بةهكَيازى هةيةو دة(ق بةنةمرى دةهكَيكَلكَيتةوة. ى يةم دا دةكَلكَيت-: شاعير لةدكَيكِرى س كَ بووكى كِرازاوةى خةياكَلم ،طيانةكةم ست فاتمة! تاقةثكِر شنطكَيىكى ضاوت ئةو ثةكِرى ئاواتمة.. )ست فاتمة( بوكى كِرازاوةى خةياكَلى شاعيرة شاعيركَيىكى هةست ناسىكى وةك هةردى بةخةياكَلى خؤى جوانيةكانى ست فاتمةى دانابكَيت ئاخو دةبكَيت ضؤن بكَيت لكَيرةش طركَييةكمان لدروست دةكات نازانين )ست فاتمة( ض ست فاتمةيةكة ديارة خةياكَلى مرؤظ زؤر فراوانة ،شتكَي ك ل جوانى بؤ دابنكَيت زؤر بةرزو جوانترة خةيا كَ
10
لضوانى كؤية جوللةكةكان لةبيرةوةرى بة سا كَ
فةيمة سةلمان يةلدا لةداي ك بووى ساكَلى 1929لة كؤية ئةم دكَيكِرة شيعرة فؤلىكلؤرةى جوللةكةكانى بؤ طوتين-: تةيارةن يةلة بارةو سمو قتكَيلة جةماعةتت ئيكِركَيس ئكَينوو ئور خكَيلة واتاى ئةم دكَيكِرة تةيارة هات باكَلةكانى سورةو جةماعةتى ئكَيمةش ضاو لةكِركَيطان لةسةين و بةينى كؤض كردنيان وتوويانة. بةفرين عةزياز لةداي ك بووى ساكَلى 1954لةطوندى هةرمؤتة ئةم دكَيكِرة فؤلىكلؤريةى لةكةسانى ثكَيش خؤى وةرطرتووة دكَيكِرة شيعرةكة ئةوةية-: ى ميلوو سوراي كَ ماستت ئادار لةيخيلوو واتا مةسيحيةكان ضنة ماستى ئاداريان نةخوارد ضونىكة لةمانطى ئادار مةسيحيةكان بؤ ماوةى ثةنجا كِرؤذ بةكِرؤذوو دةبوون هةرضى شتكَي ك لة خوكَين و ى بةهةموو بةرهةمةكانيةوة حةيوانات دروست بوو ب كَ نايخؤن تةنها شتى كِرووةكى دةخؤن ،ئةمة بةشكَيوةى ى بةمةسيحيةكانى كؤيةو سوعبةت و دةمةتةق كَ هةرمؤتةيان دةطووت. رفائي ل موسا حنا لةداي ك بووى ساكَلى 1928بةم شكَيوةية ضةند ثةيظكَيىكى دةربكِرى -:جوللةكةكان طوند نشين لم لةبكَيتواتةش جولةكةيةكى نةبوون لةشار دةذيان بة كَ ل ئةمةش دا ثةيوةندى يان لةطة كَ ل زؤرى لكَيبوو لةطة كَ طوندةكانى دةوروبةرى خؤيان هةبوو كة زؤر ى لةو ناوانةى لتيان هةبوو .هةند كَ لةطوندةكان مةكِرو ما كَ كةمن لةبيرم ماون بؤ نموونة)سةلمان حاتة ،فةرةجة جوو ،حايووم ،حةسقكَي ل ،عةبدة ،بنيامكَين...هتد( لةنكَيو جوللةكةكانيش )فةرةجةجوو( زؤر دةوكَلةمةندبوو عاردى لة ئيلنجاغ و مةرزان و تارةبان هةبوو مةكِرو لتكَيىكى زؤرى هةبوو . ما كَ طةورةترين زكَيكِرنطرى كؤية ناوى )شةلىكة( بوو يةككَيىكى خكِريلةى كورتة بال كَ بوو ،زكَيكِرينطركَيىكى تابكَلكَيى باش بوو بةباشترين زكَيكِرينطر دادةنرا لة كؤية ).داودؤك( طةورةترين قةساب بوو لةكؤيةو دوكانى هةبوو. لنةى كة جوللةكةكان دةيان هةروةها لةو طياو طؤ كَ خوارد طياى )) بةندةكة(( بوو دةيان كردة شيو ،ئةم طيايةش لةشكَيوةى كةرةوز واية ئةمة تةنها جوللةكةكان دةيان خوارد خةكَلىكى تر نةيان دةخوارد. ئاخاوتنى جوللةكةكان لةئاخاوتنى زمانى سريانى زؤر نازيىكة ضونىكة هةردوو زمانةكة دةضنةوة سةر زمانى عيبرى بؤية مةسيحيةكانى كؤيةو هةرمؤتة تةواو لةزمانى جوللةكةكان تكَيدةطةيشتن و ئاخاوتن و ل يةكترى كردووة ئةطةرضى طفتوطؤيان لةطة كَ وشةكان تاكِرادةيةك لكَي ك جياواز بووينة.
بيرةوةرى
بةشى دووهةمء ى( لةداي ك مريةم ئكَيليا عةمان ناسراو بة) مسىكة سؤر كَ كؤتايي بووى ساكَلى 1934لةكؤية لةبارةى زمانى جوللةكةكان بؤمان دواو وتى-: جوللةكةكان زمانيان زؤر لةزمانى مةسيحيةكان نازي ك ى وشةيان بوو ئكَيمة ثكَيىكةوة ئةدواين ئةطةر ضى هةند كَ لم ئةم جياوازى ية كارى نةدةكردة سةر جياواز بوو بة كَ ئةوةى لكَيىكتكَينةطةيشتن كِرووبدات ،ئةوان لةكِرووى ذماردنةوة لةهةر ذمارةيةكةوة تا ض ذمارةيةك دةيكَلكَيى وةكو هى مةسيحى يةكان بوو لةساكَلى 2001ضةند كةسكَي ك لةبنةماكَلةى فةرةجة جوو هاتبوونة كؤيةو قسةم ل كردن لةساكَلى 2007ثياوكَي ك و ذنكَي ك و دوو كض لةطة كَ لةفةلةستين هاتبوون بؤئةوةى شوكَينى بابو باثيرانيان بدينن قسةمان ثكَيىكةوة كرد و لة هةموو شتكَيىكيش لكَيىكتكَيدةطةيشتين، ى( ضةند وشةيةكى ثكَيداين ئكَيمةش كردمان ) مسىكة سور كَ بةدوو خشتة ئةو وشانةى كة لةزمانى سريانى و جوللةكةكان وةك يةك بوون بةجودا دةيان خةينة كِروو ئةو وشانةش كة كةمكَي ك جياوازن يان جياوازن بة جوودا دةيان خةينة كِروو. وشة هاوبةشةكانى نكَيوان زمانى سريانى و زمانى جوللةكةكان-: كوردى
سريان ى
خاك
ئةرة
ئاطر
نورة
دةست
ئيدة
قاض)
ئةقلة
)ل(ق كوكِر
براتة
كض
برؤنة
خانوو
بكَيتة
بةرد
ككَيثة
ئاو
مؤي كَ ى
ضكَيش
ثشالة
ت
وشة كةمكَي ك لكَي ك جياوازو جياوازةكان-: كوردى
سريانى
جوللةكة
كوثة
حوبانة
خابية
بةخكَيربكَيى
ثشكَينة يتكَيلؤخ)بؤيةك )كوكِر ثشكَينة يتكَيلةخ)بؤيةك
)شالؤمى ليؤخ)بؤيةك ثياو شالؤمت يةلةخ)بؤيةك )كض
)كض
11
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
ديدار ي كةكؤن
مامؤستا وريا قادر ذةنيارى كةمان و ئاوازدانةرى طؤراني و لةخؤدةطركَيت بآلوكردؤتةوة.بةم شكَيوةيةوةلمى ثرسيارةكانى كةكؤنى دايةوة..
وريا قادرحسن لةساكَلى 1943لةطةرةكى بةفرى قةندى_كؤية لةداي ك بووةسةرةتايى لةطؤمةشين و رانيةوكؤية خوكَيندوةوناوةندى وئامادةيى لةكؤية تةواوكردوة,ثةيمانطاى مامؤستايانى لةموس ل لةساكَلى 1969تةواوكردوةولة 1970دةبكَيتة مامؤستا,لةشةوطيروسكَيطرتىكان وهةرمؤتة مامؤستايى كردوةو لةساكَلى 1993وة لةضالكى قوتابخانةكان دركَيذة بةخازمةتىكردن دةدات و دواتر لةساكَلى 2006خانةنشين دةكركَيت.لةساكَلى 1957 دةبكَيتةئةندام لةكؤرسى تيثى مؤسيقاى باواجى كؤيةولةساكَلى 1972وةكو ذةنيارى كةمان دةبكَيتةئةندام ودركَيذة بةخازمةتى هونةرى دةدات لةتيثى باواجى,دةستكَيىكى كِرةنطينى هةية لةدانانى ئاوازو خاوةنى ضةندين ئاوازى طؤرانيةو كتكَيبكَيىكى بةناوى طوكَلةنكَيرطاز كةكؤمةكَلكَي ك ئاوازى بةنؤتةنوسراوو هؤنراوة
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
ث /ئارةزوى هونةريت بؤكةى دةطةر كَيتةوة؟ و/لةبةرئةوةى ثؤلى يةك و دووى سةرةتايم لةطوندى طؤمةشين خوكَيندوةكاتكَي ك ى بووم شايى وداوةت وزوكِرناو لةو كَ ل ونايةى شوان ودةنطى شمشا كَ طؤرانى بكَيذ ويارى منالن ي وكِرةشبةكَلةك و بالؤرةى وهةكَلثةرك كَ شوان و كاسبىكاران و مازوكةران و سادةيى ذيانى طوند وايلكَيىكردم كةئارةزوى هونةربىكةم لةطؤمةشين شتكَي ك كةزؤركاريطةربوولةسةرم جؤرة شايةك بوو كةتةنهاثيرةكان لةكؤتايى ئاهةنطةكان دةيانىكرد طؤرانى)لةسةرحةساران مريةم كَ ي ى( حةسةن مةمةند بةزورنا ناتطةم كَ لكَييدةدا ئةمة واى لةمن كرد كةثي ك و دوزةلةيةك لةقةميش بؤخؤم دروست بىكةم وئارةزوى مؤسيقاو ئاواز لةمن ثةيدابوو ئةوجةوةى كةلةطوند بؤمن خولقا وايلكَيىكردم لساييان بىكةمةوةو حةز لةكارى هونةرى وفةنى بىكةم . ث /ضؤ ن بويتةئةندامى كؤرس لةتيثى باواجى؟ و/كةلةناوةندى بووم سالنة لةبؤنةو يادةكاندا لةسةر شانؤ شيعرم ل هاوركَيىكانم دةخوكَيندةوةو لةطة كَ شةكِرةشيعرمان دةكرد ضةندين شيعرى حاجى قادرو قانيع و شاعيرةكانى ترم لةبةربوو .كاتكَيىكيش مامؤستا باكورى لةساكَلى 1957تيثى مؤسيقاى باواجى دانا,كِرؤذكَي ك لةكؤرانةيةك طةيشتمة ئةنوةرتاهير دةنطى تاقى كردمةوةو منى بردةلى باكورى و باكوريش دةنطى تاقى كردمةوةو ثكَيميطوت تؤ دةنطت زؤر باشةوبوومةئةندامى كؤرس ئةوكاتة تةها قوكِرشيدو وةهاب
ساد(ق و بىكرو من كؤرسى باواجى بووين . ث /كة ى ف كَيرى مؤسيقاذةنين بووى؟ و/لةساكَلى 1963كةمانكَيىكم ل مامؤستا بةضواردينارككِرى لةطة كَ زاهيرو ابراهيم فةرةجولوئةكرةم باقى وردةوردة خؤم كِراهكَيناو مؤسيقام لكَيدةداوخؤم فكَيركردومامؤستا وريائةحمد دةورةى دةكردةوةو فكَيرى نؤتةو ئاوازو ذةنينى ئامكَيرةكانى دةكردين دواتريش كة مامؤستا سةردار دةورةى دةكردةوة من لةطة كَ ل هةذاروسةرتيث كةلةمن بضوكتربوون بةشدارى دةورةكانم دةكردو فكَيرى مؤسيقابووم زؤرباش كةمانم دةذةنى هةروةهاجطةلةكةمان دةزانم عوديش بذةنم. ث /بؤيةكةم جار كةى لةكارى هونةرى دةركةوتى؟ و/كةلةناوةندى بووم لةساكَلى 1958 لةيادى نةورؤز لةشانؤطةريةك بةشداريم كرد دةورى جةلديم وةرطرتبوو كِرةسمم طرتية ئكَيستاش ماية,لةساكَلى 1959تيثى مؤسيقاى مةولةوى هاتبوونة كؤية لةيانةى كؤية ئاهةنطكَيىكى شةوانةيان طكَيكِرا حازم حةدادو مامةسكَيوةو تاهيرتؤفيق و قادرديالن ونجات عةبدة طؤرانيان طوت لةم ئاهةنطة من ومالسالح وتةهاقورشيدو جما ل خدر كؤرس بووين .وةكو ذةنيارى كةمانيش لةساكَلى 1970لةدواى بةيانى 11ئازار لةكؤيةلةئاهةنطكَيىكدا بةشداريم كرد. ث /كةى دةستت بةئاواز دانان كرد؟ و/لةساكَلى 1986ئاوازكَيىكم دانا بؤشعركَيىكى مةولود ذاكاو بةناوى )من مناكَلكَيىكى بضوكم( هةرضةندة ئاوازةكةى فؤلىكلؤر بوو بةلم من بةشكَيوةيةكى تر نوكَيم كردةوة,دواتريش كةلة 1993 ضومةضالكى قوتابخانةكان زياتر تكَيىكةلوى ئاواز دانان بووم بؤزياتر لة 30مادة ئاوازم داناوةو هةندكَيىكيان
12
ديانكَيىكي كؤية وةزير ي دارايي حىكومةتةكة ي كةريم زةند مةحمود ي نةمر بوو ي خ كَ ش عةبدولىكةريم ئةلياس ثؤلس ئيبراهيم
– ئةلةكة – عةلةكة .واتة ئةلياس -1867 1948لة دايىكبوو ي سلكَيمانيية بة كِرةضةكَلةك وةك زؤربة ي ديانةكاني سلكَيماني بؤ ئةو خكَيازانة ديانانة دةطةكِركَيتةوة ،كة لة كؤية و طوند ي هةرمؤتة ي كؤية هاتوون .ئةرمؤتة – ئةرز ي مردن بة ئارامي واتة هةنار .بة خوكَيندني ئايني تايبةت ثةروةردة كراوة. روناكبيرو رؤشنبيركَيىكي بةرزو ناودار بووة ،دكَلسؤز ،مرؤظدؤست و خكَيرخوا بؤ هةذارو لكَيقةوماواني سلكَيماني بة تايبةتي لةسةردةمي طرانييةكة ي 1918دا هةموو ئكَيوارةيةك نانو شؤربا ي بؤ ئامادة كردوون .لة بةر لكَيهاتوو ي لة ساكَلي 1922دا بؤتة وةزير ي دارايي سةردةمي مةملةكةتي شا مةحمود ي حةفيد بابي كورد .خواجا كةريم زماني كورد ي ،عةرةبي ،فارسي ،ئارامي و كلداني بة ضاكي زانيوة .بازرطانكَيىكي ناسراوو ناودار بووة ،شوكَينىكار ي هةبووة لة خان سووتاو ي سلكَيماني .لة تةك شار ي سنة ) ساناندؤذ( سةوداو مامةكَلة ي بازرطاني هةبووة .فةريدة خانمي كضي شماي ل يةكَلدة ي سةردةستة ي بازرطاناني سنة بووة.هةر بةو هؤكارةثكَيوةند ي ثتةو ي بازرطاني و سةودا ي لةتةك سنةدا هةبوة ،كة بةرجستة ي هكَيما ي ثكَيوةند ي هةردوو كةرتي كوردستاني خاوةرو خؤرئاواية. وكَيرا ي ئةوة ي كة كلكَيسة ي سلكَيماني سةر بة مةترانخانة ي سنة بووة لةو سةردةمةدا .لة 1924-1923بةهؤ ي بوردوماني سلكَيمانييةوة لة ليةن فرؤكة جةنطييةكاني بةريتانياوة ديانةكان سلكَيماني بةجكَيدةهكَيلن و روودةكةنة كةركوك .خواجا كةريمي وةزير ي دارايي شكَيخي نةمر ،ناوبانطي بةرز ي هةبووة، ئةمةكدار ي نيشتمان بووة ،بةرانبةر هةذارو لكَيقةوماواني كورد ئةستكَيرةيةكي درةوشاوةية لة ئاسماني طةلي كوردا، تا هةنوكةش لةسةر زار ي زؤرينة ي ئةم شارةية .ئةم شامكَيرة بة دةسبةسةر ي براوة بؤ كةركوك 1923لةبةر ئةوة ي هاوكار ي بابي كورد شكَيخي نةمر بووة. طة كِرةكي طاوران :طاور لة وشة ي طةبر ،ئاطر -ئاوةرةوة هاتووة. جكَيماوة ي رةوشي زةردةشتيية .ئةم طةكِرةكة كةوتؤتة بةرثريشىكي شالو ي ئةو بوردومانة ،بة ناضار ي ئةمانيش روو دةكةنة كةركوك ،لة طةكِرةكي قةلو
13
قؤرية نيشتةجآ دةبن .لةو كؤضرةوةدا ،خكَيازانةكة ي كةريمي ئةلةكة و كوكِرة طةورةكة ي شاكير لة ناويان داية .خواجا كةريم ،كة دةيانبينآ بة توكِرةييةوة روودةكاتة كوكِرةكة ي دةكَل بؤ شارت بةجآ هكَيشتووة ،ئةوا من بة دةست بةسةر ي ،تؤ بؤضي هاتوو ي؟ ئةويش ئاطادار ي دةكاتةوة لة ترسي بؤردومان رايان كردووة .خواجةش دةكَل :طياني تؤ لة خةكَلىكي شارةكة زكَيترة؟ كةريمي ئةلةكة ،حةماغا ي كؤية لة سلكَيماني مةتراني كةركوك ئيستيفان جبر ي ثكَيشواز ي مةسيحييةكان دةكا و خازمةتطوزارييان ثكَيشىكةش دةكةن؟ زؤربةيان لة طةكِرةكي قةل ي كةركوك دةطيرسكَينةوة و هةنديىكيان لة طةكِرةكي قؤرية .قؤرو بة توركي واتة وش ك .ئةسىكةندةر ئةلةكة لة قؤرية نيشتةجآ دةبآ .لةو سةردةمةدا كامثي ئاشور ي ليفي سةر بة سوثا ي ئينطلياز لة كةركوك بووة .ئينطلياز بؤ بةرذةوةند ي خؤ ي هةذارولكَيقةوماو ي ئاوارة ي دةظةر ي هةكار ي ،ئاشورييةكاني خسبووة ذكَير رككَيفي خؤيةوة .ئةو سةردةمة ئال ي بةريتانيا ي مةزن خؤر ي لكَيائاوا نةدةبوو ،ضارةنووسي طةلني بةدةستبوو .ئاشورييةكانيش كةوتنة بةر شالو ي رةشةكوذ ي لةكةركودا .مفتي كةركوك لةو سةردةمةدا ،بة دةمارطير ي ئايني فتوا ي كوشتني مةسيحييةكان دةدا .ئينطليازةكان لةمة بكَيدةنط بوون. لةو كارةساتةدا تالن و برينيء ءشؤكِر ي زؤركراوةو بازار شةكِر كِ سووتاوة.توركمانةكان هكَيرشيان بردؤتة سةر مةسيحييةكاني طةكِرةكي قؤرية. خكَيازاني ئائةسىكةندةر ئةلةكةش بةر كوشتن و بكِرين كةوتووة .جةلي ل ئةسىكةندةر لة بكَيشىكةدا دةبآ ،دايىكي خوآ دةدا بةسةريا و حةوت خةنجةر ي بةردةكةوآ .ئينطليازةكان مةسيحييةكاني قؤرية دةطوكَيازنةوة بؤ قةل .باوكي مةسيح ئةسىكةندةر بة توآى كراس و دةرثكَيوة دةرباز دةبآ .خواجا كةريم ،كة ئةم ديمةنةناكِرةوا دزكَيوة دةبينآ طرياوة. لةم شالوةدا دةكةس لة مةسيحيةكاني سلكَيماني بةر دةكةون .لة ساكَلي 1925لة تةك خكَيازاني بة يةكجار ي لة بةغدا هةوار ي خستووة و بة بازرطانييةوة خةري ك بووة ،هةر لةوكَيش كؤضي
دوايي كردووة .مةسيحي سلكَيماني دوا ي دروستىكردني شار لة ليةن ئيبراهيم ثاشاوة 1774بووة بة بنىكةيةكي بازرطاني نكَيوان سنةو هةمةدان و روسيا ،طةيشتونةتة شار ي هةشتةخان- ئةستراخان -ستالينطراد ي هةنوكة لةسةر روبار ي ظؤلطا .خواجة كةريم ئاشي ئاو ي هةبووة لة طةكِرةكي طاوران ئكَيستةكةش بةو ناوةوة هةرماوزة) (1930-1929دامةزراوة. هةروةها خواجا كةريم كانياو و كاركَياز ي بةخشيوة بة مازطةوتةكاني سلكَيماني. ئيسحا(ق ئةلةكة ي خؤشىكةزا ي باوكي نةوالي دةرمانساز لةو خانةوادةية. خواجا كةريم بازرطاني جاو ،خام و شمةكو كال ي لة هةمةدانةوة هكَيناوة، هةروةها كةللة شةكر ي لة بةغداوة هكَيناوة .بازرطاني كةتيرةو مازووش بووة .لة كاتي بوردومانةكةدا لة تةك ئةحمةد حةمد ي فةتاح بةطي ساحكَيبقكِران هؤزانظاني ناودار ي كورد و حاجي مستةفا ثاشا ي يامولىكي- نةمروود ،شكَي خ عةبدولىكةريمي قادركةرةم ،ثكَيشةوا ي ئايني دةضنة ل ي نمايندة ي بال مةندوبي سامي بةريتاني لة بةغدا .خواجا كةريم ثآ ي طوتووة: بؤضي سلكَيماني طضىكة دةكةنةوة؟ ضةمضةمال دةبةستن بة كةركوكةوة؟ هاني ديانةكان و مكَيذوويان بؤ سلكَيماني لة دروستىكردني كلكَيسةكةيانةوة 1862 بطرة ثكَيشتريش لة مكَيذوو ي دروستىكردني سلكَيماني زؤربةيان لة كؤيةوة هاتوون ،هةندكَيىكيشيان لة
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
مةحمود قودسي و يةكةم كاميكِرا ي جةواد حةمةد
كؤية
بةر لة ساكَلي بةطكامكَيكِرا ي 1949 طةرؤك لة هةولكَير و شارةكاني ديىكة ي كوردستان دةهاتنة كؤيةو و وكَينةيان بؤ كاروبار ي فةرمي
دةطرت و دةطةكِرانةوة .وكَيكِراى ئةمانةش ئةم طةرؤك و طةشتيارانة ي ،كة بة مةبةستي سةردان هاتونةتة كؤية ،يان لتـآ ي تكَيثةر بوون ،وكَينة ي شوكَينةوارةكانيان طرتووة .ساكَلي 1932كاتآ تيثة شانؤييةكة ي ) حةقي شبلي( بةرةو سلكَيماني دةضكَيت ،لة كؤية بة مةبةستي ثشوودان و بينيني كؤية ضةند كاتذمكَيركَي ك دةمكَيننةوةو ضةند وكَينةيةكي قشلةو هةردوو قةيسةر ي و ضةند ديمةنكَيىكي ديىكة ي ناوشار دةطرن .ساكَلي 1936مةعاريفي كةركوك وكَينةطركَي ك دةنكَيركَيتة كؤية بةمةبةستي طرتني ضةند تابلؤيةكي شانؤطةر ي ) جوتيار ي كورد( .لة هةفتاكاندا مامؤستا و ئةكتةرو دةرهكَينةر ي دكَيريني كؤية مامؤستا ) عةبدوكَلآل سامي( يةكآ لةم وكَينانة ي نيشاندام و ثاشانيش لة يةكآ لة رؤذنامة كوردييةكان بآلو ي كردةوة. بةم شكَيوازة بارو رةوشي كاميكَرا و وكَينةطرتن مايةوة تا كؤتايي ساكَلي 1942و هاتني ) مةحمود قودسي بة ثلة ي ئةفسةر ي تةجنيد ي كؤية. لكَيرةدا بابةتةكة ئةمة هةكَلدةطركَيت، كة ئاماذة و وكَيستةيةك لةسةر مةحمود قودسي بىكةين .مةحمود قودسي ئةفسةركَي ك بوو لة رياز ي سوثادا .لة جةنطي دووهةمي جيهاندا بةدي ل دةطيركَيت و لة شار ي قودس دةست بةسةر دةبكَيت. لةماوة ي ديلكَيتيدا شارةزا ي وكَينةطرتن و ضؤنيةتي بةكارهكَينان و مامةكَلةكردن لةطةل كاميكِرا دةبكَيت .لة دوا ي ئازاد بووني و دامةزراندني، وةك ئةفسةر ي بةسةربازكردن)ضابط تجنيد( لة كؤية فؤتؤيةك لةطةل خؤ ي دةهكَينكَيت .بةم
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
ضةشنة لة كؤتايي 1942دا يةكةمين كاميكِرا دةطاتة كؤية .لة ثال وكَينةطريةكةشيدا طةلتـآ حةز ي لة كِراو كردووة .بة كاميكِرايةكة ي ضةندين وكَينة ي هةمةجؤر ي طرتووة و ضةندين ئةرشيفي بة ثكَياز ي بةكاميكِرايةكة ي بؤ
لة سةرضاوة ي ئاو ي كرؤذ طيراوة لة راستةوةبؤضةث:تةمةرعبدالواحد،ئةسوةدئةحمةد،د.نجم،مةغديد ي مةل يةحيا،رةشيد ئةحمةدباثير،مةحمود قودسي .كاميرا ي
بةجكَيهكَيشتووين .بة كاميكِرايةكة ي وكَينة ي دةطرت بؤ شوشتنةوةشي بؤ بةغدا ي دةناردن .طةلتـآ لة لواني كؤية ي ئةم كاتة فكَير ي هونةر ي وكَينةطرتن كردووة ،لة مانة جةمالي كةريمي حةمة مةل ،مامؤستا جةل ل حةوكَياز ي و ضةنديتي د ي. نازناو ي قودسيش لة تاراوطة واتة لة شار ي قودسي وةرطرتووة، ثاشانيش ئةم نازناوة ثيرؤزة بؤ شةهيد موحةمةد قودسي كوكِر ي خكَيازانةكة ي ماوةتةوة .بة شانازييةوة ئامكَيازطير ي مكَيذوو ي ئةدةبي كورد ي بؤتةوة ،ئةوةتا هةذار ي نةمر دةلتـآ: بةخاكي بارزان ،ضؤلىكراو سووتاو بة قودسي و عيازةت ،خيروكَلآلو خؤشناو نووسةر ي ئةم بابةتةش لة 19ي حوزةيراني 1976دا طوتويةتي: ) كاتآ كاروان... كارواني مردن بؤ ذيان ضوار لو ي برد ،بةرةو نةمان
مةحمود قودسي بة تاب كِر ي راو 1943
هاواريان كرد لة بؤ جيهان دةمرين ،تا بذ ي كوردستان خؤشناو ،قودسي خكَير ي و عيازةت هةرضواريان هةكَلواسران بة ثةت( هةروةك ثكَيشتر ئاماذة ي ثكَيىكرا، كؤمةكَل لة لواني كؤية لة ذكَير دةستي ) مةحمود قودسي( فكَير ي هونةر ي وكَينةطرتن بوون .ساكَلي 1945 جةمالي كةريمي حةمةمةل ،كة لةطةل باوكي هامشؤ ي مةحمود قودسيان دةكرد ،بة راسثاردة كاميكِرايةكي جؤر ي ذاثؤني بؤ هات، كة بضوكترين كاميكِرا ي ئةو كاتة بوو. جةما ل لةم كاتانةدا هاوكِرآ و هاوتةمةن و هاوثؤلي مامؤستا باكور ي بوو .زؤربة ي كاتيان بة يةكةوة بةسةر دةبردو ضةندين وكَينةيان بةيةكةوة بةم كاميكِراية طرتووة .خؤشبةختانةش ضةند وكَينةيةك لةم وكَينانة ماون و ثاركَيازراون. بةم ضةشنة بارو رةوشي كاميكِرا و وكَينةطرتن تاساكَلي 1949ئةم كاتة ي ،كة بةركَيازان عةلي حةمةدةمين ،موحةمةد شوان ،كة هةردووكيان لة ذيان دا ماون، خؤيان لة وكَينةطرة طةكِرؤكةكان نازي ك دةكردةوة ،تا هونةر ي وكَينةطرتن بةضاك و تةواو ي فكَيربوون و بة هةردووكيان توانيان بةيةكةوة و بة هاوبةشي يةكآ لةم كاميكِرا سندووقيانة ،كة بة ثا ) ثآ( بوو بىككِرن و لة تةنيشت مازطةوتي خاديمولسجادة ي كؤية لة ذووركَيىكي بضىكؤكَلةو تاري ك و تنؤكدا ،كة تةنيا تاكة كونكَيىكي بضىكؤلنة ي تكَيدا بوو،
14
فاتيح رةسو ل
كؤضى دوايى دكتؤر نازم كةلكَينكَيىكى
سةركردة ي ناسراو ي ضةثي كوردستان
كرد دروست دوايى طةورةى زانستى كؤضى
سةردةمي سةرهةكَلداني بيرؤكة ي ضةث لة كؤيةدا دةطةكِركَيتةوة دوا ي كؤتايي جةنطي جيهاني يةكةم ،ئةو كاتة ي ئةو سةربازة كؤييانة ي كة لة لةشىكر ي عوسماني دابوون لة جةنطي عوسماني روسدا بةدي ل دةطيركَين .لة بةنديخانةكان تكَيىكةلو ي ضةثةكاني روس دةبن ،كة بة بؤلشةوي ك ناسرابوون .دوا ي سةركةوتني شؤكِرشي ئؤكتؤبةر ئازاد دةكركَين و ئةو بيرة ثكَيشىكةوتووخوازةش لةطةل خؤيان دةهكَينةوة كوردستان بة طشتي و كؤية بة تايبةتي .بار ي كؤمةليةتي كؤية ،كة مةكَلبةند ي هونةروئةدةب بووة ،هةروةهاخةسكَلةتي كةسايةتي مرؤظي كؤية ،كة بير ي نوآ ي ل ثةسند بووة ،جطة لةوة ي كؤية لة كؤمةكَلكَي ك ثكَيىكهاتة ي ئايني و ئاينازايي ثكَيىكهاتووة ،دةرفةتكَيىكي لةبار بووة بؤ ئةوة ي ثاشخاني هازر ي ضةثايةتي زوو طةشة بىكا. لةطةل رؤذطاريش بة رةوتكَيىكي هارمؤني لةطةل ئةو بارودؤخة دذوارة ي ،كة كؤمةلني خةكَل ك تكَييدا طوزةرانيان كردووة طونجاوةو ثةرة ي سةندووة .لة سةرةتا ي ضلةكانةوة تكَيىكؤشةر ي ناسراو ي فاتيح رةسو ل ،كة بة سةركردة ي ضةث لة كؤية دةذمكَيردرآ رؤكَلكَيىكي بةرضاو ي هةبووة ،كة شاياني ئةوةية لكَيىكؤكَلينةوة ي تايبةتي لةسةر بىكرآ .فاتيح رةسو ل نةك هةر سةركردةيةكي سياسي و ثكَيشمةرطايةتي بووة ،بةلىكو نووسةركَيىكي قةكَلةم بة بكِرشت بووة لة بوار ي هازر ي ضةثدا .لةم بوارةشدا ضةندين كتكَيبي نووسيوة لةوانة :ضةند لثةكِرةيةك لة مكَيذوو ي خةباتي طةلي كوردكة سآ بةرطة .هةروةها كتكَيبي لة كاروانكَيىكي دوورودركَيذ ،بنضينة ي بيرؤكة ي ضةث لة كوردستان. ثكَيشتريش خاوةني دةنطدانةوة ي ئاشتي بووة ،كة لة ساكَلي 1954ضاثىكراوة ،هةروةها تووتن و توتنةواني لة كوردستاني عكَيرا(ق .1958دوا كتكَيبي ضاثىكراويشي ) مشتكَي ك لة ثاشماوة ي خةرمانة( ،كة لة 2007ضاثىكراوة .بة كؤضي دوايي هازر ي ضةث سةركردةيةكي طةورة ي ضةثي كوردستانى لة دةستدا. لة ساكَلي 1931لة شار ي كؤية لة بنةماكَلةيةكي كاسبىكار لة داي ك بووة. ساكَلي 1938ضؤتة قوتابخانة .لة
15
خوالكَيخؤشبوو دكتؤر نازم كةلكَينكَيىكى طةورةى زانستى لةكوردستان و زانىكؤيى كؤية بةتايبةتى لةبةشةكانى ماتماتي ك و ئاى تى بةجكَيهكَيشت, ضونىكة دكتؤر بةكةسايةتيةكى زانستى دةذمكَيردرا لةبوارةكانى ماتماتي ك و ئا ي تى
ثكَيويستة كارة ديارو خازمةت بةخشةكانى لةياد نةكرين و بىكركَينة هاندةركَي ك بؤخازمةت كردن و بةردةوام بوون بؤثكَيشخستنى زانست لةكؤيةو كوردستان بةداخةوة ئةم ثياوة مةزنة زوو سةرى نايةوة,ئةمةى خوارةوة كورتةيةكة لةذيانى جوانةمةرط .دكتؤر نازم حسن سالح لة 1967-9-6لةشارى كؤية ضاوى بةدونيا هةكَلهكَيناوة وهةرلةوشارة خوكَيندنى سةرةتايى لةقوتابخانةى حاجى قادرى كؤيى ساكَلى 1979-1978تةواوكردوة ,لةساكَلى 1985-1984خوكَيندنى ئامادةيى لةئامادةيى كوردستان لةشارى هةولكَير تةواو كردوة ,خوالكَيخؤشبوو خوكَيندكاركَيىكى زيرةك و خوكِرةوشت بةرزبووةو لةليةن مامؤستاكانى زؤر خؤشةويست بووة ,لةساكَلى -1988 1989بكِروانامةى بةكالؤريؤسى لةزانىكؤيى سةلحةددين كؤليذى زانست بةشى ماتماتي ك وةرطرتووةو ثلةى يةكةمى لةسةر ئاستى زانىكؤو كؤليذ بةدةست هكَيناوة ,لةساكَلى 1991لةزانىكؤ ي بةغداد خوكَيندنى كؤرساتى ماستةرى تةواوكردوةو دواتر لةزانىكؤيى سةلحةددين نامةى ماستةرةكةى بةسةر ثةرشتى ثرؤفيسؤر دكتؤر جابر عبدالرحمن بةسةركةوتوويى وةرطيراوة ,لةساكَلى 1993تا 1995لةزانىكؤيى سةلحةددين لةكؤليذى زانست لةبةشى ماتماتي ك بةناونيشانى مامؤستاى ياريدةدةر وانةى ووتؤتةوة.دكتؤر نازم مامؤستايةكى ى وةرطرتووة سةركةوتوبووةو خوكَيندكاران زؤر سوديان ل كَ لةبةرلكَيهاتوويى خؤ ي لةساكَلى 1995نكَيردراوة بؤ وولتى فةكِرةنسا ,لةدواى سةفةرى بؤدةرةوةى وولت ضةندين بكِروانامةى جياوازى لةبوارى زمانى فةرةنسى وةك)بكِروانامةى DEFLو (DAFLو زانستى ماتماتي ك بةدةست هكَيناوة ,لةساكَلى 2005تا 2006لةدواى طةكِرانةوةى بؤكوردستان ئةركى كِراطرايةتى كؤليذى )(IT لةزانىكؤيى كؤية ثكَيسثكَيردراوة .لةساكَلى 2006وة تا ئةو كِرؤذةى كةبةكؤضى ناوادةى ماكَلائاوايى لةدونياكرد ياريدةدةرى كِراطرايةتى كؤليذى ئةندازيارى بوو
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
وكَينةى شوكَينة دكَيرينةكانى
هكَيمن ئيلنجاغى
كؤية كؤشىككَيىكى دكَيرينى كؤية
خانى كةران
دةرطايةك
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
16
سةرقازيالن
ديوارى خانويةك
17
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
سىكتان لة هةلطةرانى لةشاخ بؤ كراوةو سروشتكَيىكى جوان ،دايماوكَي ك لةبةرزى بةدركَيذى ئةو كونةشاخةش ئاو دكَيتة بةرزايى خوارةوة و ضةندان كانيلةى بؤ )سؤركى ي ،بنىكةيةكى مكَيذوويى تةندروستى سةرطرد( هةلىكةندراوةو سارنجكَيىكيشى تكَيداية هةكَلدةقول كَ شوكَينكَيىكى كةتةواوى ئةو ئاوةى رووكارى شكَيوة لم تايبةتمةند تونكَيلةكةى دةضكَيتةوة ناوو ،بة كَ شؤرش هةموو ئاوةكة قوتدةدات و كةس هةية كة دكَيدةواني يةعقوب ي دةر ي جاركَيىكيتر ئةو ئاوة لةكو كَ نازان كَ بة ئةشىكةوتى سةرطرد خاوةنى ضةندان )ئةشىكةوت دةبكَيتةوة ،ئةوةش لى خةكَلىكى ناوضةكة بة بيرى بكَيبن ناسراوة ، ى سةرطرد ( كاتكَيىكيش دةطةيتة كؤتايى تونكَيلة ناسراوة ،شاخةكة دةرطايةكى بضووكى شكَيوة ي طؤشةيى دكَيتة ثكَيشت بؤ ئةو شوكَينة س كَ لم لةسةرةتاو ضوونةدةرةوة لة ئةشىكةوتة ،بة كَ لةرووكارى دةرةوة دةرطاكة مةترو ة ركَيطاى نيوكَي ك بةرزة و لة تةنيشتى ضةثيشى لة كِركَيضىكةيةكى بضووك هةية كة بؤ رووكارى هكَينانةوةى ئاوى دةرةوة بؤ ناو نازةنين تـ سارنجةكةدروستىكراوة ،مرؤظ ةوة بؤ دةتوانكَيت بة حا ل و دةست طرتن ثكَيى دةضكَيت دا بروات و لةدوورى دوومةتر ئاوكَيىكى ،تةنيا نيو تر دةرذكَيتة ناو بيراوةكةوة كةلة سةعات بةرزايكَي ك لكَيدراوةو ئاوةكةشى ركَيىكردنى دةرذكَيتةوة ناو رةزو دةوكَيت لييةكةى لةكوردستان بةطشتى و لة ناوضة ،سةرةتاش نيمضة دؤ كَ باخةكانةوة.لةسةرووى و يدةكات كَ ث دةست بةدارى سروشتى ي و سةختةكان شاخاوى وعاس كَ ئةشىكةوتةكةشدا كِرةزو باخكَيىكى زؤر دواتر دةبكَيتة دارة بةردارةكانى بةتايبةتى ،طةلكَي ك شوكَينى ئةو تؤ هةية و لةسةربانايةكةوة لة بيركَيىكى دةطةيتة يىكيش كَ ،كات ضين دةست مايةى هةن كة لة ضةندان رووةوة تر ئاويان بؤ دكَيت و هةميشة سةوزن. ئةشىكةوتةكة تايبةتمةندى ئةو لم طرنطى ثكَيدان و ناساندن ،بة كَ * طرنطى م كَيذوويى شؤرش و بؤ سةروة لةضةندان ينةت كَ شو يستا ئةوةى جكَيطاى نيطةرانية تائ كَ ئةشىكةوتةكة دةردةكةوكَيت كةئةشىكةوتكَيىكى زؤركَي ك لةو شوكَينانة بة شاراوةيى لة رووى مكَيذووى شؤرشةوة دةوةن بةدارو يشى كَ ث طةورةية ماونةتةوة و تةنيا ئةطةر ضةندان جار بةهؤى سةختى و دانيشتووانى ئةو جكَيطايانة بة شكَيوةى طيراوةو لةبةردةمى بةكةلةكةبةرد طونجاوى شوكَينةكةوة ئةو ئةشىكةوتة زارةكى و بةسادةى شتكَي ك دةربارةى ديواركراوة و دةرطاى بؤ كراوةتة نةخؤشخانةى شؤرش و ئةو شوكَينانة بازانن ،لة كاتكَيىكدا ئةطةر هكَيشتراوةوةتةوة و بةدركَيذاى سةرى بةسةرثةرشتى شةهيدى سةركردة مافى خؤيان لة رووةكانى ناساندن دكتؤر خاليد سةعيد و ضةند ئةشىكةوتةكةش ركَيذنة و لكَيىكؤلينةوةو ثاراستن ثكَيبدركَيت ، دلؤثة دادةباركَيت و بكَيطومان ئةوكات طرنىكى مكَيذوويى جوانكَيىكى تايبةتى بؤ شوكَينةوارى و سروشتى و جوانى دروستىكردووة و تايبةتمةنديةكانى ئةو شوكَينانة دةر واشيىكردووة كةناو دةكةوكَيت . ئةشىكةوتةكة زؤر فكَين ك * ئةشىكةوت كَي ك ضةندان بكَيت .لة دةستة راستى تايبةتمةندى ئةشىكةوتةكةدا ئةطةر لةباسةكةمان دوور نةكةوينةوة ،رووةوة دؤكَلى هيران و بةكِرارةوكَيىكى شكَيوة نازةنين هةنطاو بنكَينين :لة بةرانبةرى توونكَيليدا سةردةكةويت زنجيرة ضيايى سةفينء ئاوةطرد لة كةهةموو شوكَينى نكَيوان طوندةكانى نازةنين و سناوةو دةستطرتن و ثيا
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
18
بآ ثالر
شؤستةكة ثانترة لةشةقامةكة!...؟ بةردةم مازطةوتى حاجى سديق
شةقامى سةرةكى ئيسىكان بةرامبةربنىكةى طةلو كَيذ دةرطايةك ! زيادة كِرؤيى كردؤتة سةر شؤستةكة؟؟
19
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
دكتؤر وةلي مةحمود حمد كِراطرى ثةيمانطاى تةكنيىكى كؤية بؤ طةشةثكَيداني شار ي كؤية نؤ ثكَيشنيار دةخاتة كِروو
يةك لةشار بؤئةوةى ثكِرؤذةكانى شار بةثكَيى ئةولةويةتى بةركَياز دكتؤر وةلى كِراطرى ثكَيداويسى خةكَل ك ئةنجام بدركَيت . ثةيمانطاى كؤية وةك لةمةو دوا هةوكَلى كردنةوةى شارةكة بدركَيت -4 خةمخؤركَيىكى شارى كؤية كِراثؤرتكَيىكى ئاكِراستةى قائمقاميةت نةوةك داخستنى ضونىكة داخستنى شار خراثترين ثالنسازى وسةرؤكايةتى شارةوانى كؤية شارة,وةك ئةوةى هةولكَير )30م( دواتر )60م( دواتر) 100م( بؤتة هؤ ي خنىكان و داخستنى شار دواتر ثكَيويستى كردوة كةتايبةتة بةنةخشةو بة)نفق( و بةرزةثردى ثةكِرينةوة دةبكَيت ككَيشةكةش هةرباش جوانىكارى شارى كؤية ,ئةمةى ضارةسةر ناكريت . خوارةوة دةقى كِراثؤرت ئةوةى لةبرادةرانى نةوت وجيؤلؤجى تكَييطةيشتين -5 وثكَيشنيازو تكَيبينيةكانى بةكِركَيازيانة شارى كؤية لةبنارى )هةيبةت سوكَلتان( تادامكَينى شارةكة بة) ..هةرضةندة لةكاتى بةستنى كؤنفراسى ئاوةدان (3ثكَيىكهاتةى جيؤلؤجيا دادةنركَيت ,بؤية دةبكَيت بؤئةنجامدانى كردنةوةى كؤية كةزانىكؤى كؤية ئةنجامى دا لةكاتى خؤى هةر ثكِرؤذةيةك لةمةو دوا )تحلي ل التربة( زؤر بةضاكى بةهاوكارى ثاركَيازطاى هةولكَير)ئةوكاتى شارى كؤية( بىكركَيت ضونىكة لةثاشةكِرؤذ باكَلةخانةكان توشى )شقو(ق( ,ئكَيمةلةثةيمانطا بةداخةوة نةدانرابووين لةم ليذنةية ل بدركَيت ضةند كؤمثانيايةكى بيانى بانطهكَيشت دةبن .هةو كَ وةنةبانطهكَيشتيش كراين بؤبةشدارى كردنى تةواوى بىكركَين بؤئةنجام دانى )المسح الجيولوجى( و)تحلي ل التربة توكَيذينةوةو تةوةرةكانى كؤنفرانس ئةوةبوو لةدواين دانيشتنى ئةم كؤنفرانسة لةسةر تةلةفؤن و داواكارى بةكِركَياز والمعادن(لةهةمووناوضةكانى قةزاى كؤية بؤئةوةى ضيتر ى بنةماو )توقعات(لةبوونى شت )واهمة( نةبين بةقسةى ب كَ )كاك شكَي خ سالح( ئكَيمة لةثةيمانطا ضةندمامؤستايةك وةفالن)كان( و فالن)كان( نامان طةيةنكَيتة ئةنجامكَيىكى تةواو بةشدارى ئةم كؤنفرانسةمان كرد وةلةم كِراثؤرتةداضةند كؤنىكريتى بؤدانانى طارطةو شت ,بؤئةوةى كامة دةبكَيت كِراوسةرنجكَيىكى خؤمان دةخةينة بةردةمى بةكِركَيازتان ئةوة بىكةين. ي نةخركَيت : هيوادارين سودى هةبكَيت و ثشت طو كَ ل بدركَيت دابةشىكردنى زةوى بةم شكَيوازةى هةو كَ -6 بةرنامة دابنركَيت بؤ ئةنجامدانى كؤنفرانسكَيىكى -1 ي بوون ئاوةدانىكردنةوةو ثةرةثكَيدانى شار بةهاوكارى قائيمقاميةت كؤن نةبكَيت بؤئةوةى بتوانين ككَيشةى نيشتةج كَ ضارةسةر بىكةين وةلةليةكى تريش )خدمات(لةطة كَ ل و زانىكؤو ثةيمانطا ثكَيش كؤتايى ساكَلى ).(2008 دروست بوونى طةكِرةكةكان بطةيةنين بة)متىكاملى(. ى ئةنجامدانى ماستةر ثالنى شار هيض بةب كَ -2 طرينطى دانى زياتر بةنةخؤش خانةى كؤيةو -7 ثرؤذةيةكى ترى )مستقبلى( ئةنجام نةدركَيت. دكتؤرةكان ضونىكة ثةيمانطاكةمان ضواربةشى طرينطى كؤبونةوةيةكى فراوان لةليةن قائمقامةوة كِركَي ك -3 ل( و )شيىكارى ل ليةنى حيازبى و فةرمانبةران و كِرؤشنبيرانى )ثةرستارى( و)سكِركردن( و)تةندروستى كؤمة كَ بخركَيت لةطة كَ نةخؤشيةكان(مان هةية واثكَيويست دةكات كة )متابعة( ى ئةم شارةو بةرثرسى دةزطاكان و كِركَيىكخراوةكان و )نخبة( ى( بؤليةنى ثراكتيىكى ى لةنةخؤشخانة)نوستب كَ نةخؤش بىكر كَ شارستانيترين بازرطاني لة سةنتةر ي شار بةكِركَيوة دةضآ لة زانىكؤ لة دامكَيني ضياو ..مةيداني حةيوانيش طةكِرةكي هةواو لة تةنيشت ديوار ي بةنازيخانة .رؤذانة بةدةيان سةر مةكِرو بازن و طاوطؤ ل و ثةلوةر ككِرين و فرؤشتنيان ثكَيدةكركَيت .ئايا ئةوة ناوةند ي بازرطاني جيهاني ية لة سةنتةر ي شار هيوا ي عةبدة تةها ئةوة ي لة شار ي كؤية سةرنج دةدركَيت ،هةر لة دكَير زةمانةوة ،يان سةنتةر ي ئينتةرنكَيت و كؤمثيوتةرة ،كةس خؤيان تآ ناطةيةنآ .باشة ئة ي كآ بةرثرسي ئةو مةيدانةية و رؤذانة شاركَيىكي ركَي ك و ثكَي ك و خاوكَين و رؤشنبيرئامكَياز بووة .بازارو قشث ل و ري خ خاوكَين دةكاتةوة .باشة ئةوة نابكَيتة هؤ ي بازرطاني كردن و شوكَين و تايبةتمةند ي خؤ ي هةبووة ،هةر كارو كاسبيةك شوكَيني تايبةتي خؤيان هةبووة و بةناو ي ثيشةوة ناويان ناوة ،كة طوزةريان ثكَيدةطوتن .بؤ نمونة :طوزةر ي نةجاران ،طوزةر ي كورتان دروان ،طوزةر ي كوتالفرؤشان... هتد .ئةمةش نيشانة ي ئةوةية ،كة شار جياواز ي هةية لةطةل لدآ ،بةوة ي ،كة لة شاردا دام و دةزطا ي حىكومةت هةيةو ياساو ركَيسا ركَيطة بة ثكَيشكَيلىكردني مافةكاني تاك و كؤمةل نادات لة ليةن تاككَي ك يان كؤمةكَلكَيىكي ديىكةوة .دةسةلتي جكَيبةجكَيىكردن كار دةكات بؤ ركَيىكخستني كار ي هاولتيان و بةرقةرار كردني دادثةروةر ي .بةلم لة بر ي ئةوة ي شار ي كؤية بةرةو ثكَيشةوة هةنطاو بنآ زكَيتر بةرةو شارستاني بضآ ،دوا ي ئةوة ي خؤشحال بووين بة كردنةوة ي زانىكؤ ي كؤية ،كةضي دةبينين نا
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
20
رةضةكَلةكي نازناوةكاني
بووة .بةكِرضةكَلةك وةك خازماني ئكَيستا ي كؤية دةطكَيكِرنةوة ئاغا بووة لة بنةماكَلة ي كةريمي عةزيازاغاى ئةو ناوضة بووة .تا بكَآل ي توند و دةمارطير ئةو طؤشةية بؤ ناوزراندن و بووة .مةسةلة ي ئايني زؤر خةست تةوهين نيية ،بةقةد ئةوة ي ضةند وةرطرتبوو .بكَيوةذنكَي ك لة راستي و مكَيذوويةكي شاراوة ي طوندةكةيان دةبآ ،كابرايةك كؤيةمان بؤ دةردةخا ،بؤية حةز دةكةين هةموو كةسكَي ك بةشدار ي دةستدركَيذ ي دةكاتة سةر .خةكَلىكي تكَيدا بىكا ،يان هيض نةبآ زانياريمان طوندة لة ئةحمةديان ضاكتر دةست ناكةوآ بؤ ئةوة ي بيىكوذآ .ئةويش سآو لةو بارةيةوة بدةنآ .حة(ق نيية دوو ي لتـآ ناكاو تةختي دةكا. كةس لة رابردوو بترسآ ،ضونىكة ي بؤ دوذمنايةتي بؤ ثةيدا دةبآ و هةكَلد كَ دةبآ مشور ي دوا رؤذ بخؤين! كؤية .لةطةل خؤ ي ناعوركَي ك دةهكَينآ سةل ك ) :سةرة( كؤيةكة ي بؤ كؤية .ديارة كابرا ثارةدار بووة. )سةلىكان(ة .ديارة مةسةلةكة ثكَيوةند ي بةسةرةوة هةية .نازناو ي كاتآ حةماغا ضاو ي ثآ دةكةوآ ،داوا ي خكَيازانكَيىكي كؤية ،بةلم ئةو نازناوة لة لتـآ دةكا ض بة هيمةت ،ض بة ضييةوة هاتووة؟ ئةو زانياريانةمان قيمةت بيداتآ .ئةويش ثكَيشىكةشي حةماغا ي دةكا .خازماني دةطكَيكِرنةوة بة سوثاس و كِركَيازةوة لة بةرةبابي كة ئةحمةد لة ماكَلة مكَيركَيىكي كؤية دةبآ سةلىكانةوة وةرطرتووة .ئةحمةد ) نازانن ئةو ميرة كآ بووة( ثاكَلةوانكَي ك ساكَلح حمد ،كابرايةكي خةكَلىكي طوندكَيىكي دةوروبةر ي ضةمضةمال لة ماكَلةكة دةبآ بةشةكِر دكَين ،هةر لةوآ
كؤية
سةلىكان
شوكَينةش بةقةلى )قوض ثاشا( ياخود ناوى )كؤية( يان) كؤيسنجق (لةضي )كاولةسةرا(بةناوبانطة. ئا :بؤتان هةرضى) كةريم شارةزا( شة ثكَيى واية كِرةنطة يةوة هاتووة؟ كةناوى كِراستى شارةكة )كؤ(ية بةواتاى هةريةككَي ك جاف لةئكَيمة ثرسيارى كؤكردنةوةى كؤمةكَلكَي ك دانيشتوان لةشاركَيىكدا,يان سوك كردنى وشةى )ككَيو(ى ئةوة بىكةين كوردية يان )كوة( ى فارسيةواتة )ضيا( كة كةئاية دةكةوكَيتةرؤخى ضياى هةيبةتسوكَلتان و )كؤيسنجق( باواجى )..مسعودمحمد(ثكَيى وايةطةر لةضييةوة هاتووة هةروةها وةلمكَيىكى تةماشاكةر لةسةر يةككَي ك لةلوتىكةكانةوة ئةوتؤمان نيية بؤوةلمدانةوةى ئةو سةيرى كؤية بىكات ئةوةشارةكة كَ ى ثرسيارة ئةمةى لةم باسةدا دةمةو بةشكَيوةيةكى كؤكراوةيى دةبينكَيت لةسةرى بدوكَيم كورتةيةكة سةبارةت هةروةهاناوبراو بةدوورى نازانكَيت كةناوى بةناوى كؤية كِرةنطة كيفايةت نةب كَ ي ياخود )كويسنجق( بؤسةردةمى )ئكَيلخانى -1253 بابةتكَيىكى طرينط نةبكَيت بةلم هةرضيةك (1339بطةركَيتةوة يان بؤسةردةمى بكَيت بةثكَيى توانا هةوكَلم داوة وةلمكَي ك هكَيرشةكانى هؤلكؤو تةيمورى لةنط .. ياخود شيىكردنةوةيةكى بضوك سةبارةت )كةريم زةند( ثكَيى واية شارى كؤية بةناوى ))كؤية((لةم بارةيةوة بىكةم.. :كؤ,كؤسا ياخود كؤسان شارى سان )تاهرئةحمةد حةوكَيازى( لةوباوةكِرةداية لةووشةى طردو كةكؤية بةرلةثةيدابوونى ئاينى ئيسالم تةثؤلىكةوطردوكؤوكؤسارةوة هاتووة ناوى)كؤثار( بووة كةئةمةش وشةيةكى كةبةشارة كؤن و ناسراوةكانى كوردستان زةردةشتية ,لةكاتى هاتنى لةشىكرى دادةنركَيت ..هةرضى)غالب تالبانى (ية ثكَيى عةرةبة موسوكَلمانةكان بؤناوضةكة ناوى واية ناوى )كويسنجق(لة)كؤى سان (ةوة )كؤهسار(بووة وةختكَي ك كؤية ناوى )كؤى هاتووة واتة ضياى بنىكةى سان( بووة ...بيروكِرايةكى ترهةية باس سوكَلتان)سان(كورتىكراوةى ناوى لةهاتنى عوسمانيةكان دةكات )سلطان(ة ...كِرايةكى تردةكَلكَيت كؤية كة)سنجق( واتة)ئال(ى ثكَيغةمبةريان سةردةمانكَي ك بنىكةى كؤركردنةوةى هكَيناوةتةكؤية لةكؤنةقةلتيان داناوة ئةو بةروبومى كشتوكاكَلى بووة كؤطةى ميرى ي بووة شوكَينى ئةم كؤطايةيان ناو بردوة ل كَ
21
دةيىكوذآ .تا ئةو كاتة هيض نازناوكَيىكي نةبووة ،بةلم دوا ي ماوةيةك ) سةلىكان( ي ثكَيوةلىكاو بووبة ئةحمةد ي سةلىكان ،ضؤن؟ ضةند راظةو شرؤظةيةك هةية .وا لة خوارةوة تيشىكيان دةخةينة سةر :يةكةم :طواية هةر خةريىكي ككَيشىكة كوشتن بووةو سةر ي هةكَلىكةندوون .دووةم :دةكَلكَين جاركَيىكيان سةر ي جووجىكةيةكي هةكَلىكةندووة ،بؤية ئةو ناوة ي بةسةر هاتووة .سكَييةم :وةك طوتمان كابرايةكي توندكِرةو بووة ،دةبينآ كابرايةكي جولةكة بةرةو ئاوةدستةكاني مازطةوتي طةرموك دةضآ ،ئةويش ثآ ي كفر دةبآ ،ضؤن جولةكةيةك بضكَيتة ئاودةستي موسلمانان .لةسةر ئاو ثةلمار ي دةداو سةر ي توند بادةداو دةيفةوتكَينآ. لةليةكي ديىكةوة ،دةكَلكَين نةخكَير ي بووة بةسةريداداوةو حةوتجؤشكَيىكي ث كَ كوشتويةتي .ضوارةم :طواية ئةحمةد لة بةنديخانة ي قشلة دةبآ ،كابرايةكي بة)كؤ() ..عبدالخالق محمدعلى(لةوباوةكِرةداية ى ضونىكة شارى وشةى كؤيةلة)كؤ(وة هاتب كَ كؤية طردوتةثؤلىكة شاخى زؤرى هةية, )سعدولشكَيخانى( ثكَيى واية كةكؤيةلة )كوهش(ةوة هاتوة ثاشان وشةى )سنجق(ى بؤزيادكراوة و ثيتى )ه( لدراوة بؤئاسانى خوكَيندنةوةى .كِايةكى تردةكَلكَيت )سنجق( هكَيمايةكى ئاينى يةزيديةكانة لةكاتى طكَيكِرانى ئاهةنط و كِركَيو كِرةسمى ئاينى دةرى دةخةن ل بةرلةئكَيستا ى كؤية ) (500سا كَ ي دةض كَ ث كَ ى ئةم لةذكَيردةستى يةزيديةكان بووب كَ ى بةم جؤرة سنجةقةيان لةشارةكة داناب كَ ناوةكة بووة بة)كؤى سنجق() ...حمدئةمين معروف( ثكَيى واية لةكؤية كؤمةكَلة ئةستكَيرةيةكيان ثةرستوة ئكَيرة كؤسار زةمين بوون واتة )ئةستكَيرة ثةرست( بوون )..جةل ل ي كةخةكَلىكى كؤية توشى جؤبار(واى بؤدةض كَ شةكِرو شؤكِربوون وثةكِراطةندةبوون دواتر لكَيرة كؤبوونةتةوةو ثكَييان طوتووة )كؤ(... )نةجيبةخانى جةلى زادة( كضى مةلى طةورة لة)شكَي خ نورةدين ئةفةندى( مامى بيستووة كةكؤية لةسةردةمى سةلجوقيةكان زؤر باوبووة ,سةرؤك لةكؤية بووة خاوةن ل و سةربازو ئالبووة .ئالو بلوكى هةموو تةث كَ سةربازكَيىكى كوردستان لةكؤية دةرضووة دواتر ضووة بؤشارةكانى تر بؤية ثكَيى دةكَلكَين )سنجق( ضونىكة هةرشوكَينكَي ك ضوار بلوكى سةربازى لكَيبواية ثكَييان دةوت )سنجق( ... هةندكَي ك دةكَلكَين )كؤ( بةتوركى بةماناى )طوند(دكَيت وة)كويسنجق( واتة )شاى طوندان(ياخود )طوندى ثةيداغ( ئةطةر ئةمة ى كؤية ثكَيشتر ناوكَيىكى ترى ى دةب كَ كِراست ب كَ واتة توبازاوا( )كؤى كَ ى دةطوتر ضونىكة هةبوب كَ ى ذمارةى ،1كانونى يةكةم )طوندى تؤبازاوا( بةلم نةطوتراوة )كؤى كؤية( 2008
ثاثؤرى سةتؤرينيا و بتكَلكَي ك شةمثانيا تايةر ئيسماعي ل ساكَلح
لة مانطى ئادارى 1963دا نوسراوكَيىكى فةرمييم بةئيمازاى د .جانى بةدةست طةيشت ،كةئةو كاتة بةرثرسى كِرؤشنبيرى بوو لة باكَليؤزخانةى عكَيكِرا(ق لة شارى واشنتؤن ئةمريىكا .د .ناسر ثرسيارى لكَيىكردم ،كةبةض كِركَيطايةك حةزدةكةم بةرةو عكَيكِرا(ق بطةكِركَيمةوة ،بة فرؤكة ،يان بة ثاثؤكِر ،ض كاتكَيىكيش بؤمن طونجاوة .منيش لة وةلمدا ئاطادارم كرد ،كة حةز دةكةم بة ثاثؤر سةفةر بىكةم ،طةشتةكةشم ثكَيم باشة لة مانطى حوزةيران بكَيت .زؤرى ثكَينةضوو بليتى سةفةرم بةكِركَيطاى ثاثؤرى سةتؤرينيا ) ( Santuriniaبةدةست طةيشت و لة كِرؤذى 15ى حوزةيرانى 1963دا ثاثؤر ى بةرةو شارى نييؤرك بةجكَيدةهكَيكَل كَ ى. ى دةكةو كَ بةندةرى ناثؤكَلى لة ئيتاكَليا بةكِر كَ لةوكَيشةوة بة ثاثؤركَيىكى دى ،كة ناوى " ئؤزنيا " بوو ،ئةويش هةر ئيتاكَلى بوو لة شارؤضىكةى ) بريندتيرى ( ،كة بةندةركَيىكى ئيتاكَلية لةسةر دةرياى ئةدرياتي ك .ئةم ثاثؤرة لة 27/6/1963 ى بةرةو ئةسىكةندةرية لة ى دةكةو كَ بةكِر كَ ميسكِر ،دوايى بؤ بةيروت ثايتةختى لوبنان
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
بةشى يةكةم
.لةسةرةتاى مانطى حوزةيران 1963 ماكَلائاوايم لةضةند مامؤستا و برادةران كرد لة كؤليذى دارستان و ثاوان و ئاذةكَلى ككَيوى كرد ) T, RANGE AND ( WILDLIFE COOLEGE OF FORS لة زانىكؤى وياليةتى يوتا لة شارى لؤطان ل ئةندازيار د ) ( LOGANفةرهاد لةطة كَ .تةها ئيبراهيم ئةلعةبدوكَلآل كة ئةو كات ىى خوكَيندكارى دكتؤرا بوو ،فةرهاد ث كَ طوتم :بةيانى كات حةوت و نيو من و د. تةها بة ئؤتؤمبيلى خؤم دكَيم هةكَلت دةطرم تا شارى ئؤطدن ) ( OGDEN كة 95كم لةباشوورى شارى لؤطان بوو ...بؤ بةيانى لةكات و ساتى خؤيدا هةردووكيان بؤلم هاتن و بةرةو ئؤطدن بةكِركَيىكةوتين .نانى بةيانيمان لة ضكَيشتخانةيةك خوارد ،كة فةرهاد ثارةكةى دا ،دوايى ضوينة ئكَيستطةى شةمةندةفةر .سوثاسى هةردووكيانم كردو بةرةو نيكَيؤرك سةرةتاى طةشتى طةكِرانةوةم بةرةو وولت دةستى ثكَيىكرد . دواى دوو شةو كِرؤذي ك طةيشتمة ئكَيستطةى نيؤرك .هةر لةم ئكَيستطةية جانتايةكيانم نارد بؤ لةنطةرى هكَيكَلى ئيتاكَلى
) ( ITALIAN LINE PIER NO14لة بةندةرى نيؤرك و بليتى جانتايةكانيشم وةرطرت ...تاكسيةكم طرت و ضوومة ئوتكَيلكَيىكى هةرزان .هةر ئةو كِرؤذة ضوومة ثةرتوكخانةى طشتى نييؤرك .ماوةى ى سعاتم بة خوكَيندنةوةو تةماشاكردنى س كَ ثكَيرستى كتكَيبان بةسةربرد ،بة تايبةتى ئةوانةى ثةيوةنديان هةبوو بة كورد و مةسةلةى كوردةوة .كِرؤذى دوايى كِرؤذنامةى نييؤرك تايمازم ككِرى و ضاوم خشاندة سةر دكَيكِرى هةواكَلة طرنطةكان . دواى ئةوة بةرةو ئةو تةلرةى نوكَينةرانى ى بوون فةرةنساو بةريتانيا و ئةمريىكاى ل كَ بؤ نةتةوة يةكطرتووةكان .لة ثرسطةى فةكِرةنسا طوتم :هاتووم بؤلتان بؤئةوةى بةرثرسكَيىكى ئكَيوة ببينم ، دةربارةى كارى نامرؤظانةى حىكومةتى بةعس بدوكَيم ،بةرامبةر طةلى عكَيرا(ق بةطشتى و طةلى كورد بةتايبةتى ،. كةضى وةلمى ئةوان بةم جؤرة بوو : بؤضى ناضيتة لى نوكَينةرى عكَيراقت و ث كَ ى ي ى ،بؤ بةغدا ئةم كارانة دةكات يان بكَل كَ !!! بةنائومكَيدى ئةوكَيم بةجكَيهكَيشت و ضوومة تةلرى نوكَينةرايةتى بةريتانى ،
22
لةوى ديثلؤماسيانة وةلميان دامةوة ، ي نةخواردةوةو بكَيسوود بةلم دكَلم ئاوى ث كَ بوو .دوايى ضوومة تةلرى نوكَينةرايةتى ئةمريىكا هةمان قسةم كرد ،لة ثرسطة ل كاربةدةستكَيىكى ديىكة تةلةفؤنيان لةطة كَ ى .ثياوكَيىكى بال كرد و طوتيان با بفةرمو كَ بةرزى ضوارشانة و شةثقة لةسةر لةطةكَلم هاتة ناو مةسعةدى تةلرةكة بؤ نهؤمى سكَييةم و كِركَيطاى ذووركَيىكى بؤ ئاماذة كردم .كة طةيشتمة ذوورةكة دوو كةس دانيشتبون .طوتم :بةيانيتان باش .يةككَيىكيان وةلمى دامةوةو طوتى : بةيانيتان باش كاك تاكَلةبانى .منيش طوتم :من كاك جةل ل تاكَلةبانى نيم ، دةيناسم و خةكَلىكى يةك شارين ،ئكَيمة كؤيين .من خوكَيندكار بووم لة زانىكؤى وياليةتى يوتا ،ناوم تاهير ئيسماعي ل ساكَلحة و بةم زووانة دةطةكِركَيمةوة عكَيكِرا(ق .هةمان كةس طوتى ببورة ،منيش طوتم قةيدى ناكا .هةرهةمان كةس طوتى :ضؤن دةتوانم يامةرتيت بدةم و شتكَيىكت بؤ بىكةم ؟ طوتم هةردووكتان ثياوى ديثلؤماسين ،بكَيطومان كِرؤذنامةو طؤظار و .....هتد دةخوكَينةوة ،ثةيامنكَيرى نييؤرك تايماز لة بةيروت دانا ئادةم شميدز ى دةربارةى مانطى جاركَي ك كِرثؤرت دةنوس كَ عكَيكِرا(ق بةطشتى و كوردستان بةتايبةتى لةمةكِر سياسةتى ضةوتى بةعس وة كوشتن و بكِرين و سوتان و كاولىكردن و تالنى دكَيهاتى كوردستان .....هتد ،كة لةليةن سةرباز و حةرةس قةومى و جاش و بةكركَيطيراوةكانى سةر بةبةعس ئةنجام دةدركَين .ئةو ماوةى كة دةمخوكَيند واتكَيطةيشتم كة بانطةشةى ديمىكراتى و ئازادى دةكةن و دةكَلكَين ديمىكرايتيةت لة ئةمريىكا هةية ،هةوكَليش دةدةن لة كِرؤذهةلتى ناوةكِراست ديمىكراتيةت حوكم بىكا و ئكَيوةش ثشتطيرى دةكةن ،باشة بؤ ئكَيوة فشاركَي ك ناخةنة سةر بةعس و ضاويان ل كَ ي سورناكةنةوة ،تاكو ئةم كارة ناياسايى و نالةبارانة دةرحة(ق بةكورد ئةنجام نةدةن ى ئكَيمة .كابراى ديثلؤماسى طوتى :بةكَل كَ رؤزنامةو طؤظار دةخوكَينينةوة ،ئةوةى كة دانا ئادةم شيمدز و ثةيامنكَيرى ديىكة دةينوسن .من طفت و ثةيمانت ثكَيدةدةم ،كة ئةوةى تؤ بؤ ئكَيمةت طوت دةيىكةينة
23
راثؤرتكَي ك دةينكَيرين وةزارةتى دةرةوة ، ى بريارى لةسةر تةنها وةزارةت دةتوان كَ بدات .ئةوجا سوثاسى هةردوكيانم كردو ضومة دةرةوةى تةلرةكة كة نازي ك بوو لة) (UNهةر ئةوكاتة ضومة تةلرى ) UN ي بةيةك دؤلر ضوومة ( ثاش بكِرينى بليت كَ هؤكَلى ئةنجومةنى ئاسايش) (COUNCELSECURITYلةسةر كورسيةك دانيشتم لةو كورسيانةى بؤ طوكَيطران تةرخان كراوة .لةو شوكَينةدا خةكَل ك وةك طوكَيطر بواريان بؤ ى لة دانوستان ى بؤ ئةوةى طو كَ دةرةخس كَ و ئاخافتنى ئةندامانى ئةنجومةنى ئاسايش بطرن .ثاش نيوةكِرؤ بوو طةرامةوة) (YMCAبرسيم بوو بؤ نان خواردن ضومة كافترياى هؤتكَيلةكة . ثياوكَيىكى تةمةن 45ساكَليم لةنازيىكةوة الوى لكَيىكردم دانيشت بوو .بة هاى س كَ منيش هةر بة هاى وةرامم دايةوة كةضى هاتة لم و ثكَيشنيازى كرد :طةر كِرازى بيت و حةز بىكةى بةيانى ثكَيىكةوة ى شوكَينى تايبةت و بةناوبانطى هةند كَ نيؤيؤرك ،وةك بؤرسةو ثةيىكةرى ئازادى و شةقامى( ) BROADWAYدةبينين . منيش سوثاسم كردو ئامادةيى خؤم دةربرى .لةبرى ئةو ئاطادارم كردةوة ، كةمن نانم نةخواردووة ،ئايا دةكر كَ ى ثكَيىكةوة نانكَي ك بخؤين .ئةويش ثةسةندى كردو نانكَيىكى سادةمان خوارد .ئةوةى كِراستى بكَيت ،من لةسةرةتاوة هةستم لنة ( Somethig كرد ،كة شتكَي ك لة كو كَ لم ويستم ئةم كابراية ) iscookingبة كَ باشتر بناسم ،ضونىكة طومانم دةكرد كابرا بةكركَيطيراو بكَيت ،لةليةن نوكَينةرايةتى عكَيراقةوة لة( ) UNبةتايبةتى من ثكَيشتر سةردانى نوكَينةرايةتى فةرةنساو بةريتانياو ئةمريىكام كرد لة ئةنجومةنى ئاسايش . بؤ ئةوة ضووم ئةم مرؤظة ،كةناوى تؤنى بو بة رةضةكَلةك ئيتاكَلى بوو ، فةرمانبةر بوو لة يةككَي ك لة بانىكةكانى نيؤيؤرك ،بة طوكَيرةى قسةى خؤى ، لةوانةية ئةندام بكَيت لة( ) FBIكِرؤذى وايى لة كاتى خؤى تؤنى هاتة لم ثكَيىكةوة بةثكَييان ضووين بؤ بؤرسةى نيؤيؤرك ، دواى بةرةو طؤرةثانى كؤتةكَلى ئازادى بةركَيىكةوتين .ئاثؤرةيةكى زؤر لة طؤرةثانةكة بوو هةوكَليان دةدا نازي ك
ببنةوة لة كؤتةكَلةكة ،كة زؤر بكَلند بوو . ى وة ضووين بؤ شةقامى برؤدويى لةو كَ لة يةككَي ك لة سينةماكانيش بليتمان برى هةر يةكة لةسةر حسابى خؤى ئةويش بؤ بينينى فليمى لؤرةنسى عةرةب لةكاتى دةرضونمان لة سينةما بةرةو هؤتكَيلةكة ،تؤنيم ئاطادار كردةوة ،كة من بةيانى بةرةو عيرا(ق بةهؤى ثاثؤر دةطةركَيمةوة .تؤنى داواى لكَيبوردنى ى بكَيت و بةركَيم بىكا ، لكَيىكردم ،كة ناتوان كَ ضونىكة هةندكَي ك ئيش و كارى هةية ، خؤشحاكَلى خؤى بةناسينم دةربرى و هيواى طةشتكَيىكى خؤشى بؤ خواستم و ماكَلائاوايمان لةيةكتر كرد . ) ناو ثاثؤرى سةتؤرينيا ( لةكِرؤذى 15/6/1963ضوومة لةنطةرى ئيتاكَلي زمارة 14لةبةندةرى نيويؤرك .لة دةرطاى ثاثؤرةكة جؤقةى مؤسيقى ئاوازى خؤشى لكَيدةدا .دوو ثاثؤرةوانيش بةبةرطى سثييةوة بةخكَيرهاتنى طةشتيارةكانيان دةكردو تةماشاى ى خةكَلىكى بليتةكانيان دةكردن .لةول هةند كَ دى سةر بة كارطكَيرى ثاثؤرةكة جانتايان لة طةشتيارةكان وةردةطرت و ذوورى نوستنةكانيان نيشان دةدان .ئةم ثاثؤرة هؤكَلى سينةما ،ضكَيشتخانةيةكى طةورة ، شانؤ ،بارو طؤمى مةلةوانى ، ثةرتوكخانةيةكى تكَيدابوو .خازم و كةسوكارى طةشتيارةكان لة سةر شؤستى بةندةرةكة راوةستابوون بؤ ماكَلائاوايى كردن .زؤربةى طةشتيارةكانيش لةسةر بانى ثاثؤرةكة وةستابون .بؤ هةمان مةبةست .كة ثاثؤرةكة دةستى بة كِرؤيشتن كرد دةست وةشان و باى باى لة هةمولوة دةستى ثكَيىكرد . ديمةنكَيىكى خؤش و ناخؤش بوو ، راستييةكةى بةزةيم بةخؤمدا هاتةوة ، خؤم بةنامؤ و بكَيىكةس دةهاتة ثكَيش ضاو ،ضونىكة لةدوورةوةش كةسكَي ك نةبوو ى باى باى ..ثاثؤرةكة بةنازي ك ثيم بكَل كَ كؤتةكَلى ئازادى تكَيثةرى ،تةلرو باكَلةخانة بكَلندةكانى نيويؤرك بةرة بةرة دوردةكةوتنةوة ،تا ئةو رادةيةى بةهةزار ل تةلرة بكَلندةكةى ئيمثايةرستكَيت مان حا كَ دةديت .ئةم تةلرة لةم سةردةمةدا بكَلندترين تةلربوو ،سةد نهؤم بوو . كؤمةكَلكَي ك ئةنتكَينةى هةوايى بؤ ئكَيستطةكانى تةلةفازيؤن و راديؤو راطةياندن لةسةر
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
وةرزش لة كؤية كةمى ئامادةبوونى بينةرى كض لة يارية وةرزشيةكاندا ذووان عاد ل يةككَي ك لة وككَيشة و طرفتة طةورانةى كة ئكَيستا يةخةى بوارى وةرزشى طرتؤتةوة نةبوونى بينةرى ئامادةبووة ل و ياريطا وةرزشيةكاندا كة لة هؤ كَ ئةمةش خؤى لة خؤيدا ككَيشةيةكة ثكَيويستى بةقسة لةسةر كردن هةية.ئةوةى ئكَيمة تكَيبينيمان كردوة لةكاتى خو ل و ثاكَلةوانيةتيةكاندا ل و ياريطاكان بة بةشكَيىكى زؤرى هؤ كَ ل ئةوةى كة ضؤكَلى دةبينركَيت لةطة كَ هيض نرخكَيىكيش بؤ ضونة ذورةوةى ناو ياريطاكان دانةنراوة وة ئةوةى لكَيرةدا من زياتر مةبةستمة كة قسةى لةسةر بىكةم كةمى ياخود هةر نةبوونى بينةرى كضان و ذنانة لة هؤكَلةكاندا ئةوة ياريطاكان هةر مةثرسة . لنة ضةندين ل ئةوةى سا كَ لةطة كَ ثاكَلةوانيةتى جياواز بؤ يارية وةرزشيةكان كِركَي ك دةخركَيت و بوجةيةكى باشيشى بؤ تةرخان لم وةك و ثكَيويست دةكركَيت بة كَ جةماوةرى وةرزشى نابينركَيت بةتايبةتى كضان و ذنانى وةرزشىكار بةداخةوة لة ضةندين ثاكَلةوانيةتى بةهكَياز و جؤراوجؤردا ذمارةيةكى زؤر كةم لةكضانى وةرزشىكار لة هؤلةكان ئةويش لة بةدى كراون كة وةرزشي ماستةرنامة ي دا سآ كةكؤن :لة دركَيذة ي طفتوطؤ ي ئةو ماستةرنامانة ي ،كة لة كؤلكَيذ ي ثةروةردة ي وةرزشي زانىكؤ ي كؤية ركَيىكخرا ،طفتوطؤ ي ماستةرنامة ي هةر يةك لة ) كامةكِران عةبدولكِرةحمان نةريمان بة ثلة ي ناياب و تةرزين ئةحمةد مةنمي بة ثلة ي ناياب و ئار ي ئةنوةر زوبكَير بة ثلة ي زؤرباشة(
وةرزشى ل ياريازانى بةتواناو لكَيهاتووى شارى ديداركَي ك لةطة كَ توانا محةمةد ساكَلى 1983لة شارى كؤية
كؤية لة داي ك بوة و هةر لة تةمةنى منداكَليةوة بوارى وةرزشى هةكَلبذاردوة بةردةوام بوة تاطةيشتؤتة ئاستى ئكَيستاى.ئةم ياريازانة لةبةر لكَيهاتوى خؤى توانيويةتى بؤ هةكَلبذاردةى كوردستان يارى بىكات و هةروةها بانطكَيشت كراوة
بؤ هةكَلبذاردةى تازة ثكَيطةيشتوانى عكَيرا(ق و هةكَلبذاردةى ئؤكَلؤمثى عكَيرا(ق لم بةهؤى بارودؤخى سياسى عكَيرا(ق بة كَ ل هةكَلبذاردةى ئؤكَلؤمثى نةيتوانيوة لةطة كَ بةشدارى بىكات .ثاشان ساكَلى 2002لة كؤليذى ثةروةردةى وةرزشى زانىكؤى صالح الدين وةردةطيركَيت و ئةمةش دةبكَيتة هؤى زياتر بةرةو ثكَيش ضونى تواناى ئةويش بةهؤى بةشدارى كردنى لة سةرجةم ثاكَلةوانةتيةكانى زانىكؤكان وةهةروةها يارى كردنى لةطة كَ ل هةكَلبذاردةى زانىكؤكانى عكَيرا(ق . بؤ زياتر ناساندنى ئةم ياريازانة بةم شكَيوة بؤمان دوا : ل بةبوارى * سةرةتا ضؤن تكَيىكة كَ وةرزش بوى ؟ +ساكَلى 1997دةستم بةوةرزش لنةى كرد ئةويش لةكِركَيى خولى سا كَ قوتابخانةكانةوة ،دواى ئةوةش ساكَلى
1998كِرؤيشتمة كِريازى ثكَيشىكةوتوانى يانةى وةرزشى كؤية تاساكَلى 2006 بةردةوام بووم لةيارى كردن و ماوةى دووساكَليشة دوور كةو تومةتةوة ئةويش بةهؤى نةشتةرطةريةك كة بؤ قاضم ئةنجام درا .
* ئاستى يارى بالة لةكوردستان بةطشتى و لة كؤية ضؤن دةبينى ؟ لنى ثكَيشتر زؤر +بةداخةوة سا كَ باشتر بوو لة ئكَيستا هؤكارةكةش دةطةكِركَيتةوة بؤ ئةوةى كةزؤربةى ثسثؤرو كِراهكَينةرةكانى ئكَيستا هةر لةسةر شكَيوازى كؤنى جاران مةشق و كِراهكَينان بةياريازانان ل ئةوةى يارى بالة لة دةكةن لةطة كَ هةموو كِرويةكةوة طؤكِران كارى زؤرى بةسةر هاتوة ،وةشارى كؤيةش بةدةرنية لةم دواكةوتنة بةكَلطةشم بؤ ئةمة ئةوةية كةتيثى لنى ثكَيشتر بةردةوام بالةى كؤية سا كَ ثلةى يةكةمى و دووةمى و لم سكَييةمى بةدةست دةهكَينا بة كَ ضةند ساكَلكَيىكة ئةو ئةنجامانة نابينين .
ئةنجامدرا و هةريةك لةوانيش توانيان ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
24
ى كاريطةرى هةبوو لةسةرت * ك كَ تايارى بالة هةكَلبذكَيريت ؟ +سةرةتا ماكَلةوة زؤر كاريطةريان هةبوو بةتايبةتى براكانم ضونىكة ئةوان ثكَيش من يارى بالةيان دةكرد و هةروةها زاناى برام وةكو كِراهكَينةركَي ك زؤر يارمةتى داوم وة مامؤستا ) بةسيم عيسا ( ئةويش زؤر يارمةتى داوم ،وة ) صالح هادى ( يةككَي ك بوو
لةو كةسانةى كة زؤر سوودم ل كَ ى وةرطرت كة ئكَيستا كِراهكَينةرى هةكَلبذاردةى ئؤكَلؤمثى عكَيراقة . * وةك دةبينيت ئاستكَيىكى زؤر باشى يارى كردنت هةية ئةمة نةبؤتة هؤى ئةوةى كة يانةكانى كوردستان داوات بىكةن بؤ ثةيوةندى كردن ثكَييانةوة؟ ى ضةند يانةيةك ثةيوةنديان +بةكَل كَ لم من حةزدةكةم ثكَيوة كردووم بة كَ
لة ئةرشيظى وةرزشى كؤية
25
تةنها بؤ يانةى كؤية يارى بىكةم ،وة بؤ يانةى هةولكَيريش ضةند ساكَلكَي ك ياريم كردوة ئةويش دواى كِرزامةندى سةرؤك و كِراهكَينةرى يانةى كؤية . * ساكَلى ضةند بانطكَيشتى هةكَلبذاردةى تازة ثكَيطة يشتوانى عكَيرا(ق كراى ؟ +ساكَلى 2004بانطكَيشت كرام وة بةشدارى كةمثكَيىكى دوومانطيم كرد ل هةكَلبذار دةكة لةشارى هةولكَير لةطة كَ و دهؤك . * وةك يارى زانكَي ك تاضةند هةست دةكةى طرنطى بةوةرزش دراوة لة شارى كؤية و وةبةتايبةتى تيثةكةى خؤتان ؟ +بةداخةوة من زؤر طرنطى نابينم ئةويش بةهؤى نةبونى ياخود كةمى مووضةى ياريازان لة ضاو يانةكانى ترى كوردستان وةك و تيثى بالةش هيض بةرثرسكَي ك يان ليةنكَي ك يارمةتى نةداوين . * لة كوردستان و جيهان حةز بةيارى كام يانة دةكةى ؟ +لة كوردستان زؤر حةز لة يارى كردنى يانةى كؤية و هةولكَيردةكةم وة بةهةكَلبذاردةى سربياش سةرسامم . * ئةو ئةنجامانةى كة بةدةستت هكَيناوة ضين ؟
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
كاريىكاتكَير
لة ذيانما مرؤظى كِرةنطاوكِرةنطم نةبينيوة؟! هاها... دةى دةى سةيرة ثةيىكةرى شاعيرو ناودارةكانى كؤية!...
د .ركِكَيبين
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
26
لةكِركَيطةى بةرنامةى سؤزى تةلةفازيؤنى كؤيةوة زياتر لة 95خكَيازان كؤمةك كراون ئامادةكردنى
كةكؤنناوى ئةو لةخؤى ناوة سؤزو كةبة ركِ كَيطا دة كِروات سؤزى ي و ي دةبار كَ ل كَ شةقام و كؤلنةكان عةتر كِر كَيذ دةكاو هةتابةرئةو ما كَلةى كةلةوانةيةه كَيندة نةداربن ديواربةندى ما كَلةكةيان خكَيازانكَي ك كة بةرنامةى سؤز كؤمةكى كردوون ي ,ما كَلة ي ببةخش كَ ى ئةوةى لةسؤزتان ث كَ دةرطاى نةب كَيت و ئةو ب كَ ساردوس كِرةكانتان كِرؤشن و طةرم لةدةرطا بدات كِروخسةت كَي ك ل و طو كِر بىكاتةوةو مندالنى د كَ ي و لةخودى سؤز وةردةطر كَ ى يارى لةبةردةم ي ئةى سؤز لةم ما كَلةدا بؤنى ناسؤرى ب كَ دة كَل كَ دةرطاكانيان ث كِربىكات لةهة كَلبةزو مس ك وطولو ئاوى حةيات دابةزى خؤشى و لةسندوقى ببار كَينةو خةندةو ئارامى و خؤشةويستى خؤيدا باخة كَلتان ئازارشىك كَينى بةهةموو كوضةو ث كِربىكات لةشةونمى زةردةخةنةو كةلةبةر كَيىكى ئةو ما كَلةدا ثةخش ذيان ,سؤز ما كَلة فرم كَيسىكةكانى بىكةو د كَلةكان ه كَيدى ه كَيدى ئارام نةدارى و هةذارى ث كِراوث كِردةكات لة بىكةو ذيان بذي كَينةوةو ث كَييان ب كَل كَ ى شيريني وث كَيىكةنين و ذيان و يارى.. من هاتووم كِراتان بض كَلةك كَينم و وادةكا ذيان هةميشة بةردةوام ي لةسؤزى وابىكةم دونيا طو كَ ل و زةردةخةنة ي و ئاسودةلةد كَ ب كَ ىو ث كِرلةناسؤرى ئ كَيوة بطر كَ ي و ضرا لةما كَلةكان لةسةر ل كَيوب كَ خؤشى وشادى بطةي كَين كَيتة نةكوذ كَيتةوة. ما كَلةكانتان و فرم كَيس ك و بةرنامةى سؤز بةرنامةيةكى هةنسىكى نةداريتان بس كِر كَ ي ولةعةتارى سؤزى خؤيدا بةش كَي ك تةلةفازيؤنى خكَيرخوازى يةو خكَيازانة
هةذارونةدارةكان بةسةردةكاتةوة ,ئةم بةرنامةية سندوقكَيىكى خكَيرخوازيةو لةليةن ضةند كةسكَيىكةوة سةرثةرشتى ي و ثارةو داهات و كةلوثةلى دةكر كَ ل و كةرستةكانى ذيان كؤدةكاتةوة ناوما كَ كةلةليةن كةسانى خكَيرخوازو مرؤظ ي و دواتر ثكَيشىكةش ثةروةر كؤمةك دةكر كَ ي و لةكِركَيطةى بةماكَلة هةذاران دةكر كَ بةرنامةيةكى تةلةفازيؤنى بةناوى بةرنامةى سؤز لةتةلةفيازيؤنى كؤية ى ,هةبوونى بةرنامةى ثةخش دةكر كَ سؤز لةكؤية دةطةكِركَيتةوة بؤبيرؤكةى ضةن كةسانكَيىكى دكَلسؤز وةكو ثشتيوان كاك ل و محكَيدين كِرةزا و نةبةزكةما ل و ثشتيوان رةفيق.ئةم بةرنامةية لةسةرةتادا بةكؤمةك كردنى خكَيازانى هةذاران لةكِركَيطةى ثارةدان و ككِرينى ئاميرى كارةبايى و ثؤشاك وثكَيداويستيةكانى ذيان دةستى ثكَيىكردوة بةلم دواتر فراوان بووة تاطةيشتؤتة ئةوةى كةلةكِركَيطةى كؤمةكى داراييةوة نةخؤش بؤضارةسةرى كِرةوانةى ى و خانووزةوى دةرةوةى هةركَيم بىكر كَ بؤخكَيازانى هةذار دابين بىكات .بةرنامة ي سؤزكةيةككَيىكةلةبةرنامةكانى تةلةفازيؤنى كؤية ثشتيوان كاك ل ئامادةوثكَيشىكةشى دةكاومحكَيدين كِرةزا مؤنتاذى بؤدةكات و نةبةز كةماليش يةككَيىكة لةهاوكارانى ئةم بةرنامةيةو يةكةم بةرنامةشى لة 27/9/2007لةتةلةفازيؤنى كؤية ثةخشىكراوة ,ئةم بةرنامةية لةسةرةتاى دةست ثكَيىكردنيةوة زياتر) (95خكَيازانى
مردوةكانى كؤية لة 9\1تا 2008 \11\10 ذ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
27
ناوى
ناونيشان
د كؤية /بايازاغا عباس دلشاد سيانى كؤية /ئيسىكان ميرزا كؤية /بةفرى اسماعي ل حمد قةندى قادر كؤية /قةلت خجيجة سلكَيمان كؤية /قآلت عمر احمد داود كؤية /ئيسىكان بةديعة سابير كؤية /قندي ل غازا ل كِرشيد كؤية /جمعية كريم قادر عمر قادر كؤية /شةهيدان هةوكَيرشةقامى تاظطة عمر ))60م عبدالىكريم كؤية /قةلعة فةوزية كؤية /ئازادى حمدامين كؤية /ئيسىكان طولن دلازار
بةروارى 1|2/9/2008 مردن 5/9/2008 5/9/2008 10/9/2008 15/9/2008 22/9/2008 27/9/2008 27/9/2008 28/9/2008 1|2/10/2008 4/10/2008 6/10/2008 8/10/2008 9|10/10/2008
ناوى
هؤى نةخؤشى مردنى بةنةخؤشى
ثيرى نةخؤشى نةخؤشى كةمائةندامى نةخؤشى نةخؤشى نةخؤشى جةكَلدة نةخؤشى بة نةخؤشى تالسيما نةخؤشى نةخؤشى
15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
ناونيشان
بةروارى
هؤى
كؤية /سةرباغ 11/10/2008 ئةحمةد حبيبة سيانى مردن كؤية /جمعية 12/10/2008 اسماعي ل نةخؤشى كؤية /ئازادى 13/10/2008 رةوكَين سفين كؤية /دؤلراوة 15/10/2008نةخؤشى جكَلدة عبدالواحيد كؤية /سةرباغ 15|16/10/2008نةخؤشى حوسكَين سعيد جكَلدة كؤية /جاللوة 20|21/10/2008 حمد كؤية /بفرى 22|23/10/2008نةخؤشى كاكة سوار نةخؤشى 3/11/2008 قةندى سابير نةخؤشى د كَ ل 4/11/2008 كؤية/ئازادى نةجيبة ابوبىكر جكَلدة 5|6/11/2008 كؤية رسو ل نةخؤشى شوان رؤستةم هةولكَيرسةيداوة 6/11/2008 نةخؤشى 7/11/2008 كؤية مةولود عازياز كريم عازياز كؤية /ئيسىكان 8/11/2008نةخؤشى وثيرى 9/11/2008روداوى سةيارة كؤية/كةكؤن عيسمت حمدامين فةرةج كؤية /شهيدان نةخؤشى مردنى سوتان
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
كفتةو شؤربا خواردنى داوةت و ميوان
ى جةل ل دةشن كَ كفتةو شؤربا ئةو خواردنةية كةلةناو كوردةواريدا بةطشتى بةتايبةتى لةناو كؤيان زؤر بةنرخةو يةككَيىكة لةو خواردنانةى كةبؤميوانى ئازيازو بؤنةو داوةتى طةورة دروست دةكركَيت ديارة بةوةش لةخواردنةكانى تر جيا دةكركَيتةوة كةكابان زياد لةثكَيويست لةكاتى سازدان و دروست كردنى ثكَيوةى هيالك دةبكَيت و طرينطى تايبةتى ثكَيدةدات و هةموو كابانكَيىكيش ى دروستى بىكات .من ناتوان كَ بةثكَيويسم زانى كةزؤرينةى خوكَينةران دووبارة ئاشنابىكةمةوة بةو خواردنانة بةتايبةتيش ئةو كابانة تازانةى كةلةخواردنى سورةوةكراو برنج و شلة زياتر ل بؤدروست كردنى هيضى هةو كَ ترنادةن جالةبةر هةرهؤكاركَي ك بكَيت ئةطةر بتةوكَيت كفتةو شوربا دروست بىكةيت ثكَيويست بةو كةرةستانةهةية : )-1برنجى كوردى -2طؤشت ,نةرموك _قيمة -3ثياز -4كةرةوز -5باوى -6كشميش -7رؤن -8خو كَ ي -9ئالتى,بةهارات +زيرة+دارضن -10لةتىكةنؤك -11كوكَياز...هتد( شكَيوةى دروست كردنى: -1لةثاش ضاك كردن و شؤرينةوةى برنجةكة لةئاوى ي تاضوار دةكةى بؤماوةى س كَ سعات بةثكَيى بةهكَيازى برنجةكة -2 ثاشان برنجةكة بةسؤزطى دادةكةيى و لةقاثكَيىكا داى دةنكَيى -3 طؤشتةكة قيمةدةكةيت و طؤشت و برنجةكة بةيةكةوة جوانى ئةشكَيلى و تكَيىكةلوى يةكترى دةكةى بةجؤركَي ك كةجوان ئاوكَيتةى يةكتر بن -4ثيازةكة وورد دةكةى -5 كةرةوزةكةش ورد دةكةى -6لةثة نؤكةكة لةئاو دةكةى -7 طؤشتةنةرمةكة لةقيمةدةدةى)ئةطةر قيمةكراو ل ثياز و كةرةوز و باوى نةبوو(لةطة كَ و طوكَياز و كشميش ئينجا سورى ل تؤثة كَ ل دةكةيتةوة -8لةدوايدا تؤثة كَ برنجةكة لةناو لةثى دةست ئةشكَيلى و قؤكَلى ئةكةى و قيمةكة ئةكةيتةناوى و جوان خكِرى ئةكةى تا ى ,بؤ شكَيوةى تؤثى خكِروةرئةطر كَ شكَيالنى برنج و دروست كردنى
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
طةنجكَيىكى تة(ق تة(ق مكَيشىكي سووكة
ى يا زةيت دةبكَيت قابكَي ك ئاوت ل ب كَ يىكة لةدواى بىكةيت كةكؤن:ضةور دةستى ث كَ ي كؤمثيوتةر كَ دروست شوكَين كَ لةهةر ي كلةسةر سينيةك داى كردنى ذيانى كةكَييت -9مةنجةكَلكَي ك دةهكَينى كِرؤنى دةن لىكى ت كَ خة كَ يدايةزؤرنا ,دوايي ثياز دةكةى طةرم و بةقاشى طةورةو لةثةنؤك لطايةك كَ لةكؤمة ي و ئاوى ت كَ ى سورئةكةيةوةو خو كَ هاتووة ثكَي ك لةسةر ئاطركَيىكى باش داى دةكةى هةريةك لةناو دةنكَيى و دةيىكوكَلكَينى ثاش بةكو كَ ل يةك كؤمة كَيةك لةسةرخؤ هاتنى ئاوةكة لطايةدا لةتاكةكةسى ئةو سةرى ناوةناوة و يدةهاوى كفتةكان جياوازىت كَهةية لة هاوشكَيوةو فىكرو بؤئةوةى بازانى ئةدةيتةوة هة كَ ل رةنط و بةهرةدا تايبةت كِ يبىكةوآ كَ ت نةوةك نةشىكاون كفتةكان ل يةكدا مةندييةكانيان جياوازن لةطة كَ كةوا ئ كَ لطايةى بشىك لةئاوةكة كفتةكان ى ثكَي ك تاتةواو كَ ىكَيمةى ل كؤمة كَ ئةو ىو ضةندين كَ ئامادةدةكر ئةوة دواى دةكوكَل كَ ى هاتووة لةوانةية كِرؤذانة يشىكةش دةكر كَ ئينجا هيواى و ى...كَيدابةكِروبدات سةمةرى ت شتىث كَسةيرو خؤش. يىكى كَ خوان باشء يىكى كَ كابان هةندكَي ك كات لةوانةية ئةو شتة سةيرو سةمةرانة لةخؤمان كِروبدات ياخوت بؤ خؤمان بيبيستين يان بيبينين جا كِروداوى واهةية سةرةنج كِراكيشة بةثكَيى كِركَيذةى ئةو بابةتة هةمةكِرةنطانةى كةوا كِرؤذانة كِرودةدات دةطؤكِركَيت هةر يةكةو بةثكَيى تايبةت مةندى خؤى.
يةككَي ك لة طةنجةكانى شارى تة(ق تة(ق بةهرةيةكي سةرنجكِراككَيشي ى تايبةت مةندى ذير ي هةية ،هةند كَ هةية بؤية ويستمان لةنازيىكةوة لة بةهرةكة ي ئاطادار ي خوكَينةراني كةكؤن بىكةين .ئةم طةنجة)هةكَلؤ ئةسوةد صالح(و دانيشتوى ناحية ي تة(ق تةقة لةساكَلى )(1988 لن لةطوندى كةثةن ك لةبنارى خاكَلخا كَ لةداي ك بووة تاكو ثؤلى دووةمى ناوةندى خوكَيندووة خوكَيندكاريىكى لم وازى لةخوكَيندن زيرةك بووة بة كَ هكَيناوة هؤكارى وازهكَينانةكةشى لةخوكَيندن طةكِراندةوة بؤ نةبونى )داي ك(و هةبونى دايىككَيىكى تر وتى تةمةنم ) (10سالن ن بوو لةكِرؤذكَيىكى ثيرؤز كةكِرؤذى )جةذن(ة بوو دايىكم كؤضى دواى كرد .ئةو طةنجة ئكَيستا لةكؤمثانيايةك بةناوى كؤمثانياى )ساكار( لةثرؤذة ي نةوتى تة(ق تة(ق كاردةكات .يةككَي ك لة بةهرةكانى ئةو طةنجة ئةوةية كة لةو كِرؤذةوةى موبايلى ككِريوة ناو ي لةسةر موبايلةكةى خةزن
شةوضةرة ي كؤييان مام حةسةنكَي ك هةبوو لة كؤية لة باخةواني ئةو طوكَلةو خازمةتىكار ي سييةكاندا ،قولخانضي حةمامي جةنابتان ،جا بؤ ئةوة هاتووين حةسةن حةسةناغا بوو ،بؤية هةر بة رةزامةند ي بفةرموو ي و بمان دةيآ. ئيشوكار ي قولخانضي بةناوبانط بوو. نايدةم! بآ زبل بة جا بىكا ئةوةبوو حةمام طةرم ئةوة وةلمي كورت و لة ثكِرة ي مام يان دار دووايش بة نةوتي رةش بآ، حةسةن جكَيطا ي سةرسورمان بوو، هةروةها خاوكَينىكردنةوة ي توني لةوةش زكَيتر ضيد ي نةطوت. يىكي حةماميش .مام حةسةن ثياو كَ جةماعةت واقيان ووكِرما و بة جواني سادةو ساكار بوو ،كضكَيىكي دكَلشىكاو ي طةكِرانةوة .لة يةكتريان هةبوو .كوكِركَيىكي قؤز حةز ي لكَيدةكا، دةثرسي ئاخؤ قسةيةكي هةكَلةيان ديارة كضةش هةمان هةستي كردبآ ،بةلم دكَلنيا بوون ،كة قسة ي عاشق هةبووة بةرانبةر كوكِرة .كابرا ي جوانيان كردووة.مام حةسةن لدةستآ كَ بؤ ئةوة ي كضةكة ي بدةنآ ،هة برادةركَيىكي خؤشةويستي دةبآ، خازم و كةسو كارو يةككَيىكي بةختي جةماعةت ئةو كاتة لة كؤية بة كاتة خوكَيندةواريش ،كة ئةو نابآ ماوةيةكي ثكَيضوو تا هاتةوة. دةستي و قسةزان دةطمةن بوون، ضوون بؤ ل ي و طلةييان لة مام بؤ يرآ كَ دةن ، هةبوو شيعريشي حةسةن كرد و مةسةلةكةيان داخواز ي .كابرا ي خوكَيندةوار دةست تكَيطةياند .ئةويش طوتي :ضؤن ئةدةبى دةكا بة قسة ،كة بؤني شيعرو قسة ي وا ي كردووة .جةماعةت لتـآ دآ دةكَل: ئاطادار دةكاتةوة ،كة بؤ ئةو ي لتـآ شا ي باخي لة هةية يىكت كَ طوكَل بطةكِركَين و وا بازانن مةسةلةكة طولنة بكَيطةردو بكَيخةوشة، كؤتايي هاتووة .يةكسةر بةرةو بة ببآ جوامكَيريىكي ئكَيمة حةز دةكا حةمامي حةسةناغا دةضآ .تةماشا دةكا مام حةسةن مةسينةيةكي
28
هيض شتكَي ك نةمابوو لةم ناوة ى ئاوى بةم تةكِرنةبووبكَيت.ب كَ بىكَ ئاوى و جوانىكارى جؤرة هاوينى كِرابردوو ثةيوةست ضةندين داهكَينان و ضةندان ل هاوينى هاوينى ئةم سا كَ شةو ئكَيشطريي بةخةكَل ك طرت ى ئاوى بوو وشىكةساكَلى و هاوينى ب كَ ..كؤية شاركَيىكة لةدواى ضونىكة زستانى كِرابردوو هكَيندة باران سالنى نةوةدةكانةوة نةبارى تا سروشتيانة ئاوطكَلبدركَيتةوةو بةطشتى بةردةوام لةفراوان بيرةكانى حةمامؤك وش ك نةكةن و بوون داية بةتايبةتى لةدواى ئاوى شار كِروولةكةمى نةكات و ئةوةى كة زانىكؤ ي ى ئاوى قاتوقكِرى و نةهامةتيةكانى ب كَ دروست نةبكَيت هةرضةندة لةزووةوة لكَيدامةزراوة ئةم ثةرةسةندنة وايىكردوة كة هةندكَي ك طرفتى دكَلنيابووين كةوشىكة ساكَليةبةلم لةم ئاوى كةم يان ئاوى كَ ى ب يشتنى كَ ثالنةكان زؤر كةم بوون بؤنةض و كَينةى ذنانوكضانى ككَيلةخوارة-كؤية لةكاتى ئاوككَيشاندا هاوينى ئاوى ى ئاوى ,ب كَ ى نةهامةتيةكانى ب كَ يةعقوب(كَيشةكانة زؤركَي ك لةك ضارةسةركردنى شارة سةرهةكَلبدات ضونىكة كؤية يدةوانى 2008فؤتؤ)د كَ كرد ل ك كَ بةخة واى لةهاويندا كاركَيىكى ى بطوتر كَ ى تةنانةت دةتوانر كَ سةرةتا ثشتى بةئاوى حةمامؤك و بةخةبةر ينانى كَ داه كةضةندين جؤر ى ئاوى دةكات تؤثازاوابةستوةو دواتر ثرؤذةيةكى ئاوى كةضارةسةرى ب كَ نيوةشةودا لةخةوى هاتنةوةى لةكؤية .,هاوينى كِرابردوو لةكؤية لة تة(ق تةقةوة بؤهاتوةو لةم لةشةوانى بؤئةوةى ينا كَ داه بةخة كَ ى ئاوى ناوببةين دةتوانين بةهاوينى ب كَ ل كبةئاطابكَين وئةو كاتذمكَير ئاوةى دوادوايانةش هةندي ك بيريان زياد كرد هاويندا ضونىكةضةندين طةكِرةك بةهؤى لةحةمامؤك و هةيبةت سوكَلتان و لةنكَيوان ضةند شةوكَي ك بؤيان دةهات ى تانىكةرةوة ئاويان بؤدابين دةكرا تؤبازاوا ئةم ثكِرؤذانة تةواو ككَيشةكانى ب كَ بةفيكِرؤ نةضكَيت و ترومثايةكةيان ئيدارةش جطةلةضارةسةرى بةهؤى ئاوى لةم شارة دةستةبةر ناكةن هةكَلىكةن وسؤندةى ئاولةسةر تانىكةر فرياى هيضى ترنةدةكةوت بةردةوام دةبكَيت ضاوةكِروانى ئةوة ينانانة كَ داه تانىكيةكان دابنكَين,يةك ى ئاوى هؤكاركَي ك بواية بؤ زياتر دةبواية ب كَ ى ئاوى و لةمسافيرة )فيت بىكةين كةشارتوشى ب كَ ينانى بريتى بوو لةبةكاره كَ جةخت كردن لةسةرليةنى نةهامةتيةكانى دةبكَيتةوة بؤية لةسةرى سافيرةكةيان فيتة(كات كَ ي كدةخست و لةكاتى هاتنى ئاو بيركردنةوة لةثرؤذةى تر وةكو هكَينانى ثةيوةنديدار بؤئةوةى كة ثرؤذةكة سؤندةكة ي بىكةن بةلم سةيرةكة جكَيبةج كَ ى وة ضارةسةركَيىكة بؤئةم ئاو لةز كَ بةهؤ ي شةثؤكَلى هةواى ثكَيش ى ئاوى ل وشىكى دةبكَيت لةوةداية لةطةرمةى ب كَ ئاوةكة ككَيشةية ,كاتكَيىكيش سا كَ ئينازارى سافيرة كة لكَيى دةداو وةك طرفتةكان زياتردةبن ودياردةى وشىكة ولةناوةكِراستى هاويندا شار كِرووبةكِرووى خةبةرى لكَيدةهات و كؤلنةيةك جوانىكارى دةبكَيتةوةوبكِريارى جوانىكارى ساكَلى بؤشارى كؤية زياتر طاريطةرى ينانةكان كَ ترلةداه دةبكَووة,يةككَيىكى ى !..لةجياتى ثكِرؤذةى ئاو دةست دةدر كَ دةبكَيت كؤيةش بةحوكمى ئةوةى بوو كارةبايى جةرةسى بةكارهكَينانى دةكةن بةدروست كردنى ثارك ى وة نازيىكة دةتوانر كَ ى دووبازمارو دووتةلى كارةبايى كةلةز كَ لةطة كَ ل وباخضةوكِرازاندنةوةوكاشى كِركَيازكردنى ضةندثكِرؤذةيةكى ئاو)وةك ثكِرؤذةى ئاوةكة هةركة دةكردو تةرتيبيان شةقامةكان )هةرطياز لةطة كَ ل ى بؤئةوةى لةم ئاوى ككَلكَيسة(ى بؤبىكر كَ دةهات تةلةكان تةكِردةبوون و كارةباكة نةهامةتيانة كِرزطارى بكَيت ثكِرؤذةى ئاوى ئةوةدانين كة ثارك و باخضةنةكر كَ ى يان دةدا, دةطةيةنراو جةكِرةسةكة لكَيى هةميشةكردنى لةنةكردنى باشترة( بردؤتةناو باخةكَلى ككَلكَيسة طرينطى و تايبةتمةندى خؤى هةبووة م كارى ثكَيويسترو باشتر هةية بةل كِ ى ئاوى سؤندةكةى لةقاضى خستوة هةيةوبةتةواوبوونى طرفتى ب كَ يان سينطى يان ناو ى كةثرؤذةى ى بطوتر كَ تةنانةت دةتوانر كَ كِروو لةكةمبوونةوة دةكات ,بةلم ربووةو كِ تة هاتووة ئاوةكة كاتكَي ك ى ئاودا باشترين ككَلكَيسة لةهاوينكَيىكى ب كَ ل دةضكَيت نةك ى سا كَ ئةوةبؤس كَ يىكانم كَ كِ ر لةهاو ي ك كَ بؤتةوة.يةك خةبةرى ثرؤذةية بؤكردن و دةبكَيت هةموو هةرتةواونةبووة بةكَلىكو ثكِرؤذةكة وةك طوتى شةوكَي ك سؤندةكةم بردة لى كارةكانى تر لةثكَيناوى كردنى ئةو دا ئةوة وايةكةتازة بكِريارى دروستىكردنى خؤم زؤر بةقورسى خةوم لكَيىكةوت نةكركَيت ثرسياركَي ك لكَيرةدا دكَيتةئاراوة درابكَيت ضونىكة كارةكانى دواى س كَ ى كةئاو هاتبوو خةبةرم نةبؤوة هةتا ى يان باخضة؟ ئايةخةكَل ك ئاوى دةو كَ ل زؤرلةسةرةتاداية,ثةلةكردن سا كَ كةهةستام تةواو نوكَينةكانم تةكِربوون ى ئاوى بةدكَلنياييةوة ئاو,ضونىكة ئةوةى ب كَ لةجكَيبةجكَيىكردنى ئةم ثكِرؤذةية بةرامبةر رووداو بويةرو ثرؤذة كِراثرسي وكارةكاني حىكومةتة راثرسي ئةمجارة لةسةر ثرؤذة خازمةتطوزاريةكاني لة كِراثرسيةوة ،كِراستييةكان كؤيةية ,ديارة شار ي كؤية لة دوا ي كؤظار ي كةكؤن لةمةودوا هةول دةدا بؤ راثةكِرين و دامةزراندني حىكومةتي هةر ذمارةيةك راثرسييةك ئةنجام بدا ،بؤ هةركَيمى كورستان هةندكَي ك طؤكِرانىكار ي ئةم مةبةستةش وةك ياساو ركَيسايةكي بة خؤيةوة ديوة ،هةرضةندة وةك كِراثرسي ئاكِراستة ي ثرسيار لة كؤمةكَل كَ ى ثكَيويست نيية ،بةلم كاريطةر ي خؤ ي ، رةمةكي خةكَل ك دةكا بة شكَيوةيةكي هة كِ نيشان دةدا .بؤ ئةوة ي را ي خةكَلىكي يندةوار ي كَ خو و رةضاو ي جياواز ي لة تةمةن لةمةكِر ئةو طؤكِرانىكاريانة بازانين دوو مةبةست دةكا. و ثيشة و ضكَيذ ي سياسةتةوة ثرسيارمان ئاكِراستة ي كؤمةلكَكَي ك خةكَل ك لىكة كَ خة بؤضوني لةو راثرسينانة زانيني ديدو كرد ،كة ذمارةين 58كةس بوون :
29
وةلمى ثرسيارى يةكةم لةم خشتةية دةرخراوة ضؤنيةتى وةلم
زؤرباش
5
ذمارة
باشة
خراثة
26
27
44.9 كِركَيذة 8.6 وةلمى ثرسيارى دووهةم لةم خشتةية دةرخراوة ضؤنيةتى
ب كَ ى
ذمارة كِركَيذة
ثارةيى
4
6.9%
]
46.5
كةمتةرخةمدذايةتى كردنى ] 14
40
68.9%
24.2%
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
سؤدؤكؤ
Sudokuضوارطؤشةيةكة لة نؤ
سؤدؤكؤ ياؤييةكي بيركار ي ذاثؤنيية.
ضوارطؤشة ي بضووك ثكَي ك
7
4 6
7
8 9
8
طةكِرةككَيىكي شار ي كؤيةية لة 11ثيت ثكَي ك :هاتووة ،طةر :5+6تايةفةيةكي ئاينينين. :9+10+11+4+7+8+7+8طوندكَيىكي ولتي كؤيةية. :5+8+4+3+4نازناوكَيىكي كؤييانة :1+5+4+7نازناوكَيىكي كؤييانة :9+10+2+1+8شوكَيني كاركردنة :5+8+7+4 -طوندكَيىكي قةزا ي
شيىكارةكاني ذمارة ي ئةزموني ثةيظ خشتة 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0
د ل ل ا ز د ا ر ا ك ى د ة ا ش ا
1 9 8 7 6 5 4 3 0 ح ا ج ى د ا ر س و ر د و ة ع ر ا ب و ك و ش ك ا ك ا ر ا ج ج ى ب ة و ب ا ز ى ش ع ة و ن ى س آ و ة ف ن ئ ة خ ت ة ر ة م ر س ر ة ز ا
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
1
3 5
9
8 6
2
8 7
3
1
4
1 7 2 6 3 5
!!دةبازانم دةزاني؟
2
9
1 6 4 2 9 8 3 5 4 6 3
بضووك دةتواني لة ذمارة يةكةو تا خانةكان دايبنآ ،بةمةرجآ نؤ لة )(1
)(2
1 9 2 5 3 7
هاتووة ،هةر ضوارطؤشةيةكي
4 9
6 9
5 8
5
6
7 1
4
5
سةيرة لمي قةكَلةو لة زاراوة ي
ناوكَيىكي تايبةت بؤ
!!!كؤية هةبآ
ساكَلكَيىكي تايبةت
ئةوة ي باوة لة زاراوة ي كؤية ،ثيتي )لمي( قةكَلةو بةكار نايآ و هةموو دةبكَيتة ثيتي ) ر(، بةلم سةيرةكة لةوة دايةوة ،يان كؤيي طوتةني عاجباتيية ،هةندآ ووشة هةية نةك هةر لمي قةكَلةو ي تكَيداية ،بطرة ئةوةندة قةكَلةوة ،كاتآ دةردةبكِردرآ زمان ثكِر دةكا لة لمي قةكَلةو .طةر كؤيي بي دةزاني كام ووشةية .هةر هيض نةبآ سآ ووشة هةن.
دةبازانم دةزاني طؤكِرةثانةكة طؤكِرةثاني جاسماغاية لة طةكِرةكي قةلتة :3+7+4سام :4+3مس
لة كؤية لة شكَيستةكاندا ،ساكَلكَي ك هةية خةكَلىكي كؤية ناوكَيىكي تايبةتييان لتـآ ناوة ،تؤ بكَآل ي بازاني كام ساكَلة و ناوةكة ي ضيية و بؤ ئةوة
ثياوانى هؤكَلةندا زياتر لةذنان خؤيان جوان دةكةن :
امستردام :ثياوانى هؤكَلةندى زياتر كاتى خؤيان لةبةردةم ئاوكَينةدا بةسةر دةبةن بؤخؤجوانىكردن و كِرازاندنةوة وةك لةذنان ,دةركةوت ثياوان ضارةطة كاتذمكَيركَي ك دةمكَينكَيتةوة لةبةردةم ئاوكَينةدا ,لةكاتكَيىكدا ئافرةتان بؤبايةخدانى خؤكِرازاندنةوةيان 13دةقيقة زياتر ناخايةنكَيت ل ئةوةشدا هؤكَلةنديةكان لةهةردوو لةطة كَ كِرةطةزةكة كاتكَيىكى زؤركورت لةبةردةم ئاوكَينةدان ل ذنان و ثياوانى ئةوروثى بةثكَيى بةبةراورد لةطة كَ
30
بةزمي مام مؤت ك مام مؤت ك وةك دةزانن لة سةردةمي خؤ ي قسة زان و كِراوكَيذكارو بتـتـة تتـتـةطبير بتـوو، هيضي لتـآ عاسآ نةدةبوو ،دةبتـتـا بازانيتـتـن متـتـام متـتـؤتىكي )كتـتـاك( ضتـتـؤن وةلمتـتـي ختـتـةم و نيطةرانيةكانمان دةداتةوة .ئةم طؤشةية تايبةتة بة ثرسيارةكانتان بؤمان بنووسن ،تا مام مؤت ك بة قسة نةستة(ق و وةلمة عةنتيىكةكاني شةرعمان بؤ بىكا. * ئةرآ مام مؤت ك ئتـةوة بتـؤ طتـةر بؤنةيتـةك دةبتـآ هةرضتـةند نيتـو ستـعاتيش بخايتـةنآ، زؤربة ي بةرثرسي فةرمانةطان ئةو كِرؤذة دةوام ناكتـتـةن و ئيتـتـش و كتـتـار ي موراجعتـتـان كِرادةوستآ؟ موراجع كَيىكي نيطبةت مام مؤت ك :بابةكةم ئةوة حيىكمةتكَيىكي تكَيداية دوايي حىكومةت بؤ خؤ ي دةزانآ ض دةكا! * ئةرآ هةرضي دةيبني و قسة ي لةطةل دةكة ي طلةيي و طازةندة ي هةية لةسةر بارودؤخةكة .ئةو طلةييانة سةرضاوةكة ي لة كوآوة هاتووة. قسةط كَي كِرةوةيةط مام مؤت ك :هةندكَي ك لةو قسانة هةر تةنها قسةو قسةكَلؤكة .هةندكَيىكي د ي وا كِراهاتوون هةر دةبآ طلتـةيي بىكتـةن .بتـةلم هةنتـدكَيىكيان ختـوا عةليمتـة لتـة ثةرؤشتـي و دكَلسؤزيية .بآ ئةدةبيش نةبآ لة روو ي جةنابتان هةندآ لةو قسانة فيتة ي حةرامازادانة!! ى بة مةرقةد ي ئتـتـةو دةروكَيتـتـش ختـتـدر ئتـتـةو كضتـتـة ي * ئةمان سوتام مام مؤت ك ضارةي كَ حةز ي لتـآ دةكةم نةمدةنآ دةفةوتكَيم! عاشقي ئةو زةمانة مام مؤت ك :ئةوا ثكَيشىكةشمان كرد ي ،بةلم كوا ماكَلت ،حاكَلت مارةييت ،زكَيكِرت. كوكِرة هيمةتت!! * مام مؤت ك دةمةوآ تةعينم كةن! ب كَيىكار كَي ك مام مؤت ك :باشة! سةبر ي ئةيوبت هةبآ ،با تةنطذة ي دارايي جيهان بة سةلمةتي تكَيثةر بآ ،ئةوسا خوا كةريمة! * مام مؤت ك ) كةكؤن(تان دةركردو بة ختـتـؤكِرايي بةستـتـةر ئؤمتـتـةتي كؤيتـتـةتان دابتـتـةش كرد ،كةضي من بةرم نةكةوت ،داوا دةكةم بةشىكو ذمارة ي ئايندة ثكَيم ببخةشن. ق كِرةيةك مام مؤت ك :نةيخؤ ي تاكَلة ذمارة ي ئايندة دةبآ دةست لة طيرفان كِراكة ي عانان دةربهكَينآ .ئكَيمة هةر جاركَي ك سةرمان ضاك دةكةينةوة. * ئةوة بؤ زؤربة ي ثرؤذةكاني كؤية فت دةكركَين ،يان سةقةت دةبن؟ ثةرؤش كَي ك مام مؤت ك :منداكَلي سةربانان ،ناذ ي بةدةرمانان * مام مؤت ك طةر ئتـازا ي ئتـةو مةتةكَلتـة بازانتـة :نتـةثآ ي هةيتـة نتـةثاني بؤختـؤ ي دةضتـتة سةرباني! ن .ع مام مؤت ك :ئةوة برادةركَيىكة بة قودرة ي قادر قةلةكة لةسةر ي دةنيشكَيتةوةو دةبكَيتة مةنسو ل!! * مام مؤت ك مةبةستم ضيية لةو طؤرانيية :بؤ تؤية دل بؤتةية ،كيذؤكَلة ي شار ي كؤية بةزمط كَير كَي ك مام مؤت ك :ئةوة غةيرة كؤييةكان وا دةكَلكَين ،دكَليان بؤ كضة جوانةكانمانة و تا دةيانهكَينن دوايي هيضيش بؤ كؤية ناكةن. * مام مؤت ك كِرات ضيية خوكَيندكار ي كض و كوكِر لة قوتابخان ثكَيىكةوة بخوكَينن؟ ث كَيشىكةوتووخواز كَي ك روحم بة قورباني بآ حاجي دةفةرموآ :نكَيرو مآ لتـتـةم عةستـتـرةدا فتـتـةرقي نييتـتـة ،طتـتـةر
31
ئةرآ و ئةد ي! -
ئتـتـتـةرآ ثتـتـتـرؤذة ي ئتـتـتـاو ي كؤيتـتـتـة ضتـتـتـي بةستـتـتـةر هات؟
-
تؤ خؤش
-
ئينا ليلال و ئينتـتـا ئيلتـتـةيهي لتـتـتـةراجعون .دةردةدار بوو
-
بة دةرد ي ثرؤذةكاني : دوو ستـتـايدةكة ي بنتـتـار ي هةيبتـتـتـتـةت ستـتـتـتـولتان و بتـتـتـتـاواجي ،تونكَيلةكتـتـتـتـة، ثالوطةكتـتـتـة و هتتـتـتـد ... ضوون.
-
ئتـتـتـتـتـتـتـةد ي ستـتـتـتـتـتـتـوكَيندو كتـتـةلمولآليان نتـتـةخوارد ضارةسةر ي بىكةن.
-
با
))سؤزى عةشق (( مةولود ذاكاو
كةجانتاكةى شكَوكِركردةوة بةشانى قذى مكَيشى بةليةكا داهانى ل ئيقاعى كِرةوتى وردو دةطة كَ جوانى ئةظينكَيىكى ئةفسو ناوى بؤم هانى بةياساى ئةظين داران ككَيشى كردم ويستم كةدةربازبم نةم توانى ى ضاويم ى كات كَ وةك ئةظيندار كَ بينى
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
كةلووةكان
كاو كِر 21 :ئادار – 20نيسان نة بيىكة بة شين و شةثؤكِر نة عادزو مؤن بة ،بة باثير فةقآ ئةحمةد ئةو كضة شووت ثآ ناكا .هؤيةكةشي بؤخؤت ضاك دةزاني ،ئازا بة و مشور ي دكَلكَيىكي كة بخؤ .طةر كوكِر هةبآ نيوة شةو طةلكَي ك زؤرة .شةو ي بةختت جومعةية طا 21 :نيسان – 20ئايار روحمآ بة طيرفاني خؤت و ئةو كارةباية بىكة .لة كةلي شةيتان وةرة خوارآ .ئةوة ي بةتةما ي بة بيانوو ي زؤربووني كارةبا، ماكَلةكةت بؤ زستان بة هيتةر هةموو كةلكَين و قوذبنكَيىكي بكِرازكَينيةوة ،كاركَيىكي خراثة .شوكر بة ئيمكِرؤ كارةبا هةية .كةلم بة حةقت بة ساحكَيبت ئةو نيعمةتة بة طوكَيرة ي ثالني تؤ دةبردرآ .نةوتيش زؤرة. 21 :ئايار – 20
دووانة حوزةيران وةك كتـتـابرا بىكتـتـة بتـتـاران دةبتـتـارآ ئاشتـتـي دةطتـتـتـةكِرآ ،نابتـتـتـارآ جتـتـتـؤتي دةطتـتـتـةكِرآ .بتـتـتـة ناشوكر ي نةبآ ،ئةوة ي تؤ بتـتـة ثكَيضتـتـةوانةية. باران بتـتـار ي هيضتـتـت نتـتـةكرد و هتـتـةر ثرتتـتـةو بؤكَلةت هات .كة نتـتـةش دةبتـتـار ي دةتطتـتـوت قرذال 21 :ي حوزةيران – 20ي تةمووز تؤ ي كض ،هةتا ثكَيت دةكرآ دةم و لكَيو بةخةندة بة .شاد ي بنوكَينة ،كضآ مرض و مؤني لةل ي بةرثرسةكةت ،خةمي ماكَلةوة ي بةبير دكَيتةوةو بؤ ي تير دةكة ي، ئةوجا خوا دةزانآ ضؤن رةفتارت لةطةل دةكا .بابةكةم كِرزقي خؤت لة دةست ش كَير 21 :ي تةمووز – 20ي ئاب شةو ي هةيني لة سةر شةموو خةونكَيىكي خؤش دةبيني .لة خةونةكةتدا هةموو طرآ كوكَيرةكانت بؤ دةكركَيتةوة .ئاواتةكانت دكَيتة د ي .دنيات لتـآ دةبكَيتة شامي شةريف. كة بةخةبةر هاتي شايةدكَيىكي بة حة(ق بهكَينة ،بةلم نةكة ي لة ل ي كةس باسي بىكة ي ،بة تايبةتي خكَيازانةكةت .كآ دةكَل لة كض 21 :ي ئاب – 20ي ئةيلوو ل طةر لةسةر فةلسةفة عةنتيىكةكة ي كابرا ي دكتؤر بكِرؤ ي ،كة دةكَل ):طوآ مةدةرآ ،بيدة بةرآ ،بؤ خؤ ي دةضتة سةرآ( ئةوة لكَيت دةقةومآ و هيض بة هيض ناكة ي .جا ضاك طوآ بدةيآ، هةرطياز نةكة ي بيدةية بةرآ ،دكَلنياش بة هةروا بة ئاساني ناضتة سةرآ .برادةر
ذمارةى ،1كانونى يةكةم 2008
ئةستكَيرة ي بةختي شار تةرازوو 21 :ئةيلو ل – 20ي تشريني يةكةم: لةطةل ماكَلةوة ،يان لةطةل هاوكِرآكانت دووضار ي ككَيشةيةكي بضووك دةبيت، بةلم لةكِرآ ي خوا طةورة ي مةكة ،بازانة ثةندو حيىكمةت لة بووني ككَيشة و طيروطرفت نيية ،بةكَلىكو لة ضارةسةركردنيةتي .يةكسةر هةكَلوكَيست دووثش ك 21 :ي تشريني يةكة م – 20ي تشريني دووةم: كةس طلةييت لتـآ ناكة ي ئؤمةر ي ،ضتـتـونىكة ثياواني كؤية بة تايفتـتـة و بتـتـةرةباب هتـتـةموو ئؤمتـتـةرن ،بتـتـةلم ئينىكاريشتـتـي لتـتـتـآ مةكتـتـة بتـتـة تايبتـتـةتي لتـتـة ماكَلتـتـةوة .تتـتـؤ نتـتـازاني ذنتـتـان ضةنديان ثكَيخؤشة ثياوةكانيان ئؤمتـتـةر بتـتـن. كةوان 21 :ي تشريني دووةم – 20ي كانووني يةكةم: كضة تاقةتي حوبحوبكَينة و دكَلدار ي نيية ،بتـتـة كورت و كرمانجي حةز دةكا داوا ي بىكتـتـة ي بضية داختـتـواز ي .ئتـتـةو حتـتـةز دةكتـتـا لتـتـةمال و مكَيتـتـرد ي ختـتـؤ ي دانيشتـتـآ .بتـتـرادةر زؤرجتـتـاران خؤشةويستي دوا ي ذنهكَينان و طواستـتـتنةوة ستـتـةرهةكَلدةدا .ئاوكِركَيتـتـ ك بتـتـدةوة بازانتـتـة بتـتـاو طيس ك 21 :ي كانووني يةكةم – 20كانووني دووةم: لكَيختـتـورينت بتـتـاش نييتـتـةو وةك طوللتـتـة تتـتـآ دةتتـتـتـةقكَيني .بتـتـتـة قستـتـتـة ي ركَينماييتـتـتـةكاني ثؤليستـتـتـتـي هاتوضتـتـتـتـؤ ناكتـتـتـتـة ي .ختـتـتـتـؤت نابةستـتـتيتةوة ،بتـتـة رؤنتـتـط ستـتـايد دةكِرؤيتـتـي، ئتـتـةوجا لةستـتـةر ثؤليستـتـي هاتوضتـتـؤ هتـتـةر ثرتةوبؤكَلةت دآ .داسةكنآ بتـتـا بتـتـةدةرد ي ئتـتـةو سةتل 21 :كانووني 20ي شوبات:
دووةم –
كة لة ذوواندا بةيةك طةيشتن ،هةرطياز باسي رابردوو مةكةن .دةنا ذيان و ثكَيوةنديتان دةبكَيتة بةشكَي ك لة رابردوو. باسي ئايندةو خؤشييةكاني دوارؤذو ئاوات و هيواكانتان بىكةن ،بةلم تىكاية با نةهةنط 21 :ي شوبات – 20ي ئادار: طةر يانسيب لة كؤية هةبواية ،دةمطوت بؤت دةردةضي .طةر فةرمانبةر بوا ي ئاطادارم دةكرد ي موضةكةت زياد دةبآ .طةر قوكَلة بةرثرسكَي ك بوا ي ،هةواكَلم ثكَيكِرادةطةياند ي ،كة ئيفاد ي ولتكَيىكي ئةوروثيت بؤ دةردةضآ .طةر بكَيذن بوا ي ،دةمطوت كضكَي ك حةزت لتـآ دةكا، بةلم لةبةر ئةوة ي كاسبىكاريت دةكَلكَيم خوا
32