govare.kakon (6)

Page 1

‫‪Edited by Foxit Reader‬‬ ‫‪Copyright(C) by Foxit Software Company,2005-2007‬‬ ‫‪For Evaluation Only.‬‬

‫طؤظار َيكى ِرؤشنبريى‬ ‫طشتى ئازادة لةكؤية‬ ‫دةردةض َيت‬ ‫ذمارة ( ‪) 6‬‬ ‫شوباتي ‪2010‬‬ ‫خاوةني ئيمتياز‬ ‫رةهبةر سةيد برايم‬ ‫سةرنووسةر‬ ‫ث َيش ِرةوي سةيد براميي‬ ‫ج َيطري سةرنووسةر‬ ‫ل َيوذة جةالل عةبدولكةريم‬ ‫دةستةي نووسةران‬ ‫قاسم حمةمةد مستةفا‬ ‫هاوذين صليوة عيسا‬ ‫ثةيوةست خؤشناو‬ ‫ه َيمن ئيلنجاغي‬ ‫‪Mobile: 07501145013‬‬ ‫‪kakon.koya@yahoo.co.uk‬‬ ‫‪www.koya0eu‬‬

‫شيَخ ضاثوك وةك قائيمقامى كؤية‬ ‫دةست بةكاربوو‬ ‫ِرؤذى ‪ِ 20010/1/7‬رؤذيَكى نويَية‬ ‫لةشارى كؤية ضونكة قائيمقام َيكى َ‬ ‫نوى‬ ‫بةهةلَطرى ب ِروانامةى ماستةر وةك‬ ‫قائيمقامى كؤية دةست بةكاردةب َيت‬ ‫‪ ،‬ل��ةو ِرؤذةدا بةئامادةبوونى ثاريَزطارى‬ ‫هةول َير نةوزاد هادى و كؤمةلَ​َيك بةرثرسى‬ ‫حيزبى و حكومى و جةماوةريَكى زؤرى‬ ‫كؤية لةئاهةنط َيكى شكؤداردا لةشارى‬ ‫كؤية لةقائيمقاميةت لةهؤلَى حميد‬ ‫كريم شانة لة ِريَو ِرةسم َيكى ياسايانةدا‬ ‫ش َيخ ضاثوك وةك قائيمقامى نويَى‬ ‫كؤية دةست بةكاربوو ج َيى ئاماذةية‬ ‫سةر لة بةيانى هةمان ِرؤذيش ضاثوك‬ ‫سةيد عومةر بةبؤنةى دةستبةكاربوونى‬ ‫لةو ثؤستةدا و وةك ئةمةكداريَك بؤطيانى شةهيدانى كوردستان مةراسيم َيكى تايبةتى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثورة‬ ‫بؤ سةر ئارامطاى شةيدان ِريَكخست و لة طؤرستانى شةهيدانى كؤية‬ ‫سي شةهيدى ث َيشمةرطةية ضةثكة طولَيان داناية سةر طؤ ِرى‬ ‫عايشي سةعيد كةدايكى َ‬ ‫َ‬ ‫شةهيدان‪.‬‬ ‫ضاثوك عمر مستفا لة ‪ 1960/2/27‬لةطة ِرةكى بايزاغا لةشارى كؤية لةدايك بووةو لةتةمةنى‬ ‫ث َينج سالَى و لةسالَى ‪ 1965‬ضؤتة قوتابخانةى سةرةتايى لةقوتابخانةى زانست دةستى‬ ‫كردوة بةخويَندن و َ‬ ‫لةوى خويَندنى سةرةتايى تةواو كردوة و لةسالَى ‪1971-1970‬‬ ‫دةض َيتة خويَندنطاى ناوةندى كؤية بؤدريَذةدان بةخويَندن و دواتر ئامادةيى ثيشةسازى‬ ‫لةهةول َير تةواودةكات و لةسالَى ‪ 1978‬ثةيوةندى بة ِريَكخستنةكانى يةك َيتيةوةدةكات و‬ ‫هةروةها لة سالَى ‪ 1979‬دةض َيتة ثةيمانطاى نةوت لةبةسرا ‪ ،‬لةقؤناغى دووةمى ثةيمانطا‬ ‫دةب َيت و واز لةخويَندن دةه َين َيت و دةض َيتة شاخ و لةسالَى ‪ 1981‬دةب َيتة ث َيشمةرطة‪،‬‬ ‫زؤربةى ذيانى ث َيشمةرطايةتى لةناوضةكانى دةشتى كؤية و دةشتى هةول َيرو خؤشناوةتى‬ ‫و قةنديل و سةركردايةتى بةسةربردوةو دواثلةى ل َيثرسراوى ناوضةى شؤ ِرشط َي ِران بووة‪،‬‬ ‫لة ‪ 1988/9/15‬دةض َيتة دةرةوةى كوردستان و لةسؤظيةت لةووآلتى ئؤكرانيا دةست‬ ‫َ‬ ‫هةرلةوى خويَندنى ماستةر لةم َيذووى ثةيوةندية ن َيودةولَةتيةكان‬ ‫بةخويَندن دةكات و‬ ‫تةواو دةكات و لةسالَى ‪ 1994‬ةوة بةتةواوى ج َيطيربووة لةوآلتى سويدو لةسالَى ‪1996‬‬ ‫دةض َيتة ن َيوذيانى هاوسةريةوةو خاوةنى دوومندالَة بةناوةكانى (ئاران و الس) ‪،‬هةروةها‬ ‫َ‬ ‫بةمال و مندالَةوة بةيةكجارى طة ِراوةتةوة كوردستان و لة ِرؤذى‬ ‫لةسالَى ‪2006‬ةوة‬ ‫ث َينجشةمة لة ‪ 2010/1/7‬وةك قائيمقام لةشارةكةى خؤى دةست بةكاربوو‪ .‬طؤظارى‬ ‫كةكؤن ثيرؤزبايى ل َيدةكات و هيواى سةركةوتنى بؤدةخوازيَت‪.‬‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪1‬‬


‫رةهبةر سةيد برايم‬

‫طولَى تةمةني دلَزار خةباتء جوانىء ثاكى ية‬ ‫نةريت َيكى ج��وانء شايستةية‪ِ ,‬ريَز‬ ‫ل َينان بة زيندويى لة بةهرةداران‬ ‫‪ ,‬لة ش��ؤ ِرة س��واران ‪ ,‬لة فيداكاران‬ ‫‪ ,‬لة ن��اوداران ‪ ,‬لة كةسايةتى ديارو‬ ‫ِريَزدارى ‪ ,‬وةك مامؤستا ( احمد دلَزار‬ ‫) ‪ ,‬دةم َيكة شاعيرى دلَتة ِر ‪ ( ,‬ئةمين‬ ‫ئاغاى ئةختةر ) كة دةكاتة خالَى‬ ‫باوكى ماموَستا دلَزار ‪ ,‬لة شعريَكدا‬ ‫كة بة دةنطى زوآللَى مشكؤى نةمر‬ ‫زايةلَةى داوةت��ةوة ‪ ,‬ث ِر بة طةرووى‬ ‫ضريكاندوويةتى ‪:‬‬ ‫ل��ة ث���اش م��ةرط��م ض ف��اي��دة‬ ‫بيَية سةر قةبرم لة بؤ شيوةن‬ ‫هــةتا مـاوم نةفةس فـةرمـوو‬ ‫بيمــارم‬ ‫ضـؤنـة‬ ‫بثرسـة‬ ‫بؤية مامؤستا دلَزار بة هةمان بؤضوون‬ ‫‪ ,‬لة شعريَكدا طووتويةتى ‪:‬‬ ‫جــــا هاور يَيان با بةر لةوةى‬ ‫خــــــــؤشةويستيَك بة هةذارى‬ ‫ىء هةتا هةتا‬ ‫جيَمــــــــان بيَلَ َ‬ ‫نــــــــــــةطةينةوة بة ديدارى‬ ‫دةبــــــــــــــــا رِيَزى ليَبنيَنء‬ ‫هيَندة بآ هؤشء هةست نةبين‬ ‫هاوكارانمان با دلَخؤش كــةين‬ ‫ضيـــــــدى مردوو ثةرست نةبين‬ ‫بؤية حةقء شايانة ‪ ,‬ئةو يادو ِريَزل َينانة‬ ‫‪ ,‬ضونكة دلَزار ئةو زاتة مةزنةية ‪َ ,‬‬ ‫طولء‬ ‫طةنجينةو خةزنةية ‪ ,‬هةر ئةو بةرة بابة‬ ‫خؤيان باغ َيكن لة طولَة شيعرءهونةر (‬ ‫خؤيىء خوشكء كو ِرو برا شاعيرن )‬ ‫شارةزاو فريشتةو ئازاد ‪.‬‬ ‫بةرزترين بورجء شاخء درةخت لة‬ ‫زةويةوة دةست ثآ دةكات ‪ ,‬مامؤستا‬ ‫دلَزار درةخت َيكى بةرزو ريشة قولَى‬ ‫داضةسثاوى لة مابةينى كةكؤنء‬ ‫هةيبة سولَتانة ‪ ,‬ث��ةروةردةى باخى‬ ‫شةمةو شيوى ِرةزانء ئؤمةر خوضانة ‪,‬‬ ‫درةخت َيكى ِرانة قةنراوى بة لقء ثؤثء‬ ‫بةردارة ‪ ,‬لة كوردستان باآلو سايةو‬ ‫‪2‬‬

‫س َيبةرى ديارة ‪ ,‬شاعير ‪ ,‬زمانةوان ‪,‬‬ ‫ِرؤذنامةوان ‪ ,‬وةرط َير ‪ ,‬ث َيشمةرطةء‬ ‫ت َيكؤشةريَكى بة هةلَويَستء شؤرشط َير‬ ‫‪ ,‬لة بنةمالَةيةكة ئةدةب ثةروةر ثآ‬ ‫طةيوة ‪ِ ,‬رؤذى لة دايك بوونى خؤى‬ ‫زانيوة ‪:‬‬ ‫هةشتى ج���ةن���ةوةرى سالَى‬ ‫ه��ةزارو نؤ س��ةدو بيست بوو‬ ‫ل��ة داي���ك ب��وون��ى دلَ����زار لة‬ ‫شارى كؤى خؤشةويست بوو‬ ‫لة كؤية لة باخضةى حةوشةى مالَيان‬ ‫طولَى ِرةشيان هةبووة ‪ ,‬جطة لة باخى‬ ‫شةمةء ئؤمةر خوضان ‪ ,‬بؤية وةك‬ ‫هةنطء ثةثولةو بولبول ِريَزى طولَى‬ ‫زانيوة ‪ ,‬طولَناس بووة ‪ ,‬لة ئةفسانةى‬ ‫طولَى شةرمن ض جوانيةكى دةرب ِريوة‪:‬‬ ‫دةلَيَن كـة خولقا طو َ‬ ‫ل لة طولَستان‬ ‫س���ث���ى ب�����وو س���ث���ى وةك‬ ‫ب������ةف������رى ك���وي���س���ت���ان‬ ‫بــةآلم لةو دةمــة ‪ ,‬دةمـى كـردةوة‬ ‫بــؤ مــاض كـردنى رونـاكـى بـةيان‬ ‫هةستى كرد ئادةم تةماشاى ئةكا‬ ‫بؤية روخسارى سور بوو لة شةرمان‬ ‫رِاس���ت���ـ���ـ���ى ئ���ـ���ـ���اواب���وو‬ ‫س���ـ���ةرك���ولَ���م���ى ي���ـ���ارم‬ ‫ثيَش هـةلَمذينى بةر لة رِامـوسـان‬ ‫َ‬ ‫طولء باخة ‪ ,‬بؤية‬ ‫شيعرةكانى ث ِر لة‬ ‫وشةكانى ط� َ‬ ‫�ولء ط ِرو طةوهةرن ‪,‬‬ ‫كاريطةرو ث ِر لة جوانىء هونةرن ‪,‬‬ ‫ئاطرى كوورةى مةشخةآلنى سرودى‬ ‫بةمو شةدةمةى شيعرة ئاطرينةكانى‬ ‫جؤشداوة ‪ ,‬شيعرى سرودةكانى لة‬ ‫سةر ل َيوى شؤرشط َيران دةلةريَنةوة ‪,‬‬ ‫هةر دةيلَ َينةوة ‪ /‬سرودى (كارطةرين‬ ‫جةنطاوةرين ) و ( دارى ئازادى بة‬ ‫خويَن ئاودةدين ) و ( براطةل بخويَنن‬ ‫توانا دةبن ) و ( كوردستان جوانى‬ ‫طةنجى كة‬ ‫ئ َيجطار شيرينى )و (‬ ‫َ‬ ‫ثيشةى هةر فةسادى بآ ) و ( جوانة‬

‫كوردستان خاكى ِرةنطينت ) و (‬ ‫الوى كورد بخويَنة خويَندن مةرهةمة‬ ‫بؤ زامى طةل ) ‪ (,‬ه َيزى يةك َيتىء‬ ‫ضراى زانسى ) و ( قارو قينى طةل‬ ‫َ‬ ‫جارى داى لة هارذنء تةقين )‬ ‫بة‬ ‫َ‬ ‫هةندى لة شيعرةكانى ‪ ,‬كراونةتة‬ ‫طؤرانى ‪ ,‬هةروةك ‪:‬‬ ‫ئةمال كةذيَكة ئ��ةوال كةذيَكة‬ ‫ج������وانء س���ةخ���تء ب���ةرز‬ ‫دؤلَــى‬ ‫نــاوةرِاستــا‬ ‫لــة‬ ‫ث��ر ل��ة ب���اخء رِةز‬ ‫س��ـ��ؤالف��ة ِ‬ ‫وةرة قوربان ئارامى دالَن ‪ ,‬ساوةرة‬ ‫نازدار وةرة قوربان ‪ ,‬ديسان مانطى‬ ‫نيسانة ‪ ( ,‬ئةى باآل ب��ةرزى نةرمء‬ ‫شل ) سةيرى ئةم ث��رضء بسكة ‪,‬‬ ‫مةرةنج َينة ‪ ,‬طيانة طؤ ِراوى‪ .‬مامؤستا‬ ‫َ‬ ‫طولء جوانى‬ ‫دلَزار ه َيندة عةشقى‬ ‫ؤستى ( ئةستى )‬ ‫بووة ‪,‬‬ ‫دةشى لة ِر َ‬ ‫َ‬ ‫دلَزار وةك حةبيبةى حةزرةتى نالىء‬ ‫ست فاتمةى هةردىء بةهيةى فةرةج‬ ‫اللةى كوردى دلَدارو وارآى خارة‬ ‫بووبى ‪ ,‬ضونكة هةستء نةستى‬ ‫س َيوة‬ ‫َ‬ ‫‪ ,‬بؤ روخسارى ئةستى بةو ش َيوةية ‪:‬‬ ‫لة رِةنطى سـورى طـولَةبـاخ‬ ‫لة خ��ويَ��نء بةفرى س��ةر شاخ‬ ‫ثــر تـةوى ش��ةو ضراخ‬ ‫لــة‬ ‫ِ‬ ‫ل ئةشكء لة طة َ‬ ‫لة طة َ‬ ‫ل شاخ‬ ‫هـــةلَبةستى‬ ‫ئــةهــؤنمةوة‬ ‫وةسفى روخســارى ئـــةستى‬ ‫زياتر ئةشقى بؤ هةلَدةري َ‬ ‫َذى ‪ ,‬لة‬ ‫ديَريَكى ديكة بؤ ئةستى دةب َيذى ‪:‬‬ ‫دي��ن��ى م��ن ‪ ,‬ئيمانى م��ن ‪,‬‬ ‫دووض��اوى مةستى ئةستى ية‬ ‫طيانى من ‪ ,‬ه��ؤشء دلَ��ى من‬ ‫‪ ,‬دي��ل��ى دةس��ت��ى ئةستى ية‬ ‫مامؤستا دلَ��زار طةرضى مرؤظ َيكى‬ ‫مرؤظء دلؤظانء ميهربانة ‪ ,‬بةآلم لة‬ ‫بةر خةباتء هةلَويَستى سياسى ‪,‬‬ ‫ه َيندة نازو سؤزى نةداوة بة ِرؤلَةكانى‬


‫‪ ,‬سةرتاثا ذيانى ئاوارةيىء بةندىء‬ ‫ل َيقةومانء ث ِر سةربةرزى بووة ‪ ,‬ذياوة‬ ‫بة مةردىء خؤ راطرى ‪:‬‬ ‫دَ‬ ‫ل دةلَ���ى دلَ���زار ل��ة بؤضى‬ ‫سينة ك��وورةى ئـــــــاطرى‬ ‫بؤضى فرميَسكت بة سروةى‬ ‫ن��اس��رى‬ ‫ب��ةح��رى ئ��ةب��ي��ةز‬ ‫ِ‬ ‫بؤضى دارى غ��ةم بة ت��ةورى‬ ‫��رى‬ ‫ك���ةي���فء ش�����ادى ن���اب� ِ‬ ‫ب��ؤض��ى ب���ةرط���ى زي��ل��ةت��ت‬ ‫سةرتـا ب��ة خ��وار دان��ـ��ادرِى‬ ‫بؤضى لـة رِيَطةى رِةوشةنى‬ ‫ذي��ن��ى ب����ةرز دان��ـ��اط��رى‬ ‫دلَزار ‪:‬‬ ‫ئ���ةى دآل ب���اى ب��ةح��رو ب��ة ِر‬ ‫ئ��ةش��ك��م وش���ك ن��اك��ات��ةوة‬ ‫باخى رِةنطينى فةلَةستين‬ ‫دلَ��ط��ةش��ي��م ن��ـ��ـ��ادات��ةوة‬ ‫ك����يَ����وةك����ةى ق���ودس���ى‬ ‫موقةدةس مةينةتيم ناباتةوة‬ ‫ح��ةس��رةت��ى دوورى وةت��ةن‬ ‫خويَنى ج��ط��ةر دةخ��وات��ةوة‬ ‫ناعيالجم خةم دةخ��ؤم كةس‬ ‫ى‬ ‫غ���ةم ل��ة ب��ؤ خ���ؤى‬ ‫ِ‬ ‫ن��اك��ر َ‬ ‫بؤية ئاواتء ئامانجى ئازادى بووة بة‬ ‫ئاوازى شيرينى شؤرشط َي ِرانة ‪:‬‬ ‫دنيا بــــاخيَكة ذيان طولَيةتى‬ ‫ئــــــازادى زادى طةآلو ضلَيةتى‬ ‫هيـوا ئاوازى خؤش بولبوليةتى‬ ‫ديلــــى ميكرؤبى كرمى طلَيةتى‬ ‫َ‬ ‫دةمى لة ضلةكانء سالَى ضةثلة‬ ‫ئةوآ‬ ‫َ‬ ‫لة كؤية ‪ ,‬زؤرب��ةى ت َيكؤشةران لة‬ ‫ِريزى حزبى شيوعى ِريَكخراو بوون ‪,‬‬ ‫لة طة ِرةكى مؤسكؤ ‪ ,‬لة شارى كؤية‬ ‫شعرةكانى مامؤستا دلَزار دروشمء‬ ‫ثةيامء بابةتى كؤ ِرو كؤبونةوةكان‬ ‫بوون ‪ ,‬ويَردى سةر زمان بوون ‪:‬‬ ‫رِاستى طفتارو ئةسلَى حةقيقةت‬ ‫لة شيعرةكانى دلَزار تآ ئةطةن‬ ‫ِريَزو خؤشةويستى لةو ثة ِرو رادة‬ ‫بةدةر بووة ‪ ,‬بآباك ‪ ,‬بآمنةت ‪ ,‬لة‬ ‫سةر يةك بيرو باوةر بووة ‪ِ ,‬راستى‬ ‫طوتوة ‪:‬‬ ‫ئةو شانازيةى لة دلَما طةرمة‬ ‫تـــةنيا ثتةوى بيرو باوةرِمة‬ ‫راستطؤ بووة ‪ ,‬لة شيعرةكانى ‪ ,‬لة‬ ‫ت َيكؤشان دانةب ِراوة ‪ ,‬طةرضى تةمةنى‬ ‫هةلَكشاوة ‪ ,‬بةآلم ئاسايى نةذياوة ‪,‬‬

‫ئةمحةد َ‬ ‫دلزار‪ ،‬رةهبةر سةيد برايم ‪ 2010/1/8‬هةولي‬ ‫هةرضةن تةمةنى دريَذترة لة تةمةنى‬ ‫( ث َيغةمبةرو لينين ) بةآلم بآ بةش‬ ‫بووة لة خؤشى ذين ‪ ,‬خؤى طوتةنى‬ ‫‪:‬‬ ‫ب���ةآلم ئ����ةوةى ك��ة م��اي��ةى‬ ‫س�����ةرب�����ةرزىء ش��ان��ازي��ة‬ ‫س����ةرش����ؤ ِر ن��ةك��ردن��م��ان‬ ‫خ��ةب��اتء طيان بــــازية ‪.‬‬ ‫مامؤستا دلَزار شاعيرو وةرط َيريَكة‬ ‫بة ئةزموون ‪ ,‬ديارة لة ( ن َيرطزة‬ ‫جا ِرى طةردوون ) ضةندين شيعرى‬ ‫جوانى وةرط� َي� ِراوةت��ة سةر زمانى‬ ‫شيرينى ك��وردى ‪ ,‬لة طةنجينةى‬ ‫ضوار خشتةكيةكانى‪ ,‬بابا تايةرى‬ ‫هةمةدانى ‪ ,‬ه َيندة بة وةستايىء‬ ‫شارةزايىء ل َيزانى لة ش َيوةزارى (‬ ‫لو ِرى)يةوة ه َيناوةتة سةر شيلةو‬ ‫شيرينى ش � َي��وةزارى ( سؤرانى )‬ ‫هةروةك ‪:‬‬ ‫ئ����ي��ل�اه����ى ط�����ةردن�����ى‬ ‫ط�����ةردون ش�����ةوةد خ���ورد‬ ‫ك��ـ��ة ف���رزةن���دى ج��ي��ه��ان��را‬ ‫ج�����وم�����ل�����ةط�����ى ب�����رد‬ ‫ي��ةك��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ى ن��اي��ة‬ ‫ف���ل��آن زي�����ن�����دة واب�����ى‬ ‫هةمى طويةند فآلن ابنى فآلن مرد‬ ‫*******‬ ‫خ�����وداي�����ة ط�����ةردةن�����ى‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫���ى ورد‬ ‫ط���������ةردون ب����ب� َ‬ ‫كة رؤآلنى جيهانى سةر لةبةر برد‬ ‫ي���ةك���ى ن���ةي���ط���وت ف�لآن‬ ‫َ‬ ‫وا زي�����ن�����دو ب�������وةو ة‬ ‫دةلَ����يَ����ن ط��ش��ت��ي��ان ف�لآن‬ ‫ك����������ورِى ف���ل���آن م����رد‬ ‫مامؤستا دلَ��زار لة ذي��انء دونياو‬ ‫مةرطء ثيرى طةيشتووة ‪ ,‬ئةو ِرايةى‬ ‫لة شيعردا رةِنطى داوةتةوةو بة شيعر‬ ‫دارشتووة‪:‬‬ ‫ت�����ةم�����ةن ه����ةرض����ةن����د‬ ‫دري���ذب���آ ك���ورت���ة ب��ةخ��وا‬ ‫خـــةونيَكة‬ ‫وةكــــــــــو‬ ‫خ����يَ����را ديَ����ت����و دةروا‬ ‫طولَى تةمةنء ذيانى خةبات و‬ ‫خؤراطريىء خةمء بةندىء هيواو‬ ‫ه��ةلَ��ويَ��س��ت و خؤشةويستىء‬ ‫جوام َيرى بووة ‪ ,‬حةقى خؤيةتى ‪ ,‬كة‬ ‫طوتويةتى‪:‬‬ ‫ش���اع���ي���ريَ���ك���ى ك�����وردى‬ ‫سةربةرزو ثةريَز ثاكم ئةمن‬ ‫ض��ق��لَ��ى ض����اوى دوذم���ن���انء‬ ‫رِةن������دء ب��يَ��ب��اك��م ئ��ةم��ن‬ ‫نى ! ئةو شاعيرة‬ ‫خوداية هةر بم َي َ‬ ‫ِريَزدارو ناودارو ئازطارو شيعر نازدارة‬ ‫‪ ,‬ئةو باخة ث ِر طولَة ‪ ,‬ئةو شاخة بةرزة‬ ‫‪ ,‬ئةو ئةست َيرة ث ِرشنطدارة ‪.‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪3‬‬


‫طولَة شيعر لة طولَدانى كؤية‬ ‫كؤسار كؤيى‬ ‫مراد شاخة ثيسكةيى‬ ‫مراد شاخة ثيسكةيى ناوى مرادة كو ِرى ئةحمةدى كويَخا‬ ‫حةويَزى شاخة ثيسكةيى ية !لةسالَى ‪ 1924‬لة طوندى‬ ‫شاخة ثيسكة كةوتؤتة ِرؤذئاواى كؤية لة دايك بووة ‪,‬مام مراد‬ ‫دةربارةى طوندى شاخة ثيسكة طوتويةتى ‪:‬‬ ‫شاخة ثيسكة بةناو شاخة ثيس بووة بة ِراستى شاخة ثاكة بوو‬ ‫ئةو كةسةى ئةم شاخةى ديبوو دايم ضاوى لةو خاكة بوو‪,‬‬ ‫مراد شاخة ثيسكةيى هةر لةو طوندة ف َيرة خويَندن و نوسين‬ ‫بووة سالَى ‪ 1941‬دةستى بة شيعر دانان كردووة ‪,‬لة سالَى ‪1962‬‬ ‫هاتؤتة كؤية ضؤتة قوتابخانةى ئ َيواران ‪,‬ديارة دؤستايةتى كؤنى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مامؤستاى شاعير زةكى ئةحمةد هةنارى هةبووة هةر‬ ‫مامؤستا زةكى ئةحمةد هةنارى نازناوى (دلَثاك) ى بؤ داناوة‬ ‫‪,‬كة مراد شاخة ثيسكةيى مالَى هاتؤتة شارى كؤية مامؤستا‬ ‫زةكى هةنارى خؤشى ويستووة‪,‬حةزى لة قسة خؤشةكانى‬ ‫كويَخا حةويَزى شاخة ثيسكةيى بووة ‪,‬بؤية مامؤستا زةكى‬ ‫هةنارى شيعريَكى بةسةر هةلَدةلَ َى‪:‬‬ ‫ب�����ؤالى ش���اع���ي���رو ه����او ش��ي��ع��رةك��ةم‬ ‫ش���اع���ي���رى ج���وان���ى ه�����ؤزو ت��ي��رةك��ةم‬ ‫ن�����اوت م������رادة ‪,‬ب����اوك����ت ئ��ةح��م��ةدة‬ ‫دؤس���ت���اي���ةت���ي���م���ان ه���ةت���ا ئ���ةب���ةدة‬ ‫م����الَ����ت ه����ات����ووة ب����ؤ ش������ارى ك��ؤي��ة‬ ‫ه�������ةردةم ض�����اوم ‪,‬ل����ة ه��ات��ن��ى ت��ؤي��ة‬ ‫ب���ؤ ب�����ةردةوام�����ى و ب���ؤ رِاب��������واردن‬ ‫ب��ؤ ق��س��ة خ��ؤش��ى و ش��ي��ع��ر ه��ةلَ��ب��ةس��ت��ن‬ ‫س����ب����ةى ئ�����يَ�����وارة م����يَ����وان����ى م��ن��ى‬ ‫ب���ؤ ن����ان خ������واردن س���ةرخ���وان���ى منى‬ ‫ب��ى ى ئ��ةى ه��او شاعيرم‬ ‫ي��اخ��وا ب��ةخ��يَ��ر َ‬ ‫ن���اض���ى ل��ةب��ي��رم‬ ‫ل���ة ه��ي��ض ك��ات��يَ��ك��ا‬ ‫َ‬ ‫ق��س��ةو ض��ي��رؤك��ى م���ام ك��ويَ��خ��ا ح��ةويَ��ز‬ ‫ب����ؤم ب��خ��ويَ��ن��ةوة ب���ةخ���ؤش و ب���ةرِيَ���ز‬ ‫ب��ؤت��م دان������اوة دوا ن����اوى (دلَ���ث���اك)‬ ‫ب��ى ط��ةر خ���راث ط��ةر ضاك‬ ‫ئةنجا رِةزا َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مامؤستا مولود ذاكاو و جةالل جؤبارى شاعير‬ ‫ديارة‬ ‫دؤستايةتي يان بة ه َيز بووة ‪,‬ضونكة مام مراد شاخ ثيسكةيى‬ ‫لة شيعريَكدا دةلَ َى‪:‬‬ ‫ِؤذى ل��ة رِؤذان ض��ووم��ة ش����ارى كؤ‬ ‫ر َ‬ ‫ط��ةي��ش��ت��م��ة ن���او ش���ار ب��ةك��ات��ى ن���ي���وةرِؤ‬ ‫الم ن����ةك����ردةوة ت���ا ض���ووم���ة ن����او ش��ار‬ ‫ض��ووم��ة الى ث��ي��اويَ��ك ن���اوى ب��وو (ج��ؤب��ار)‬ ‫دوك���ان���داريَ���ك���ى ووردة ف����رؤش ب��وو‬ ‫‪4‬‬

‫موراد شاخة ثيسكةيي شاعري‬ ‫ئ��ةوي��ش وةك���و م��ن زؤر ب��ة ث����ةرؤش ب��وو‬ ‫ووت������م م���ام���ؤس���ت���ا ض���ي���ة ئ�����ةو ك����ارة‬ ‫ب����ؤض وا ئ��ةج��م��ن خ��ةلَ��ك��ى ئ����ةم ش���ارة‬ ‫ووت������ى ئ�����ةى ب������راى الديَ�������ى ن�����ةزان‬ ‫ئ����ةوة ن�������ةورؤزة ج���ةذن���ى ك��وردس��ت��ان‬ ‫ب���ؤ ن����ةت زان����ي����وة ت���ؤ ه���ةت���ا ئ��يَ��س��ت��ا‬ ‫ه���ةر ئ���ةو رِؤذةي�����ة ك����اوةى ت��ي��ا هةستا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مامؤستا مةولود ذاكاويش‬ ‫مام مراد شاخ ثيسكةيى‬ ‫خؤشةويستى برادةرايةتيان هةبووة ضونكة شيعريَكى بؤ داناوة‬ ‫كاكى ذاكاو ذاكاوةكةت لةالى من وةك شةكراوة‬ ‫باسى هاتنةوةت لةالى من هيض كاتيَك نةزانراوة‬ ‫�ى نشين‬ ‫ن��ةم زانيوة هاتيتةوة طؤمةشينى ج� َ‬ ‫رى لةالى من يةك هةنطاوة‬ ‫بؤ ديدةنيت يةك مانطة َ‬ ‫لةمالَى ثياوى زان��او هؤشمةندى وةك��و تؤ‬ ‫طةر زةهرى ماريش بنؤشم لةالى من وةك حةالوة‬ ‫نامةى خؤشى و رِيَك جوانت هات و طةيشتة دةستم‬ ‫يةزدانبى ئةو هةلَبةستةى ذاكاوة‬ ‫ووتم سوثاس بؤ‬ ‫َ‬ ‫هةزار ئةسةف ضوو لةدةستم لة كؤية نةهاتمة الت‬ ‫هةتاوةكو ئةضمة ذيَر خاك ئةو حةسرةتةم هةر ماوة‬ ‫طةر لة قةسرى فيردةوسا بم بزانةو باوةرى بكة‬ ‫طةر لةطة َ‬ ‫ل توو رِانةبويَرم لةالم هةر وةك كةالوة‬ ‫َ‬ ‫لة نةورؤزى سالى ‪ 1972‬شيعريَكى ديكةى لةسةر نةورؤز‬ ‫داناوة ئةو جارة ثرسيارى لة مامؤستا مةولود ذاكاو كردووة‬ ‫َ‬ ‫نةزانى ِرؤذى نةورؤز ضى ية‬ ‫ناكرى شاعيريَكى وا‪,‬‬ ‫ناطونجى و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثرسيارى نةورؤز لة دوو شاعير بكاتن هةر لة كؤية جاريَكى‬ ‫ديكة هةروةك خؤى دةلَ َى ‪:‬‬


‫رِؤذيَ����ك ل��ة رِؤذان ل��ةم��ا َ‬ ‫ل ض��ووم��ة دةر‬ ‫ب���ةن���ي���ازى ئ������ةوةى ب��ض��م ب���ؤ س��ةف��ةر‬ ‫ب��ةي��ةك دوو س��ةع��ات ث��يَ��ش��ى ن��ي��وةرِؤ‬ ‫م��ل��ى رِيَ���ط���ام ط���رت رِووةو ش����ارى كؤ‬ ‫ك��ة ض��ووم��ة ن��اوش��ار زؤر ب��ةدةوس��ت وب��رد‬ ‫ه���ات و ض��ؤي��ان ب���وو ل���ةدرش���ت و وورد‬ ‫م��ام��ؤس��ت��ا م���ةول���ود ه����اورِيَ����ى ش��اع��ي��رم‬ ‫ن���اض���ى ل���ة ب��ي��رم‬ ‫ن���ة ش����ةو ن���ة رِؤذ‬ ‫َ‬ ‫ت���ي طةيشتن‬ ‫ل���ى ك���رد ب���ؤ‬ ‫ث��رس��ي��ارم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ب����زان����م ض���ي���ة خ����ةل����ك وا ئ��ةج��م��ن‬ ‫ووت�����م م��ام��ؤس��ت��ا ش����ارةك����ةى ك��ؤي��ة‬ ‫ب��ؤض��ى وا ئ���ةك���ةن ئ���ةو ه���ات و ض��ؤي��ة‬ ‫ووت������ى ئ�����ةى ب�����را ت�����وو ب����ؤ ن���ازان���ى‬ ‫واب�����ى ل���ة ك��وردس��ت��ان��ى‬ ‫ل�����ةالى خ����ؤى‬ ‫َ‬ ‫ث��ى ى ئ��ةلَ��يَ��ن ن���ةورؤز‬ ‫��ة‬ ‫�‬ ‫��ك‬ ‫ئ��ةم��رؤ رِؤذيَ�‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫دى ب��ؤ ن���او ط���ةل و ه��ؤز‬ ‫س��الَ��ى ج��اريَ��ك َ‬ ‫َ‬ ‫مراد شاخة ثيسكةيى نازناوى (دلثاك) ب��ووة دوايى‬ ‫طؤ ِريويةتى بة (ديار) كت َيبى خةم ِرةويَنى بة نازناوى دلَثاك‬ ‫شةكى) بة (ديار )‬ ‫بة ضاث طةياندووة بةالَم ناميلكةى (دارك َي‬ ‫َ‬ ‫لة ضاث داوة!‪.‬‬ ‫مراد شاخة ثيسكةيى سةختى ِرؤذطارى ضةشتووة‪,‬باوكى‬ ‫خؤى نةديوة ‪,‬دووجار بريندار بووة لة طوندى بانةقةالَت و‬ ‫لة طوندى (شاخة ثيسكة) هةردووجار بة فرؤكةى دووذمن‬ ‫ث َيكراوة ‪,‬ضونكة لة دةشت و َ‬ ‫الدى ذياوة!!‬ ‫َ‬ ‫هةرضةند خةلَكى والَتى كؤية بووة‪,‬بةالم بة كؤية سةرسام بووة‬ ‫دوو شيعرى بةسةر كؤية هةلَداوة بةناوى شارى كؤية سالَى‬ ‫‪:1963‬‬ ‫بةضاوى من تةماشاكةن شارى كؤ عةجيب شاريَكة‬ ‫ضى بازا ِر و ضى دوكان و ضى كؤشك و ضى تةالريَكة‬ ‫ضنارؤك ضاو ئةندازيَكة بؤ هاوينطةى شارةكةى كؤ‬ ‫سى تووان و ئاوةكةى زريَباريَكة‬ ‫تةم و تةمان و َ‬ ‫ئاوى حةمامؤك بنؤشة دةواى سةد سيل و سةرِةتان‬ ‫دى‬ ‫ل���ةب���اخ���ض���ةى ئ����ؤم����ةر خ����وض����ان َ‬ ‫دةن����ط����ىق����وم����رى و ه����وزاريَ����ك����ة‬ ‫تى ئةطةيت و ئةزانى‬ ‫سةيرى ميَذووى سالَنامةكةى َ‬ ‫ئةلَيَى يارةبى ثاشماوةو شويَنى ضى شؤرِة سواريَكة‬ ‫كامى لة هةموان كةمترة بيَتة مةيدانى ثياوةتى‬ ‫ي������ةك ح����ات����ةم����ى ت������ةى ئ���اس���اى‬ ‫ي�����ةك ح�����ةي�����دةرى ك�����ةرِرارِيَ�����ك�����ة‬ ‫سةرنج فةرموو بؤ ثاشماوةى ميرانى حةويَزى‬ ‫ئاوابى ضى ثاشماوةو ياد طاريَكة‬ ‫شويَنة واريان هةر‬ ‫َ‬ ‫بةرِاستى د َ‬ ‫ل رِفيَنيَكة ثيَش دةرطاى حةمامى كؤمار‬ ‫الرو لةنجةى ثيَضةدار و قامةت سروةو ضناريَكة‬ ‫كضانى خؤش ووتارى شيرين رةفتارى شارى كؤ‬ ‫جياوازى مةكةن لةطة َ‬ ‫ل حؤرى كاريَكى نالةباريَكة‬ ‫َ‬ ‫ثر خالى‬ ‫ضاوى كالَى ليَوى ئالَى طةردةنى لوسى ِ‬ ‫لة رووى رؤذا هةلَى مالَى يارةبى ضى نور و ناريَكة‬

‫كضانى ثيَضة دارى جوانى شؤرِة ذنى ميهرةبانى‬ ‫داويَكى زولَفى ئالَؤزى قيمةتى يةك بازارِيَكة‬ ‫دةنطى هاذةو قةلَبةزةى ئاوى حةمامؤك خؤشترة‬ ‫لةدةنطى نةى شمشا َ‬ ‫ل و سةفارةو عودو تاريَكة‬ ‫س��ةي��رى ط��ولَ��ى ق���ةد ث��الَ��ى ب��اواج��ى بكة‬ ‫بةهةشتى عاديش لةرووى ئةو بزر و نادياريَكة‬ ‫طو َ‬ ‫لونيَرطسوسةوسةنىرةيحانةىثةلككولَكنى‬ ‫ئيالهى ئةو ضاو ئةندازة خوا كردة يا دةستكاريَكة‬ ‫نيَرطسى دؤلَى كيَوانت طولَوكى ئاخة ليَوانت‬ ‫باخضةى هةنارو سيَوانت بةرِاستى ضى طولَزاريَكة‬ ‫دارى قةزوانى كةذةكان جؤطةلةى ئاوى شاخةكان‬ ‫ثةرذينى دةوورى باخةكان ماشاءاللة ضى ئاساريَكة‬ ‫دةنط و زايةلَةى كضانى لة باخضةى ئؤمةر خوضانى‬ ‫تيثى ثةرضةم و ثرضانى ضى ئةوساف و روخساريَكة‬ ‫ضيمةن و باخ و بيَستانى بكةين باسى خؤشى و جوانى‬ ‫الفاوى شيعرم بؤ هانى وةك جؤطةلةو رووباريَكة‬ ‫ِى نارؤم بة رِيَطاية‬ ‫بى ر َ‬ ‫هةتا ماوم لةم دنيايا َ‬ ‫ِى ئةرِوا ضى ثيشةية و ض كاريَكة‬ ‫وابى ر َ‬ ‫ئةو كةسةى َ‬ ‫جطة لةو شيعرةش ‪,‬لةسالَى ‪ 1961‬ئةو شيعرةى لةسةر شارى‬ ‫كؤية هةلَطووتووة‪:‬‬ ‫لةطة َ‬ ‫ل شارانى جيهانا هةرطيز جياوازة شارى كؤ‬ ‫بؤ ثشدةرو خؤشناو و بتويَن هةردةم رِيَبازة شارى كؤ‬ ‫ضاو ئةندازةى ضنارؤك و هةيبة سولَتانى هةية‬ ‫ب�����ةس�����ةر ط���ش���ت ش�����اران�����ى وةك‬ ‫خ�����ؤى ش���اي���ان���ى ن������ازة ش������ارى ك��ؤ‬ ‫ئاوى حةمامؤك بةضةشنى (ماء المعين) ة بةخؤشى‬ ‫ثر لة خؤخ و سيَو و طةالَزة شارى كؤ‬ ‫باخةكانى ِ‬ ‫بةس ديوةخانى حةمة ثاشا بؤتة ثاشماوةى نةينةوا‬ ‫ئ����ةوي����ش وةك ش���اخ���ى ه����ةورام����ان‬ ‫ه�����يَ��ل��ان�����ةى ب���������ازة ش���������ارى ك��ؤ‬ ‫ئيَواران سةيرى دةرطاى حةمامى حةسةن ئاغا بكة‬ ‫الرو لةنجةى ثيَضةدارو قولينط و قازة شارى كؤ‬ ‫باسى خؤشى ئةو شارة هةرضةندى بيكةى كةمة‬ ‫ياخوا هةر ئاوةدانى كةى سةرثشك و شازة شارى كؤ‬ ‫تى ئةطةيت و ئةيزانى‬ ‫طةشتيَك بكة لةو شارةيا َ‬ ‫ه����ةر ك���ةي���ف و خ���ؤش���ى و س��ةف��اي��ةك‬ ‫دةن��������ط و ئ�����������اوازة ش��������ارى ك��ؤ‬ ‫سةرباخو ضوارباخ وقةالَتو بةفرىقةندى و هةواوان‬ ‫بى جيَى مةالى مةجازة شارى كؤ‬ ‫بايز ئاغا هةر ئاوةدان َ‬ ‫كى هةية بيَتة مةيدانى بؤ سةخاوةت و ثياوةتى‬ ‫َ‬ ‫رووب�������������ةرووى دوذم�����ن�����ى خ��ؤش��ى‬ ‫ب�����ى ئ���ي���ج���ازة ش�������ارى ك��ؤ‬ ‫م�������ارى‬ ‫َ‬ ‫ئةو شاعيرة خؤشةويست و قسة خؤشة ‪,‬نةوةى كؤيَخا حةويَزى‬ ‫شاخة ثيسكةيى ية (مراد شاخ ثيسكةيى) ‪,‬لة ِريَكةوتى‬ ‫‪ 1993/10/22‬ضؤتة بةر دلؤظانى خوا ‪,‬ديوان َيكى شيعرى لةثاش‬ ‫(بى ِر َى مة ِرؤ) دوو كت َيبى بةناوى (ض َيشتى‬ ‫بةجى ماوة بةناوى َ‬ ‫َ‬ ‫لى فةوتاوة لة كاتى ئةنفالةكان ‪.‬‬ ‫(الفاو)‬ ‫و‬ ‫َش)‬ ‫ي‬ ‫دةرو‬ ‫َ‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪5‬‬


‫‪È‬‬ ‫‪ƨȇƚǯ ňƢǯƨdzơȁƨǿ‬‬

‫َ‬ ‫ئا‪:‬ديدةوان يةعقوب‬

‫رؤذميَريَك بؤ شةهيدى سةركردة دكتؤر خاليد دروستكرا‬ ‫ِرؤذم َيريَك لةسةر ئةركى(خيرالدين‬ ‫محى الدين اسعد غفورى) بؤشةهيدى‬ ‫س��ةرك��ردة دك��ت��ؤر خاليد دروس��ت‬ ‫دةكريَت و بآلودةكريَتةوة كة ِرؤذم َيرةكة‬ ‫ث َيك هاتووةلة س َيزدة الثة ِرة الثة ِرةى‬ ‫يةكةمى ِرازيَنراوةتةوة بةويَنةيةكى‬ ‫شةهيدو كوتةريةك لةذيان نامةكةى‬ ‫جطة لةمةش دوانزة الثة ِرةكةى تر كة‬ ‫هةردوانزةمانطى سالَى لةسةر نةشركراوة‬ ‫لةطةلَيا ضةندين ويَنةى شةهيدى‬ ‫سةركردة لةسةر الثة ِرةكان بةرضاو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو شويَن و ضياو‬ ‫دةكةويَت‬ ‫شاخانةى كة شةهيد ث َيشمةرطايةتى‬ ‫تياياندا ك��ردوة بةتايبةتى شاخى‬ ‫شيشار‪ ،‬هةروةها دروست كةرى ئةم‬ ‫ِرؤذم َيرة كاك (خيرالدين) لةبارةى‬ ‫دروستكردنى ئةم ِرؤذم َيرة دةلَ​َيت (من‬ ‫ئةو ِرؤذم َيرةم لةربةرخاترى شةهيدى‬ ‫سةركردة دكتؤر خاليد دروست كردوةو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫هةروةها تةمةن َيكى زؤر من‬ ‫ئةودا ث َيشمةرطةبووم و زؤربةى ئةم‬ ‫ويَنانةى كة دةرخراون كاتى خؤى من‬ ‫لة خودى دكتؤر خاليد وةرمطرتوون‬

‫و بآلويش نةكراو نةتةوةو بةلَكو ئةمة‬ ‫بؤيةكةمين جارة خةلَك دةيانبين َيت‬ ‫ئةويش لة ِريَطةى ئةم ِرؤذم َيرةوةية)‪ ،‬ئةم‬ ‫ِرؤذم َيرة لةسوريا (‪)2000‬دانةى لةسةر‬ ‫ئةرك و ماندووبوونى كاك خيرالدين‬ ‫ل َيضاث كراوةو لةزؤربةى دامودةزطاكانى‬ ‫كوردستان بآلوكراوةتةوةو دراوة بةزؤربةى‬ ‫كةسايةتى و سةكردةو هاو ِريَكانى‬

‫شةهيدى سةركردةو ث َيشمةرطةكانى‬ ‫هةرلةم بارةوة كاك خيردين طووتى ‪:‬‬ ‫(من لةسةر ئةكى خؤم ئةم ِرؤذم َيرةم‬ ‫دروست كردوة هةر بؤيةش لةزؤربةى‬ ‫الثة ِرةكانى ناوى خؤم دوبارة كردؤتةوة‬ ‫بؤئةوةى خةلَكى بيريان بؤئةوة نةض َيت‬ ‫بلَ َين ئةمة فآلن حيزب ك��ردى يان‬ ‫فالن كةس ك��ردى يان فآلن اليةنة‬ ‫كردويةتى ‪ ،‬هةروةها سةرجةميانيشم‬ ‫بة ديارى بةخشيوةتة خةلَك هةروةها‬ ‫هةركةس َيكى دلَسؤز كة ئةم ِرؤذم َيرةش‬ ‫دةبين َيت يان دةطري َيت يان ضيرؤك َيك‬ ‫لةسةر ذي��ان و س��ةرب��ووردةى كاك‬ ‫دكتؤر خاليد دةط َي ِريَتةوة‪ ).‬كاك‬ ‫خيرالدين لةبةر ئةوةى زؤرى ذيانى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل شةهيدى‬ ‫ث َيشةمةرطايةتى خؤى‬ ‫سةركردة بردؤتة سةر و ئاطادارى زؤر‬ ‫اليةنى ذيانى شةهيد دكتؤر خاليدةو‬ ‫لةطةلَيا ث َيشمةرطةبووة بؤية ب ِريارى‬ ‫داوة كةبةم نزيكانة ميهرةجان َيكى‬ ‫ط��ةورةى يادكردنةوة لةسةرئةركى‬ ‫خؤى بؤشةهيدى سةركردة ِريَكبخات و‬ ‫لةشارى كؤية سازى بدات‪.‬‬

‫هاوكارى ثرؤذةى هيوا بةسةر ‪ 205‬خويَندكارى زانكؤى كؤية دابةشكرا‬ ‫لةدريَذةى ئةو هاوكارييةى ث ِرؤذةى هيوا‬ ‫ث َيشكةشى خويَندكارة زي��رةك و كةم‬ ‫دةرامةتةكانى زانكؤكانى كوردستانى‬ ‫دةكات ‪ِ ،‬رؤذى ‪ 1/ 9‬لة هؤلَى سةرؤكايةتى‬ ‫زانكؤى كؤية بة ئامادةبوونى خاتوو نةرمين‬ ‫عوسمان ئةندامى بؤندى ثرؤذةى هيواو‬ ‫دكتؤرخدرمةعسوم سةرؤكى زانكؤى كؤية‬ ‫و ياريدةدةرانى سةرؤكى زانكؤ و ذمارةيةك‬ ‫لة ِراط��ران و سةرثةرشتيانى خويَندنى‬ ‫باالَ‪ ،‬لة مة ِراسيم َيكى تايبةتدا هاوكارى‬ ‫ث � ِرؤذةى هيوا بةسةر ‪ 205‬خويَندكارى‬ ‫كؤل َيذةكانى زانكؤى كؤية دابةشكرا‪،‬‬ ‫سةرةتاى مةراسيمى هاوكاري كردنةكةش‬ ‫بة وةستانى ِريَز ى ئامادةبووان بؤ طيانى‬ ‫شةهيدان دةستى ث َيكرد‪ ،‬دواتر سةرؤكى‬ ‫‪6‬‬

‫زانكؤى كؤية لة ووتةيةكدا ئاماذةى بةو‬ ‫ب ِرة هاوكارية كرد كة ساآلنة ثرؤذةى هيوا‬ ‫ث َيشكةشى خويَندكارى زانكؤكانى هةريَمى‬ ‫كوردستانى دةكات‪ ،‬دواتر نةرمين عوسمان‬ ‫ووتةى بة ِريَز دكتؤر بةرهةم ئةحمةد سالح‬ ‫سةرؤكى بؤندى ثرؤذةى هيواى خويَندنةوة‬ ‫و لة ووتةكةدا ئاماذةى بةوةدا ث ِرؤذةى هيوا‬ ‫هيض مةبةست َيكى لةثشتةوة نيةو تةنيا‬ ‫مةبةست لة هاندانى خويَندكارانى زيرةك و‬ ‫دةستطيرؤى خويَندكارة كةم دةرامةتةكانة‪،‬‬ ‫طووتيشى سالَى ِرابردوو هاوكارى ‪2500‬‬ ‫خويَندكار ك��راوةو ئةمسالَيش هاوكارى‬ ‫َ‬ ‫دةكري لةسةرجةم‬ ‫‪ 2000‬خويَندكارى تر‬ ‫زانكؤكانى هةريَمى كوردستان لةزانكؤكانى‬ ‫ترى خواروو ناوة ِراستى ع َيراقيش بةهاوكارى‬

‫ِريَكخراوى موتةقاى ع َيراقى ساآلنة هاوكارى‬ ‫َ‬ ‫دةكري و بؤ ثةيداكردنى‬ ‫‪ 2000‬خويَندكار‬ ‫ئةوبوودجةيةش ضةندان ِريَكخراو كؤمثانيا‬ ‫و كةسايةتى لةسةر ئاستى ناوخؤو دةرةوة‬ ‫هاوكارى ثرؤذةكة دةك��ةن‪ ،‬دواتريش‬ ‫وتةى خاتوو كويَستان موسا بة ِريَوة بةرى‬ ‫مةيدانى ث ِرؤذةكةو سةر ثةرشتيارى سايتى‬ ‫ئةنتةرن َيتى ث ِرؤذةى هيوا ث َيشكةشكرا و‬ ‫ثاشانيش لة اليةن ئامادةبووانةوة دةستكرا‬ ‫بة دابةشكردنى هاوكاريةكان‪ .‬ث ِرؤذةى هيوا‬ ‫سي سالَة بةسةر ثةرشتى بةريَز‬ ‫ماوةى َ‬ ‫دكتؤربةرهةم ئةحمةد سالح و بةهاوكارى‬ ‫ِريَكخراوى موتةقاى ع َيراقى دامةزارو لةو‬ ‫ماوةيةشدا ئةمة دووةم جارة هاوكارى‬ ‫َ‬ ‫دةكري‪.‬‬ ‫خويَندكارانى زانكؤى كؤية‬


‫‪ 20‬كةس طيانيان لةدةستداوةو ‪217‬كةسيش برينداربوونةو‬ ‫‪ِ 199‬رووداوى هاتووضؤش تؤماركراوة‬ ‫لةسالَى ‪2009‬دا ‪ 20‬ك��ةس بةهؤى‬ ‫ِرووداوى هاتوضؤ لةسنوورى قةزاى كؤية‬ ‫طيانيان لةدةستداوةو ‪ 217‬كةسيش‬ ‫برينداربوون و ‪ِ 199‬رووداوى هاتووضؤش‬ ‫تؤماركراون‪ ،‬خستنة ِرووى ئةو ئامارانة لةو‬ ‫كؤنطرية ِرؤذنامةنووسيةداهات كة ِرؤذى‬ ‫‪ 1/8‬بة ِريَوةبةرى هاتووضؤى قةزاى كؤية‬ ‫وةك خشتةى ساآلنةى بةريَوةبةرايةتى‬ ‫هاتووضؤى ق��ةزاى كؤية خستية ِروو‪.‬‬ ‫لةوبارةوة ِرائيد شؤرش كاكة بة ِريَوةبةرى‬ ‫ه��ات��ووض��ؤى كؤية ط��ووت��ى ل��ةم��اوةى‬ ‫سالَى ‪2009‬دا ‪ِ 199‬رووداوى هاتووضؤ‬ ‫لةبة ِريَوةبةرايةتيةكةمان تؤمار كراون و‬ ‫بةهؤى ئةو ِرووداونةش ‪ 20‬كةس طيانيان‬ ‫لةدةستداوةو‪ 117‬كةسيش برينداربوونة‬ ‫و ِرووداوةكانيش ج��ؤراو جؤربوونة ‪72‬‬ ‫ِرووداو لةناو شارى كؤيةو ‪ِ 127‬رووداويش‬ ‫لة ِريَطا دةرةكيةكان ِروويانداوةو لة ِريَطاى‬

‫هةول َير‪-‬كؤية‪ِ 48‬رووداو و ِريَطاى كؤية‪-‬‬ ‫دوكان ‪ِ 38‬رووداو و ِريَطاى كؤية‪ -‬ب َيستانة‬ ‫‪ِ 23‬رووداو و ِريَطاى كؤية‪-‬تةقتةق ‪18‬‬ ‫ِرووداو بووة‪ .‬طووتيشى جؤرى ِرووداوةكان‬ ‫بةمش َيوةيةبوون‪ :‬وةرطة ِرانى ئؤتؤمب َيل ‪58‬‬ ‫حالةت بووةو ث َيكدادان ‪105‬حالةت بووةو‬ ‫ش َيالنى مرؤظيش ‪ 36‬حالةت بووة‪ .‬هةروةها‬ ‫طووتيشى لةسالَى ‪2009‬دا ‪ 738‬مؤلَةتى‬ ‫شوف َيرى لةبة ِريَوةبةرايةتيةكةمان دراون‬ ‫و بازطايةكى هةميشةى تايبةتيش لة‬ ‫خالَى ثشكنينى تؤبزاوا دانراوةو سيستةمى‬ ‫هاتووضؤى ناو شارى كؤيةش ريَكخراوةتةوة‬ ‫سي ترافيك اليتيش ج َيطير كراون و‬ ‫و َ‬ ‫دياردةى كاركردنى ئؤتؤمب َيلة تايبةتةكانيش‬ ‫لةجياتى تاكسى قةدةغةكراوة‪.‬‬ ‫سةبارةت بة داهاتيش ب��ة ِريَ��وة بةرى‬ ‫هاتووضؤى قةزاى كؤية طووتى لةسالَى‬ ‫ِراب�����ردوودا ض��ل و هةشت مليؤن و‬

‫�ي ه��ةزار دينار‬ ‫س َيسةدو ن��ؤوةد و س� َ‬ ‫داه��ات هةبووةكةب ِرى ن��ؤزدة مليؤن و‬ ‫ضوار سةدو بيست هةزار داهاتى سزادانى‬ ‫سةرث َيضيةكان بووةو بيست وهةشت هةزار‬ ‫و نؤسةدوحةفتاو دوو ه��ةزار ديناريش‬ ‫داهاتى ِرايكردنى مةعامةالتى هاووالتيان‬ ‫بووة‪ .‬سةبارةت بة ث ِرؤذةكانى ئايندةش ِرائيد‬ ‫شؤرش كاكة بة ِريَوةبةرى هاتووضؤى كؤية‬ ‫طووتى بةنيازين سيستةمى كام َيراى ضاو‬ ‫ديَر لةشةقامةكان ج َيطير بكةين و بازطةى‬ ‫هةميشةيش لة ه��ةردوو ريَطاى كؤية‪-‬‬ ‫دوكان و كؤية‪-‬ب َيستانة ج َيطيربكةين‪ .‬ج َيى‬ ‫ئاماذةية بة ِريَوةبةرايةتى هاتووضؤى قةزاى‬ ‫كؤية لة ِرؤذى ‪ 2010/1/1‬طة ِراوةتةوة سةر‬ ‫بةريَوةبةرايةتى طشتى هاتووضؤى هةول َيرو‬ ‫بؤ لةمةودواش ثابةندى ِريَنماييةكانى‬ ‫بةريَوةبةرايةتى طشتى هاتووضؤى هةول َير‬ ‫دةب َيت‪.‬‬

‫شةهيدانى سالَى ‪1963‬‬

‫ِرؤذى (دووشةممة) ريَكةوتى (‪ )2009/12/21‬كاتذم َير (‪)10:30‬ى بةيانى بةسةرثةرشتى بة ِريَز قائمقامى شارى كؤيةو بةهاوكارى‬ ‫بة ِريَوةبةرايةتى ِرؤشنبيرى و هونةرى كؤية و جةماوةريَكى زؤرى شارةكة و خاوةن شةهيدةكان لة شةقامى طشتى بازارى كؤية هةلَسان‬ ‫بة ثةردةالدان لةسةر تابلؤى شةهيدانى سالَى (‪ )1963‬ئةوةى شايانى باسا مةراسيمةكة نزيكةى سةعات َيكى خاياند كة تيايدا ضةندين وتار‬ ‫و هونراوة و بروسكةو سرودى شةهيدان ث َيشكةشكرا كة جةماوةريَكى زؤرى شارى كؤية و دامودةزطا حكومى و حيزبى ناوضةكة ئامادةى‬ ‫مةراسيمةكةبوون‪ ،‬سةرةتاى مة ِراسيمةكةش ئامادةبووان بؤ ِريَزل َينان لةطيانى شةهيدان سات َيك دةستى ِراستيان خستة سةر دلَيان و دواتر‬ ‫قائيمقامى كؤية ووتةيةكى ث َيشكةش كردو ثاشانيش شاعير فازيل شةو ِرؤ هؤنراوةيةكى ث َيشكةش كردو هةروةها ضؤنيةتى ِروداوةكةش‬ ‫بؤ ئامادةبوان ِرونكرايةوةو هةروةها ضةندين بروسكة بةم بؤنةيةوة خويَنرانةوةو بةوتارى بنةمالَةى شةهيدان كةلةاليةن خاتوو (ماهية مةال‬ ‫ِرةئوف) كضى شةهيد منيرة مةال تاهير خويَندرايةوة سوثاسى ئةو ئاو ِرل َيدانةوةيةى كرد لةاليةن حكومةت و اليةنة ثةيوةنديدارةكانةوة لةم‬ ‫شةهيدانة دراوةتةوة‪ ..‬سالَى ‪ 1963‬بةسةرثةرشتى تةها شةكرضى لةشارى كؤية لة ‪ 7‬ى تةموز تا كؤتايى ئةو مانطة ‪ 31‬كةس ب َيدادطايى‬ ‫كردن لةكؤيةو دةوروبةرى شةهيدكران و طولةباران كران تةنيا لة ِرؤذى يةكةمدا ضةندين كةس لةدينطةكانى بازا ِرى كؤية بةستران و‬ ‫طولةباران كران و كةلة ن َيوياندا موسولَمان و مةسيحى و ذن و مندالَى ت َيدابوو ئةو تابلؤيانةى لةم ِرؤذةدا ثةردةيان لةسةر الدرا ويَنةى هةمان‬ ‫ئةو شةهيدانةى لةسةر نةخش َينرابوو كة لةسالَى ‪ 1963‬دا لةدينطةكان بةستران و شةهيدكران ‪.‬‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪7‬‬


‫‪È‬‬ ‫‪ȆȇǁƨǻȂǿ Ȇdzơȁƨǿ‬‬ ‫بة ِريَوةبةرايةتى ِرؤشنبيرى‬ ‫و هونةرى كؤية و ضةند‬ ‫ضاالكيةك‬ ‫ ِرؤذى ‪ 2009/11/4‬بة ِريَوةبةرايةتى ِرؤشنبيرى‬‫وهونةرى كؤية خول َيكى سيناريؤى بؤ هونةرمةندان و‬ ‫ئارةزومةندانى نووسينى سيناريؤ كورتة فيلم كردةوة‬ ‫كةلةاليةن مامؤستا (عةدنان عوسمان) ِرؤذانة بؤماوةى‬ ‫(‪ )2‬سةعات وانةى خولةكة دةطؤترايةوة ‪ ،‬خولةكة بؤ‬ ‫ماوةى دوو هةفتة بةردةوام بوو‪.‬‬ ‫ ِرؤذى ضوار شةممة ِريَكةوتى (‪)2009/11/18‬‬‫كاتذم َير (‪)10‬ى بةيانى لة هؤلَى كؤليذى ئةندازيارى‬ ‫زانكؤى كؤية بة ِريَوةبةرايةتى ِرؤشنبيرى و هونةرى‬ ‫كؤية هةلَسا بةكردنةوةى ث َيشةنطايةكى هاوبةشى‬ ‫فؤتؤطرافى بؤ بةشدار بوانى خولى فؤتؤطرافى‬ ‫بة ِريَوبةرايةتيةكة كة تيايدا (‪ )30‬لةوحةى ف َيرخوازانى‬ ‫خولةكة نمايشكرابوو ‪ ،‬ث َيشةنطاكة لة اليةن بة ِريَز‬ ‫(د‪.‬خ��در معصوم) سةرؤكى زانكؤى كؤية كرايةوة‬ ‫كة ميوان َيكى زؤر لة دام و دةزطا حكومى و حيزبى‬ ‫و ريَكخراوةكان و خويَندكاريَكى زؤرهونةردؤستان‬ ‫ئامادةبوون‪.‬‬

‫رِةوةز مةولود‬

‫تيثى مؤسيقاى باواجى كؤيةو‬ ‫هةلَبذاردنى دةستةى تازةى‬ ‫بة ِريَوةبردنى تيثةكة‬ ‫ِرؤذى (‪ )2009/12/14‬كاتذم َير (‪)3‬ى ئ َيوارة بة ئامادةبونى نويَنةرى دادطاى‬ ‫بةراى كؤية بة ِريَز (ئاراس عبدالخالق ) زؤربةى ئةندامانى تيثى مؤسقاى باواجى‬ ‫كؤية ‪ ،‬لة كةش و هةوايةكى ئازاد هةلَبذاردنى دةستةى تازةى بة ِريَوةبردنى تيث‬ ‫بة ِريَوة ضوو ‪ ،‬كةتيايدا هةريةك لةم بة ِريَزانة بةدةستةى تازةى بة ِريَوةبردنى‬ ‫تيثى مؤسقاى باواجى كؤية دةرضوون‪ :‬ئةحمد هاشم ئةحمةد‪.......‬سةرؤكى‬ ‫تيث‪ 19..‬دةنط ‪ ،‬رةوةز مولود حس َين‪.....‬سكرت َيرى تيث ‪ 17......‬دةنط ‪ ،‬ئارةزوو‬ ‫ئيسماعيل منصور‪.......‬بة ِريَوةبةرى هونةرى تيث‪ 23.......‬دةنط ‪َ ،‬‬ ‫فازل سل َيمان‬ ‫تةها‪...........‬كارط َيرى تيث‪ 22.......‬دةنط ‪ ،‬هؤشمند زاهير رةشيد‪........‬ذم َيريارى‬ ‫هةريةكة لة بة ِريَزان‬ ‫تيث‪ 14.......‬دةنط‪،‬‬ ‫( ئ���اراز ج��ةالل‬ ‫جؤبار و سةنطار‬ ‫ع��ب��دال��خ��ال��ق)‬ ‫ب��ة ئةنداندامى‬ ‫ي����������ةدةط‬ ‫دةستنيشانكران‪.‬‬

‫بة ِريَوةبةرايةتى سينةماى هةوليَر و‬ ‫نمايشكردنى فيلم‬

‫وةزارةت��ى ِرؤشنبيرى و الوان ‪ ،‬بةريَوةبةرايةتى طشتى سينةما ‪،‬‬ ‫بة ِريَوةبةرايةتى سينةماى هةول َير لة ِرؤذانى ‪ 19‬تاكو ‪2009/11/ 23‬‬ ‫هةفتةيةكى نيشاندانى فيلمى كوردى لة شارى كؤية لة هؤلَى‬ ‫سةرؤكايةتى زانكؤيى كؤية بؤماوةى هةفتةيةك ئةم فيلمة كورديانةى‬ ‫نمايشكرد‪-1 :‬فيلمى سينةمايى (نيوةى مانط)‪...‬سيناريؤ و دةره َينانى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل با )‪......‬سيناريؤ‬ ‫(بةهمةنى قوبادى )‪-2 ،‬فيلمى سينةمايى (سرتة‬ ‫دةره َينانى ( شةهرامى عةليدى ) ‪-3 ،‬فيلمى سينةمايى (ثة ِرينةوة لة‬ ‫غوبار)‪......‬سيناريؤ و دةره َينانى (شةوكةت ئةمين كوركى )‪-4 ،‬فيلمى‬ ‫سينةمايى ( بؤنى س َيو )‪......‬سيناريؤ و دةره َينانى (ريَظين عةساف‬ ‫) ‪-5 ،‬كورتة فيلمى (سةتةاليت)‪ .....‬سيناريؤودةره َينانى (رةحيمى‬ ‫زةبيحى)‪-6 ،‬كورتة فيلمى (سات )‪........‬دةره َينانى ( رةوةز مولود) ‪،‬‬ ‫‪-7‬كورتة فيلمى ( ث َينج شةممةى شوم )‪.....‬سيناريؤ و دةره َينانى (‬ ‫فةريدون حةمةدئةمين ) ‪-8 ،‬كورتة فيلمى ( تؤ ِرى َ‬ ‫جال جالَؤكة )‬ ‫‪ .....‬سيناريؤ و دةره َينانى ( مح َيدين رةزا) ‪.‬‬ ‫‪8‬‬


‫بةبؤنةى(‪)90‬سالَةى تةمةنى ئةحمةد دلزارى‬ ‫شاعير ِريَو ِرةسميَكى شايستة ِريَكخرا‬

‫ئ َيوارةى ِرؤذى ‪ 2010/1/8‬لةهؤلَى يةك َيتى‬ ‫نوسةرانى كورد لقى هةول َير بةئامادةبوونى‬ ‫ذمارةيةكى زؤر لةل َيثرسراوانى حيزبى‬ ‫و حكومى و ِرؤشنبيران و نوسةران و‬ ‫هاو ِريَيان و خزم و كةس و كارى شاعيرى‬ ‫ن��اودارى طةلةكةمان ئةحمةد دل��زار ‪،‬‬ ‫يةك َيتى نوسةرانى كورد لقى هةليضر‬ ‫بةبؤنةى (‪ )90‬سالَةى تةمةنى شاعيرى‬

‫ناوبراو ريَورةسم َيكى شايستة بة ِريَوة ضوو‪،‬‬ ‫لةسةرةتاى ِريَو ِرةسمةكةدا وتارى سةرؤكى‬ ‫لقى هةول َيرى يةك َيتى نوسةرانى كورد‬ ‫لةاليةن سةعدوآلثةرؤش خويَندرايةوة‬ ‫‪،‬دوات��ر هةريةك لةكةريم ش َيخانى و‬ ‫خوشكة فريشتة مؤمى (‪ )90‬سالَةى‬ ‫ئةحمةد دلزارى شاعيريان داطيرساند‪،‬‬ ‫ثاشانيش لةاليةن كاوةمةحمودةوة‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫وتارى وةزارةتى رؤشنبيرى خويَندرايةوة‬ ‫‪ ،‬دواتريش سياسةتمةدارى طةلةكةمان‬ ‫هاو ِر َي و هاوخةباتى شاعير سيسةتمةدار‬ ‫عةزيز محمد باسى ضةند اليةن َيكى‬ ‫ذي��ان��ى ئةحمةد دل���زار ك��ردو باسى‬ ‫خةبات و ت َيكؤشان و رؤذانى هاوخةباتى‬ ‫خؤيانى كرد ‪ ،‬دوات��ر مامؤستا كةمال‬ ‫غةمبار ل َيكؤلَينةوةيةكى ئةدةبى لةسةر‬ ‫شيعرةكانى ئةحمةد دلزار ث َيشكةش كرد‪،‬‬ ‫كةريم شارةزاش طةشت َيكى تيرو تةسةلى‬ ‫كرد بةناو ذيانى شاعيرداو طةل َيك اليةن‬ ‫و ِرووداوى مامؤستا ئةحمةد دلزارى‬ ‫بؤئامادةبووان ِروون��ك��ردةوة‪ ،‬مامؤستا‬ ‫كةريم ش َيخانيش ضةند سات َيك لةسةر‬ ‫ذيان و شيعرى ئةحمةد دلزار دواو باسى‬ ‫هاو ِريَيةتى و ضةند ِروداويَكى ذيانى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل شاعيردا ط َيراوة‪ ،‬دواتريش‬ ‫خؤى‬ ‫نوسةر كاك ِرابةرى سةيد برايمى ضةند‬ ‫ثةيظ َيكى قةشةنطى لةش َيوةى ثةخشان‬ ‫وشيعر لةسةر ذيان و شيعرى ئةحمةد‬ ‫دل��زار ث َيشكةشى ئ��ام��ادةب��ووان كرد‪،‬‬ ‫بةرلةكؤتايش بةدةنطى غةريب ثشدةرى‬ ‫و بةعودةكةى مامؤستا ئ��ازاد دلزارى‬ ‫ك��و ِرى شاعير ئامادةبووانيان طؤرانى‬ ‫ئاواز باران كرد‪ .‬دواتر خةآلتى ِريَزلينانى‬ ‫سةرؤكى حكومةت و يةك َيتى نوسةرانى‬ ‫َ‬ ‫ضةثكةطول بةم بؤنةيةوة‬ ‫كوردو ضةندين‬ ‫ث َيشكةش بةشاعيرى طةل ئةحمةد دلزار‬ ‫َ‬ ‫بطوترى كة دلزارى شاعي‬ ‫كرا‪ ،‬ث َيويستة‬ ‫ناوى ئةحمةدى كو ِرى مستةفاى كورشى‬ ‫حمةئاغاى حةويَزية و ل��ة‪1920/1/8‬‬ ‫لةشارى كؤية لةدايك بووةو ضةندين‬ ‫ضةندين‬ ‫بةرهةمى شيعرى هةيةو‬ ‫كؤمةلَة شيعرى سياسى بآلوكردؤتةوةو‬ ‫ديوانةكةشى بؤ دووجار ضاثكراوةو هةروةها‬ ‫كؤمةلَ​َيك هؤنراوةى وةرط َيردراوى هةيةو‬ ‫بيرةوةرى رؤذانى و كتاب َيكى بضوكيش‬ ‫كةث َيك هاتووة لة شيعرةكانى بابةتايةرى‬ ‫هةمةدانى‪ ...‬طؤظارى كةكؤن بةم بؤنةيةوة‬ ‫هيواى لةش ساغى بؤئةحمةد دلزارى‬ ‫شاعير دةخوازيَت و بةهيواى تةمةن‬ ‫دريَذى‪.‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪9‬‬


‫ديداري تايبةت لةطةأل خالَة شيَخ جةنطي‬ ‫بةشي دووةم‬ ‫كة حةمة تةماتة بوو بة موعتةميدي‬ ‫كابتني ئينطليز لة ِرانية‪ ،‬كابتن بة حةمة‬ ‫دةلَ َي ضي بكةين بؤ ئةوةي فةتاح بةط‬ ‫لة ناو بةين‪ .‬ديارة ِريَك دةكةون بؤ داناني‬ ‫ثالن َيك‪ .‬ديارة ئةو قسانة برايم بةط بؤى‬ ‫ط َي ِرامةوة‪ ،‬كة خزم َيكي فةتاح بةط بوو‪،‬‬ ‫ئةويش بيستوويةتي كة برايم بةط تةمةني‬ ‫طةيشتة نزيكةي نةوةد سالَ​َيك ث َيش ضةند‬ ‫سالَ​َيك كؤضي دوايي كرد‪ .‬وا ِريَك دةكةون‪،‬‬ ‫كة فةتاح بةط بانط كةن دواي ئةوةي‬ ‫تفةنط و دةمانضةكةي لـآ وةربطرن بة‬ ‫بيانووي ئةوةي نابآ كةس بة ضةكةوة بض َيتة‬ ‫الي كابتن‪ .‬هةولَيش بدةن خةنجةرةكةي‬ ‫بة ف َيل لـآ وةربطرن‪ ،‬داواي لـآ بكةن بؤ‬ ‫ئةوةي بزانن ض جؤرة خةنجةريَكة‪ ،‬طةر‬ ‫نةيدا حةمة تةماتة يةكسةر باوةشي لـآ‬ ‫بطرآ و ئةوجا تةطبيري لـآ بكةن‪ .‬وةك‬ ‫ريَك كةوتبوون لةسةري فةتاح بةط بانط‬ ‫دةكةن دواي ئةوةي دةمانضةو تفةنطةكةي‬ ‫لـآ وةردةطرن لةسةر كورسيةك بة ِريَزةو‬ ‫دايدةن َين‪ ،‬كابتن ثآي دةلَ َي‪ :‬فةتاح بةط‬ ‫حةز دةكةم ِرؤذيَك بضين بؤ ك َيوة ِرةش‬ ‫�ي‪ :‬جا قوربان‬ ‫بؤ ِراو‪ .‬فةتاح بةطيش دةلَ� َ‬ ‫ك� َي��وة ِرةش ووش��ك و بآ ئ��اوة‪ .‬بؤ ئ َيمة‬ ‫بضين خةلَك دةن َيرين ِراومان بؤ بكةن‪ ،‬بؤ‬ ‫خؤشمان بة دووربين تةماشايان دةكةين‪ ،‬بؤ‬ ‫ئةو ئةزيةتة بك َيشين‪ ،‬بةدةم قسةي خؤش‬ ‫و ضا خواردنةوة ماوةيةك بةسةر دةبةن و‬ ‫دةيخافلَ َينآ‪ ،‬دواي كابتن بة فةتاح بةط‬ ‫دةلَ َي‪ ،‬كا؟ خةنجةرةكةي ض جؤريَكة‪ ،‬با‬ ‫تةماشايةكي بكةم‪ .‬ئةويش دةلَ َي‪ :‬قوربان‬ ‫قوربان قةزوينية‪ ،‬خةنجةرةكة هةلَدةك َيشى‬ ‫و دوايي دةطة ِريَنتةوة كاالنةكةي‪ ،‬ئينجا‬ ‫كابتن ضاويَك لة حةمة تةمةاتة دةكاو‬ ‫ئاماذةي بؤ دةكا‪ ،‬حةمة تةماتة بةخؤوة بوو‪،‬‬ ‫يةكسةر توند لة ثشتةوة فةتاج بةط بة‬ ‫كورسيةةوة بة هةردوو دةستي خؤي لـآ‬ ‫توند دةكا‪ ،‬كابتنيش دوو طوللةي بة تةثلَي‬ ‫سةريةوة دةنآ‪.‬‬ ‫كاك مةسعود ( مةبةستي مةسعود‬ ‫محةمةدي مةالي طةورةية) كابرايةكي عالم‬ ‫و ثياويَكي طةورة بوو هةندآ شتي‪ ،‬وةك‬ ‫نوسيووة لةسةر ئ َيمة و لةسةر ئةو وةزعةي‬ ‫باسم كرد دةلَ َي‪ :‬دوو خزمي ش َيخ حيسام‬ ‫‪10‬‬

‫ل َيرةو لةوآ كوذراون‪ ،‬بةخوا كاك مةسعود‬ ‫ئةو دوو كةسة يةكيان باوكمة و ئةوي دي‬ ‫ماممة‪ ،‬بة خواي ئةوانة نة عيالقةيان بة‬ ‫ش َيخ حسامةوة هةية‪ ،‬نة خزمي ئةون‪ ،‬ئةوانة‬ ‫هي منن‪ ،‬ئةوانةي من دةيلَ َيم هةمووي لة‬ ‫شاهيد عةيانم بيستووة‪ ،‬ضونكة مةراق بوو‬ ‫بزانم باوكم و مامم ضؤن كوذراون‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬باشة كةي هاتنة كؤية؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬ئ َيمة مالَمان هةر لة‬ ‫كةلكان مابؤوة‪ ،‬دوايي دايكم شووي بة ش َيخ‬ ‫حيسام الديني باوكي مام جةالل كرد‪ ،‬لة‬ ‫سالَي ‪ 1936‬هاتينة كؤية‪ ،‬وةك ئ َيستا ثايز‬ ‫بوو* لة كةلكان من الي مةال خويَندبووم ‪،‬‬ ‫قورئانم خةتم كردبوو‪ ،‬وةك موستةعيديَك‬ ‫وا بووم ‪ ،‬ئةو سالَة كة هاتينة كؤية تةمةنم‬ ‫‪ 10‬ساآلن زيَتر بوو بردميانة مةكتةب‪،‬‬ ‫بةآلم لةوآ طوتيان تةمةنت طةورةية بؤ‬ ‫ثؤلي يةك‪ ،‬بؤ ئةوةي وةربطيريَم داوايان‬ ‫ل َيكردم خؤم ف َيرة حساب بكةم ‪ ،‬حاجي‬ ‫باقي و بةكرة سوور و خزمان يارمةتيان دام‬ ‫ئةوجا لة ثؤلي دوو وةرطيرام‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬سالَي ضةند بوو ‪ ،‬كة ضووي بؤ‬ ‫مةكتةب؟‬ ‫َ‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ 1936 :‬ئةو سالةي كة‬ ‫هاتينة كؤية‪ ،‬ئ َيمة لة دةشتةوة هاتبووين‬ ‫زؤر شتمان نةدةزاني‪ِ ،‬رؤذيَك لة مةكتةب‬ ‫مامؤستاكان طوتيان هةنديَك ثرسيارمان‬ ‫هةية‪ ،‬ئةوةي بزانآ (جائيزةي) دةدةينآ‪،‬‬ ‫منيش نةمدةزاني( جائيزة) ضى ية‪ .‬يةكآ‬ ‫لةو ثرسيارانة مامؤستاي عةرةبي (محةمةد)‬ ‫طوتي (مةحفوزات)يَك هةية ئةوةي لةبةري‬ ‫بكا جائيزةي دةدةمآ‪ ،‬لةبةر ئةوةي من لة‬ ‫عةرةبي باش بووم قورئانم خويَند بوو‪ ،‬بؤية‬ ‫بؤم ئاسان تر بوو‪ ،‬ئ َيستاش دواي ‪ 65‬ساأل‬ ‫هةر لة بةرمة‪:‬‬ ‫وقف اهلدهد يف باب سليمان بذلة‬ ‫قال يا موالي كا عيشة صارت مملة‬ ‫مت حببة مرة أحدث يف صدري غلة‬ ‫الحياة النيل كروبهاوالامواه دجلة‬ ‫‪...............‬‬ ‫كةس نةيزاني‪ ،‬من لةبةرم كردو هةلَستام‬ ‫و طوتمةوة‪ ،‬يةكسةر ضةثلَةيان بؤ ل َيدام ‪ ،‬من‬ ‫نةمدةزاني ئةو ضةثلَة بؤ منة‪ ،‬بؤية سةيرم‬ ‫ث َيهات‪ ،‬مامؤستا ئافةريني ل َيكردم لة باخةلَي‬ ‫قةلَةم ثةندان َيكي دةره َينا و ث َيشكةشي‬ ‫كردم‪ ،‬قوتابيةكان حةسووديان ثآ دةبردم‬

‫شيَخ جةنطى‪ ،‬كؤية ‪2009‬‬ ‫و دةيانطوت‪ :‬كرمانج َيك جائيزةي وةرطرت‪،‬‬ ‫ئ َيمةي شاري وةرمان نةطرت!‬ ‫كةكؤن‪ :‬يا ش َيخ با ويَست َيك بكةين و‬ ‫بطة ِريَينةوة سةر حةمة تةماتة ئةوة كآ‬ ‫بوو‪ ،‬خةلَكي كوآ بوو؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬حةمة تةماتة خةلَكي‬ ‫كؤية بوو‪ ،‬باخضةوان بوو لةطةأل ئاغايةكان‬ ‫لةكؤية مشت و م ِريان بوو‪ ،‬بةرةو رانية رؤيي‪،‬‬ ‫باوكي سةعيدة فةندي بوو‪ ،‬خةزووري مةال‬ ‫فةتاحي قؤرتةالسي بوو‪ ،‬هةروةها خةزووري‬ ‫لآَ‬ ‫خدري ‪ ....‬بة كؤيي بوو‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬طوتت حةمة تةماتة لة كؤيةوة‬ ‫تةماتةي بؤ بردؤتة رانية‪ ،‬هةر لةبةر ئةوةش‬ ‫ناويان ل َيناوة حةمة تةماتة؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬حةمة كة دةض َيتة ِرانية‬ ‫لةوآ لةبةر ئاوي قولة تةماتة و باينجان‬ ‫و سةوزة دةض َينآ‪ ،‬لة رانية ئةو كاتة هةر‬ ‫برنجيان دةضاند‪ ،‬تةماتةو باينجان و سةوزة‬ ‫لة ِرانية نةبوو‪ ،‬يةكةم جار بة هؤي حةمةوة‬ ‫تةماتةيان بينيوة‪ ،‬بة باينجانيشان دةطوت‪:‬‬ ‫طونة ِرةشة!‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئةوة سالَي ضةند بوو؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪:‬من باوكم لة سالَي ‪1927‬‬ ‫كوذراوة‪ ،‬ب َيطومان دةبآ ث َيش ئةوة بووبآ‬ ‫لةوانة ‪ 1925‬يان ‪ 1926‬بووبآ‪ ،‬منيش لة‬ ‫‪ 1924‬لة دايك بووم‪ .‬ئ َيمة سجلمان نةبوو‬ ‫لة دةشتآ ش َيخ ئةديبي ماممان بآ ئيش‬


‫و كار لة مزطةوتي تةكية بوو‪ ،‬هةوالَيان‬ ‫بؤ دةه َينا‪ ،‬كة ش َيخ بورهان كو ِريَكي بووة‬ ‫ناويَكي لـآ بنآ‪ ،‬ئةويش هةموو ئةو ناوة‬ ‫قؤ ِرانةي ل َيناون‪ِ ،‬رؤذيَك خزم َيكمان هةبوو‬ ‫بة ناوي ش َيخ فازيل بوو بة قايمقام‪ ،‬ئ َيمة‬ ‫هةموو خزمان خربووينةوة سةردانمان كرد‪،‬‬ ‫لـآي ثرسين ناوتان ضيية؟ يةك َيك طوتي‪:‬‬ ‫نةسردةدين‪ ،‬ئةوي دي عةبدولَآل‪ ،‬شوكرولَآل‪،‬‬ ‫حةمة سالَح‪ ،‬شةرةفةدين ‪ ،‬تا طةيشتة سةر‬ ‫من منيش طوتم ناوم جةنطيية‪ .‬طوتي ئةوة‬ ‫ناويَكي ِريَك و ث َيك و كوردي و خؤشة‪،‬‬ ‫ئةوةم لة بيرة ش َيخ ئةديب لة باتي سجلي‬ ‫خاليدي مام ئةحمةدي لة نفوس لةسةر‬ ‫ديواري تةكية دةينوسى‪ِ :‬رؤذي ئةوةندة‬ ‫بورهاني برام مندالَ​َيكي بوو ناومان ل َينا‬ ‫فآلن‪ ،‬هةموو بةلَطةكانمان لةسةر ديواري‬ ‫تةكية دةنووسرا‪.‬‬ ‫من كة باوكم شةهيد بوو‪ ،‬ئ َيوارة بوو سواري‬ ‫وآلغ َيكيان كردم لةطةأل حةمة سالَحي برام‪،‬‬ ‫هةردووكمانيان لة ناو ت َيركةيةك نا لةدوو‬ ‫ئةوديوي وآلغةكة‪ ،‬بة شاخي هةيبة سولَتان‬ ‫بةسةر دةكةوتين‪ ،‬وآلغةكان بؤ ثووش و طيا‬ ‫خواردن بةوالو بةم ال اليان دةدا‪ ،‬ئ َيمة لة‬ ‫دارةكان دةترساين‪ ،‬ضونكة ئةو كاتة وةك‬ ‫ئ َيستا نةبوو دارستان َيكي ض ِر تر بوو دنياش‬ ‫بةرةو تاريكيش دةضوو‪ ،‬كة هاتينة كؤية‬ ‫بوو بة طريان و قةرةبالَغي كةس ئاطاي لة‬ ‫ئ َيمة نةما‪ ،‬بةو وآلغةكانةوة ئ َيمةيان بردة‬ ‫تةويلة‪ ،‬كاتآ هاتنة المان خةريك بوو لة‬ ‫ناو ت َيركةكة بخنك َيين‪ ،‬مةسةلةي سالَةكة‬ ‫كة ‪ 1924‬ضةسثا‪ ،‬ضونكة كة باوكم كوذرا‬ ‫لة ‪ 1927‬من تةمةنم سآ ساآلن بوو‪ ،‬من‬ ‫نةمدةزاني مةسةلة ضيية‪ ،‬بةآلم ئةوةندةم‬ ‫بة بير دآ لة ضيايةكة بةسةر وآلغةوة لة‬ ‫دارةكان دةترساين‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬كآ ناوي جةنطي ل َيناي؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬لة سةرةتادا ناوم محةمةد‬ ‫ئةمين بوو‪ ،‬بةآلم لةبةر ئةوةي مندالَ​َيكي‬ ‫نارةحةت بووم‪ ،‬باوكم ثآي دةطوتم‪ ،‬ئةو‬ ‫ث َيضكة ستوورة زؤر جةنطيية‪ ،‬جةنطيية و‬ ‫جةنطي ناوم بةسةردا ب ِرا‪.‬‬ ‫ك��ةك��ؤن‪ :‬ئ َيستا ب��ة ف��ةرم��ي ن��اوت‬ ‫جةنطيية؟‬ ‫لآَ‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬ب��ة بة فةرمي ناوم‬ ‫جةنطيية‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ 1936 :‬كة هاتنة كؤية لة ض‬ ‫مةكتةب َيك خويَندت؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬مةكتةبي ئ��وال‪ ،‬كة‬ ‫شويَنةكةي لة كت َيبخانةي طشتي كؤيةي ناو‬

‫بازار بوو‪ ،‬ئ َيستا بؤتة باخضة‪ ،‬مامؤستاكانمان‬ ‫رةفعةت بةكر بة ِريَوةبةر بوو‪ ،‬ث َيش ئةو‬ ‫مامؤستا عبدالرحمن‪ ،‬مامؤستاكانيش‬ ‫صابر اسماعيل ‪ ،‬مةجيد نورةدين‪ .‬مامؤستا‬ ‫محةمةد ع��ةرةب و وان��ةي عةرةبي ثآ‬ ‫دةطوتين‪ ،‬عةلي كاكة خةلَكي سل َيماني‬ ‫بوو ‪ ،‬حاجي رةشيد قورئاني ف َير دةكردين‬ ‫ئةويش خةلَكي سل َيماني بوو‪ ،‬مستةفا حةق‬ ‫خؤرة خةلَكي سارتكة بوو‪.‬‬ ‫ئ َيمة لة ثؤلي دوو بووين‪ ،‬لة ث َيش ئ َيمةش‬ ‫ناميق ئاغا‪ ،‬نافيز ج��ةالل‪ ،‬باقي حاجي‬ ‫جةالل و عومةري حاجي مستةفا لة ثولي‬ ‫شةش بوون تةواويان كرد‪ ،‬دةبواية بضن بؤ‬ ‫ناوةندي‪ .‬ئةوساكة ناوةندي لة كؤية نةبوو‪ ،‬لة‬ ‫مةكتةبةكةي ئ َيمة ذووريَك هةبوو ذووري‬ ‫كةشافةيان ث َيدةطوت‪ ،‬ئةوذوورة ضؤل كراو‬ ‫كرا بة يةكةم ثولي ناوةندي كؤية‪ ،‬بةمةش‬ ‫بؤ يةكةم جار ناوةندي لة كؤية كرايةوة‪.‬‬ ‫عةلي موزةفةر كو ِريَكي خانةقيني بوو‪ ،‬بةآلم‬ ‫لةبةر ئةوةي لة بةغدا ذيا بوو‪ ،‬وةك عةرةب‬ ‫وابوو كرا بة بة بة ِريَوةبةري ئةو ناوةنديية‪،‬‬ ‫هةروةها لة بيرمة جطة لة وانةي ث َيشوو‬ ‫نةسرةديني ئامؤزام‪ ،‬تؤفيقي مةال سديق‬ ‫بوون كة لة سةرةتايي بووين ئةواني دي لة‬ ‫ناوةندي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كةكؤن‪ :‬سالي ضةند ناوةندي لة كؤية‬ ‫كرايةوة؟‬ ‫َ‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬سالي‪1937‬بوو‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئةو كاتة هةر مةكتةبي ئوال‬ ‫هةبوو؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬مةكتةب َيكي ديكةش‬ ‫هةبوو بة ناوي (سانية) لة خانووي حةمة‬ ‫شيني ضايةضي بة قةآلت‪ ،‬كة خانووي‬ ‫طام َيشان ناسرا بوو‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬كاك مارف كو ِري حةمة شين‬ ‫وتاريَكي لة كةكؤن نووسيووة دةربارةي ئةو‬ ‫خانووة‪...‬‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬ئآ كةواتة قسةكةي من‬ ‫ِراست دةرضوو‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬خؤيَندكاري كضتان لةطةأل‬ ‫بوو؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬نةخ َير! بةآلم ث َيش من‪،‬‬ ‫ئةو كاتةي مامؤستا عبدالرحمن براي مةال‬ ‫سديق موديري مةكتةب ب��وو‪ ,‬نةجيبة‬ ‫خاني مةالي طةورة‪ ،‬كة يةكةم كض بووة لة‬ ‫مةكتةب لةطةأل كو ِران خويَندوويةتي‪ ،‬بة‬ ‫بيرمة مةالكان بة مةالي طةورةوة لة تةكية‬ ‫دادةنيشتن ِرةخنةيان لة مةالي طةورة‬ ‫دةطرت و دذايةتيشيان دةكرد‪ ،‬ضونكة كضي‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫ناردؤتة مةكتةب لةطةأل كو ِران بخويَنآ‪ٍ،‬‬ ‫ئةوان هةرضةند بة توندي نارةزايي خؤيان‬ ‫لةم بارةيةوة دةردةب ِري‪ ،‬بةآلم مةالي طةورة‬ ‫ثياويَكي عالم و عاقأل بوودةيطوت جياوازي‬ ‫نيية لة ن َيوان ن َيرو مآ‪ ،‬رؤذيَك دادآ كض‬ ‫و ذن دةبنة سةركردةو ل َيثرسراو‪ ،‬مةالي‬ ‫طةورة قةناعةت َيكي تةواوي بة خويَندني‬ ‫ذنان هةبوو‪.‬‬ ‫من منداأل بووم ئةو كاتة لة تةكية ئاوم‬ ‫دةط َي ِرا‪ ،‬كوثةيةك هةبوو لة سةر سآ‬ ‫ث َيضكة لة دار دروست كرابوو داريَكي هةبوو‬ ‫لةسةر كوثةكة ث ِري بوو لة جيقنةي ك َيشكة‪.‬‬ ‫جام َيكم ت َيهةلَدةداو ئاوم دةدانآ‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬تا ثؤلي ضةندت خويَندووة؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬من تا ثؤلي ث َينجي‬ ‫سةرةتاييم خويَندووة لةبةر باري ئابووري‬ ‫وازم ه َينا كةسم نةبوو يارمةتيم بدا‪ ،‬بؤية‬ ‫نةمدةتواني بخويَنم‪ ،‬مامؤستاي عةرةبي‬ ‫ئاطاداري كردم‪ ،‬كة يارمةتيم دةدا‪ ،‬بةآلم‬ ‫من ث َيم خؤش نةبوو‪ ،‬هةرضةند هةموو‬ ‫سالَ​َيك يةكةم دةبووم بةلَطةشم هةية‪ .‬لة‬ ‫سةري ساأل كة شةهادةيان داينةوة من‬ ‫و عبدالخالق حةويَزي ث َيكةوة لةسةر‬ ‫شةهادةكةمان نووسرا بوو ( ناجح االول)‬ ‫هةردووكمان يةكةم بووين‪ ،‬من خؤم لة‬ ‫عبدالخالق بة زيرةك تر دةزانآ ‪ ،‬لة هةمان‬ ‫كاتدا بة غةدريشم دةزاني‪ ،‬بؤية ضوومة الي‬ ‫بةريَوةبةر‪ ،‬كةضووم شةفيقاغاي حةويَزيي‬ ‫بوو‪ ،‬طوتم‪ :‬مامؤستا من لة عبدالخالق‬ ‫زيرةك ترم‪ ،‬دةبواية من يةكةم بووماية‪،‬‬ ‫ضونكة لةو زيرةكترم دةبواية يان ئةو يان‬ ‫من بووماية‪ ،‬يان لة بةر خاتري شةفيقاغاي‬ ‫ب��رادةرةت ئةويشت كردؤتة يةكةم‪ ،‬من‬ ‫قةناعةتم وابوو‪ ،‬شةفيقاغا ثآي طوتم‪ :‬ب ِرؤ‬ ‫دةرةوة ثيتؤأل‪ ،‬لةوة زياتر ضيديكةت دةوآ‬ ‫دة وةنيية يةكةم بووي‪ ،‬خؤ طةلَةطايي‬ ‫ناكةي‪ ،‬نةمدةزاني ثيتوأل ضيية‪ .‬بؤ تازيةي‬ ‫كو ِرةكةي ضووم بؤ الي عبدالخالق بؤ مالَةوة‬ ‫بة مةبةستي سةرةخؤشي‪ ،‬حةويَزييةكان‬ ‫و خةلَكي ديكةشي لـآ بوو‪ ،‬عبدالخالق‬ ‫طوتي‪ :‬من و جةنطي دةم َيكة برادةرين‪،‬‬ ‫هةرطيز ل َيكتر عادز نةبووين‪ ،‬منيش طوتم‪:‬‬ ‫با جاريَك من شكاتم ل َيكردي‪ ،‬كة ث َيكةوة‬ ‫يةكةم بووين‪ ،‬ئةو داني نا‪ ،‬كة من لةو‬ ‫زيرةك تر بووم لة مةكتةب‪.‬‬ ‫‪---‬‬‫ئةم ضاوث َيكةوتنة لة ئ َيوارةي رؤذي‬ ‫‪ 2009/9/5‬لة مالَي ش َيخ جةنطي ئةنجام‬ ‫دراوة‪.‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪11‬‬


‫لة بيروةريةكاني خواليَخؤشبوو‬ ‫مامؤستا عةبدولمةجيد شيَخ نوردةين جةلي زادة‬ ‫بةشي دووةم‬ ‫ئةم بيرةوةريانةي مامؤستا عةبدولمةجيد كاتي خؤي لة كوردستاني‬ ‫نوآ ضاثي دةرةوة هةنديَكي بآلوكراوةتةوة‪ ،‬لةبةر ئةوةي كةم كةس‬ ‫بواري خويَندنةوةي هةبووة‪ ،‬بؤية بة ضاكمان زاني سةر لةنوآ جاريَكي‬ ‫تر لة كةكؤن بآلوي بكةينةوة‪ ،‬لةطةأل ضةند ويَنةيةك ‪ ،‬كة لةطةأل‬ ‫بيروةريةكاندا بآلو نةكراوةتةوة‪ ،‬شاياني طوتنة كاك ث َيشةوا تالَةباني‬ ‫ث َيداضوونةوةي بؤ كردووة‪.‬‬ ‫ش َيخ مةعروفي هةلَةجة‪ ،‬كةسايةتيةكي زؤر بة ِريَزو خؤشةويست‬ ‫بوو‪ ،‬لة دةشتي هةول َير و دزةيياندا ناوي خؤي كردبووة» خاديمول‬ ‫فوقةرا» خواي طةورة بؤي ِريَكخستبوو يارمةتي هةذاران و ل َيقةوماوان‬ ‫بدات‪ .‬خةلَك َيكي زؤري شاري كؤية و دةوربةري روويان كردة طوندي‬ ‫« هةلَةجة» و ش َيخ مةعروف لة ِريَطاي خوا بة ِريَزةوة وةريدةطرتن و‬ ‫يارمةتي دةدان‪ .‬هةر كةسآ تواناي هاتوضؤي شاراني هةبوو بازرطانيي‬ ‫دةكرد‪ ،‬ئةوانةش تواناي هاتؤضؤيان نةبوو‪ ،‬زةوي ثآيان دةدا وتؤي بؤ‬ ‫دةكردن‪ .‬ش َيخ مةعروف بةو كارة جوام َيرييةي دلَسؤزييةكي زؤري‬ ‫بؤ كورد و ئايني ثيرؤزي ئيسالم نواند و خةلَك َيكي زؤري لة برس َيتي‬

‫و ب َيدةرةتاني ِرزطار كرد‪ ،‬خوا ثاداشتي ضاكةكةي بداتةوةو هةزار‬ ‫رةحمةت لة طؤ ِري ب َيت‪ ،‬كة هةردةم دةستي بؤ هةذاران و ل َيقةوماوان‬ ‫كراوة بوو‪ .‬لةو كةسانةي لة كؤيةوة ضووبوونة هةلَةجة‪ ،‬حاجي مستةفاي‬ ‫مسكي ِرةبةن بوو‪ ،‬ش َيخ مةعروف زؤر ِريَزي ل َيطرتبوو‪ ،‬خانووي بؤ درةست‬ ‫كردبوو‪ .‬حاجي مستةفاش كوتاأل و شمةكي دةك ِري و دةفرؤشتةوةو بةم‬ ‫بازرطانيية طوزةراني خؤي و ماأل و مندالَي دابين دةكرد‪ .‬جاريَكيان‬ ‫حاجي مستةفا لة ريَطاي هةلَةجةو ئاخو ِرةوة كوتاأل دةه َين َيتة كؤية ‪،‬‬ ‫ضونكة دراوسآ و دؤستي نزيكي مالَي ئ َيمة بوو‪ ،‬بارةكةي دةه َين َيتة‬ ‫مالَي ئ َيمةدواي ئةوةي لةطةأل خاوةن طويَدريَذةكة بارةكة دادةطرن‬ ‫طويَدريَذةكة دةبةنة هةيوانآ‪ ،‬لةو كاتةدا طويَدريَذةكة دةردةثة ِريَتة‬ ‫دةرةوة‪ ،‬خاوةنةكةي دةكةويَتة طة ِران بة دواييدا‪ ،‬بةآلم نايدؤزيَتةوة‪ ،‬تا‬ ‫منداأل ثآي دةلَ​َين ‪ :‬فةقير طويَدريَذةكةيان بردة سةرباني قةيسةري‬ ‫نوآ‪ .‬كاتآ خاوةنةكةي دةطاتة سةرباني قةيسةري‪ ،‬دةبينآ هةذاران‬ ‫زطي طويَدريَذةكةيان هةلَد ِريوة و هةر يةكة ثارضة طؤشت َيكي لـآ‬ ‫دةكاتةوة‪ ،‬بةآلم طويَدريَذةكة هةر زيندووةو دةجول َيتةوة‪ .‬ئيتر بؤ بةياني‬ ‫خاوةني طويَدريَذةكة بةدةستي بة تالَي و نا ئوم َيدي دةطة ِريَتةوة‬ ‫هةلَةجة‪.‬‬

‫لة ِراستةوة‪ /‬راوةستاوةكان‪ :‬مةسعود حمةمةد‪ ،‬شيَخ جةالل شيَخ تاهري‪ ،‬شيَخ سةعيد بةرزجني‪ ،‬عةبدوملةجيد نورةدين جةلي زادة‪ ،‬مةال فةتاح مةال‬ ‫عيززةت جةلي زادة‪ ،‬شيَخ فاتيح شيَخ سةدرةدين‪.‬‬ ‫دانيشتووةكان‪ :‬نةناسراو‪ ،‬نةناسراو‪ ،‬شيَخ جةبار بةرزجني‬ ‫‪12‬‬


‫هةر ئةو ِرؤذة يةكآ لة دزان دةبينى ئةو بارة ديَتة مالَي ئ َيمة‪ ،‬شةو‬ ‫بؤ دزيني خؤي دةكات بة مالَي ئ َيمةدا‪ .‬باوكم و دايكم لة ذوورةوة‬ ‫نووستبوون‪ ،‬ئةو كاتةش هةر منيان هةبوو‪ .‬كاتآ دايكم طوآي‬ ‫لةدةنطي تةثةي دزةكة دةبآ‪ ،‬كاتآ دةرطا دةطةنةوة دةبينن دزةكة‬ ‫هةموو بارةكةي كردؤتةوةو ئةوةي بة نرخة كردوويةتي بة شاني‬ ‫خؤيَدا‪ .‬باوكم ِرادةكات دةرطاي حةوشةي ل َيبطريَت‪ ،‬بةآلم دزةكة‬ ‫ث َيشتر تةطبيري خؤي كردبوو‪ ،‬دةرطاي حةوشةي لةسةر ثشت بة‬ ‫كراوةيي بةج َيه َيشتبوو‪ ،‬باوكم دةمانضةكةي دةرديَنآ و لةسةر سةري‬ ‫لآَ‬ ‫دزةكةي دادةنآو دة ‪ :‬كؤلَةكةت ف ِريَدة‪ ،‬دةنا دةتكوذم لةو كاتةشدا‬ ‫هاوار دةكات ‪ :‬ثورزا توخوا مةيكوذة خاوةن مندالَة ئيدي دزةكة لة‬ ‫ترسان كؤلَةكة ف � ِرآدةداو ِرادةك��ات‪ .‬شاياني باسة دةمانضةكةش‬ ‫فيشةكي ت َيدا عاسآ ببووتةقةي نةدةكرد! باوكم بة خشةخش بارةكة‬ ‫دةه َين َيتة هةيوان و دةرطاي حةوشةي لةسةر دادةخات‪ ،‬بؤ بةياني‬ ‫حاجي مستةفا ديَت و دةيةوآ بزانآ ضي ديارنيية‪ .‬دواي ئةوةي لة‬ ‫لآَ‬ ‫ذماردني دةب َيتةوة دة ياش َيخ دةستةس ِرةكةم ديار نيية ئةوي سؤر‪،‬‬ ‫لآَ‬ ‫باوكيشم دة ‪ :‬ئةو هةموو ئةزيةتةم بيني و‬ ‫تةنها دةستةس ِريَك ديار نيية‪ ،‬ئةويش‬ ‫مةجيدي كو ِرم بردوويةتي و نةيزانيووة‬ ‫هي تؤية‪ ،‬ئةوةش دةستةس ِرةكةت‪.‬‬ ‫س��الَ��ي ‪ 1918‬دواي ئ��ةوةي‬ ‫ئينطليزةكان دةستيان بةسةر شاري‬ ‫كةركوكدا ط��رت ِرووي���ان كردة‬ ‫ذوورووي وآلت و بةرةو كؤية هاتن‪،‬‬ ‫حةمةئاغاي طةورة ‪ ،‬كة زؤر لة زولَم‬ ‫و زؤري عوسمانييةكان ب َيزار بوو‪،‬‬ ‫ث َيشوازي لةئينطليزةكان كرد‪ ،‬من‬ ‫و عةبدولموقتةديري ئامؤزام و كاك‬ ‫عةبدولفةتاحي مام عيزةت ضووينة‬ ‫سةرباني مالَي عةبدوالئاغاي‬ ‫حةويَزي ‪ ،‬كة هؤدةي ديوةخاني‬ ‫لة سةر تاقي كؤآلنةكةي تةنيشت‬ ‫مالَيان دروستكردبوو‪ .‬لةويَوة‬ ‫بينيمان حاكمي ئينطليزو‬ ‫حةمةئاغا‪ ،‬كة ثيريَكي ِريش‬ ‫سثي بوو‪ ،‬لة دةركي «طةرووي‬ ‫سؤركآ» هاتنة ناو شاري كؤيةو‬ ‫بةرةو سةراي حكومةت ِرؤيشتن‪ ،‬لة دواشيانةوة خةلَك َيكي زؤر‬ ‫دة ِرؤيشت‪ ،‬ثياويَكي عةوآلئاغاي حةويَزي تفةنط َيكي حزسكةي ث َيبوو‬ ‫مةقةنةزمةي بادةداو تةقةي ث َيدةكرد‪ ،‬ئ َيمةش وة ِرز بووين و طوتمان‪:‬‬ ‫ئةدي لؤ بة حاكمي سياسييةوة نان َيى؟ طوتي‪ :‬توخوا بة تةما نين بة‬ ‫كوشتم دةن! ئ َيمةش لة وةآلمدا ث َيمان طوتةوة‪ :‬ئةدي ئةو تةقةتةقةت‬ ‫لة ضيية‪ ،‬دةف ِريَيدة!‪ .‬حاكمي سياسي دواي ئةوةي هاتة ناو شار ضووة‬ ‫سةراي حكومةت و ج َيطةي قايمقام و دةستبةجآ ئيدارةي ناوشاري‬ ‫دامةزراند‪ ،‬حةمةئاغاي ط��ةورةي كردة قايمقام و جةميل ئاغاي‬ ‫حةويَزي بووة ج َيطري قايمقام‪ ،‬مةال ئةحمةدي سمايل ئاغا بووة‬ ‫حاكمي سولَح‪ ،‬عةبدولَال ئاغاي حةويَزي بووة بة ِريَوةبةري ناحيةي‬ ‫تةقتةق‪ ،‬عةبدولفةتاح ئاغاي حةويَزي بووة سةرؤكي شارةواني و مةال‬ ‫حةويَزاغاي غةفوري بووة مةئموري مةركةزي ثؤليس‪ .‬ئينطليزةكان ئةو‬ ‫قوتابخانةيةي لة سةردةمي سل َيمان نةزيف بةطدا دروستكرابوو و لةبةر‬

‫شة ِر كةلَكي لـآ وةرنةطيرابوو كردة بة فةقيرخانة‪ ،‬ئةو هةموو طةنم‬ ‫و جؤ و دانةويَلَةي عوسمانييةكان بة ناوي يارمةتي سوثاوة بة زؤر لة‬ ‫خةلَكيان ستاندبوو لة دائيرةي» رةذي» كؤيان كردبؤوة و عةمباريان‬ ‫كردبوو‪ ،‬بةسةر خةلَكياندا دابةشكردو بةمجؤرة خؤراكيان بؤ خةلَك‬ ‫دابين كردو لة ئةنجامدا شاري كؤية جاريَكي دي بوذايةوة‪ .‬ئةم بارة‬ ‫تا سالَي ‪ 1919‬هةر بةردةوام بوو ‪ ،‬سةرةتاي سالَي‪ 1920‬جاريَكي دي‬ ‫بينايةكة كرايةوة قوتابخانة بة ناوي « مةكتةبي تةعالي كؤيستجاق»‪ .‬مةال‬ ‫ِرةسولي ب َيتووشي بووة بة ِريَوةبةري قوتابخانةو مةال ئةسعةد و عاكيف‬ ‫ئةفةندي بوونة مامؤستاي قوتابخانةكة‪،‬ثاش كؤضي دوايي مةال ِرةسولي‬ ‫ب َيتووشي مةال عةبدول ِرةحمان شة ِرةف‪ ،‬كة ئيجازةي لة مةالي طةورة‬ ‫وةرطرتبوو دوواييش لة خانةي مامؤستاياني سةرةتايي خؤيَندبووي‬ ‫كرا بة بة ِريَوةبةري قوتابخانةكة و ضةند مامؤستايةكي دييش بؤ وانة‬ ‫طوتنةوة دانران‪ .‬لةوانة» غةرفوري كة ث َييان دةطوت ناميق ئةفةندي‪،‬‬ ‫خةلَكي شارؤضكةي عةنكاوة بوو‪ ،‬ش َيخ نورةديني جةليزادة و مةال حةويَز‬ ‫سالَحي قوض ئاغا»‪ .‬كة ئينطليزةكان هاتنة كؤية من و عةبدولموقتةديري‬ ‫ئامؤزام و عةبدولفةتاحي مةال عيزةت‬ ‫و نافيعي مةال سةبوح و مةال خشت‬ ‫و سةيد حةسةني ش َيخ مح َيدين‬ ‫بةرزنجي و عةلي حاجي تؤفيق‬ ‫لة سوختةخانةي مةال حةبيبي‬ ‫شةمامآ‪ ،‬كة لة نزيك مالَي‬ ‫خؤمان بوو دةمانخويَند و دوايي‬ ‫ضووينة سوختةخانةي مةال‬ ‫ئةسعةد ئةمين‪ ،‬لةو ماوةيةدا‬ ‫ضةند جزوويةكي قورئان و‬ ‫كت َيبي ئةحمةدي « ش َيخ‬ ‫مةعرووفي نؤدي» مان خويَند‪.‬‬ ‫سالَي ‪ 1921‬كاتآ مةكتةب‬ ‫كرايةوة‪ ،‬ئ َيمة زؤرمان ث َيناخؤش‬ ‫بوو ‪ ،‬ضونكة دةيانطوت بة زؤر‬ ‫دةتانن َيرنة مةكتةب‪ .‬هةريةكةمان‬ ‫بة نياز بوو خؤي بشاريَتةوة‪.‬‬ ‫يةك َيك دةيطوت لة كةندووي‬ ‫مالَمان خؤم دةشارمةوة‪ ،‬يةك َيكي‬ ‫دي دةيطوت دةضمة عةمبارةوة‪،‬‬ ‫بة كورتي هةريةكةمان شويَن َيكي‬ ‫بؤ خؤي دياري كردبوو‪ ،‬بةآلم ِرؤذي‬ ‫‪ 1921/9/21‬هةمومان خؤمان لة قوتابخانةي تةعالي كويسنجاق‬ ‫بينيةوةو دةستمان بة خويَندن كرد‪ .‬سةرةتا نزيكةي ‪ 30‬قوتابي بووين‬ ‫‪ ،‬بةآلم ووردة وردة ذمارةمان زيادي كرد و ئةوانةي لة سوختةخانة بوون‬ ‫دةهاتنة مةكتةب‪ ،‬لةو سالَةدا دوو مامؤستاي كةركوكي بؤ قوتابخانةكةمان‬ ‫طويَزرانةوة‪ ،‬وانةكانيان بة توركي دةطوتةوةو خويَندنةوةي ( قرائةت)ي‬ ‫توركيان لةطةأل خؤيان ه َينابوو ث َييان دةطوتين‪ ،‬لةبةر ئةوةي وانةكان‬ ‫بة توركي بوون ئ َيمة هيضيان لـآ ت َينةدةطةيشتين‪ ،‬ضةند رستةيةكي‬ ‫ئةو كاتةم لة بير ماوة‪ (:‬ضوضوقلرم أرتسن الفباية ‪ ،‬يواش يواش بازياري‬ ‫اوقيور ‪ ،‬سننز شمدي قرائة كتبابندة ‪ ،‬طويزل حكايتلر وار در)‪ ..‬ئةو دوو‬ ‫مامؤستاية‪ ،‬كة ناويان شةوقي ئةفةندي و سةيد قادر ئةفةندي بوو سالَي‬ ‫‪ 1922‬دواي ئةوةي خويَندن بة توركي هةلَطيرا‪ ،‬طة ِرانةوة كةركوك‪.‬‬ ‫ماويةتي‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪13‬‬


‫ياديَكى تايبةت بؤهونةرمةندى كؤضكردوو ئازاد قادر‬ ‫ثشتيوان كاكل عبداهلل‬ ‫هيَندة مةست و سةرخؤشم بةم ضـاوانة‬ ‫هيَزم ني ية كةوتووم لة مـةيخـــانــة‬ ‫شي‬ ‫ئاخ‬ ‫بؤكةسى دةستم بطر َ‬ ‫ي و رِام كيَ َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ هةوارى كؤنى ئةم شـؤ خـة جـوانـة‬ ‫هونةرمةند( ئازاد قادر حمد ) سالَى‬ ‫‪ 1949‬لة شارى كؤية لة طة ِرةكى بايز‬ ‫ئاغا ضاوى طةشى بة دونيا هةلَ​َيناوة‪،‬‬ ‫لةقؤناغةكانى خويَندندا تاكو دووى ناوةندى‬ ‫ب ِريووة لة قوتابخانةى قادرية لةكؤية‪،‬ثاشان‬ ‫خولياى هونةر دةب َيت و ف َيرى ئاميرى‬ ‫شمشال دةب َيت‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫لةثال هونةرى‬ ‫ئؤكؤ ِرديون و‬ ‫مؤسيقادا ت َيكةآلوى هونةرى شانؤ دةب َيت لة‬ ‫سالَى ‪ 1972‬لة دوو بةرهةمى تةلةفزيؤنى‬ ‫ب��ةش��دارى دةك��ات كة دةورى ئافرةت‬ ‫َ‬ ‫وةردةطرى لة تيثة ميلليةكانى كؤية‪،‬ثاشان‬ ‫خوا ل َيخؤشبوو ( شةغب) كة دةكاتة حيصام‬ ‫الدين تةيب‪ ،‬لة كارطةى ثوختة كردنى توتن‬ ‫َنى و وةك فةرمانبةر لةم‬ ‫لة كؤية دايدةمةزري َ‬ ‫كارطةية كاردةكات ‪ ،‬هونةرمةند ئازاد قادر‬ ‫خاوةنى ضةندين هؤنراوةو ئاوزى خؤيةتى‪،‬‬ ‫هةروةها لةذيانى هاوسةرى دا خاوةن خ َيزان‬ ‫بووةو كض و كو ِريَكى هةية بةناوى ( ئةذين‬ ‫و نةوذين) بةداخةوة هونةرمةند ئازاد قادر‬ ‫لة بةروارى ‪َ 2006/8/14‬‬ ‫مال ئاوايى ل َيكردين‬ ‫ودونياى ئاوزاز و هؤنراوة ث ِراوث ِر مةيةكانى‬ ‫ج َيه َيشت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫نامةوى باس لةو‬ ‫خويَنةرى بة ِريَز من‬ ‫خزمةتة بكةم كة خ َيزان َيك خزمةت َيكى‬ ‫زؤريان بةهونةرى كوردى كردوة هةروةك‬ ‫كاكة مةم و فريادى براى هونةرمةند ئازار‬ ‫قادر ث َيشكةشى دونياى ئةدةب و هونةريان‬ ‫َ‬ ‫دةمةوى ضةند يادطارييةك‬ ‫كردوة‪ ،‬من‬ ‫َ‬ ‫وةك خؤى كةلةطةل كاك ئازاد قادر هةم‬ ‫بووة بةئ َيوةى بة ِريَزى ئاشنا بكةم‪ ،‬ضونكة‬ ‫من بةحوكمى ئ��ةوةى مالَمان جيرانى‬ ‫هونةرمةند ئازادقادر بووة زؤر يادطاريمان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل يةك هةبووة ‪ ،‬وةهونةرمةند ئازاد‬ ‫َ‬ ‫قادر ف َيرى ئام َيرى شمشالى كردم‪ ،‬وة ئ َيمة‬ ‫ماوةى(‪َ )20‬‬ ‫سال هاو ِر َي و جيرانى يةكتر‬ ‫بووين‪ ،‬منيش وةك وةفادرييةك ضةند‬ ‫هؤنراوةيةكى كاك ئازاد قادر بالَو دةكةمةوة‬ ‫َ‬ ‫بؤداناون‪،‬لةطةل ئةو ِروداو‬ ‫كةخؤى ئاوازى‬ ‫بةسةرهاتانةى كةبونةتةهةويَنى دانانى‬ ‫هؤنراوةكة بةيادطارييةوة بؤتان باس دةكةم‬ ‫‪ ،‬ئةمانةى خوارةوة ضةند ِروداو بةسةرهاتى‬ ‫ئةو هونةرمةندية كة هؤنراوةى بؤيان داناوة‪..‬‬ ‫‪14‬‬

‫بي شةراب من ناتوانم )‬ ‫( َ‬ ‫لةسالَى ‪ 1987‬كاك ئازاد قادر نةخؤش‬ ‫كةوت من ماوةى ضوار ِرؤذ لةنةخؤشخانةى‬ ‫كؤية الى بووم سةرةتاى بةهار بوو مانطى ‪3‬‬ ‫نابى‬ ‫ثي ووت َ‬ ‫بوو ‪ .‬ئ َيوارةيةكيان دكتؤر هات َ‬ ‫مةي بخؤيةوة دةنا دةمرى كةبةتت ِرزيووة‬ ‫تاقيكردنةوةكان واى دةسةلم َينن‪ ،‬كاك‬ ‫ئازاد قادر ئةوكات هيض قسةيةكى نةكرد‬ ‫بةرامبةر بةدكتؤر كاتذم َير ‪2‬ى شةو بوو من‬ ‫بةئاطاهاتم ديار بوو كاك ئازاد هؤنراوةى‬ ‫دةنوسى‪ ،‬منيش خةوتمةوة‪ ،‬ل َيم نةثرسي‬ ‫ضى دةنوسي بةم شةوة‪ ،‬بؤ بةيانى دكتؤر‬ ‫هات بؤالى كاك ئازاد قادر‪ ،‬ث َيش ئةوةى‬ ‫دكتؤر قسةبكات كاك ئازاد ئةو كاغةزةى‬

‫ك��ةس��ي��ش ن���ةك���ةوت���ة ف��ري��ام‬ ‫ئةمةسكاالَكةىمنةبؤدكتؤرىضاالكم‬ ‫ي���اب���ةه���ار ي��اش��يَ��ت��ى ي��اخ��ود‬ ‫رِاك������ش������اوى ذيَ���رخ���اك���م‬ ‫كاك ئازاد هؤنراوةكةى خويَندةوة‪ ،‬دكتؤر‬ ‫ث َيى ووت ‪ :‬زؤر نةخؤشم بينيوة لةمردن‬ ‫دةترسي ‪ ،‬بةالَم تؤ لةالم سةيرة مةشروبت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةخؤت خؤشتر دةوى خوا هيدايةتت‬ ‫بدات‪ ،‬ئةو ِرؤذة كاتذم َير ‪ 4‬لةنةخؤشخانة‬ ‫دةرضووين كاك ئازادم بردةوة مالَى خؤيان‬ ‫لةسةر دواى َ‬ ‫خؤى‪.‬‬ ‫( من كة مةى خؤرم )‬ ‫ِرؤذيَكيان سةردانى كاك ئازادم كرد‬ ‫لةمالَى خؤيان بةتةنيا بوو ثاش بةخ َير‬

‫لة ِراستةوة‪ :‬ثشتيوان كاكل‪ ،‬ئازادقادر‪ ،‬امحدهاشم‪ ،‬ناسرى ِرةزازى‪ ،‬هؤمشةندزاهري‪/‬دوكان‪2004-‬‬ ‫بةدةستةوة طرت كةشةوهؤنراوةكةى دانابوو‬ ‫بؤدكتؤرى خويَندةوةو ووتى ‪ :‬دكتؤرطيان‬ ‫تؤث َيم دةلَ​َيى مةى بخؤيةوة دةمرى منيش‬ ‫ئةم هؤنراوةيةم بؤداناوى ‪ ،‬دكتؤريش ووتى‬ ‫فةرموو بؤم بخويَنةوة‪ ،‬كاك ئازاد بةدةنط َيكى‬ ‫خؤش ئةم هؤنراوةيةى خويَندةوةو ووتى‪:‬‬ ‫بي شةرِاب من ناتوانم‬ ‫َ‬ ‫ب����ي ش������ةراب م���ن ن��ات��وان��م‬ ‫َ‬ ‫ب���م���ك���وذن زؤرم ل���يَ���دةن‬ ‫ب������ةداروب������ةرد ي��اب��ةط��ول��ل��ة‬ ‫���ي دةن‬ ‫ي����اذةه����رى م����ارم ث� َ‬ ‫ب��ي ت��وو دك��ت��ؤر ئ��ةوب��ةه��ارةى‬ ‫َ‬ ‫���ي م��ةي��م ك����ةى ه��ةت��اس��ةر‬ ‫ب� َ‬ ‫ث���يَ���م خ���ؤش���ة ش��يَ��ت��يَ��ك��ى‬ ‫واب����م ن���ةزان���م ضيية ك��ةس��ةر‬ ‫ئ���ةط���ةره���ات���وو ث��يَ��ك��ةن��ي��م‬ ‫ت����ورِةب����وو ي���اخ���ود ط��ري��ام‬ ‫ب���ؤخ���ؤم ن���ةزان���م ب��ؤض��ى ي��ةو‬

‫هاتنم‪ ،‬كاك ئازاد دلَى ث ِربوو‪ ،‬تو ِرةديار‬ ‫بوو منيش طوتم كاك ئازاد توو ِرة ديارى‬ ‫خؤ هيض ِرووى نةداوة؟! لةوالَم دا ووتى‬ ‫كاكة ثشتيوان ئةم خةلَكةزؤرسةيرة هةتة‬ ‫حةسوديت ث َيدةبةن نيتة قةشمةريت‬ ‫ث َيدةكةن‪ ،‬دةخؤيةوة لؤمةت دةكةن ب ِروابكة‬ ‫َ‬ ‫دةطرى دةلَ َى بؤ مةى‬ ‫ِرؤذى ‪ 100‬كةس ملم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةكرى جوابى خةلك‬ ‫دةخؤيتةوة‪ ،‬هةرث َيم‬ ‫ئي باشة مةى دةخؤمةوة زةرةرم‬ ‫بدةمةوة َ‬ ‫لةكةس داوة‪ ،‬كةسم ئازارداوة‪ ،‬مالَى كةسم‬ ‫خواردووة‪ ،‬كاكة ثشتيوان خةلَك لةخؤيةوة‬ ‫قسةدةكات كةس لةئازارى كةس ناطات‪،‬‬ ‫نازانى من لةناخى دلَةوة ئازارم‬ ‫خةلَك‬ ‫َ‬ ‫هةية بؤية ثةنا بؤمةى دةبةم هةربؤيةش‬ ‫تي‬ ‫ئةم هؤنراوةيةم نوسيووة تاخةلَك ل َيم َ‬ ‫بطات‪ ،‬ئةمةش دةقى هؤنراوةكةية كةبؤى‬ ‫خويَندمةوة ووتى‪:‬‬


‫( من كةمةى خؤرم )‬ ‫م������ن ك������ةم������ةى خ������ؤرم‬ ‫ه���ةم���ووك���ؤي���ة رِةخ���ن���ة ط��رن‬ ‫ب��ى بةشوشةى‬ ‫ط��ةرل��ةدةس��ت��ي��ان َ‬ ‫م����ةى س��ي��ن��ةم ه���ةلَ���ئ���ةدرِن‬ ‫ض���ون���ك���ة ن�����ازان�����ن دلَ�����م‬ ‫س���وت���اوة دةردم ك�����اري ية‬ ‫م���ن ك���ةث���اريَ���زى دلَ����ى خ��ؤم‬ ‫ك�����ةم ئ�������ةوان ب���ؤرِيَ���ط���رن‬ ‫ج���اك���ةواي���ة م���ةرج���ة ث��ةي��م��ان��ة‬ ‫ك���ةه���ةرط���ي���ز ك�����ؤ َل ن����ةدةم‬ ‫ت���اك���و ث���ةن���ج���ةم ه���يَ���زى تيا‬ ‫���ى ث���ي���الَ���ة ب����ةرن����ةدةم‬ ‫م����اب� َ‬ ‫ى‬ ‫�ى ش���ةرِاب ق��ةد نةضمة خ��وار َ‬ ‫ب� َ‬ ‫ب���ؤ رِةزى ئ���ؤم���ةرخ���وض���ان‬ ‫��ى ويستى برينداركا‬ ‫ه��ةرط��ولَ َ‬ ‫دلَ��������م رِيَ�����ط�����ةى ن�����ةدةم‬ ‫ي����ار ل��ةج��ي��ات��ى س�����ازو ئ����اواز‬ ‫ى‬ ‫دةس����ت و ت��ةس��ب��ي��ح��ى دةو َ‬ ‫ي���ا ل��ةج��ي��ات��ى م����ةى و ئ����اواز‬ ‫ى‬ ‫دةف�����ى دةرويَ�����ش�����ى ش����ةو َ‬ ‫��ى ض ك��ارى‬ ‫ث���ول ل��ةس��ةرث��ول ب� َ‬ ‫ث��يَ��ك ل���ةس���ةر ث��يَ��ك��ى ه��ةي��ة‬ ‫ب��ي شكة درِك��ي��ش ب��ةب��االَ ثيَى‬ ‫َ‬ ‫ى‬ ‫خ���ؤش���ة س�����ةرط�����و َل ك�����ةو َ‬ ‫ك��ةك��اك ئ���ازاد ل��ةخ��ويَ��ن��دن��ةوةى‬ ‫هؤنراوةكةبوويةوة من لةكاك ئازاد ثرسيم‬ ‫بى) ماناى ضى ية؟ كاك‬ ‫(ثول لةسةر ثول َ‬ ‫ئازاد ووتى مةبةستم ئةو كةسانةية كةثارة‬ ‫لةسةر يةك دادةن َين و هيوايةتيانة بةآلم‬ ‫من هيوايةتم مةشروبة ‪ ،‬هةروةها ووتيشى‬ ‫هةركةسة ئازادة ض هيوايةتةكى هةية بؤضى‬ ‫خةلَك بةيةكتريةوة ماندوو ب َيت منيش ئةو‬ ‫ِرؤذة لةكاك ئازاد طةيشتم كةدلَى ِرةنجابوو‬ ‫لةخةلَك‪.‬‬ ‫( هيَندة مةست و سةرخؤشم بةم ضاوانة)‬ ‫ئةم هؤنراوةية وةك لة زارى خؤى َ‬ ‫طوى‬ ‫بيستى بووم كاك ئازاد طوتى ئةم هؤنراوةيةم‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كض َيك‬ ‫بؤ دان��اوة؟ ضةند سالَيك‬ ‫يةكترمان خؤش دةويست ثةيمانمان بةيةكدا‬ ‫جى ذوان و‬ ‫بوو بؤ يةكتربين ‪ ،‬زؤر يادطارى و َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل يةك هةبوو ‪ .‬زؤرمان‬ ‫كؤنة هةوارمان‬ ‫يةكتر خؤشدةويست‪ ،‬زؤر حةزى لة دةنطى‬ ‫شمشالَةكةم بوو كة شةوان دوور بةدوورى‬ ‫لى ئةدا‪ ،‬بةآلم بةداخةوة‬ ‫مالَيان شمشالَم َ‬ ‫َ‬ ‫كة ئةو كضة بؤم نةبوو بةنا بةدلى بة شوياندا‪،‬‬ ‫منيش ِرؤذى شوكردن و ئاهةنط ط َي ِران‬ ‫لةداخان زؤرم مةى خواردةوة زؤر مةست بووم‬ ‫ناضار بؤ بةيسانى ئةم هؤنراوةيةم بؤ نوسى‬ ‫و ئاوازم بؤ دانا بؤ هؤنراوةكةم تا ِرؤذيَك لة‬ ‫ِرؤذان َ‬ ‫طوى بيستى ئةم ئاواز و هؤنراوةية ب َيت‬ ‫و بزان َيت بؤ ئةو دانراوة لة هؤنراوةو ئاواز زياتر‬ ‫هيض دةسةآلتى ترم نةبووة ‪ ،‬وة كاك ئازاد‬

‫لة دريَذةى قسةكانيدا ووتى تا ئةو ِرؤذةى‬ ‫دةمرم هةرطيز ئةو خؤشةويستية لةياد ناكةم‬ ‫ضونكة يةكةم خؤشةويستم بووة لة كاتى‬ ‫طةنجيم ‪ ..‬ئةمةش دةقى هؤنراوةكةية‪:‬‬ ‫هيَندة مةست و سةرخؤشم‬ ‫هيَندة مةست و سةرخؤشم بةو ضاوانة‬ ‫هيَزم نى ية كةوتووم لة مةيخانة‬ ‫شى‬ ‫ئاخ بؤ‬ ‫كةسى دةستم بطر َ‬ ‫ى و رِامكيَ َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ ه��ةوارى كؤنى ئةم شؤخة جوانة‬ ‫دةنطى عود و كةمان و سؤزى ناية‬ ‫كوانى بؤ دةنطى ناية‬ ‫وةك ج��اران‬ ‫َ‬ ‫بي دةنطة و خؤم بي هؤشم‬ ‫شمشالَةكةم َ‬ ‫ى بؤمان دةكا الى الية‬ ‫تاكو خؤى د َ‬ ‫ت َيبينى ‪ :‬ئةم هؤنراوةية لة سالَى ‪1988‬‬ ‫– لةسةر ِرةزامةندى كاك ئازاد قادر من‬ ‫داومة بة هونةرمةند محمد عزيز كردويةتى‬ ‫بة طؤرانى و بآلوبؤتةوة‪.‬‬ ‫* ئةى كضى مةى فرؤشم *‬ ‫ئةو هؤنراوةية كاك ئ��ازاد ضؤنى بؤ‬ ‫باسكردووم منيش بة هةمان ش َيوة بؤتان‬ ‫باس دةكةم ‪ ،‬كاك ئازاد ووتى ِرؤذيَكيان‬ ‫مةشرووب كةمبوو بة دةست نةدةكةوت‬ ‫ِرةمةزان بوو نادى و با ِر لة كؤية بةم ش َيوة‬ ‫بى مةشروب نةمدةتوانى‪،‬‬ ‫نةبوو ‪ ،‬منيش بة َ‬ ‫َ‬ ‫ثى‬ ‫خؤش بةختانة مالة مةسحةكيان َ‬ ‫ووتم وتيان ئةوان لة مالَةوة مةشروب‬ ‫دةفرؤشن ‪ ،‬منيش بة ثةلة ِرؤيشتم بؤ ئةو‬ ‫كاتى لة دةرطام دا كض َيك‬ ‫مالَة مةسيحة‪َ ،‬‬ ‫لى كردمةوة ‪ ،‬ووتى فةرموو‬ ‫دةرطاكةى َ‬ ‫كاكة ضيت َ‬ ‫ئةوى منيش ووتم مةشروبم‬ ‫َ‬ ‫دةوى ‪ ،‬ئةويش ووتى بةخوا مةشروبةكةمان‬ ‫َ‬ ‫سى ِرؤذى‬ ‫دوو‬ ‫نةبويتى‬ ‫جارى‬ ‫ماويةتى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ماوة ‪ ،‬منيش بة كضةكةم ووت هةرضؤن َيك‬ ‫بى من ث َيى ِرازيم ثا ِرامةوة لةبةر كضةكة‬ ‫َ‬ ‫دام��ى ‪ ،‬لة‬ ‫ئةويش بايى ‪ 25‬فلسى‬ ‫َ‬ ‫خؤشيان خ َيرا ضووم بؤ طةرموك و كانيلة‬ ‫كاتى كة ضووم بؤ طةرموك و‬ ‫بيخؤمةوة‪َ ،‬‬ ‫كانيلة خواردمةوة لة هةموو ِرؤذيَك زياتر‬ ‫سةرخؤش بووم ئةوةم دةهاتةوة ياد كة‬ ‫كضةكة وتى مةش ِروباتةكةمان ماويةتى‬ ‫َ‬ ‫ثى نةطةيووة لة كوثةداية ‪ ،‬بةآلم من‬ ‫جارى َ‬ ‫ئةو ِرؤذة زؤر سةرخؤش و َ‬ ‫دل خؤشبووم‬ ‫بؤية ئةم هؤنراوةيةم بؤ ئةو كضة دانا ئةمة‬ ‫دةقةكةيةتى‪:‬‬ ‫ئ����ةى ك��ض��ى م����ةى ف��رؤش��م‬ ‫ئ����ةى ك��ض��ى م����ةى ف��رؤش��م‬ ‫الب���������ةرى ب����ي����رو ه���ؤش���م‬ ‫ب���ةو ث��ي��الَ��ةى دةس��ت��ى ت��ؤب��وو‬ ‫��رؤك���ة زؤر س��ةرخ��ؤش��م‬ ‫ئ���ةم� ِ‬ ‫ى ل����ةم ك��ات��ة‬ ‫ه���ةم���وو رِؤذ َ‬ ‫ك���ة دلَ�����م ث���ةس���ت و م��ات��ة‬ ‫ث����ي����الَ����ةي����ةك����م خ���ةآلت���ة‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫ل�����ةم ت����الَ����ةى ك����ة ل���ةالت���ة‬ ‫ت���اك���ة ط����ولَ����ى خ���ويَ���ن���اوى‬ ‫دذى ف���ةل���ةك وةس���ت���اوى‬ ‫ق���ةلَ���غ���ان���يَ���ك���ى ل����ةب����اوى‬ ‫ى ك���ةوت���م���ة داوى‬ ‫ب����ةج����ار َ‬ ‫ئ����ةى ك��ض��ى م����ةى ف��رؤش��م‬ ‫الب�������ةرى ب���ي���ر و ه���ؤش���م ‪.‬‬ ‫خويَنةرانى طؤظارى كةكؤن‪....‬زؤرن‬ ‫ئةو كةسانةى كة مرؤظ لة ناخيان ناطات‬ ‫بي بةزةيانة حكوم دةدات‪ ،‬ديارة‬ ‫خةلَك َ‬ ‫نى‬ ‫طوومان لةوة دانية كض َيك خؤى دةسوت َي َ‬ ‫َ‬ ‫كوذى ‪،‬كةس َيك ش َيت‬ ‫‪،‬طةنجيك خؤى دة‬ ‫نى ‪،‬‬ ‫ي‬ ‫نةه‬ ‫ذن‬ ‫دةدات‬ ‫ٍيار‬ ‫ئةبى ‪ ،‬مرؤظيك بر‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫ئةمانة هةمووى ثةيوةنيان بة تاكة كةسةوة‬ ‫ثى ى‬ ‫هةية‪ ،‬بؤية زؤر جار كاك ئازاد قادر َ‬ ‫دةووتم‪ :‬ثشتيوان‪ ،‬مة ِروانة بةرطم ضيم لةبةر‬ ‫داية‪ ،‬ب ِروانة دلَم كةضى ت َياية؟!!‪ ....‬منيش لة‬ ‫ناخى ئازارةكانى دلَى طةيشتم كة كاك ئازاد‬ ‫دةيويست بةمةى خواردنةوة زؤر يادطارى‬ ‫ئةو ِرؤذانة لة ياد بكات لةكاتى الوى كة‬ ‫طةنج َيكى جوان بوةو يةكةم خؤشةويستى‬ ‫بة شؤخ َيك دلَطير بووة كة بؤى نةبووة‪،‬‬ ‫كة زؤر جار بؤ خؤى بؤى باس دةكردم ‪،‬‬ ‫منيش بؤ طيانى ثاكى هونةرمةند ئازاد‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئاوات‪...‬‬ ‫قادر دةلَ​َيم ذيان يادطارة‬ ‫ئةطةر ئاواتةكانيش بمرن ئةوا يادطاريةكان‬ ‫هةر دةم َينن‪ ....‬ئةمةش نمونةيةكى ترة‬ ‫لةهؤنراوةكانى ئازاد قادر كةلةسةر كو ِران و‬ ‫شارى كؤية دايناوة ث َيشكةشة بةهاو ِر َي و‬ ‫دؤستانى ئةم مامؤستا نةمرة‪.‬‬ ‫كورِانى كؤية‬ ‫كورِانى كؤية بخؤن هةر مةى تةواوة‬ ‫دلَيان مةشكيَنة ساقى بؤيان تيَكةوة‬ ‫ت����رش و ت����ا َ‬ ‫ب���رازيَ���ت���ةوة‬ ‫ل ِ‬ ‫ن���الَ���ةت���ان ب�����ةرز ب��يَ��ت��ةوة‬ ‫��رب���ك���ةن ب���ؤت���ان ب��يَ��ت��ةوة‬ ‫ف� ِ‬ ‫هةموو ئيَواران لة الم بةزم و هةراية‬ ‫ك�������ؤرِيَ�������ك دةب���س���ت���ي���ن‬ ‫ه���ةم���وو ل���ةوس���ةر ِرِيَ���ط���اي���ة‬ ‫دةم ب��ة دةم دةم ب��ةط��ؤران��ى‬ ‫ج��ار ب��ةج��ار رِوو ل��ةرِيَ��ى كانى‬ ‫ب����ى ب��ةق��ورب��ان��ى‬ ‫ث��اري��س��ت َ‬ ‫بةهةشتى حازر ئةوا لةرِؤخ رِةزانة‬ ‫طةلي هةرزانة‬ ‫دووبارة مةى تيَكة‬ ‫َ‬ ‫��ى ل���ةم الوة ه��ات��ن‬ ‫دةس���ت���ةي� َ‬ ‫ف��رك��ة ت��ؤ ه���ةم���ووى خ��ةآلت��ن‬ ‫ِ‬ ‫دَ‬ ‫��رل���ة ئ��اوات��ن‬ ‫ل ب���ة م���ةى ث� ِ‬ ‫برؤ تةسبيح لةمل كة‬ ‫ى ِ‬ ‫شةرِابت ناو َ‬ ‫فركة‬ ‫برؤ‬ ‫جامى مةى ِ‬ ‫ى ِ‬ ‫ذيانت دةو َ‬ ‫َ‬ ‫ه���ةر م��ةي��ة ش��اي��ى و س��ةي��ران��ة‬ ‫ط���ولَ���ة ب����اغ ب���اغ���ى ط��وآلن��ة‬ ‫ض���اوى ي���ار ب��ة م��ةس��ت��ى ج��وان��ة‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪15‬‬


‫جةالل عةزيز زةينةل‬

‫ئةو هونةرمةندةى خؤى ئاميَرى (قانون)ى‬ ‫دروستكرد و فيَرة مؤسيقا بوو‬

‫ئا‪ :‬رِةوةز مولود‬ ‫َ‬ ‫لةطةل َ‬ ‫طوي كرتن لة‬ ‫ئ َيوارةيةك لة تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية‬ ‫طؤرانيةكانى ساآلنى هةشتاكان و نةوةدةكان كةلة ئةرشفى تيثى‬ ‫مؤسيقاى باواجى ثاريَزراوة بةدةم طفتوطؤوة ئةم ضةند ثرسيارةم‬ ‫لةهونةرمةند مامؤستا (جةالل عزيز) كرد‪ ،‬بةخؤشحالَيةوة وةآلممانى‬ ‫دايةوة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬لةسالَى ضةند هاتية ناوبوارى هونةر وسةرةتا لةكام تيث‬ ‫بةشداربووى؟‬ ‫جةالل عةزيز‪ :‬هةر كةلة قوتابخانة بووم مامؤستا (زاهير محمد)‬ ‫ثى دةطؤتين‪ ،‬هةستم كرد كةبةهرةى هونةرى‬ ‫وانةى سرودى َ‬ ‫لة ناخم دا هةية ضونكة هةموو جار يةكةم كةس من و ضةند‬ ‫برادةريَكى هةلَدةبذارد بؤ كؤرسى قوتابخانة وةك هةلَؤ عبدالواحد‬ ‫و ئةسوةد فتاح وضةند قوتابيةكى تر‪ ،‬لة نةورؤزى سالَى(‪)1976‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل تيثى مؤسيقاى باواجى بةشدار بووم وةك‬ ‫بؤ يةكةم جار‬ ‫َ‬ ‫ذةنيارى قانون لةسالى (‪ )1977‬ضووم بؤ هةول َير بؤ خويَندن بةهؤى‬ ‫هونةرمةند (وريا ئةحمةد) لة تيثى (هونةرى هةول َير) وةرطيرام بة‬ ‫قانون ذةن وة لةضاالكى قوتابخانةكانيش بةشداريم دةكرد لةهةموو‬ ‫ف َيستظالَةكانى ساالَنة كةلةهةموو ع َيراق ئةنجام دةدرا‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬تؤ لةسةرةتا ئام َيرى (قانون)ت دةذةنى ضؤن ف َيربوويت؟‬ ‫بؤ ضى ئ َيستا ئام َيرى كةمانجةدةذةنى ؟‬ ‫جةالل عةزيز‪ :‬لةسالَى(‪ )1973‬ئام َيريكى قانونم دروستكرد‬ ‫بى ئةوةى‬ ‫بة ش َيوةيةكى ساكار‪ ،‬ووردة وردة ف َيرى ذةنينى بووم َ‬ ‫خوالى خؤش‬ ‫بلى تا دوايى هونةرمةندى‬ ‫َ‬ ‫ثى َ‬ ‫كةس هيض شت َيكم َ‬ ‫بوو مامؤستا (ئةنوةر تاهير) ناسراو بة(مةال ئةنوةر) ث َيى زانى و‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ف َيركردنى (مةقامةكان) بة ِراستى‬ ‫ثى دام‬ ‫ئام َيرى تةواوى َ‬ ‫زؤر هاوكارى كردم خودا بةبةهةشتى شادكات‪ ،‬كة ئ َيستاش ئام َيرى‬ ‫كةمانجة دةذةنم هؤكةى بؤئةوة دةطة ِريَتةوة‪ ،‬سالَى (‪ )1980‬كة‬ ‫هاتمةوة كؤية قانون ذةنى زؤرباش لةتيثى مؤسيقاى باواجى هةبوو‬ ‫وةك (زانا ئةنوةر و فةرهادسابير) كة ئ َيستا لة هةول َيرن هةروةها‬ ‫لةهةمان كات دا ذةنيارى كةمانجة لةكؤية كةم بوو وة لةذةنينى‬ ‫كةمانجة من زؤرباش و سةركةوتووبووم بؤية تائ َيستا بةر دةوامم‬ ‫َ‬ ‫لةطةل زانينى ضةندين ئام َيرى ترى ذيَدار و ئؤرط‪.‬‬ ‫لةسةرى‬ ‫كةكؤن‪ :‬بة ِراشكاوانة ئاستى تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية ئ َيستا‬ ‫ضؤن دةبينى؟‬ ‫جةالل عةزيز‪ :‬ئاستى تيثى مؤسيقاى باواجى زؤر باش دةبينم‬ ‫ضونكة كؤمةلَ​َيك طةنجى بةتوانا ئيش دةكةن بةطيان َيكى برايانة‬ ‫كارة هونةريةكان ئةنجام دةدةن وة كارى زؤر باش كراوة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬دةلَ​َين لةسالَى ‪ 1983‬تؤ مؤلَةتى تيثى مؤسيقاى‬ ‫‪16‬‬

‫باواجيت بؤكار كردن طة ِراندةوة ئةمةضؤن بوو؟‬ ‫جةالل عةزيز‪ :‬بةلَ َى لةسالَى(‪ )1983‬بةرلةوةى خةلَك يادى‬ ‫ِراثة ِرينى سالَى (‪ )1982‬بكةنةوة ِرذيَم نويَنةريَكى خؤى ِرةوانةكرد‬ ‫بؤ كوردستان كؤيةش يةك َيك بوو لةوشارانةى كوردستان‪،‬لةفولكةى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل (كؤسرةتى‬ ‫حاجى قادر قسةى بؤخةلَك دةكرد منيش‬ ‫حاجى ئاغا) ِراثؤرت َيكمان نووسى و دامانة دةستى ثاش هةفتةيةك‬ ‫جوابيان داينةوة كة ِرةزامةندى كراوة لةسةرطة ِرانةوةى مؤلَةتى‬ ‫تيثى مؤسيقاى باواجى لةدواييدا دةستةى ث َيشوو نوسراويَكيان‬ ‫َ‬ ‫لةوى‬ ‫نووسى و(من وسعداللة محةمةد) ضووين بؤ هةول َير‬ ‫بةجى كردو ِرةوانةى(بةغدا)كرا ثاش مانط َيط‬ ‫كارةكانيمان ج َي َ‬ ‫َ‬ ‫ِرةزامةندى طة ِرايةوة لةطةل ناردنى ضةك َيكى ثارة و ب ِرى (‪)6000‬‬ ‫هةزار دينارى ئةوكاتة وةئةم كارة دووبارة ط ِروتين َيكى ترى داوة‬ ‫بةتيثةكةو كارى كردة سةر طةنجان لةناو ئةو تيثة بؤخزمةت‬ ‫كردنى هونةرى ِرةسةنى كوردى‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬هةست ناكةى تيثى باواجى كؤية ث َيويستى بةنويَبونةوة‬ ‫هةيةو ث َيويستة زياتر طرنطى بةطةنجةكان بدات؟‬ ‫جةالل عةزيز‪ :‬بةلَ َى ث َيويستة ئةو تيثة خؤى َ‬ ‫نوى كاتةوة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةشدا ئةوماوةيةى ِرابردوو ضةندين كارى جوان كراوة‬ ‫َ‬ ‫بةبةشدارى هونةرمةندانى طةنج‪ ،‬وةك ئاماذةم ث َيدا كؤمةل َيك‬


‫طةنج و الو لةو تيثة كاردةكةن ئ َيمة‬ ‫خؤش حالَين‪ ،‬من ه��ةروةك تةمةنى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دةكةم‬ ‫ئةوان هةلَس و كةوتيان‬ ‫بةقسةى خؤش بؤئةوةى كارةكانيان لةال‬ ‫خؤشةويست ب َيت‪ ،‬ضونكة تاطةنجانمان‬ ‫ثى‬ ‫هةست بةوةبكةن كةبايةخيان َ‬ ‫دةدريَت وةنمونةشمان ئةوةية كة تةنها‬ ‫لة دةستةى تيث من لةوان بةتةمةنترم‬ ‫ضوارةكةى تر طةنجن‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬تؤ كارى تؤماركردنت بؤ‬ ‫زؤربةى كارةكانى تيثى مؤسيقاى باواجى‬ ‫ك��ردووة لة هةشتاكان و نةوةدةكانى‬ ‫سةدةى ِرابردوو طةر بؤمان باس بكةيت‬ ‫و بةسةرهات َيكى خؤشمان لةو بوارة بؤ‬ ‫بط َي ِريتةوة؟‬ ‫َ‬ ‫ج��ةالل عةزيز‪ :‬لةسالى (‪)1983‬‬ ‫تاوةكو سالَى (‪ )1997‬من ضةندين‬ ‫ثؤستى بة ِريَوةبردنم هةبووة وةك‬ ‫(ذم َيريارى و هونةرى و كارط َي ِرى) وة‬ ‫هةمووكارةكانى تؤماركردن لةئةستؤى‬ ‫من دا بووة‪ ،‬ئةوكاتة تؤماركردن وةك‬ ‫ئ َيستا نةبوو بة (مسجلى كؤن) دةبواية‬ ‫تؤمار بكريَت وةميكرؤفؤنى مزطةوتان و‬ ‫جؤراو جؤرى تر بةكار دةه َينرا‪ ،‬دةبواية‬ ‫هةموو مؤسيقا ذةنةكان و طؤرانى ب َيذ و‬ ‫كؤ ِرس لةناوستؤديؤ ئامادةبن ‪ ،‬كارةكة زؤر‬ ‫ئاسان نةبوو ضةندين جار كؤ ِرسةكانمان‬ ‫دةبورانةوة لةبةرطةرمى ستؤديؤ ئ َيستا‬ ‫ك��ارى تؤماركردن زؤر ئاسان بووة‬ ‫ضونكة بة كؤمثيوتةر ئةنجام دةدريَت‬ ‫هةروةها لةبةسةر هاتةكانى تؤمار كردن‬ ‫شةويَكيان طؤرانيمان تؤمار دةكرد لةو‬ ‫كاتة دا لةناو ستؤديؤ بووين (بومةلةرزة)‬ ‫هات ِرامان كرد دةرطا بكةينةوة بةالَم‬ ‫دةسكى دةرطاكة زؤرتةواونةبوو لةكاتى‬ ‫ِراك َيشان دةسكى دةرطاكة دةرضوو‬ ‫ئ َيمة هةر لةذوورةوة ماينةوة تا دوايى‬ ‫كة بومةلةرزةكة تةواوبوو دةرطاكةش‬ ‫كرايةوة ‪......‬بةث َيكةنينةوة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬دوا ث ِرؤذةى هونةريت و دوا‬ ‫ووتةت بؤ طؤظارةكةمان؟‬ ‫جةالل عةزيز‪ :‬دواث ِرؤذة بةنيازم (‪)CD‬‬ ‫يةك لةطؤرانى كوردى ِرةسةن بة مؤسيقا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هونةرمةند(ل َيزان قادر)‬ ‫تؤمار بكةم‬ ‫بةهيواى ئةوةى كةب َيتة بةرهةم‪،‬لةكؤتايدا‬ ‫زؤر بةخ َيرهاتنتان دةك��ةم هيوادارم‬ ‫هةربةردةوام بن بؤ خزمةت كردنى هونةر‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫و هونةرمةندان و طشت اليةك‪،‬‬ ‫ِريَزوسوثاس بؤ بة ِريَزتان‪.‬‬

‫شارى كؤية‪ ،‬كةثايز و زستان ديَت‬ ‫قو ِراو دةخواتةوة خةلَكةكةى؟!‬ ‫تايبةت بةكةكؤن‬ ‫كؤنة شارى ديَرينى كؤية لة ِرووى تةكنيكى وجونكارى و نةخشةى دا ِريَذراوى ئةندازةكارى‬ ‫لةماوةى دووانزة سالَدا بةو هةموو بودجة زؤرةو بةوئيدارةطةورةشةوة! كةبةناوى ثاريَزطاى‬ ‫هةول َير لةكؤية و هةروةها قايمقاميةت و شارةوانيش دةست كرانةوةيان لةوةرطرتنى ث ِرؤذة‪،‬‬ ‫كؤية لةم ضةند سالَةى دوايش هةروةك ثاريَزطا حيسابى بؤكراوة‪ .‬ئيدارة ط َي ِرانيان دةتوانم بلَ َيم‬ ‫لةوماوةيةدا سيماو ث ِرؤذةكانى كؤية تةخشان و ثةخشان ث َيكراوة‪ ,‬بةهؤى حكومدارى طةندةلَي‬ ‫لى نةث َيضينةوة لةث ِرؤذةكان تا طةيشتة سةر ِروثةرى ِرؤذنامةكان‬ ‫بي ئيلتزاماتى حكومةت و َ‬ ‫و َ‬ ‫لى هات دةنطى دايةوة هةر لةزارى بةرثرسان خؤيانةوة باس كردنى سةقةتى ئةم‬ ‫و وايى َ‬ ‫ث ِرؤذانة هاتنةكايةوة‪ ,‬وةك دةلَ​َين خاوةن فالَن ث ِرؤذة دةست بةردارى كارةكةى بوو! ئةو ث ِرؤذةية‬ ‫خاكةكةى بنى طةضى زؤرة بؤية بةكةلَكى بةنداو نةهاتوو! فالنةثرؤذة كة مةلةوانةطةيةكى‬ ‫ن َيودةولَةتية نازانين بؤ ئاو ِرانطريَت! فالَنة ثرؤذة دةيدةينة فالنةكةسى لبنانى! فالَن ثرؤذة‬ ‫بودجةكةى بةشى نةكرد! فالَن ث ِرؤذة بودجةكةى الى فالنة بةرثرس بوو! بؤية خؤى نةطرت‬ ‫و ويَران كراو فالَنة ث ِرؤذة شارةوانى خؤى طرتيةوةو بةم هةموو كارانة ِراناطات! ‪......‬لةوالشةوة‬ ‫بةذمار نايةت لةثا ِرط دروست كردن و بودجةيةكى زؤرو زةبةالح بةآلم فالَن كةر خواردى !‬ ‫بزنى بةرثرسان دارى سةر شؤستةكانى نةه َيشت! فالنة سةر شؤستة ئ َيوارةيةك فالَن بةرثرس‬ ‫كردية ِريَزة دووكان و هتد‪.‬‬ ‫ئ َيستاش َ‬ ‫سال سةرةتاى سالَى (‪) 2010‬يةو كةضى دوايى دانانى ضةندين ث ِرؤذة بؤ ئةوةى‬ ‫ئاوى ماالَن لةشارى كؤيةبب َيتة بارى ئاسايى خؤى بةآلم نةتواندراوة! ضةند كة ِرةت بودجة بؤ‬ ‫تاسى كة ِرةت ث ِرؤذةى كلَ َيسة هاتة‬ ‫بى سودة ‪,‬دوو َ‬ ‫ث ِرؤذةى ئاوى كؤية دةرضووة تاكو ئ َيستاش َ‬ ‫باسكردن و دةست ث َيكردن و نيمضةتةواوبوون هةمان هؤكارةكانى ث َيشوو دةهاتنةوة قسة‬ ‫كردن بؤجةماوةر!!! ئةو جارةيان طواية تانكةر و حةوزو عةمبارى طةورة لةشويَنة بةرزةكانى‬ ‫بى ئاو نةب َيت كةضى هةر قسةى قةلَةو بوو هيضى تر و‬ ‫كؤية دابندريَت بؤ ئةوةى هةرطيز كؤية َ‬ ‫باهةزار حةوز هةب َيت ئةطةر ئاويش نةب َيت ت َيى بكةن ض سوديَكى دةب َيت !!! جطة لةضةند بيريَكى‬ ‫ل َيدراو لةدةورووبةرى كؤية وةك تؤثزاواو حةمامؤك و بنارى ضيايى هةيبةسولَتان كةئةوانيش‬ ‫بيرةكان كةئاويان تيا نةما ضةند بؤ ِريةكى تر شؤر دةكةنةوة بؤخوارتر بؤئةوةى بطاتةوة ئاوةكةى‪,‬‬ ‫باقى تر ئاوى دانشتوانى كؤية لةو ث َرؤذةيةى تةقتةق كة لةسةرةتايى هةشتاكانةوة دروست‬ ‫ثى نةدراوة و هةربةش َيوى‬ ‫كراوة دةطات بةماالَنى ناو شار و تاكو ئ َيستاش هيض طرينطيةكى َ‬ ‫هةشتاكان ماوةتةوة و كةبارانيش بةطو ِر دةب َيت لةوةرزى ثايز و زستان بةنداوى (حةوزةكانى )‬ ‫ئةو ث ِرؤذةيةى تةق تةق ث ِر دةب َيت لةئاوى قو ِراو لةويَشةوة بةرةوتانكةرة ئاوةكانى ماالَن دةض َيت ‪،‬‬ ‫شارى كؤية ئةطةر ئاو هةب َيت ئةوا ئةو ئاوة قو ِراوةية كة لةتةقتةقةوة بؤى ديَت و دةرخواردى‬ ‫دووسى ِرؤذ ئاو نةدةنة دانيشتوان تاكو ئاوةكة ل َيلَى نامين َيت بةالَم‬ ‫كؤيةى دةدةن وةيا دةب َيت‬ ‫َ‬ ‫بى ثرؤذةيى بة ِريَزان‬ ‫بى ئاوى و َ‬ ‫بي كةسى و َ‬ ‫تاكةى بةم ش َيوةية دةب َيت و ئةو شارة بةدةست َ‬ ‫تاكةى شارى كؤية بةدةست طةندةلَضيانةوة بنالَ‬ ‫بى‬ ‫دةردةى‬ ‫هةموو‬ ‫ئةو‬ ‫سةربارى‬ ‫ت!!!!‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاوى لةو ماوةيةش بؤ ِريةكى ئاوى كؤية طيرابوو بةهؤى قؤزاخةى ناو حةوزةكانى ثرؤذةى تةق‬ ‫تةقةوة‪ .‬بةهؤى ئةم ِرؤذنامة بة ِريَزةوة داوا لةكابينةى شةشةمى ئةنجومةنى وةزيران دةكةين‬ ‫بةتايبةتى بة ِريَزان ( دكتؤر بةرهةم سةرؤك وةزير و ئازاد بةروارى ج َيطرى سةرؤك وةزيران)‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةمةش ليذنةيةكى تةرخان بكريَت‬ ‫بةزوويي ضاويَك بةث ِرؤذةى ئاوى كؤية دابخش َينةوة و‬ ‫بؤطشت ثرؤذةكانى كؤية وةضاو بخش َينريَتةوة بةوماوةيةى كة شارى كؤية وةك ثاريَزاطا كارى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو ثارةيةى بؤ‬ ‫لةطةل ث ِرؤذةكانى شارةوانى و ئاو وةئاوةدانكردنةوةى ث َيشوو و‬ ‫بؤ كراوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بودجةى ووشكةسالى لةسنورى كؤية سةرفكراوة لةسالى (‪ )2008‬ل َيكؤلينةوةكى ثوختى لةسةر‬ ‫بكريَت لةدووايى ئةمةش بؤشارةكانى ترى هةريَم بكريَت ‪,‬بةش َيوةيةكى ياسايى و ثةرلةمانى و‬ ‫دارايى و ضاوديَ​َريةوة‪.‬‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪17‬‬


‫بــةرةوثـيَــشضــوونـةكــانـىثةيمانطـــ‬ ‫َ‬ ‫ئا‪:‬هيمن مةولود‬ ‫سةرةتا الى هةمووان ِروونة كةثةيمانطاى‬ ‫تةكنيكى كؤيةش وةك زؤربةى ثةيمانطا‬ ‫تةكنيكى يةكانى ت��رى كوردستان‬ ‫لةدواى ِراثة ِرينى مةزنى بةهارى طةلى‬ ‫كوردستان دامةزراوة بةووردتر ثةيمانطاى‬ ‫تةكنيكى كؤية بةب ِرياريَكى سةرؤكايةتى‬ ‫ئةنجوومةنى وةزيران لةسالَى (‪)1996‬‬ ‫ب ِريارى دامةزراندنى دراوة هةمووشمان‬ ‫ئةوى ِر َ‬ ‫دةزانين كة َ‬ ‫ؤذى ذيان و طوزةرانى‬ ‫خةلَكى كوردستان ضؤن بوو! (وةزعى‬ ‫ناوخؤى و اليةنى ئابورى و دارايى‪ ،‬وةزعى‬ ‫سياسى و ئةمنى ‪......‬هتـــد)‪ .‬وة بؤ ئةو‬ ‫سةردةم ب ِرياريَكى بويَرانة بووة وة ئةم‬ ‫سياسةتةش سياسةتى ئةمرى واقيع‬ ‫بوو كةدواتر ضةندين ثةيمانطاى تريش‬ ‫لة كوردستان دام��ةزران‪ ،‬وةب ِريارى ئةو‬ ‫كات ئامانج تيايدا كردنةوةى ثةيمانطاى‬ ‫نةوت بــــوو‪ ،‬بةالَم بةداخةوة بةهؤى‬ ‫نةبوونى كادرى ث َيويست و ث َيداويستى‬ ‫يةكانى تر ئةم خةونة نةهاتة دى و‬ ‫لــةســالَــى (‪ )1997‬ئةم ثةيمانطاية لة‬ ‫بالَةخانةيةكى سةر بةثةروةردةى كؤيةوة‬ ‫بة ئيمكانياتةكى كةم دةستى بةكارةكانى‬ ‫خويَندن كردوو سةرةتا بةدووبةش و‬ ‫ذمارةيةكى كةم خويَندكارو مامؤستا و‬ ‫فةرمانبةر بوو بةيةكةم دةزطاى‬ ‫ئةكاديمى زانستى سةر‬ ‫بةوةزارةتى خويَندنى باالَو‬

‫‪18‬‬ ‫‪18‬‬

‫تويَذينةوةى زانستى لة شارةكة ‪ ،‬دلَى‬ ‫خةلَكى كورد ثةروةرو زانست دؤست و‬ ‫خةم خؤرى شارةكةى خؤش كردوو وة‬ ‫يةكةم ِراطرى ئةم ثةيمانطاية بة ِريَز (م‪.‬‬ ‫ِرؤستةم عزةت طاهر)بــوو‪ ،‬بؤ ماوةى (‪)8‬‬ ‫َ‬ ‫سال وةك ِراطرى ئةم ثةيمانطاية بةردةوام‬ ‫بوو لةخزمةت وة ئةم ماوةية توانرا ضةندين‬ ‫كةل و ثةلى ث َيويست و طؤ ِران كارى لة‬ ‫بالَة خانةكة بكريَت و هةنديَك فراوان‬ ‫بكريَت و ضةند البؤرو هؤلَى خويَندنى تيا‬ ‫دروست بــكــريَـــت‪ .‬هةروةها توانرا‬ ‫لةم ماوةيةدا تاوةكو بةروارى‪2004/5/23‬‬ ‫ذم����ارةى ب��ةش��ة زان��س��ت��ى يةكانى‬ ‫بكريَت ب��ة(‪)6‬ش��ةش بةشى زانستى‬ ‫وةنزيــكـــــى(‪)100‬كارمةندو مامؤستا‬ ‫لــةم ثةيمانطايــــة كـاربـكــةن ‪ ،‬بةالَم‬ ‫لةيةكةم ِرؤذى دةست بةكاربوونى بة ِريَز‬ ‫(د‪.‬وةلى محمود حمد) لة ‪2004/5/23‬‬ ‫يةكةم َ‬ ‫خال كة بةزةقى لةم دةزطاية وةك‬ ‫كةم و كو ِرى ديارى كرا كةمى (‪)Stuff‬‬ ‫بوو واتا مامؤستاى هةلَطرى ب ِروانامةى‬ ‫زانستى بـــــــــاالَ‪ ،‬بؤية هةر زوو دةست‬ ‫كرا بة كاركردن بؤخويَندنى باالَ ئينجا لة‬ ‫دةستةى خويَندنى تةكنيكى ياخود لة‬ ‫زانكؤكان‪ ،‬هـاوكــاتــيـــش(ثةيمانطاى‬ ‫تةكنيكى كؤية البؤرو هؤلَةكانى خويَندنى‬ ‫وة بةتايبةتى البؤرةكانى كيمياو بايؤلؤجى‬ ‫و هؤلَةكانى خويَندنى‬

‫بوون بة هةويَنى كردنةوةى زانكؤى كؤيةو‬ ‫يارلى دانى بؤ ئةمةش بة ِريَزان كاك(د‪.‬‬ ‫ب ِر َ‬ ‫محمد طةزنةيى ) ِراطرى كؤليجى ياساو‬ ‫شةريعةى كؤيةى ث َيش زانكؤو بة ِريَز(م‪.‬‬ ‫باوةدين ) مامؤستاى زمانى عةرةبى و‬ ‫ياريدةدةرى ِراطرى ئةوكات بة ِريَز (د‪.‬‬ ‫محمد صابر مصطفى)بة ِريَوةبةرى طشتى‬ ‫خويَندن و ثالن دانان ئ َيستا لةوةزارةتى‬ ‫خويَندنى باالَو تويَذينةوةى زانستى و‬ ‫خوشكى بة ِريَز(نةرمين عثمان) وةزيرى‬ ‫خويَندنى ب��االَو تويَذينةوةى زانستى‬ ‫ئةوكات ‪،‬شاهيدى زيندوون كة لةديدارى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بة ِريَز وةزيرى خويَندنى‬ ‫ئةم وةفدة‬ ‫باالَ‪ .‬داوا لة بة ِريَز (د‪.‬وةلى محمودحمد)‬ ‫كرا بؤئةوةى قسة بكات ضؤن دةب َيت‬ ‫كؤليجى زانست لة زانكؤى كؤية بكريَتةوة‬ ‫لةم دانيشتنةو قسةكان دواتر ِراثؤرت َيكى‬ ‫تايبةت تيايدا ثالَثشت بــة ثةيمانطاى‬ ‫تةكنيكى كؤية وةزارةت و سةرؤكايةتى‬ ‫حكومةت دلَنيا كرانةوة كة ثةيمانطا‬ ‫دةتوان َيت سالَى يةكةمى خويَندنى‬ ‫كؤليجى زانست لة ئةستؤ بطريَت لةماوةى‬ ‫ئةم سالَةش خؤئامادةكردن بكريَت بؤ‬ ‫دروست كردنى بالَةخانةو البؤرى تايبةت‬ ‫بةم كؤليجة ضونكة بيرؤكةكة وابوو‬ ‫(‪)3‬سى كؤليج دةست بكريَت‬ ‫كةتةنها بة‬ ‫َ‬ ‫بةكردنةوةى زانكؤى كــؤيــة‪،‬كة دواتر‬ ‫ف��راوان كراو خؤش بةختانة‬ ‫ئةم ك��ارةو ئةم ِراثؤتةو‬ ‫ب��وون��ى ثةيمانطاى‬


‫ــاىتةكنيكىكؤيــةوضـةنـدسـةرنجيَـــك؟‬ ‫تةكنيكى بوون بة ثالَثشت بؤ ب ِريارى‬ ‫كردنةوةى زانكؤى كؤية وة ِراط��رى‬ ‫ثةيمانطاى تةكنيكى كؤيةش تةكليف‬ ‫كرا بة سةرثةرشتى كردنى كؤليجى‬ ‫زانست لة زانكؤى كؤيةو يةكةم سالَى‬ ‫خويَندن و دام��ةزران��دن��ى هةيكةلى‬ ‫كؤليجةكةو ه َينان و دامةزراندنى ضةند‬ ‫مامؤستايةك و فةرمانبةران و وةرطرتنى‬ ‫هةرسى بةشى زانستى و‬ ‫خويَندكارى‬ ‫َ‬ ‫ثى‬ ‫ئةركى بة ِريَوةبردنى ئةم كؤليجةى َ‬ ‫سث َيـردرا‪ ...‬ديَينةوة سةر باسةكةى‬ ‫خؤمان و تةوةرى ضاك كردنى وةزعى‬ ‫دةستةى مامؤستايــان و ئةولةويةتى‬ ‫ك��ارى ِراط��راي��ةت��ى ثةيمانطا ب��وو وة‬ ‫بةشانازيةوة بؤ ثةيمانطاكةمان خاوةنى‬ ‫ث � ِرؤذةى دبلؤمى باالَى يةك سالَةين‬ ‫لة سةرؤكايةتى دةستةمان كة دواتر‬ ‫دةستةى ف َيركردنى هةول َيريش سووديان‬ ‫لةم بيرؤكةو بةرنامةية وةرط��رت‪ .‬لة‬ ‫س��الَ��ى(‪ )2004‬تةنها ِراط��رى ثةيمانطا‬ ‫هةلَطرى ب ِروانامةى باالَ بوو‪ ،‬بةالَم ئيستا‬ ‫مامؤستايانى هةلَطرى ب ِروانامةى باالَ(‪)17‬‬ ‫حةظدة مامؤستان ‪ ،‬وة ئ َيستا ذمارةى‬ ‫كارمةندانمان لـــة ثةيمانطاكة (‪)152‬‬ ‫سةدو ثةنجاودوو كارمةندة‪ ،‬وة بةداخةوة‬ ‫ثةيمانطاكةمان ئ َيستا ك َيشةى كةمى‬ ‫مامؤستاو كارمةندى هةية ب��ةالَم بة‬ ‫مامؤستاى وانة ب َيذى دةرةكى زؤر كةل َين‬ ‫و كة لة بةرةكانى زانستى مان ث ِركردؤتةوة‬ ‫ثالَثشت بة زانكؤى كؤيةو بة ِريَوة بةرايةتى‬ ‫تةندروستى كؤيةو زانكؤى سةالحةدين‬ ‫–هةولَير –دادطاى كؤية وةئ َيستا لةم‬ ‫كاتةدا ثةيمانطاى تةكنيكى كؤية بؤ ئةم‬ ‫سالَى خويَندنى ‪ 2010-2009‬نزيكةى‬ ‫(‪)2200‬دووه��ةزارو دووسةد خويَندكار‬ ‫لة ثةيمانطةكةمان هةية بؤ ه��ةردوو‬ ‫قؤناغ و بؤ هةر (‪)9‬ن��ؤ بةشى زانستى‬ ‫ثةيمانطاكةمان‪ ،‬كة بةشى زانستى نؤيةم‬ ‫لة سالَى ‪ 2009‬دام��ةزراوة لة ثةيمانطا‬ ‫ئةويش بةشى( ن��ةوت)ة خؤشبةختانة‬ ‫وةزارةت��ى خويَندنى باالَو تويَذينةوةى‬ ‫زانستى دواى دانيشتن لةطةلَيان و‬ ‫طفتوطؤ لةبارةى طرنطى كردنةوةى‬ ‫ئةم بةشة خؤشبةختانة بةنوسراويان‬ ‫ذمارة (‪ )1392‬لةبةروارى‪2008/8/13‬‬

‫ِرةزامةنديان دا لةسةر كردنةوةى بةشى‬ ‫(نةوت) لة ثةيمانطةكةمان بةمةرج َيك‬ ‫لةسالَى ئايندةى خويَندن(‪-2009‬‬ ‫‪ )2010‬خويَندكار وةربطريَت وة ماوةى‬ ‫ئةم سالَةش بؤ خؤئامادةكردن ب َيت بؤ‬ ‫دابين كردنى مامؤستاى ئةم بوارةو كةل‬ ‫و ثةل و ث َيداويستيةكان لةالبؤرو‪.....‬هتد‪.‬‬ ‫هةروةها ذمارةى خويَندكارانى دةرضوو‬ ‫لةسالَى دامةزراندني ثةيمانطاى تةكنيكى‬ ‫كؤية(‪)2155‬دوو هةزارو سةدو ثةنجاو‬ ‫ث َينج خويَندكارة‪.‬‬ ‫*ن��اوى ئةو بةشانةى (بةيانيان)كة‬ ‫ئ َيستا دريَذة بة ِرةوتى زانستى دةدةن‬ ‫لةثةيمانطاى تةكنيكى كوَية (‪ )9‬نؤ بةشى‬ ‫زانستى لة خ َو دةطريَت‪:‬ـ‬ ‫(‪-1‬ب��ةش��ى‬ ‫بةشةثزيشكيةكان‪:‬‬ ‫ثةرستارى ‪ -‬سالَى ‪ 1997‬كرايةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل ‪ -‬سالَى‬ ‫‪-2‬بةشى تةندروستى‬ ‫‪1999‬ك��راي��ةوة‪-3 ،‬ب��ةش��ى شيكارى‬ ‫نةخؤشيةكان ‪ -‬سالَى ‪ 2002‬كرايةوة‪،‬‬ ‫‪-4‬بةشى س� ِرك��ردن ‪ -‬سالَى ‪2006‬‬ ‫كرايةوة‪.‬‬ ‫بةشة كارط َيريةكان‪-1 ( :‬بةشى‬ ‫كارط َيرى كار ‪-‬سالَى ‪ 1997‬كرايةوة‪،‬‬ ‫‪-2‬بةشى ذم َيريارى ‪ -‬سالَى ‪1998‬‬ ‫كرايةوة‪-3 ،‬بةشى كارط َيرى ياسا‪-‬سالَى‬ ‫‪ 2000‬ك��راي��ةوة‪-4 ،‬بةشى طةشت و‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫طوزار‪ -‬سالَى ‪ 2008‬كرايةوة)‪.‬‬ ‫بةشة تةكنةلؤجيا‪-1(:‬بةشى نةوت‪-‬‬ ‫لةسالَى ‪ 2008‬كرايةوة لة ‪2010-2009‬‬ ‫خويَندكارى وةرطرت)‪.‬‬ ‫*ن��اوى ئةو بةشانةى (ئ َيواران)كة‬ ‫ئ َيستا دريَذة بة ِرةوتى زانستى دةدةن‬ ‫لةثةيمانطاى تةكنيكى كوَية (‪ )4‬ضوار‬ ‫بةشى زانستى لة خ َو دةطريَت ‪:‬ـ‬ ‫بةشة كارط َيريةكان‪ -1 (:‬بةشى‬ ‫كارط َيرى كار ‪-2 ،‬بةشى كارط َيرى‬ ‫ذم َيريارى ‪ -3 ،‬بةشى كارط َيرى ياسا ‪،‬‬ ‫‪ -4‬بةشى طةشت و طوزار )‪.‬‬ ‫وةك لةسةرةتاى ئةم بابةتة ئيشارةتمان‬ ‫بؤ كردووة ثةيمانطاى تةكنيكى كؤية لة‬ ‫بنة ِرةتدا بؤ ثةيمانطاى نةوت دامةزراوة‪.‬‬ ‫بةالَم خؤش بةختانة توانرا كةبةشى‬ ‫نةوتى ت َيدا بكريَتةوة وة بةمةش ئةم‬ ‫جى‬ ‫خةونة ب َيتة دى وة دلَنياشين كة َ‬ ‫ثةنجةى بةرهةمى ئةم ماندى بوون و‬ ‫كردنةوةى ئةم بةشة كاريطةرى دةب َيت‬ ‫لةسةر ئايندةى ئابورى و ثيشةسازى‬ ‫كةرتى نةوت لةكوردستان و ناوضةكة‪.‬‬ ‫هةروةها ثةيمانطاكةمان و ميالكاتى‬ ‫وةك دةزطاكانى ترى حكومةت سةير‬ ‫دةكريَت كة فةرمانبةريان زيادة بةالَم الى‬ ‫ئ َيمة بةث َيضةوانةيةو ذمارةى مامؤستاو‬ ‫فةرمانبةرمان كةمة‪.....‬؟؟!!‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪19‬‬ ‫‪19‬‬


‫ثالر بةويَنةوة‬

‫شارةوانى و ئةم ِرَيطاية بؤواية؟! (دووسايدى قةبرستانى دةروَيش خدرى)‬

‫دةروازةكةى بةضالَو ضؤلَو ثامشاوةى خانوةكى ِرووخاو‬ ‫دةست ث َى دةكات‬

‫لةضةندين ج َيطا شؤستةكة شك َينراوةو ئاوة ِرؤ الدراوةو‬ ‫طونية خؤلَو بةرد ِرؤكراوة وةك كةمني بؤالدانى ئاو‬

‫لؤفةيةك هةية بةدةيان ِرووداوى ل َي روداوة د َيدةوانى‬ ‫ِرؤذنامةنووس طةل َيك هاوارى كرد و بةاليةنى ثةيوةندى‬ ‫دارى وت بائةم لؤفةية وانةب َيت كةضى دواتر خؤى و‬ ‫سةيارةكةى لةو َيدا توشى ِروداو هات و زةرةد َيكى زؤرى‬ ‫ل َيكةوت ئةمة ىَ‬ ‫حال ِر َيطايةكة ه َيشتا س َى مانطى بةسةردا‬ ‫ِرةتنةبووة ‪ ،‬وةرنةطرياوة (استالم نةكراوة)‪.‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪20‬‬

‫ثردةكة خةريكة دة ِروخ َيت ؟؟!!‬


‫ويَنة ديَرينةكانى كؤية‬

‫كؤية ىَ‬ ‫سال ‪1957‬‬

‫شيوى ِرةزان ‪1969‬‬

‫حةمةطةحمان و اكرةم حةو َيز‬ ‫طازينؤى تةمتةمان ‪1956‬‬ ‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪21‬‬ ‫‪21‬‬


‫هاونيشتمانى بوون‬ ‫سةرةتاى ئةم باسةم بةوة دةست ث َيدةكةم ث َيناسةيةكى طشتى هاونيشتمانى بوون دةكةم‬ ‫ئةويش بريتية لة خؤشةويستى نيشتمان بةرطرى كردن ل َيى لةهةر هة ِرةشةيةك كة بؤى‬ ‫دروست دةب َيت ث َيش كةش كردنى خزمةت بؤ نيشتمان ريَز طرتن لة ياسا و ب ِريارةكانى‬ ‫حكومةت هةميشة ث َيشخستنى سوودى طشتى بةسةر سوودى تايبةتى دةست طرتن بة داهات‬ ‫و خ َير و ب َيرى نيشتمان لة اليةن تاكةكانى دانيشتوان ‪ ،‬دةست خؤشى كردن لةكارى ضاكةى‬ ‫بةرثرسان و ضاوديَرى و ل َيث َيضينةوة لةكارى حكومةت و تاكةكانى ولةكارى ناياسايى و خراث‬ ‫بيركردنةوة و بةشدارى كردن لة ثالن و ثرؤذةى خزمةت طوزارى طةورة بؤ والَت و كاركردن‬ ‫ث‪ .‬ى‪.‬د‪ .‬ولى محمود حمد‬ ‫بة دلَسؤزى تيايدا بةش َيكة لة هاونيشتمانى بوون‪.‬‬ ‫ضاو نةنوقاندن لةهةر كردار و ِرةفتاريَكى خراث كة زيانى طشتى هةب َيت بةش َيكة لة‬ ‫هاونيشتمانى بوون‪ .‬ثاراستنى كةل و ثةلى دةولَةت و ثاراستنيان لة شكان و بةهةدةرنةدانيان‬ ‫بةش َيكةلة هاونيشتمانى بوون‪ ،‬هةموو كرداريَكى ث َيضةوانةى خيانةت و دذايةتى خيانةتكاران بةش َيكة لة هاونيشتمانى بوون‪ ....‬باشة كات َيك كة‬ ‫وورد ئةبيتةوة لةم هةموو ث َيناسانةى سةرةوة ئينجا بؤمان ِروون ئةب َيتةوة (لة ِرةفتار و كردارى خةلَكى كوردستانةكةمان ضةندة هاونيشتمانى‬ ‫بوونى تيادا بةدى دةكريَت) بطرة لة هةنديَك حالةت ئةطةر بة ووردى ل َيكؤلينةوة لة هةلسوكةوتى دذة هاونيشتمانى هةنديَك خةلَك بكةين‬ ‫نى بةلَكو بةخائن ولةياسا الدةر دادةنريَت وة وا ث َيويست دةكات سزاش بدريَن‪ .‬وا هةر‬ ‫نةك هيض سيفةت َيكى هاونيشتمانى بوونى تيا نام َي َ‬ ‫بى ماندوبوون هةنديَك كردار و ِرةفتارى دذة هاونيشتمانى بوون دةخةمة بةرديدى ئ َيوة لةدواييدا خؤتان حوكم بدةن‪:‬‬ ‫سةرثى و َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثى داديَم كة مناالن بةدلسؤزى ف َيرى خويَندن ناكات و ئةم ثيشة ثيرؤزة لةكةداردةكات‬ ‫لةمامؤستايةكى ثؤلى خويَندنطايةكى بنة ِرةت َ‬‫و دةب َيتة كةس َيكى ناهاونيشتمانى ِرةفتار‪.‬‬ ‫بى َ‬ ‫طوى دانة ياسا و ِريَساكانى ئةم والَتة بؤ هةوةسى خؤى ترافيك اليتى سوور ل َيى دةدا ثياويَكى ياسا شك َينةر و ناهاونيشتمانى‬ ‫شوف َيريَك َ‬‫ِرةفتارة‪.‬‬ ‫دةكاتوبى هاوكارى ويارمةتى شارةوانى دةب َيتةهؤى ثيس‬ ‫دوكانداريَك هةمووخاشاك وثاشةرؤى دوكانةكةى لةبةردةمى خؤى ثةرت‬‫َ‬ ‫بوونى ذينطةكةس َيكى ناهاونيشتمانى ِرةفتارة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بى تاثؤ دروست دةكات‬ ‫و‬ ‫ةت‬ ‫مؤل‬ ‫بى‬ ‫و‬ ‫نيزامى‬ ‫نا‬ ‫خانوويةكى‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫ةك‬ ‫ر‬ ‫طة‬ ‫و‬ ‫شةقام‬ ‫ضةقى‬ ‫لةسةر‬ ‫دانيشتووةيةكى شاريَك هةروا بة تجاوز‬‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫لىى ئةويش كةس َيكى ِرةفتار ناهاونيشتمانية‪.‬‬ ‫نى‬ ‫ي‬ ‫دةنوق‬ ‫ضاو‬ ‫كة‬ ‫بةرثرسيةتى‬ ‫شارةوانى‬ ‫َرةى‬ ‫كةس َيكى ِرةفتار ناهاونيشتمانية و ئةو ضاودي‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ئةو ثزيشكةى كة لةنةخؤشخانة كارةكةى بةهةمان ئاست و دلسؤزى و خؤماندوو كردن وةك عيادة تايبةتيةكةى ئةنجام نادات و وة‬‫بةنةخؤشى نةخؤشخانة دةلَ َى وةرة بؤ عيادةكةم تا ثشكنينى ضاكتر و ووردترت بؤ بكةم ناهاونيشتمانى ِرةفتارة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دةطةيةنى‬ ‫َنى بؤ كوردستان و زيانى جةستةيى و ماددى طةورة بةم والتة‬ ‫َ‬ ‫ئةو كةسةى دةرمانى خراث و ئ َيكسثايةر و خراث و طران دي َ‬‫و بةرنامةكةى بؤ كوردستان َيكى ناتةندروست و نةبوونى بارى ماددى خةلَك ِرةضاو ناكات كةس َيكى ِرةفتار ناهاونيشتمانية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لى دةكات وة ئةو بةل َيندةرةى‬ ‫دةزانى كاريَكى ئةندازيارى خراث ئةنجام‬ ‫ئةو ئةندازيارةى‬‫بى دةنطى َ‬ ‫دةدرى و لةبةر بةرذةوةندى خؤى َ‬ ‫َ‬ ‫بى كةلَك بةرهةم‬ ‫بةجى ى دةكات بؤ ئةوةى ب ِرى قازانجةكةى زياتر ب َيت ثرؤذةيةكى َ‬ ‫كة ف َي َل لة ثرؤذةيةكى ئةندازيارى دةكات كة ئةو ج َي َ‬ ‫كةسى ناهاونيشتمانين‪.‬‬ ‫ديَن َيت هةردوواليان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوانةى دةزانن ودةنطيش ناكةن‬ ‫َنى يا ئةوكةسةى كةث َيى دامةزراوة‬ ‫ي‬ ‫ودةخو‬ ‫َندويةتى‬ ‫ي‬ ‫تةزويرخو‬ ‫بةشةهادةيةكى‬ ‫ئةوكةسةى‬‫َ‬ ‫وضاودةثؤشن هةمويان كةسانى ناهاونيشتمانين‪.‬‬ ‫ئةو كةسةى كةم ئةندام نية و مووضةى كةمئةنداميش وةردةطريَت وة ئةو كةسةى وارسى شةرعى شةهيديَك نية و مووضةكةشى‬‫وةردةطريَت وة ئةو بةرس و كةسانةى كة دةشزانن و ضاويان دةنوق َينن هةموويان كةسانى ناهاونيشتمانين‪.‬‬ ‫دةشزانى و دةنط ناكات‬ ‫بةرثرسةى‬ ‫بى توانا دةب ِريَت وة ئةو مامؤستا و‬ ‫َ‬ ‫ئةو خويَندكارةى قؤثيةدةكات و بة قؤثيةكانى خويَندن بةنا ِرةواو َ‬‫هةردووكيان كةسى ناهاونيشتمانين‪.‬‬ ‫ئةو كةسةى لة ل َيذنةى كرينى فةرمانطةكانة و لةبازار لةكاتى كرينى كةل و ثةل و ئام َير و كاالَكان ثارةى زيادة دةخاتة سةر ثسوولةى‬‫َ‬ ‫دةزانى ساختة و دزى كراوة و دةنط ناكات ئةوا‬ ‫لةطةل ئةو بة ِريَوةبةرةى كة‬ ‫ك ِرين و ئةو دوكاندارةى كةث َيى دةلَ َى ضةندت بؤ زياد بنووسم‬ ‫َ‬ ‫هةرسى اليان كةسانى ِرةفتار خراث و ناهاونيشتمانين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫وادةزانى ِريَ ِرةوى بةردةم دوكانةكةى و كؤالنى دوكانى ئةوى تياية تةنها بؤ ئةوة و مافى هةية بةكةيفى خؤى بةكارى‬ ‫ئةو دوكاندارةى‬‫َ‬ ‫َ‬ ‫لى‬ ‫نى و تجاوزى دةكاتة سةرو كةل و ثةلةكانى ديَن َيتة سةر ِريَطاى خةلَك و ئةو ضاوديَرةى شارةوانى كة دةنطى‬ ‫لةطةل ناكات و ضاوى َ‬ ‫به َي َ‬ ‫دةثؤشى ئةوا هةردوكيان ناهاونيشتمانين‪.‬‬ ‫ئةو دادوةرةى بؤ دوو قةزيةى وةك يةك لةاليةن دوو كةسى وةك يةك لةبةردةم ياسا وة هةمان ثالَنةر قةزيةكان ِروودةدةن يةك َيكيان‬‫سزا دةدات و ئةوى تر دةبةخش َيت ئةوة سيفاتى دادوةريَتى لة دةست دةدات و ِرةفتاريشى ناهاونيشتمانى دةب َيت‪.‬‬ ‫وة ئةومالَةى كةلةثشت سعات كارةباى دزيوة يا سثليتى لةسةر سعات الداوة وة ئةو مالَةى كة دوو ئاوى هةية ياخود ئاوةكةى لةسةر بؤ ِرى‬‫سةرةكية و وة ئةو بةرثرسانةى كة دةشزانن و ضاو دةثؤشن هةموويان ث َيويستيان بةسزا و ل َيث َيضينةوة هةية و ِرةفتاريان ناهاونيشتمانية‪.‬‬ ‫هةموو ئةوانةى سةرةوة و ضةندين ِرةفتارى ترى ضةوت و ض َي َل و زيان بةخش هةموو خويةى نا ِراست و خراث هةموو الدان َيكى ياسا و‬ ‫عروفى كوردستان وة زيان بةخش بة حكومةت و ئايندةى نيشتمانى دةض َيتة قالبى ناهاونيشتمانى بوو وة لةهةموو ئةو حالةتانةى سةرةوةماندا‬ ‫( ئةوةى بةرثرسة و ئةركى زياترة و ماف و واجباتى زياترة) ثلةى ناهاونيشتمانى بوونى زياترة لةكاتى ئةم ِرةفتارانةدا وة هةمووشيان‬ ‫ث َيويستيان بةسزا و ل َيث َيضينةوة هةية وة واث َيويستة سزاى بةر ثرسةكان زياتر ب َيت‪.‬‬ ‫‪22‬‬


‫ي‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ةو‬

‫ة‬ ‫ر‬ ‫ى‬

‫َ‬ ‫عةبدولآل‬ ‫راوةستاو‪ :‬حةمة طةحمان‪ ،‬دانيشتووةكان‪ :‬مةولود ذاكاو‪ ،‬حمةمةد‬

‫محمد عبداللة ضايةضى (حةمة طةمحان )‬

‫مولود ذاكاو‬

‫لة طؤظارى (كةكؤن ـ ذمارة ‪ ، )5‬كاك حسين لة بابةت َيكى ت َيرو تةسةلدا زؤر اليةنى ذيانى كاك محمدى بؤ ِروونكردينةوة و دلَخؤشى‬ ‫وةلى منيش ضةند يادةوريَك و سةرنج َيكم هةية وةك ثاشكؤ يةك بؤ بابةتةكةى كاك حسين ث َيم خؤشة بيخةمة بةر ديدى‬ ‫كردين‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خويَنةرانى بة ِريَز ‪ ،‬كاك محمد ثياويَكى بة هةلويَست و نيشتمان ثةروةر و هةذار دؤست و خؤشةويستى هةموو كؤمةلطابوو ضاخانةكةى‬ ‫هةر تةنها ضاخانة نةبوو ‪ ،‬بةلَكو النةوازان و بارةطا و مةكؤى سياسةت مةداران و هةذا خانةو بطرة ش َيت خانةش بوو ‪ !..‬واتة هةر هةموو ضين‬ ‫و تويَذيَكى طةل سةرى بةم ضايخانةيةدا دةطرت تيدا ئارامى دةطرت و دةحةسايةوة ‪ ،‬ئةوةش هةمووى بةهؤى دلَة طةورةكةى و ئارامى‬ ‫َ‬ ‫هةندى خوو و هةلَس و كةوتى تايبةتى هةبوو لةكةم‬ ‫و ه َيمنى و ل َيبوردةيى ئةو بوو ‪ ،‬وةك ئةندازياريَكى كارامة لة كارةكةى شارةزابوو ‪،‬‬ ‫كى ضاى‬ ‫ثيشةوةرم بينيوة ‪ !..‬كةلة ناوةندى ضايخانةكةى ِرادةوةستا بة ضاوة طةورة طةشةكانى سةيرى ئةم الو ئةو الى دةكرد دةيزانى َ‬ ‫َ‬ ‫كى ضةند ضاى خوار دؤتةوة ‪ ،‬ئةطةر كةس َيكى نامؤى ديتباية يةك سةر دةيزانى وبة ف َيلَى ثيالة‬ ‫كى نةى خواردؤ تةوة ‪ !..‬وة َ‬ ‫خواردؤ تةوة و َ‬ ‫كؤكردنةوة ئاطادارى ئةو كةسانةى دةكرد كة طفت و طؤيان دةربارةى سياسةتةوة بوو ‪ ،‬ئةطةر خةلَكى بة ئاثوورة لة ضايخانةكة ضووبانة‬ ‫كى ويرى برادةرةكةى خؤى كردووة واتة ثارةى ضاى بؤ داوة ‪ ،‬هةرطيز بة كةسى‬ ‫كى نةيداوة ‪ !..‬يا َ‬ ‫كى ثارةى ضاى داوة و َ‬ ‫دةرةوة دةيزانى َ‬ ‫دةدانى تا خؤيان ثارةكةيان بؤ نةبردبايةوة‬ ‫قةرز‬ ‫بة‬ ‫ثارةى‬ ‫و‬ ‫دةطرت‬ ‫مامؤستايانى‬ ‫قوتابيانى‬ ‫دةستى‬ ‫زؤر‬ ‫‪!...‬‬ ‫نةداوة‬ ‫ضات‬ ‫ثارةى‬ ‫نة دةطؤت تؤ‬ ‫َ‬ ‫داواى نة دةكردةوة ‪ !..‬ئةو طروثانةى يارى دؤمينة يان دةكرد دةيزانى هةر يةكة ضةند ضاى دؤ ِراندووة ‪ !..‬ئةطةرضى ئةوكات وا نةريت بوو‬ ‫وةلى‬ ‫بى ‪َ ،‬‬ ‫هةبى بؤ تؤمار كردنى طؤرانى تا ضايخانةكةى زياتر بةر هةم َين َ‬ ‫دةبواية هةموو ضايخانةيةك راديو يا طرامافؤن يا تؤماريَكى َ‬ ‫ئةو تةنيا بؤ ئارةزووى خؤى ئةم ئام َيرانةى بةكار دةه َينا ‪ ،‬طؤرانى زؤر دةطمةن و هى طؤرانى ب َيذة ِرةسةنةكانى هةبوو ‪ ،‬لة هونةرمةندة‬ ‫كوردةكان طؤرانى (خالَة تايةر و مامة س َيوة و حةسةن زيرةك)ى هةبوو ‪ ،‬لة عةرةبةكانيش بة ثلةى يةكةم عةشقى دةنطى (كةلسوم) بوو‬ ‫ئةمجا (عبدالوهاب و فةريد)و ئةوانى تر‪.‬‬ ‫جاريَكيان ث َيم طووت ‪ ،‬كاك محمد لة طوندى هاتوو مةتةوة زؤر ئارةزووم لة طؤرانيةكى كةلسومة ئةطةر بؤم ل َيبدةى؟ طووتى كام‬ ‫طؤرانى؟ طووتم (القلب يعشق كل جميل) طوتى بةخوا فالَن من بةرنامةى خؤم هةية و بؤ كةسى ت َيك نادةم ‪ ،‬تةزب َيح َيكى سوورى دةنك‬ ‫بداتى ‪ ،‬طووتى بةخوا مةولود نات‬ ‫مام ناوةندى هةبوو زؤر حةزم ل َيكرد بوو ِرؤذيَكيان ث َيم لة جةرطى خؤم ناو ث َيم طووت كة تةزب َيحةكةم َ‬ ‫َ‬ ‫نابةخشرى‪.‬‬ ‫دةمى ضونكة ديارية و دياريش‬ ‫َ‬ ‫طةلى زؤرة ئةو كةسانةى كةشت َيكيان لة بارةوة دةزانن با تؤمارى بكةن و بة‬ ‫ثةروةرانةمان‬ ‫نيشتمان‬ ‫و‬ ‫خواز‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫خ‬ ‫و‬ ‫ضاك‬ ‫ثياوة‬ ‫جؤرة‬ ‫لةم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةبى‪ .‬ئيتر دروود بؤ طيانت و يادت بةخ َير كاك محمد ‪........‬‬ ‫نةوةى نويَى ئاشنا بكةن تا ناويان ون َ‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪23‬‬ ‫‪23‬‬


‫‪ ƨȇƚǯ ƨdz ljǃǁƧȁ‬‬ ‫مامؤستا هاوذين‪ :‬لةسةر خةرجى خؤم بايى دوودةفتةرو نيو‬ ‫ئاميَرى وةرزشي لةش جوانيم ك ِريوة!‬ ‫ئا‪:‬كةكؤن‬ ‫مامؤستا هاوذين عبدالجبار جالل زياتر‬ ‫لة دةسالَة لةشارى كؤية خةريكى كارى‬ ‫وةرزشى لةش جوانى يةو ضةندين هؤلَى‬ ‫لةكؤية بؤئةم مةبةستةكردؤتةوةو خؤى‬ ‫وةكو رِاهيَنةر و مامؤستا لةم ب��وارةدا‬ ‫ثيَطةياندوةو تةمرين و رِاهيَنانى بؤ‬ ‫وةرزشكاران كردؤتةوةو ضةندين ياريزان‬ ‫لةسةر دةستى ئةو لةم بوارةدا ثيَطةيشتوون‬ ‫و خؤشى لةم بوارةدا شارةزايةكى باشى‬ ‫هةيةو وةرزشكاريَكى بةتواناى وةرزشى‬ ‫لةش جوانية و لةضةندين ثالَةوانيةتيدا‬ ‫بةشدارى كردووةو ثلةى باشى بةدةست‬ ‫هيَناوةو هةروةها لةسةرئاستى عيَراق و‬ ‫بروانامةى جياجياى هةية‬ ‫هةريَم ضةندين ِ‬ ‫لةم بوارةدا ئيَستا لةيانةى وةرزشى كؤية‬ ‫رِاهيَنةرى تيثى وةرزشى لةش جوانيةو‬ ‫بؤئةم مةبةستة هؤلَيَكى كردؤتةوةو‬ ‫تةكميلةى تةواوى ئاميَرو كةلوثةلةكان‬ ‫لةسةر حسابى خؤى ئامادةى كردووة‪،‬‬ ‫كةكؤنبةثيَويستىزانىكةضاوثيَكةوتنيَك‬ ‫لةطة َل ئةم مامؤستاو رِاهيَنةرة ئةنجام‬ ‫بدات بةرِيَزيشيان ئامادةبوون كةوةآلمى‬ ‫ثرسيارةكانى كةكؤن بدةنةوة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬لةكةيةوة خولياى ئةم جؤرة‬ ‫وةرزشة الى تؤ سةرى هةلَداوة؟‬ ‫هاوذين‪ :‬لةث َيش سالَى دووه��ةزارةوة‬ ‫دةستمان بةم جؤرة ياريةكرد بةآلم لةدواى‬ ‫ئةمة هيض هؤلَ​َيكى تابةت بةم وةرزشة نةما‬ ‫وازمان ه َينا دواتر لةسالَى ‪ 2001‬هؤلَ​َيكى‬ ‫يارييمان لةمةركةزشةباب كردةوة هاو ِريَيةكم‬ ‫كةناوى ه َيمن بوو ئةم هؤلَةى كردةوة من‬ ‫ومامؤستا عمر سةرثةرشتى هؤلَةكةمان‬ ‫دةكرد دواى هةشت نؤمانط دوبارة ئةم هؤلَة‬ ‫داخرايةوةو يارى لةش جوانى لةكؤيةنةما‪،‬‬ ‫ثاشتر ماوةيةكى ث َيضوو سةنتةرى طةنجان‬ ‫كرايةوة لةكؤية‪ ،‬سةنتةرى طةنجان لةجياتى‬ ‫ئةوةى ثالَثشتى ئ َيمة بكات هؤلَةكةى ئ َيمةيان‬ ‫نةويست هؤلَةكة فرؤشرايةوة تاسالَى ‪، 2005‬‬ ‫لةسالَى ‪2005‬دا سةنتةرى كةنجان هؤلَ​َيكى‬ ‫تابةت بةوةرزشى لةش جوانى لةكؤية كردةوة‬ ‫دووبارة بانطى منيان كردةوةو منيش بوومة‬ ‫‪24‬‬ ‫‪24‬‬

‫مامؤستا هاوذين‬ ‫ِراه َينةرى هؤلَةكةو لةدواى سالَى ‪2005‬ةوة‬ ‫دةستمان بةيارى ك��ردةوة هةم لةطةل‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ضةند وةرزشكاريَك‬ ‫هاو ِريَيةكانم هةم‬ ‫لةهؤلَةكةى سةنتةرى طةنجان كؤبووينةوة‪،‬‬ ‫ئ َيمة كةلةهؤلَةكة كؤبووينةوة هةم وةكو‬ ‫وةرزشكار هةمةوةكو هيوايةتةك بؤياريةكة‬

‫و بؤئةوةى بةشدارى ثالَةوانيةتيةكان بكةين‬ ‫لةسةر ئاستى هةريَم كةئةوكاتة لةسةر‬ ‫ثاريَزطاى سل َيمانى بووين هةرثالَةوانيةتيةك‬ ‫كراب َيتةوة بةشداريمان كردوة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئةم هؤلَةى ئيستا يارى تيادةكةن‬ ‫كةى داتان مةزراند؟‬ ‫َ‬ ‫لةطةل يانةى‬ ‫هاوذين‪ :‬لةسالَى ‪2008‬‬ ‫وةرزش��ى كؤية دام��ان مةزراند كةيانةى‬ ‫وةرزش��ى كؤية شويَن و هؤلَيان بؤئ َيمة‬ ‫دابين كرد‪ ،‬منيش هةموو ئام َيرو كةلوثةلو‬ ‫دةزطاكانى ئةو هؤلَةم ئامادة كردو تاكو‬ ‫ئ َيستا بةردةوامين لةيارى كردن و ِراه َينان‬ ‫وةهةرثالَةوانيةتيةكيش لةم ماوةيةكراب َيتةوة‬ ‫بةشداريمان كردوة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئةو ثالَةوانيةتيانة كامانةن كةهةم‬ ‫وةكو تيث هةم وةكو تاك بةشداريتان ت َيدا‬ ‫كردوة؟‬ ‫هاوذين‪ :‬كةلة سةنتةربووين هةروةكو‬ ‫كؤية بةشداريمان دةك��رد ضونكةكات َيك‬ ‫ثالَةوانيةتيةكانى هةريَم ئةنجام دةدران لةسةر‬ ‫ئاستى يانةكان ئةنجام دةدرا نةك لةسةر‬ ‫ئاستى سةنتةرةكان بةآلم ضةند جاريَكيش‬ ‫وةكو سةنتةرةكان بةشداريمان كرد‪ ،‬لةزؤربةى‬ ‫ث َيشب ِرك َيكان و ثالَةوانيةتيةكان ثلةى باشمان‬ ‫بةدةست دةه َينا وةكو تاك(فةردى) ضوارةمى‬ ‫هةريَم بووين‪ ،‬من و هاو ِريَم عمر خاليد بةذدار‬ ‫بووين و ثلةى س َييةم و ضوارةممان بةدةست‬ ‫ه َينا‪ ،‬هةروةها لةثالَةوانيةتيةكانى هةريَم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةضةمضةمال لةثالَةوانيةتى‬ ‫لةلةقةآلدزى‬ ‫َ‬ ‫سل َيمانى وةلةسةرجةم ثالةوانيةتيةكانى‬ ‫قةزاوناحيةكان بةشداريمان كردوة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬لةم ثالَةوانيةتيانة ض ئةنجام َيكتان‬ ‫بةدةست ه َيناءوة؟‬ ‫هاوذين‪ :‬وةكو طروث واتة وةكو يانةى‬ ‫وةرزشى كؤية حةوتةم بووين لةسةر ئاستى‬ ‫هةموو هةريَم‪ ،‬لةث َيشب ِرك َيى قةزاوناحيةكان‬ ‫كةبةر لةدوومانط كرا ثلةى دووةممان‬ ‫سى‬ ‫بةدةست ه َينا وةكوتاك (فةرد)يش َ‬ ‫ياريزانمان يةكةم بوون‪ ،‬دووياريزانيشمان‬ ‫سى ياريزانيشمان س َييةم بوون‪.‬‬ ‫دووةم بوون َ‬ ‫َ‬ ‫كةكؤن‪ :‬يانةى كؤية هؤل َيكى بةئ َيوة داوة‬


‫كى ئةم كةلوثةل و ئام َيرانةى ئامادة كردوة؟‬ ‫َ‬ ‫هاوذين‪ :‬ئةم ئام َيرو كةلو ثةالنة خؤم‬ ‫ئامادةم كردوة لةسةر حيسابى خؤم ك ِريومة‬ ‫بةثارة بايى دوودةفتةر و نيودةب َيت‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئةو ورزشكارانةى هاتوضؤى‬ ‫ئ َيرة دةك��ةن تةمةنيان ضةندة؟ذمارةى‬ ‫وةرزشكارةكان ضةندة؟‬ ‫َ‬ ‫هاوذين‪ :‬لةهةذدة ساليةوة تا ثةنجا‬ ‫سالَيمان هةية هةروةها نزيكةى بة ِريَذةى‬ ‫ثةنجا ياريكةرى لةش جوانيمان هةية‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬تةنها خؤت ِراه َينةرى ئةم‬ ‫هؤلَةى؟‬ ‫هاوذين‪ :‬وةكو هاو ِريَيةتى مامؤستاى‬ ‫بة ِريَز مامؤستا عمر هاو ِريَمة هاوكاريشمة‬ ‫لةبة ِريَوةبردنى ئةم هؤلَة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬خؤت بةفةردى ئةنجامى ضؤنت‬ ‫بةدةست ه َيناوة؟‬ ‫هاوذين‪ :‬من وةكو خؤم لةسةر ئاستى‬ ‫ثاريَزطا ثلةى يةكةمم هةيةو لةئاستى‬ ‫قةزاو ناحيةكانيش ثلةى يةكةمم بةدةست‬ ‫ه َيناوة‪ ،‬هةروةها تازة ئ َيمة ضوينةتةوة سةر‬ ‫هةول َير تاكو ئ َيستا لةثالَةوانيةتةكانى هةول َير‬ ‫بةذداريمان نةكردوة بةآلم ل َيرة بةدواوة دواى‬ ‫ئةوةى طة ِراينةوة سةر هةول َير بةشدارى‬ ‫ثالَةوانتيةتيةكانى هةول َيريش دةكةين‪.‬‬ ‫كى هاوكاريتان دةكات؟‬ ‫كةكؤن‪َ :‬‬ ‫َ‬ ‫هاوذين‪ :‬خةرجيةى هؤلةكة لةسةر خؤمةو‬ ‫بةجى دةكةم‬ ‫جى‬ ‫َ‬ ‫من ث َيداويستيةكانى َ‬ ‫وةهاوكارى مادى بؤئ َيمة هةموو شت َيك نية‪،‬‬ ‫كاك مةجيد ميرخان هةميشةو بةردةوام‬ ‫هاوكارى ئ َيمةية‪ ،‬كاك ديارى ل َيثرسراوى‬ ‫ناوةند ئةو هاوكارمانةو بةردةوام ئاطادارى‬ ‫ئ َيمةية‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬يانةى وةرزشى كؤية هاوكارى‬ ‫ئ َيوةدةكات؟‬ ‫هاوذين‪ :‬لة ِرابردوودا لةهةر ثالَةوانيةتيةك‬ ‫كردبى لةسةر خةرجيةى‬ ‫بةشداريمان‬ ‫َ‬ ‫هاوذين بووة واتا لةسةر خؤم بووة بةآلم‬ ‫ئ َيستا يانةى وةرزشى كؤية يارمةتى دةرمانن‬ ‫لةكريَى خةرجيةكانى سةيارةو هاتوضوون‬ ‫و بةشدارى كردن لةثالَةوانيةتيةكان يانةى‬ ‫كؤية زؤر هاوكارة بؤثالَةوانيةتيةكان‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ل��ةدةرةوةى هةريَم بةشدارى‬ ‫ثالَةوانيةتيةكانتان كردوة؟‬ ‫هاوذين‪ :‬وةكو تيثى كؤية نةخ َير بةآلم‬ ‫وةكو خؤم بةشداريم لةثالَةوانيةتيةكانى ع َيراق‬

‫كردووة وةلة دةيةكةمةكانى‬ ‫ئةو ثالَةوانيةتية بووم‪.‬‬ ‫ك��ةك��ؤن‪ :‬داواى ضى‬ ‫دةك��ةى؟ يان ض ث َيويستة‬ ‫هةتبى كةئ َيستا نيتة ؟‬ ‫كةتؤ‬ ‫َ‬ ‫يان ئةو ك َيشةو طرفتانة ضين‬ ‫كة ِرووبة ِرووت دةبنةوة؟‬ ‫هاوذين‪ :‬ئ َيستاو ث َيشتريش‬ ‫ئ َيمة كةمو كو ِريمان نةبووة‬ ‫ب��ؤئ��ةوةى بلَ​َيين يةك َيك‬ ‫بؤهاوكاري ماديمان ناكات‬ ‫ثي ب َيت‪ ،‬مامؤستا عمرو مامؤستا هاوذين‬ ‫يان ث َيويستيمان َ‬ ‫ضونكة ئةم جؤرة يارية زياتر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةرشت َيكيش‬ ‫هيوايةتة‪،‬‬ ‫ثالةوانيةتى ع َيراق ضووة ثالةوانيةتى عةرةب‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ث َيويستم ث َيى بووب َيت خ��ؤم كردوومة‬ ‫ضووة ثالةوانيةتى ئاسيا دواتر ضووة ثالةوانيةتى‬ ‫َ‬ ‫نةضوومةتةالى هيض كةس َيك هيض اليةن َيك‬ ‫عالةم ئ َيستا ثالةوان َيكى عالةمية‪ .‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫وةكو ث َيويستى هؤلَةكةش من لةهيض شت َيك‬ ‫قةدنةبووة ذمارةيةكى زؤرى خةلك ِروو لةم‬ ‫كةموكو ِريم نية وةك��و هاوكاريكردنيش‬ ‫يارية بكةن بةردةوام ذمارةيةكى كةم ِروولةم‬ ‫َ‬ ‫لةثالَةوانيةتيةكان بؤياريزانةكان يان بؤمن نية‬ ‫جؤرة يارية دةكةن‪ ،‬ئ َيستاكةش ئةطةر بل َيى‬ ‫بةلَكو ئةنجامةكانمان بؤ كؤيةية‪.‬‬ ‫زؤرى خةلَك ِرووى لةياريةكةية زؤر خةلَك‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئةم ج��ؤرة وةرزش��ة‪،‬وةرزش��ى‬ ‫ِرووى لةيارى نية ضةند طةنج َيكن ديَنة ئ َيرة‬ ‫لةش جوانى لةاليةن خةلَكةوة ضؤن سةير‬ ‫ئارةزوويان ل َيية وةكو هيوايةت َيك وةخؤشيان‬ ‫َ‬ ‫دةكرى؟‬ ‫ئامادةدةكةن بؤثالَةوانيةتيةكان هةروةها‬ ‫هاوذين‪ :‬ث َيويستة م َيذووى ئةم ياريةت‬ ‫كؤمةلَ​َيكيش هةن تةنها بؤتةندروستى خؤيان‬ ‫بؤباس بكةم ‪ ،‬ث َيشتر ئةم يارية لةكؤية‬ ‫ديَن‪.‬‬ ‫لةزووشدا هةبووة ب��ةآلم ضةند كةس َيك‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئافرةت بؤئةم ج��ؤرة يارية‬ ‫وةكو ه��او ِر َى ضوونة ياريان ك��ردوة ئيتر‬ ‫بةشدارى دةكةن؟‬ ‫َ‬ ‫بووبى بةقوتى ضةمةنتؤ‬ ‫بةديشلى سةيارة‬ ‫َ‬ ‫هاوذين‪ :‬ث َيشتر دةهاتن كؤمةلك كض بوون‬ ‫بووبى‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫بةهةرشت‬ ‫و‬ ‫َك‬ ‫ي‬ ‫بووبى بةهةرجؤر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِريَذةيان نزيكةى بيست ئافرةت دةبوو بةآلم‬ ‫كردوويانة يةك لةوانة (ئةكرةم مةنسور)‬ ‫بةيانيان دةهاتن ِراه َينانيان دةكرد بةآلم ئةم‬ ‫ثالَةوانيةتى ع َيراقى هةبووة دواى ئةوةى‬ ‫بيرؤكةية لةالى ئ َيمة دروست نةبووة بؤئةوةى‬ ‫ضؤتة بةغدا بةشدارى ئةم ياريةى كردوة‬ ‫هةولَى بؤبدةين وةئافرةتيش لةكؤية كاتةكةى‬ ‫يان يةك َيكى ترى وةكو (مامؤستابةكركؤيى)‬ ‫وانية بؤية ذمارةيةكى كةم ئةم خوليايةيان‬ ‫كةمامؤستاية بةحوكمى ئةوةى كةمتر لةكؤية‬ ‫هةية‪ ،‬هةروةها من و ل َيوذة جةاللى هاو ِريَم‬ ‫َ‬ ‫ذياية هةرلةبةغدا بووة لةبةغداش هؤلَى‬ ‫بيرؤكةى ئةوةمان ال دروست بوو كة هؤل َيكى‬ ‫لةش جوانى هةبووة لةثالَةوانيةتى ع َيراق‬ ‫تايبةت بةئافرةتان دروست بكةين تاكو ئ َيستا‬ ‫بةشدارى كردووة لةثالَةوانيةتيةكانى ئاسياش‬ ‫جى‬ ‫ئيشى لةسةر دةكةين بؤئةوةى ئةم هؤلَة َ‬ ‫بةشداربووة‪ ،‬هةروةها سةردار ئيسماعيل‬ ‫بةجى بكةين كةتايبةتة بةئافرةتان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ك��ةك��ؤن‪ :‬ث��ةي��وةن��دي��ت��ان ل��ةط��ةلَ‬ ‫لةنةوةدةكانةوة‪ ،‬ئةمانة ضةند كةسان َيك بوون‬ ‫بةشداريان كردووة لةم جؤرة يارية‪ ،‬هةروةها‬ ‫كؤليذىثةروةردةى وةرزشى كؤية هةية؟‬ ‫لةدواى ِراثة ِرين هؤلَ​َيك لةكؤية كراوةتةوة‬ ‫بةلى‪ ،‬ئةم ثةيوةندية لةن َيوان‬ ‫هاوذين‪َ :‬‬ ‫ئيبرة ثالَةوان سةرثةرشتى كردوة سةردار‬ ‫ئ َيمة هةية مامؤستاكانيان هاو ِريَى خؤمانن‬ ‫ئيسماعيل و ش َيروانى معاونتوبى و كازم عمرو‬ ‫وةخةلَكيان هةية لةهةنديَك ياريدا ه َيزيان‬ ‫هةنديَكى تر لةهؤلَةكة تةمرينيان كردوة‬ ‫كةمة ديَنة الى ئ َيمة بؤئةوةى ه َيزيان زياد‬ ‫ثاشان س��ةردار ئيسماعيل لةكؤية نةماوة‬ ‫بكات بؤياريةكانيان بؤنمونة ياريزانانى تؤثى‬ ‫َ‬ ‫لةوى خؤى ث َيطةياند ضووة‬ ‫ضووة هةول َير‬ ‫دةست زؤرث َيويستيان بة ه َيزى دةست و‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪25‬‬ ‫‪25‬‬


‫ماسولكة هةية‪ ،‬يان ياريزانيان هةية جةمثى كةمة ديَتةالى‬ ‫ئ َيمة بؤهةمان مةبةست‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثةيمانطاى وةرزش��ى ثةيوةنديتان‬ ‫كةكؤن‪:‬‬ ‫هةية؟‬ ‫هاوذين‪ :‬بة ِريَوةبةرى ثةيمانطاى وةرزشى خؤى ئةندامى‬ ‫يانةى وةرزشى كؤيةية وة لةطةأل ثةيمانطادا هاوكارين و‬ ‫ثةيوةنديشمان هةية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كةكؤن‪ :‬دةتوانين بل َين يارى لةش جوانى لةئاست َيكى‬ ‫باش داية؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوذين‪ :‬بةدلنيايةوة ئ َيستا خةلك َيكى زؤر ِرووى لةم‬ ‫جؤرة وةرزشةية لةضاو ث َيشتر خةلَك بيركردنةوةيان باشترة‬ ‫لة ِرابردوو دةمان بينى كةذمارةى ئةم جؤرة يارى كةرانة‬ ‫لةذمارةى ثةنجةى دةست َيك ت َيثة ِرى نةدةكرد بةآلم ئ َيستا‬ ‫زياتر لةثةنجا كةس لةم هؤلَةى ئ َيمة يارى دةكةن‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئةم جؤرة يارية ث َيويستى بة ِرؤشنبيرى و‬ ‫ِريَنمايى كردنة‪ ،‬ضونكة هةلَةكردن ت َيكضوونى تةندروستى‬ ‫ل َيدةكةويَتةوةو توشى نةخؤشيةكانى ثشتو فةقةرات دةب َيت‬ ‫ئايائ َيوة ِريَنمايان دةكةن؟‬ ‫هاوذين‪ :‬لةم ِرووةوة ئ َيمة ِريَنمايان دةكةين و بةرنامةو‬ ‫كؤرسيان بؤئامادةدةكةين وةف َيريان دةكةين و دةب َيت‬ ‫وابكةين كة وةرزشكارةكان لةسةر بةرنامةو كؤرسةكانى‬ ‫ئ َيمة ب ِرؤن وةدةرضوونى هةرماسولكةيةك يان شكانى‬ ‫ئ َيسك ِرووى نةداوة الى ئ َيمة‪ ،‬هةروةها ياريزانى ياريةكانى‬ ‫تر بةخةلَك دةلَ​َين ئةم جؤرة يارية خراثة يان خةلَكان َيك‬ ‫كة ِرؤشنبيرى وةرزشيان كةمة والةخةلَك دةطةيةنن‬ ‫كةئةمة توشى فةقةرات وئينزالق و ئةو جؤرة نةخؤشيانة‬ ‫دةب��ن‪ ،‬يان دةلَ​َين يارى ئاسن خراثة بةذنت كورت‬ ‫دةكاتةوةو سقت دةبى‪ ،‬بةث َيضةوانةوة بةم وةرزشة نةكورت‬ ‫دةبى نةسةقةتيش دةبى‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬دوا ووتةو داواكاريت ضية؟‬ ‫هاوذين‪ :‬من ث َيويستيم بةهيض كةس َيك نية كةئةو‬ ‫وةرزشةشم هةلَبذارد وةكو خوليايةكى خؤم‪ ،‬ئامادةبووم‬ ‫خانوةكةم بفرؤشم بؤئةوةى ث َيويستةكانى هؤلَةكةم‬ ‫تةكميلة بكةم ئ َيستاش كةتةكميلةم كردوة ث َيويستيم‬ ‫بةكةس نية و لةكارةكةشم ثةشيمان نيم كةئةوةم كردوة‬ ‫ئامادةم دةه َيندةى تر خةرج بكةم لةالم ئاسايية بؤئةوةى‬ ‫لةثالَةوانيةتيةكان ئةنجامى باش بةدةست به َينم‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬داواكاريت بؤطةنجان ضية؟‬ ‫هاوذين‪ :‬سوثاس بؤئ َيوة داواكارم لةطةنجانى كؤية ِروو‬ ‫لةوةرزش بكةن ئةم جؤرة وةرزشةش لة ِرووى تةندروستيةوة‬ ‫ثى دةبةخش َيت و‬ ‫زؤر باشةو ِرؤشنبيريةكى تةندروستت َ‬ ‫بيرو هؤشت فراوان دةكات‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ِ :‬رووداويَكى خؤش بةسةرهات َيك كة ِرووبة ِرووى‬ ‫بوبنةوة؟‬ ‫هاوذين‪ :‬ئ َيمة ِرؤذانة ِروب��ة ِرووى دةبينةوة‪ ،‬بؤنمونة‬ ‫ئةوطةنجانةى ديَنة ئ َيرة دةثرسن من ئةم يارية ئةطةر بكةم‬ ‫بضوك نابمةوة يان دةلَ​َيت بةذنم كورت ناب َيتةوة يان ئةطةر‬ ‫وازب َينم سةقةت نابم وة زؤربةجديش ئةم جؤرة ثرسيارانة‬ ‫دةكةن‪.‬‬ ‫‪26‬‬

‫هؤ َ‬ ‫ل و ياريطاكان بؤ‬ ‫وةرزش يان بؤ ئاهةنط؟!‬ ‫ذووان عادل‬ ‫َ‬ ‫هؤل و ياريطا وةرزشيةكان‬ ‫هةموومان دةزانين و بينيومانة كة‬ ‫تايبةتمةندى خؤى هةيةو تايبةت كراوة بة يارية وةرزشيةكان و‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هؤلَى ئاهةنط ط َي ِران و شويَنة هونةريةكان بةالَم‬ ‫جياوازى هةية‬ ‫َ‬ ‫ئةوةى ج َيى سةر سورمانة ماوةى ضةند سال َيكة دياردةيةكى سةيرو نامؤ‬ ‫لةكوردستاندا سةرى هةلَداوة ئةويش بةكاره َينانى شويَنة وةرزشيةكانة‬ ‫بؤ بؤنةى جياوازى وةكو كؤنس َيرت و ئاهةنطى هونةرمةندان و ئاهةنطى‬ ‫دةرضونى خويَندكارانى زانكؤو ثةيمانطاكان و؟؟!!‪.........‬ضةندين بؤنةى‬ ‫تريش كة ئةمةش خؤى لةخؤيدا زيان َيكى زؤر بةر شويَنة وةرزشيةكان‬ ‫دةكةويَت و جطة لةوةش كار دةكاتة سةر تواناو ئاستى وةرزشكاران‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ئةويش بة راطرتنى مةشق و راه َينانةكانيان بؤ ضةند رؤذيَك‬ ‫ئةوةى بارى وةرزشى كوردستان لةدواى ِراثةرينى بةهارى سالَى‬ ‫(‪)1991‬ةوة بةرةو باش بوون ِرؤشتووةو ذمارةى َ‬ ‫هؤل و ياريطاو كؤمةلَطا‬ ‫وةرزشيةكان بةرةو زياد بوون ِرؤشتووة بةتايبةتيش لةدواى ثرؤسةى‬ ‫ئازادى ع َيراقةوة ذمارةكة زياتر بووةو ث َيشكةوتن َيكى زياتريش دةبينريَت‬ ‫و ش َيوةو ئةندازةى دروست كردنى شويَنة وةرزشيةكانيش بةش َيوةيةكى‬ ‫مؤديَرن وسةردةميانة دروست كراوة كة ئةمةش هؤكاريَكى راستةوخؤى‬ ‫بةرةو ث َيش ضوونى بوارى وةرزشةو كاريشى كردؤتة سةر ئةوةى كة‬ ‫وةرزشكاران زياتر رووبكةنة يانةكان و بةذدارى خول و ثالَةوانةتيةكان‬ ‫بكةن و ئاستى وةرزش كارة كوردةكانيش ِرؤذ بة ِرؤذ بةرز دةب َيتةوة‬ ‫كة ت َيبينى ئةوةمان كردووة بينيومانة ضةندين مةدالياى زيَ ِر و زيو و‬ ‫ب ِرؤز بؤ كوردستان بةدةست هاتووة وةضةندين ياريزانى كورديش‬ ‫بةشدارى ثالَةوانةتية وةرزشيةكانيان كردوة لةسةر ئاستى كوردستان و‬ ‫ع َيراق و والَتانى دةرةوة و ئاستى زؤر باش و بةرضاويان نيشان داوة‬ ‫كة يةك َيك لة هؤكارةكانى ئةم ث َيشكةوتنةش بوونى ئةو َ‬ ‫هؤل و ياريطا‬ ‫ث َيشكةوتوانةى كوردستانة كةوةرزشكاران مةشق و ِراه َينانةكانيان‬ ‫خؤيان ئامادة دةكةن بؤ ثالَةوانةتيةكان‪ .‬بؤية ل َيرةدا‬ ‫تيادا دةكةن و‬ ‫دةلَ​َيم و بةث َيويستى دةزانم كةداوا بكةم ضيتر شويَنة وةرزشيةكان بةكار‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بدرى هؤلَى طةورةى ئاهةنط و‬ ‫هةول‬ ‫نةه َينريَت بؤ بؤنة تايبةتيةكان‬ ‫كؤنس َيرت دروست بكريَت بؤ ئةوةى ئةو دةسكةوتةى هةمانة لة بوارى‬ ‫ث َيشكةوتنى وةرزش لةدةستى نةدةين با ضيتر كورسى ياريطاو هؤلَةكان‬ ‫بةهؤى ئاهةنطة قةرةبالَغةكانى هونةرمةندانةوة نةشك َين و ثارضةثارضة‬ ‫َ‬ ‫نةبن و تارتان و ضيمةنى ناو َ‬ ‫لةطةل ثاذنةى ث َيالَوو‬ ‫هؤل و ياريطاكانيش‬ ‫َ‬ ‫هةلَثةرك َيوة هةلَنةكةندريَن ‪ .......‬ئةمةش تةنها داواكارى من نية بةلكو‬ ‫داواكارى سةرجةم وةرزشكارانى كوردستانة وة دلَنياشم وةرزشكاران‬ ‫لةخةم خؤريانة بؤ وةرزشى كوردستان بؤية داواى بةكارنةه َينانى شويَنة‬ ‫وةرزشيةكان دةكةن بؤ بؤنةى ناوةرزشى‪.‬‬ ‫من ل َيرةدا ث َيشنيار دةكةم بؤ لةمةو دوا ضيتر شويَنة وةرزشيةكان‬ ‫بةكارنة ه َينريَن بؤ كارى تر جطة لة خول و ثالَة وان َيتية وةرزشيةكان‬ ‫نةب َيت با شويَنة وةرزشيةكانمان بؤ وةرزشكاران ب َيت و هؤلَى ئاهةنط و‬ ‫باخضةو ثاركةكانيش بؤئاهةنط و كؤنس َيرتى هونةرمةندان و سةرجةم‬ ‫ضين و تويَذةكان ب َيت‪.‬‬


‫عةقيد موستةشار‬ ‫خويَنةرى ه َيذا ئةو بةسةرهاتةى لة خوارةوة‪ ،‬ئةطةرضى ناومان ل َيناوة ضيرؤك‪ ،‬بةآلم ِرووداوو‬ ‫وبةسةرهات َيكى ِراستةقينةية و لة يةك َيك لةشارة ت َيكؤشةرةكانى كوردستان ِروويداوة زؤربةى‬ ‫كةسايةتيةكانيش تاكو ئةم ِرؤ لة ذيان ماون‪ ...‬شة ِرى ن َيوان ووآلتى ئ َيراق و كؤمارى ئيسالمى زؤر‬ ‫طةرم بوو لةناوةندى ساآلنى هةشتاكانى سةدةى بيستةمدا ‪ِ ...‬رذيَمى فاشيستى بةعس لةهةمان‬ ‫كاتدا شة ِريَكى تري بةرثا كردبوو بةرامبةر طةلى كورد وه َيزو جوالنةوة ِرزطاريخوازةكةى ‪ ...‬د ِرندانة‬ ‫دةستى دابوية هيضى نةدةثرسى ‪ ..‬تة ِرو وشكى بةيةكةوة دةسوتاند ‪ ..‬بةكريَطيراو ضلكاوخؤرى لةجاش‬ ‫و مةفرةزةى تايبةتى و فةوجة سوكةآلنةكان و ه َيزة تايبةتيةكانى ئةوةندة زؤر كردبوو وةكو سةطى‬ ‫هارو برسى ِرؤذانة لةكؤآلن و ناوشاركان و دةوروبةرى شارةكاندا دةسو ِرانةوة بؤ ِرؤلَة دلسؤزةكانى‬ ‫طةلى كورد لةكوردستان بةتايبةتى لةو طةنجانةى كة ثةيوةنديان دةكرد بة ه َيزى ث َيشمةرطةى‬ ‫دل َير‪ ،‬ياخود ئةوانةى لةسوثاى بةعس هةآلتبوون لةترسى جةيش شةعبى ناموبارةك ِرايان كردبوو‬ ‫‪ ،‬خؤيان دةشاردةوة هةنديَكيان ثةنايان بردبووة بةر شاخةكان و َ‬ ‫الدى و طوندةكان ‪ ،‬هةنديَكيشيان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ث َيشمةرطة دا بوون ‪...‬مام (م ) باخةوان و ِرةزةوان بوو ث َيشتر ‪ ...‬بةآلم بةم دوايية لةبةر ترس و‬ ‫َ‬ ‫لى ه َينا بوو لةمالةوة‬ ‫نى وازى َ‬ ‫بي ه َيزى تواناى ئةوةى نةمابوو ِرةزةكانى بة عةمايةت ب َي َ‬ ‫لةبةر ثيرى و َ‬ ‫بى كار ‪ .‬نيمضة خويَندةواريةكيشى هةبوو ناوناوة شيعريشى دادةناو بةدةرويَش‬ ‫بى ئيش و َ‬ ‫دانيشتبوو َ‬ ‫زاهير مةحمةد كؤيى‬ ‫سى كضى ث َيدابوو كو ِرةكةى خويَندنى تةواو كردبوو ‪ ،‬هةآلتوى‬ ‫تاقانةو‬ ‫َكى‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫كو‬ ‫خوا‬ ‫دةكرا‪،‬‬ ‫بانط‬ ‫(م)‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫سةربازى بوو ‪ ،‬ضونكة نةيدةويست بض َيت شة ِر بؤ ِرذيَمى فاسيشت بكات ‪ ،‬ماوةيةكى كةم لةناو شارا‬ ‫ثي‬ ‫خؤى شاردبؤوة‪ ،‬بةآلم دواتر تواناى ئةوةى نةما ضيتر لةناو شار بم َين َيتةوة ضونكة دةيزانى جاش و ضلَكاو خؤرةكانى ِرذيَم وةكو سةطى َ‬ ‫سوتاو لةكؤآلنان دةطة ِريَن و هةر مالَ​َيكى كو ِرى فيراريان هةب َيت لةناكاو بةسةرى دادةن بؤ طرتنيان‪..‬لة بةرئةوة دةرضوو لةشار لة طونديَكى‬ ‫نزيك شار دانيشت و خؤى حةواندةوة بةيارمةتى باوك و خوشكةكانى بة ِريَوة دةضوو‪ ،‬ضونكة خوشكةكانى هةرس َيكيان مووضة خؤر بوون‬ ‫يةك َيكيان فةرمانبةر بوو لة ( ‪ )-‬ئةويتريان ثةرستار بوو‪ .‬س َييةميشيان مامؤستابوو ‪ ...‬خوا ِرووسثيان بكات يةك لةيةكى جوانتر و ئاقلتر و‬ ‫بةحةياتربوون‪ )-( ،‬برايان بةوش َيوةية ِرؤذ وشةوى بةسةر دةبرد ِرؤذانة لةطوندى دةردةضوو بةرةو شاخ و كةندو لةند و زوورطةكان خؤى‬ ‫دةشاردةوة لةترسى ثياوانى رذيَم نةوةكو لةناكاو خؤيان بطةي َينة ئةو طوندو َ‬ ‫الدى نزيكانةو ئةو طةنجة ِراكردوانة بطرن‪ ...‬شةوانيش دةهاتةوة‬ ‫ناو طوندةكة‪ ...‬هةرجاريَكيش ب ِرةخسابا ئةهاتةوة ناو شار مانطى جاريَك ‪ .‬لة ئ َيوارة ث َيش ئةوةى دونيا تةواو تاريك داب َيت خؤى ئةكردةوة بة‬ ‫ناوشار كؤآلنة و كؤآلنة بة ئةسثايى و ورياى ئةضؤوة مالَى خؤيان تاكو ئةو شةوة ذةم َيكى باش و ت َير بخوات و خؤشى بشوات و جلى ضلَكنى‬ ‫دابن َيت بؤ شوشتن‪ ...‬ئةو ضةكى هةلَنةطرتبوو نةببوة ث َيشمةرطة هةر بة فيرارى مابؤوة لةبةر خاترى ئةوةى باوكة ثيرةكةى و خوشكة‬ ‫جح َيلةكانى نةكةونة بةر ك َيشمةو تةنطةتاوكردنى جاش و بةعسي و ضلَكاو خؤرةكانى رذيَم بةآلم لةطةأل ئةوةش ِرذيَم فيرارى سةربازى‬ ‫زؤر بةتوندى سزا دةدا بةتايبةتى ئةطةر لة دةرةوةى شارةكان دابا‪...‬ئ َيوارةيةكى درةنط (‪ ) -‬بةناو َ‬ ‫دؤل و ش َيوو ِرةزةكانى نزيك شار ديَتةوة‬ ‫وةكو هةموو جاريَكى تر بؤ خؤ شوشتن و ذةمةخواردن َيكى باش ئةو نةيزانيبوو هةروةها ئاطادار نةبوو لةوةى جاشةكانى موستةشارى‬ ‫لى ى وةدةر دةكةون و‬ ‫خؤفرؤش (‪) -‬لةكؤآلنةكانى نزيك دةرةوةى شار خؤيان مةآلس دابووة هةركة(‪ )-‬دةطاتة رؤخى شار هةموو يان َ‬ ‫لى ِرادةك َيشن و دةيطرن‪ ،‬هةرضةندة ئةو دةلَ َى بةخوا من ث َيشمةرطة نيم ‪ ..‬ضةط هةلَطر نيم‪...‬بةآلم كةلَكى ناب َيت ‪...‬دةيبةن بؤ‬ ‫ضةكى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مؤلَطة بؤطةنةكةيان و ئةيبةنة بةردةم موستةشارةكةيان‪ ....‬لةو وةختة خةبةرودةنط وباسى دةطاتة مالى ( ‪ ) -‬كة طيراوةو ئ َيستا لةمالى‬ ‫لى ديَت لةتاو جةرطى ‪ .‬كو ِرة تاقانةكةى ‪ ..‬هةربةوشةوة خؤى دةطةين َيتة‬ ‫موستةشار ( ‪ ) -‬فآلنة ‪ ..‬باوكى بةو تةمةنةوة وةك ش َيت و هارى َ‬ ‫َنى ‪ ..‬هةرضةندة مام ( ‪) -‬‬ ‫ي‬ ‫دادةنةر‬ ‫بةسةرى‬ ‫ةييةوة‬ ‫ر‬ ‫تو‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫بةها‬ ‫موستةشار‬ ‫مالَى موستةشار ‪ ...‬دةست و ثاى ماض دةكات ‪ .‬بةآلم جةنابى‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫دةثاريَتةوة فايدةى ناب َيت ‪ ..‬موستة شارى ن َيضيريَكى باشى دةست كةوتووة تاكو دلَسؤزى خؤى بؤ ِرذيَم و ( سيد الرئيس ) َ‬ ‫نوى بكاتةوة‬ ‫َ‬ ‫ثى ى‬ ‫ثي‬ ‫ببةخشرى و زياتر نزيك بب َيتةوة لة ِرذيَم ‪.....‬باوكى ( ‪ ) -‬مام ( ‪َ ) -‬‬ ‫بةهؤيةوة لةوانةية ثارةى باش وةربطريَت و ( نؤت شةجاعة) ى َ‬ ‫سى كضى جح َيلم هةية هةرس َيكيان موضة خؤرن وةرة بة ئارةزووى خؤت يةك َيكيان بؤ خؤت و يةك َيكيشيان‬ ‫دةلَى‪ :‬وةرة ثياوى باش بة من َ‬ ‫َ‬ ‫دةكرى بلَى ى هاتووة‬ ‫بؤ براكةت بة حةآللَى هةلَبذيَرةو بيكة بؤ خاترى خوا ئةو تاقة كو ِرةم تةسليم بة رذيَم مةكة و كةسيش نةيزانيوةو‬ ‫َ‬ ‫دةتةوى من خيانةت بكةم لةطةأل (سيد الرئيس)‬ ‫َنى بةسةر ياو هاوار دةكا و دةلَ َى‪:‬‬ ‫خؤى تةسليمى من كردوة‪ ،‬جةنابى موستةشار دةقي ِري َ‬ ‫َ‬ ‫خوا بيثاري َ‬ ‫َزى ؟؟؟! وةلَآلهى هةرتةسليمى دةكةم هةرضةندة مام ( ‪ ) -‬دةثا ِريَتةوة دةنوزيَتةوة كةلكى ناب َيت و بةزؤر بةثالة ثةستؤ دةرى‬ ‫دةكةنة دةرةوة ‪....‬بؤ بةيانى ( ‪ ) -‬تةسليمى دائرةى ئةمنى رذيَم دةكات و ئةوانيش هةر ئةو ِرؤذة ِرةوانةى شويَنى كة خؤيان دةيزانن دةكةن‬ ‫‪....‬لةدواى ماوةيةكى تر تةرمى ئةو كو ِرة تاقانةى مام ( ‪ ) -‬هاتةوة لة س َيدارة درابوو ‪ ...‬بةطوللة كوذرابوو وابزانم ثارةى فيشةكةكانيشيان لة‬ ‫مام ( ‪ ) -‬ستاندبوو‪ ..‬موستةشاريش ئ َيستا لة سايةى ئازادى و ديموكراتى كوردستان بةر ثرسة و زؤريش دةولَةمةندة ‪..‬ئةطةر دةسةآلتى‬ ‫َ‬ ‫بيطرى و لة قو ِر بيباتة خوار ‪ .‬يا دوو قؤضى طةورةى لةكةللةى‬ ‫نيشتمانى كوردستان نايطريَت ‪ .‬خؤ دةبواية خواى مةزن و ثةروةردطار‬ ‫سةرى ب ِرواندبا!‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪27‬‬


‫كودةتاية شوومةكةى بةعس و ئاسمانى شارى كؤية‬ ‫مافثةروةر‪ :‬ئاراس عبدالخالق عبدالحميد‬ ‫َ‬ ‫خواليخؤشبوو مامؤستا‬ ‫*لةئةرشيفى‬ ‫عبدالمجيد جلى زادة‬ ‫تراذيدياي زنجيرة نةثساوةكةى ِرذيَمى‬ ‫بةعسى لةناوضوو هةر لة ِرؤذى زةوتكردنى‬ ‫هةموو ئازاديةكانى ئةم ووالَتة سةرتاثا‬ ‫وةك ملووانكةيةكى داريَ��ذراو دانرابوو‬ ‫كةبةهؤنينةوةى طيانى سةدةها مرؤظى‬ ‫ثي هات‪.‬‬ ‫بوويَروو خةبات ط َير كؤتايى َ‬ ‫ئةوةتا يةك َيك لةزنجيرة ترسناكةكانى‬ ‫ِرذيَمى داثلؤس َينةر لةبةرة بةيان َيكى‬ ‫ئاسوودةو ئام َيزهةلَطر كةوتة خوارةوةو‬ ‫زةنط َيكى ترسناك بووة بؤخةلَكى شارى‬ ‫كؤية‪ ،‬بةلَ َى لة ِرؤذى (‪)1963/2/8‬ثاش ئةوةى‬ ‫كة ِرذيَمى بةعسى ئةهريمةن ضةثؤكى‬ ‫ِرةشى طيركرد لةيةخةى وويذدانى ئةم‬ ‫ووآلت��ة‪ ،‬سةدةها تراذيديايى ترسناك‬ ‫و تؤقينةرى ث َيبوو بؤ ِرمان و داتةثينى‬ ‫هةموو تروسكاييةك كةل َيوةى هةلَدةهات‪.‬‬ ‫بالَو كراوةيةك بةش َيوةى وةرةقةيةكى‬ ‫بةم َيذووى (‪)1963/3/12‬‬ ‫ضاثكراو‬ ‫كةلةاليةن سةركردةى قيادةى فيرقةى‬ ‫دووةمى سوثاى ع َيراق ضاثكرابوو كةئةوسا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل حاكمى‬ ‫قائدفيرقة(سةعيدحةمؤ) بوو‬ ‫عةسكةرى طشتى كةناوى(العميدالركن‬ ‫سعيدفتحى الصقيلى) ب��وو ئةمانةوو‬ ‫ياوةرةكانيان توانيان لةبةرةبةيان َيكى‬ ‫بةهارى خ َير لةخؤ نةديتووى سالَى(‪)1963‬‬ ‫ئةم نووسراوانة ف َردةنة خوارةوةو لةباتى‬ ‫َ‬ ‫طوول باران و بة يانى باش مذدةى بؤنى‬ ‫د ِرندايةتى و ناهةموارى وق َيزةونى ل َيدةهات‪.‬‬ ‫ئةوةبوو كةخةلَكى شار بةيةك جارى شارى‬ ‫ضؤلَكردوو ناسنامةي شةرةفى شؤ ِرشيان‬ ‫هةلَطرت بؤبةرطرى كردن لةهةموو كون‬ ‫و قوذبن َيكى ئةم شارة خؤ ِراطرة ئةوةبوو‬ ‫دواي��ى كةداستانى ش��ة ِرى قارةمانانةى‬ ‫شاخى هيبةت سوولَتانى تيادا ِروويدا كة‬ ‫بى ويَنةبوو لةم َيذووى سةر‬ ‫بةرطرييةكةى َ‬ ‫هةلَدانى شؤرشى كورد‪ ،‬سةر كردةيى‬ ‫شةهيد (كاك عومةر دةبابة) سةرثةرشتى‬ ‫تةواوى ئةم ميحوةرةيى دةكرد بةفةرمانى‬ ‫سةركردايةتى شؤ ِرش كةئةوساكة نازناوى‬ ‫(هةور) ى هةبووة ناوى نه َيني يةكةى بووة‪،‬‬ ‫كةبةرطرييةكى بآ ويَنةيان تؤماركردووة‬ ‫بؤم َيذوو‪ ،‬دوايش لةمانطى(‪ )7‬هةمان َ‬ ‫سال‬ ‫‪28‬‬

‫‪1963‬قةسابخانةكةى ناوشارى كؤيةيان‬ ‫ئةنجام داو بالَى ِرةشى طشت اليةكى‬ ‫طرتةوة ‪ ،‬بةالَم هةم ديسان شارةكة هةر‬ ‫كؤلَنةدةر بووةو سةرى دانةنواندووة بؤ هيض‬ ‫ه َيرشبةريك ئةمةش دةقى بالَوكراوةكانة‬ ‫بةزمانى كوردى‪.‬‬ ‫عةفووكردنى طشتى بؤ هةموو‬ ‫براكانمان لة شيمالى نيشتيمان‬ ‫سيادةتى س��ةرؤك وةزي��ران و سةر‬ ‫كردةى طشتى هيزى ضةكدار زةعيم روكن‬ ‫عبدالكريم قاسم فةرمانى دا بةبؤنةى هاتنى‬ ‫جةذنى رةمةزانى ثيرؤزةوة بة عةفوكردنى‬ ‫بةبى‬ ‫هةمو رؤلَةكانى ميللةت بة طشتى َ‬ ‫قةيدو شةرت لةشيمالى نيشتيمان وة‬ ‫داواى لة هةموو يةك َيكيان كردكة ئازاو‬ ‫جةسوور بيت و بض َيت بؤنزيك ترين‬ ‫سولتةى ئيدارى يان عةسكةرى وة ناوى‬ ‫بنووسى‬ ‫خؤى لةسجلى جيهادو شةرةف‬ ‫َ‬ ‫بؤ بةرطرى نيشتيمان بةرامبةر ئيستيعمار‬ ‫وة بؤ جةنطين بةرامبةر بة داطيركةران و‬ ‫تةماعكاران كة خةريكى نانةوةى موئامةرات‬ ‫و دةسيسةن تادووبةرةكى بن َينةوة لة ناو‬ ‫بي هيز بكةن‬ ‫هاووالَتيةكان و ئيمانيان َ‬ ‫بةالَم طةلى ع َيراقى قارةمان ئةزانيت ضؤن‬ ‫بةسةر موئامةرةكانى ئيستيعمارا َ‬ ‫زال ئةبيت‬ ‫و ماوةى سةر كةوتنى ئةدات بة عةزم و‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ئيمانى ثتةو وة خواى ط��ةورة‬ ‫دلَسؤزةكانيانةو جمهوريةتى عيراقى نةمر‬ ‫سةر دةخات‪ .‬باهةموو كةسيك دلَنيا ب َيت‬ ‫و بيرو باوةرو كة هيض كةسيكيان هيضيان‬ ‫لى ناكريت هةمويةك َيكيان لة ئةمان و‬ ‫َ‬ ‫ئيتميئنان وة َ‬ ‫طوى نةدةنة قسةى مشاغيب‬ ‫و دساسةكان‪.‬‬ ‫براكان رؤلَة بةحورمةتةكانى ميللةت‬ ‫لى ئةكات‬ ‫سيادةتى زةعيمى ئةمين داواتان َ‬ ‫كةيةك بطرنةوةو ريزةكانتان ثتةو بكةن و‬ ‫واز لة دوو دلَى و ناكؤكى و قينة بةرايةتى‬ ‫ب َينن وة هةموتان ب َينةوة بةبرايى هاوخ َيرى‬ ‫يةكترى بؤ ئةوةى ئارام و ئيستيقرار بنج‬ ‫ببى بؤ‬ ‫ببى و بؤ ئ��ةوةى ماوة َ‬ ‫هيشت َ‬ ‫ئاوةدانكردنةوةى والَت و سيادةتيان‬ ‫ئةمريان كرد بة دامةزراندنى ليذنةيةك‬ ‫بةجى بطةريَت بةو ناوضانةدا‬ ‫كة دةست‬ ‫َ‬ ‫كةدةستى ويَران كارى تيكةوتوة لةريى‬ ‫بيناكردنةوةى ئةو َ‬ ‫دي يانةدا كةويَران‬ ‫بوون لةريَى خ َيرو خؤشى و كامةرانى و‬

‫هاووالَتيةكانا بة طشتى وة لة دوايى دا‬ ‫سيادةتيان داواى شوكرو شانازى و بةرزى‬ ‫و بؤ هةموورؤلَة كانى ميللةت ئة كات وة‬ ‫لة خواى طةورة داوا ئةكةين برايةتى و‬ ‫ئاسايش و َ‬ ‫دل و دةروون ثاكى هةموواليةك‬ ‫بطريتةوة‪.‬‬ ‫قيادةى فيرقةى دووةم‬ ‫‪1963/3/12‬‬ ‫عةفوكردنى طشتى بؤ هةموو‬ ‫براكانمان لة شيمالى نيشتمان‬ ‫سيادةتى س��ةرةك وةزي��ران و سةر‬ ‫كردةى طشتى سوثا ليوا روكن عبدالكريم‬ ‫قاسم بة بونةى جيذنى رةمةزانى ثيرؤزةوة‬ ‫فةرمانى دةركرد بة عةفوكردنى طشتى و‬ ‫بةبى قةيدو شةرت بؤ هةموو رؤلَةكانى‬ ‫َ‬ ‫ميللةت لة شيمالى نيشتيمان وة داواى‬ ‫لة هةموو يةكيكيان كرد كةجةسوورانة‬ ‫بضيت بؤ نزيك ترين سلتةى ئيدارى‬ ‫وةيا عةسكةرى وة ناوى خؤى بنووسيت‬ ‫لة سجلى مو جاهدةكانا بؤ جةنطين‬ ‫بةرامبةر بة ئيستيعمار ضونكة تةماعكاران‬ ‫وئيستعماريةكان تةلة كةبازى ئةكةن‬ ‫و خةريكى ف َيلَو فةرجن بؤ نانةوةى‬ ‫دووبةرةكى لةبةينى ميللةت بؤ ئةوةى‬ ‫بي هيز ببى بةالم‬ ‫زةبوون ببن و ئيمانيان َ‬ ‫طةلى عيراقى قارةمان ضاك لةموئامةرةكاتى‬ ‫ئيستيعمارطةيشتووةو بة ئيمانى ئةو َ‬ ‫رى لة‬ ‫ئيستعمار ئةبرريَت‪.‬‬ ‫بركانمان رؤل��ة ب��ة غيرةتةكانى‬ ‫لى‬ ‫طةلةكةمان سيادةتى زة عيم داواتان َ‬ ‫ئةكات كةيةك بطرن و ريزةكانتان ثتةو‬ ‫بكةن ويارمةتى ية كترى بدةن بؤ بةر‬ ‫بةرةكانى دوذمنةكانى نيشتمان وة‬ ‫ث َيويستة دوودلَ��و قينةبةرايةتيتان لةناو‬ ‫نةمينى هةروةها فةرمانى دةركردووة بة‬ ‫َ‬ ‫دامةزراندنى ليذنةيةكبؤ ئةوةى دةست بة‬ ‫َ‬ ‫بطةرى كشوف‬ ‫جىبة ناوضةى شيماال‬ ‫َ‬ ‫ومواصفات ريك بخات بؤ ئاوةدانكردنةوةى‬ ‫هةموو ئةو طوندانةى كة ويَرانن لةريَى‬ ‫خيرو خؤشى و كامةرانى هةموانا و بؤ‬ ‫ئةوةى دلَنياو ثر ئارام ببن ‪ .‬هةروةها داواى‬ ‫سةر كةوتن و شكواو شانازى ئةكات بؤ‬ ‫هةموو رؤلَةيةكى طةلة كةمان‪.‬‬ ‫سةركردةى فير قةى دووةم‬ ‫‪1963/3/12‬‬


‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪29‬‬


‫ِرؤذنامةطةرى لةحاجيةوة بؤ ِرةهبةري سةيد‬ ‫برايم و هيَنانةوةى روفاتى حاجى بؤ كؤية؟‬ ‫*‬

‫رِزطارى فقى سليم‬

‫ئةدةب ناس و نوسةرو ِرؤذنامةنووس ‪...‬لةناو كؤمةلَطادا لةهةموو‬ ‫كةسان َيكى تر هةست ناسكترةو لةخولياي خةياالَويةكى بةئةمةكداية‬ ‫ثى ناكات و ناتوان َيت بةئاراستةيةك‬ ‫كةمرؤظى ئاسايى هةستى َ‬ ‫دةرى بب ِريَت ‪ ,‬ياخود ناتوان َيت بيدرك َين َيت و كؤمةلَطاكةى لةو‬ ‫كاراكردةوانةى كة ِرؤذانة ِروودةدات بةهةست ب َين َيت ‪ ,‬كاسان َيكش‬ ‫لةئةدةب ناسان و ئةدةب دؤستان هةن بؤضون َيكى ث ِربةمانا لة‬ ‫َ‬ ‫لةشعرى ‪...‬شي دةكاتةوة وسةرنج َيك بؤ دةوروبةرةكةى‬ ‫نووسينى ‪,‬‬ ‫َ‬ ‫دادةه َين َيت ‪ ،‬خؤشبةختانة كؤيةيةش كةسانى بةم ش َيوة ثةرةوردة‬ ‫كراوى هةيةو هةبووة‪ ,‬وةك ث َيشةنط بووة لة ِرابوردوودا لة داهاتووش‬ ‫هةرث َيشةنط دةب َيت‪.‬‬ ‫ِرؤذنامةنووس رةهبةري سةيد برايمى لةكت َيبةكةى بةناوى‬ ‫(( ِرؤذن��ام��ةوان��ى ل��ةك��ورةدا)) سالَى‬ ‫‪ 2009‬لةبةشى يةكةمى كت َيبةكةدا‬ ‫بةسةرديَرى ((حةزرةتى حاجى و بوارى‬ ‫ِرؤذنامةوانى ))‪ ,‬لةنووسين َيكى ثر بايةخدا‬ ‫بةهةست َيكى ثاك و ب َيطةردةوة بوار‬ ‫بةخؤى دةدات و دةيدرك َين َيت كةحاجى‬ ‫قادرى كؤيى نةك رةهبةري بزوتنةوةى‬ ‫بيرى نةتةوايةتى كوردايةتى بووة و‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةمةشدا بيرو هةست َيكى نويَخوازى‬ ‫ونويَطةرى لةدلَى حاجى دا دروست بووة ‪,‬‬ ‫كاك رةهبةري نووسةر درك بةم ِراستية‬ ‫دةكات و زؤر بةواقيعيةت و شاهيدحاآلنةوةو‬ ‫بةبةلَطةى دروستةوة لةشعرةكانى حاجى دا‬ ‫بؤمان شيدةكاتةوة جطة لةمةش بة ِريَزى‬ ‫زؤر خوليا وئاشناى شعرةكانى حاجية ‪,‬‬ ‫لةكت َيبةكةيدا دان بةوة دةن َيت كةحاجى‬ ‫يةكةم شاعيربووة باسى ِرؤذنامةو جةريدةى‬ ‫كردووةو داواى لة ِروناكبيرانى كورد كردووة‬ ‫هةرضى زووة دةرطا لةم بوارة بةخؤياندا بكةنةوة‬ ‫((ه��ي��ض‬ ‫‪ .‬كاك رةهبةري ِرؤذنامةنووس دةب َيذيَت‬ ‫شاعيريَك بةقةد حةزرةتى حاجى ه َيند ناوى جةريدةو ِرؤذنامةى‬ ‫نةه َيناوة )) ئةوكات ‪ ,‬وةك حاجى دةلَ​َيت ‪-:‬‬ ‫بةثولى‬ ‫((صةد قائيمةو قاصيدة كةس نايكريَت‬ ‫َ‬ ‫( ِرؤذنامةو جةريدة ) كةوتؤتة قيمةت و شان ))‬ ‫دةفةرمى كةحاجى ِرؤذنامةو‬ ‫هةروةها بة ِريَزى لةكت َيبةكةى دا‬ ‫َ‬ ‫جةريدةى بةدةسةالَتى ضوارةم زانيووة‪ ,‬ل َيرةشدا تةئكيد لةوة دةكاتةوة‬ ‫كةحاجى بةثةرؤشى كوردان دةب َيت بؤ ئةوةى دةرطايةكى طةورة‬ ‫لة ِرووى ئةدةبيةوة بيدؤزيَتةوة بؤئةوةى ئامانج و مةبةست و داواو‬ ‫كةلتورو فةرهةنطى خؤى ت َيدا بةيان بكات ودةردى دلَى خؤى لةويَدا‬ ‫بكاتةوة ئةويش لة ِريَطةو دةرطاى ِرؤذنامة طةرى بووة ‪ .‬هةروةها‬ ‫ِرؤذنامةنووس رةهبةري سةيدبرايمى ئةوةندة موحيبةتى بةرامبةر‬ ‫‪30‬‬

‫حاجية‪ ,‬هةلَسةنطادن َيك لةن َيوان بةدرخانيةكان و خؤيدا دةكات‪,‬‬ ‫كةبةدرخانيةكان ((مقداد بةدرخان )) لة ِرؤذنامةى ((كوردستان ))‬ ‫لةذمارة ((‪))3‬ى سالَى ‪ 1898‬كةلةميصر دةرضووة‪ ,‬هةوالَى كؤضى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثارضة شيعرى‬ ‫دوايى حاجى قادرى كؤيى بالَو دةكاتةوة‬ ‫((زةمانة ِرةسمى جارانى نةماوة)) نوسراوة ( عالمك ذ سورا هبى‬ ‫ساال دى وفات كر رحمتا خدا لبية خدا كنهين وى بغفرينة ناظ وى‬ ‫حاجى عبدالقادر بى ‪ ،‬اظ مرؤظ صاغيا ضاك خبتى درحقا علماندنا‬ ‫علم و مةعرفتيرة‪ ،)).....‬ل َيرةدا حاجى بةعالم ناودةبةن بةدرخانيةكان ‪,‬‬ ‫كةضى رابةرى سةيد برايمى لةخؤشةويستى و بؤضونى ناو شعرةكانى‬ ‫هةستى نةتةوايةتى و بيروبؤضوونى كورد بؤ ناو بيرؤكةى ِرؤذنامة‬ ‫طةرى و جةريدةدا ئةو وةك (( حةزرةت َيك واتة ث َيغةمبةريَك ))‬ ‫بةكورد بة خاك و ئةدةب ثةرستى ناوى دةه َين َيت ‪ .‬هةروةها زؤر‬ ‫َ‬ ‫طوى بيست بووين كة حاجى كرمانجى ذوورووى‬ ‫نةزانيوة ئةمةشيان بةالى منةوة هةلَةية‬ ‫ضونكة كةسانى هةست ناسك خولياى‬ ‫زوبان َيك ب َيت لة ِرةط و ِريشةى زمانةوانى‬ ‫خؤيدا ب َيت بةضةند مانط َيك ف َيرى دةب َيت‪,‬‬ ‫بةالَم شعرةكانى كةناردؤتةوة بؤ ووالَتى‬ ‫خؤى كؤية‪ ,‬ئةو زانيويةتى ووالَتى ئةو بةم‬ ‫شيعرانة كةم ئاشناية نةخوازةآل زاراوةى‬ ‫كوردستانى باكور‪.‬‬ ‫ه��ةوروةه��ا ب��ة ِريَ��زي��ان م��اوةي��ةك‬ ‫هةولَياندا كة روف��ات��ى حاجى ضيتر‬ ‫لةغةريبايةتى نةب َيت بيه َين َيتةوة بؤ كؤية‪,‬‬ ‫َ‬ ‫كوردى لةهةر‬ ‫خؤزطةى من و هةموو‬ ‫َ‬ ‫دةخوازى بؤ ئةم‬ ‫ضوارثارضةى كوردستان‬ ‫حةزرةتة‪,‬مةرامى حةزرةتى حاجيشيمان‬ ‫به َينايةتة دى ‪ ,‬هةروةها داوا لةنةقيبى‬ ‫ِرؤذنامةنوسانى كورد بة ِريَز فةرهاد عةونى‬ ‫و بةرثرسى سةنديكاى ِرؤذنامة نووسانى‬ ‫َ‬ ‫ولةطةل‬ ‫لقى هةول َير بة ِريَز حاكم ئازاد‬ ‫بنكةى ئةدبى و ِرووناكبيرى طةالويَذ‬ ‫دةكةم كةبؤضوونى ِرؤذنامةنووس سةيد‬ ‫ِرابةر بةه َيند وةربطيريَت وكؤنطريةكى طةورة بؤ ِرؤذنامةنووس‬ ‫حاجى قادر ببةستريَت ‪ ,‬طةر يةكةم شاعيربوو ب َيت وباسى‬ ‫ثى ى بووتريَت‬ ‫ِرؤذنامةطةرى كردب َيت‪ ,‬شايستةى ئةوة هةية َ‬ ‫((ثيشةواى ِرؤذنانةنووسانى كورد ))لةهةموو بارةطاكانى سةنديكاى‬ ‫ِرؤذنامة نووسان ئةوكات ئةو دورشمة هةلَبواسريَت‪.‬‬ ‫لةكاتى نووسنى ئةو باسةمدا ضاوم بةهاو ِريَى ديَرينم ثرؤفيسؤرى‬ ‫زمان و ئةدةبياتى كوردى د‪.‬عادل طةرميانى كةوت‪ ,‬بؤم شيكردةوة‪,‬‬ ‫ئةميش لةوةالَمدا فةرمووى حاجى قادرى كؤية جطة لة ِرؤذنامةطةرى‬ ‫يةكةم كةسيش بووة باسى ِرؤمانى كردووة ‪,‬ث َيش ئةو هيض شاعيريَك‬ ‫ووشةى ِرؤمانى نةدركاندووة لةئةدةبياتى كورديدا‪.‬‬ ‫هةولي َ‬ ‫َ‬ ‫ر‪-‬نوينةرايةتى‬ ‫*سةنديكاى رِؤذنامةنووسانى لقى‬ ‫دةظةرى كؤية‪.‬‬


‫ئــةمـــ ِرؤ‬ ‫َ‬ ‫هيمن ئيلنجاغى‬

‫بةروة ث َيش ضوونى دابوو نةريتةكانى كوردستان و طؤ ِرانكارية تازةكانى ئةمرؤ كة ِروودةدات‬ ‫لةبةرثاكردنى ِرةطةزى شارستانيةت و ث َيش كةوتن لة ناوةندةكانى ضينى ثيرو طةنج بةهةردوو‬ ‫ِرةطةزيةوة و ا بووة بة ِريَ ِرةويَكى باوو شياوى ن َيو كؤمةلَطةى كوردةوارى و ِرؤذ بة ِرؤذ و و سات‬ ‫ثى‬ ‫لةدواى سات جؤريَك لة نويَطةرى ديَتة ناو ثانتايى ئةو طالَتةجا ِرى ية و عةقلى طةنجى َ‬ ‫ضةواشة دةكريَت‪.‬‬ ‫ثى دةكةين كة طةنج ئ َيستا بة‬ ‫دةركى‬ ‫خؤمان‬ ‫بةضاوى‬ ‫و‬ ‫عةيانة‬ ‫لى‬ ‫ونةمان‬ ‫ر‬ ‫ؤذة‬ ‫ر‬ ‫ئةو‬ ‫هةموومان‬ ‫كة‬ ‫ئةوةى‬ ‫ئةمرؤ وةك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل َيشاو بونةتة داينةمؤى بةرثاكردنى تةقليد و السايى بة رؤذئاواو كلتور و داب و نةريت و ِرةفتار و تةنانةت ِروخساريان ناسةرةوةى‬ ‫لى زةوت كراوة و هيض جؤرة ئاسةوار و نيشانةيةكى ث َيوة ديار نةماوة و وةك دةلَ​َين (طة ِران طة ِر لةناو ضووة)‬ ‫ِرةسةنايةتى كوردى َ‬ ‫َ‬ ‫كى َ‬ ‫دةردةكةوى‪ ،‬ئةويان‬ ‫لى‬ ‫دى بةو حالَة دادةكروزيَت و لةهةر ثةناو ثةسيويَك تاقة قسةيةكى َ‬ ‫ئ َيستا ض خةتايةك دةطيريَت و َ‬ ‫تى دةطريَت‪ ،‬ئةوةى كة‬ ‫لى دةدات و ثالرى َ‬ ‫بى ويذدان تر كةوتؤتة طيانى مؤركى ِرةسةن و تارة و توانجى َ‬ ‫لةهةموو كةس خراثتر و َ‬ ‫لى دةكات زؤر جار قسةى م َيشكى هةلَدةبذي َ‬ ‫َرى و بة ِرةفتاريش بةالى دا ناض َيت‪ ،‬با بتوانين داب و نةريتى باوك و باثيرانمان‬ ‫باسى َ‬ ‫َ‬ ‫لى نرا‪ ،‬وة هةر بةردةوامين بؤ ئةوةى سةربةخؤ و ذيَر دةستة‬ ‫ثاريَزراو ب َيت و هةول و تةقاالى زؤرمان دا بؤ ئةوةى ناوى كوردايةتى َ‬ ‫نةبين ‪ ،‬بةالَم ه َيندةمان ذانى شةكةتى و ماندوويى ثارويةك نانمان ض َيشت كةضى زؤر زوو فريَماندا‪ ،‬سةرو ِريشى خاويَن ثاك ئةمرؤ‬ ‫تؤثةلَة مويةكى سةر ضةناطة و الدانى ثرضى سةر ئةمرؤ لة هةوا هةلَضوون ج َيطةى طرتؤتةوة و قات و ثشت َين و ث َيالَوى كوردةوارى‬ ‫بؤتة قايش و كابؤ و ِريبات ‪ ،‬ئةطةر ئةمرؤ لةكوردستان مشكى و جامانت لةسةربوو كؤالَو فةرةنجيت لةبةردابوو نةخشةى ِرزطاركردنى‬ ‫ثى دةوتريَت‪.‬‬ ‫ثى بوو لة سةرووى هةموو زانايانى دنيا دابووى ئةوكات بةكةس َيكى كالسيكى و مامة حاجيت َ‬ ‫كوردستانت َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بى مانا لة ِريَز و حورمةتى‬ ‫ثياو‬ ‫ماقول و ذير و ضاالك‪ ،‬كاربةدةست وونى كردوون لة هةمووى خراثتر ِرةفتار و مامةلةى هةلة و َ‬ ‫َ‬ ‫مرؤظايةتى كةم دةكاتةوة ‪ ،‬ضونكة ئةمرؤ زؤر بل َى و زمان لوس زيرةك و زاناية و ثؤشتة و جلى ِرةنطاو ِرةنط كةسى ث َيشكةوتووة‬ ‫بى مستةواية ط َيل لةقةلَةم دةدريَن‪ ،‬بةالَم ئةوةى لةهةمووى‬ ‫و درؤزن و قسة زل ضاوساغ و خاوةن بةهرةن و فةقير و هةذاريش َ‬ ‫طرينطترة مرؤظ خاوةنى ه َيز و تواناى توندى بيركردنةوة ب َيت ج َيطةى فةخر و شانازية و ِريَز و خؤشةويستيش بةهاى كةسايةتى‬ ‫مرؤظ دةثاري َ‬ ‫َزى‪ ،‬بزانة بؤضى ئةذيت بؤضى ئةمريت باوريابين كويَرانة نةذين ئةطينا هةمووى بلَقى سةر ئاوة و هيضى تر‪.‬‬

‫مةشخةآلن‬

‫*‬

‫مةشخةآلن ناوى كت َيب َيكى قةبارة بضووكة لةدووتويَى(‪)160‬الثة ِرةداية لةنووسينى‬ ‫ث َيشمةرطةى ديَرين كاك ( ِرةهبةرى سةيدبرايم)ة بةتيراذى (‪)1000‬دانة كةوتؤتةوة‬ ‫بةرديدى خويَنةرانةوة كة(‪)51‬بابةتى جؤراوجؤرى لةخؤ طرتووة‪ ،‬بابةتةكانيش‬ ‫بريتين لةيادةوةرى‪ ،‬ذياننامةوث َيناسةكردنى كةسايةتى و ِروخاكى جوطرافى‪،‬‬ ‫م َيذوو‪ ،‬سياسةت و خةبات و كوردايةتى‪ ،‬وةفادارى‪ ،‬هةروةها تا ِرادةيةك بريتيية‬ ‫َ‬ ‫هةندى ووشةى كوردى‪ .‬نووسةر لةنووسينى‬ ‫لةزمانةوانى و ئةدةب و شيكردنةوةى‬ ‫بابةتةكانى زؤر زيرةك و ل َيهاتوانة ووشةو دةستةواذةو ِرستةى جوان و بةث َيزى‬ ‫طةلى جار بة(سجع)كؤتايى ِرستةكانى ِرازاندؤتةوةو دةلَ​َيى‪ :‬بزمارى‬ ‫دا ِرشتووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةديوار كوتاوة كةهيض خوارو ضةوتيةكى ت َيدانية‪ ،‬ئةمةش بةنووسةريَكى خامة‬ ‫ِرةنطين و بةث َيز نةب َيت ناكريَت‪ ،‬ط َي ِرانةوةى ِرووداو كارةسات و سةربووردةكان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هةست و سؤزو‬ ‫واب��ةوردى و بةديقةت بخاتة سةر ثة ِرةى كاغةز‬ ‫ويذدان ت َيكةلَى بكات و بيكاتة ويَنةيةكى بةرجةستةو بةهادارو بتداتةدةست‪،‬‬ ‫لة ِراستى دا ئةم كت َيبة زؤر هةلَ‬ ‫َ‬ ‫دةطرى و ضةندى لةسةر بنووسريَت كةمة‪ ،‬بؤية‬ ‫لةكؤتايى دا سوثاس و ثيرؤزبايى و دةست خؤشى لةكاك( ِرةهبةر)دةكةين‪،‬‬ ‫هيوادارين خامةكةى هةر ب ِرشت و بةكارب َيت بؤبةرهةمى زؤرتر‪ ،‬بةمةبةستى‬ ‫*محمد دارياس‬ ‫زياتر دةولَةمةند كردنى كت َيبخانةى كوردى‪.‬‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪31‬‬ ‫‪31‬‬


‫وية‬ ‫بيرةوةرى دةربارةى جوولةكةكانى ئةوساى ك َ‬ ‫َ‬ ‫حوسين حاجى قادر‬ ‫جوولةكة ‪َ 1750‬‬ ‫سال ث َيش ئ َيستا لة كوَية‬ ‫جى بوون‪ ،‬سةرةتا لة كوَنة قةآلتى‬ ‫نيشتة َ‬ ‫طة ِرةكى هةواوان بةرامبةرى قوَنطرى سةر‬ ‫نيشةتةجى بوون و كةنيسةشيان‬ ‫شاخان‬ ‫َ‬ ‫ل� َ‬ ‫�ةوى بوو‪،‬ثاشان طواستيانةوة طة ِرةكى‬ ‫بةفرى قةندى لةنزيك مزطةوتى حةتك‬ ‫َ‬ ‫لةوى دروست كردو ناويان‬ ‫‪،‬كةنيسةشيان‬ ‫َ‬ ‫ل َينا طة ِرةكى جوولةكان‪،‬تةنيا ‪ 5-4‬مال َيك‬ ‫لةكةونة قةآلتى مانةوة‪ ،‬جوولةكةكانى كوَية‬ ‫ث َيش كوَضكردنيان لةسالَى ‪ 1951‬نزيكةى‬ ‫(‪)70-65‬م� َ‬ ‫�ال دةبوون زوَربةى ثياوةكانيان‬ ‫كاسب بوون‪ ،‬هةنديَكيان خةريكى زيَرينطةرى‬ ‫بوون ‪ ،‬زيَرينطةرى بةناوبانطيان ناوى (شالكة)‬ ‫بوو‪ ،‬دوكانةكانيان بةرامبةر دةرطاى ِرؤذئاواى‬ ‫قةيسةرى ك��وَن بوو‪-‬ضةند ثياويَكيان‬ ‫خمخانةضى ب��وون لةوانيش (حةيووم)‪،‬‬ ‫ثياوى دةولَةمةنديان (خواجة فةرةج)بوو‬ ‫سةلَتةو ك��ةواى لةبةردةكرد‪،‬لةسةرةتاى‬ ‫كؤآلنةى جوولةكةكان خانوويةكى دوو‬ ‫نهؤمى هةبوو‪ ،‬شووشةى ثةنجةرةكانى سةر‬ ‫َالنى ِرةنطاو ِرةنط بوون‪ ،‬زؤرجار مندالَى‬ ‫كو َ‬ ‫سةر كةش بةدارالستيق شووشةكانيان‬ ‫دةشكاند‪ ،‬خواجة فةرةج ب َيجطة لة دووكانى‬ ‫زيَرينطةرى ‪ ،‬م َيطةلة مة ِرو ماآلتى هةبوو‬ ‫لةطوندةكانى (تالَةبانى طةورةو ئيلينجاغ و‬ ‫داربةسةر )بؤيان بةخ َيو دةكرد‪( ،‬بولبول و‬ ‫صديق و شةمويَل ونيسان)دووكاندار بوون‬ ‫‪،‬عةتارى و قوماش و شةكرو ضايان دةفرؤشت‪،‬‬ ‫نيسان زؤر قسة خؤش وزانا بوو ‪.‬شتومةكى‬ ‫زؤر بةهةرزان دةفرؤشت بؤية موشتةرى زؤر‬ ‫بوو‪ ،‬دوكانةكةى بةرامبةر دووكانى حاجى‬ ‫َ‬ ‫هةندى جار يارمةتيم‬ ‫ق��ادرى باوكم بوو‪،‬‬ ‫دةدا‪،‬جاريَكيان ث َيمطووت‪ :‬ئةوة لةبةر ضى ئةو‬ ‫هةموو خةلَكة مشتةرى تؤن؟ ئةويش طوتى‪:‬‬ ‫كاكة ئةمن شت زؤر هةرزان دةفرؤشم لةضاو‬ ‫دوكاندارةكانى جيرانم هةتا ئةوان يةك فةردة‬ ‫شةكر بةضةند ِرؤذيك دةفرؤشن ‪،‬ئةمن ِر َ‬ ‫ؤذى‬ ‫‪ 3-2‬فةردة دةفرؤشم بةقازانج َيكى زؤر كةم‬ ‫َ‬ ‫‪،‬لةطةل قازانجى نرخى طوونية بةتالَكةكان؟!!‬ ‫(نيسان) عادةت َيكى هةبوو هةفتةى يةك دوو‬ ‫ِرؤذ ضةند تؤث قوماشى دةبةست و لةسةر‬ ‫شانى دادةناو مةترو مقةستى هةلَدةطرت لة‬ ‫كؤآلنةكانى كؤية دةطة ِرا ‪،‬موشتةرى ئافرةتى‬ ‫دةدانى‪.‬‬ ‫زؤر هةبوو بةهةرزان و بة قةرزيشى‬ ‫َ‬ ‫(ئيلياهو)ثياويَكى نيمضة شةلةل بوو ‪،‬حةزى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل موسولمانان ‪،‬زؤر‬ ‫لةت َيكةآلو بوون بوو‬ ‫‪32‬‬

‫دةهاتة ضايخانةكان و حةزى لةيارى (تاولَة )‬ ‫بوو‪ ،‬كة دةيبردةوة دووثةنجةى وةكو ثيتى (‪)7‬‬ ‫ئينطليزى بةرز دةكردةوة بةماناى سةركةوتن‪.‬‬ ‫ى عادةتيان‬ ‫جوولةكةكانى كؤية هةند َ‬ ‫هةبوو‪-:‬‬ ‫ زؤر ثاكو خاويَن بوون‪ ،‬بايةخيان بةجؤرى‬‫خواردن دةدا ‪ِ ،‬رؤذان��ى شةموو ثشويان بوو‬ ‫ئاطريان نةدةكردةوة‪،‬جاح َيلةكان ئ َيوارةى‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةل دةضوونة باغضةكانى‬ ‫ِرؤذى جومعة‬ ‫نزيك مزطةوتى مةال ئةسعةد(باخضةى‬ ‫حاجى خةليفةو خورشيد ئاغا) َ‬ ‫لةوى هةموو‬ ‫جوَرة سةوزةو ميوةيان دةك ِرى و دةضوونة(‬ ‫كانيلة)جوان دةيان شوشتةوة‪،‬ئينجا بةرةو َ‬ ‫مال‬ ‫دةطة ِرانةوة‪ ،‬ذنةكان خواردنيان ِرؤذى جومعة‬ ‫ل َيدةناو دايان دةثؤشت‪.‬‬ ‫(خواجة ف��ةرةج) ناسياويَكى حاجى‬ ‫قادرى باوكم بووة‪ ،‬زؤر جار بةيانى ِرؤذى‬ ‫شةموو باوكم لةخةوى هةلَدةستاندم و قؤرية‬ ‫ضايةكى ثالَ​َيوراوى طةرمى لةناو ضةند ثارضة‬ ‫قوماشى ث َيضراوى لةناو زةمبيلةيةك دادةناو‪،‬‬ ‫دةبواية ئةو قؤرية ضاية بةسةالمةتى بطةيةنمة‬ ‫مالَى خواجة فةرةج ئةويش خوَى دةرطاى‬ ‫دةكردةوة ضايةكةى َ‬ ‫بةتال دةكردو دةيدامةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةدامى حةفتةى‬ ‫هةندى جاريش شيرينى‬ ‫َ‬ ‫جاريَك يا دوو جار حةيوانيان سةر دةب ِرى ‪,‬‬ ‫قةسابةكة ناوى (داودؤك )بوو حةيوانةكةى‬ ‫ك� َ‬ ‫�ةول دةك��رد ‪ ،‬ب��ةآلم نةدةبواية وورطى‬ ‫هةلَبدريَت تاكو (مامم)دةهات ئينجا لةث َيش‬ ‫بةشةرتي‬ ‫ضاوى ئةو وورط��ى هةلَدةد ِرى‬ ‫َ‬ ‫جةرط و سيثةالكى بريندار نةكات بةساغى‬ ‫نى(مامم)بةدةستى فةحسى دةكردو‬ ‫دةرى ب َي َ‬ ‫ثاشان داواى لةقةسابةكة دةكرد لة قرقرتؤكةوة‬ ‫فووى ت َيبكات هةتاكو سيثةالكةكة بةتةواوى‬ ‫ثردةبوو‪،‬ئةطةر لةئةنجامى فووت َيكردن بتةقى‬ ‫)لى ئةوانى‬ ‫با ئةوا (مامم)دةيطوت (حةاللى َ‬ ‫(حةاللى)لى و‬ ‫دةوروثشتى هاواريان دةكرد‬ ‫َ‬ ‫طؤشتةكةيان دةكرى ‪.‬ئةطةر سيثةالكةكة‬ ‫نة تةقى باو كون كون با ئةوا (مامم)دةيطوت(‬ ‫لى و ئةوانى ديش هاواريان‬ ‫حةرامى ) َ‬ ‫(حةرامى)لى و كةسيش طؤشتةكةى‬ ‫دةكرد‬ ‫َ‬ ‫نةدةك ِرى‪ ،‬بةو جؤرة بة سيثةالكةكةيان‬ ‫دةطووت (تةريفة)ية‪ .‬بةيانى ِرؤذى شةموو‬ ‫دةضوونة كةنيسة كيتابةكةيان(تةوراتة)و‬ ‫ث َيغةمبةريان (مووساية) جاح َيلةكانيان ئ َيوارةى‬ ‫رؤذى شةموو لة كؤالنةكان كةاليةن َييان دةكرد‬ ‫‪ ،‬هةنديَكيان دةضوونة طؤ ِرةثانةكةى سةر‬ ‫طردى جوولةكان تؤثان َييان دةكرد‪ ،‬خوردنى‬ ‫بةناو بانطيان (كفتة)بوو ‪،‬ووردة برنجيان‬

‫دةك ِرى و دةيان بذارد و جوانيان دةشووشتةوة‬ ‫و دةيان كوتى و كفتةى بةناويان دروست‬ ‫َ‬ ‫هةندى كابانى كوردةوارى‬ ‫دةكرد‪،‬تا ئ َيستاش‬ ‫بة كفتةية دةل َين كفتةى جوولةكان‪.‬‬ ‫بةهاران ذنةكان دةضوونة ِر َ‬‫ووبارى جلك و‬ ‫الك َيشةو ث َيخةفيان هةلَدةطرت َ‬ ‫لةوى لة خوار‬ ‫طةرموكى هةتاكو كانيلةى دابةش دةبوون ‪،‬لةو‬ ‫َ‬ ‫بةرو لةوبةرى ِر َ‬ ‫ووبارى شتةكانيان دةشووشت‬ ‫و لةسةر بةردةكان هةلَيان دةخست و نانى‬ ‫نيوة ِرؤيان َ‬ ‫لةوى دةخوارد ئ َيوارةش بة درةنطةوة‬ ‫بةرةو مالَةكانيان دةضوونةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ثايزى لة كؤآلنةى نزيك‬ ‫لةسةرةتاى‬‫كةنيسة كةثريَكيان لةسةر ضةند داريَك‬ ‫دادةمةزراند تةنيشتةكانى و سةرةوةيان بة‬ ‫دارو طةآلى(مورتك و لوو ِرك)دادةثؤشى و‬ ‫هةرضى ميوةجاتى لة بازارو باغضةكانى كؤية‬ ‫ث َيوةيان هةلَدةواسى و كورسيان لة ذيَرةوة‬ ‫دادةنا و خةلَك دةضووة جةذنة ثيرؤزة‪ ،‬ضةند‬ ‫ِرؤذيَك ضاوة ِروانى باران بارينيان دةكرد (زؤر‬ ‫لي‬ ‫جار باران دةبارى )‪،‬ئينجا ميوةجاتةكانيان َ‬ ‫دةكردةوة و دابةشيان دةكرد‪.‬‬ ‫لى دةمرد كريَكارةكانى‬ ‫كة مردوويان َ‬‫خؤيان لة طردى جوولةكان قةبريان هةلَدةكةند‬ ‫و مردوةكةيان ِرووب��ةروى (خوارو‪-‬جنوب)‬ ‫دةناشت ‪،‬سةرى دةكةوتة ِرؤذهةآلت و لةسةر‬ ‫تةنيشتى ِراست دريَذ دةكرا ئينجا (سالم)‬ ‫بةزمان و دينى خؤى تةلقينى دةدا لة دواى‬ ‫تةواو كردنى ضةند ِرستةيةك ئامادةبووةكان‬ ‫دةلى‬ ‫دةيان طوت ( ئامين ) ‪ ,‬عورف و عادةت َ‬ ‫لة ناخؤشيان بةشدارى جولةكةو ديانان بكةن‬ ‫وة لة تازيةكان ث َييان بل َين ( ئ َيوة خؤش بن‬ ‫) جولةكة كة دةضوونة ماآلن دةيان طوت‬ ‫ئةو كاتةتان باش جل وبةرطى طةنجةكان و‬ ‫ذنةكانيان جل و بةرطى كؤييانة بوو‪ ،‬مندلَة‬ ‫جولةكة هةتا ‪ 16- 15‬ستالَى زولفيان هةبوو‪.‬‬ ‫لة ساآلنى ‪1946-1945‬دكتؤريَكى‬‫جوولةكة لة كؤية بوو ناوى (عةبد) بوو زؤر‬ ‫زاناو شارةزا و بةويذدان بوو‪ ،‬سالَى ‪ 1948‬ثؤلى‬ ‫شةشةمى سةرةتايى بووم لة قوتابخانةى ئوال‬ ‫مامؤستايةكى جولةكة ناوى ( دانيال داود) بوو‬ ‫نةشيدى ث َيدةطوتين‪.‬‬ ‫ث َيش كؤضكردنى جولةكةكان بؤ‬‫فةلةستين بة ‪ 6-5‬مانط ئ َيوارةيةك (‬ ‫دووكانى حاجى قادرى‬ ‫خواجةفةرج ) هاتة‬ ‫َ‬ ‫باوكم طوتى‪ :‬مام حاجى دةزانى بؤضى هاتووم؟‬ ‫باوكيشم طوتى فةرموو خواجة فةرةج بلَ َى ‪،‬‬ ‫ئةويش طوتى ثاش ضةند مانط َيكى دى ئ َيمة‬ ‫دة ِرؤين ‪ ،‬حةزدةكةم ئةو كو ِرة باشة(دةستى بؤ‬


‫مةكتةبى ئ َيواران ب َيتة دوكانى زيَرنطةريةكةمان‬ ‫من دريَذ كرد) دواى دةوامى‬ ‫َ‬ ‫تاكو ف َيرى ئةو ثيشة باشةى بكةين ‪ ،‬كة ِرؤيشتين دوكانةكةى تةسليم دةكةم ‪،‬‬ ‫باوكيشم طوتى‪ :‬خواجةفةرةج زؤر مةمنون و ئةوئيشة بؤ ئ َيمة ناب َيت ‪ ،‬كو ِرةكةم‬ ‫خويَندن تةواو بكات باشترة ‪ ،‬ئةوة بوو ضةند كةسان َيك ف َيرى ئةوثيشةية بوون‬ ‫و قازانجى باشيان ل َيكرد‪ ،‬لةوانةش وةستا ( مةغديدى مةولودى سبيلضى و‬ ‫كةمالى تايةرى مةال حةبيب ) و ضةند كةس َيكى ديش‪.‬‬ ‫ث َيش كؤض كردنى جولةكةكانى كؤية‪ ،‬هةموو ماأل و شتومةكى خؤيان‬‫فرؤشت ب َيجطة لةخانوةكان‪ ،‬كةوتنة ك ِرينى (جاجم ) ضونكة بردنى قةدةغة‬ ‫نةبوو‪ ،‬بؤية دةآللَةكانى كؤية لةكؤآلنةكان دةطة ِران و جاجميان بةثارةيةكى باش‬ ‫دةك ِرى ‪ ،‬بةطران تر دةيان فرؤشتةوة جولةكةكان‪ ،‬كة شتوومةكيان دةفرؤشت‬ ‫َ‬ ‫هةندى طةنجى موسولَمان ث َييان دةطوتن ( كافرينة ) دةى مالَةكانتان بةهةرزان‬ ‫بفرؤشن ئ َيمة ل َيتان دةك ِرين‪ ،‬ئةوانيش جوابيان دةدانةوةو دةيان طوت‪ :‬باشة‬ ‫كى ل َيتان دةك ِر َى؟ وةك‬ ‫ئ َيوة ل َيمان دةك ِرن ‪ ،‬بةآلم كة ئ َيوة ل َيتانة‬ ‫دةقةومى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بزانن ِرؤذيَك َ‬ ‫دةكرى!!!!!!!!‬ ‫دى مالَة كورد بةدةستى بةعسيةكان تاآلن‬ ‫ث َيش كؤض كردنى جولةكةكانى كؤية بةضةند ِرؤذيَك ‪ً ،‬ئيوارةيةك لةناو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ضةند برادةريَك بووم‪ ،‬ديتمان لة دةورو‬ ‫باخضةى مزطةوتى مةال ئةسعد‬ ‫بةرى ِريَطاى قةبرستانى دةرويَش خدر ( ِريَطاى ضنارؤك و ِرانية ) كاروان َيكى‬ ‫كاتى لة ناو ِرووبارةكةوة بةرةو‬ ‫زؤر وابةرةو كؤية ديَت‪ ،‬وام زانى جةنازةية‪َ ،‬‬ ‫كؤآلنةكةى نزيك مزطةوت هاتن و ل َيمان نزيك بوونةوة ثرسيارمان ل َييان كرد‬ ‫ئ َيوةك َين ؟ طوتيان جولةكةكانى (ب َيتواتةين ) َ‬ ‫بةمال و مندالَةوة هاتوينة كؤية‬ ‫‪ ،‬م َيوانى كةنيسةو مالَةكان دةبين تاكو بةرةو فةلةستين دة ِرؤين‪ ،‬جولةكةى‬ ‫ب َيتواتة ناوبانطيان دةركردبوو بةكارى ( ستن) و دروست كردنى باشترين ( كر)‬ ‫ِرانك وضؤغة‪ ،‬ئةوة بوو لة ثايزى سالَى ‪ 1951‬كؤضيان كرد‪ ،‬بةيانيةك دةضوومة‬ ‫قوتابخانةى ناوةندى كؤية‪ِ ،‬ريَطةم بة تةنيشت طةراجةوة بوو كةلةنزيك مالَى‬ ‫مامؤستا زةكى هةنارى بوو ديتم ضةند ثاس َيك ِراوةستا بوو ث ِرى نةفةر بوو‬ ‫كةنزيك بوومةوة زانيم جوولةكةكانى كؤيةن‪ ،‬لةمانيش‪:‬خواجة فةرةج و نيسان‬ ‫و حةييوم و ئيلياهو و كةسانى ديش ‪ ،‬كاتى ِرؤيشتنيان دةستة س ِريان بةضاوى‬ ‫طرت بوو دةطريان و هاواريان دةكرد ( خةلَكى كؤية قةت ئ َيوة و كؤية لةبير‬ ‫ناكةين و مةمنونين) خةلَك َيكى زؤريش لةوناوة بة ِريَيان دةكردن‪.‬‬ ‫سالَى ‪( 1958-1957‬سةعيد قةزاز) وةزيرى ناوةخؤ بوو هاتة كؤية ب ِريارى‬‫دا طردى جولةكةكان بكريَتة ثارضة زةوي بةسةر خةلَكى دابةش بكريَت‪،‬‬ ‫سةرةتا ناويان لةطة ِرةكةكة نا (سةعيد ئاوا) ثاشان دواى شؤرشى ضواردةى‬ ‫تةموزى ‪ 1958‬بوو بةطةرةكى سةرباغ‪ ،‬ضةند خ َيزان َيك لة كؤية هةن ذنةكانيان‬ ‫َ‬ ‫هةندى لة ثياوة‬ ‫كضة جوو بوون موسولمَان بوون ‪ ،‬دواى ِراثةرينى ئازادى ‪1991‬‬ ‫جوولةكةكانى كؤية بةسةردان هاتنةوة كؤية لةوانيش مندالَةكانى خواجةفةرج‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةيادى ثانزدة سالةى كؤضى دوايى هونةرمةندى طةل تايةر تؤفيق لةمالةوة‬ ‫سةيرى كةنالَى تةلةفزيؤنى (ثةكةكةم) دةكرد بةرنامةيةكى بةو بؤنةيةوة‬ ‫ث َيشكةش دةكرد‪ .‬لة زؤر الوة تةلةفؤنيان بؤ دةكرا‪ ،‬يةك َيك تةلةفؤنى كرد و‬ ‫طووتى ( ئةمن لة ئيسرائيلةوة قسةدةكةم و ناوم ( عةزرة) ية جولةكةى كوردى‬ ‫كؤيةم ‪ ،‬تايةر تؤفيق زؤر برادةرم بوو زؤر جار طؤرانى خؤشى بؤدةطووتم ضونكة‬ ‫بةيةكةوة ساآلنى ‪ 1943‬لةشارى كؤية كريَكار بوين‪ ،‬ئينجا كةوتة سةرط َيرانةوةى‬ ‫بيرةوةريةكانى خؤى لةكؤية و سةالمى بؤ هةموو اليةك نارد طووتى جوولةكة‬ ‫كوردةكان بةزؤرى سةيرى كةنالَة تةلةفزيؤنة كورديةكان دةكةن ‪...‬ث َيشكةش‬ ‫كةرى بةنامةكة نةى ه َيشت ضيتر قسان بكات و طوتى بةرنامةكةى ئ َيمة‬ ‫لةسةر يادى تايةر تؤفيقةو دةتوانى لةدواى تةواو بوونى بةرنامةكة ثةيوةنديمان‬ ‫ث َيوة بكةيت ‪ ،‬يان ئ َيمة ثةيوةنديت ث َيوة دةكةين(عةزرة كاتى خؤى فة ِراشى‬ ‫ث َيش دةرطاى ذوورى قائيمقامى كؤية بوو ) ث َيش كؤض كردنيان‪.‬‬ ‫سةرضاوةكان ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ميَذووى كؤية ‪ /‬تايةر ئةحمةد حةويَزى‬ ‫‪ -2‬بيرةوةريةكانى خؤم‬

‫بيرةوةرييةكانم لةطة َل مامؤستاى‬ ‫ثيَشمةرطةو قائيمقام شةهيدى‬ ‫خةباتطيَر حميد كريم شانة‬ ‫م‪.‬دلشاد على أمين‬ ‫َ‬ ‫لةسالَى ‪ 1975‬مامؤستا بووم لةطوندى (كالو ِرةش) سةربةناحيةى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مامؤستايةك‬ ‫طويَر ثاش ماوةيةك وا ِريَككةوت طؤ ِردرامةوة‬ ‫بةناوى ( مامؤستا غريب ) لةدةشتى كؤية لةطوندى شيوةشانى بكرأغا‬ ‫ئةوكاتة بة ِريوةبةى قوتابخانةى ئةم طوندة (مامؤستا حميد) بوو زؤر‬ ‫َ‬ ‫خؤشحال بووم ضونكة هةردووكمان يةكترمان دةناسى خةلَكى يةك‬ ‫طة ِرةك بووين لةطة ِرةكى بايزأغا لةكؤية ئةمة جطةلةوة ل َيثرسراوى‬ ‫يةك َيتى قوتابيان بوو ئةمة لةساالَنى ‪ 1960‬بةرةو هةوازيش قوتابى بووم‬ ‫منيشى ه َينابووة ئةم ِريَكخستنةى قوتابيانى كوردستان هةموو َ‬ ‫جارى‬ ‫كؤبونةوةى ث َيدةكردين بةمن و كؤمةلَ​َيك قوتابى لةشويَن َيك ث َيان دةوت‬ ‫(كاسيلة) لةجادةى ثشت ِرةزان كةئ َيستاش ئةم شويَنةماوة بؤمن خؤم‬ ‫بةقوتابييةكى ثةروةردةى دةستى شةهيد دةزانم لةكوردايةتى‪.‬‬ ‫شةهيد بة ِريَوةبةربوو كةطواسترامةوة بؤ شيوةشان سالَى ‪1975‬كة‬ ‫ئ َيستا زةنطى شؤرشى نويَى طةلةكةمان بةرثانةبوو بوو شةهيد توانى‬ ‫بة ِراى من شؤرش َيكى َ‬ ‫نى كةئةوكاتة رذيَمى بةعسى‬ ‫نوى هةلَبطيرس َي َ‬ ‫فاشى لةوثة ِرى بةه َيزى دابوو ‪ ،‬جطة لةقوتابيانى طوندى شيوةشان‬ ‫قوتابي مان بؤهاتبوو لةطوندى ( قاز بةطيان ) كةذمارةيان (‪)38‬‬ ‫قوتابى بوو ‪ .‬قازبةطيان قوتابخانةى ل َينةكرابؤوة ‪ ،‬بةالَم ناوى قوتابيانى‬ ‫ط��ون��دى قازبةطيان‬ ‫هةمووى عةرةبى بوون‬ ‫وةكو ن��اوى (مستفى‪،‬‬ ‫اسماعيل‪،‬حامد‪،‬جواد)‬ ‫شةهيد ناوى هةمووانى‬ ‫طؤ ِرى كرديية كوردى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ك��ؤب��ون��ةوةى‬ ‫باوكى ئةم قوتابيانة كردو‬ ‫بة باوكةكانى طووت‬ ‫نوسراوى ث��ةروةردةى‬ ‫هةول َيرمان‬ ‫َبؤهاتووة مامؤستا حةميد كةريم شانة‬ ‫دةبى ناوى مندالةكانتان‬ ‫َ‬ ‫كوردى ب َيت هةرباوكةى‬ ‫ناوةكى بؤديارى كرد منيش ئةوكاتة لةطةلَى بووم بةشداريم كرد‬ ‫لةطةلَى خؤش بةختانة هيضيان لةم قوتابيانة (بةرطرى شارستانى)‬ ‫يان بؤدةرنةكرابوو ناوةكانيشيان ئةمانةبوون ( ماكؤك و مةريوان و‬ ‫هندريَن و كؤسرةت و دل َير و زمناكؤ‪..‬هتد) كةئ َيستاش ئةم قوتابيانة‬ ‫لي‬ ‫لةذيان ماون و دوا ِرؤذيَكى ِرونيان هةية و كوردثةروةرى بةه َيزيان َ‬ ‫هاتووة ‪ ،‬بةلَطةش بؤ ئةم ِراستية يةك لةم قوتابيانة كةناوى (حامد)‬ ‫بوو ناوى ل َينرا (ماكؤك) ئ َيستا بة ِريَزى سةرؤكى دةستةى ِراطةياندنى‬ ‫بة ِريَز مام جةالل ) ة نوسةريَكى بةتواناية بةردةوام لة ِرؤذنامةى‬ ‫كوردستانى َ‬ ‫نوى نوسينى باشى بالَو دةكردةوة ‪ ،‬قوتابيةكانى تريش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ب ِروانامةى بةرزيان بةدةست ه َينا‪ .‬بةل َى شةهيد بةضةك و بةقةلةم‬ ‫دةجةنطا دذى ِرذيَمة يةك لةدواى يةكةكان ع َيراق ‪ ،‬بةلَ َى دةوريَكى‬ ‫تريشى زؤر باشى هةبوو لةك َيشة كؤمةالَ يةتيةكانيش ‪،‬طيرو طرفتى‬ ‫َ‬ ‫بنوسرى حةق و مافى‬ ‫خةلَكى ضارة سةردةكرد‪ ،‬هةرضةندى لةسةر‬ ‫بدةينى ه َيندة ت َيكؤشةر و خةباتط َير بووة‪.‬‬ ‫خؤى ناتوانين‬ ‫َ‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪33‬‬


‫ـ ئامرازـ وةك يةكيَك لة بنة ِرةتةكانى ليَضواندن‬ ‫شيعرى ـ قوبادى جةلى زادة ـ وةك نموونة‬

‫ئا ‪:‬ـ دةريــا جةمال َ‬ ‫حةويـزى‬ ‫مامؤستاى ئةدةبى كوردى لةكؤليجى‬ ‫زمان‪/‬زانكؤى كؤية‬ ‫هونةرى ل َيضواندن هونةريَكة لة هونةرةكانى‬ ‫ِرةوانب َيذى و بةر بةشى ِروونب َيذى دةكةويَت‬ ‫‪ ،‬ل َيضواندن لة ئةدةبى كوردى دا بة ضةند‬ ‫زاراوةي��ةك��ى جياجيا ن��اون��راوةو هةنديَك‬ ‫َ‬ ‫هةندى بة ضواندن ناوى‬ ‫بةل َيكضواندن و‬ ‫دةبةن ‪ ،‬بةآلم لةبةرئةوةى زاراوةى ل َيكدراوى‬ ‫(ل َيك ‪ +‬ضواندن ) بة واتاى ل َيكضوونى هةر‬ ‫اليةك بة بةرامبةرةكةى ديَت و زياتر بؤ‬ ‫ئةوجؤرة ل َيضواندنة ثةسندة كةبة(دووسةرة)‬ ‫ناودةبريَت ‪ ،‬ضونكة هةراليةك لةدوواليةكة‬ ‫بةوى تر دةضويَنريَت‪ ،‬بؤية بة ِراى ئ َيمة ِراستتر‬ ‫واية زاراوةى(ل َيضواندن) بؤواتاى (التشبية)ى‬ ‫عةرةبى بةكاربه َينين نةك (ل َيكضواندن)‪.‬‬ ‫ئةوهونةرة لةئةدةبدا بةطشتى و لةدةقى‬ ‫شيعرى دا بةتايبةتى شويَن َيكى ديارى طرتووةو‬ ‫ِرؤل َيكى طرنط دةبين َيت لةدروست بوونى ويَنة‬ ‫شيعريةكاندا‪ ،‬و لةشيعرى هاوضةرخى كوردى‬ ‫دا زؤر نموونةى شيعرى بةرضاو دةكةويَت‬ ‫كةبةثالَثشتى ل َيضواندن ويَنةى شيعرى زؤر‬ ‫جوان بةرهةم هاتوون كةنموونةى دةطمةنن‬ ‫‪ ،‬واتة قؤناغةكانى َ‬ ‫نوى بوونةوةى شيعرى‬ ‫كوردى نةبوون بةهؤكاريَك بؤلةناوضوونى‬ ‫هونةرى ل َيضواندن‪ ،‬هةروةكو بة ِراى هةنديَك‬ ‫لةل َيكؤلَةرةوان هونةرةكانى ِرةوانب َيذى تةنها‬ ‫تايبةتة بةشيعرى كالسيكى‪ ،‬هةربؤيةش‬ ‫ل َيرةدا دةمانةويَت قسة لةسةر بةرجةستةبوونى‬ ‫هونةرى ل َيضواندن ودةركةوتنى بنة ِرةت َيك‬ ‫لةبنة ِرةتةكانى ئةوهونةرة بكةين كةبة(ئامرازى‬ ‫ل َيضواندن) ناودةبريَت‪ ،‬وةشيعرةكانى شاعيري‬ ‫هاوضةرخ (قوبادى جةلى زادة)دةك��ةي��ن‬ ‫بةسةرضاوةيةك بؤ ِروونكردنةوةى ئةم بابةتة‪،‬‬ ‫ه��ؤى هةلَبذاردنى ئ��ةم شاعيرةش وةك‬ ‫نموونةيةك بؤباسةكةمان بريتى ية لةوةى‬ ‫كةناوة ِرؤكى شيعرةكانيشى ئةوةندة جوان‬ ‫ودةطمةنن شايانى ئةوةن كةببن بةكرؤكى‬ ‫ل َيكؤلَينةوةيةكى لةم ش َيوةية وتا ِرادةيةك‬ ‫دةتوانين بلَ​َيين لةتوانادا نى ية بةم ضةند‬ ‫الثة ِرةية مافى تةواو بةوبابةتة بدةين‪.‬‬ ‫ث َيناسين َيك بؤ ل َيضواندن ‪:‬ـ زاراوةى‬ ‫التش ْبية )ى عةرةبى‬ ‫ل َيضواندن بة واتاى ( ّ‬ ‫و (‪)Simile‬ى ئينطليزى ديَت ‪ ،‬ل َيضواندن‬ ‫ثةيوةنديةكى بةراوردية لة ن َيوان دوو اليةن‬ ‫بة هؤى يةكبوون و هاوبةشيان لة خاسيةت َيك‬ ‫‪34‬‬

‫بى ئةوةى ث َيويست‬ ‫يان لة ضةند خاسيةت َيكدا‪َ ،‬‬ ‫بةوة بكات دوو اليةنةكة لة هةموو خاسيةت َيكدا‬ ‫بةيةك بضن ‪ ،‬واتة بريتى ية لة هاوتاكردنى‬ ‫خاسيةتى شت َيك بة شت َيكى نزيك يان هاوتاى‬ ‫خؤى لة ِروويةك يان ضةند ِروويةكةوة بةآلم‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫نةك لة هةموو ِرووةكانةوة ‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةوةشدا دةب َيت خاسيةتى جيايان هةب َيت‬ ‫بؤ ئةوةى نةبن بة يةك شت ‪ ،‬كة دةلَ​َييت ‪:‬‬ ‫( ِرووى وةك طولَة) دةتةويَت باس لة ِروويةك‬ ‫بكةيت كة لة َ‬ ‫طول دةض َيت لة ِرووى سوورى‬ ‫طةآلكانى و ناسكى و جوانى و بؤنةكةى(‪، )1‬‬ ‫هةر لة كؤنةوة (( ل َيضواندن وةك ش َيوازيَك‬ ‫لة ش َيوازةكاني دةرب ِرين طرنطيةكي زؤري‬ ‫هةية ئةويش بؤ ئةوة دةطة ِريَتةوة خةلَك‬ ‫لةطةلَيا ئاشناو ئاسودةن يان لة نوسينةكانيان‬ ‫بةكارى دةه َينن و ثةناى بؤ دةبةن ‪ ،‬هةر بؤية‬ ‫لة هةموو زمان َيكدا هةيةو زاناو ئةديبةكان لة‬ ‫هةموو بوارةكاندا بةكاري دةه َينن بؤ طةيشتن‬ ‫بة ئامانجةكانيان ‪ ،‬و طةر ب ِروانية نووسراوة‬ ‫زانستيةكان و ل َيكؤلَينةوة ياساييةكان و‬ ‫تويَذينةوة ئةدةبيةكان و هةر داه َينان َيكي تر‬ ‫دةبينن هةموويان بة ش َيوةيةك لة ش َيوةكان‬ ‫ثةنا دةبةنة بةر ل َيضواندن ))(‪ ،)2‬هةروةها‬ ‫هةموومان كةم و زؤر لة ذيانى ِرؤذانةماندا‬ ‫ل َيضواندن بةكاردةه َينين و دةيكةين بة‬ ‫هؤكاريَك بؤ دةرب ِرينى بؤضوونةكانمان سةبارةت‬ ‫بة كةسةكان و شتةكانى بةرضاومان ‪ ،‬دةتوانين‬ ‫بلَ​َيين ل َيضواندن بآلوترين ش َيوازى دةرب ِرينة لة‬ ‫زماندا ‪ ،‬هةر بة هؤي ئةمةشة هةموو ئةو وةسف‬ ‫و جوانيةى كة شاعيران بؤ ئازيزان و بؤ ووآلت‬ ‫و نيشتمان و بؤ هةرض شتى جوان و سةرنج‬ ‫ِراك َيشى بةرهةستةكانيان هةية ‪ ،‬هةموو ئةمانة‬ ‫لةسةر بنضينةى ل َيضواندنى شتى نائاشكرا بة‬ ‫شتة ئاشكراكان دةه َيننة بةرهةم‪.‬‬ ‫بنة ِرةتةكانى ل َيضواندن ‪:‬ـ بؤ دروست بوون‬ ‫و بنياتنانى ل َيضواندن ‪ ،‬ضةند ث َيكهاتةيةك‬ ‫بةشدارى ت َيدادةكةن كة بة بنة ِرةتةكانى‬ ‫ل َيضواندن ناودةبريَن ‪ ،‬كة بريتين لة‪ :‬ـ ل َيضوو‪،‬‬ ‫لةوضوو‪ ،‬ئةوزراى ل َيضواندن ‪ِ ،‬رووى ل َيضواندن‬ ‫‪ ،‬وةك لة خ��وارةوة بة ضةند ديَريَك لة‬ ‫هةريةكةيان دةدويَين‪.‬‬ ‫ل َيضوو‪:‬ـ بةش َيكى سةرةكى لة ث َيكه َينانى‬ ‫ل َيضواندن ث َيك دةه َين َيت و بريتى ية لةو‬ ‫بةشةى كة خاسيةت و سيفةتةكانى ت َيدا ِروون‬ ‫بى ه َيزةو بةهؤى بةرامبةرو هاوتاكردنى‬ ‫نى ية و َ‬ ‫بة شت َيكى تر ئةو شتة ِروون دةكريَتةوة ‪،‬‬ ‫ضونكة ل َيضوو بنضينةى ل َيضواندنةو هةموو‬

‫بنة ِرةتةكانى تر تةنها ئةركيان ئةوةية كة ل َيضوو‬ ‫ئاشكرا بكةن ‪ ،‬واتة تا ل َيضواندن دروست بب َيت‬ ‫هةبى ‪ ،‬ئةو شتةش سيفةت َيكى‬ ‫ئةبى شت َيك َ‬ ‫(( َ‬ ‫بى ‪ ،‬ئةو سيفةتةش ث َيويست بة ئاشكرا‬ ‫تيا َ‬ ‫كردن و داطرتن ـ تأكيد ـ ب َيت ‪ ،‬جا بؤ ئةوةى‬ ‫ئةو سيفةتةى بة سةردا ساخ بكةينةوة ديَنين‬ ‫بة شت َيكى ترى ئةضويَنين كة هةمان سيفةتى‬ ‫تيابى ‪ ،‬ئةم شتةش كة خاوةنى سيفةتةكةية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لى ضوو ـ المشبة ) ))(‪ ،)3‬بؤ‬ ‫(‬ ‫ئةوترى‬ ‫ى‬ ‫ثى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نموونة وةك ‪ :‬ل َيضواندنى ميوةيةكى شيرين بة‬ ‫هةنطوين ‪ ،‬يان ل َيضواندنى ثياويَكى ئازا بة ش َير ‪،‬‬ ‫‪ ،‬لة ِرستةى يةكةمدا ميوةى شيرين ل َيضووة بؤ‬ ‫هةنطوين ‪ ،‬لة دووةمدا ثياوى ئازا ل َيضووة بؤ ش َير‬ ‫‪ ،‬و هةست بة بوونى بنة ِرةتى ل َيضوو دةكةين كة‬ ‫طةيةنراوةتةوة ئاستى بةرامبةرةكةى‪.‬‬ ‫لةوضوو ‪:‬ـ بنة ِرةتى دووةم لة ِرووى طرنطى‬ ‫يةوة لةوضووة ‪ ،‬كة سيفةت َيك يان ضةند‬ ‫سيفةت َيكى بة ئاشكراو بة ش َيوةيةكى ِروونتر‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ل َيضوو‪ ،‬بؤية‬ ‫ت َيداية بة بةراوردكردنى‬ ‫َ‬ ‫هةول دةدريَت ل َيضوو بطةيةنريَتة ئاستى ئةم‬ ‫لة ِروويةك يان لة ضةند ِروويةكدا‪ ،‬واتة ئةم‬ ‫بنة ِرةتة دةب َيتة هؤيةك بؤ ئةوةى ئةو شتةى‬ ‫مةبةستمانة ئاشكراى بكةين لة ل َيضواندنةكةدا‪،‬‬ ‫ئةبى شت َيكى تريش‬ ‫واتة جطة لة ل َيضوو (( َ‬ ‫ثى ساخ‬ ‫ضووى‬ ‫لى‬ ‫َ‬ ‫لةوالوة هةب َيت تا سيفةتى َ‬ ‫ئةبى ئةمةشيان‬ ‫بكةينةوةو ِروون بكةينةوة‪ ،‬بؤية َ‬ ‫طةلى‬ ‫وا‬ ‫َكى‬ ‫تيابى بةالَم جؤري‬ ‫َ‬ ‫هةمان سيفةتى َ‬ ‫ثى‬ ‫تربى ‪ ،‬ئةوةشيان َ‬ ‫لةو طةش و ث ِرشنطدار َ‬ ‫َ‬ ‫ئةووترى ( لةوضووـ المشبةبة) ))(‪ ،)4‬بؤ‬ ‫ى‬ ‫نموونة ‪ :‬لة ِرستةى زانست وةك مؤمة‪ ،‬ديارة‬ ‫كة قسةكةر بؤ ئةوةى طرنطي زانست بؤ طويَطر‬ ‫ِروون و ئاشكرا بكات ‪ ،‬زانست ى كردووة بة‬ ‫ل َيضوو و مؤم دةكات بة لةوضوو و ويَنةى‬ ‫لى دروست دةكات‪.‬‬ ‫ل َيضواندنيان َ‬ ‫ِرووى ل َيضوون ‪:‬ـ دواى ئ��ةوةى دوو‬ ‫اليةنةكةى ل َيضواندن باسكرا‪ ،‬ث َيويستة ئاماذة‬ ‫بةوة بكةين كة بنة ِرةت َيكى تر هةية ئةم دووانة‬ ‫ت َييدا هاوبةش دةبن كة بة ِرووى ل َيضوون‬ ‫ناسراوة ‪ ،‬و(( بريتى ية لةو واتايةى كة دوو‬ ‫بنة ِرةتةكة ت َييدا بةشدار دةبن ‪ ،‬و ث َيويستة لة‬ ‫ل َيضوودا بةه َيزتر ب َيت لة ضاو لةوضوو ))(‪.)5‬‬ ‫ئامرازى ل َيضواندن ‪:‬ـ بنة ِرةتى ضوارةم و‬ ‫دوا بنة ِرةت بؤ دروست بوونى ل َيضواندن ‪،‬‬ ‫ئامرازيَكة كة ووشةيةكى سادة يان ل َيكدراوةو‬ ‫هةردوو اليةنة سةرةكيةكة بةيةك دةطةيةن َيت‬ ‫و بة ئامزار يان ئةوزارى ل َيضواندن ناودةبريَت‬ ‫‪،‬كة بريتى ية لة ثةيوةنديةك لة ن َيوان دوو‬


‫بنة ِرةتةكةى ل َيضواندن ‪،‬كة دةش َيت ئاشكرا‬ ‫بى بوونى ئامرازى‬ ‫ب َيت يان نائاشكرا‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫ل َيضواندنى ئاشكرا يا نائاشكرا ل َيضواندن دروست‬ ‫ناب َيت ‪ ،‬و لة زمانى كوردى دا زؤر ش َيوةى‬ ‫هةية‪ ،‬بؤ نموونة‪ :‬وةكو‪ ،‬وةك ‪ ،‬ويَنة ‪ ،‬ضةشنى‬ ‫ئةضى ‪ ،‬لةو ـ ئةكا‪،‬‬ ‫‪ ،‬ئاسا ‪ ،‬ئةلَ َى ى ‪ ،‬لةو ـ َ‬ ‫تةزر‪ ،‬ضوون‪ ،‬طواية‪ ،‬طؤيا‪ ،‬ضما‪ ،‬ويَنة‪ ،‬تةرز‪،‬‬ ‫ضون (‪ ،)6‬س��ة ِرة ِراى ئةوةش ئةو ئامرازانةى‬ ‫لة شيعرى كوردى دا بةكارهاتوون هةموويان‬ ‫تايبةت نين بة زمانى كوردى ‪ (( ،‬ئةوزار لة‬ ‫شيعرى كورديدا تةنيا جؤريَك نى ية بةلَكو‬ ‫ضوار كؤمةلَة‪ ،‬ئةويش ‪ )1 :‬ئةو ئةوزارانةى كة‬ ‫تايبةتن بة زمانى كوردى ‪ )2 .‬ئةو ئةوزارانةى‬ ‫كة هاوبةشن لة ن َيوان زمانى كوردى و فارسى‬ ‫‪ )3.‬ئةو ئةوزارانةى كة لة زمانى فارسي يةوة‬ ‫وةرطيراون ‪ )4 .‬ئةو ئةوزارانةى كة لة زمانى‬ ‫عةرةبى يةوة وةرطيراون ‪ ،‬كة خؤى لة خؤيدا‬ ‫دوو بةشن ئةو بةشةى كة لة زمانى عةرةبيدا‬ ‫ئةوزارن وة ئةو بةشةى كة لة زمانى عةرةبى‬ ‫دا ئ��ةوزار نين ب��ةالَم شاعيرى كورد وةرى‬ ‫طرتوون و وةكو ئةوزار بةكارى ه َيناون ))(‪،)7‬‬ ‫ئةم جؤرانةش هةموويان لة شيعرى كوردى دا‬ ‫بة طويَرةى زمانى شيعرى سةردةمى شاعير‬ ‫كةم و زؤر دةركةوتوون ‪ ،‬ل َيرةدا لةبةرئةوةى‬ ‫ئامرازةكانى ل َيضواندن زؤرن ناكريَت باس لة‬ ‫هةموويان بكةين بؤية تةنها ئةو ئامرازانة ئاماذة‬ ‫ثى دةكةين كة لة شيعرى قوبادى جةلى زادةدا‬ ‫َ‬ ‫دةركةوتوون ‪ ،‬كة ئةمانةش بريتين لة‪:‬ـ‬ ‫وةك ‪ :‬ـ بآلوترين ئامرازى ل َيضواندنة و لة‬ ‫شيعرى كالسيك و هاوضةرخدا بة هةمان ش َيوة‬ ‫بةكارهاتووة ‪ ،‬ئةمةش ش َيوةيةكة لة ش َيوةكانى‬ ‫َ‬ ‫هةندى جار لة ش َيوةى (‬ ‫ئامرازى ل َيضواندن و‬ ‫وةكو ) شدا دةردةكةويَت ‪ ،‬و لةبةرئةوةى قوباد‬ ‫لة شيعرةكانى دا هةردوو ووشةى بةكاره َيناوة‬ ‫‪ ،‬هةردوو نموونةى دةردةخةين ‪ ،‬هةروةكو لة‬ ‫كؤثلةيةكدا دةلَ َى ‪:‬ـ‬ ‫ئةو ساكة من ‪..‬‬ ‫بى َ‬ ‫هةوال‬ ‫وةك درةخت َيكى َ‬ ‫ثى دةشتى ضاوى تؤدا‬ ‫لة َ‬ ‫جى دةم َينم‪)8( .‬‬ ‫َ‬ ‫لةم كؤثلة شيعرةدا من ل َيضووة ‪ ،‬درةخت َيكى‬ ‫َ‬ ‫هةوال لةوضووة ‪ ،‬و ووشةى وةك هاوبةشى‬ ‫بى‬ ‫َ‬ ‫لة ن َيوانياندا دروست كراوة ‪ ،‬واتة وةك ئامرازى‬ ‫ل َيضواندنةكةية‪ ،‬هةروةها لة كؤثلةيةكى تردا (‬ ‫وةكو ) ى بةكاره َيناوة ‪ ،‬وةك دةلَ َى‪:‬ـ‬ ‫َ‬ ‫دةكرى !‬ ‫ضيم بؤ‬ ‫َ‬ ‫تى‬ ‫هةموو ِرؤذى وةكو ش َي َ‬ ‫بةشةقامى ئةم شارةدا‬ ‫ديَم و دةضم و دادةطة ِريَم‬ ‫َ‬ ‫دةكرى و‬ ‫هةر طريانم بؤ زين‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كؤ ِرذنى فرم َيسكا‬

‫بة هةورازى خةمةكانما‬ ‫هةلَدةطة ِريم‪ ،‬ديوان ‪ ،‬ل ‪105 – 97‬‬ ‫لةم كؤثلة شيعرةدا من ل َيضووة كة‬ ‫دةرنةكةتووة لة ِريَطةى ِراناوى لكاوى م لة‬ ‫ثى دةكريَت ‪ ،‬ش َيت‬ ‫ووشةى ( ضيم ) هةستى َ‬ ‫لةوضووة ‪ ،‬وةكو ئامرازى ل َيضواندنةكةية كة‬ ‫ل َيضووى بة لةوضوو طةياندووة‪.‬‬ ‫ئةضى ) ‪:‬ـ يةك َيكة‬ ‫دةضى ) يان ( لة ‪َ ...‬‬ ‫( لة ‪َ ...‬‬ ‫لةو ئامرازانةى ل َيضواندن كة بة ش َيوةيةكى بآلو‬ ‫لة شيعرى كالسيكى كوردى دا دةردةكةويَت و‬ ‫تا ِرادةيةكيش لة شيعرى هاوضةرخيشدا بوونى‬ ‫هةية‪ ،‬هةروةكو لةم شيعرةى خوارةوةدا بةرضاو‬ ‫دةكةويَت‪:‬‬ ‫ثايزان باغ ‪،‬‬ ‫دةضى ‪،‬‬ ‫لة شؤ ِرة ذن َيك َ‬ ‫ِرووت‬ ‫ِرووت ! ‪ ،‬ديوان ‪ ،‬ل ‪577‬‬ ‫لةم ديَرة شيعرةدا باغ ل َيضووة ‪ ،‬شؤ ِرة ذن‬ ‫دةضى ئامرازى ل َيضواندنةكةية‬ ‫لةوضووة ‪ ،‬لة‪...‬‬ ‫َ‬ ‫و ِرووى ل َيضوونةكةى ن َيوانيان بريتى ية لة‬ ‫ِرووتى‪.‬‬ ‫ئاسا ‪:‬ـ ووشةيةكة وةك ئامرازى ل َيضواندن‬ ‫بؤ دروست كردنى ثةيوةندى ن َيوان ل َيضوو و‬ ‫لةوضوو بةكارديَت ‪ ،‬هةروةكو شاعير دةلَ َى ‪ :‬ـ‬ ‫دةم َيك كةلَة ك َيوى ئاسا ‪..‬‬ ‫دلَت دةدةى ‪،‬‬ ‫بة ثيرة بةفرى سةد سالَةو‬ ‫بة ن َيو قةدى ‪،‬‬ ‫قةنديلى‪ ،‬ديوان ل ‪65 ، 64‬‬ ‫دارة بةن َيكى‬ ‫َ‬ ‫لةم ديَرةدا ِراناوى تؤ ل َيضووة ‪ ،‬هةرضةندة‬ ‫بة ئاشكرا دةرنةكةوتووة بةهؤى ِراناوى لكاوى‬ ‫(ي) لة ووشةى ( دةدةى ) دا ئاماذةى بؤ كراوة‬ ‫‪ ،‬كةلَة ك َيوى لةوضووة ‪ ،‬ئاسا ئامرازى ل َيضواندنة‬ ‫‪ ،‬ساردى و بةرطةى ساردى طرتن ِرووى‬ ‫ل َيضوونة‪.‬‬ ‫دةلَ​َيى ‪:‬ـ ئةمةش ووشةيةكة وةك ئامرازى‬ ‫ل َيضواندن بةكارهاتووة لة شيعرى كوردى دا ‪،‬‬ ‫هةرضةندة هةنديَك جار لة ش َيوةى ( ئةلَ​َيى )‬ ‫دا بةكارديَت ئةميش بة طويَرةى بةكاره َينةرانى‬ ‫زمان لة ناوضةيةكةوة بؤ ناوضةيةكى تر ‪ ،‬و‬ ‫قوبادى شاعير لة ش َيوةى دةلَ​َيى دا بةكارى‬ ‫ه َيناوة كة دةلَ َى‪:‬ـ‬ ‫هؤ سةجادى ‪. .‬‬ ‫ئةمشةو شيعر‬ ‫جوانة ماين َيكى حدودى ضاو بةخارةو‬ ‫لة بذى خؤى دة ِرةوتةوة‬ ‫َ‬ ‫ناطيرى !‬ ‫بؤم‬ ‫َ‬ ‫كؤرذى ‪ ،‬هةورة تريشقةى ذانطرتووةو‬ ‫َنى !‬ ‫خةوى ئةمشةوة ضاو ِرةشة دة ِرزي َ‬ ‫دةلَ​َيى قرمةى جامب َيزاران ‪،‬‬ ‫شؤ ِرة سوارى ئةنطاوتووة‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫َ‬ ‫ناطيرى‪ ،‬ديوان ‪ ،‬ل ‪94‬‬ ‫مةرطةساتة و بؤم‬ ‫لةم كؤثلةيةدا شيعر ل َيضووة ‪ ،‬قرمةى‬ ‫جامب َيزاران (جامب َيزاران ‪:‬ـ جؤرة ضةك َيكى‬ ‫كؤنة ‪ ،‬لة سةردةمانى كؤندا سوارضاكانى‬ ‫كورد بةكاريان ه َيناوة ) لةوضووة ‪ ،‬دةلَ​َيى‬ ‫ئامرازى ل َيضواندنةكةية كة دوو اليةنةكةى‬ ‫بةيةك طةياندووة ‪ِ ،‬رووى ل َيضوون بريتى ية‬ ‫لة خةوز ِراندن كة خالَى هاوبةشى ن َيوان شيعرو‬ ‫ئةو ضةكةية‪.‬‬ ‫دةت��ط��وت‪:‬ـ ووشةيةكة وةك ئامرازى‬ ‫ل َيضواندن بةكارهاتووة لة شيعرى كوردى دا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئامرازةكةى ث َيشوو ل َيك‬ ‫‪ ،‬هةرضةندة‬ ‫نزيكن ‪ ،‬بةآلم لةبةرئةوةى ئةميان بؤ دؤخى‬ ‫داهاتوو ‪ ،‬و ئةوةى ئ َيستاش بؤ دؤخى ِرابردوو‬ ‫بةكارديَت ‪ ،‬بؤية هةردووكيان لة شيعردا‬ ‫بةكارهاتوون ‪ ،‬هةروةكو قوبادى شاعير دةلَ َى‪:‬‬ ‫ثةنجةكانتم كةوتةوة بير‬ ‫دةتطوت تيث َيكى ديسكؤية‬ ‫ِرووت بؤتةوةو سةما دةكا ‪ ،‬ديوان‪ ،‬ل ‪110‬‬ ‫لةم كؤثلةيةدا ثةنجةكانت ( واتة ثةنجةى‬ ‫كةسى دووةم ) ل َيضووة ‪ ،‬دةتطووت ئامرازى‬ ‫ل َيضواندنة ‪ ،‬تيث َيكى ديسكؤ لةوضووة ‪ِ ،‬رووى‬ ‫ل َيضوون بريتى ية لة جوولَةو سةماكردن كة لة‬ ‫ن َيوان هةردوو اليةندا هاوبةشة‪.‬‬ ‫بة ويَنةى ‪:‬ـ ووشةيةكى ل َيكدراوة وةك‬ ‫ئامرازى ل َيضواندن بةكارديَت ‪ ،‬هةروةكو قوباد‬ ‫دةلَ َى ‪ :‬ـ‬ ‫سبةى دة ِرؤى ‪..‬‬ ‫جانتايى‬ ‫دلَت بة ويَنةى‬ ‫َ‬ ‫��ن��ى!‬ ‫دةخ���ةي���ت���ة ث��ش��ت��ى م��اش�� َي َ‬ ‫ديوان ‪ ،‬ل ‪107‬‬ ‫لةم شيعرةدا دلَت ( واتة دلَى كةسى‬ ‫جانتايي لةوضووة ‪ ،‬بة ويَنةى‬ ‫دووةم ) ل َيضووة ‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئامرازيَكى ل َيضواندنى ل َيكدراوة كة ل َيضوو و‬ ‫لةضووى بةيةك طةياندووة ‪ِ ،‬رووى ل َيضوون‬ ‫دةرنةكةوتووة‪.‬‬ ‫ثةراويَز و سةرضاوةكان ‪:‬‬ ‫(‪)1‬الصورة الفنية يف الرتاث النقدي و البالغي عند العرب ‪ ،‬د‪.‬جابر عصفور‬ ‫‪ ،‬الدار البيضاء ‪ ،‬املركز الثقايف العربي ‪ ،‬بريوت ـ احلراء ‪ ،‬ط‪1992، 3 .‬م‬ ‫‪ ،‬ص ‪.172‬‬ ‫(‪)2‬علم أساليب البيان ‪ ،‬الدكتور غازي ميوت ‪ ،‬بريوت ـ لبنان ‪ ،‬دار األصالة‬ ‫للطباعةو النشروالتوزيع ‪ ،‬ط‪ 1403 ، 1 .‬هـ ـ ‪1983‬م ‪ ،‬ص ‪.172، 171‬‬ ‫(‪ِ )3‬رةوانبيَذى لة ئةدةبى كوردى دا‪ ،‬عزيز طةردى‪ ،‬بةرطى يةكةم‪ ،‬ل ‪.24‬‬ ‫(‪)4‬هةمان سةرضاوةو هةمان الثة ِرة‪.‬‬ ‫(‪)5‬امليسر يف البالغة العربية ـ علم البيان ‪ ،‬علم املعاني ‪ ،‬علم البديع ‪ ،‬إبن عبد‬ ‫اهلل شعيب ‪ ،‬اجلزائر ‪ ،‬دار اهلدى ـ عني مليلة ‪ (،‬دون التأريخ )‪ ،‬ص ‪. 33‬‬ ‫(‪)6‬ب ِروانة ‪ :‬خؤشخوانى ـ طوزارةكارى ‪ِ ،‬رةوانكارى ‪ ،‬جوانكارى ‪،‬‬ ‫عالءالدين سجادي ‪ ،‬ل ‪ ، 44‬وة ِرةوانبيَذى لة ئةدةبى كوردى دا ‪ ،‬عزيز‬ ‫طةردى ‪ ،‬بةرطى يةكةم ‪ ،‬ل ‪. 33 ،32‬‬ ‫(‪)7‬ئةوزارى ليَكضواندن لة شيعرى كورديدا ‪ ،‬سةردار ئةمحةد طةردى ‪ ،‬ط‪.‬‬ ‫كاروانى ئةكادميى ‪ ،‬ذ‪ ، 2 .‬بةهارى ‪ ،1997‬ل ‪.52‬‬ ‫(‪)8‬ئةم منوونة شيعريةو سةرجةم منوونة شيعريةكانى تر وةرطرياون لة‬ ‫ديوانى ‪:‬ـ شةهيد بة تةنيا ثياسة دةكات ‪ ،‬قوبادى جةىل زادة ‪ ،‬هةوليرَ ‪،‬‬ ‫بآلوكراوةى ئاراس ‪ ،‬ضاثى دووةم ‪2007 ،‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪35‬‬


‫ِروونكردنةوةيةك بؤبةريَز كاك حسيَن قادرو‬ ‫عاشقانى دةنطى خالَة تاهير تؤفيق لةكؤيةو‬ ‫*‬ ‫لةهةموو شويَنةكانى تر‬ ‫أمير محمد كبابضى كؤيى ‪َ /‬‬ ‫هةولير‬ ‫بةريَزتان لة ذمارة (‪ )5‬ى طؤظارى كةكؤن‬ ‫كة لةشارةكةى حاجى قادر دةردةض َيت‬ ‫لة الثةرة (‪ )7-6‬ئةم طؤظارة ياداشت َيكت‬ ‫بالَوكردؤتةوة لةسةر ذيانى بةريَز (‬ ‫محمد عبداهلل ضايضى )كة ناسراوة بة‬ ‫َ‬ ‫دةمةوى‬ ‫(حمة طةمحان) ‪ .‬جا ل َيرة من‬ ‫بؤ بة ِريَزتان ضةند ت َيبينيةك بخةمةوة‬ ‫بةرضاوى خويَنةرى بةريَز بةتايبةت لة‬ ‫شارى كؤية‪ .‬بة ِريَزتان كة لةسةر ذيانى‬ ‫كاك حمد بة ت َير و تةسةلى نوسيوتانة‬ ‫لةسةرتاى ذيانى تاكؤتايى ذيانى من هيض‬ ‫نكؤليم لةسةرئةم ياداشتةى بة ِريَزتان نية‬ ‫بةحوكمى ئةوةى كاك حمد ئامؤزاى‬ ‫بةريَزت ب��ووةو هةروةها تؤش زياتر‬ ‫زانياريت لةسةر ذيانى هةبووة ضونكة‬ ‫ئةوة لةتةمةنى من نةبووة بةالَم من لة‬ ‫‪ 1971/11/5‬كاك حمدم ناسى كة لةبةغدا‬ ‫لةوكاتة دةورةيةكى كشتوكالَيم هةبوو‬ ‫كة(تازة دامةزرابووم) لةئوت َيل شةهال بووم‬ ‫بة ِريَزى هات بؤ ئوت َيل لةو كاتةوة بةهؤى‬ ‫برادةرانى ئوت َيلةكة هى بةريَز كاك زرار‬ ‫فتح اللة بوو كاك حمديان ث َيناساندم‪,‬‬ ‫نةبيستبى‬ ‫وةنةبى من ناوى كاك حمدم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةس لة ئوت َيلةكة زياتر تةعارفمان‬ ‫كرد وة داواى ل َيكردم كةتؤماركةريَكى‬ ‫بؤبك ِرم بةحوكمى ئةوةى من زانياريم‬ ‫لةسةر ئام َيرى تؤمار كردن هةبوو وة بؤ‬ ‫ئ َيوارة بردمة الى محمد عتوف لة شارع‬ ‫رةشيد كة مةخزةن َيكى طةورةى هةبوو‬ ‫ئةويش ووتى تؤماركةريَكى ئةلَمانيم ماوة‬ ‫جؤرى( ‪ )Tk 46 Grundig‬وة ك ِريمان‬ ‫بة‪ 125‬دينارى ئةو سةردةمة ‪.....‬ئةوة‬ ‫بةث َيضةوانةى نوسينةكةى بةريَزت بووة‬ ‫كةدةلَ َى كاك حمد لةسةرةتاى سالَى‬ ‫‪ 1956‬هةر طؤرانيةكى مامؤستا تايةر‬ ‫تؤفيقى تؤمار بكرداية نسخةيةكى دةدا‬ ‫بةكاك امير كةئةوة دورة لة ِراستيةكان‬ ‫‪36‬‬

‫هونةرمةندي نةمر تايةر تؤفيق‬ ‫ضونكة من لة‪ 1971‬كاك حمدم ناسيوة‬ ‫جامن ل َيرةدا ووتم من هيض نكؤليم لةسةر‬ ‫قسةكانى بةريَزت نية ضيت نوسيووة‬ ‫لةسةر ذيانى كاك حمد تةنها ئةوة نةب َيت‬ ‫كةبةريَزتان لةسةر تؤماركردنةكانى كاك‬ ‫حمد و من هةموو راستيةكانت ش َيواندووة‬ ‫ثاش ئةوةى كت َيبةكةت بةضاث طةياند‬ ‫زؤر بةناهةق مافةكانى منت ث َيش َيل كردوة‬ ‫َ‬ ‫هةندى‬ ‫و داوتة بةكاك حمد من لةبةر‬ ‫اعتبارات وةالَمم نةدايتةوة بةس ل َيرة ئةم‬ ‫ت َيبينيانة ِروون دةكةمةوة بؤبة ِريَزت و بؤ‬ ‫عاشقانى دةنطى ئةم كةلَة طؤرانى ب َيذة‬ ‫كؤيى ية‪....‬‬ ‫َ‬ ‫‪-1‬من بةهؤى باوكمةوة خالة تاهيرم‬ ‫ناسيووة كة دؤست َيكى كؤنى باوكم بووة‬ ‫وة لةسةرةتاى ساالَنى ضل زؤر ِرةفيق‬ ‫و برادةر بوينة وة زؤر كؤ ِر و دانيشتنيان‬ ‫ث َيكةوة كردووة‪ ،‬ئةو ِراستيانةش هةموو‬ ‫بة بةلَطة هةية كة بة دةنطى خالَة تاهير‬ ‫تؤمار كردوة‪-2 .‬لةسالَى ‪ 1967‬كة مالَمان‬ ‫هاتة هةول َير من سوودم لةو دؤستايةتيةى‬

‫باوكم و خارة تاهير وةرطرت و وة خؤم‬ ‫زياتر لة كاك تاهير نزيك كردةوة وة وام‬ ‫كرد بتوانم كاك تاهير بكةمة دؤستى‬ ‫خؤم و خزمةتى بكةم ضى لة اليةنى‬ ‫كةسايةتى خ��ؤى وة ضى لة اليةنى‬ ‫هونةرةكةى‪-3 .‬بؤ نمونة خالَة تاهير‬ ‫زؤر كةيف خؤش بوو كة باوكم هاتة‬ ‫هةول َير بةشى زؤرى ئ َيواران الى باوكم‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مامؤستا حويَز وةهاب‬ ‫دادةنيشت‬ ‫و فتح اهلل فةندى و حميد ب َيتوشى و‬ ‫جليلى حاجى عبداهلل و دؤستةكانى ترى‬ ‫كؤ دةبوونةوة وة يادى يادطارى كؤنيان‬ ‫َ‬ ‫لةوى دةرؤيشت‪.‬‬ ‫دةك��ردةوة تا ِرؤذ ئاوا‬ ‫َ‬ ‫وة ثاش ئ��ةوةى من لةسالى ‪1975‬‬ ‫سةيارةيكى مؤسكؤفيجم هةبوو دةبواية‬ ‫ئ َيواران بيبةم بؤ نادى ئازادى يان بؤ مالَى‬ ‫َ‬ ‫ثى تؤمار‬ ‫خؤمان‬ ‫لةوى شريتى تايبةتى َ‬ ‫َ‬ ‫بكةم‪ ،‬بةش َيكى زؤرم لةطةل خؤم بة تةنيا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫تؤمار كردوة وة بةش َيكى زؤريش‬ ‫باوكم و هاوريَكانى و مؤسيقاذةنةكان‬ ‫تؤمار كردوة وة لة هةمووى سةير تر‬


‫ئةوةبوو كةلةكاتى تؤماركردن داوام‬ ‫لةهاو ِريَيان دةكرد كةقسة نةكةن بةلَكو‬ ‫شريتةكة جوان دةردةض َيت بةآلم ئةوان‬ ‫جار و بار هةر قسةيان دةكرد كة ئةوة‬ ‫بةث َيضةوانةى حةز و تؤماركردنةكةى من‬ ‫بوو كةدةم ويست شريت َيك دةرض َيت‬ ‫شياو ب َيت بؤبالَوكردنةوة‪-4 .‬توانيم‬ ‫لةماوةى سالَى ‪ 1967‬تاكو سالَى ‪1981‬‬ ‫بةرةو سةر زياتر لة ‪ 40‬كاتذم َير طؤرانى‬ ‫بى‬ ‫خالَة تاهير تؤمار بكةم بة مؤسيقا و َ‬ ‫مؤسيقا وة لة شيعرةكانى شاعيرة كوردة‬ ‫بةرزةكان وةكو هةذار و ه َيمن و مجيد‬ ‫ئاسنطةر و صافى و حاجى قادر و كوردى‬ ‫و نالى و هةردى و وةفايى و عبداللة‬ ‫َ‬ ‫عةودال و ‪....‬هتد‪-5 .‬هيض‬ ‫ثةش َيو و سامى‬ ‫َ‬ ‫رؤذيَك لة رؤذان من لةطةل كاك حمد‬ ‫تةنها بة يةك كةليمة تاهير تؤفيقم تؤمار‬ ‫نةكردوة وة هةر دانيشتن َيكى كة من‬ ‫طؤرانى تاهير تؤفيقم تؤمار كردب َيت بة‬ ‫هيض ش َيوةيةك كاك حمدى ت َيدا نةبووة‬ ‫بة ث َيضةوانةى قسةكانى كاك حسين كة‬ ‫دانيشتني كاك اميرى‬ ‫دةلَ​َيت لة هةموو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بووة‪-6 .‬كاك حمد ِراستة لة سالَى‬ ‫‪ 1956‬تؤماركةريَكى فيليبسى هؤلَةندى‬ ‫ك ِريووة كة شريتةكةى ط��ةورة نةبوو‬ ‫بةلَكو (‪ )5‬ئينج بووة تاكو سالَى ‪1971‬‬ ‫كة من طرؤنديكى( ‪) Tk46‬بؤ ئةو ك ِرى‬ ‫شريتى(‪)7‬ئينج بوو وة ئةو توانيويةتى كة‬ ‫ضةند شريت َيكى تايةر تؤفيق تؤمار بكات‬ ‫كة بة ثةنجةى دةست دةذم َي َ‬ ‫ردرى كة‬ ‫هيضيان شياوى بآلوكردنةوة نين لةبةر‬ ‫خراثى تؤماركردنةكةى وة ئةطةر كاك‬ ‫حسين ئةو ئةرشيفةى كاك حمدى الية‬ ‫بؤضى نايةت ضةند شريت َيكى نةبيستراو‬ ‫بآلو بكاتةوة وة بيخاتة بةر طويَى عاشقانى‬ ‫دةنطى خالَة تاهير هةروةك من لةماوةى‬ ‫‪ 3‬سالَى ِرابردوو شريتةكانى كةخؤم تؤمارم‬ ‫لى بالَوكرديتةوة‬ ‫كردبوو كةضةندةهام َ‬ ‫زياتر لة ‪ 5000‬سيدى و شريتم داوة‬ ‫بة دؤست و ب��رادةران وخؤشةويستانى‬ ‫خالَة تاهير‪ ،‬جطة لةوةى بةش َيكى زؤرم‬ ‫دابةشكردووة بةسةر ئيستطةكان وة‬ ‫بةبى ثارة دابةشم كردوة‬ ‫هةرهةمووشى َ‬ ‫لةسةرئةركى خؤم كةس َيك يارمةتى‬ ‫نةداوم وةخوا يارب َيت من هةر بةردةوام‬ ‫دةبم لةسةر بآلوكردنةوة و دابةش كردنى‬ ‫ئةم طؤرانيانةى خالَة تاهير بةسةر‬ ‫هةوادارانى بةتايبةت ئةوانةى دؤستى‬

‫طؤرانى ِرةسةنى كوردين وة ساالَنةش‬ ‫لةيادةكان سيدى نةبيستراو دابةش دةكةم‬ ‫بةمةرج َيك ئةطةر يادةكان لةشارى‬ ‫كؤيةى ئازيز بكريَت‪-7 .‬لة ‪2009/10/20‬‬ ‫لةتةلةفزيونى طةلى كوردستانى كؤية‬ ‫يادى حاجى قادر كرايةوة كاك حسين‬ ‫ِرايطةياند كة(سويَنديَكى ط��ةورةو و‬ ‫لةدةستم ديَت) كة ئةو تؤمارى كردوة‬ ‫منيش بة نوسراوم لة ‪2009/10/22‬‬ ‫ئاطادارم كرد كة بةوردى بةشتةكانى‬ ‫خؤى دابض َيتةوة وة سويَنديَكى طةورة‬ ‫من لة ‪ 1972/05/28‬تؤمارم كردوة‬ ‫وة ئ��اط��ادارم كردكةبطة ِريَتةوة سةر‬ ‫ِراستيةكان و سةر لةخةلَك نةش َيويَنن‬ ‫ضونكة بة ِريَزيان بة هيض ش َيوةيةك‬ ‫دةست َيكى هونةريان نية وا باشة واز‬ ‫لةو بةند و بالؤرانة به َين َيت و بض َيتة‬ ‫سةر باس َيكى تر باشترة‪-8 .‬لةكات َيك‬ ‫ئةوطؤرانية كوردانةو سياسيةكانى خالَة‬ ‫تاهيرم بةنه َينى تؤمار دةكرد كة سان َيك‬ ‫هةبوون هةر نةيان دةويَرا شعرةكانيش‬ ‫لةباخةلَيان بن َين و خؤشم ترسم هةبوو‬ ‫لةبآلوكردنةوةو ثاراستنى كةبةهةمووى‬ ‫طؤرانى وام تؤماركردووة بةسةر كورد‬ ‫و كوردستان و ث َيشمةرطةكان وة خوا‬ ‫يار ب َيت لةداهاتوو هةمووى دةخةمة‬ ‫بةرطويَى هةوادارانى خالة تاهير بؤئةوةى‬ ‫دةب َيت هةموو مرؤظ َيكى كورد بيسةلم َينى‬ ‫خالَةتاهير نةك هةر كوردو كؤيى بووة‬ ‫بةلَكو كورد ثةروةريَكى ِراستةقينة بووة‬ ‫و ث َيشمةرطةيةكى خؤبةخت كةر بووة‬ ‫بة ِريَطاى هونةرةكةى و ئةوطؤرانيانةى‬ ‫كةتؤمارى كردوون لةوسةردةمى رذيَمى‬ ‫بةعسى طؤر بةطؤر‪-9 .‬ئةو برادةرة بة ِريَزة‬ ‫لةجياتى ِراستيةكان بش َيويَنى بائةويش‬ ‫ضةند سيديةكى خالةتاهير بآلوبكاتةوة و‬ ‫ئاماذة بةوكةسة بكات كةتؤمارى كردووة‬ ‫بة مةرج َيك من قبولَم نية ئةطةر من‬ ‫تؤمارم كردب َيت و حةقيش نة بةخؤم‬ ‫نةبةكةس َيكى تر نادةم كة شت َيك ئ َيمة‬ ‫تؤمارمان نةكردب َيت بآلوى بكةينةوة‪.‬‬ ‫‪-10‬كاك حمد لةسالَى ‪ 1973‬كؤيةى‬ ‫بةجى ه َيشتووة بةث َيضةوانةى قسةكانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كاك حسين قادر كةدةل َيت سالى ‪1961‬‬ ‫بةج َيى ه َيشتووة لةوكاتةوة تاكو وةفاتى‬ ‫كردووة هيض شريت َيكى تؤمار نةكردووة‬ ‫لةهةول َير و ئةطةر شريت َيكى باشى‬ ‫تؤماركردوة بابآلويبكةنةوة بةآلم ث َيش‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫َ‬ ‫لةطةل مامؤستا باكورى‬ ‫ئةم ب��ةروارة‬ ‫ضةند شريت َيكيان تؤمار كردووة كةهةر‬ ‫وةكو باسم كردوة كةبةثةنجةى دةست‬ ‫دةذم َي َ‬ ‫ردرى و شياوى بآلوكردنةوة نية‬ ‫ضونكة بةكارةباى (‪ )DC‬تؤماركراوة‬ ‫و تؤماركةرةكةى ئةوسةردةمةى باش‬ ‫نةبوو‪ ،‬هةروةها ئةطةر تؤماريَكى باش‬ ‫و ثاكى الدةس��ت دةك��ةويَ��ت بابآلوى‬ ‫بكاتةوة بةمةرج َيك شياوى بآلوكردنةوة‬ ‫ب َيت ج َيطاى دةست خؤشية‪-11 .‬ث َيم‬ ‫خؤشة لةثاشكؤى قسةكانم ياداشتةكةم‬ ‫بخويَننةوة كةبةهؤى ‪ 22‬مين سالَيادى‬ ‫خالَة تايةر بآلومكردؤتةوة َ‬ ‫لةوى باسى ئةم‬ ‫كارانةى كة بؤ خالَة تاهير ئةنجامم داوة‬ ‫دةكةم كةتةنها ‪ %75‬نوسيووة هةروةها‬ ‫كاك حسين ئةويش با كارةكانى كاك‬ ‫حمد بةليست َيك بآلوبكاتةوةو منيش‬ ‫لى دةكةم ودةست خؤشى‬ ‫دةست خؤشى َ‬ ‫لةهةموو ئةوكةسانة دةكةم كةشت َيكى‬ ‫نةبيستراو وخؤشى هةب َيت بةدةنطى‬ ‫خالَةتاهير بابآلوى بكاتةوة وة ئةطةر‬ ‫امكانيةتى نةب َيت من لةسةر ئةركى‬ ‫خؤم بؤى بآلودةكةمةوة و يارمةتى‬ ‫دةدةم و هةربةناوى ئةو كةسةش بآلوى‬ ‫دةكةمةوة‪-12 .‬ث َيم خؤشة ئةوانةى دةلَ​َين‬ ‫ئ َيمة كارى هونةرى و تؤماركردنمان بؤ‬ ‫خالَة تاهير كردوة با ج َيطاى ثةنجةيان‬ ‫ديار ب َيت وة كارةكانيان بخةنة بةر َ‬ ‫طؤى‬ ‫ى عاشقانى خالَة تاهير بة ث َيضةوانةوة‬ ‫هةموو قسةكانيان ثوضةلَة و كةس‬ ‫ث َييان باوةر ناكات‪-13 .‬ك��اك حسين‬ ‫قادر لةياداشتةكةى دةلَ​َيت كاك حمد‬ ‫هةر شريت َيكى تؤماركردب َيت نسخةيةكى‬ ‫َ‬ ‫دةمةوى ئةم قسةية‬ ‫داوة بةاميركبابضى‪،‬‬ ‫ِراست كةمةوة بؤكاك حسين قادر ئةو‪35‬‬ ‫شريتةى كةالى بةريَز كاك حسين ماوة‬ ‫ئ َيستا ‪ %75‬شريتةكانى منن وة من‬ ‫بةبةلَطة لة ِريَطاى ليذنةيةكى هونةرى‬ ‫بؤى دةسةلم َينم‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ِريَزو خؤشةويستيم بؤ هةموو‬ ‫ئةو كةسانةى كة دؤستى طؤرانى ِرةسةنى‬ ‫كوردين بة تايبةت خالَة تاهير وة ِريَزيشم‬ ‫بؤ ئةو كةسانة هةية كة خؤيان بة براو‬ ‫كو ِرى خالَة تاهير دادةن َين وة خزمةت بة‬ ‫هونةرةكةى دةكةن لةسةر ئةركى خؤيان‬ ‫بؤ ئةوةى بيسةلم َينين ئ َيمةى كؤيى‬ ‫هةموومان كةسى خالَة تاهيرين و خالَة‬ ‫َ‬ ‫‪......‬لةطةل ِريَزم ‪.‬‬ ‫بى كةس نةبووة‬ ‫تاهير َ‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪37‬‬


‫‪ ƨȇƚǯ Ȅƫơǁȁ‬‬

‫طوندى كلَيَسة لةنيَوان ئيَستاو ِرابردوودا‬ ‫حاكم صالح َكلَيسةيى‬ ‫كلَيَسة لةرِابردوودا‪:‬‬ ‫َ‬ ‫كلَ َيسة يةك َيكة لةطوندة ديَرين و دلطيرةكانى‬ ‫ووآلتى كؤيةو لةسةر رؤخى َ‬ ‫زى بضووك و‬ ‫كةوتؤتة ِرؤذهةآلتى شارى كؤية لة ِرووى‬ ‫كارط َي ِريةوة سةر بة بة ِريَوةبةرايةتى ناحيةى‬ ‫ئاشتى قةزاى كؤية ‪ ،‬م َيذووى درووست‬ ‫بوون و ذيان و ئاوةدانى لةم طوندةدا زؤر‬ ‫لة ث َيش حةزرةتى مةسيحة‪ ،‬بةآلم بة هؤى‬ ‫ئةوةى شويَنى ئيستاى طوندةكة طةورةتين‬ ‫لي بووة ناوى طوندةكةش هةر بة‬ ‫كل َيساى َ‬ ‫ئةوةوة ناونراوة ‪ ،‬ديارة م َيذووى دروست‬ ‫بوونةوةى دةطة ِريَتةوة بؤ سالَى ‪ 1932‬ز كة‬ ‫لةاليةن (حسين بارام ) ناويَكةوة (خةلَكى‬ ‫ئ َيندةرقاشى شارى مهابادى كوردستانى‬ ‫ِرؤذهةآلت بووة) دروست كراوةتةوة و ذيان‬ ‫و ئاوةدانى بةبةردا ب ِراوةتةوة لةم طوندةدا‬ ‫ضةندان شويَنةوارى ديَرين و سةرنج‬ ‫ِراك َيش دةبينريَت كة ه َيماى م َيذووى‬ ‫بوونى ئاوةدانى و طرينطى دةظةرةكة‬ ‫ديار دةخةن وةك كلَ َيساو قةسرو قةآلو‬ ‫طؤ ِرستانى طةورةو فراوان قةآلكان طةورةو‬ ‫فراوان بوون بةبةردو و َ‬ ‫قسل و طةض و قو ِر‬ ‫َ‬ ‫دروست كراون تاكو ئ َيستا لةاليةن خةلكةوة‬ ‫ضةندان كةل و ثةلى دروست كراوى ئةو‬ ‫سةردةمانة دؤزراونةتةوة‪ ،‬لةوانةطؤزةى‬ ‫جؤراوجؤرو كوثةى ط��ةورةى ئةوتؤ كة‬ ‫مردوةكانيان ت َيدا شاردؤتةوة ئةوةى سةرنج‬ ‫ِراك َيشة بوونى زؤرو جؤرى طؤرستانة كة‬ ‫ئةوةى ديارو بةرضاوة بوونى هةذدة(‪)18‬‬ ‫طؤ ِرستانة كةهةنديَكيان ك َيلى قةبرةكانيان‬ ‫شت َيكى ئاسايى نية لةسةر ك َيلةكان ويَنةى‬ ‫خؤرو مانط و ئةست َيرة بةنةخش و نيطار‬ ‫هةلَكةنراوة ‪ ،‬جطة لةضةندان قةآلى طةورة‬ ‫كةئةوةى شويَنةوارى ماوة دوو قةآلية كة‬ ‫هةريةكةو لةدوو ج َيطاى ناو شاخ و داخ و‬ ‫نسى دروست كراون هةريةكةى‬ ‫عاسى و َ‬ ‫َ‬ ‫بؤمةبةست َيك بةكارهاتوون‪ .‬بةهؤى طرينطى‬ ‫كاروان سةرايى و كارى بازرطانى (‪)15‬‬ ‫ِريَطاى جياواز بةدةرةوةى خؤى بةستؤتةوةو‬ ‫بةهؤى بوونى (‪)14‬كانى و كاريَزو بيرازى ئاو‬ ‫كارى كشتوكالَى و بةخ َيوكردنى ئاذةلَدارى‬ ‫‪38‬‬

‫هة ِرم َينى باشى هةبووة ئةمةش واى‬ ‫كردووة ِرؤلَى ث َيشةنطى هةب َيت لةه َينانى‬ ‫َ‬ ‫كشتوكال ‪ ،‬لةبوارى خويَندن‬ ‫ئامرازةكانى‬ ‫و خويَندةواريش بةهؤى بوونى حوجرةو‬ ‫مزطةوتةوة ضةندان زاناو داناى ديارو شارةزاى‬ ‫ت َيدا هةلَكةوتووةو كاريطةريان هةبووة بةسةر‬ ‫خةلَكةوة لة ِرووى بآلوكردنةوةى ووشيارى‬ ‫و ِرؤشنبيريةوة ‪ ،‬هةرضةندة بةدرةنطةوة‬ ‫قوتابخانة لةم طوندةدا كراوةتةوة بةآلم‬ ‫كاريَكى ئةوتؤى لةسةر ِرؤلَةكانى ئةم‬ ‫طوندة نةكردوة ضونكة تامةزرؤى الوةكانى‬ ‫بؤخويَندن و خويَندةوارى هانى داون يةك‬ ‫كاتذم َير بةث َييان بب ِرن و بضنة طوندى بؤطد‬ ‫بؤقوتابخانةو قولةمى دةستيان ث َينوسى‬ ‫طرتووة تاكو لةسالَى ‪1978‬ى زايينى‬ ‫قوتابخانة لةم طوندةدا كراوةتةوةو يةكةم‬ ‫مامؤستاش (عبدالجبار مةولود ابوبكر)‬ ‫بووة‪ .‬بؤمانةوةشيان لةسةر زيَدى خؤيان‬ ‫و بةرخودانيان دووضارى ضةندان شة ِرى‬ ‫طةورةبوون و بةهؤى سةختى هةلَكةوتةى‬ ‫طوندةكةوة خؤيان بةدةستةوة نةداوةو‬ ‫نةتوانى طوندةكة‬ ‫دوذمنيان ناضار كردووة‬ ‫َ‬ ‫داطير بكات‪ ،‬وةك شة ِرةكانى (هةمةوةندو‬ ‫عوسمانيةكان و حةرةس قةوميةكان‪ )...‬لة‬ ‫شؤ ِرشةكانى بزافى ِرزطاريخوازى كورديشدا‬ ‫ِرؤلَ​َيكى دياريان هةبووة (‪)12‬شةهيدو‬ ‫(‪)131‬ئةنفاليان بةخةباتى كوردايةتى‬ ‫بةخشيوةو سةرومالَيان تاآلن كراوة‪.‬‬

‫يادكردنةوةى ئةنفال‪َ -‬‬ ‫كليَسة ‪ /‬بةهارى ‪2009‬‬

‫طوندى كلَيَسة لةئيستادا‪:‬‬ ‫دواى ِراث��ة ِري��ن��ة مةزنةكةى طةلى‬ ‫ك��وردس��ت��ان ل��ةب��ةه��ارى س��الَ��ى ‪1991‬‬ ‫خةلَكة بةرتةوازةكةى كلَ َيسة لةشارةكان‬ ‫و ئؤردوطاكان ب��ةرةو مةنزلَى خؤيان‬ ‫طة ِرانةوةو لةسةر ك��ةالوةو بةرد و دارى‬ ‫ث َيشويى خانووةكانيان دووبارة طوندةكةيان‬ ‫ئاوةدانكردةوةو ئ َيستا زياتر لة(‪)40‬مالَةو‬ ‫لةاليةن ِريَكخراوةكان و حكومةتى هةريَمى‬ ‫كوردستان و بةدواداضوون و بةتةنطةوة هاتنى‬ ‫خؤمان ضةندان ث ِرؤذةى خزمةت طوزارى‬ ‫بةجى كراوة‪ :‬لةوانة(‪-1‬دروست كردنى‬ ‫بؤج َي َ‬ ‫ِريَطاى كلَ َيسة‪-‬كؤية‪-2 ،‬ث ِرؤذةى ِراك َيشانى‬ ‫كارةباى نيشتمانى بيست و ضوار كاتذم َير‪،‬‬ ‫بةجى كردنى ث ِرؤذةى ئاوى خواردنةوة‪،‬‬ ‫‪-3‬ج َي َ‬ ‫‪-4‬دروستكردنى بنكةى تةندروستى‪،‬‬ ‫‪-5‬دروستكردنى قوتابخانة‪-6 ،‬دروستكردنى‬ ‫مزطةوت‪-7 ،‬لةسةر ئةركى حاكم سالَح‬ ‫مؤنؤم َينتى ئةنفال دروست كراوة‪...‬ب ِريارة لةم‬ ‫نزيكانةش بةب ِرى (‪ )30‬مليار دينار ِريَطاى‬ ‫سةرةكى ن َيوان (كؤية‪-‬كلَ َيسة‪-‬دوكان)‬ ‫قيرتاو َ‬ ‫بكرى و ئةم دةظةرة دةكاتة شويَن َيكى‬ ‫�ى حكومةتى هةريَم‬ ‫�‬ ‫دةش‬ ‫‪،‬‬ ‫طةشتيارى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةداهاتوو ث ِرؤذةى ِراك َيشانى ئاوى كشتوكالى‬ ‫بةجى بكات و‬ ‫جى َ‬ ‫بةبنارى دةشتى كؤية دا َ‬ ‫لى وةربطرن و ثةرة‬ ‫هةموو طوندةكان سودى َ‬ ‫بةبووذاندنةوةى كشتوكالَى و طةشتيارى و‬ ‫بةخ َيوكردنى ِراوةماسى بدات‪.‬‬


‫ث�����������ش�����������ووي ك��������ةك��������ؤن‬ ‫سؤدؤكؤ‬ ‫سؤدؤكؤ يارييةكي بيركاري ذاثؤنيية‪ .‬ضوارطؤشةيةكة لة نؤ‬ ‫ضوارطؤشةي بضووك ث َيك هاتووة‪ ،‬هةر ضوارطؤشةيةكي بضووك‬ ‫دةتواني لة ذمارة يةكةو تا نؤ لة خانةكان دايبنآ‪ ،‬بةمةرجآ دووبارة‬ ‫نةب َيتةوة‪ ،‬لة ضوارطؤشة بضووكةكةدا‪ ،‬هةروةها لة ستوني و ئاسؤيي‬ ‫ضوار طؤشة طةورةكةدا‪ .‬وا هةندآ ذمارة دانراون بؤ ئاسانكاري‪.‬‬ ‫ ‬

‫ ‬

‫ ‬ ‫ ‬

‫ ‬

‫‪2‬‬

‫ ‬

‫ ‬

‫‪8‬‬ ‫ ‬

‫‪7‬‬

‫‪4‬‬

‫‪1‬‬

‫‪5‬‬

‫ ‬

‫ ‬

‫‪5‬‬

‫ ‬

‫ ‬

‫‪4‬‬

‫ ‬

‫ ‬

‫ ‬

‫ ‬

‫‪9‬‬

‫ ‬

‫ ‬

‫‪5‬‬

‫ ‬

‫‪3‬‬

‫ ‬

‫‪4‬‬

‫ ‬

‫‪6‬‬

‫ ‬

‫‪3‬‬

‫ ‬

‫‪9‬‬

‫ ‬

‫ ‬

‫‪2‬‬

‫ ‬

‫‪7‬‬

‫ ‬

‫‪4‬‬

‫ ‬

‫ ‬

‫ ‬

‫ ‬

‫‪6‬‬

‫‪9‬‬

‫‪8‬‬

‫‪7‬‬

‫ ‬

‫‪8‬‬

‫ ‬

‫ ‬

‫ ‬

‫‪3‬‬

‫‪1‬‬

‫ ‬

‫‪3‬‬

‫ ‬

‫ ‬ ‫ ‬

‫ ‬ ‫ ‬

‫دةبزانم دةزاني؟!‬

‫كةسايةتيةكي ناوداري كؤية بوو ناوةكةي لة هةشت ثيت ث َيك‬ ‫هاتووة‪ ،‬طةر‪:‬‬ ‫ثيتي‪:‬‬ ‫‪ =5+3‬مات‬ ‫‪=1+6+7+8‬خؤشةويسترين كةس‬ ‫‪ =6+5+4+1‬ث َيوةندي بة ثرضةوة هةية‬ ‫‪ = 6+5+8‬عةيبة‬ ‫‪ = 5+6+5‬عادز‬

‫شيكارةكاني ذمارةي ث َيشوو‬

‫‪4‬‬

‫‪5‬‬

‫‪6‬‬

‫‪ 8‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪7‬‬

‫‪9‬‬

‫‪3‬‬

‫‪9‬‬

‫‪1‬‬

‫‪3‬‬

‫‪5‬‬

‫‪4‬‬

‫‪7‬‬

‫‪6‬‬

‫‪8‬‬

‫‪2‬‬

‫‪8‬‬

‫‪2‬‬

‫‪7‬‬

‫‪9‬‬

‫‪6‬‬

‫‪3‬‬

‫‪1‬‬

‫‪4‬‬

‫‪5‬‬

‫‪1‬‬

‫‪7‬‬

‫‪9‬‬

‫‪6‬‬

‫‪8‬‬

‫‪5‬‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫‪4‬‬

‫‪2‬‬

‫‪6‬‬

‫‪5‬‬

‫‪4‬‬

‫‪3‬‬

‫‪1‬‬

‫‪9‬‬

‫‪7‬‬

‫‪8‬‬

‫‪3‬‬

‫‪4‬‬

‫‪8‬‬

‫‪2‬‬

‫‪7‬‬

‫‪9‬‬

‫‪5‬‬

‫‪1‬‬

‫‪6‬‬

‫‪5‬‬

‫‪8‬‬

‫‪2‬‬

‫‪7‬‬

‫‪9‬‬

‫‪6‬‬

‫‪4‬‬

‫‪3‬‬

‫‪1‬‬

‫‪7‬‬

‫‪3‬‬

‫‪4‬‬

‫‪1‬‬

‫‪5‬‬

‫‪8‬‬

‫‪2‬‬

‫‪6‬‬

‫‪9‬‬

‫‪6‬‬

‫‪9‬‬

‫‪1‬‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫‪4‬‬

‫‪8‬‬

‫‪5‬‬

‫‪7‬‬

‫دةبزانم دةزاني‬

‫مةولود زاكاو وةآلمى ئةم بةشةى داوةتةوة‬ ‫ئةلةمان كوردي‬ ‫‪ =8+7+6+3‬النك‬ ‫‪ =5+6+8+6+1‬ئازاد‬ ‫‪ =11+10+2+11‬دةرد‬ ‫‪ = 12+10+8+9+5‬موكري‬ ‫‪ =5+2+3+4+8‬كةلةم‬

‫كرنؤلؤذياى كؤية‬ ‫بؤ ئ��ةوةي م��يَ��ذووي كؤية بناسرآ و لة بير‬ ‫نةضيَتةوة هةوأل دةدةين لةمةودوا بة شيَوةيةكي‬ ‫بةردةوام‪ ،‬بويةرو رووداوةكاني كؤية لة شيَوةي‬ ‫كرنؤلؤذيا ( واتة باسكردني ميَذووي كؤية لة‬ ‫رِيَطاي ئاماذةكردن بة رِؤذي رووداوةكان)‪ .‬تكاية‬ ‫بؤ ئةم مةبةستة هاوكارمان بن‪.‬‬ ‫* كاكة زياد ئةم طةورةثياوةى كورد رؤذى ‪1991/4/12‬‬ ‫لةشارى نةغةدة كؤضى دوايى كرد‪.‬‬ ‫* مةسعود محمد لة ِرؤذى ‪ 2002/4/1‬لةنةخؤشخانةى‬ ‫ِرزطارى هةول َير كؤضى دوايى كردو هةوالَى مةرطى‬ ‫ئةو ناودارة بةهةموو اليةكى كوردستاندا بَالو بؤوةو‬ ‫ب��ؤ ِرؤذى ‪ 2002/4/2‬لةطؤ ِرستانى دةرويَ��ش خدر‬ ‫لةكؤية لةتةنيشت طؤ ِرى مةالى طةورةى باوكى‬ ‫بةخاك سث َيردرا‪.‬‬ ‫* ِرؤستةم حةويَزى لةشةوى ‪ 27‬لةسةر ‪ 28‬ى‬ ‫شوباتى ‪ 1999‬هةرلةكؤية لةتةمةنى ‪ 86‬سالَيدا كؤضى‬ ‫دوايى كرد‪.‬‬ ‫* مامؤستا حاجى لةكاتى دةست ث َيكردنةوةى شة ِر‬ ‫لةكوردستان لة ِرؤذى ‪ 1963/6/9‬دا بةفةرمانى زةعيم‬ ‫سديق مستةفاى سةركردةى سوثاى ثارتى بةعسى‬ ‫بةبى طويَدانة ثايةى‬ ‫فاشى لةئؤردوطاى سل َيمانى َ‬ ‫كؤمةآليةتى و زانيارى شةهيدكراو هةرلةناو ئةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ‪82‬‬ ‫بةكؤمةل‬ ‫ئؤردوطاية شوومةدا لةطؤ ِريَكى‬ ‫نيشتمان ثةروةرى ديكةى كورد ن َيذراو بةم جؤرة‬ ‫الثة ِرةى ذيانى زانايةكى ثةروةردةكارى كورد تاهةتاية‬ ‫ث َيضرايةوة‪..‬‬ ‫َ‬ ‫* سةرةتاي سالي‪ 1920‬ئةو بينايةي ‪ ،‬كة قوتابخانة بوو‬ ‫لةسةردةمي نةزيف بةط دا دروست كرابوو لةبةر شة ِر‬ ‫كةلَكي لـآ وةرنةطيرابوو لة سةردةمي ئينطليز كرا بة‬ ‫فةقير خانة‪ .‬جاريَكي دي بينايةكة كرايةوة قوتابخانة‬ ‫بة ناوي « مةكتةبي تةعالي كؤيستجاق» ئةوةش لة‬ ‫سالَي ‪ 1921‬بوو‪ِ .‬رؤذي خؤيَندنيش لة ‪1921/9/21‬‬ ‫دةستي ث َيكرد‪ .‬لةو سالَةدا سةرةتا ‪ 30‬قوتابي بوون‪،‬‬ ‫بةآلم ِرؤذبة ِرؤذ زيادي دةكرد و لةسوختةخانةكان‬ ‫دةهاتنة مةكتةبي نوآ‪.‬‬

‫ذمارة ‪6‬‬

‫شوباتي ‪2010‬‬

‫‪39‬‬


‫بةزمي مام مؤتك‬ ‫مام مؤتك وةك دةزانن لة سةردةمي خؤي قسة زان و راويَذكارو بة‬ ‫تةطبير بوو‪ ،‬هيضي لـآ عاسآ نةدةبوو‪ ،‬دةبا بزانين مام مؤتكي (كاك)‬ ‫ضؤن وةآلمي خةم و نيطةرانيةكانمان دةداتةوة‪ .‬ئةم طؤشةية تايبةتة‬ ‫بة ثرسيارةكانتان بؤمان بنووسن‪ ،‬تا مام مؤتك بة قسة نةستةق و‬ ‫وةآلمة عةنتيكةكاني شةرعمان بؤ بكا‪.‬‬ ‫*ئةرآ مام مؤتك دةلَ​َين ثرؤذةي ئاوي كلَ َيسةى لة وادةي خؤي تةواو نابآ‪،‬‬ ‫ضونكة بؤريان دةست ناكةوآ‪ ،‬ئةدي بؤري نةبوو؟‬ ‫مام مؤتك‪ِ :‬راست دةكةي دةترسم ئةو هاوينةش ت َير ئاو نةبين‪ ،‬قوربان‬ ‫بؤريةكان لة سل َيماني حةثةلوش كرا!!‬ ‫*دةزاني مةجيد هةرشةمي ل َيت تو ِرةية مام مؤتك!؟‬ ‫مام مؤتك‪ :‬طةر بةد كار لـآ طةرآ ض عةيبمان نيية‪ ،‬ضاوي ماض دةكةم‬ ‫دلَي طةورةية لة مامي خؤي تو ِرة نابآ‪ ،‬بؤ ئةوةي عوزر لة قةباحةت طةورة‬ ‫تر نةبآ هةر ئةوةندة دةلَ​َيم‪.‬‬ ‫*ئةرآ لة هةموو شويَن َيك ثاركي شاريان دروست ك��ردووة‪ ،‬وةك لة‬ ‫تةلةفزيؤن بة بؤنةي جةذن ديتمان هةر كؤية نةبآ؟‬ ‫مام مؤتك‪ :‬ئةوة ث َيش ث َينج مانط بةردي بناغةيان دانا‪ ،‬بةآلم هةر بؤ ديعاية‬ ‫بوو‪ ،‬دلَت خؤش نةبآ مةطةر جاريَكي دي ث َيش هةلَبذاردني ثةرلةماني‬ ‫كوردستان بة بيريان ب َيتةوة‪.‬‬ ‫*دةلَ​َين بةدوو مروران لةناو بازارى كؤية لةسايةقةكيان داية؟‬ ‫مام مؤتك‪ :‬ئةمن سةرم لةوةى دةرناضى ث َيشتر دةمبيست هةر خةلَك‬ ‫لةمروررى دةدا ‪ ،‬ناحةقيان نية خةلَكي موخالةفةى دةكاتن‪ ،‬ديارة‬ ‫مرورةكانيش دةست دةكةنةوة‬ ‫*بة ِريَوةبةرى ث َيشوى ثةروةردةى كؤية ئ َيستا لةكويَية ؟‬ ‫مام مؤتك‪ :‬كةئةو بة ِريَوةبةربوو زؤر خةلَك داوايان ل َيكرد كة نةقليان كات‬ ‫بؤزانكؤ كةضى هى كةسى قبول نةكرد كةضى بؤخؤى هةركة لةشويَنةكةى‬ ‫الدرا يةكسةر ضوةئةوبةرى هةيبةسولَتانى و لةويَش كردويانةتة‬ ‫موديرتسجيل‪.‬‬ ‫* بيستمان مام مؤتك سةرؤكى شارةوانى كؤية ل َيت تو ِرةية دةلَ​َيت مام‬ ‫مؤتك غةيبةتى كردومة؟‬ ‫مام مؤتك‪ :‬ئةو بؤخؤى مةنسولى بة ِرو بةحرة سةيارةكةى هةر ِرةقةم َيكى‬ ‫ث َيوةب َيت ئةو سةرؤكى بةلةديةى كؤيةية‪.‬‬ ‫*مام مؤتك تةفسيرى مةالى طةورةت وةرطرت؟‬ ‫َ‬ ‫هةندي كةس تةسةروفى ث َيوةدةكةن دةلَ​َيى لةسةر باخةلَى وان‬ ‫مام مؤتك‪:‬‬ ‫ضاثكراية نازانن ثارةكةى عايدى مامى هةموومانة دةشلَين يةك َيك كاتى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مةالى طةورة بةهةموو بنةمالَةكةيا‬ ‫خؤى ليذنةبووة لة تةفسيرةكة‬ ‫ن يةك دانةيان ث َيداون كةضى ئ َيٍستا هةشت نؤكو ِرو ثةنجا ش َيست نةوةى‬ ‫هةية نةيان زانى ئةو يةك نوسخةية ض ل َيبكةن؟ والةناو ضامخانةيان داناوة‪.‬‬ ‫* مام مؤتك دةلَ​َين لةكؤية دةسةآلتى ذنان كةمبوويتةوة؟‬ ‫مام مؤتك‪ :‬دونيا دةوران دةورانة ‪ ،‬هةتاسةرييش دةسةآلت بؤكةس‬ ‫نةماوةتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫*ئ� َ‬ ‫�ةرى مام مؤتك دةل َين مامؤستاكانى زانكؤى كؤية بؤنانخواردن‬ ‫كانيوةتمانى؟؟!!‬ ‫يادةضنةهةول َير يا‬ ‫َ‬ ‫مام مؤتك‪ :‬نمةكى كؤية بيانطرى ئاخر ئةوانة لةكؤية دةبنة هةموو شتةك و‬ ‫نانى كؤيةش ناخؤن‪ ،‬طواية كؤية متعةمى ل َينية‪.‬‬ ‫*دةلَ​َين مام مؤتك كتابةك لةقائمقاميةتةوة دةرض��ووة باسى ثرؤذةو‬ ‫شتةكان دةكات كارمان ث َييان نية ئيشمان بةو ديَرة شيعرةية كةلةسةرى‬ ‫نوسراوة؟؟!!‬ ‫ثرؤسكى تةبع‬ ‫بةثةلةو‬ ‫كتابة‬ ‫ئةو‬ ‫بكةم‬ ‫جةنابت‬ ‫عةرزى‬ ‫ضي‬ ‫قوربان‬ ‫مام مؤتك‪:‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كراوة‪ ،‬باسى ناوةرؤكةكةشت بؤناكةم بةآلم شيعرةكةى حاجى هةلةنووسراوة‬ ‫ِراسـيةكةى بةم ش َيوةية كةدةلَ​َيت (هةلَي كةى بةيرةقى كوردى لةدةوران‪-‬‬ ‫لةمابةينى كةكؤن و هةيبة سولَتان)‬ ‫‪40‬‬

‫ئ‬ ‫ة‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫َرةي بةخت‬

‫ي شار‬

‫َ‬ ‫ثرؤذةيةكي دريَذخايةنت بةدةستةوةية لةطةأل‬ ‫سةتل‬ ‫‪1/21‬تا ‪ 2/19‬ث َيوةنديةكي باش‪ .‬بةختةوةر دياريت‪ ،‬بةآلم وريا بة‬ ‫ل َيثرسراوي ئةو زةمانة ئامانيان نيية! ‬ ‫برادةريَكي خؤشةويستت ل َيت دوور دةكةويَتةوة‪،‬‬ ‫نةهةنط‬ ‫بةهؤي هةستياري تؤ‪ ،‬طةر هةولَي جدي نةدةي‬ ‫‪2/20‬ت�����ا‬ ‫ث َيوةندييةكةتان تا هةتاية دةثض ِرآ‪ ،‬بؤية تةطبيري‬ ‫‪3/20‬‬ ‫بة مشوري لـآ بكة ‬ ‫بة ئارامي و حيكمةتي خؤت لة ئاسؤي ذيانت دا‬ ‫كاو ِر‬ ‫كامةراني بةدي دةكةي‪ ،‬باشتر واية دةوروثشتت‬ ‫‪4/20‬‬ ‫‪3/21‬تا‬ ‫لةو كامة ِرانيية بآ بةش نةكةي‪ .‬‬ ‫دةزانم ئةوت زؤر خؤش دةوآ‪ ،‬بةآلم كاكي من‬ ‫طاجووت‬ ‫تؤ لة كوآ و ئةو لةكوآ‪ ،‬جياوازيتان زؤرة‪ .‬نةكةي‬ ‫لآَ‬ ‫‪ 4/41‬تا‪ 5/21‬ب ي من جياوازم بةسةري خؤت سةركةوتوو نابي‪ .‬‬ ‫ث َيش ِرووداوةكان مةكةوة‪ ،‬هةرضةند باريَكي باشت‬ ‫جمك‬ ‫بؤ دةرةخسآ‪ ،‬بةآلم طةر عةقلَي ت َيدا بةكار نةيةت‬ ‫‪6/21‬‬ ‫‪5/22‬تا‬ ‫بة ث َيضةوانةوة بؤت دةطة ِريَتةوة‪ .‬‬ ‫دؤخي كاركردنت‪ ،‬باريَكي نائاساييت بؤ دروست‬ ‫قرذاأل‬ ‫دةكا‪ .‬تو ِرة مةبةو لة هةموو كات و سات َيك دا زياتر‬ ‫‪7/23‬‬ ‫‪6/22‬تا‬ ‫ئاطات لة ماأل و مندالَت ب َيت‪ .‬‬ ‫هاو ِريَيةكي ديَرينت بة دواي سؤراغت دةطة ِرآ‪.‬‬ ‫ش َير‬ ‫يادةوةريةكي لةطةأل تؤي بة بير ديَتةوة زؤر كاري‬ ‫‪8/23‬‬ ‫‪7/24‬تا‬ ‫ت َيدةكا‪ ،‬كةضي تؤش ئةو يادةت لة بير نةماوة‪ .‬‬ ‫وةك ئةوةي ضاوة ِرواني بيت‪ ،‬هةوالَ​َيكي خؤشت‬ ‫كض‬ ‫ث َيدةطا‪ ،‬لةوانةية لة خؤشيان ئاطات لةبةردةمي‬ ‫‪7/24‬تا ‪ 9/23‬خؤت نةبآ‪ .‬ئةطةر هةية هةنديَك لة خؤشيةكةت‬ ‫كةم بكاتةوة‪ .‬‬

‫تةرازوو‬ ‫‪9/24‬‬ ‫‪10/23‬‬

‫ث َيت دةضآ لة ماوةيةكي كورتدا بةبةر دآلن بكةوي‪.‬‬ ‫طةر بةخت يارت بآ لةوانةية نانت بكةويَتة رؤن‪.‬‬ ‫تا ئاطايةكت لة خزمان بآ‪ .‬‬

‫وةك شنةي شةماأل‪ ،‬يان شةبةنط َيكي دلَخؤشكةر‬ ‫دووثشك‬ ‫كو ِريَك دلَت دةث َيكي‪ .‬زوو برياري ث َيوةندي مةدة تا‬ ‫�ا‬ ‫�‬ ‫‪1‬ت‬ ‫‪0/24‬‬ ‫نةزاني مةبةستي ضيية؟‬

‫‪11/22‬‬

‫كةوان‬ ‫‪11/23‬‬ ‫‪12/21‬‬

‫طوآ لة ئامؤذطاريةكان بطري باشة‪ ،‬بة تايبةتي‬ ‫ئةوانةي تؤيان خؤش دةوآ‪ ,‬ئةوةندة دانوستانيان‬ ‫تا‬ ‫لةطةأل مةكة‪ .‬ب ِروا بكة بؤ بةرذةوةندي خؤتة‪ .‬‬

‫زيان َيكي دارايي بضووك سةرودلَت دةطرآ‪ ,‬ئةوةندة‬ ‫بةران‬ ‫خةفةتي لـآ مةخؤ‪ .‬لة جياتي ئةوة هةوأل بدة بزاني‬ ‫‪ 12/ 22‬تا‬ ‫هؤي قةوماني ضي بوو؟ ‬

‫‪1/21‬‬


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.