LiFO Τεύχος 810

11 ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ Η ΖΩΗ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΦΕΤΟΣ

ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΥΠΟΦΟΡΗ

πανταζόπουλοσ talking points γιάννησ παντελάκησ akροβατωντασ

άννα φραγκουδάκη επικαιρα, αλλοτινα και μελλουμενα

νικολασ σεβαστακησ ασκησεισ αναπνοησ

www.lifo.gr

εκδοτης/διευθυντησ Στάθης Τσαγκαρουσιάνος

Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr)

advertising coordinator

Κατερίνα Κουρμούζη (kkourmouzi@lifo.gr)

head of creative

Βασίλης Καψάσκης

branded content manager

Φιλιώ Ράγκου

digital campaign manager

Γιώργος Γιαννή

advertising executive

Χριστίνα Καλλή

ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr

Άγγελος Παπαστεργίου

συνταξη

Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Γιάννης

Βασιλείου, Μιχάλης Γελασάκης, Χάρης Καλαϊτζίδης, Ίωνaς

Καλλιμάνης, Ντίνα Καράτζιου, Ερωφίλη Κόκκαλη, Βάνα

Κράβαρη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Τίνα Μανδηλαρά, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Γιάννης Παντελάκης, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Γιώργος Τσαγκόζης, Κορίνα

talk of the town

11—17 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2024

Νο 810

p «Η άνοδος της ακροδεξιάς τρομάζει την Ευρώπη»

p Μια χώρα σε απελπισία…

p Και όμως, ο σεξισμός κυριαρχεί

p Ο ζοφερός

επικυρίαρχος

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ Κάλπες διαμαρτυρίας

Οι ψηφοφόροι –όχι μόνο της ΝΔ– ετοιμάζονται να πάνε στις κάλπες

των ευρωεκλογών για να διαμαρτυρηθούν και να «στείλουν μήνυμα».

Η παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης της Τράπεζας της Ελλάδος για την ελληνική οικονομία από τον Γιάννη Στουρνάρα τη Δευτέρα λειτούργησε και ως υπενθύμιση της πραγματικότητας, εν όψει της προεκλογικής περιόδου που ξεκινά, και όλοι οι πολιτικοί παρουσιάζουν τις δικές τους μαγικές εικόνες για τη χώρα.

Ο διοικητής της ΤτΕ μίλησε για πρόοδο της οικονομίας αλλά και για κινδύνους. Τις εντυπώσεις

έκλεψαν όμως τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος που επιβεβαιώνουν το πάρτι αισχροκέρδειας το οποίο είχε στηθεί με πρόσχημα την παγκόσμια κρίση λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Χαρακτηριστικό της ασύδοτης απληστίας σε βάρος των καταναλωτών είναι ότι ο ρυθμός μεταβολής των περιθωρίων κέρδους στη βιομηχανία διαμορφώθηκε σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, φθάνοντας

στο 19,5% το 2022, από 1,5% που ήταν το 2020.

Το πρόβλημα της ακρίβειας, το οποίο αποδεικνύεται και από την Τράπεζα της Ελλάδος πλέον ότι προέρχεται εν πολλοίς από την αισχροκέρδεια, δεν είναι τυχαία το εντονότερο πρόβλημα που έχουν

να αντιμετωπίσουν οι πολίτες. Είναι όμως και

63'

με τον Πάνο

Παπαδόπουλο

συνεντευξη: αργυρω μποζωνη

φωτογραφιεσ: παρις ταβιτιαν

Ο ηθοποιός που υποδύεται τον

Κορνήλιο Χανκλ στην «Προξενήτρα»

και ένα από τα πρόσωπα στο νέο

έργο της Λένας Κιτσοπούλου είναι ευγνώμων γιατί δουλεύει ξανά και

ξανά με αυτούς που ονειρεύτηκε.

talk of the town

ΦΕΤΟΣ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

ΕΧΟΥΜΕ ΒΑΣΙΜΕΣ

ΥΠΟΨΙΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑ

ΣΩΡΟ ΛΟΓΟΥΣ ΝΑ

ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ ΟΤΙ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ

ΜΑΣ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΘΑ

ΓΙΝΕΤΑΙ ΟΛΟ ΚΑΙ

ΠΙΟ ΔΥΣΒΑΣΤΑΚΤΗ.

Ζουν ανάμεσά μας!

Ποντίκια, κατσαρίδες, κουνούπια, μύγες και άλλα λατρεμένα είδη της αστικής πανίδας κάνουν ολοένα πιο αισθητή την παρουσία τους σε δρόμους, πλατείες και πάρκα της Αθήνας. Και δεν μιλάμε μόνο για υποβαθμισμένες περιοχές του κέντρου, όπου πραγματικά κάνουν πάρτι, όπως τα πέριξ της πλατείας Βάθη, το Μεταξουργείο ή κάποιοι παράδρομοι των Εξαρχείων που έχουν πολλά χρόνια να δουν δημοτικό όχημα, αλλά και για κεντρικότατα σημεία που είναι υποτίθεται η «βιτρίνα» της πόλης, όπως ο σταθμός «Ευαγγελισμός» του μετρό και το παρακείμενο πάρκο, όπου επανειλημμένα έχουν παρατηρηθεί ποντίκια και αρουραίοι, το τουριστικότατο Μοναστηράκι, τα πέριξ της Ομόνοιας ή η πολύπαθη Πανεπιστημίου, όπου οι πρώτες ζέστες δίνουν σήμα στις κρυμμένες σε υπονόμους και φρεάτια κατσαρίδες –και πρώτα στις πλέον συμπαθείς, δηλαδή τις μεγάλες κόκκινες που πετάνε κιόλας– να βγουν για να απολαύσουν τον δικό τους «μεγάλο περίπατο». Την αλγεινή αυτή εικόνα έρχονται να συμπληρώσουν οι πολυάριθμες πλέον μύγες κι ακόμα περισσότερο τα κουνούπια, τα οποία εξελίσσονται σε πραγματική μάστιγα: παραμονεύουν κυριολεκτικά παντού, είναι δραστήρια μέχρι και εννιά μήνες τον χρόνο, όχι μόνο τα βράδια αλλά όλο το 24ωρο, όταν οι συνθήκες τα ευνοούν.

Η

κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη στα αθηναϊκά πάρκα –από τον Εθνικό Κήπο, το Ζάππειο και το Πεδίο του Άρεως μέχρι το τελευταίο αλσύλλιο–, όπου, αν κάνεις το λάθος να ξαποστάσεις για λίγο σε κάποια σκιά, μέρα μεσημέρι κιόλας, χωρίς να φοράς μακρύ παντελόνι ή φόρεμα, μακριές κάλτσες και μακρυμάνικη μπλούζα, θα σε κάνουν «σουρωτήρι» μέχρι να πεις κύμινο διότι, επιπλέον, κανείς αρμόδιος δεν φιλοτιμείται να προγραμματίσει έστω έναν ψεκασμό. Επειδή μου αρέσουν οι βόλτες και το άραγμα σε πάρκα τα τιμώ όπου έχω βρεθεί, από τη Μαδρίτη μέχρι τη Σιγκαπούρη, πουθενά όμως δεν θυμάμαι τόσο μεγάλο πρόβλημα με τα κουνούπια αλλά και τις σκνίπες – ευτυχώς, οι κοριοί, που πολύ έχουν προβληματίσει το προ-ολυμπιακό Παρίσι, μάλλον δεν μας προτιμάνε. Η θεαματική αύξηση των τουριστικών αφίξεων, ο πολλαπλασιασμός των ξενοδοχείων, των καφέ και των χώρων εστίασης –πρέπει να είμαστε η πρώτη με διαφορά ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με τόσα καφέ και φαγάδικα–, άρα και του όγκου των οργανικών σκουπιδιών που προσελκύουν λογής «θηρευτές», οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής (ο θερμότερος καιρός ευνοεί τα εν λόγω παρασιτικά

τροχός της αμάξης

Έχετε παρατηρήσει πόσοι άνθρωποι περπατούν στη μέση του δρόμου στην Αθήνα; Σας φαίνεται παράξενο; Κι εμένα, μέχρι που έπιασα και τον εαυτό μου να το κάνει και αναρωτήθηκα γιατί. Στα ασήμαντα, μικρά και κακοτράχαλα αθηναϊκά πεζοδρόμια πώς να περπατήσεις; Ακόμα κι αν τα διακρίνεις πίσω από τις πυκνοπαρκαρισμένες σειρές με μηχανάκια και αυτοκίνητα, πιστεύεις ότι υπάρχει χώρος για σένα; Όχι βέβαια. Τα πεζοδρόμια ανήκουν στα μπαρ, στα εστιατόρια και, φυσικά, στα περίπτερα.

Πρώτοι, διαχρονικοί και πολύ μεγάλοι καταληψίες των πεζοδρομίων ήταν, είναι και θα συνεχίσουν να είναι τα περίπτερα. Τα οποία δεν είναι πλέον περίπτερα, είναι ολοκληρωμένα μίνι μάρκετ που πουλάνε απ’ όλα (και μέσω εφαρμογής) από τα αναρίθμητα ράφια τους και στα τουλάχιστον τρία με τέσσερα ψυγεία τους έχουν σχεδόν τα πάντα, για να μη μιλήσουμε για τα περιοδικά και τις κυριακάτικες εφημερίδες στο πεζοδρόμιο, τα καρότσια με τα μεταχειρισμένα βιβλία (που τα αγοράζεις χωρίς απόδειξη φυσικά), βιτρίνες με σουβενίρ και t-shirt κι ένας Θεός ξέρει τι άλλο. Άσχημα, βρόμικα και κυρίως σε μεγάλο βαθμό παράνομα, γιατί αδυνατώ να πιστέψω ότι υπάρχει κάποιος νόμος που σε καλύπτει να έχεις τρία ψυγεία σε ένα πεζοδρόμιο. Εννοείται ότι όπου υπάρχει κατάληψη, η καθαριότητα πάει περίπατο. Υπάρχουν περίπτερα που καταλαμβάνουν, χωρίς υπερβολή, όλο τον ζωτικό χώρο ενός πεζοδρομίου – πρέπει να κάνεις ένα μικρό detour για να προχωρήσεις, αλλά ποιος νοιάζεται στην Ελλάδα για τους πεζούς; Και πάμε στα τραπεζοκαθίσματα. Είναι κακό να βγαίνουν τραπεζοκαθίσματα στο πεζοδρόμιο; Όχι. Έχουμε καλό καιρό όλο τον χρόνο, είναι ωραία να κάθεσαι έξω. Κακό είναι να γίνεται κατάχρηση, ας μην κοροϊδευόμαστε. Αυτό που γίνεται στην Αθήνα δεν περιγράφεται καν με τον όρο αυτό. Υπάρχουν σημεία στο κέντρο απ’ όπου απλώς δεν περνάς, κατεβαίνεις στον δρόμο για να συνεχίσεις, σου κάνουν παρατήρηση οι σερβιτόροι αν τολμήσεις να παραμερίσεις μια καρέκλα για περάσεις εσύ και το καρότσι με το παιδί σου. Τα βράδια η κατάσταση γίνεται πολύ χειρότερη, βγαίνουν καρέκλες και τραπέζια και τοποθετούνται στα πιο απίθανα σημεία, είναι όλο το κέντρο μια μεγάλη τραπεζαρία. Για ΑμΕΑ ας μην το συζητήσουμε καλύτερα, οι μαγαζάτορες στην Αθήνα, με τη βοήθεια όλων των δημοτικών αρχών τα τελευταία χρόνια, έχουν καταστήσει την Αθήνα αδιάβατη κυριολεκτικά, κι ας ευαγγελίζονται άλλα στις καμπάνιες τους. Δείξτε μου ένα άτομο με αναπηρία που μπορεί να κατέβει την Κολοκοτρώνη και να φτάσει στην πλατεία Αγίας Ειρήνης. Δεν υπάρχει περίπτωση. Και μαζί με τα τραπεζοκαθίσματα είναι τα διαχωριστικά παραβάν, οι σόμπες, οι ομπρέλες, οι εξαερισμοί στον δρόμο στο ύψος του πεζού, είναι τα μεγάφωνα με τη μουσική, οι καναπέδες, τα τραπεζάκια, οι ναργιλέδες ή shisha, τα φωτιστικά και πάει λέγοντας.

Φυσικά, αν ολόκληρα πεζοδρόμια είναι κατειλημμένα 24/7 με τραπεζοκαθίσματα, μην περιμένετε καθαριότητα. Τα ποτά μας θα τα απολαμβάνουμε με μπόλικη μπίχλα και αρκετούς αρουραίους που, απ’ ό,τι βλέπω, μας έκαναν και φέτος την τιμή.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ

«Akiroseto den aksizi»

«Γραφείο στο Μαρούσι; Ζαμέ!» Έχω πει πολλές φορές ότι αν ποτέ χρειαστεί να εργαστώ εκτός κέντρου θα μαραζώσω, ότι δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου μακριά από την περιοχή μεταξύ Συντάγματος και Μοναστηρακίου γιατί

ώρες της μέρας μου. Αυτό το σημείο συνήθιζα να το αποκαλώ «το κέντρο του κόσμου», το κάνω ακόμα δηλαδή, απλώς πια με έναν αγανακτισμένο τόνο. Γιατί σε αυτό το κέντρο του κόσμου, που έχει αλλάξει πολύ από τότε που το γνώρισα, το να είσαι γηγενής είναι συνώνυμο του «ανωφελής». Δεν θα σταθώ στις βαλίτσες-καμπίνες που κλείνουν κάτι θεόστενα πεζοδρόμια σαν αυτό της Κολοκοτρώνη – κι εγώ έχω υπάρξει σίγουρα σε κάποια άλλη πόλη αυτή η τουρίστρια που εμποδίζει τους ντόπιους να πάνε μια ώρα αρχύτερα στη δουλειά τους γιατί κοντοστέκομαι και χαζεύω το νέο και άγνωστο σκηνικό που έχω μπροστά μου. Ούτε στο γεγονός ότι τα γραφεία των δημιουργικών «παιδιών του κέντρου» έχουν γίνει Airbnb. Θα σταθώ στο ότι στο κέντρο του δικού μου κόσμου, αν δεν μένεις σε κάποιο από τα αμέτρητα πια ξενοδοχεία του, θα περιμένεις αρκετά για να δεχτεί να σε παραλάβει κάποιο ταξί, ακόμα και αν χρησιμοποιείς μόνο apps για να το βρεις. Την περασμένη Παρασκευή ο πρώτος οδηγός που αποδέχτηκε την κλήση μου με κάλεσε μετά από λίγο για να με ρωτήσει αν πηγαίνω προς αεροδρόμιο – αν τον καλούσα από τη Δάφνη και όχι από το Σύνταγμα, μάλλον δεν θα μου έκανε αυτή την ερώτηση. Μου ζήτησε να ψάξω για άλλον οδηγό, το έκανα. Ο δεύτερος μου έστειλε μήνυμα «pou pate». «Γκύζη», απαντάω εγώ, ενώ νιώθω ήδη ότι θα ψάξω τρίτο – δεν είπα ότι πάω παραλία, ούτε αεροδρόμιο, ούτε Πειραιά να προλάβω το τελευταίο για Ύδρα. «Akiroseto den aksizi» μου απάντησε κι έμεινα να ισιώνω το λουμπάγκο που με είχε βρει σε μια κολόνα της Βουλής μέχρι να βρεθεί ο οδηγός που θα με μετέφερε στο σπίτι που κατάφερα να βρω σχετικά κοντά στο κέντρο του κόσμου με το φθηνότερο από τα παράλογα ενοίκια. ΖΩΗ

Μιάμιση

βρεις θέση να παρκάρεις

στη Νεάπολη

Όταν μετακόμισα σε διαμέρισμα στη Νεάπολη πριν από έξι χρόνια, στην Ιπποκράτους και στην Ασκληπιού υπήρχε αρκετός χώρος για πάρκινγκ. Το τέλος της καραντίνας και η επιστροφή των τουριστών έφερε τεράστιες αλλαγές στην περιοχή: άνοιξαν ξενοδοχεία, τα Airbnb πλήθυναν με αλματώδεις ρυθμούς, άνοιξαν πολλά νέα καφέ και μπαρ, άνοιξαν γκαλερί, η περιοχή γενικά δεν έχει καμία σχέση με την ήσυχη γειτονιά που ήταν όταν ήρθα. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι εκτοξεύθηκαν στα ύψη οι πωλήσεις αυτοκινήτων, κι αυτό δημιούργησε μια κατάσταση άνευ προηγουμένου σε ολόκληρο το κέντρο, όπου η έλλειψη πάρκινγκ φτάνει σε βαθμό απελπισίας μετά τις εννιά το βράδυ – πιο εύκολα πιάνεις τα νούμερα στο τζόκερ. Αν σε όλα τα υπόγεια γκαράζ, που είναι γεμάτα (δεν υπάρχει θέση για μίσθωση σε ακτίνα χιλιομέτρων), και στους αμέτρητους κάθε βράδυ επισκέπτες των νέων μπαρ και καφέ (που έρχονται με τα αυτοκίνητά τους) προσθέσεις τα αυτοκίνητα των καινούργιων κατοίκων, καταλαβαίνεις εύκολα γιατί καταλήγεις να παρκάρεις πάνω σε πεζοδρόμιο ή σε στάση λεωφορείου και το πρωί μαζεύεις την κλήση ή να μη μετακινείς καθόλου το αυτοκίνητο και να κυκλοφορείς με ταξί, γιατί ο φόβος του πάρκινγκ την καθημερινή γίνεται τρόμος το Σαββατοκύριακο. Παρασκευή και Σάββατο βράδυ, που όλα τα μαγαζιά είναι γεμάτα, για να παρκάρεις πρέπει να «μεταναστεύσεις» ή να κάνεις γύρους για μιάμιση ώρα. Κι αν αυτά συμβαίνουν τον χειμώνα, φαντάσου τι μας περιμένει το καλοκαίρι, που ο κόσμος θα βγαίνει πιο συχνά και θα μένει έξω μέχρι πιο αργά. M. HULOT

Νεάπολη - Σύνταγμα σε

σαράντα λεπτά

Μια Κυριακή βράδυ ο χρόνος που χρειάζεται για να πας με αυτοκίνητο από τη Νεάπολη μέχρι το Σύνταγμα είναι περίπου 7 λεπτά, διασχίζοντας την Ιπποκράτους. Τη Δευτέρα το πρωί ο χρόνος που χρειάζεται για την ίδια ακριβώς διαδρομή είναι από εικοσιπέντε μέχρι σαράντα λεπτά, περίπου όσο να πας και να γυρίσεις με τα πόδια. Η κίνηση δεν είναι πρόβλημα μόνο του κέντρου της Αθήνας, είναι πρόβλημα της πόλης γενικά, στο κέντρο, όμως, η κατάσταση γίνεται ασφυκτική για κάποιον που πρέπει να κινηθεί με αυτοκίνητο ή, ακόμα χειρότερα, με ταξί. Γιατί είναι που είναι χάλια οι συνθήκες –στενοί δρόμοι με διπλοπαρκαρίσματα σε όλο το μήκος τους (η δεξιά πλευρά υποτίθεται ότι είναι λεωφορειόδρομος και απαγορεύεται το παρκάρισμα)–, έρχονται και τα απορριμματοφόρα πριν από τις 9 (τα Σαββατοκύριακα και μεσημέρι) για να μαζέψουν τα σκουπίδια, έρχονται και τα διώροφα τουριστικά λεωφορεία που κάνουν γύρους στους κεντρικούς δρόμους, μαζεύοντας τουρίστες, έρχονται και τα πούλμαν που παρκάρουν έξω από μουσεία και τουριστικά αξιοθέατα, έρχεται και το τουριστικό τρενάκι που συνωστίζεται στους ήδη πηγμένους δρόμους και καταλήγεις να σιχτιρίζεις τουρίστες και ανάπτυξη γιατί σου κάνουν κόλαση την καθημερινότητα. Την Ερμού ήδη τη διασχίζεις δύσκολα με τόσο κόσμο, σκέψου να έρθει και καλοκαίρι. Φαντάζομαι παντού αυτήν τη στιγμή, σε κάθε πόλη του κόσμου που δεν αντέχει τόσους επισκέπτες, κι εσύ, ως τουρίστας, θα τρως σιχτίρισμα. Είναι αμοιβαία τα αισθήματα.

M. HULOT

Κάνω την ίδια διαδρομή για το γραφείο καθημερινά εδώ και πάνω από μία δεκαετία. Κόκκινη γραμμή του μετρό από τα νότια προς το Σύνταγμα. Ενδεικτικό στοιχείο τόσο της τουριστικής έκρηξης όσο και του αθηναϊκού gentrification θεωρώ πως είναι το εξής: μέχρι πριν από μερικά χρόνια η επιβίβαση-αποβίβαση των τουριστών περιοριζόταν αποκλειστικά και μόνο στις δύο στάσεις Σύνταγμα - Ακρόπολη. Σταδιακά άρχισε να εκτείνεται προς τα πίσω, προς το Φιξ (Κουκάκι) αρχικά και προς τον Νέο Κόσμο. Πλέον συναντώ καθημερινά τουρίστες που επιβιβάζονται από τον σταθμό του Αγίου Ιωάννη, ακόμα και από τη Δάφνη, παρότι έχω την τύχη συνήθως να μη χρειάζεται να χρησιμοποιώ τα μέσα μαζικής μεταφοράς τις ώρες αιχμής. Το καλοκαίρι φέτος προβλέπεται μακρύ, θερμό και ανυπόφορο για να ζεις και να εργάζεσαι στο κέντρο της Αθήνας, και το μετρό, παρότι για χρόνια εξυπηρετούσε πραγματικά κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών, τείνει πλέον να εξελιχθεί σε μια δυσάρεστη καθημερινή ρουτίνα που γίνεται ακόμα πιο προβληματική αυτή την περίοδο.

Καταρχάς, όσο καλοκαιριάζει, απλώς προσεύχεσαι ο επόμενος συρμός να είναι κάποιος από τους κλιματιζόμενους δεύτερης ή τρίτης γενιάς, γιατί οι πορτοκαλί παλαιότεροι πρώτης γενιάς δεν κλιματίζονται. Η ζέστη που επικρατεί στις αποβάθρες γίνεται όλο και πιο αποπνικτική και συχνότατα πλέον παρατηρείται το φαινόμενο στον σταθμό του Συντάγματος, ακόμα και σε ώρες μη αιχμής, να μην μπορείς καν να πλησιάσεις τον συρμό από τον συνωστισμό. Θα μου πεις, ο συνωστισμός στο μετρό είναι χαρακτηριστικό κάθε μεγαλούπολης, δεν γίναμε δα και Κίνα, και θα σου απαντήσω πως συμφωνώ, με τη βασική διαφορά πως στις μεγαλουπόλεις, τις ώρες αιχμής, τα δρομολόγια περνούν σταθερά ανά 1-2 λεπτά. Το εφιαλτικό, άκρως αγοραφοβικό σκηνικό τού να είναι ήδη γεμάτη η αποβάθρα και το επόμενο δρομολόγιο να έρχεται ανά 5, 6 ή 8 λεπτά είναι πλέον συχνότατο φαινόμενο και αν αναλογιστούμε την επίσης φοβερή πρωτοτυπία των αραιότερων καλοκαιρινών (αυγουστιάτικων;) δρομολογίων, που μάλλον υπολογίζουν σε μια άδεια Αθήνα όπως εκείνη που βλέπαμε στους Απέναντι του Πανουσόπουλου ή στον Δεκαπενταύγουστο του Γιάνναρη και αρνούνται να προσαρμοστούν στην όλο-τον-χρόνο-γεμάτη-και-τουριστική Αθήνα 2.0, η χρήση των ΜΜΜ θα είναι φέτος

Ο θόρυβος με κάνει να

αναπολώ τις μέρες του lockdown

Κατοικώ στην Αθήνα από το 2002, όταν το Κουκάκι δεν ήταν ακόμη μία από τις πιο δημοφιλείς γειτονιές. Έκτοτε η αθηναϊκή πραγματικότητα, όπως τη ζω καθημερινά, έχει αλλάξει δραματικά. Περισσότερη κίνηση, περισσότερες κατασκευές, περισσότεροι γείτονες, περισσότερη φασαρία. Για να είμαι ακριβής, η ζωή στην Αθήνα σήμερα έχει γίνει αφόρητη. Κάθε φορά που επιστρέφω από ένα ταξίδι πέφτω σε κατάθλιψη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι η καθημερινότητα στην πόλη γίνεται ολοένα πιο θορυβώδης, είτε εξαιτίας του πλήθους των τουριστών που συνωστίζονται καθημερινά στους δρόμους μαζί με τις βαλίτσες που σέρνουν αργά και βασανιστικά, αναζητώντας το Airbnb της, είτε από τον θόρυβο που προκαλούν οι συνεχείς ανακαινίσεις των διαμερισμάτων. Όπως και να ’χει οι ώρες κοινής ησυχίας στο πολύπαθο κέντρο είναι κάτι εντελώς ανεφάρμοστο.

Από τη μια ανήκω στους τυχερούς που πηγαινοέρχονται στη δουλειά τους με τα πόδια. Από την άλλη, εκεί είναι που αντιλαμβάνομαι πλήρως το μέγεθος της ηχορύπανσης, αφού, όταν φορώ τα ακουστικά, συνειδητοποιώ ότι δυσκολεύομαι πραγματικά να ακούσω αυτό που παίζει όσο και να δυναμώνω την ένταση. Μέχρι να φτάσω στην οδό Μητροπόλεως, αλλά και στην επιστροφή, τα αυτιά μου «κακοποιούνται» από τα ατελείωτα κορναρίσματα, τις «φτιαγμένες» εξατμίσεις των δικύκλων –ειλικρινά, ποτέ δεν δεν κατάλαβα τι προσφέρει αυτή η μορφή ψυχαγωγίας–, τον οικοδομικό οργασμό, την κυκλοφοριακή συμφόρηση, τα τεράστια φορτηγά που εκφορτώνουν όλο το 24ωρο αλλά και την ατελείωτη οχλαγωγία από τις ταράτσες των ξενοδοχείων και τα υπαίθρια μπαράκια που ανεβάζουν τα ντεσιμπέλ της έντασης. Και αν εργάζεσαι στο κέντρο, έχεις να αντιμετωπίσεις και κάτι άλλο που σου διαλύει το νευρικό σύστημα: τις διαφορετικές μουσικές και φωνές πλανόδιων οργανοπαιχτών που μπλέκονται η μία με την άλλη και κάθε άλλο παρά ευχαριστούν διερχόμενους ή εργαζόμενους. Λυπάμαι που το λέω, αλλά πολλές φορές αναπολώ τις μέρες του lockdown. ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

Αθήνα, ένα

εργοτάξιο

Η πολυκατοικία του ’70 δίπλα στο σπίτι μου άδειασε πριν από πέντε χρόνια. Έφυγαν οκτώ τουλάχιστον οικογένειες που έμεναν εκεί για δεκαετίες, δεκαέξι άτομα. Κάποιος αγόρασε το ακίνητο για να το μετατρέψει σε τι άλλο; Σε luxury apartments, όπως μας είπαν. Ο ιδιοκτήτης είναι ένα φάντασμα που πλανιέται με διάφορες ιδιότητες: «πλούσιος Λιβανέζος», «ένας Κινέζος», ένα «fund άγνωστης προέλευσης». Μια φτηνή golden visa δηλαδή. Οι εκπρόσωποί τους, αγενέστατοι βεζίρηδες στη θέση του βεζίρη, «επενδυτές». Οι περίοικοι, ιδιοκτήτες ή ενοικιαστές, «ασήμαντα ανθρωπάρια που γκρινιάζουν κατά της ανάπτυξης». Το κτίριο έχει σήμερα 14 διαμερίσματα και σε πλήρη λειτουργία φιλοξενεί 60 άτομα. Η επιβάρυνση κάθε συστήματος είναι ορατή.

Για δυο και πλέον χρόνια ο μικρός δρόμος του Θησείου μετατράπηκε σε εργοτάξιο έξι ημέρες την εβδομάδα, δέκα ώρες την ημέρα. Άπειροι κάδοι με μπάζα, καθόλου νερό να πλυθεί το χώμα, μια χημική τουαλέτα δίπλα στην εξώπορτά μου που βρομούσε απίστευτα, μπετονιέρα με τσιμέντο που έσταζε λάσπη σε όλο τον δρόμο.

Τελικά, έγινε ένα μικρό ξενοδοχείο που δεν είναι «ξενοδοχείο» αλλά λειτουργεί ως residences, που σημαίνει ότι δεν έχει υποχρέωση να είναι «πράσινο» ή να έχει, έστω, πρόβλεψη πυρασφάλειας.

Στην ταράτσα εγκατέστησαν πολυτελείς ντουσιέρες για να κάνουν ντους μετά την ηλιοθεραπεία οι πελάτες. Αυτά στην Αθήνα που δεν έχει βρέξει ελάχιστα φέτος. Για να πουλήσουν το «Acropolis view» οι πελώριες εξωτερικές μονάδες εξαερισμού και κλιματισμού αιωρούνται σε απόσταση δύο μέτρων από τις βεράντες μας, χωρίς πετάσματα και χωρίς ηχομόνωση. Κύματα ζεστού και βρόμικου αέρα μάς χτυπάνε αλύπητα – θα μείνουμε κλεισμένοι μέσα, αρκεί να έρθει ο τουρισμός. Ποιο υγιειονομικό έλεγξε, ποιος έδωσε άδεια αυτού του τύπου λειτουργίας, ποιος προέβλεψε τα πολλαπλάσια σκουπίδια που παράγονται, ποιος έλεγξε τις αποχετεύσεις, αν αντέχουν, ποιος μίλησε για οικονομία στο φως ή το νερό; Κανένας. Ο ιδιοκτήτης άφαντος ακόμα, εμφανίζεται μια μισθώτρια που δεν μπορεί να αποφασίσει για τίποτα. Συμβαίνει σε όλη τη γειτονιά, στις «παράλυτες» πολυκατοικίες δεν μπορούν να πάρουν παίρνουν

XΟΛΙΓΟΥΝΤ

Ο ΔΙΑΣΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΟΣ ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΟΣ ΜΙΛΗΣΕ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗ LIFO ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ, ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΚΟΤΖΙΛΑ, ΤΟ «DARK CITY», ΤΟ «POOR THINGS» ΚΑΙ ΤΗΝ «BARBIE», ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΤΕ ΠΟΥ Ο ΦΙΝΤΣΕΡ ΤΟΥ ΖΗΤΗΣΕ ΝΑ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΕΙ ΕΝΑΝ ΔΟΝΗΤΗ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ

Suzanne Ciani

Φέτος, η θρυλική πρωτοπόρος Αμερικανίδα sound designer, ηλεκτρονική συνθέτρια και παραγωγός έρχεται ως καλεσμένη των St Paul’s

Sessions 6. Είναι η δεύτερη φορά που επισκέπτεται την Αθήνα και θα παρουσιάσει σε τετραφωνικό ήχο με το Buchla 200e το τελευταίο της άλμπουμ με τίτλο «Improvisation οn four sequences», το οποίο αντιπροσωπεύει την πλήρη ιστορία της ηλεκτρονικής μουσικής, από την αμερικανική αβανγκάρντ μουσική στα τέλη της δεκαετίας του 1960 έως την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού ήχου της club σκηνής του Λος Άντζελες και της Νέας Υόρκης – η ίδια συγκαταλέγεται ανάμεσα στους θεμελιωτές του είδους. 13/4, 21:00, Αμφιθέατρο «Ιωάννης Δεσποτόπουλος», Ωδείο Αθηνών, Ρηγίλλης & Βασιλέως Γεωργίου Β’ 17-19, είσοδος: 24-28 ευρώ

the week

1 ΧΟΡΟΣ

«Last Work» του Ohad Naharin

Ένα έργο-«πραγματική αποκάλυψη» μόνο για τρεις βραδιές. Συγκλονιστικές ερμηνείες από το Batsheva Ensemble, ένα από τα πιο επιδραστικά σύνολα σύγχρονου χορού παγκοσμίως. Στο Last Work περιπλανώμενα σώματα στο σύμπαν του χρόνου βιώνουν, μέσα από την κίνηση, καταστάσεις οδύνης και απόλαυσης, άλλοτε αγγίζοντας την παραφροσύνη άλλοτε επιστρέφοντας σε πρωτόγονα ένστικτα.

12-14/4, 20:00, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη 1, Αθήνα, είσοδος: 1055 ευρώ

2 ΦΕΣΤΙΒΑΛ

Athens Bike Festival

Το Athens Bike Festival, η μοναδική έκθεση για το ποδήλατο στην Ελλάδα, γιορτάζει φέτος τα δέκατα γενέθλιά του με μια ακόμα μεγαλύτερη, περισσότερο διαδραστική και πολύ πιο φρέσκια διοργάνωση. Ποδήλατα, αξεσουάρ, υπηρεσίες, ποδηλατικός τουρισμός και όχι μόνο θα βρίσκονται συγκεντρωμένα στα σχεδόν 2.000 τ.μ. εκθεσιακού χώρου στο Παλιό Αμαξοστάσιο του ΟΣΥ, στο Γκάζι. 12-14/4, Παλιό Αμαξοστάσιο ΟΣΥ, Πειραιώς και Ερμού, Γκάζι, είσοδος: 5 ευρώ

3 ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ

Crystal Thomas Band feat. Luca Giordano

Πίσω από τη μεγάλη φωνή της Crystal Thomas υπάρχει ένα τεράστιο καλλιτεχνικό μέγεθος των blues και της soul, με ασυνήθιστη αυθεντικότητα.

Το Half Note Jazz Club με χαρά πρωτοπαρουσιάζει στην Ελλάδα τη μοναδική αυτή Αφροαμερικανή καλλιτέχνιδα που συναρπάζει το απαιτητικό κοινό, είτε τραγουδάει σε μια εκκλησία της Λουιζιάνα, είτε σ’ ένα juke joint του Mισισίπι, είτε περιοδεύει σε Ασία και Ευρώπη.

12-15/4, 22:30 (Kυρ. 21:30), Half Note Jazz Club, Τριβωνιανού 17, Μετς, είσοδος: από 20 ευρώ

4 ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ Valia Calda + Mob Trio

Μια βραδιά αφιερωμένη στη νέα τζαζ σκηνή και στην πειραματική folk psych-jazz μπάντα από το Λονδίνο, Valia Calda. Μαζί τους, για μία μοναδική βραδιά, θα βρεθεί και το ελληνικό τζαζ

16/4, 20:30, ΠΛΥΦΑ, Αγίου Όρους 48-50, Αθήνα, είσοδος: 15 ευρώ 5 ΘΕΑΤΡΟ «Άλλα για

Γλάρου του Α. Τσέχοφ. 12/4, Το PEKTIΦΙΕ - Κέντρο Έρευνας Μεικτών Παραστατικών Τεχνών, Κωνσταντινουπόλεως 119, Παρ.-Σάβ. 21:15, Κυρ. 20:15, είσοδος: 1012 ευρώ

6 ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ

Rue Oberkampf + Die Selektion

Οι Rue Oberkampf είναι μια μεταμορφωτική εμπειρία, ενσαρκώνουν

5-7 ευρώ ΦΕΣΤΙΒΑΛ Athens Science Festival Τι είναι, τελικά, η τεχνητή νοημοσύνη; Ποιος είναι ο ρόλος της στη ζωή μας; Πώς μπορούμε, ως κοινωνία, να επωφεληθούμε από αυτή; Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που θα τεθούν στο επίκεντρο του φεστιβάλ. Οι απαντήσεις θα έρθουν μέσα από ομιλίες, διαδραστικά εκθέματα και workshops, συνθέτοντας καθηλωτικές «Ιστορίες Αλλαγής». Κεντρικός τους άξονας το πώς το ΑΙ αλληλεπιδρά με το παρόν και διαμορφώνει το μέλλον. 16-21/4, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, Πειραιώς 100, Γκάζι

H παράσταση μουσικού θεάτρου Ο αποτυχημένος, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Αυστριακού συγγραφέα Τόμας Μπέρνχαρντ, ζωντανεύει μια επινοημένη ιστορία γύρω από έναν από τους σημαντικότερους πιανίστες του 20ού αιώνα, τον Γκλεν Γκουλντ, και παρουσιάζεται σε διασκευή και σκηνοθεσία του σκηνοθέτη, ηθοποιού και κινηματογραφιστή Έκτορα Λυγίζου.

11-14, 18-21, 24-26/4, 20:30 (Κυρ. 19:30), Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής - ΚΠΙΣΝ, λεωφ. Ανδρέα Συγγρού 364, Καλλιθέα, είσοδος: 10-20 ευρώ

10 ΠΑΡΤΙ

Believe w/ Raresh

Ο Raresh επιστρέφει στην Αθήνα μετά από δύο χρόνια, καλεσμένος του six d.o.g.s και της ομάδας

Believe. Οι συστάσεις είναι περιττές για τον βασιλιά της ρουμάνικης house και techno σκηνής, μέλος της [a:rpia:r] και θρύλο των Sunwaves. Μαζί του οι Believe residents, Jonn & Always Late.

13/4, 23:30, six d.o.g.s, Αβραμιώτου 6-8, Μοναστηράκι, είσοδος: 12-15 ευρώ

11 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

«My father had a big nose»

Η Blender Gallery παρουσιάζει τη νέα ατομική έκθεση του Κωνσταντίνου Πάτσιου με τίτλο «My father had a big nose - Objects and toys from an aggressive childhood» σε επιμέλεια της Χριστίνας Ντουγεροπούλου. Στη νέα του ατoμική έκθεση ο εικαστικός διαμορφώνει ένα Gesamtkunstwerk, ένα συνολικό έργο τέχνης που περιλαμβάνει επιτοίχια έργα, γλυπτά, video και NFTs.

Purple Night XXXXVIII

Οι μοβ βελούδινες βραδιές επιστρέφουν

residents Dreamer, Denis d’or, Wrapped in Plastic στα decks. 13/4, 23:30, Oddity Club, Ηρακλειδών 61, Θησείο, είσοδος: 10

19/4-24/5, The Blender Gallery, Ζησιμοπούλου

4, Γλυφάδα, Τρ. 10:00-18:00, Τετ., Παρ.10:0020:00, Σάβ. 12:00-16:00

12 ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ

Παύλος Παυλίδης

Μαζί με μια ανανεωμένη ομάδα σπουδαίων μουσικών, αυτή η μοναδική βραδιά θα περιλαμβάνει

τραγούδια απ’ όλη τη μουσική πορεία του Παύλου

Παυλίδη μαζί με ολοκαίνουργιο υλικό που θα κυκλοφορήσει σύντομα. Ταυτόχρονα, η συγκεκριμένη συναυλία σηματοδοτεί τη νέα συνάντησή του με τον σκηνοθέτη και visual artist Βασίλη Κεχαγιά, ο οποίος τη δεκαετία του ’90 δημιούργησε βιντεοκλίπ τραγουδιών των Ξύλινων Σπαθιών.

13/4, 8:30, Floyd, Πειραιώς 117, Αθήνα, είσοδος:15-17 ευρώ

the week

Βιβλίο

ραμμένη στα αγγλικά, ως μέρος διδακτορικής διατριβής στη δημιουργική

γραφή στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, η Νικήτρια σκόνη (πρωτότυπος

τίτλος: Victorious Dust), πρώτο μυθιστόρημα

του Κώστα Καλτσά (γεν. 1977), είναι μια φιλόδοξη προσπάθεια για την αφήγηση της μεγάλης Ιστορίας του 20ού και του 21ου αιώνα

στην Ελλάδα, από τα Δεκεμβριανά του 1944

έως το 2015, μέσα από το είδος της οικογενειακής σάγκα.

Βασικοί αφηγητές σε αυτό το πολυσέλιδο και πολυπλόκαμο μυθιστόρημα είναι ένας πατέρας

και ο γιος του: ο Μιχάλης Ξενίδης, γεννημένος

το 1943, και ο Ανδρέας Ξενίδης, γεννημένος

το 1974. Ο Ανδρέας μοιάζει να είναι το μυθιστορηματικό alter ego του συγγραφέα, καθώς έχει κι αυτός την εμπειρία του πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον όπου, τη στιγμή του μυθιστορηματικού χρόνου, διδάσκει Ιστορία της Λογοτεχνίας. Ο κρίσιμος μυθιστορηματικός χρόνος είναι οι παραμονές του δημοψηφίσματος του 2015, απ’ όπου και εκκινούν όλες οι αναδρομές. Η επιλογή του 2015, με το διχαστικό δημοψήφισμα του Ιουλίου, κινητοποιεί τη μνήμη και φέρνει στην επιφάνεια τη διχαστική πανωλεθρία των Δεκεμβριανών και του εμφύλιου πολέμου που θα ακολουθήσει. Η μνήμη είναι συστατικό στοιχείο του μυθιστορήματος.

Όχι μόνο γιατί οι δύο βασικοί αφηγητές –και μυθιστορηματικοί ήρωες– θυμούνται και εξιστορούν, αλλά και γιατί και οι δύο είναι «επαγγελματίες» της μνήμης. Ο Ανδρέας είναι ιστορικός της λογοτεχνίας ενώ ο πατέρας του, όπως αποκαλύπτεται στις τελευταίες σελίδες του μυθιστορήματος, διατηρεί με μεγάλη επιμέλεια αρχείο. Τρεις υποφάκελοι, πολλά gigabyte δεδομένων, έγγραφα, βιβλία, άρθρα εφημερίδων, φωτογραφίες, ακόμη και βιντεοκασέτες από τηλεοπτικά προγράμματα. Μέχρι το τέλος της ζωής του ο Μιχάλης Ξενίδης εμπλούτιζε το αρχείο του. Μάλιστα, στον υπολογιστή του βρέθηκαν βίντεο που απηύθυνε στην εγγονή του, Νόρα, πριν ακόμη αυτή γεννηθεί, όταν ο γιος του τού είχε τηλεφωνήσει για να του αναγγείλει την εγκυμοσύνη της Αγγλίδας γυναίκας του, της Ρέιτσελ. Το αρχείο είναι η ζωντανή μνήμη για τις επόμενες γενιές. Αλλά στην περίπτωση της Νικήτριας σκόνης είναι μυθιστορηματική πρώτη ύλη, εκεί όπου κρύβεται το «μπορχεσιανό» μυστικό που πυροδοτεί την αφήγηση. Άλλωστε ο Ανδρέας Ξενίδης φτάνει στην Αθήνα τον Ιούλιο του 2015 για να είναι δίπλα στον βαριά άρρωστο πατέρα του αλλά και για να ερευνήσει το αρχείο ενός συγγραφέα, του Στέλιου Αμπατζόγλου. Τον συγγραφέα αυτόν τον έχουμε παρακολουθήσει από τη μικρή του ηλικία. Τον βλέπουμε δωδεκαετή να παίρνει μέρος στις διαδηλώσεις των Δεκεμβριανών, όπου τραυματίζεται. Ο μυθιστορηματικός Στέλιος Αμπατζόγλου έχει στοιχεία από τον πραγματικό συγγραφέα Πέτρο Αμπατζόγλου (1931-2004), στοιχεία τόσο βιογραφικά και χαρακτηρολογικά όσο και λογοτεχνικά. Είναι κι αυτό ένα από τα συστατικά στοιχεία του μυ-

κώστας καλτσάς Νικήτρια σκόνη Μτφρ.: Γιώργος Μαραγκός Εκδόσεις Ψυχογιός Σελ.: 556

Ένα φιλόδοξο πρώτο μυθιστόρημα για τις συλλογικές και ατομικές ιστορίες στην Ελλάδα, από το 1944 έως το 2015. Μια οικογενειακή σάγκα με πολλές απρόβλεπτες διαδρομές.

θιστορήματος. Ο Κώστας Καλτσάς «συνομιλεί» διαρκώς με πλήθος συγγραφέων, εντάσσοντας στην αφήγησή του φράσεις και αποσπάσματα από έργα τους. Το μυθιστόρημα αποτελείται από τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος κυριαρχεί η αφήγηση του Μιχάλη Ξενίδη. Απευθύνεται στον γιο του, θέλοντας να του μιλήσει για τη δική του παιδική ηλικία. Αναζητάει το σημείο απ’ όπου πρέπει να ξεκινήσει. Θυμάται μια στιγμή του 1958, όταν ήταν 15 ετών. Είχε επισκεφτεί με τους γονείς του και την αδελφή του, Κατερίνα, συγγενείς στη Λαμία. Πήγε για κολύμπι στον ποταμό Σπερχειό και παραλίγο να πνιγεί. Από τότε δεν ξαναμπήκε στο νερό. Αλλά για τον Μιχάλη Ξενίδη το επεισόδιο αυτό δεν ήταν ίσως κατάλληλο για να ξεκινήσει την αφήγησή του. Έπρεπε να πάει ακόμη πιο πίσω. Στο σπίτι της Καισαριανής. Το χαμηλό ταβάνι, τα χωμάτινα πατώματα, η μητέρα του, οι θείες του, Αλίκη και Στέλλα, και ο πατέρας του, που είχε γυρίσει από τον πόλεμο, «ένα σιωπηλό φάντασμα με κενά μνήμης». «Είναι τόσοι οι τρόποι να ξεκινήσω», λέει ο ήρωας, «μα φοβάμαι πως, αν ξεκινούσα μ’ εμένα, δεν θα καταλάβαινες

η μικροϊστορία, η καθημερινή ζωή, η πείνα και η έλλειψη τροφίμων, οι μαυραγορίτες, οι ποιητές (η εικόνα του Βάρναλη στο καφενεδάκι της Δεξαμενής) αλλά και η Αθήνα, οι δρόμοι της, οι συνοικίες της, δίνονται από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Η οπτική γωνία των Άγγλων, μέσα από τον αντισυνταγματάρχη Γουίλφρεντ Μπάιφορντ Τζόουνς, ιστορικό πρόσωπο. Το βιβλίο του Η ελληνική τριλογία είναι βασική πηγή του συγγραφέα για την ανασύνθεση των γεγονότων γύρω από την πλατεία Συντάγ-

Ο κρίσιμος μυθιστορηματικός

χρόνος είναι οι παραμονές

του δημοψηφίσματος

του 2015, απ’ όπου και εκκινούν όλες οι αναδρομές.

Η

επιλογή του

2015, με το διχαστικό δημοψήφισμα του

Ιουλίου, κινητοποιεί τη μνήμη

και φέρνει

στην επιφάνεια

τη διχαστική

πανωλεθρία

των Δεκεμβριανών και του εμφύλιου πολέμου που θα ακολουθήσει.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

κριά από την Ιστορία, ξαναβρί-

σκει την ιστορία του πατέρα του.

Όχι μόνο γιατί βρίσκεται κοντά

του τις τελευταίες ώρες της ζωής

του, αλλά γιατί πέφτει μέσα στο

αρχείο του. «Μας πέταξαν μέσα»

στην Ιστορία.

Διάβασα το βιβλίο του Κώστα

Καλτσά σχεδόν παράλληλα με το

βιβλίο του Κωστή Καρπόζηλου

Ελληνικός Κομμουνισμός, μια διεθνική ιστορία (εκδόσεις Αντίποδες). Βρήκα εδώ μια φράση που νομί-

ζω ότι ταιριάζει με το μυθιστό-

ρημα του Καλτσά: «Η κίνηση, η

“πραγματική κίνηση” πραγματι-

κών ανθρώπων διαμορφώνει την Ιστορία και όχι το αντίθετο». Και μερικές παρατηρήσεις. Το

μυθιστόρημα είναι οπωσδήποτε σημαντικό και αξιοδιάβαστο.

Υπάρχουν όμως προβλήματα. Πριν απ’ όλα, είναι φανερή η τεχνική του και βλέπουμε ξεκάθαρα τους αρμούς, στοιχείο που

συσκοτίζει την αφηγηματική ενότητα. Η ενότητα αδυνατίζει

επίσης από τις πολλές παρεκβάσεις που μας απομακρύνουν από

το storyline, πολύ περισσότερο που αρκετές είναι άσχετες με την ιστορία. Μερικές φορές έχουμε την εντύπωση ότι ο συγγραφέας

θέλει να μιλήσει για πολλά, για σύγχρονες αφηγηματικές θεωρίες, για την Τζούντιθ Μπάτλερ, για το fluidity των σεξουαλικών ταυτοτήτων, για το άχθος της Ακρόπολης και των αρχαίων ερειπίων και άλλα, που δεν δικαιολογούνται από το μυθιστόρημα. Ένας διάλογος για την ποίηση στο πρώτο μέρος, στο καφενείο της Δεξαμενής, μοιάζει σαν οι συζητητές να διαβάζουν δοκιμιακά κείμενα. Εντελώς αφύσικο. Σε αρκετά σημεία υπάρχουν ακατανόητες ελληνικές φράσεις. Για παράδειγμα, «όχι, ο κόσμος είναι γεμάτος ανθρώπους που δεν θα ’ξεραν ν’ αδειάσουν έναν κουβά νερό που να τον είχαν περάσει για καπέλο», «η νίκη έχει ήδη επιτευχθεί χάρη στην ίδια τη συγκέντρωση σε πλήθος», «δεν έχω να είμαι πουθενά για μισή ώρα». Υπάρχουν, επίσης, φράσεις που ακούγονται ενοχλητικά εξυπνακίστικες: «Ο ΝτεΛίλο είχε καταλάβει ακριβώς τι παίζει με τους Έλληνες. Δεν έλεγαν ποτέ

ματος. Η οπτική γωνία της οικογένειας Βορέα και της οικογένειας Πέτρου, που ανήκουν στη δεξιά, φιλικά διακείμενοι και συνεργάτες με τους στρατούς κατοχής. Η οπτική γωνία της προσφυγικής αριστερής οικογένειας Αμπατζόγλου και, φυσικά, η οπτική γωνία της οικογένειας Ξενίδη, ιδιαίτερα του πατέρα, του Μιχάλη. Το σχόλιό του ότι ο παλιός κόσμος έχει τελειώσει διαβάζεται σήμερα ως ειρωνεία για τη ματαιότητα εκείνης της σύγκρουσης. Τα γεγονότα του Δεκεμβρίου, με τους νεκρούς και τους τραυματίες, δίνονται κυρίως από την πλευρά των ηρώων, από τον φόβο τους, από τα δεινά του σώματός τους. «Η θεία Αλίκη, ανένδοτη, παρασυρμένη, η μητέρα μας, αποφασισμένη, βλοσυρή, και η Κατερίνα ενθουσιασμένη, ανυπόμονη, γεμάτη οργισμένη ελπίδα». Το μακελειό παρουσιάζεται μέσα από μια αγχωτική αφήγηση, που δηλώνεται και από την τυπογραφική μορφή των συγκεκριμένων σελίδων: χωρίς τελεία, με τη μία παράγραφο να βγαίνει μέσα από την άλλη. Το δεύτερο μέρος, που είναι και το πιο σύντομο, λειτουργεί ως ιντερμέδιο, έχοντας ως αφηγητή τον Ανδρέα. Βρισκόμαστε τώρα στον Ιούνιο του 1995 και ο Ανδρέας, 21 ετών, φοιτητής της Αγγλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, οδηγεί προς την Πάτρα, έχοντας στο πλάι του το κορίτσι του, τη συμφοιτήτριά του, Ζωή. Ο προορισμός τους είναι το χωριό της Ζωής, όπου θα συναντήσουν την οικογένειά της. Στη διαδρομή ακούνε Ξύλινα Σπαθιά, διαφωνούν για τη χρήση του ελληνικού στίχου από ροκ συγκροτήματα, παρατηρούν το τοπίο και συζητούν για σπουδές στην Αγγλία. Εδώ δίνεται μια εικόνα της Ελλάδας του ΠΑΣΟΚ, κυρίως του αγροτικού χώρου. Ο πατέρας και ο αδελφός της Ζωής, αγρότες, επιβλέπουν πλέον τους Αλβανούς που δουλεύουν στα χωράφια. Συνωμοσιολογούν κι είναι φυσικά ματσό. Ο πρόεδρος του χωριού οδηγεί Πόρσε. Πού ανήκει η Ζωή; Στον κόσμο του Ανδρέα ή στον κόσμο του χωριού της; Η συνάντηση με την οικογένεια της Ζωής δίνει την ευκαιρία στον Ανδρέα να παρουσιάσει τον εαυτό του, τη δική του οικογένεια, και να μιλήσει για την ιστορία του αριστερού παππού, Ανδρέα Ξενίδη: ΕΛΑΣ, Δημοκρατικός Στρατός στο βουνό, αιχμάλωτος, Μακρόνησος κ.λπ. Σαν ειρωνεία λειτουργεί κι εδώ μια φράση: «Τα παιδιά δεν κρατάνε από καμία ιστορία. Ούτε κι εμείς. Κι εμάς μας τη δώσαν, μας πέταξαν μέσα». Το τρίτο μέρος τοποθετείται το 2015, στην Αθήνα, με αφηγητή και πάλι τον Ανδρέα. Ξεκινάει με την παράθεση του βιογραφικού του από το 1995 και μετά, ένα μεταμοντερνιστικό στοιχείο στην αφήγηση. Δεν είναι το μόνο. Σε άλλες σελίδες έχουμε ενσωμάτωση email ή αναρτήσεων στα κοινωνικά δίκτυα. Στο βιογραφικό βλέπουμε την εκπαιδευτική και επαγγελματική εξέλιξή του, την οικογενειακή, όπου μαθαίνουμε για τον γάμο του με τη Ρέιτσελ (2010) και τη γέννηση της κόρης του, Νόρας (2012), αλλά και τα ερωτικά του, όπου βλέπουμε ότι ο Ανδρέας είχε σχέσεις και με άνδρες. Ο Ανδρέας έχει έρθει όχι τόσο για να ψηφίσει στο δημοψήφισμα όσο για να βρεθεί κοντά στον άρρωστο πατέρα του και να συμπαρασταθεί στη μητέρα του και στον αδελφό του. Αυτές τις μέρες του Ιουλίου του 2015 ο Ανδρέας περιπλανιέται στην πόλη και δείχνει τις πιο σκοτεινές πλευρές της Αθήνας της κρίσης. Ταυτόχρονα συναντά πρόσωπα από το παρελθόν –σαν το μυθιστόρημα να ξαναβρίσκει τα αφηγηματικά νήματά του– όπως η Ζωή ή ο γιος της οικογένειας Πέτρου, που είναι πλέον ένας κυνικός δικηγόρος και στον οποίο είχε ζητήσει δουλειά ο πατέρας του. Ο Ανδρέας, που πιστεύει ότι έχει φύγει μα-

good LiFO 810

ΕΥΛΌΓΗΣ Ό Ν: XΕΙΡ Ό Π ΌΙ ΗΤ Ό Σ Ό ΥΒΛΆΚΙ ΣΕ Ε Ν Ά Ν ΧΏΡ Ό ΜΕ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚ Η Ά ΙΣΘΗΤΙΚ Η

| ΦΩΤΟ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ

Φ Ά ΓΗΤ Ό

Έ

να ποστ που εμφανίστηκε ξαφνικά στο timeline μου στο Instagram ήταν αρκετό για να μας φέρει με τον Πάρι μέχρι το Ίλιον, Δευτέρα απόγευμα, λίγο μετά τις 7, στην οδό Αγίου Φα-

νουρίου, ακριβώς πριν βγεις στην Ανδρέα Παπανδρέου. Εκεί, πάνω στον δρόμο, είναι ένα μικρό σουβλατζίδικο που δεν μοιάζει με κανένα άλλο που έχεις δει. Από το μάλλον ανορθόδοξο (για σουβλατζίδικο) όνομα «Ευλόγησον» και το logo που μοιάζει με βιτρό από παράθυρο εκ-

κλησίας (δείχνει δυο χέρια σε στάση ικεσίας να περιμένουν με λαχτάρα ένα «θείο» σουβλάκι) μέχρι τον χρυσό πολυέλαιο με εικόνες αγίων και βυζαντινούς δικέφαλους αετούς, και τις κόκκινες βελούδινες κουρτίνες στην είσοδο της τουαλέτας με τους χρυσοκέντητους σταυρούς, τα πάντα είναι ιδιαίτερα, πρωτόγνωρα και δίνουν μια αίσθηση χαράς – δείχνουν ότι οι άνθρωποι που τρέχουν το μαγαζί έχουν χιούμορ και κάνουν κάτι ξεχωριστό εκεί μέσα.

Το Ευλόγησον είναι ένα σουβλατζίδικο που πραγματικά δεν έχει προηγούμενο στην Αθήνα, και όχι μόνο λόγω της «θρησκευτικής» του αισθητικής που δεν γίνεται καθόλου κακόγουστη ή προσβλητική – είναι τόσο προσεκτικά και πετυχημένα ενσωματωμένη στην ατμόσφαιρα που είχαν τα παλιά, παραδοσιακά σουβλατζίδικα, άλλης εποχής, που δεν προσφέρεται για άσχημα σχόλια. Αυτό που το κάνει μοναδικό είναι τα σουβλάκια του, που, όπως και η μεγάλη ταμπέλα πάνω από το όνομα αναφέρει, είναι χειροποίητα. Και επειδή χειροποίητα είναι σχεδόν όλα τα σουβλάκια της ελληνικής επικράτειας, με την έννοια ότι τυλίγονται στο χέρι, το Ευλόγησον το πάει ένα βήμα παραπέρα, γιατί όλα όσα σερβίρει είναι φτιαγμένα από τους ανθρώπους που το τρέχουν από το μηδέν.

«Δεν είναι ένα σουβλατζίδικο όπως τα άλλα»

μας λέει ο Στέλιος, ο άνθρωπος πίσω από την

συνιδιοκτήτης

από τις πίτες μέχρι τις σάλτσες που βάζει στα σουβλάκια, το τζατζίκι από ξινό παραδοσιακό γιαούρτι και όχι το άνοστο υποκατάστατο που οι ξένοι ονομάζουν Greek yogurt, τις πατάτες που

είναι καθαρισμένες και κομμένες στο χέρι – ακόμα και τη μουστάρδα

τη φτιάχνει ένας ηλικιωμένος «μάστορας» στο σπιτικό του εργαστήριο. Έχουν γίνει κι άλλες παρόμοιες απόπειρες, αλλά στο Ευλόγησον το σουβλάκι είναι 100% φτιαγμένο από τους ανθρώπους που το τρέχουν (τον Στέλιο, τον Αλβάρο, τον Νίκο, τον Λάμπρο και τον Αντώνη).

ώρες, δεν το θεωρώ δουλειά. Όταν κάτι το αγαπάς τόσο πολύ, συνήθως

είναι καλό και το αποτέλεσμα.

Ο παππούς μου, που δεν τον γνώρισα, δούλευε σε σουβλατζίδικα, ξεκίνησε από σερβιτόρος στην Ομόνοια και πέρασε από διάφορα μαγαζιά, αλλά πέθανε πολύ νέος. Μεγάλωσα με τη γιαγιά, η οποία ήταν συνέχεια σε μια κουζίνα και μαγείρευε παλιά σπιτικά φαγητά, εκεί είχα τις πρώτες γευστικές εμπειρίες. Πάντα μαγείρευα για άλλους και πάντα με αγάπη, γιατί μου έδινε μεγάλη χαρά αυτό, αλλά δεν είχα καταλάβει ότι μπορούσα να το κάνω και επαγγελματικά. Έκανα λάθη στη ζωή μου και μετά από ένα άτυχο γεγονός που ταυτόχρονα ήταν και τυχερό, γιατί μέσα από αυτό άλλαξα τελείως, έκανα ψυχοθεραπεία και συνεδρίες σε προγράμματα στήριξης, ασχολήθηκα με τον εαυτό μου και ανακάλυψα ότι μπορώ να μαγειρεύω. Ξεκίνησα αργά να ασχολούμαι επαγγελματικά, μετά τα 32, που βγήκα από τη φυλακή. Με τα παιδιά που το τρέχουμε ήμασταν παλιοί φίλοι, γειτονόπουλα, και παρότι δεν ήξερε κανείς μας από μαγαζί, τώρα το ανακαλύπτουμε, το κάνουμε με μεγάλο κέφι. Πάντα σκεφτόμουν ότι έλειπε ένα τέτοιο σουβλατζίδικο, που να σερβίρει old school σουβλάκι, αυθεντικό, με υλικά που να είναι άριστα και όχι εμπορίου, που να μπορεί να τρώει εδώ η μάνα μου, οι φίλοι μου, εγώ. Τις συνταγές για τα σουβλάκια που σερβίρω τις δούλευα για έναν χρόνο πριν ανοίξω το μαγαζί. Επέλεξα να φτιάξω σουβλάκια γιατί είναι απλό, λαϊκό φαγητό, προσιτό σε όλο τον κόσμο. Είναι ένα φαγητό που το έτρωγα πολύ μικρός, αλλά με τα χρόνια σταμάτησα γιατί δεν θεωρώ ότι υπάρχουν καλά σουβλάκια γενικά. Στον γύρο βάζουν νερό και νιτρώδη για να βαρύνει και να κερδίζουν υλικό στο ψήσιμο». Στο μέτωπό του, ακριβώς στις ρίζες των μαλλιών, έχει ένα tattoo που γράφει «δος ημίν σήμερον» και στα χέρια του υπάρχουν λέξεις όπως «ΘΕΙΑ» που δείχνουν ότι το Ευλόγησον είναι ένδειξη πίστης και καθόλου σατιρικό. «Πέρασα έξι μή-

νες στο Άγιον Όρος ως ψαράς», εξηγεί, «είχα κάποιο τάμα γιατί έχω χάσει τα δυο αδέλφια μου και πήγα να βρω

παρηγοριά, να ψάξω

την πίστη μου, να δω τι παίζει. Δεν ήταν

τυχαίο το Ευλόγη -

σον, νομίζω ότι όλα

είναι ευλογία, και το

φαγητό. Ο κόσμος τσι-

νάει λίγο όταν το ακούει, αλλά εγώ έχω τα πιστεύω

μου και προχωράω.

Ανοίξαμε πριν από δύο μήνες

και, χωρίς να έχουμε κάνει διαφήμιση, ο κόσμος έχει μάθει το μαγαζί και έρχεται από διάφορες περιοχές. Υπάρχουν άν-

θρωποι που κυνηγάνε το σουβλάκι, ειδικά το χειροποίητο. Παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο και τα κρέατα που χρησιμοποιώ, που είναι ελληνικά, ναξιώτικα, απ’ τη “Νάξια Επιλογή” του Αρτέμη Περιστεράκη: χοιρινό ντόπιο και κοτόπουλο, μοσχάρι μεγαλωμένο σωστά, ελεύθερα, με καλή τροφή. Είναι κρέας premium, ξηρής ωρίμανσης, αρκετά ακριβό για ένα μαγαζί, αλλά είναι κράχτης. Το μπιφτέκι μας είναι από αγριογούρουνο, κυνήγι, το οποίο το κάνω μόνος μου κιμά. Λαχανικά παίρνω από την Κεντρική Λαχαναγορά, το ίδιο και το αλεύρι – κατεβαίνω κάθε μέρα στην Αθήνα. Προσπαθώ να υποστηρίζω πολύ τους Έλληνες παραγωγούς και τα μικρά μαγαζιά, δεν πάω σε μεγάλες εταιρείες. Κάθε μέρα ψάχνομαι με υλικά». Μου δείχνει πώς φτιάχνει τις πίτες. «Περίπου στο 40λεπτο βγάζω 100 πίτες, στο μαγαζί έχουμε “ταβάνι”. Ανοίγουμε στις έξι το απόγευμα και όταν τελειώσουν αυτά που έχουμε ετοιμάσει, κλείνουμε. Το μοσχάρι τελειώνει πιο γρήγορα. Αν βγάλω το μεροκάματο το δικό μου και των παιδιών και τα έξοδα του μαγαζιού, άντε κι ένα χαρτζιλίκι, αρκούν. Δεν

θέλω να γίνει εμπόριο, το αγαπάμε πολύ για να ξεπεράσει το σημείο που ορίζουμε εμείς. Δεν θέλουμε να γίνει πανικός, για να μπορούμε να εξυπηρετούμε όπως πρέπει τον κόσμο». Το μόνο που μπορεί να σώσει το μαγαζί από τον πολύ κόσμο είναι

Τις συνταγές για τα σουβλάκια

που σερβίρω τις δούλευα για

έναν χρόνο πριν ανοίξω το

μαγαζί. Έπέλεξα να φτιάξω

σουβλάκια γιατί είναι απλό, λαϊκό φαγητό, προσιτό σε όλο

τον κόσμο.

Όσο περνάει η ώρα στο μαγαζί μαζεύεται κόσμος που παραγγέλνει το ίδιο «διπλό»: ένα τυλιχτό με μπιφτέκι αγριογούρουνου και ένα τυλιχτό με μοσχάρι. Το σουβλάκι με το μοσχάρι, το οποίο ψήνεται ψιλοκομμένο σε λαρδί και αποκτάει μια απίστευτη γεύση τσίκνας, είναι από τα καλύτερα σουβλάκια που έχω φάει ποτέ, με ντομάτα, κρεμμύδι και δικιά τους μαγιονέζα. Με το λαρδί που φτιάχνει μόνος του από μοσχαρίσιο λίπος περνάει και τις πίτες πριν τις ψήσει.

«Δουλεύουμε με πολύ παλιές τεχνικές. Δεν έχουμε εξελιγμένες συσκευές, ούτε μηχανήματα, γίνονται όλα στο χέρι, όπως τον παλιό καλό καιρό», μας λέει. «Και δεν έχουμε ούτε νηστίσιμα σουβλάκια ούτε vegan». Και τις πατάτες τις σερβίρει ξεχωριστά, μαζί με κόκκινη σάλτσα

(«του πονηρού») που τις απογειώνουν, πασπαλισμένες με ανθότυρο.

«Και οι πατάτες είναι χειροποίητες, κομμένες στο χέρι», λέει, «και τις

δίνουμε έξτρα, μαζί με τη “σάλτσα του πονηρού” και χειροποίητη μου-

στάρδα. Η σάλτσα θέλει τρεις μέρες να γίνει. Τη φτιάχνω με κόκαλα

μοσχαρίσια, κάποια μυρωδικά δικιάς μου συνταγής και μια ντομάτα πελτέ. Τα πάντα εδώ μέσα θέλουν προετοιμασία για να γίνουν».

Τα τυλιχτά με καλαμάκι κοτόπουλο, ντομάτα, χειροποίητη σος μα -

γιονέζα, μουστάρδα και μαρούλι, όπως και αυτό με καλαμάκι χοιρινό, ντομάτα, κρεμμύδι και τζατζίκι, κοστίζουν 3,30 ευρώ, το τυλιχτό με μπιφτέκι αγριογούρουνο, ντομάτα, κρεμμύδι και χειροποίητη μαγιο-

νέζα κοστίζει 3,40 ευρώ και το τυλιχτό με μοσχάρι 4. Το μαγαζί δεν έχει τραπέζια, μόνο δύο πάγκους όπου μπορείς να ακουμπήσεις για να φας, και δεν κάνει delivery.

Ευλόγησον, Αγίου Φανουρίου 18, Ίλιον 210 5703100

Instagram: eulogison.athens

PERSONAL SHOPPER

î

Les Deux

Καπέλο Jockey από 100% οργανικό βαμβάκι. Sport And Fashion Freedom, 212 00 03 710

ñ Tommy Hilfiger

Βαμβακερό hoody με TH monogram. gr.tommy.com

õ

La Roche Posay

Κραγιόν για ευαίσθητα και ξηρά χείλη. Σε επιλεγμένα φαρμακεία.

ó

Pepe Jeans

Denim μπουφάν «Ray». www.bloobox.gr

î

Μουσείο Μπενάκη

Χειροποίητο διακοσμητικό περίπτερο του Θεολόγου Παναγιωτίδη. www.benakishop.gr

î

Crocs

ï Huawei

FreeClip ακουστικά με μινιμαλιστικό σφαιρικό σχήμα. consumer.huawei.com/gr

Unisex clogs με classic geometric σχέδιο. www.notos.gr î DKNY

Ροζ δερμάτινη bucket τσάντα www.themallathens.gr

Αποστόλης

Δημητρόπουλος

ΚΑΛΛΙΤΈΧΝΗΣ -

ΠΟΛΥΠΡ Α ΓΜΩΝ

Τι έχεις στο τσαντάκι σου; Κάτι ψιλά, το Tamagotchi μου, ένα κομπολόι και το κινητό μου.

Τι φοράς και πόσο κοστίζει; Τα γυαλιά μου είναι Oklay (€185) και το καπέλο New York Knicks (€40). Οι κάλτσες μου είναι Ralph Lauren (περίπου €20), τα παπούτσια New Balance (€150), και το τσαντάκι, Hello Kitty – μου το έκαναν δώρο. Tο παντελόνι μου είναι Stüssy (€130), η μπλούζα Ηeroin Skateboards (€40) και το πουκάμισο μου είναι West Coast Choppers (€100).

Πού πας τώρα; Για σουλάτσο!

@apostolisdimitropoulos

ΒΙΤΙ Ά Ν Πώς σε λένε και με τι ασχολείσαι; Το όνομά μου είναι Απόστολος Δημητρόπουλος, είμαι ζωγράφος και εργάζομαι ως αρτοποιός στον φούρνο του θείου μου και ως μπαρίστα σε ένα καφέ ανά τακτά διαστήματα. Πώς διαλέγεις τα ρούχα σου; Τα ρούχα μου τα διαλέγω από το προηγούμενο βράδυ. Εξαρτάται από την περίσταση και το mood της ημέρας. Με ποιον θα άλλαζες την ντουλάπα σου; Δεν θα άλλαζα την ντουλάπα μου με κανέναν. Αν έπρεπε να το κάνω οπωσδήποτε, θα επέλεγα την ντουλάπα του Salehe Bembury.

ΡΙΣ