Τεύχος 807

21.03.2024 FREE PRESS

ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ! ΔΩΡΕΑΝ ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ. ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΚΑΘΕ ΠΕΜΠΤΗ

807

Lapis Lazuli

Ν ΑΔ

Σ ΤΟΙ Χ Ν • ΕΙ

SBARI • ΠΑ

ΛΛ

FO

CU

Ε

ΑΓ

Ω ΎΠ

2024

ΙΚΑ • ΑΝ

Νο

Ν

Α

Mια σπουδαία παράσταση του Ευριπίδη Λασκαρίδη ανεβαίνει στην Αθήνα

Ω

ΣΙ

Η ΜΌΤ ΤΕΣ Ε

Ν

Τ

2

LiFO

21.03.24

8 ΣΤΗΛΕΣ

index807

βασιλική σιουτη

πολιτικο επταημερο γιάννησ πανταζόπουλοσ

talking points

γιάννησ παντελάκησ

akροβατωντασ

χάρησ καλαϊτζίδησ

ιλεκτρισιτυ

άννα φραγκουδάκη

επικαιρα, αλλοτινα και μελλουμενα αλέξανδροσ διακοσάββασ

συνεδριο

γιάννησ πανταζόπουλοσ

πολη

Η ΑΠΟΔΈΣΜΕΥΣΗ ΑΠΌ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΝΟΜΟΤΈΛΕΙΑ ΕΊΝΑΙ ΣΤΟΙΧΕΊΟ ΑΠΕΛΕΥΘΈΡΩΣΗΣ

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης/διευθυντησ

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος chief executive officer Μιχάλης Μιχαήλ chief operating officer/commercial director Θανάσης Χαραμής σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος editor in chief Αλέξανδρος Διακοσάββας διευθυντής εντυπου Τάσος Μπρεκουλάκης διευθυντής συνταξης εντυπου Γιάννης Πανταζόπουλος διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής ενημερωσησ Μάκης Πολλάτος υπευθυνη πολιτικου ρεπορταζ - ερευνασ Βασιλική Σιούτη αρχισυνταξία Ζωή Παρασίδη αρχισυνταξία podcasts Μερόπη Κοκκίνη συντονισμοσ υλησ Νινέττα Γιακιντζή –––––– ε μ π ο ρ ι κ ο τμ η μ α advertising director Ξένια Στασινοπούλου direct sales director Κώστας Μαντάς

22

ΚΩΣΤΉΣ ΚΑΡΠΌΖΗΛΟΣ

senior advertising manager Άννα Λαπαρδάγια direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Ευθύμης Παχής advertising manager Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr) advertising coordinator Κατερίνα Κουρμούζη (kkourmouzi@lifo.gr) head of creative Βασίλης Καψάσκης branded content manager Φιλιώ Ράγκου digital campaign manager Γιώργος Γιαννή advertising executive Χριστίνα Καλλή

26

Η OVILEYA MYRAH ΕΙΝΑΙ Η ΑΘΗΝΑΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

–––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου –––––– σ υντα ξ η Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Γιάννης Βασιλείου, Μιχάλης Γελασάκης, Χάρης Καλαϊτζίδης, Ίωνaς Καλλιμάνης, Ντίνα Καράτζιου, Ερωφίλη Κόκκαλη, Βάνα Κράβαρη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Τίνα Μανδηλαρά, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Γιάννης Παντελάκης, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Γιώργος Τσαγκόζης, Κορίνα Φαρμακόρη

στο εξωφύλλο: Evripidis Laskaridis @ Pinelopi Gerasimou for Onassis Stegi.

ne ws r o om συντακτικη ομαδα Σωτήρης Βαλάρης, Αγάπη Βαρούνη, Κλειώ Καζάνα, Πέτρος Κράνιας, Πέννυ Μαστοράκου, Μίλτος Τσεκούρας social media Ιωάννα Ζέρβα, Τατιάνα Τζινιώλη ––––––

20

101 ΛΕΠΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΥΡΙΠΊΔΗ ΛΑΣΚΑΡΊΔΗ

ατελιέ αrt director Βανέσσα Φερλέ, Μαργαρίτα Καμαριώτη αssistant art director Μπιάνκα Σαμαρά φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie F., Γιώργος Ξανθινάκης, Νίκος Κατσαρός διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Μαρούσα Θωμά, Ελπισία Σπαθάρη επιμελεια κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου

ΝΕΕΣ 30 ΕΚΔΟΣΕΙΣ

47

γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639 –––––– μετοχος/νομιμοσ εκπροσωποσ Ευστάθιος Τσαγκαρουσιάνος

παρακαλουμε

ανακυκλωστε

LiFO 21.03.24

3

Feedback

ΙΩΑΝΝΑ ΤΣΙΒΆΚΟΥ: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

LIVING

Τελικά, η Gen Z από πού βγάζει το χαρτζιλίκι της;

ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΣΙΟΥΤΗ

Άργησαν να το αντιληφθούν στο Μέγαρο Μαξίμου, αλλά εδώ και λίγο καιρό διαπιστώνουν ότι η κατάσταση δεν είναι ακριβώς αυτή που νόμιζαν. Η μη απειλούμενη πρωτιά της Νέας Δημοκρατίας και η μεγάλη διαφορά από τα άλλα κόμματα είχαν δημιουργήσει ένα κλίμα εφησυχασμού και την πεποίθηση ότι δεν τους άγγιζε τίποτα. Την τάση απωλειών από τα δεξιά την παρατηρούσαν, αλλά εκτιμούσαν ότι οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι της δεξιάς βάσης της ΝΔ δεν θα αφήσουν εύκολα ένα κόμμα εξουσίας για κάποιο κόμμα διαμαρτυρίας, ακόμα και στις ευρωεκλογές, που η ψήφος είναι πιο χαλαρή. Επίσης, ο ειδικός ρόλος που έχει ανατεθεί στον Μάκη Βορίδη θεωρούν ότι τον καθιστά ένα είδος αναχώματος και όσο ο Αντώνης Σαμαράς εκφράζει μέρος αυτού του κόσμου και παραμένει εντός των τειχών, δεν έχουν λόγο να ασχοληθούν ιδιαίτερα.

4

LiFO

LiFO.gr

Η κυβέρνηση ανησυχεί τώρα για τις ευρωεκλογές

— Ποιο είναι το κυρίαρχο νόημα στις μέρες μας; Και το λέω με αφορμή το τελευταίο σας βιβλίο Περίπλους στις ακτές του νοήματος.Το νόημα αναφέρεται σε σκοπούς. Οι σκοποί της ατομικής και κοινωνικής δράσης φανερώνουν το νόημα της δράσης. Σήμερα ο σκοπός αναφέρεται κυρίως στην υλική χρησιμότητα των πραγμάτων του κόσμου, άρα στο πώς θα αποκτήσω ή πώς θα κατασκευάσω κάτι του οποίου η λειτουργία θα εξασφαλίζει τους όρους της χρησιμότητάς του, γι’ αυτό και επιμένω πως η λειτουργικότητα δεσπόζει στον πυρήνα του νοήματος. Αυτού του είδους το νόημα εγκαταστάθηκε στον σύγχρονο πολιτισμό, αφ’ ης στιγμής ο άνθρωπος αντιμετωπίστηκε από τη φιλελεύθερη σκέψη ως αυτόνομη ύπαρξη, ως άτομο ικανό μόνο του να ορίζει τον δρόμο του προς την ευτυχία. Η ευτυχία συνοδεύτηκε με τη στροφή προς το εμπόρευμα, γιατί αυτό ήταν το αίτημα της βιομηχανικής παραγωγής. Συνεπώς τα εμπορεύσιμα προϊόντα έγιναν τα μέσα και οι δείκτες για την ατομική ευτυχία, οπότε η χρησιμότητά τους και τελικά η λειτουργικότητά τους, το αν δουλεύει κάτι καλά, έγιναν τα βασικά αξιολογικά κριτήρια για τις ατομικές επιλογές, κατακλύζοντας έτσι όλο το κοινωνικό νόημα.

— Αναφερθήκατε στη διαμόρφωση του νοήματος στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Ποιες είναι οι μεγάλες διαφορές αντιλήψεων, δηλαδή νοήματος, σε σχέση με το παρελθόν; Το πρώτο που αξίζει να διευκρινίσουμε είναι πως κάθε κοινωνία διαθέτει μια μεγάλη δεξαμενή νοήματος, δηλαδή ένα σύνολο εννοιών και τρόπων σύνταξής τους, θα λέγαμε, ένα δυνάμει νόημα. Το ποιες έννοιες, όμως, επιλέγει σε κάθε εποχή μια κοινωνία για να δώσει περιεχόμενο στη ζωή εξαρτάται από τον αξιακό άξονα που συγκροτεί και τον τρόπο βίου που αυτός υπαγορεύει. Είπαμε ήδη πως στις μέρες μας το νόημα ορίζεται από τη χρηστικότητα και τη λειτουργικότητα των πραγμάτων. Στην αρχαία Ελλάδα, όμως, ο άξονας των αξιών περιστρεφόταν γύρω από την ανδρεία, τη δικαιοσύνη, την προστασία της πόλης, τον σεβασμό στους γηραιότερους. Στον Μεσαίωνα, με την επικράτηση του χριστιανισμού, άλλαξε ο άξονας των αξιών, γι’ αυτό και έχουμε νέο πολιτισμό. Στη διάρκειά του, ο άξονας των αξιών συμβάδιζε με τη θρησκεία και τις υπαγορεύσεις της, πράγμα που έφερε στην επιφάνεια του νοήματος νέες αξίες, συμβατές με το θρησκευτικό δόγμα, όπως η προσευχή, ως δρόμο προς μια ευτυχή μετά θάνατον ζωή, ο σεβασμός στα θεία, η υπακοή στους θρησκευτικούς και πολιτικούς ηγέτες, η ελεημοσύνη.

— Τι σας εκπλήσσει περισσότερο στη σύγχρονη ζωή; Με εκπλήσσει η ανθρώπινη αντοχή στον πόνο και στον θάνατο. Παρά το ότι κινούμαστε σ’ ένα ανασφαλές και πράγματι επικίνδυνο περιβάλλον, με εκπλήσσει η τόση ομορφιά και δύναμη της ζωής που δεν μας εγκαταλείπει και μπροστά στη μεγαλύτερη δυστυχία. Κι από εδώ πιστεύω αναβλύζει η ελπίδα πως ο άνθρωπος δεν θα υποδουλωθεί τελικά στα ίδια του τα κατασκευάσματα. Η δίψα για ζωή, συντροφευμένη από τη δίψα για δημιουργικότητα, είναι τα βασικά μας όπλα στην καθημερινή μας μάχη με τον θάνατο.

ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ Ποιος φοβάται τη Μαρίνα Σάττι; Καρυάτιδες, συρτάκι, χωριάτικη και τζατζίκι, meraki, παντιλίκια στον Λυκαβηττό. Το «Ζάρι» μοιάζει με μια πικρή ερωτική εξομολόγηση, με αρκετή διάθεση αυτοσαρκασμού. Αντέχουμε να δούμε το πρόσωπό μας στον καθρέφτη;

pageviews

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΥ

ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ

podcasts που αξίζει να ακούσετε

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.

ΤΗΣ ΠΕΝΝΥΣ ΜΑΣΤΟΡΑΚΟΥ

Είμαστε παιδιά της Gen Z, μιας γενιάς που μπορεί να μεγάλωσε με δυσκολίες λόγω των οικονομικών συνθηκών που επικράτησαν στη χώρα, αλλά ονειρεύτηκε κάτι καλύτερο όταν όλα θα τελείωναν. Αυτό το καλύτερο, όμως, μήπως έχει αργήσει να έρθει; Περνούν τα χρόνια και περιμένεις τη στιγμή της ανεξαρτησίας σου εσύ, εγώ και όλοι. Μετά τα πράγματα κυλούν όπως πρέπει ή, τέλος πάντων, όπως μας έχουν πει ότι πρέπει. Άνοιξε η αγορά, «τα παιδιά θα βρουν δουλειά στον τομέα τους» ή «δεν θα πάει τσάμπα ο κόπος τους» ήταν μερικές από τις πιο basic ατάκες που ειπώθηκαν, και τελικά ήταν σωστές.

5

ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Ακολουθήστε τα podcasts της LiFO στην Apple, στο Spotify ή στην Google.

1

Paleo: Πώς ένα wine bar στη μέση του πουθενά έκανε επιτυχία «RADIO LIFO» ΜΕ ΤΗ ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ

2

Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις τι είναι αλήθεια και τι ψέμα» «THE BOOK LOVERS» ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗ

3

H σκληρή αλήθεια για τη Λίλυ Παπαγιάννη «ΜΙΚΡΟΠΡΑΓΜΑΤΑ» ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΗ ΔΗΜΟΚΙΔΗ

4

«Οι δέκα πρώτες φορές με έναν νέο παρτενέρ είναι δοκιμή» «SEX DIARIES UNCENSORED» ΜΕ ΤΟΝ ΑΛΕΞ ΜΑΝΟ

ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗ

Το τραγούδι «Ζάρι», με το οποίο η Μαρίνα Σάττι θα μας εκπροσωπήσει στον φετινό 68ο διαγωνισμό της Eurovision στο Μάλμε της Σουηδίας, καθώς και το βιντεοκλίπ του έγιναν viral με το που παρουσιάστηκαν, ενώ προκάλεσαν έναν άνευ προηγουμένου θόρυβο συζητήσεων και αναλύσεων για το πώς προβάλλονται η σύγχρονη Ελλάδα και οι Έλληνες σε αυτό.Ο ελληνικός στίχος, με εμβόλιμες φράσεις στα αγγλικά, ο ήχος του ζουρνά, οι πολλές και διαφορετικές επιρροές από στοιχεία της παράδοσης και τραγούδια των Ρομά, η ρεγκετόν, η τραπ, τα Βαλκάνια και η Ινδία διασταυρώθηκαν στο «Ζάρι», ξενίζοντας και απωθώντας πολλούς ή δημιουργώντας ένα εθιστικό μείγμα για άλλους, ιδανικό για να δρέψει δάφνες στον πανευρωπαϊκό διαγωνισμό τραγουδιού. Ήδη το τραγούδι είναι ανάμεσα στα φαβορί για τη νίκη, ενώ ανεβαίνει διαρκώς στις προβλέψεις των στοιχηματικών εταιρειών.

5

Υπάρχει άνθρωπος που δεν έκλαψε με το «One Day» του Netflix; «THE REVIEW» ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

21.03.24

LiFO 21.03.24

5

6

LiFO

21.03.24

LiFO 21.03.24

7

talkofthetown 21—27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2024 Νο 807 «Εκπαιδευτικοί μιλούν για το 1821 σαν γυμνασιάρχες της δεκαετίας του 1950» p Η διαχείριση της πολιτικής μιζέριας… p Πουλώντας παιδιά στο TikTok p Ο Τραμπ και η μαύρη μειονότητα p The Upfront Initiative 2024: Τρίτη και καλύτερη! p «Μας πολιορκούν, αλλά ούτε το Δίπορτο θα κλείσει, ούτε το κτίριο πουλήθηκε» p

8

LiFO

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

Τα Τέμπη, η ευθύνη των υπουργών και η υποκρισία Άλλη μία Eξεταστική Eπιτροπή της Βουλής ολοκληρώθηκε χωρίς να καταλήξει πουθενά, με τα κόμματα να δίνουν τη μάχη των εντυπώσεων. Η Δικαιοσύνη, όμως, συνεχίζει την έρευνα και όλα παραμένουν ανοιχτά.

απ ό τh βασιλ ικη σιουτη

Η συζήτηση του πορίσματος της πλειοψηφίας για το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη στην Ολομέλεια της Βουλής έκλεισε τον πρώτο κύκλο της διερεύνησης των ευθυνών χωρίς να δοθούν περισσότερες απαντήσεις, καθώς δεν προέκυψε τίποτα περισσότερο απ’ όσα είχε αναδείξει ήδη η δημοσιογραφική έρευνα. Ο πρωθυπουργός απουσίαζε, καθώς δεν ήθελε να αντιπαρατεθεί ξανά για τα Τέμπη και επέλεξε να παραστεί στην εκδήλωση για την παραλαβή τριών ελικοπτέρων του Πολεμικού Ναυτικού. Οι συνεργάτες του είπαν ότι ήταν μια κοινοβουλευτική διαδικασία στην οποία δεν είχε να προσφέρει κάτι, αφού έχει μιλήσει για το θέμα στο παρελθόν και ό,τι ήταν να πει το είπε. Η αλήθεια είναι ότι τα κόμματα έχουν αρχίσει ήδη την προεκλογική τους καμπάνια και στο εξής η αντιπολίτευση θα προσπαθεί να «παγιδεύσει» τον πρωθυπουργό, ενώ εκείνος θα προτιμά μόνο τις ασφαλείς εμφανίσεις.

Η ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ Το θέμα των Τεμπών παραμένει ανοιχτό στη Δικαιοσύνη, η οποία συνεχίζει την έρευνα. Σχετικά με τα πολιτικά πρόσωπα, η πλειοψηφία της Βουλής έχει αρνηθεί το αίτημα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, η οποία κατόπιν ενδείξεων ζήτησε να διερευνηθούν τυχόν ποινικές ευθύνες των πρώην υπουργών Μεταφορών, Κώστα Αχ. Καραμανλή και Χρήστου Σπίρτζη, για την τεράστια καθυστέρηση υλοποίησης της σύμβασης 717 σχετικά με την τηλεδιοίκηση. Εάν, ωστόσο, ο εφέτης ανακριτής που ερευνά την υπόθεση θεωρήσει ότι υπάρχουν στοιχεία σε βάρος πολιτικών προσώπων, μπορεί να στείλει ξανά αίτημα στη Βουλή βάσει του νόμου του άρθρου 86 του Συντάγματος περί ευθύνης υπουργών. Δηλαδή η υπόθεση των πολιτικών ευθυνών δεν θα κλείσει όσο η έρευνα της Δικαιοσύνης θα συνεχίζεται.

ΠΕΡΙ ΕΥΘΥΝΗΣ ΥΠΟΥΡΓΩΝ Ωστόσο, το ψήφισμα που κυκλοφορεί εδώ και μέρες στο διαδίκτυο για συλλογή υπογραφών δεν μπορεί να προκαλέσει καμία αλλαγή του σχετικού νόμου όπως ζητά, καθώς αυτή μπορεί να γίνει μόνο με αναθεώρηση του Συντάγματος. Το 2019, επί κυβέρνησης ΝΔ, έγινε μια θετική αλλαγή με την κατάργηση της σύντομης παραγραφής για τους υπουργούς, αλλά από μόνη της δεν αρκεί για όλες τις περιπτώσεις. Πάντως, βουλευτές που συμμετείχαν στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα επαναφέρουν το θέμα των ευθυνών των πολιτικών προσώπων· πριν γίνουν κυβέρνηση στο προεκλογικό τους πρόγραμμα ζητούσαν την αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών, αλλά όταν ανέλαβαν την εξουσία δεν πήραν την παραμικρή πρωτοβουλία για την υλοποίηση εκείνης της δέσμευσής τους. Αντιθέτως, έκαναν και οι ίδιοι πολλές φορές χρήση των προνομίων που ο νόμος αυτός προσφέρει στα πολιτικά πρόσωπα.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΣ ΘΟΡΥΒΟΣ Όσο για την Ευρωπαία εισαγγελέα, οι δηλώσεις της οποίας προκάλεσαν πολύ θόρυβο, δεν είπε τίποτα περισσότερο από το αυτονόητο, ότι το άρθρο 86 εμποδίζει τη Δικαιοσύνη να ερευνήσει από

21.03.24

LiFO 21.03.24

9

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

α πό τh βα σι λι κη σ ιου τη

μόνη της τις ευθύνες των πρώην υπουργών (Σπίρτζη και Καραμανλή εν προκειμένω), καθώς χρειάζεται σε κάθε περίπτωση η έγκριση της πλειοψηφίας της Βουλής. Μπορεί οι συνεντεύξεις που έδωσε να είναι κάτι που δεν συνηθίζεται και αυτό να θεωρήθηκε ως παρέμβαση και να ενόχλησε τη Δικαιοσύνη και την κυβέρνηση, ωστόσο όσα είπε είναι τα αυτονόητα. Η αντιπολίτευση μπορεί να ερμήνευσε τα λεγόμενά της ως «εμπόδια που βάζει η κυβέρνηση στο έργο της», αλλά εκείνη δεν είπε αυτό. Ο κ. Σπίρτζης, με επιστολή του την Πέμπτη το πρωί στον Πρόεδρο της Βουλής, Κωνσταντίνο Τασούλα, ζήτησε να συσταθεί ειδική επιτροπή για να διερευνήσει τη δική του ευθύνη για το σιδηροδρομικό δυστύχημα, προκειμένου «να αντιμετωπίσει τις ποικίλες υπόνοιες και κατηγορίες που εκτοξεύτηκαν εις βάρος του», ενώ γνωρίζει ότι τα φερόμενα ποινικά αδικήματα που τον αφορούν έχουν παραγραφεί και δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τον ίδιο να υποστεί νομικές συνέπειες, οπότε μόνο επικοινωνιακή σημασία μπορεί να έχει η κίνησή του. Η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου, μία από τις πολλές επιτροπές της Ευρωβουλής, η οποία εξετάζει αιτήματα πολιτών των κρατών-μελών, έκανε αποδεκτή την πρόταση της Μαρίας Καρυστιανού από τον σύλλογο των οικογενειών των θυμάτων, για να συζητηθεί το θέμα και να ζητηθεί και η γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς, όπως είπε, «η διαδικασία ανάκρισης στην Ελλάδα μάς δίνει τη βεβαιότητα ότι η αλήθεια δεν θα λάμψει για ακόμα μια φορά». Ούτε αυτή η διαδικασία όμως μπορεί να προσφέρει κάτι παραπάνω επί της ουσίας.

talkofthetown

ΟΙ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΙΔΕΣ

10

LiFO

Οι αλληλοκατηγορίες των πολιτικών για τα Τέμπη συνεχίζονται, χωρίς να υπάρχει σχεδόν από καμία πλευρά διάθεση για συνεργασία προκειμένου να αναδειχθούν οι πραγματικές αιτίες και να διορθωθούν τα προβλήματα ώστε να μην ξανασυμβούν παρόμοια δυστυχήματα. Ο Σωκράτης Φάμελλος, ως εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, μίλησε στη Βουλή για συντονισμένη προσπάθεια του Κυριάκου Μητσοτάκη και της ΝΔ να συγκαλύψουν τις ευθύνες και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης χαρακτήρισε την Εξεταστική «παρωδία» και τη συζήτηση στη Βουλή «4η πράξη της επιχείρησης συγκάλυψης». Βέβαια, όλες οι Εξεταστικές που έχουν γίνει στο παρελθόν από τη Βουλή –όποιο κόμμα και αν είχε την πλειοψηφία– σε παρόμοια αποτελέσματα έχουν καταλήξει. Έτσι, όλοι υπέθεταν ότι και αυτήν τη φορά θα γινόταν το ίδιο, το αντίθετο θα ήταν έκπληξη. Ακόμα και για την υπόθεση του πρώην υπουργού Άμυνας του ΠΑΣΟΚ, Άκη Τσοχατζόπουλου, ο οποίος καταδικάστηκε και φυλακίστηκε πριν από χρόνια, όταν η Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής τη διερεύνησε, αποφάνθηκε ότι δεν υπήρχαν στοιχεία εναντίον του! Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης εξέφρασε με δηλώσεις του την έντονη δυσαρέσκεια που φαίνεται πως υπάρχει στο Μέγαρο Μαξίμου, μιλώντας για «πολιτική εκμετάλλευση» των Τεμπών από την αντιπολίτευση και προκαλώντας νέες αντιπαραθέσεις. «Είναι άλλο πράγμα να σταθείς δίπλα στους συγγενείς των θυμάτων των Τεμπών και να βοηθήσεις να αποδοθεί δικαιοσύνη και άλλο να είσαι παντού δίπλα τους σαν βδέλλα και να προσπαθείς να αποκομίσεις μικροπολιτικά οφέλη», είπε. Κυβερνητικό στέλεχος ανέφερε ότι η αιχμή αυτή αφορούσε κυρίως τον ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Κώστα Αρβανίτη τον οποίο κατηγορούν ότι έχει προσκολληθεί στην κ. Καρυστιανού για να είναι στην επικαιρότητα για ψηφοθηρικούς λόγους εν όψει ευρωεκλογών. «Δεν επέδειξε ποτέ παρόμοια ευαισθησία για τα θύματα στο Μάτι που δεν έχουν ακόμα δικαιωθεί, παρότι η Δικαιοσύνη καθυστέρησε πολύ περισσότερο. Ούτε τις μητέρες που έχασαν τα παιδιά τους έφερε στην Ευρωβουλή ούτε τις ευθύνες της κυβέρνησης κατήγγειλε στο Ευρωκοινοβούλιο, οπότε η πολιτική εκμετάλλευση είναι προφανής» λένε, υποστηρίζοντας ότι «η Νέα Δημοκρατία δεν έκανε τέτοια εκμετάλλευση στην Ευρωβουλή με το Μάτι». Από τον ΣΥΡΙΖΑ απαντούν ότι την υπόθεση στο Μάτι την έκρινε η Δικαιοσύνη, αλλά κρίθηκαν και από τις εκλογές του 2019. «Δεν μπορεί κάθε φορά να γίνεται συμψηφισμός με το Μάτι και τη Μάνδρα. Αυτά κρίθηκαν από τον λαό», αναφέρει βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, όμως, ενοχλήθηκε ιδιαίτερα και με τον χαρακτηρισμό «βδέλλες» τον οποίο θεωρούν ότι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος απηύθυνε προς όλα τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, απαντώντας ότι αυτός «ανήκει σε όσους συνεχίζουν να δείχνουν ασέβεια στο αίμα και τον κόπο των Ελλήνων πολιτών» και δηλώνοντας ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «δεν θα κάνει ούτε βήμα πίσω» και θα στέκεται δίπλα στους συγγενείς των 57 θυμάτων «μέχρι τη δικαίωσή τους». Πείθουν κανέναν οι στείρες αντιπαραθέσεις οι οποίες εκδηλώνονται με αφορμή ένα τρομερό δυστύχημα που αποκάλυψε όλες τις παθογένειες της χώρας μας που παραμένουν ανέγγιχτες; Μία απάντηση θα δοθεί εμμέσως στις ευρωεκλογές.

TALKING POINTS

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ «Εκπαιδευτικοί μιλούν για το 1821 σαν γυμνασιάρχες της δεκαετίας του 1950» α π ό τ ο ν γ ι ά ν ν η π α ν τα ζ ό π ουλο

Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Τμήμα Ιστορίας & Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ, Αριστείδης Χατζής.

Οι αλληλοκατηγορίες των πολιτικών για τα Τέμπη συνεχίζονται, χωρίς να υπάρχει σχεδόν από καμία πλευρά διάθεση για συνεργασία προκειμένου να αναδειχθούν οι πραγματικές αιτίες και να διορθωθούν τα προβλήματα ώστε να μην ξανασυμβούν παρόμοια δυστυχήματα.

Ποιο είναι το διακύβευμα της εθνικής επετείου στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης; Τι θα μας λέγατε; Αναρωτιέμαι τι σημαίνει εθνική επέτειος για τα νέα παιδιά. Όταν εγώ ξεκινούσα το δημοτικό στη Θεσσαλονίκη, κάναμε έπαρση σημαίας κάθε πρωί και, φυσικά, προσευχή. Ο πατριωτικός, εθνικός λόγος, ακόμα και ο σκληρός εθνικιστικός ήταν μέρος της καθημερινότητάς μας. Όταν ήμουν μικρός, μου έμαθαν στο σχολείο να είμαι καχύποπτος (αν όχι και κάτι χειρότερο) απέναντι στους Τούρκους και τους Βούλγαρους. Όλα αυτά φαίνονται αστεία σήμερα μεν, αλλά συνεχίζουν να υπάρχουν. Τα παιδιά μου έχουν ακούσει τέρατα από τους καθηγητές τους στα δημόσια σχολεία που τελείωσαν. Όχι μόνο σοβαρά λάθη και ανόητους μύθους αλλά και απαράδεκτες απόψεις, ακόμα και αντισημιτικές. Αλλά και σήμερα ακούω καθηγητές της μέσης εκπαίδευσης να μιλούν για το 1821 σαν γυμνασιάρχες της δεκαετίας του 1950. Αν προσθέσουμε σ’ αυτά και τον οχετό του διαδικτύου και την πολύ κακής ποιότητας «Ιστορία» που προσφέρουν έξαλλοι ακροδεξιοί «ιστορικοί» στα κοινωνικά δίκτυα, καταλήγω να βλέπω πολύ θετικά τη τεχνητή νοημοσύνη. Εξαρτάται, βέβαια, από το περιεχόμενο που θα εισάγεις. Ισχύει ο κανόνας «garbage in, garbage out». Θα βασίζεται η πληροφορία στην επιστημονική βιβλιογραφία και στη σοβαρή ιστοριογραφία ή στη δημαγωγική, τη λαϊκίστικη, τη σχεδόν φασίζουσα και μισαλλόδοξη που θα βρείτε σε αφθονία στο YouTube; Υπάρχει και μια άλλη διάσταση: όταν διανύουμε μια περίοδο αέναης τεχνολογικής επανάστασης, τι να μας πει πια σήμερα μια ιστορία που συνέβη πριν από 200 χρόνια; Οπωσδήποτε η τεχνητή νοημοσύνη θα επηρεάσει τα πάντα, αλλά, ας μη γελιόμαστε, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ποιους τρόπους. Για την επέτειο δεν φοβάμαι, άλλωστε συμβολίζει και την ανάδυση της πολιτικής μας κοινότητας – αυτό δεν μπορεί εύκολα να παραμεριστεί, όπως δεν θα παραμεριστεί η 4η Ιουλίου ή η 14η Ιουλίου για Αμερικανούς και Γάλλους αντίστοιχα. Για μένα θα είναι πάντα η σημαντικότερη επέτειος της χρονιάς και ελπίζω να μάθουμε να την τιμούμε με σεβασμό στην ιστορική επιστήμη και με το είδος πατριωτισμού που ταιριάζει σε ελεύθερους, δημοκρατικούς πολίτες. Γιατί το 1821 είναι η σημαντικότερη χρονιά στην ιστορία του νέου ελληνισμού; Το 1821 αναδύεται με φοβερή ταχύτητα, λόγω της επαναστατικής επιτάχυνσης, το ελληνικό έθνος μέσα από το γένος των Ρωμιών. Αυτό που τους συνδέει όλους είναι κυρίως η Ορθοδοξία και δευτερευόντως η γλώσσα. Ξαφνικά η εθνική ταυτότητα, που διαμορφώνεται ταχύτατα και εντυπωσιακά, παίρνει την πρωτοκαθεδρία από τη θρησκευτική και σύντομα κυριαρχεί πλήρως, ακόμα και στους απλούς ανθρώπους. Είναι πολύ χαρακτηριστική η ψυχολογική αποσύνδεση από το Πατριαρχείο που συμβαίνει για διάφορους λόγους αλλά και επειδή ο εθνισμός αποκτά νόημα γι’ αυτούς τους ανθρώπους, τον εσωτερικοποιούν και τους καθορίζει. Δηλαδή δεν δημιουργείται τότε απλώς το πρώτο ελληνικό έθνος-κράτος (την 1η/1/1822) αλλά αναδύεται και το νέο ελληνικό έθνος που αποκτά μαζικότητα, γιατί ως ιδέα υπήρχε ήδη από το ύστερο Βυζάντιο, αλλά αφορούσε μόνο διανοουμένους και προς το τέλος του 18ου αιώνα και εμπόρους της διασποράς, ακόμα και κάποιους Φαναριώτες. Η σημερινή μας ταυτότητα, σε μεγάλο βαθμό, καθορίστηκε τότε.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο lifo.gr.

21.03.24

LiFO 21.03.24

11

AKΡΟΒΑΤΩΝΤΑΣ

ΙΛΕΚΤΡΙΣΙΤΥ

Η διαχείριση της πολιτικής μιζέριας…

Πουλώντας παιδιά στο TikTok

Γιατί ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση εξακολουθούν να κυριαρχούν στην πολιτική ζωή.

α πό τον γ ι ά νν η πα ν τελά κη

talkofthetown

ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθούν να μην αποτελούν ελκυστικές επιλογές για πολλούς, οι οποίοι την ώρα της κάλπης δεν θα έχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις.

12

LiFO

Α

υτό που συμβαίνει τους τελευταίους πολλούς μήνες με τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ περιγράφεται ως διαχείριση μιας μιζέριας. Γιατί για μιζέρια πρόκειται όταν δυο κόμματα που βρέθηκαν στην εξουσία της χώρας και θεωρητικά αυτοπροτείνονται ως μια εναλλακτική πρόταση για να κυβερνήσουν πάλι το μόνο που διεκδικούν από τις δημοσκοπήσεις αλλά και τις επικείμενες ευρωπαϊκές εκλογές είναι να κερδίσουν τη δεύτερη θέση, χωρίς να εστιάζουν στο μεγάλο τους πρόβλημα που είναι η απόσταση από τη Νέα Δημοκρατία, η οποία κινείται μεταξύ δεκαπέντε και είκοσι μονάδων. Ο ανταγωνισμός των δύο περιορίζεται στη μεταξύ τους πρωτιά, μοιάζει με το κοινότοπο που λέγεται και τους θέλει να βλέπουν τη μικρή εικόνα και να χάνουν τη μεγάλη, να βλέπουν το δέντρο και να χάνουν το δάσος. Οι φιλοδοξίες τους είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση έχουν κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένοι από αυτήν τη σχεδόν παγιωμένη εδώ και πέντε χρόνια κατάσταση, εξακολουθούν να κυριαρχούν στην πολιτική ζωή, να συμπεριφέρονται αλαζονικά και με πολλές σκιές στη διαχείριση των κοινών, αλλά παράλληλα να είναι απόλυτα ήσυχοι και σχεδόν αμέριμνοι γιατί παίζουν μόνοι τους, χωρίς αντίπαλο που θα τους απειλήσει με ικανοποιητικό και επαρκή τρόπο. Περισσότερο ανησυχούν για τις διαρροές από τη δεξαμενή ψηφοφόρων προς τα δεξιά, ενισχύοντας κυρίως τον Βελόπουλο, παρά για οτιδήποτε άλλο. Μια σειρά από μικρά ή μεγάλα σκάνδαλα (τηλεφωνικές υποκλοπές, διαχείριση της τραγωδίας στα Τέμπη, διαρροή προσωπικών δεδομένων ομογενών ψηφοφόρων, παρεμβάσεις σε Δικαιοσύνη και μέσα ενημέρωσης κ.ο.κ.) που έχουν συμβεί στα χρόνια της διακυβέρνησης της ΝΔ μένουν σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτα όχι μόνο επειδή η κυβέρνηση έχει μεγεθύνει την επιρροή της στα μέσα ενημέρωσης αλλά και γιατί κανένα κόμμα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης δεν έχει τη δυνατότητα να αποκαλύψει, να ασκήσει πίεση, να παρουσιάσει πειστική εναλλακτική πρόταση. Από πολλά θέματα που επιδεινώνουν τη ζωή των πολιτών (ακρίβεια, υποβάθμιση παροχών υγείας και δημόσιας εκπαίδευσης κ.ά.) απουσιάζει μια ολοκληρωμένη πρόταση, ένα σχέδιο που τουλάχιστον θα αναγκάσει την κυβέρνηση να αναδιπλωθεί μπροστά στον φόβο της κάλπης. Αυτό που καταγράφεται από τις δημοσκοπήσεις τον τελευταίο καιρό είναι ότι η υπεροχή του ΠΑΣΟΚ έναντι του ΣΥΡΙΖΑ που υπήρχε τους περασμένους μήνες υποχωρεί, ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να κερδίζει έδαφος και να παίρνει τη δεύτερη θέση, και πάλι με ελάχιστη διαφορά. Τα ποσοστά και των δυο όμως απέχουν θεαματικά από αυτά της Νέας Δημοκρατίας και απλά το πρόβλημα παραμένει, χωρίς να φαίνεται να κλονίζεται έστω κατά τι η κυριαρχία του κυβερνώντος κόμματος. Είναι θέμα χρόνου η κυβέρνηση να ακολουθήσει την τύχη που έχουν όλες οι προηγούμενες, να πάψει να έχει τη στήριξη ή την ανοχή πολλών ψηφοφόρων για τους οποίους κάποτε αποτέλεσε μια επιλογή. Ειδικά όσοι την ανέχονται (ένα μείγμα ανθρώπων που δεν ανήκουν στους παραδοσιακούς ψηφοφόρους της δεξιάς, είναι κεντρογενείς, άλλοτε ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ ή και της αριστεράς ακόμα) δείχνουν ότι η υπομονή τους εξαντλείται. Όμως είναι να αναρωτιέται κανείς προς τα πού θα κατευθυνθούν όλοι αυτοί οι δυσαρεστημένοι ψηφοφόροι που έδωσαν στις τρεις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις την αυτοδυναμία στη ΝΔ. ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθούν να μην αποτελούν ελκυστικές επιλογές για πολλούς, οι οποίοι την ώρα της κάλπης δεν θα έχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις. Πολλοί εντοπίζουν το πρόβλημα στα πρόσωπα τα οποία ηγούνται των πολιτικών σχηματισμών· σε έναν βαθμό αυτό συμβαίνει, τα πρόσωπα άλλωστε συμβολίζουν πολλά. Ειδικά για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι εμφανές ότι ο μεταπολιτικός Κασσελάκης, που στερείται πολιτικής συγκρότησης και αριστερής κουλτούρας, αδυνατεί να παίξει τον ρόλο για τον οποίο τον ψήφισαν πολλοί. Αλλά και ο Ανδρουλάκης είναι φανερό ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες της εποχής: έχει έναν ξύλινο, σχεδόν βαρετό λόγο, από τον οποίο δεν απουσιάζουν οι παλινωδίες, που αποτρέπει τους δυνάμει ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ να στραφούν σε αυτό. Η ανημποριά των δύο να μετατραπούν σε έναν ελκυστικό πόλο εξουσίας δημιουργεί πολλούς κινδύνους για το πολιτικό σύστημα. Πολίτες απογοητευμένοι από τη σημερινή διακυβέρνηση έχουν πολλές πιθανότητες να στραφούν προς τα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας πολιτικά μορφώματα και αυτό ήδη είναι εμφανές με βάσει τις δημοσκοπήσεις. Ένα άλλο κομμάτι ψηφοφόρων, μπροστά στο αδιέξοδο επιλογής, ενδέχεται να στραφεί προς την αποχή, σημειώνοντας νέο ρεκόρ στις εκλογές του Ιουνίου, κα τότε το αδιέξοδο των δύο κομμάτων θα μετατραπεί σε αδιέξοδο του πολιτικού συστήματος και τελικά σε αδιέξοδο της χώρας.

απ ό τ ο ν χ άρη καλ αϊ τ ζ ί δη

Κάποιοι απ’ τους γονείς των kidfluencers μπορεί να επιθυμούν ειλικρινά το «καλύτερο δυνατό» για τα παιδιά τους. Το πρόβλημα δεν είναι ότι αυτοί οι γονείς είναι φιλάργυροι ή εγωιστές. Το πρόβλημα είναι ότι σήμερα το «καλύτερο δυνατό» ορίζεται, στο μυαλό πολλών, με βάση τη φήμη και τις απολαβές.

Κ

Το φαινόμενο των kidfluencers και η εμπορευματοποίηση των πάντων.

αι συναντώ ένα TikTok μ’ ένα μικρό κοριτσάκι. Είναι δυόμισι ή τριών, παίζει με τη μαμά της, γελάει και φωνάζει σκυμμένη πάνω από το τελευταίο της δώρο, ένα μηχανοκίνητο κουκλάκι. Το βίντεο είναι αστείο και γλυκό και μου ζεσταίνει την καρδιά. Αλλά όσο προχωρά νιώθω κάπως περίεργα, νιώθω ότι κάτι δεν πάει καλά: «Σαν πολύ δεν είδαμε αυτό το κουκλάκι;» αναρωτιέμαι, «πολλές φορές δεν ακούσαμε το όνομα του δώρου;». Ώσπου καταλαβαίνω πως πρόκειται για διαφήμιση, περιεχόμενο επί πληρωμή, συνεργασία με την εταιρεία. Πάω στο κανάλι της μαμάς, βλέπω παντού διαφημίσεις, παντού το τρίχρονο παιδί μαζί με προϊόντα. Το φαινόμενο των παιδιών influencers («kidfluencers») είναι καινούργιο στην Ελλάδα, αλλά υπάρχει εδώ και καιρό στο εξωτερικό. Η πορεία αυτών των καναλιών είναι συνήθως η ίδια: γονείς ανεβάζουν βίντεο με τα παιδιά τους στο YouTube, το Instagram ή το TikTok κι αυτά γίνονται viral. Το «περιεχόμενο» ανεβαίνει πιο συχνά και οι γονείς δέχονται προτάσεις από εταιρείες. Τα βίντεο αναβαθμίζονται, επιδεικνύοντας μια σειρά από προϊόντα (παιχνίδια, ρούχα, φαγητά) δίπλα στα διασκεδαστικά καμώματα των μικρών. Η εφαρμογή γίνεται πηγή εισοδήματος· τα παιδιά γίνονται πόροι. Γίνονται, ακριβέστερα, εργαζόμενοι, οι οποίοι παράγουν κέρδη για τους γονείς χωρίς να έχουν κανέναν έλεγχο επί της παραγωγικής διαδικασίας. Τα παιδιά όχι μόνο αδυνατούν να συναινέσουν στο αν θα εργαστούν αλλά, εφόσον εργάζονται, δεν μπορούν να ορίσουν το πότε θα κάνουν βίντεο, το πόσο θα εκτεθούν (αν θα φανεί, για παράδειγμα, το πρόσωπό τους, αν θα αποκαλυφθεί το επώνυμό τους) και το πώς θα μοιραστούν οι απολαβές. Τα χρήματα δεν είναι καθόλου αμελητέα. Το ελληνικό κανάλι που ανέφερα έχει εκατομμύρια likes. Στην Αμερική υπάρχουν οικογένειες που συντηρούνται αποκλειστικά απ’ το TikTok, καθώς και περιπτώσεις που τα λεφτά έχουν εξαφανιστεί προτού το παιδί ενηλικιωθεί.1 «Σιγά τα νέα», θα πουν οι σκεπτικιστές. «Σάμπως παλιά δεν υπήρχαν παιδιά-ηθοποιοί; Δεν υπήρχε η Shirley Temple που, γεννημένη το ’29, άρχισε την καριέρα της το ’31;» Παρά τις όποιες ομοιότητες, η συνθήκη των kidfluencers παρουσιάζει μια βασική διαφορά: αυτά τα παιδιά δεν επιτελούν κάποιον ρόλο, δεν παίζουν στο στούντιο, ούτε ανεβαίνουν στη σκηνή, αλλά απεικονίζονται σε ιδιωτικές στιγμές, μες στην «ασφάλεια» του σπιτιού τους. Συμβαδίζοντας με τις επιταγές της «κοινωνίας της διαφάνειας», η οποία απλώνει μια ηδονοβλεπτική ματιά στην προσωπική ζωή των άλλων (απ’ τα reality συμβίωσης ευέξαπτων αγνώστων μέχρι τα πιο «απογυμνωτικά» vlogs ρουτίνας), τα TikToks των kidfluencers καλύπτουν ολόκληρη την καθημερινότητα των παιδιών. Ταυτόχρονα, και πέρα απ’ τις αυξανόμενες απαιτήσεις μας για διαφάνεια, το φαινόμενο των kidfluencers αποκαλύπτει την κατάρρευση της ιδιωτικής σφαίρας υπό το βάρος τής εμπορευματοποίησης των πάντων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όταν μιλάμε για την «ιδιωτική σφαίρα», δεν αναφερόμαστε σ’ ένα πεδίο που ξεφεύγει απ’ το κράτος αλλά σε έναν κόσμο που δεν έχει υποταχθεί πλήρως στην αγορά, έναν χώρο «σχετικής αυτονομίας» απ’ τις επιταγές του κέρδους.2 Αυτό που φανερώνουν οι διαφημίσεις με τα τρίχρονα στο TikTok είναι η πτώση αυτού του τείχους, η φθορά των τελευταίων μη εμπορικών οάσεων, ο θρίαμβος της μηχανής που αντικαθιστά το καθετί με την παραγωγή αξίας. Πια, η αγορά μπορεί να ορίσει τη σχέση μεταξύ γονιών και παιδιών, να την αναπλάσει ως θέαμα, μάρκετινγκ και δουλειά. Πια, μπορείς να πουλήσεις νόμιμα το παιδί σου. Κι επιπλέον, μπορείς να το πουλήσεις χωρίς να φταις. Χωρίς να είσαι ανήθικος, άπληστος και σαθρός. Χωρίς ν’ αντιλαμβάνεσαι πως κάνεις κάτι λάθος. Δεν θέλω αυτό το κείμενο να διαβαστεί ως κριτική στους «κακούς γονείς» του διαδικτύου.3 Απεναντίας, είμαι έτοιμος να δεχτώ ότι κάποιοι απ’ τους γονείς των kidfluencers μπορεί να επιθυμούν ειλικρινά το «καλύτερο δυνατό» για τα παιδιά τους. Το πρόβλημα δεν είναι ότι αυτοί οι γονείς είναι φιλάργυροι ή εγωιστές. Το πρόβλημα είναι ότι σήμερα το «καλύτερο δυνατό» ορίζεται, στο μυαλό πολλών, με βάση τη φήμη και τις απολαβές. Πιστεύοντας ότι κάνουν το καλύτερο για τα παιδιά (ότι τους προσφέρουν ένα μέλλον μ’ ευκαιρίες και λεφτά), ορισμένοι γονείς τα καταδικάζουν σ’ ένα καθεστώς εκμετάλλευσης και ψυχοφθόρας προβολής. Δεν φταίνε ακριβώς οι γονείς. Και δεν φταίμε ακριβώς εμείς που θέλουμε να βλέπουμε γλυκούλικα παιδιά. Το θέαμα, το εμπόρευμα, η αγορά – δομές, και όχι άνθρωποι· συστήματα μάς φταίνε.

1 Valeriya Safronova, 2023,« Child Influencers Make Big Money. Who Gets It?».

2 Brian Massumi, 1992, «A user’s guide to capitalism and schizophrenia», The MIT Press, σ. 132.

3 Το «κακό» είναι μάλλον ο ίδιος ο γονεϊκός θεσμός, ως η κυρίαρχη μορφή οργάνωσης των αναπαραγωγικών σχέσεων της κοινωνίας, μια αδικαιολόγητη μορφή εξουσίας η οποία πρέπει να περιοριστεί (αν κι όχι από το κράτος). Εξού και οι προτάσεις για την κατάργηση της οικογένειας από φωνές εντός της παράδοσης του Μαρξισμού-Φεμινισμού. Για μια εισαγωγή, βλέπε: Lewis Sophie & Rosemarie Ho, 2019, «Want to dismantle capitalism? Abolish the family».

21.03.24

ΕΠΙΚΑΙΡΑ, ΑΛΛΟΤΙΝΑ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΥΜΕΝΑ

Ο Τραμπ και η μαύρη μειονότητα Η καλλιέργεια του ρατσισμού και η διάδοση της λευκής κυριαρχίας.

α πό τη ν ά ν να φραγκουδάκη

Ο Τραμπ συνεχίζει απτόητος να επιμένει ότι συκοφαντείται με στόχο την περιθωριοποίησή του, όπως συμβαίνει με τους Μαύρους Αμερικανούς. Επιμένει ότι, αντίθετα με τις «συκοφαντίες», δεν ήταν και δεν είναι καθόλου ρατσιστής.

Η Άννα Φραγκουδάκη είναι ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέας.

Ο

Ντόναλντ Τραμπ είναι κατηγορούμενος για κακουργήματα αλλά και αδίστακτος παραχαράκτης της όποιας πραγματικότητας. Τέλος του 2023 είναι υπόδικος για 91 αδικήματα διαφόρων ειδών, με κεντρικά την υπεξαίρεση δημόσιου χρήματος και την υποκίνηση (τον Ιανουάριο του 2021) εξέγερσης εναντίον του Καπιτωλίου, πράξη που ισούται με την ανατροπή του πολιτεύματος. Όταν χάνει τις εκλογές από τον Τζο Μπάιντεν, εκδηλώνει την ακραία φιλοδοξία να είναι για τρίτη φορά υποψήφιος για την προεδρία της χώρας, γι’ αυτό επικαλείται την κακοδικία που υφίστανται οι Μαύροι Αμερικανοί. Καταφεύγει στο ψέμα ότι τον συμπαθούν και κλίνουν υπέρ της εκλογής του γιατί έχουν υποστεί από τους θεσμούς την ίδια με αυτόν κακομεταχείριση (που είτε φυλακίζονται χωρίς δίκη και μάρτυρες είτε καταδικάζονται για αδικήματα που δεν έχουν διαπράξει). Το ψέμα είναι γιγάντιο και η αμφισβήτησή του σχετικά εύκολη, όπως δείχνουν ήδη στις αρχές του 2024 δημοσιεύματα στον αμερικανικό και γενικά δυτικό Τύπο που καταγγέλλουν τον ίδιο τον Τραμπ ή/και την οικοδομική εταιρεία του για καλλιέργεια του ρατσισμού και διάδοση της λευκής κυριαρχίας. Ο Τραμπ συνεχίζει απτόητος να επιμένει ότι συκοφαντείται με στόχο την περιθωριοποίησή του, όπως συμβαίνει με τους Μαύρους Αμερικανούς. Επιμένει ότι, αντίθετα με τις «συκοφαντίες», δεν ήταν και δεν είναι καθόλου ρατσιστής. Όσον αφορά την αθώωση επί χρόνια φυλακισμένων Μαύρων Αμερικάνων για εγκλήματα που δεν είχαν κάνει, βλέπει κι εκεί μια ομοιότητα – κι εκείνον τον κατηγορούν για να τον σπιλώσουν. Αρνείται την όποια σχέση με τον ρατσισμό, ακόμα και όταν τον κατηγορούν π.χ. ότι το 1973 είχε δώσει στην οικοδομική εταιρεία του την εντολή να μη νοικιάζει διαμερίσματα σε οικογένειες Μαύρων. Το 1975, απάντησε στους «New York Times» που κατέκριναν έντονα ρατσιστικές δηλώσεις του ότι δεν είναι καθόλου ρατσιστικές, γιατί ποτέ δεν είχε αρθρώσει λόγο ρατσιστικό και όσα σχετικά τού είχαν προσάψει είναι «κατηγορίες ολότελα γελοίες». Συχνά έχει κατηγορηθεί για ακραία ρατσιστικά ψεύδη που στόχο έχουν να σπιλώσουν τη φήμη του Μπαράκ Ομπάμα. Μέχρι σήμερα δηλώνει ότι «ποτέ» κατά την προεκλογική του εκστρατεία δεν είπε ούτε υπονόησε καμία ρατσιστική θέση. Οι περισσότεροι σχολιαστές (δημοσιογράφοι, πανεπιστημιακοί, αναλυτές κ.ά., απ’ όλες τις φυλετικές ομάδες) έχουν πλούσιο ρεπερτόριο αποσπασμάτων που τεκμηριώνουν τη ρατσιστική-φυλετική προκατάληψη των λόγων του Τραμπ. Διαπιστώνουν ότι από το 2016 μέχρι σήμερα έχει ξεπεράσει τα όρια της αυτοπροβολής του που τον έθεταν υπεράνω υποψίας για κάθε είδος ρατσισμού. Όχι μόνο αποκαλεί τον Τζο Μπάιντεν ρατσιστή αλλά προσθέτει κιόλας ότι «αντίθετα» ο ίδιος «έχει περάσει τη ζωή του δουλεύοντας» υπέρ των «Μαύρων Αμερικανών».1 Οι περισσότεροι σχολιαστές τονίζουν ότι το ύστατο αυτό ψεύδος είναι απόπειρα να παραπλανήσει τους «Μαύρους Αμερικανούς» ώστε να τον επιλέξουν ως υποψήφιο για την προεδρία της χώρας για τρίτη φορά και ότι αυτό του το σχέδιο «θα αποτύχει». Δεν πρόκειται να τους «κοροϊδέψει τόσο εύκολα», γράφουν, γιατί η αύξηση των ψηφοφόρων του Τραμπ στη μαύρη μειονότητα υπάρχει, αλλά είναι μικρή, πολύ μακριά από την πλειοψηφία. Αυτό ισχύει· πράγματι, σε ορισμένες Πολιτείες η αύξηση των ποσοστών του Τραμπ στους Μαύρους Αμερικανούς είναι μικρή, της τάξεως του 8%12%. Πιθανότατα δεν θα τους «κοροϊδέψει τόσο εύκολα», κυκλοφορούν στο διαδίκτυο πολλές και πειστικές προβλέψεις ότι, παρά τη μεγάλη φθορά του Μπάιντεν και των Δημοκρατικών, θα αποτύχει τελικά το όραμα του Τραμπ να ξαναείναι υποψήφιος. Άλλες αντίστοιχες προβλέψεις κρίνουν ότι οι δύο θητείες του Μπαράκ Ομπάμα έχουν τόσο βαθιά επηρεάσει τους πολίτες των ΗΠΑ ώστε είναι αδύνατο να διαμορφωθεί μια κατάσταση στην οποία ο υποψήφιος Πρόεδρος θα είναι τόσο διεφθαρμένος, αμφισβητούμενος, ανάξιος εμπιστοσύνης, ρατσιστής και υπέρμαχος της απομόνωσης της Αμερικής. Η αύξηση ωστόσο υπάρχει, όπως και τα πολύ απαισιόδοξα σενάρια προβλέψεων. Σύμφωνα με αυτά, κρίνεται από ανησυχητικό έως και έντονα απειλητικό το να εμφανίζονται στις σημερινές συνθήκες ψηφοφόροι της μαύρης μειονότητας που απλώνουν το χέρι στον Ντόναλντ Τραμπ. Τα παραπάνω, φυσικά, συνδέονται και με τη διεθνή τάση αύξησης της ακροδεξιάς – το άμεσο μέλλον εμφανίζεται πολύ σκοτεινό.

1 «Αντίθετα με τον ρατσιστή Τζο Μπάιντεν, πέρασα όλη μου τη ζωή δουλεύοντας χέρι με χέρι με τους Μαύρους Αμερικανούς, για να δημιουργήσω θέσεις εργασίας, να επενδύσω στις κοινότητές μας, να διευρύνω το φάσμα των ευκαιριών και της ελευθερίας για τους πολίτες κάθε φυλής, θρησκείας και χρώματος. Και θέλω να σας βεβαιώσω ότι ο Μαύρος εργάτης είναι λαμπρός εργάτης. Έχετε προσφέρει πάρα πολλά», βλ. «Washington Post», 27/02/2024.

LiFO 21.03.24

13

14

LiFO

21.03.24

LiFO 21.03.24

15

ΣΥΝΕΔΡΙΟ

The Upfront Initiative 2024: Τρίτη και καλύτερη!

70 καλεσμένοι και περισσότεροι από 1.000 σύνεδροι σε έναν δεκάωρο μαραθώνιο συναρπαστικών συζητήσεων με έναν κοινό στόχο: τη συμπερίληψη, τις ίσες ευκαιρίες και την αντιμετώπιση των διακρίσεων στην εργασία και στην κοινωνία.

α πό τον α λ έξ α νδ ρ ο δ ι α κοσ άβ βα

talkofthetown

φω τογραφ ί ες : αφροδί τη χουλάκη , ν ί κος πα λ α ι ολόγος

16

LiFO

Τ

ρίτη και φαρμακερή ή τρίτη και καλύτερη;» αναρωτιόμουν φωναχτά μόλις βγήκα στη σκηνή του Upfront την προηγούμενη Πέμπτη 14/3. Σίγουρα τρίτη και μεγαλύτερη, πιο φιλόδοξη και, όπως αποδείχθηκε από τη συμμετοχή, την προσέλευση και την ουσία των συζητήσεων, τρίτη και καθιερωμένη. Είναι αλήθεια πως οι φιλοδοξίες μας για το τρίτο ετήσιο συνέδριο του «The Upfront Initiative», της πρωτοβουλίας της LiFO και της Tsomokos Communications για τη συμπερίληψη, την ορατότητα, την ισότητα και την ποικιλομορφία στον χώρο εργασίας, είχαν χτυπήσει ταβάνι. Είναι hard task να καταφέρεις να συμπεριλάβεις 70 καλεσμένους, κορυφαία ονόματα της πολιτικής, της δημοσιογραφίας, της τέχνης, της ποπ κουλτούρας, εκπροσώπους από την κοινωνία των πολιτών και βέβαια τόσο πολλές εταιρείες, τις οποίες ευχαριστούμε θερμά για την παρουσία τους, σε έναν δεκάωρο μαραθώνιο συζητήσεων, με τρόπο τέτοιο ώστε όλοι, όλες και όλα να διατυπώσουν τις απόψεις, τις ιδέες, τις προτάσεις και το όραμά τους για μια κοινωνία και μια εργασία χωρίς αποκλεισμούς, και το αποτέλεσμα να έχει ροή, να μην κουράζει και, κυρίως, να έχει κάτι καινούργιο να πει. Τα καταφέραμε; Ελπίζουμε πως ναι. Αυτό τουλάχιστον καταλαβαίνουμε από τη θερμότατη προσέλευση –πάνω από 1.000 σύνεδροι έδωσαν το «παρών» μέσα στην ημέρα στη γεμάτη αίθουσα του αμφιθεάτρου «Ιωάννης Δεσποτόπουλος» του Ωδείου Αθηνών–, από τα σχόλια, τα πηγαδάκια και την έκταση της δημοσιότητας που έλαβε η φετινή διοργάνωση στα ελληνικά media, social και μη. Από την αναπάντεχη κουβέντα του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Γιώργο Καπουτζίδη, με την οποία ξεκίνησε το συνέδριο, ως την ειλικρινή σύμπραξη της Ελένης Φουρέιρα με τον Βασίλη Κεκάτο, με την οποία έπεσε η αυλαία, από τις συζητήσεις των υπουργών και του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανου Κασσελάκη με τους συντονιστές του Upfront μέχρι τα συναρπαστικά πάνελ και fireside chats, το φετινό στοίχημα εστίαζε σε ένα βασικό σημείο: να πάμε τη συζήτηση ένα βήμα παραπέρα, τόσο σε επίπεδο προσώπων όσο και στην ουσία της. Η θεματική ομπρέλα του Upfront αφορά πάντα τις γυναίκες, τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, τα ανάπηρα άτομα και τα άτομα διαφορετικής καταγωγής ή θρησκείας, ομάδες δηλαδή που δέχονται διακρίσεις στα εργασιακά και στην κοινωνία γενικότερα. Όμως φέτος εμβαθύναμε περισσότερο. Μιλήσαμε, μεταξύ άλλων, για γονεϊκότητα, για εκπροσώπηση στα media και στην επικοινωνία, για cancel culture, για νευροδιαφορετικότητα, ψυχική υγεία και εξαρτήσεις, για ageism, slut shaming και, βέβαια, για τον φόβο που οφείλουμε να εξαλείψουμε από κάθε εργασιακό περιβάλλον. Σε μια χρονική συγκυρία, όπου από τη μία είχαμε την πολύ πρόσφατη ψήφιση του νομοσχεδίου για την ισότητα στον γάμο και την τεκνοθεσία, ζήτημα που είχε συζητηθεί πολύ στις προηγούμενες διοργανώσεις, και από την άλλη ο διχαστικός, ακροδεξιός, ρατσιστικός, σεξιστικός, ομο-τρανσφοβικός, ξενοφοβικός και αναπηροφοβικός λόγος βρίσκεται παντού και έχει σχεδόν κανονικοποιηθεί εκ νέου, ενώ η τοξικότητα δηλητηριάζει την κοινωνία, οι συζητήσεις που έγιναν στο Upfront απέδειξαν πως οι ενωμένες προοδευτικές φωνές μπορούν να τσακίσουν στερεότυπα, να σταθούν εμπόδιο σε μελλοντικά πισωγυρίσματα, να αλλάξουν μυαλά, να πάνε την κοινωνία μόνο μπροστά. Θα κλείσω με την ίδια ευχή με την οποία έκλεισα το φετινό συνέδριο: λιγότερη τοξικότητα και πιο ανοιχτά μυαλά, μέχρι την επόμενη φορά.

«

21.03.24

Το συνέδριο «The Upfront Initiative» διοργανώνεται από τη LiFO και την Tsomokos Communications. Υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Με τη στήριξη του δήμου Αθηναίων και του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα.

Donors: ΔΕΗ. Χρυσοί Χορηγοί: Αθηναϊκή Ζυθοποιία, JTI (Japan Tobacco International), MSD, METRO. Χορηγοί: Accenture, adidas, Cepal, Deloitte, Εθνική Ασφαλιστική, Eurobank, EY (Ernst & Young), Google, Mastercard, Novibet, PwC, Roche, SRS Group of Companies, Teleperformance, Vodafone, XM. Υποστηρικτές: IKEA, Absolute, Δειπνοσοφιστήριον, DESMOS, Diversity Atlas, Diversity Charter Greece, efood, Endless, Generali, Hellas EAP, Μédecins Sans Frontières, Orlando LGBT+

Τα καταφέραμε; Ελπίζουμε πως ναι. Αυτό τουλάχιστον καταλαβαίνουμε από τη θερμότατη προσέλευση – πάνω από 1.000 σύνεδροι έδωσαν το «παρών» μέσα στην ημέρα στη γεμάτη αίθουσα του αμφιθεάτρου «Ιωάννης Δεσποτόπουλος» του Ωδείου Αθηνών.

LiFO 21.03.24

17

ΠΟΛΗ

«Μας πολιορκούν, αλλά ούτε το Δίπορτο θα κλείσει ούτε το κτίριο πουλήθηκε» Ο Χρήστος Μαργαρίτης, συνιδιοκτήτης του νεοκλασικού (γωνία Θεάτρου και Σωκράτους) στο υπόγειο του οποίου στεγάζεται η θρυλική ταβέρνα, διαψεύδει τα περί πώλησής του και ξετυλίγει την ιστορία του πατρικού του.

talkofthetown

a πo τον γ ι ά νν η πα ν τα ζ όπουλο

18

LiFO

Σ

το κέντρο της σύγχρονης Αθήνας υπάρχουν ακόμη κάποια εμβληματικά οικοδομήματα, τα οποία, αν και παραδομένα στη φθορά του χρόνου, συναπαρτίζουν ένα ανεκτίμητο κτιριακό απόθεμα. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται και η νεοκλασική κατοικία στη συμβολή των οδών Σωκράτους και Θεάτρου, πίσω από τη Βαρβάκειο Αγορά. Εδώ και πολλά χρόνια στο υπόγειο αυτού του ακατοίκητου κτιρίου λειτουργεί η παλαιότερη ταβέρνα της πόλης, το ξακουστό Δίπορτο. Αυτές τις μέρες κυκλοφόρησε η είδηση ότι το ιστορικό καπηλειό οδεύει προς κλείσιμο. Τελικά, τι ισχύει; Πουλήθηκε το κτίριο σε ξένους επενδυτές; Το αγαπημένο μαγειρείο της Αθήνας θα βάλει λουκέτο στα επόμενα ένα-δύο χρόνια; Αναζητήσαμε τον κ. Χρήστο Μαργαρίτη, συνιδιοκτήτη του διώροφου αστικού κτιρίου (ανήκει στον ίδιο και στον αδελφό του, Αιμίλιο) για να μας πει ποια

Κλειδόλιθοι εισόδων

είναι η αλήθεια. Η τόνωση του τουριστικού ρεύματος στην Αθήνα έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον αστικό ιστό, και τα εγκαταλελειμμένα κτίρια μπαίνουν πολλές φορές στο στόχαστρο, με κύριο σκοπό την ανάπλαση και τον εξευγενισμό διαφόρων περιοχών. Στο ραντεβού μας ο κ. Μαργαρίτης καταφθάνει κρατώντας την προσεγμένη έκδοση του Μουσείου Μπενάκη με τίτλο Στο Γεράνι - Γωνία Θεάτρου 2 και Σωκράτους 9 που έχει γράψει η ομότιμη καθηγήτρια της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη. Ουσιαστικά, το βιβλίο αυτό είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας τους προκειμένου να συμβάλουν στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και με την ενδελεχή έρευνα για την αρχιτεκτονική ανάδειξη του κτιρίου να βρει τη θέση που του αξίζει στην αθηναϊκή ιστοριογραφία. Ο κ. Μαργαρίτης μου εξιστορεί πώς ξεκίνησαν όλα: «Το σπίτι της οδού Θεάτρου χτίστηκε σε οικόπεδο που ανήκε αρχικά στον Γεώργιο Σταύρου, ιδρυτή της Εθνικής Τράπεζας. Μετά τον θάνατό του, το 1869, άφησε γενικό κληρονόμο τη φίλτατη ανιψιά του Φαιναρέτη Φούγκα. Έπειτα από κάποιες αγοραπωλησίες, το οικόπεδο επί των οδών Θεάτρου και Σωκράτους καταλήγει, το 1885, στον Φώτη Λιάκο, εύπορο γαιοκτήμονα από τα Καλύβια Χασιάς, που αργότερα έγινε δήμαρχος Ασπροπύργου. Το 1907 το οικόπεδο αυτό μεταβιβάζεται στην κόρη του Καλομοίρα ως προικώο για τον γάμο της με τον Χρήστο Μαργαρίτη, απόφοιτο Νομικής και στέλεχος της Εθνικής Τράπεζας. Κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφής η οικογένεια του παππού μου παραχώρησε δύο από τα μεγάλα δωμάτια του πρώτου ορόφου σε δύο προσφυγικές οικογένειες που παρέμειναν εκεί τρία χρόνια. Στη συνέχεια, η οικογένειά μας έζησε στο σπίτι αυτό έως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Μάλιστα, ο αδερφός μου κι εγώ γεννηθήκαμε σε αυτό το σπίτι και περάσαμε εκεί ένα τμήμα των παιδικών μας χρόνων, τη δεκαετία του ‘50». Το κτίριο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα διώροφης κατοικίας των τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα, με καταστήματα στο ισόγειο και κατοικία στον όροφο. Σύμφωνα με το συμβόλαιο του 1913, ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα ο παππούς του, Χρήστος Μαργαρίτης, είχε νοικιάσει στον Σπ. Μιχαλόπουλο τον υπόγειο χώρο «προς αποκλειστική χρήση οινοπωλείου αντί μηνιαίου μισθώματος δραχμών πεντήκοντα πέντε». Σύμφωνα με την έρευνα της κ. Καρδαμίτση-Αδάμη, η νεοκλασική κατοικία πιθανολογείται ότι είναι έργο του διάσημου αρχιτέκτονα Έρνεστ Τσίλερ ή κάποιου

Φωτογραφία: Πάρις Ταβιτιάν

21.03.24

μαθητή του. Ο συνδυασμός γύψινων και ζωγραφικών στοιχείων που κυριαρχούν στο κτίριο αποδίδεται στον Τσίλερ, ωστόσο αυτό δεν μπορεί να το τεκμηριώσει κάποιος με βεβαιότητα. Αυτό που ενισχύει, όμως, την άποψη αυτή είναι ότι η οικογένεια του κ. Μαργαρίτη διατηρούσε κοινωνικές σχέσεις με τον γνωστό αρχιτέκτονα. Η κυρίως κατοικία αποτελείται από έξι δωμάτια, μαγειρείο και χώρο υγιεινής. Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το ότι όλοι οι χώροι επικοινωνούν μεταξύ τους κυκλικά, κατά το πρότυπο των hôtels privés της Γαλλίας. Καθώς περνάμε το κατώφλι της εγκαταλελειμμένης κατοικίας παρατηρώ ότι η οροφογραφία στον χώρο υποδοχής του πρώτου ορόφου διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση, ενώ οι υπόλοιπες είναι φανερό ότι έχουν επηρεαστεί από τον χρόνο αλλά και την παραποίηση από προηγούμενες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις. Στη συνέχεια, ο κ. Μαργαρίτης στέκεται στα κιγκλιδώματα από χυτοσίδηρο των δύο εξωστών αλλά και στους κλειδόλιθους με ανάγλυφη κεφαλή του Ερμή που είναι τοποθετημένοι στις θύρες του κτιρίου, κάποιοι εκ των οποίων δυστυχώς, όπως με ενημερώνει, έχουν κλαπεί. «Αξίζει να επισημάνουμε ότι τα κιγκλιδώματα της οικίας κατασκευάστηκαν σ’ ένα από τα καλά χυτήρια-μηχανουργεία τα οποία εκτελούσαν κυρίως σχέδια του ίδιου του Τσίλερ», προσθέτει. Το συγκεκριμένο κτίριο έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο από τη δεκαετία του 1980. Ο κ. Μαργαρίτης μου θυμίζει ότι: «Στον πρώτο όροφο λειτουργούσε για πολλά χρόνια μια βιοτεχνία που κατασκεύαζε τις φωτεινές επιγραφές Νέον. Μέχρι πρότινος, που καθαρίζαμε, ανακαλύπταμε αντικείμενα μεγάλης αξίας, αφού ήταν ο βασικός προμηθευτής της Εμπορικής Τράπεζας. Δυστυχώς, ένα μέρος από αυτά έχει εξαφανιστεί, πιθανόν από ληστές που μπήκαν στο κτίριο. Έκτοτε δεν νοικιάσαμε ποτέ τον όροφο, παρά μόνο τους χώρους του ισογείου, στους οποίους λειτουργούσαν μαγαζιά πώλησης και αποθήκης ελιών, που ενοικιάζονταν από τον Λιδωρίκη και τους αδελφούς Ρέκουνα». Καθώς μπαίνω στο εμβληματικό υπόγειο κυριαρχούν οι απίστευτες μυρωδιές που βγαίνουν από τη μικροσκοπική κουζίνα του κυρ-Μήτσου. Το μενού σήμερα έχει φασολάδα, ρεβίθια, φάβα και σαρδέλες. Σύμφωνα με την παράδοση, το Δίπορτο πήρε το όνομά του από τις δύο πόρτες του στην οδό Θεάτρου και στην οδό Σωκράτους. Ο κυρ-Μήτσος, κατά κόσμον Δημήτρης Κολιολιός, ήταν ο παραγιός του πρώην ιδιοκτήτη και, όπως μου λέει, τα έχει αφήσει όλα όπως ήταν το 1958 που ανέλαβε τη διαχείριση του μαγαζιού: το τσιμεντένιο πάτωμα, τα λιγοστά ξύλινα τραπέζια, τις ψάθινες καρέκλες και τα φθαρμένα βαρέλια, τις χάλκινες κούπες κρασιού, τον μαρμάρινο νεροχύτη, το μαντεμένιο ντουλάπι και το ψυγείο Ιζόλα, τη λαδόκολλα αντί για τραπεζομάντιλο, τα κομμάτια χαρτιού αντί για χαρτοπετσέτες, και φυσικά τα καλομαγειρεμένα, μέσα στην απλότητά τους, φαγητά. Σήμερα, το Δίπορτο κατακλύζεται από τουρίστες, ενώ φιγουράρει στους μεγαλύτερους ταξιδιωτικούς οδηγούς. Παραμένει ένα ξεχωριστό γαστρονομικό καταφύγιο που το συνοδεύουν αστικοί μύθοι, όπως εκείνος που λέει ότι αυτή είναι η «υπόγεια ταβέρνα» στην οποία αναφέρεται ο Βάρναλης στους «Μοιραίους» του («Μες στην υπόγεια την ταβέρνα / μες σε καπνούς και σε βρισιές / (απάνω στρίγγλιζε η λατέρνα) / όλη η παρέα πίναμε εψές...»). Πολλοί από τους πελάτες ρωτούν αν ισχύει η πληροφορία περί κλεισίματος της ταβέρνας και πώλησης του κτιρίου. Ο κ. Μαργαρίτης με αυστηρό ύφος αποσαφηνίζει: «Αρχικά, αν ήταν να πουληθεί το κτίριο, ο πρώτος που θα το μάθαινε είναι ο Μήτσος, ως ενοικιαστής του υπογείου. Προφανώς και κάποια στιγμή θα πουληθεί, αλλά αυτό, μέχρι στιγμής, δεν έχει συμβεί. Ειλικρινά, δεν μπορώ να γνωρίζω πώς και γιατί ξεκίνησε αυτή η παραφιλολογία, αλλά σας διαβεβαιώνω ότι δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία πώληση. Ίσως να έγινε κάποιου είδους παρανόηση, διαφορετικά δεν μπορώ να δώσω άλλη εξήγηση. Πάντως, ο Μήτσος, ας μην ανησυχούν οι ενδιαφερόμενοι, θα συνεχίσει να μας σερβίρει τα γευστικά πιάτα του μέχρις ότου εκείνος το επιθυμεί. Επίσης, είναι αστείο το ότι γράφτηκε πως του έχει δοθεί χρονικό περιθώριο (να ξεκαθαρίσουμε για άλλη μια φορά ότι είναι ο ενοικιαστής και όχι ο ιδιοκτήτης του Δίπορτου) να αποχωρήσει μέσα στα επόμενα ένα με δύο χρόνια. Ξέρετε πολλούς επενδυτές που να είναι τόσο γενναιόδωροι και να δίνουν τέτοια άνεση χρόνου; Νομίζω ότι δημιουργήθηκε τόσος ντόρος άνευ λόγου και αιτίας». Στο σημείο αυτό τού επισημαίνω ότι το τελευταίο διάστημα πολλοί επενδυτές «φλερτάρουν» με το ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας, φιλοδοξώντας να υλοποιήσουν μεγάλα projects σε εμβληματικά ακίνητα. Άραγε, έχει γίνει αποδέκτης αιτημάτων για αγορά; «Μα φυσικά. Το διπλανό κτίριο επί της οδού Θεάτρου κάποτε ανήκε και αυτό στην οικογένειά μας, αλλά πλέον έχει αλλάξει χέρια και έχει αγοραστεί από Ισραηλινούς. Μας είχαν ζητήσει λοιπόν να αγοράσουν και το δικό μας, προκειμένου να προχωρήσουν σε μια συνολική αξιοποίηση, αλλά ούτε αυτή η πρόταση είχε θετική εξέλιξη. Παράλληλα, μεγάλα μεσιτικά γραφεία έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους, όπως και διάφορα ξένα funds, τα οποία έχουν κα-

Οροφογραφίες και η είσοδος επί της Θεάτρου

Μισθωτήριον «υπογείου μαγαζείου επί της διασταυρώσεως των οδών Σωκράτους και Θεάτρου προς αποκλειστικήν χρήσιν οινοπωλείου».

ταθέσει συγκεκριμένες προσφορές. Ωστόσο, δεν έχει ευοδωθεί καμία απολύτως διαδικασία αγοραπωλησίας του κτιρίου. Μπορεί να έχει ζήτηση το συγκεκριμένο κτίριο, αλλά καμία από τις προσφορές δεν καλύπτει τις απαιτήσεις όσον αφορά την αξιοποίησή του. Και δεν σας κρύβω ότι το γεγονός πως έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο προκαλεί πολλαπλά εμπόδια και ακολουθείται από γραφειοκρατικές και τεχνικές δυσκολίες. Δεν μπορείς να αποκλίνεις από εκείνα που προβλέπει η νομοθεσία, με αποτέλεσμα να μην πωλείται εύκολα επειδή η αποκατάσταση ενός τέτοιου κτιρίου μπορεί τελικά να αποδειχθεί μια μακροπρόθεσμη ή και μη συμφέρουσα επένδυση. Συγχρόνως, από την πλευρά της η πολιτεία δεν στέκεται αρωγός και επιδεικνύει πρωτοφανή αδιαφορία όσον αφορά τον κτιριακό μας πλούτο». Κλείνοντας, υποστηρίζει: «Για μένα, το ιδανικό θα ήταν να βρούμε έναν φορέα που να σεβαστεί το οίκημα και να το αναδείξει όπως αρμόζει στην πολυετή ιστορία του. Προσωπική μου επιθυμία είναι το οικοδόμημα αυτό κάποια στιγμή να μετατραπεί σε μια κιβωτό πολιτισμού, φιλοξενώντας μουσειακούς χώρους με διακεκριμένες συλλογές, ενώ το υπόγειο να εξακολουθήσει να διατηρεί την απαρχής χρήση του». Αφήνοντας πίσω το εμβληματικό κτίριο, σκέφτομαι ότι υπάρχει ένας κτιριακός πλούτος που συνδέει το χθες με το σήμερα και δίνει τη δυνατότητα στους Αθηναίους να έρθουν σε επαφή με αφηγήσεις του παρελθόντος καθώς και με την ιστορία της πόλης όπου κατοικούν. Ας ελπίσουμε ότι το Δίπορτο θα συνεχίσει να ξεχωρίζει ως ένα σημαντικό τοπόσημο και το οίκημα, με την κατάλληλη αξιοποίηση, θα επιβιώσει ως συνώνυμο της διαχρονικής αξίας και της αισθητικής της πόλης.

«Για μένα, το ιδανικό θα ήταν να βρούμε έναν φορέα που να σεβαστεί το οίκημα και να το αναδείξει όπως αρμόζει στην πολυετή ιστορία του. Προσωπική μου επιθυμία είναι το οικοδόμημα αυτό κάποια στιγμή να μετατραπεί σε μια κιβωτό πολιτισμού, φιλοξενώντας μουσειακούς χώρους με διακεκριμένες συλλογές, ενώ το υπόγειο να εξακολουθήσει να διατηρεί την απαρχής χρήση του».

Ο Χρήστος Μαργαρίτης, συνιδιοκτήτης του ακινήτου με το βιβλίο «Στο Γεράνι - Γωνία Θεάτρου 2 και Σωκράτους 9» που έχει γράψει η ομότιμη καθηγήτρια της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, Μάρω ΚαρδαμίτσηΑδάμη (έκδοση του Μουσείου Μπενάκη).

LiFO 21.03.24

19

talkofthetown

«Δεν υπάρχει ζωή χωρίς φόβο, και για μένα δεν υπάρχει δημιουργία χωρίς τον τρόμο της αποτυχίας. Αυτό είναι κάτι το οποίο με συντροφεύει πολλά χρόνια τώρα, όχι μόνο κάθε φορά που πάμε να φτιάξουμε ένα έργο αλλά και κάθε φορά που πάμε να το παρουσιάσουμε».

20

LiFO

21.03.24

101' με τον

Ευριπίδη Λασκαρίδη συνεντευξη: m. hulot φωτογραφιεσ: πηνελοπη γερασιμου

Ο τρόμος στο θέατρο και τον κινηματογράφο, η περίοδος γύρω από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ο γερμανικός εξπρεσιονισμός, οι εικαστικές τέχνες, τα αμερικανικά μιούζικαλ και οι μεταμορφώσεις στη νέα παράσταση «Lapis Lazuli» του Ευριπίδη Λασκαρίδη στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.

«Lapis Lazuli», Ευριπίδης Λασκαρίδης OSMOSIS, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Κεντρική Σκηνή, 04-21.04, Τετάρτη-Κυριακή 20:30, €5-28

βγαίνοντας από το «πέρασμα» της νέας παράστασης του Ευριπίδη Λασκαρίδη, Lapis Lazuli, και μετά το συγκλονιστικό, ποιητικό τέλος, το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι είναι ένα ακόμα αριστούργημα. Διαφορετικό από τις προηγούμενες δουλειές του, με κεντρικό χαρακτήρα έναν λυκάνθρωπο, φλερτάρει περισσότερο με τον τρόμο αλλά και με το γκροτέσκ και τον λόγο ως έναν συνδυασμό συγκίνησης, γέλιου και της μοναδικής αισθητικής του Ευριπίδη που μπορεί να τα χωρέσει όλα: το μιούζικαλ, τον Μουρνάου, τον γερμανικό εξπρεσιονισμό και τις μεταμορφώσεις, που είναι πλέον βασικό χαρακτηριστικό στο έργο του. Η παράσταση ήταν ακόμα στη διαδικασία της διερεύνησης και το πιο πιθανό είναι η πρόβα που είδα να μην έχει και μεγάλη σχέση με το τελικό αποτέλεσμα (το συνηθίζει αυτό ο Ευριπίδης), οπότε δεν θα την περιγράψω, ελπίζω μόνο να μην την αλλάξει πολύ…

— Ποια ήταν η αφετηρία του «Lapis Lazuli»; Πώς προέκυψε ως ιδέα; Η αφετηρία μου ήταν ένα όνειρο στη Λιέγη. Ήταν η πρώτη παρουσίαση του Εlenit μετά τη λήξη των περιορισμών της πανδημίας, οπότε το όνειρο αυτό ήρθε σε μια στιγμή που η ελπίδα για επιστροφή στη ζωή είχε αρχίσει να αναγεννιέται. Με πλησίασε ένας καινούργιος χαρακτήρας, γύρω από τον οποίο εξελίχθηκε, και θα συνεχίσει να εξελίσσεται, το σύμπαν της παράστασης. Το πλάσμα αυτό ήταν λουσμένο σε ένα έντονο μπλε φως, το οποίο μου θύμισε το ultramarine blue μιας πετρούλας που είχα ανακαλύψει μικρός σε ένα κουτάκι του πατέρα μου. Ήταν ένα κομμάτι λάπις λάζουλι, ένας μικρός ημιπολύτιμος λίθος. Κάπως έτσι γεννήθηκε ο κεντρικός χαρακτήρας αλλά και ο τίτλος του έργου, ο οποίος διαφοροποιείται από τους μονολεκτικούς τίτλους των προηγούμενων έργων μου, υπογραμμίζοντας πιθανώς μια γενικότερη έννοια δυϊσμού που εξερευνώ τώρα. Κάτι που βρήκα πολύ χαριτωμένο είναι ότι το λάπις λάζουλι στη γεωλογία χαρακτηρίζεται ως μεταμορφωσιγενές πέτρωμα, καθώς λοιπόν η έννοια της μεταμόρφωσης με έχει απασχολήσει πολύ στη δουλειά μου, η σύμπτωση αυτή μου φάνηκε πολύ καίρια. Επίσης, η ετυμολογία της λέξης, η οποία σε ελεύθερη μετάφραση αποδίδεται ως «πέτρα από τον ουρανό», έχει διττή σημασία, συνδυάζει το γήινο με το ουράνιο, το υλικό με το πνευματικό. Η διττότητα εν γένει είναι έντονα παρούσα στο Lapis Lazuli, όπου συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν πολλά αντιφατικά στοιχεία, τα οποία, ενώ μοιάζουν να ανταγωνίζονται το ένα το άλλο, στην πραγματικότητα, με μια σχεδόν αλχημιστική διαδικασία, συζούν και μετασχηματίζονται διαρκώς. Γενικά, μου αρέσει πολύ να σκέφτομαι αυτή την παράσταση με όρους αλχημείας, όπου στόχος είναι η ανακάλυψη μιας μεθόδου ή ενός μυστικού συστατικού, μιας «φιλοσοφικής λίθου», για τη μετατροπή μη-πολύτιμων ή καθημερινών υλικών σε χρυσό ή, έστω, σε κάτι… που να λαμπυρίζει.

— Ποιες είναι οι αναφορές σου; Βλέπουμε επί σκηνής από το «Ταξίδι στη σελήνη» του Ζορζ Μελιές και τον «Nosferatu» του Μουρνάου μέχρι αμερικανικά μιούζικαλ, με έναν τρόπο που δεν το έχεις ξανακάνει. Όπως και στο παρελθόν, εμπνέομαι κι εδώ από έργα που έχουν αφήσει το σημάδι τους στην Ιστορία της Τέχνης. Αυτήν τη φορά με απασχόλησε γενικότερα ο τρόμος στο θέατρο και τον κινηματογράφο, η περίοδος γύρω από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μοιραία ο γερμανικός εξπρεσιονισμός. Για μία ακόμη φορά απολαμβάνω την απόπειρα συγχώνευσης διαχρονικών αναφορών από την παράδοση του θεάματος, τον κινηματογράφο, τις εικαστικές τέχνες κ.λπ. Τα προηγούμενα έργα μου, Relic, Τιτάνες και Elenit, είχαν όλα μια φανερή σύνδεση και αφετηρία στον μεταμοντερνισμό και το λεγόμενο «τέλος των μεγάλων αφηγήσεων». Εδώ μοιάζει να επιστρέφω σε κάποια μοντερνιστική στιγμή που τα μεγάλα αφηγήματα καταρρέουν μεν, αλλά είναι ακόμα σε ισχύ. Αυτό το αναχρονιστικό παιχνίδι ίσως να είναι ένα πάτημα για μένα προσωπικά και καλλιτεχνικά έτσι ώστε να μπορέσω να πάω πιο βαθιά σε κάποια ζητήματα που μου μοιάζουν σήμερα λίγο πιο δύσκολα ή δύσβατα από πριν.

— Βλέπουμε έναν διαφορετικό Ευριπίδη στο «Lapis Lazuli», παρότι υπάρχουν κι εδώ όλα τα αναγνωρίσιμα στοιχεία σου. Είναι εντελώς διαφορετική παράσταση από τις προηγούμενες, μίλησέ μου γι’ αυτή την αλλαγή. Μου είναι δύσκολο να μπορέσω να δω ξεκάθαρα αυτές τις διαφοροποιήσεις όταν είμαι ακόμα μέσα στο έργο και ειδικά μέσα στις πρόβες. Το εκ των έσω βλέμμα μου μού δημιουργεί μεν μια διαύγεια σε ένα επίπεδο μη λεκτικό, αλλά κρατάει και πολλά σημεία τυφλά. Το αναμφισβήτητο είναι ότι σύντομα αλλάζω δεκαετία και βλέπω πλέον τον εαυτό μου με έναν τρόπο που δεν είχα τη δυνατότητα να τον δω πριν. Βλέπω τα έργα μου, βλέπω την πορεία μου, από το σχολικό/ερασιτεχνικό θέατρο, το Θέατρο Τέχνης και την ευτυχή θητεία μου κοντά στον Δημήτρη Παπαϊωάννου ως τα διεθνή φεστιβάλ, και μοιραία αναστοχάζομαι με το βλέμμα στραμμένο στη ζωή που έχω μπροστά μου. Δεν ξέρω τι ακριβώς είναι αυτό που μετασχη-

ματίζεται, καταλαβαίνω όμως ότι αναζητώ κάτι πιο δυσπρόσιτο, κρυμμένο πιο βαθιά, κάτι πιο «σκούρο». Σε αυτήν τη φάση της ζωής μου αναρωτιέμαι για τη σχέση ύλης και πνεύματος, τη σχέση της αρχής με το τέλος και για το σημείο όπου συναντιέται ο εαυτός που προσπαθεί να οργανώσει τη ζωή, την πρόβα, την τέχνη, την καριέρα, ακόμη και τον έρωτα με εκείνον που αρκείται στο να «μυρίζεται» τις κατευθύνσεις και θέλει να αφεθεί στην τύχη και στη διαίσθηση. Η σύγκρουση αυτή είναι πλέον απτή, καταλαμβάνει χώρο κι έχει σάρκα και οστά.

— Δεν είχες ξανασχοληθεί με τον τρόμο, για παράδειγμα. Μπορεί να μην είναι το πρώτο πράγμα που θα σκεφτεί κανείς, έχοντας δει τη δουλειά μου, αλλά η αίσθησή μου είναι ότι ο τρόμος αποτελεί συχνά συστατικό με το οποίο παίζω. Το αστείο που ανατρέπεται απότομα και μας τρομάζει είναι κάτι που απολαμβάνω πολύ και μια αφηγηματική σύμβαση που θυμάμαι κάπως θολά να αναγνωρίζω και να με γοητεύει ακόμα και ως παιδί. Όπως φυσικά και το αντίθετο, το γέλιο ως ένας μηχανισμός που μπορεί να ξορκίσει έναν φόβο ή έναν εφιάλτη.

— Πόσο δύσκολο είναι να δημιουργήσεις έναν κόσμο όπου συνυπάρχουν το τρομακτικό, το κωμικό και το γκροτέσκο; Βρίσκω ακαταμάχητα γοητευτική την ανθρώπινη γελοιότητα που εκθέτει την ευαλωτότητά μας ως είδους, κάτι που είδα ακαριαία μικρός στα έργα του αγαπημένου μου Ιονέσκο. Από παιδί θυμάμαι τον εαυτό μου να γελάει με πράγματα που έκαναν τους δικούς μου να αναρωτιούνται τι ήταν αυτό που έβρισκα αστείο! Μέσα από το γέλιο πάντα έβρισκα έναν τρόπο να αντιλαμβάνομαι και να ερμηνεύω τον κόσμο. Επίσης, στο παιδικό θέατρο που κάναμε στο σχολείο με την καταπληκτική δασκάλα μας, τη Μαρία Χρυσομάλλη-Κατζουράκη, θυμάμαι να υπάρχει κάτι το γκροτέσκο και υπερβολικά θεατρικό που με γοήτευε και μου ταίριαζε πάρα πολύ. Υπήρχε μια εξωστρεφής πρόθεση στην απεύθυνση του λόγου, η οποία τελικά έχει ορίσει σε μεγάλο βαθμό και χωρίς να το καταλάβω τη δουλειά μου. Όσο για το τρομακτικό, δεν υπάρχει ζωή χωρίς φόβο και για μένα δεν υπάρχει δημιουργία χωρίς τον τρόμο της αποτυχίας. Αυτό είναι κάτι το οποίο με συντροφεύει πολλά χρόνια τώρα, όχι μόνο κάθε φορά που πάμε να φτιάξουμε ένα έργο αλλά και κάθε φορά που πάμε να το παρουσιάσουμε. Τέλος, μπορεί να είναι καθαρά συγκυριακό, αλλά το γεγονός ότι πόλεμοι και συγκρούσεις βρίσκονται πιο κοντά από ποτέ στην πρόσφατη ιστορία μας σίγουρα δεν με αφήνει αδιάφορο.

— Είναι το «Lapis Lazuli» το έργο σου με τις μεγαλύτερες αντιθέσεις ή τουλάχιστον που φαίνονται τόσο έντονα στον θεατή, ακόμα και σε επίπεδο συναισθημάτων, όχι μόνο εικόνων; Και πάλι, όταν είμαστε στις πρόβες με την ομάδα μου, είναι δύσκολο να μπορέσουμε να το δούμε από απόσταση. Ο τίτλος κρύβει ένα σημαντικό δίπολο, το ουράνιο και το γήινο, το οποίο κατ’ επέκταση φέρνει στον νου κι άλλες αντιθετικές σχέσεις, πνεύμα και ύλη, ανθρώπινο και ζωώδες, τάξη και χάος κ.λπ. Αυτό όμως που με ενδιαφέρει, τόσο πάνω στη σκηνή όσο και στη ζωή, είναι ότι, παρόλο που αυτά εμφανίζονται ως αντιθέσεις, αν τα πλησιάσει κανείς πολύ αντιλαμβάνεται ότι αποτελούν ενότητες. Το ένα μέρος δεν μπορεί να σταθεί χωρίς το άλλο και αλληλοσυμπληρώνονται, κάτι που οι μη-δυτικοκεντρικές κουλτούρες και φιλοσοφίες έχουν εντοπίσει και τονίσει διαχρονικά.

— Πες μου λίγα πράγματα για τους χαρακτήρες που σε πλαισιώνουν στη σκηνή και για τα πρόσωπα που σε βοήθησαν να στήσεις την παράσταση. Όλα τα πλάσματα του έργου προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από την ίδια στόφα με εκείνου του πρώτου χαρακτήρα που ήρθε να με βρει στο όνειρο της Λιέγης. Είναι πλάσματα που προκύπτουν και παίρνουν μορφή μέσα από τις πρόβες και την έρευνά μας. Πιάνω συχνά τον εαυτό μου να αντλώ υλικό από τους ερμηνευτές και τους συνεργάτες μου, με αποτέλεσμα οι χαρακτήρες των έργων να είναι ένας συγκερασμός ειδικού ταλέντου, έρευνας και παιχνιδιού. Επί σκηνής θα είμαστε πέντε, ο Δημήτρης Ματσούκας, σταθερός συνεργάτης μου ήδη από τους Τιτάνες, η Μαρία Μπρέγιαννη, ο Σπύρος Ντόγκας, ο Άγγελος Αλαφογιάννης κι εγώ. Όσο για τους υπόλοιπους συνεργάτες, η ομάδα OSMOSIS είχε πάντοτε έναν βασικό πυρήνα γύρω από τον οποίο αναπτύσσονταν περιφερειακοί κύκλοι. Υπάρχουν συνεργάτες με τους οποίους δουλεύουμε μαζί σχεδόν από την αρχή, καθώς και άλλοι που πορευόμαστε μαζί τα τελευταία χρόνια και το ταλέντο τους είναι καθοριστικό. Σε αυτό το έργο έχουμε επίσης και μια νεότερη φουρνιά που έχει έρθει με ωραίο κέφι και φρέσκες ιδέες. Τέλος, υπάρχει και ένας σημαντικός κύκλος στενών φίλων που έρχονται εδώ και χρόνια με ακούραστη διάθεση να μας δώσουν βοήθεια και γνώμη πολύτιμη. Χωρίς τη στήριξή τους δεν θα υπήρχε έργο και τους ευχαριστούμε κι εγώ και όλη η ομάδα για τον χρόνο και την αμέριστη αγάπη τους. Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο lifo.gr.

LiFO 21.03.24

21

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΑΠΟΔΈΣΜΕΥΣΗ ΑΠΌ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΝΟΜΟΤΈΛΕΙΑ ΕΊΝΑΙ ΣΤΟΙΧΕΊΟ ΑΠΕΛΕΥΘΈΡΩΣΗΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΝΕΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟ «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ – MΙΑ ΔΙΕΘΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (1912-1974)», ΜΙΑ ΧΟΡΤΑΣΤΙΚΗ ΟΣΟ ΚΑΙ ΔΙΕΙΣΔΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ, ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

ΚΩΣΤΉ

ΚΑΡΠΌΖΗΛΟ

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΗ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΜΈΝΟΣ ΉΔΗ ΑΠΌ ΦΟΙΤΗΤΉΣ ΣΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΆ , με πλούσιο συγγραφικό και εκπαιδευτικό

έργο, ο 46χρονος σήμερα συνομιλητής μου υπήρξε επίσης διευθυντής των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) προτού αναλάβει εκπρόσωπος Τύπου του νεοσύστατου κόμματος της Νέας Αριστεράς. Εδώ όμως δεν εμφανίζεται με αυτήν του την ιδιότητα αλλά με εκείνη του σχολαστικού ερευνητή, καρπός της οποίας υπήρξε και το τελευταίο του πόνημα, ένα «έργο ζωής», όπως το χαρακτηρίζει και ο ίδιος, που στοχεύει, όπως φανερώνει και ο τίτλος του, στην ανάδειξη του έντονου διεθνικού όσο και κοσμοπολίτικου στοιχείου που εξαρχής χαρακτήριζε τον κομμουνισμό, του πώς και του γιατί στην πορεία το στοιχείο αυτό «εθνικοποιήθηκε», στις συνέπειες αυτής της «στροφής» σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, στην ίδια την ιστορία του κομμουνισμού που είναι ή θα έπρεπε να είναι καταρχάς η ιστορία όλων εκείνων των μη προνομιούχων, των λογής «περιθωριοποιημένων», κατά βάση, ανθρώπων που αφιερώθηκαν ολόψυχα στην υπόθεσή του, πεπεισμένοι ότι ήταν οι πρωταγωνιστές και όχι οι παρίες της ιστορίας. Μιλήσαμε ακόμα για τις πολλές ελπίδες που δημιούργησε αλλά και τις πολλές απογοητεύσεις που πρόσφερε ένα ριζοσπαστικό πολιτικό κίνημα που σφράγισε τον 20ό αιώνα με το απελευθερωτικό του πρόταγμα, για να «φύγει» τελικά μαζί του, έχοντας απολύτως απαξιωθεί ως κυβερνητικό αφήγημα όσο και αποκοπεί από τις σύγχρονες εξελίξεις, για «επαγγελματίες επαναστάτες» που σήμερα δεν συναντάς, όπως ήταν ο Αβραάμ Μπεναρόγια και ο Μιχάλης Ράπτης, για τη νέα αριστερά και τα σύγχρονα κινήματα, για τον μαρξισμό στον 21ο αιώνα και τη θέση της αριστεράς σε αυτόν: «Αν χρειαζόμαστε κάτι τώρα, είναι η επανασύνδεσή μας με την έννοια της δυνατότητας, η οποία με τη σειρά της μας οδηγεί σε κάτι άλλο, σύνθετο και χειραφετητικό συνάμα. Στη σκέψη ότι το απρόβλεπτο της ιστορικής εξέλιξης δεν καθορίζεται από τις αποφάσεις κάποιων ισχυρών αλλά από τη δράση και τις επιθυμίες όλων μας. Η αποδέσμευση από την ιστορική νομοτέλεια είναι στοιχείο απελευθέρωσης και ταυτόχρονα μας φέρνει μπροστά σε μια σύνθετη πρόκληση: να πιστεύουμε στο μέλλον όχι με όρους πίστης αλλά εμπιστοσύνης... Η ένταση γύρω από την έννοια της ελευθερίας, η επίγνωση ότι εν τέλει η εξέλιξη των πραγμάτων δεν ταυτίζεται με τη βούληση του ενός ή των λίγων και η διαρκής διαπραγμάτευση μεταξύ της ματαίωσης και της δυνατότητας μάς επιτρέπει να κατανοούμε αλλά και να αλλάζουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο όπου ζούμε».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΠΑΝΤΑΗΣ/ SOOC

22

LiFO

21.03.24

— Η ιστορία του κομμουνισμού είναι, όπως γράφεις κι εσύ κάπου, μια ιστορία μαρτυρικού αγώνα και ελπίδας αφενός, αυταρχισμού και απογοήτευσης αφετέρου. Πόσο σε προβλημάτισε αυτή η αντίφαση όντας ερευνητής, συγγραφέας αλλά και πολιτικό ον;

Σαφώς με προβλημάτισε –μιλάμε για μπόλικη ψυχανάλυση!–, αλλά αυτό που πιστεύω είναι ότι τώρα, στον 21ο αιώνα, μπορούμε επιτέλους να αναμετρηθούμε με την αντίφαση αυτή χωρίς απόλυτους όρους είτε εξύμνησης είτε δαιμονοποίησης. Δηλαδή, αν μιλούσαμε παλιότερα για τους κομμουνιστές σαν να ήταν είτε αλύγιστοι ήρωες είτε προδότες, πλέον θεωρώ ότι μπορούμε να τους σκεφτούμε ως ανθρώπους, ούτε ήρωες, ούτε δαίμονες. Και οι άνθρωποι είναι τελικά αυτοί που δημιουργούν την ιστορία. Αυτό που σίγουρα μας φαίνεται πια ξένο είναι η καθολική υπαγωγή τους σε μια συλλογική υπόθεση. Υπάρχουν, βέβαια, και σήμερα άνθρωποι πολιτικοποιημένοι, αλλά αυτό σπάνια θα μετατραπεί σε ολόψυχη αφοσίωση σε μια ιδέα. Δύσκολα συναντάς πλέον «επαγγελματίες» επαναστάτες! Τι έχει αλλάξει; Ο κομμουνισμός τον 20ό αιώνα προσέφερε νόημα σε πολλές ζωές που ήταν μέχρι τότε στο περιθώριο: εργάτες, μετανάστες, πρόσφυγες, μειονοτικοί, πολιτικοί εξόριστοι κ.λπ., στις γυναίκες επίσης σε εποχές που ζούσαν στη «σκιά» των ανδρών. Στο βιβλίο, λοιπόν, δίνω έμφαση στις ιστορίες τέτοιων ανθρώπων, για τους οποίους η κομμουνιστική πρόταση ήταν μια πρόταση διεξόδου από τις περιοριστικές συνθήκες του παρόντος, υπαγορεύοντάς τους ότι μπορούσαν να είναι αυτοί οι πρωταγωνιστές της ιστορικής εξέλιξης. Άλλωστε, αυτό ακριβώς διακήρυττε και ο Μαρξ, πολιτικός πρόσφυγας για χρόνια και ο ίδιος, ότι αυτοί που δεν έχουν τίποτα να χάσουν είναι οι δημιουργοί του μέλλοντος!

— Γιατί ο υπότιτλος του βιβλίου Ήθελα να γράψω μια ιστορία με πολύ ισχυρό το στοιχείο της ανθρώπινης κινητιαναφέρεται σε μια διεθνική ιστορία κότητας, της ρευστότητας των ταυτοτήτων και της μεταβολής των συνόρων, όχι του ελληνικού κομμουνισμού; για τα χωριά της Εθνικής Αντίστασης. To βιβλίο αυτό προτείνει να σκεφτούμε τον κομμουνισμό μέσα από τις εμπειρίες του ταξιδιού, του εκπατρισμού, της μετακίνησης των ανθρώπων που διασχίζουν τα σύνορα και ταυτόχρονα τα όρια του έθνους, έτσι ώστε να τον κατανοήσουμε ως μια διεθνική ιστορία που ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα. Ταυτόχρονα, προσπαθώ να καταδείξω ότι υπάρχει κι ένας άλλος τρόπος να συζητάμε την ιστορία του κομμουνισμού. Εδώ ομολογώ ότι έπαιξαν ρόλο και οι εμπειρίες μου. Έχω διαβάσει πολλές ιστορίες που αναφέρονται σε συνέδρια, κομματικές αποφάσεις, ιδεολογικές αποκλίσεις κ.λπ. Από τις σελίδες τους, όμως, απουσίαζαν οι άνθρωποι, ειδικά αυτοί και αυτές που έζησαν συναρπαστικές και πολύπλοκες ζωές στο μεταίχμιο του έθνους.

— Αυτό που σταδιακά κυριάρχησε, πάντως, ήταν η «εθνική στροφή». Σωστά; Νομίζω ότι εδώ υπάρχουν δύο επίπεδα. Το πρώτο είναι το πραγματολογικό. Μετά το 1935, προκειμένου να απαντήσει στον φασισμό, ο κομμουνισμός αποφάσισε να μιλήσει κι αυτός τη γλώσσα του έθνους. Υπάρχει, για παράδειγμα, ένα άρθρο του Ζεύγου το ’36 που λέει «το έθνος είμαστε εμείς». Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι κλείνει η εποχή της διεθνικότητας. Σκέψου το παράδειγμα των πολιτικών προσφύγων του Εμφυλίου. Ζούνε για δεκαετίες στις σοσιαλιστικές χώρες ως πρόσφυγες, λένε ότι αυτοί είναι οι πραγματικοί Έλληνες, σε αντίθεση με την «προδοτική» κυβέρνηση της Αθήνας, και την ίδια στιγμή η εμπειρία αυτή κάνει τον ελληνικό κομμουνισμό, που εδρεύει στο Βουκουρέστι, να μοιάζει όλο και περισσότερο με τα κομμουνιστικά κόμματα της ανατολικής Ευρώπης. Η εθνικοποίηση, λοιπόν, μπορεί να συμβαδίζει με τη διεθνικότητα. Το δεύτερο επίπεδο είναι το πώς εμείς προσεγγίζουμε το όλο θέμα. Η φαντασία μας, δηλαδή ο τρόπος που καταλαβαίνουμε το παρελθόν, έχει διαμορφωθεί μέσα από την πρωτοκαθεδρία του έθνους-κράτους. Αν σε ρωτήσω κάτι για τον ελληνικό κομμουνισμό, το πρώτο που θα σκεφτείς –απόλυτα λογικά– σχετίζεται με όσα συμβαίνουν στην ελληνική επικράτεια. Αν όμως αναλογιστούμε, για παράδειγμα, ότι το ΚΚΕ από το 1949 μέχρι το 1974 «κατοικεί» στην ανατολική Ευρώπη, τότε ανοίγει ένας άλλος τρόπος να συλλάβουμε το τι είναι «εθνική» ιστορία. Στο βιβλίο, οι διαφορετικοί γεωγραφικοί τόποι δεν είναι απλώς εξωτικές τοιχογραφίες πάνω στις οποίες κινούνται κάποιοι άνθρωποι που βρέθηκαν εκεί αλλά πεδία καθοριστικά για τη διαμόρφωση των εμπειριών, των αντιλήψεων και της ίδιας της δράσης τους.

— Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Φυσικά. Το ότι η κομμουνιστική αριστερά υιοθετεί την έννοια του έθνους είναι φανερό και στην εξέγερση κομμουνιστές στην Κατοχή δεν του στρατού στη Μέση Ανατολή τη δεκαετία του ’40 που πολλοί γνωρίζουμε από τα βιβλία του Στρατή μιλάνε για κομμουνιστική αλλά για Τσίρκα. Επρόκειτο για ένα αντιφασιστικό κίνημα όπου ο αντιφασισμός ταυτιζόταν με το έθνος αλλά και εθνική αντίσταση. με τη σύγχρονη γλώσσα των αντιαποικιακών κινημάτων. Και αυτή είναι η μεγάλη σύγκρουση που καθορίζει τη μεταπολεμική ελληνική ιστορία: ποιος ανήκει και ποιος δεν ανήκει στο έθνος.

— Η έμφαση στο εθνικό στοιχείο Όλο αυτό εντάσσεται σε μια εναγώνια προσπάθεια εισόδου στην εθνική οικογένεια, γι’ είναι σήμερα ευδιάκριτη στον αυτό και το βιβλίο τελειώνει το 1974, οπότε νομιμοποιείται το ΚΚΕ και κατ’ επέκταση λόγο τόσο του ΚΚΕ όσο και άλλων ο κομμουνισμός. Η νομιμοποίηση αυτή σημαίνει ότι «εθνικοποιείται», ότι οι πολιτικοί κομμουνιστογενών και αριστερών πρόσφυγες επιστρέφουν κ.λπ. Σήμερα, κανείς δεν αμφισβητεί τη θέση του ΚΚΕ στο Κοικομμάτων. νοβούλιο ούτε βεβαίως οι κομμουνιστές αμφισβητούν, αντίστοιχα, τα όρια του έθνους.

— Σε βαθμό που κατηγορούνται ότι εμφανίζονται συχνά ως «βασιλικότεροι του βασιλέως»!

Θα έλεγα, προς επίρρωση αυτού, ότι το κομμουνιστικό κίνημα, σε όλες σχεδόν τις παραλλαγές του, όταν άρχισε τη δεκαετία του ’90 η μαζική εισροή μεταναστών από τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, δεν μπόρεσε να αντιληφθεί τη σημασία αυτής της εξέλιξης. Αδυνατούσε να αντιμετωπίσει ισότιμα τη νέα εργατική τάξη που αναδυόταν. Υπήρχε μεν η ρητορική της αλληλεγγύης, αλλά όχι αυτό που συνέβαινε στον Μεσοπόλεμο, οπότε, για παράδειγμα, ένας ανώνυμος πιτσιρικάς πρόσφυγας που έφτασε στον Πειραιά το 1924, δέκα χρόνια μετά έγινε ο «κόκκινος δήμαρχος» της Καβάλας. Υπάρχει κάτι πραγματικά επαναστατικό εδώ. Ο κομμουνισμός δεν είναι μια δύναμη που απλώς δίνει χώρο στον «άλλο». Είναι ο χώρος όπου ο «άλλος» καθορίζει την εξέλιξη των πραγμάτων. Και αυτή η ιστορία συντίθεται από παραδείγματα όπου αυτοί που τυπικά βρίσκονται στο περιθώριο, με την κίνησή τους, με τη δράση τους, μεταβάλλουν την πραγματικότητα.

— Πάντως, πραγματικά εντυπωσιάζουν όχι μόνο το σθένος αλλά και η θρησκευτική σχεδόν αφοσίωση που διακατείχε πολλούς παλιούς κομμουνιστές. Χαρακτηριστική είναι νομίζω στα καθ’ ημάς η περίπτωση του Πλουμπίδη που, παρότι το κόμμα τον είχε διαγράψει, φώναζε μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα «Ζήτω το ΚΚΕ!» – μια κινηματογραφική βιογραφία του προβλήθηκε μάλιστα στο φετινό Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (Ο κόκκινος δάσκαλος).

Ακριβώς. Αυτή η απόλυτη «εγκόσμια πίστη» που περιγράφει ο Τόνι Τζαντ στο έργο του φαντάζει οριακά ακατανόητη σήμερα. Η προσπάθεια να ερμηνεύσουμε, να αποδεχθούμε, να αγκαλιάσουμε το ακατανόητο υπήρξε, ξέρεις, ένα βασικό κίνητρο για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου. Όχι για να δημιουργήσουμε μια ηρωική γενεαλογία, αλλά για να δούμε πώς το κομμουνιστικό κίνημα στον 20ό αιώνα συναντήθηκε πραγματικά με «της γης τους κολασμένους». Αυτό είναι το σύμπαν όπου κινήθηκα. Εβραίοι σοσιαλιστές που μέσα από την αλλαγή των συνόρων το 1912 γίνονται Έλληνες σοσιαλιστές, πρόσφυγες –συχνά χαμίνια– από την Οθωμανική Τουρκία που γίνονται κομμουνιστές, επαναστάτες που πηγαίνουν στη Μόσχα τη δεκαετία του 1930 ώστε να γίνουν επαγγελματίες επαναστάτες και μετά τους βρίσκουμε στη Γαλλία του Λαϊκού Μετώπου και στον ισπανικό εμφύλιο, πρόσφυγες στη Μέση Ανατολή τη δεκαετία του ’40, οπότε οργανώνουν την εξέγερση κατά του βρετανικού ιμπεριαλισμού και της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης, πολιτικοί πρόσφυγες του Εμφυλίου στην ανατολική Ευρώπη, εργάτες, φοιτητές και διανοούμενοι που έζησαν στις καπιταλιστικές μητροπόλεις επί δικτατορίας κ.λπ. Όλα αυτά τα επεισόδια, που στο βιβλίο φτιάχνουν μια σπονδυλωτή ιστορία, συνθέτουν τελικά μια αφήγηση όπου βλέπουμε ανθρώπους να μετακινούνται, να περνάνε σύνορα, να αναστατώνουν τελικά τη δική μας αντίληψη για το τι είναι «ελληνικό» και τι όχι.

LiFO 21.03.24

23

ΒΙΒΛΙΟ — Πάντως, δεν είχα ιδέα για τον Μπεναρόγια νεότερος, παρότι ασχολιόμουν με την πολιτική, δεν μνημονευόταν πουθενά, απ’ όσο θυμάμαι. Ναι, διότι, αν και σπουδαία μορφή του εργατικού κινήματος και ιδρυτής του ΣΕΚΕ, του μετέπειτα ΚΚΕ, δεν χωρούσε εύκολα σε κάποιο «εθνικό» αριστερό αφήγημα καθότι Εβραίος την καταγωγή, γεννημένος στη Βουλγαρία, Οθωμανός υπήκοος μέχρι την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Έλληνες το 1912 και κοσμοπολίτης. Επιπλέον, η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης, στην οποία ανήκε, αφανίστηκε στο Ολοκαύτωμα, περιπίπτοντας έτσι στη λήθη. Περιπτώσεις όπως αυτή του Μπεναρόγια μας θυμίζουν πώς αυτοί που έρχονται «απ’ έξω» αναδιαμορφώνουν το έθνος. Οι Εβραίοι σοσιαλιστές της Θεσσαλονίκης οργάνωσαν την πρώτη μεγάλη απεργία του 20ού αιώνα, εξέλεξαν τους πρώτους σοσιαλιστές βουλευτές στο Κοινοβούλιο και ανανέωσαν το μικρό, εσωστρεφές σύμπαν του ελληνικού σοσιαλισμού. Αυτό, φυσικά, δεν πέρασε απαρατήρητο. Δεν είναι συμπτωματικό ότι ο Μπεναρόγια εξορίστηκε το 1914 σε ένα νησί του Αιγαίου. Εδώ ανάγεται μια βασική παράμετρος της νεότερης ελληνικής ιστορίας: η ταύτιση του «επικίνδυνου» με τον «ξένο». Αυτόν που δεν θεωρείται –ή και δεν είναι– ακριβώς Έλληνας.

— Μα και στον Εμφύλιο μιλούσαν για «ΕΑΜοβούλγαρους».

Υπήρχε κι άλλος λόγος γι’ αυτόν τον χαρακτηρισμό, η μεγάλη συμμετοχή εθνοτικά Μακεδόνων στον ΔΣΕ, αλλά, ναι, το γενικό σχήμα ήταν ότι οι κομμουνιστές ήταν ανθέλληνες «πράκτορες» ξένων συμφερόντων ή μιας διεθνούς συνωμοσίας. Προσπαθώ στο βιβλίο να παρακολουθήσω την εξέλιξη αυτού του σχήματος, πώς δηλαδή η διεθνικότητα του ελληνικού κομμουνισμού τροφοδότησε τον ελληνικό αντικομμουνισμό – από τη διαπλοκή αντισοσιαλισμού και αντισημιτισμού στις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι τη χουντική πεποίθηση ότι η νεανική ανυπακοή έρχεται από τη «διεφθαρμένη» Δύση. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να δω το πώς οι διαδρομές των ανθρώπων και η υλική διάσταση της πολιτικής δράσης θολώνει τα όρια μιας καθαρής «ελληνικότητας», είτε κομμουνιστικής είτε αντικομμουνιστικής. Υπάρχει, για παράδειγμα, ένα ηχητικό ντοκουμέντο με τη φωνή του Νίκου Ζαχαριάδη, η ελληνική προφορά του οποίου ακούγεται αρκετά ξενική. Αυτό είναι λογικό δεδομένου ότι έζησε τα 51 από τα 70 χρόνια του εκτός Ελλάδας! Πόσο « Έλληνα» με τη στενή έννοια θα χαρακτήριζε κανείς τον ηγέτη του ελληνικού κομμουνισμού; Εδώ έχουμε έναν πρόσφυγα που, αν το σκεφτεί κανείς, έζησε όλη του τη ζωή ως πρόσφυγας.

— Νομίζω ότι η αναγόρευση των Στην ιστορία δεν υπάρχουν απόλυτα πετυχημένες συνταγές, αλλά σε κάθε περίπτωση το κλειδί είναι προσφύγων και των μεταναστών ακριβώς αυτό, το πόσο χώρο αφήνεις να ακουστεί η φωνή των ανθρώπων αντί να προβάλλεις αυθαίρετα στο νέο, κατεξοχήν επαναστατικό πάνω τους τις δικές σου ιδεολογικές εμμονές ή αγωνίες. Στο βιβλίο, πάντως, ξεκινώ με τη ρήση των Μαρξ υποκείμενο χαρακτήρισε μεγάλο - Ένγκελς «ονομάζουμε κομμουνισμό την πραγματική κίνηση που καταργεί την υπάρχουσα τάξη πραγκομμάτι της εξωκοινοβουλευτικής, μάτων», η οποία θα μπορούσε να είναι ένα εργαλείο για να ιστορικοποιήσουμε τον κομμουνισμό, καθώς κυρίως, αριστεράς τις τελευταίες υπήρξε ένα κίνημα που συνδέθηκε με την αέναη κινητικότητα των ανθρώπων. Και αν κάτι αναδύεται δεκαετίες, συχνά χωρίς οι ίδιοι/-ες από την ιστορία αυτή είναι το πώς ο κομμουνισμός ενέπνευσε όσους βρίσκονταν «εκτός ορίων». Αυτή να έχουν ερωτηθεί κατά πόσο το η μετασχηματιστική διαδικασία, δηλαδή το πώς ο αόρατος του χτες μετατρέπεται στον πρωταγωνιστή συμμερίζονταν αυτό. του σήμερα, είναι, εκτός των άλλων, και μια εμπειρία απόλαυσης. Υπάρχει εδώ κάτι το αναζωογονητικό.

— Ευτύχησα, ξέρεις, να γνωρίσω κάποτε μία από εκείνες τις θρυλικές μορφές επαναστατών που αναφέρεις και στο βιβλίο, τον Μιχάλη Ράπτη/ Μισέλ Πάμπλο.

Ναι, ο Πάμπλο υπήρξε ένα κατεξοχήν παράδειγμα διεθνικού υποκειμένου! Γεννήθηκε στην Αίγυπτο, μετανάστευσε στην Ελλάδα, απ’ όπου έφυγε για τη Γαλλία τη δεκαετία του ’30, και ξαναγύρισε μετά από σαράντα τόσα χρόνια, έχοντας συνδέσει όλη του τη ζωή με διάφορα επαναστατικά πρότζεκτ από την Αλγερία μέχρι τη Χιλή. Υπήρξε επίσης κομβικός παίκτης αυτού που ονομάζουμε ελληνική νέα αριστερά. Δεν εννοώ βέβαια εδώ το νεοσύστατο κόμμα –παρότι έχει και τέτοιες καταβολές!– αλλά ένα επαναστατικό κίνημα το οποίο συνέβαλε στη διαμόρφωση αντιλήψεων που είχαν μεγάλη επίδραση στη Μεταπολίτευση. Η ίδια η Μεταπολίτευση εξάλλου στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στον επαναπατρισμό ανθρώπων με πολύ διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες, όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Χαρίλαος Φλωράκης. Η πρώτη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ περιλαμβάνει στελέχη που στρατεύτηκαν στον αντιδικτατορικό αγώνα όταν σπούδαζαν στο εξωτερικό. Δεν μπορούμε, επομένως, να περιορίζουμε την ελληνική ιστορία στα όρια του ελλαδικού χώρου, γιατί τη διακρίνει ένα έντονο διεθνικό στοιχείο κι αυτό δεν αφορά μόνο τον κομμουνισμό.

— Μια κοινότοπη, αλλά αναμενόμενη ερώτηση είναι γιατί ένα τόσο πολλά υποσχόμενο ιδεολόγημα που κυριάρχησε στον μισό πλανήτη τον 20ό αιώνα κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος προτού καν ο αιώνας αυτός εκπνεύσει. Η γνωστή ερώτηση του ενός εκατομμυρίου, στην οποία δεν εστιάζω μεν στο βιβλίο αυτό, ισχύει όμως ότι η υποστολή της κόκκινης σημαίας από το Κρεμλίνο το 1991 σήμανε το τέλος του ιστορικού κομμουνισμού όπως τον γνωρίσαμε – και όχι, δεν πιστεύω ότι μπορεί να αναβιώσει, με τη μορφή αυτή τουλάχιστον. Αυτό είναι, βέβαια, κι ένα θέμα για τα νέα επαναστατικά κινήματα, το να καταφέρουν να δημιουργήσουν ένα συνεκτικό αφήγημα που να μπορεί να προσφέρει ένα ολοκληρωμένο νόημα ζωής, γιατί αυτή ήταν η επιτυχία του κομμουνισμού. Η αποτυχία του, πάλι, αν ξεφύγουμε από απλοϊκές ερμηνείες περί «προδοτών», όπως ο Γκορμπατσόφ π.χ., είναι το ότι στην πορεία αυταρχικοποιήθηκε, «αφυδατώθηκε» και αδυνατούσε πλέον να ανανεώσει τη σηματοδότησή του. Από τη δεκαετία του ’60 και μετά ειδικά απέτυχε εντελώς να συνδεθεί με τις νέες ιδέες και αντιλήψεις. Ένας Βούλγαρος κομμουνιστής αξιωματούχος έλεγε χαρακτηριστικά για τα γεγονότα του 1968 ότι «κάτι συμβαίνει εδώ που δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε». Στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, πάλι, στις μεγάλες διαδηλώσεις του 1989, οι μπαρουτοκαπνισμένοι, πλην γηραλέοι, πλέον, κομμουνιστές περί τον Χόνεκερ απορούσαν γιατί π.χ. ο κόσμος ζητά ιδιωτικά αυτοκίνητα, αφού τα τραμ κυκλοφορούσαν όλα στην ώρα τους. Τα αιτήματα για αυτονομία, αυτοδιάθεση και γενικευμένο εκδημοκρατισμό που αντηχούσαν σε Δύση και Ανατολή τούς ήταν απλώς ακατανόητα.

ΠΕΡΙ ΠΤ Ώ Σ ΕΙ Σ Ό Π Ω Σ Α Υ Τ Ή Τ Ο Υ ΜΠΕΝ ΑΡ Ό Γ ΙΑ Μ Α Σ Θ Υ Μ Ί Ζ Ο Υ Ν Π ΏΣ ΑΥΤΟ Ί ΠΟ Υ Έ Ρ Χ Ο Ν Τ Α Ι « Α Π ’ ΈΞ Ω » ΑΝΑΔ ΙΑ ΜΟ ΡΦ Ώ Ν Ο Υ Ν Τ Ο Έ Θ Ν Ο Σ . ΟΙ Ε ΒΡ ΑΊ ΟΙ Σ Ο Σ Ι Α Λ Ι Σ Τ Έ Σ Τ Η Σ ΘΕΣΣ ΑΛ ΟΝ Ί Κ Η Σ Ο Ρ Γ Ά Ν Ω Σ Α Ν Τ Η Ν ΠΡΏΤ Η ΜΕ ΓΆ Λ Η Α Π Ε Ρ Γ Ί Α Τ Ο Υ 2 0 ο ύ ΑΙΏΝ Α, Ε ΞΈ Λ Ε Ξ Α Ν Τ Ο Υ Σ Π Ρ ΏΤ Ο Υ Σ ΣΟΣΙ ΑΛ ΙΣ ΤΈ Σ Β Ο Υ Λ Ε Υ Τ Έ Σ Σ Τ Ο ΚΟΙΝ ΟΒ ΟΎ ΛΙ Ο Κ Α Ι Α Ν Α Ν Έ Ω Σ Α Ν Τ Ο ΜΙΚΡ Ό , Ε ΣΩ Σ Τ Ρ Ε Φ Έ Σ Σ Ύ Μ Π Α Ν Τ Ο Υ ΕΛΛΗ ΝΙ ΚΟ Ύ Σ Ο Σ Ι Α Λ Ι Σ Μ Ο Ύ .

24

LiFO

21.03.24

— Η ειρωνεία είναι ότι πολλά νεωτερικά κοινωνικά κινήματα, ο σύγχρονος φεμινισμός, η οικολογία, το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα κ.ά. έχουν τις ρίζες τους ακριβώς στην εποχή εκείνη και στις ιδεολογικές ζυμώσεις που αναδείχθηκαν με τη νέα αριστερά.

— Ο Χρόνης Μίσσιος μου είχε πει κάποτε επιγραμματικά «ευτυχώς που δεν νικήσαμε» (σ.σ. στον Εμφύλιο).

TO ΒΙΒΛΊΟ ΤΟΥ ΚΩΣΤΉ Κ Α Ρ Π Ό Ζ Η Λ Ο Υ « Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ ΌΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΌΣ – MΙΑ ΔΙΕΘΝΙΚΉ ΙΣΤΟΡΊΑ (1912-1974)» Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Ε Ί Α Π Ό Τ Ι Σ Ε Κ Δ ΌΣ Ε Ι Σ ΑΝΤΊΠΟΔΕΣ.

Στο τελευταίο κεφάλαιο αναφέρομαι σε έναν διάλογο μεταξύ του Ισαάκ Ντόιτσερ και μελών της νέας αριστεράς τη δεκαετία του ’60, όπου τους λέει περίπου, «καλά όλα αυτά, βρε παιδιά, αλλά ποιος είναι ο στόχος σας;». Για να λάβει την απάντηση ότι δεν χρειάζεται κάποιος συγκεκριμένος στόχος, γιατί η διεκδίκηση δεν αφορά την εξουσία. Έχουμε, λοιπόν, εδώ αυτήν τη γοητευτική αντίθεση της νεότερης αριστεράς με την παραδοσιακή. Η δεύτερη επιδιώκει την κατάληψη της εξουσίας, παραμερίζοντας το αίτημα του εκδημοκρατισμού, ενώ η πρώτη μιλά μεν για καταπίεση, πατριαρχία, σεξισμό κ.λπ., αλλά δεν έχει έναν καθορισμένο στρατηγικό ορίζοντα, και αυτό φτάνει μέχρι τις μέρες μας. Το γνωστότερο σύνθημα του κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης στα ’00s έλεγε «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός», χωρίς όμως να τον ορίζει. Αυτό έδειχνε ταυτόχρονα και μια αμηχανία – θυμάμαι, είχαν βγάλει κάτι Γερμανοί αναρχικοί μια φανταστική μπροσούρα με τίτλο «Τι σημαίνει –τι θα γίνει– αν κερδίσουμε;». Τον 20ό αιώνα, η αριστερά ήξερε την απάντηση. Στον 21ο, όχι τόσο!

— Κρίνοντας πάντως από την Ναι και όχι. Νομίζω ότι το τραύμα του αντεθνικού οδήγησε σε ένα κράτημα απέναντι σε αναγκαίες ελληνική εμπειρία, ακόμα και όταν η τομές – η αριστερά θα έπρεπε, ας πούμε, να πει άφοβα «καταργώ τις παρελάσεις», «χωρίζω το κράτος «πρώτη φορά αριστερά» κυβέρνησε, από την Εκκλησία», «θεσπίζω τώρα τον γάμο για όλους». Προχώρησε, εντούτοις, σε μια μεγάλη ρήξη: τη αποδείχθηκε αρκετά άτολμη και Συμφωνία των Πρεσπών, ένα θέμα που είχε ιστορικές ρίζες, είχε φορτιστεί με τη θεωρία ότι η αριστερά διστακτική. ξεπουλά τη Μακεδονία και που κανένα πολιτικό κόμμα δεν αναλάμβανε την επίλυσή του, παρότι όλα σχεδόν συμφωνούσαν στην ανάγκη μιας συμφωνίας.

— Πολύ ενδιαφέρουσες όσο και επίκαιρες βρήκα τις αναφορές στους Έλληνες της Μαύρης Θάλασσας και τη σχέση τους με τον σοβιετικό κομμουνισμό. Σπάνια σκεφτόμαστε, είναι αλήθεια, τη Μαύρη Θάλασσα ως κομμάτι της ιστορίας μας. Η ελληνική και οι άλλες μειονότητες στην ΕΣΣΔ είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα της πορείας εθνικοποίησης του κομμουνισμού στον 20ό αιώνα. Αρχικά, η σοβιετική εξουσία προσφέρει αυτονομία στο πλαίσιο μιας εποχής τρομερών πειραματισμών, ανάμεσά τους το πραγματικά επαναστατικό ελληνικό φωνητικό αλφάβητο που χρησιμοποιήθηκε σε αυτές τις περιοχές. Αυτό όμως αλλάζει μετά το 1937, χρονιά που σηματοδοτεί την εθνικοποίηση του κομμουνισμού παγκόσμια και που στην ΕΣΣΔ εκφράζεται με τον διωγμό των μειονοτήτων. Παράπλευρη απώλεια αυτής της εξέλιξης είναι η σύλληψη και εκτέλεση στελεχών του ΚΚΕ που είχαν εγκλωβιστεί εκεί όταν έγινε η δικτατορία του Μεταξά ως «πρακτόρων των ιμπεριαλιστών». Η ΕΣΣΔ επανεντάσσεται, ωστόσο, στην ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού με τους χιλιάδες πολιτικούς πρόσφυγες του Εμφυλίου που εγκαθίστανται στην Τασκένδη. Σήμερα, έναν αιώνα μετά το τέλος των αυτοκρατοριών, πολλές περιφερειακές συγκρούσεις όπως αυτή στην Ουκρανία σχετίζονται με την κληρονομιά της συνύπαρξης και του ανταγωνισμού ανάμεσα σε πληθυσμούς με Τ Ο ΓΝΩΣΤΌΤΕΡΟ ΣΎΝΘΗΜΑ διαφορετικές εθνικές και γλωσσικές ταυτότητες.

— Έχει, τελικά, μέλλον η σύγχρονη Εξαρτάται από το πόσο θα μπορέσει να μιλήσει οραματικά Τ Ο Υ ΚΙΝΉΜΑΤΟΣ ΚΑΤΆ ΤΗΣ αριστερά; και θετικά τόσο για τις αλλαγές που ζούμε όσο και γι’ αυτές που θα έρθουν. Διότι το πρόβλημα της αριστεράς μετά την Π Α Γ ΚΟΣΜΙΟΠΟΊΗΣΗΣ ΣΤΑ ’00S κατάρρευση του σοβιετικού παραδείγματος ήταν ότι οδηγήθηκε στην αντανακλαστική υπεράσπιση ενός ΈΛ Ε ΓΕ «ΈΝΑΣ ΆΛΛΟΣ ΚΌΣΜΟΣ συγκεκριμένου ιστορικού φορτίου. Κανένα κίνημα, όμως, δεν μπορεί να γοητεύσει υπερασπιζόμενο ένα Ε ΊΝ ΑΙ ΕΦΙΚΤΌΣ», ΧΩΡΊΣ εξιδανικευμένο παρελθόν, ούτε διακηρύσσοντας γενικά κι αόριστα ότι η ιστορία είναι στο πλευρό μας. Η αποδέσμευση από την ιστορική νομοτέλεια είναι στοιχείο απελευθέρωσης, ενώ ταυτόχρονα μάς φέρνει ΌΜ Ω Σ ΝΑ ΤΟΝ ΟΡΊΖΕΙ. ΑΥΤΌ μπροστά σε μια σύνθετη πρόκληση: να πιστεύουμε στο μέλλον όχι με όρους πίστης αλλά εμπιστοσύνης. ΈΔ Ε ΙΧΝΕ ΤΑΥΤΌΧΡΟΝΑ ΚΑΙ Η κοινωνική αλλαγή δεν είναι ένας απώτερος στόχος που θα επιτευχθεί όταν ωριμάσουν οι συνθήκες, Μ Ι Α ΑΜΗΧΑΝΊΑ – ΘΥΜΆΜΑΙ, κάτι σαν τη Δευτέρα Παρουσία. Η κίνηση αλλάζει τα πράγματα στο σήμερα, όχι η αναμονή. Υπάρχει κάτι το γραμμικό σε αυτούς τους αφορισμούς. Ότι αν είχαμε «νικήσει» –το λέω σχηματικά–, τα πράγματα θα μπορούσαν να έχουν μόνο μία κατάληξη, την τελική ήττα. Δεν το ξέρουμε. Και η δουλειά του ιστορικού δεν είναι αυτή του δικαστή ή του προφήτη αλλά να κατανοήσει το απρόβλεπτο της ίδιας της ιστορικής εξέλιξης. Αυτό που έχουμε σήμερα ως προνόμιο –ή και κατάρα, θα έλεγε κάποιος άλλος–, ότι δηλαδή δεν ξέρουμε τι θα γίνει αύριο, θα πρέπει να το αναγνωρίσουμε και στους ανθρώπους κάθε ιστορικής στιγμής, και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τις επιλογές τους.

Ε ΊΧ ΑΝ ΒΓΆΛΕΙ ΚΆΤΙ ΓΕΡΜΑΝΟΊ Α Ν Α ΡΧΙΚΟΊ ΜΙΑ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΉ Μ Π Ρ ΟΣΟΎΡΑ ΜΕ ΤΊΤΛΟ «ΤΙ Σ Η Μ ΑΊΝΕΙ –ΤΙ ΘΑ ΓΊΝΕΙ– Α Ν ΚΕΡΔΊΣΟΥΜΕ;». ΤΟΝ 20ό Α Ι ΏΝΑ, Η ΑΡΙΣΤΕΡΆ ΉΞΕΡΕ Τ Η Ν ΑΠΆΝΤΗΣΗ. ΣΤΟΝ 21ο , ΌΧ Ι ΤΌΣΟ!

— Ο μαρξισμός καθαυτός παραμένει, πιστεύεις, επίκαιρος ή μήπως ξεπεράστηκε από τις εξελίξεις; Ο Τόνι Τζαντ που προανέφερα, ο οποίος «παραπονιόταν» ότι οι φοιτητές του δεν μπορούσαν να καταλάβουν αυτή την τυφλή εγκόσμια πίστη που προϋπέθετε η στράτευση στον κομμουνισμό, πέθανε λίγο πριν από τη μεγάλη οικονομική κρίση του 2008, οπότε ο Μαρξ επανεκτιμήθηκε ως αυτός που «τα ’λεγε». Υπάρχει μια αναβίωση του μαρξισμού ακόμα και στις ΗΠΑ και είναι ενδιαφέρον ότι η μαρξιστική σκέψη και κριτική επανεκτιμώνται όταν τα πράγματα στον καπιταλισμό δεν πάνε καλά. Αλλά νομίζω ότι η παραγωγική επίδραση του μαρξισμού δεν περιορίζεται στη σφαίρα της οικονομικής ανάλυσης. Αυτή την εντοπίζω κυρίως στη σύλληψή του για τις απεριόριστες δυνατότητες του μέλλοντος. Εδώ υπάρχει κάτι απελευθερωτικό το οποίο ξεχάστηκε και μέσα στη μαρξιστική παράδοση που μετά από ένα σημείο στένεψε τον μαρξισμό σε οικονομικό δόγμα. Αν χρειαζόμαστε κάτι τώρα είναι η επανασύνδεσή μας με την έννοια της δυνατότητας που με τη σειρά της μας οδηγεί σε κάτι άλλο, σύνθετο και χειραφετητικό συνάμα· στη σκέψη ότι το απρόβλεπτο της ιστορικής εξέλιξης δεν καθορίζεται από τις αποφάσεις κάποιων ισχυρών αλλά από τη δράση και τις επιθυμίες όλων μας. Αλλιώς πάμε σε μια αντίληψη της ιστορίας όπου όλα είναι προκαθορισμένα, οι ισχυροί καθορίζουν τα πράγματα κι εμείς είμαστε απλά πιόνια σε ένα στημένο παιχνίδι. Θα έλεγα ότι εδώ ο μαρξισμός κάτι έχει να μας πει για τις ζωές μας. Η ένταση γύρω από την έννοια της ελευθερίας, η επίγνωση ότι εν τέλει η εξέλιξη των πραγμάτων δεν ταυτίζεται με τη βούληση του ενός, όσο ισχυρός κι αν είναι, και η διαρκής διαπραγμάτευση μεταξύ της ματαίωσης και της δυνατότητας μάς επιτρέπει να κατανοούμε, αλλά και να αλλάζουμε, τον εαυτό μας και τον κόσμο όπου ζούμε. Όχι θεωρητικά, αλλά στην πράξη.

LiFO 21.03.24

25

q Η παιδική μου ηλικία ήταν εφιαλτική, δεν έχω την παραμικρή γλυκιά ανάμνηση, δεν εύχομαι σε κανέναν να ζήσει αυτά που έζησα. Μισώ το παρελθόν μου, αλλά δεν μπορώ να το διαγράψω γιατί είναι κομμάτι μου. Μπορώ όμως πλέον να το χρησιμοποιώ, ως μηχανισμό, για να γίνομαι πιο δυνατή καθημερινά. Γεννήθηκα στη Χούλνα, αλλά μεγάλωσα στην Ντάκα, σε μια συντηρητική οικογένεια μεσαίας τάξης. Έχω έναν αδελφό και μια αδελφή. Δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να εξερευνήσω την ταυτότητά μου, τον εαυτό μου. Το bullying από τους συμμαθητές μου με έκανε να πιστέψω από μικρή ηλικία, από τα 6 που πήγα σχολείο, ότι δεν είμαι φυσιολογικό άτομο. Ένιωθα, ήμουν κορίτσι, αλλά δεν ήξερα, λόγω της άγνοιας και της έλλειψης επικοινωνίας που επικρατούσε, ότι υπάρχει αυτό που ήμουν, αυτό που είμαι, ότι αυτό που νιώθω έχει αξία. Στα 8 μου ήμουν πλέον σίγουρη. Σιγουρεύτηκα όταν έκλεψα το σάρι της μαμάς μου – πήγα στο μπάνιο τη νύχτα, το φόρεσα, έβαλα και λίγο κραγιόν. Ένιωσα τόσο ωραία! Εκείνη ήταν η πρώτη εικόνα του πραγματικού μου εαυτού που έχω κρατήσει. Τότε είπα «γαμώτο, αυτή είμαι εγώ, έτσι θα έπρεπε να είμαι εξαρχής».

q Στην μπανγκλαντεσιανή κοινωνία δεν θα μπορούσα ποτέ να είμαι ο εαυτός μου, αλλά δυστυχώς δεν υπήρχε μόνο αυτός ο περιορισμός. Όσο μεγάλωνα, τόσο περισσότερο bullying δεχόμουν στο σχολείο. Μια μέρα αντέδρασα, τους απάντησα, ξέσπασε ένας τεράστιος καβγάς και με χτύπησαν στο κεφάλι· έκανα επτά ράμματα. Όταν γύρισα στο σπίτι και είπα στους γονείς μου τι είχε συμβεί, ο πατέρας μου κατηγόρησε εμένα, ότι εγώ τους προκαλούσα «με την παράξενη συμπεριφορά μου». Η τιμωρία του πατέρα μου ήταν να με χτυπάει στα πόδια, για να πονάω, να θυμάμαι τον πόνο και να «περπατάω σαν άντρας».

Διερμηνέας και ακτιβίστρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και σερβιτόρα στο Shamone. Γεννήθηκε στο Μπανγκλαντές, ζει στην Πατησίων.

Ο ιμάμης με παρενοχλούσε διαρκώς. Έβρισκε δικαιολογίες να με κρατάει παραπάνω, για να καθαρίσω τον χώρο – γενικά, μας έλεγαν ότι αν φροντίζαμε τον ιμάμη, θα πάμε στον Παράδεισο. Όλα αυτά, το τι σημαίνει παρενόχληση και σεξουαλική κακοποίηση, τα ανακαλύπτω τώρα, τότε δεν γνωρίζαμε τι είναι, δεν μας τα μάθαινε κανείς. Δεν ήμουν μόνο εγώ βέβαια, το 90% των παιδιών υφίσταται κάποιου είδους παρενόχληση στους μεντρεσέδες, όπως και στην Ιταλία, στην καθολική εκπαίδευση. Είναι αρπακτικά αυτοί οι ιερωμένοι.

q Έτσι μεγάλωσα. Στα 15 με βίασαν δύο φορές οι συμμαθητές μου και αναγκάστηκα να σταματήσω το σχολείο, χωρίς να το τελειώσω. Ήμουν ερωτευμένη με ένα αγόρι μεγαλύτερό μου. Εκείνος το είχε καταλάβει, αλλά βέβαια κάτι τέτοιο θεωρείται αμαρτία. Είναι ok να κάνεις σεξ, αλλά είναι αμαρτία να έχεις σχέση με αγόρι, να του κρατάς το χέρι. Με κάλεσε στο σπίτι του, μου είχε πει ότι είχε γενέθλια. Ήμουν τόσο χαρούμενη, ένιωσα για πρώτη φορά ότι θα μπορούσα κι εγώ να έχω φίλους. Όταν έφτασα, οι γονείς του έλειπαν, ήταν μόνος του μαζί με άλλους δύο φίλους του. Τους ρώτησα «πού είναι το πάρτι» και μου είπαν «στην ταράτσα, θα πάμε σε λίγο». Θυμάμαι να κλειδώνουν την πόρτα του δωματίου και να βάζουν πορνό στον υπολογιστή. Ξεκίνησα να τρέμω, κατάλαβα ότι κάτι θα γινόταν. Με έδεσαν, μου έκλεισαν το στόμα και με βίασαν κατά συρροή. Αιμορραγούσα, ανέβασα πυρετό, αναγκάστηκα να πω στη μαμά μου τι είχε συμβεί. Με πήγε στο νοσοκομείο. Είχαν βιντεοσκοπήσει τον βιασμό και με εκβίαζαν να ξαναπάω. Με βίασαν ξανά. Πήγαμε στην αστυνομία, εκεί αρνήθηκαν να δώσουν έκταση, επειδή είναι αμαρτία και θα κατέστρεφε το όνομα της οικογένειάς μου. Ο πατέρας ενός από τους βιαστές είναι πολιτικός και η οικογένειά μου άρχισε να λαμβάνει απειλές. Τότε έκανα την πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας. Επέζησα και αποφασίσαμε ότι έπρεπε να φύγω από τη χώρα για να επιβιώσω. Ολομόναχη, στα 19 μου. Δεν μπορούσα να φανταστώ τι θα ακολουθούσε. Δεν έχω πια σχέσεις με την οικογένειά μου.

OVILEYA MYRAH

q Τα παιδιά έπρεπε να πηγαίνουν καθημερινά, από πολύ νωρίς το πρωί, στο τζαμί, για να μάθουν το Κοράνι.

q Πήρα αεροπλάνο με έξοδα που κάλυψε η μαμά μου και βρέθηκα στην Κωνσταντινούπολη. Η μητέρα μου είναι τυπική νοικοκυρά και δεν είχε άλλη επιλογή, δεν μπορούσε να με υπερασπιστεί ή να με προστατέψει από τον πατέρα μου. Υπήρχε εκεί μια κοινότητα Βεγγαλέζων που μιλούσαν τη γλώσσα μου και γνώριζαν την οικογένεια της μαμάς μου – ζούσαν εκεί τότε, τώρα έχουν επιστρέψει στο Μπανγκλαντές. Ήξερα ότι κάποιος θα έρθει να με παραλάβει. Τους ακολούθησα, ένιωσα άνετα λόγω της γλώσσας και τελικά βρέθηκα κλειδωμένη σε ένα δωμάτιο. Με απήγαγαν για 22 μέρες. Με κακοποίησαν σεξουαλικά, έπρεπε να κάνω πράγματα παρά τη θέλησή μου, με βίασαν, με προόριζαν για sex trafficking. Κατόρθωσα να αποδράσω με τη βοήθεια ενός από αυτούς και κατέληξα σε μια βάρκα μαζί με άλλους 65 ανθρώπους. Την πρώτη φορά έγινε pushback, αλλά τελικά καταφέραμε να φτάσουμε στη Λέσβο. Οι εθελοντές μας περισυνέλεξαν και η αστυνομία μάς οδήγησε στο camp. Και κάπως έτσι έφτασα στη Μόρια τον Δεκέμβριο του 2016. Εκεί ξεκίνησε ένα άλλο κεφάλαιο, ένας νέος εφιάλτης.

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

q Έμεινα οκτώ μήνες στη Μόρια, στην αρχή σε μια σκηνή. Κοιμόμουν κουκουλωμένη με πέντε μπουφάν. Όταν

26

LiFO

χιόνισε, απομάκρυναν τις σκηνές και έφεραν τα κοντέινερ. Ήμουν σε ένα πλαστικό κουτί μαζί με άλλους 11 Πακιστανούς. Εκεί το bullying συνεχιζόταν καθημερινά. Στις δικές μας κουλτούρες ένα αγόρι οφείλει να συμπεριφέρεται σαν αγόρι. Αν είναι πιο θηλυπρεπές, είναι πολύ εύκολο να το κακοποιήσουν ή και να το παρενοχλήσουν σεξουαλικά. Δεν μπορούσα να κοιμηθώ, φοβόμουν ότι θα μου επιτεθούν και ότι θα με βιάσουν. Με έπαιρνε ο ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας, στο δάσος. Κάποια στιγμή, στους έξι μήνες, λιποθύμησα, έχασα τις αισθήσεις μου. Η υγεία μου δεν ήταν σε καλή κατάσταση –οι συνθήκες υγιεινής ήταν άθλιες–, με πήγαν στο νοσοκομείο. Πάθαινα κρίσεις πανικού, προσπαθούσα ξανά να αυτοτραυματιστώ, μου είπαν ότι έπρεπε να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία.

q Αργότερα ξεκίνησα να δουλεύω λάντζα σε ένα εστιατόριο στη Μυτιλήνη. Έτσι έκανα τον πρώτο κύκλο φίλων που με βοήθησαν να βρω τον γιατρό που θα με παρακολουθούσε κατά τη διάρκεια της φυλομετάβασης. Έπρεπε όμως να περιμένω να βγουν τα χαρτιά μου, να πάρω άσυλο, να βγάλω ΑΜΚΑ – όλη αυτή η γραφειοκρατία κράτησε πολύ καιρό. Η αίτησή μου για άσυλο είχε απορριφθεί αρχικά. Δεν με πίστευαν. Και βέβαια έπρεπε κάπως να έρθω στην Αθήνα. Με βοήθησαν φίλοι να βγάλω εισιτήριο με δωρεές, μου μάζεψαν ρούχα, και όταν έφτασα εδώ, έπρεπε να λάβω και πιστοποίηση από ψυχίατρο για να ξεκινήσω τις ορμόνες. Στις 10 Μαΐου του 2018 άρχισα την ορμονοθεραπεία, τη θυμάμαι την ημερομηνία, την κρατάω ως δεύτερα γενέθλια. Νομικά με βοήθησε ο HIAS, μου βρήκαν δικηγόρο που με υποστήριξε τρομερά και τελικά έγινα η πρώτη μετανάστρια που κατάφερε να αλλάξει το όνομα και την ταυτότητα φύλου της στα χαρτιά, όταν πέρασε η Νομική Αναγνώριση Ταυτότητας Φύλου.

q Το 2019 μετακόμισα μόνιμα στην Αθήνα και άρχισα να δουλεύω ως διερμηνέας στις υπηρεσίες ασύλου. Έγινα ανεξάρτητη σιγά-σιγά και νοίκιασα το δικό μου διαμέρισμα, που το έχω κάνει πανέμορφο! Πάντα ήθελα ένα σπίτι δικό μου, και τα κατάφερα. Από τότε που άλλαξα τα χαρτιά μου, είναι πιο εύκολο, δεν έχω αντιμετωπίσει προβλήματα στο να βρω σπίτι. Στην αρχή αρνούνταν να μου νοικιάσουν λόγω της καταγωγής μου. Ανεβοκατέβαινα συχνά και στη Θεσσαλονίκη για δουλειά, μέχρι το 2022. Από τον Ιανουάριο του 2023 μέχρι σήμερα δουλεύω στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα ως διερμηνέας από τη βεγγαλική γλώσσα, τα χίντι και τα ούρντου στα αγγλικά. Μέχρι τώρα δεν ήθελα να μιλάω στα μίντια και να φαίνομαι στο ακτιβιστικό κομμάτι, γιατί περίμενα πρώτα να νιώσω ο εαυτός μου, να είμαι έτοιμη ώστε να μπορέσω να το κάνω.

απο τον αλεξανδρο διακοσαββα φωτογραφιeσ: freddie f.

21.03.24

περιθαλψη Θα ήθελα να εξηγήσω στον πρωθυπουργό και σε όλους τους πολιτικούς που βρίσκονταν στο συνέδριο πόσο σημαντικό είναι να δημιουργηθεί επιτέλους μια δημόσια κλινική για την ταυτότητα φύλου στην Αθήνα και να υπάρχουν και παραρτήματα στα νησιά. Αυτές οι κλινικές δεν απευθύνονται μόνο στα τρανς άτομα, είναι για την περίθαλψη όλων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων.

LiFO 21.03.24

27

αλλά δεν έχουν καμία στήριξη από την κυβέρνηση και την εκπαίδευση. Δεν έχουν ούτε Pride, είναι πολύ συντηρητική η κοινωνία. Ένα όνειρό μου είναι να επιστρέψω στο Μπανγκλαντές κάποια στιγμή και να δουλέψω σε μια τέτοια δομή, σε ένα καταφύγιο για έφηβα τρανς παιδιά. Τα περισσότερα από αυτά εκδιώκονται από τα σπίτια τους και καταλήγουν στην κοινότητα των hijra. Εκεί υπάρχει ένα άτομο που λειτουργεί ως γκουρού και τους παρέχει στέγη, καταφύγιο και κάποια εκπαίδευση, τα βοηθά με την ορμονοθεραπεία και τις ιατρικές τους ανάγκες. Σε αντάλλαγμα εκείνα εκπαιδεύονται ως χορεύτριες του δρόμου, ως γελωτοποιοί και ως ζητιάνες, και ο γκουρού πλουτίζει. Για μένα είναι κυριολεκτικά ένα είδος σκλαβιάς αυτές οι κοινότητες.

q Για πολύ καιρό έψαχνα έξτρα δουλειά σε κάποιο εστιατόριο ή καφέ, αλλά δεν με έπαιρναν επειδή δεν μιλούσα καλά ελληνικά· μόνο λάντζα μπορούσα να βρω. Σε κατηγοριοποιούν αμέσως και σε προορίζουν αμέσως για συγκεκριμένες θέσεις αν είσαι μετανάστης. Θεωρούν ότι επειδή προέρχεσαι από φτωχή χώρα δεν έχεις εκπαίδευση και δεν μπορείς να κάνεις πολλά. Οι άνθρωποι αρέσκονται να χρησιμοποιούν την όποια εξουσία τους και αυτό πρέπει να σταματήσει – όχι μόνο στην Ελλάδα, παντού. Έμαθα αγγλικά εδώ, συνεχίζω το σχολείο και θέλω να ζήσω τη ζωή μου με αξιοπρέπεια. Πλέον ξεκίνησα να δουλεύω και στο Shamone, στο Γκάζι, και μου αρέσει πολύ εκεί. Έτσι τις Δευτέρες και τις Τρίτες εργάζομαι στους Γιατρούς και Παρασκευοσάββατα στο Shamone. Ψάχνω και τρίτη δουλειά, έχω ακόμα δύο μέρες ελεύθερες την εβδομάδα. Χρειάζομαι χρήματα για να ολοκληρώσω τη φυλομετάβασή μου. Για πολύ καιρό ο κόσμος μόνο έπαιρνε από μένα. Τώρα προσπαθώ κι εγώ να κερδίσω πράγματα, να νιώσω ότι έχω μια θέση, ότι ανήκω σε αυτόν τον κόσμο. Έχω τελειώσει με τους συμβιβασμούς, τέρμα οι μαλακίες, κανείς δεν θα καταφέρει να με κάνει να συμβιβαστώ ξανά. Αυτό είναι το κίνητρό μου.

q Η κυβέρνηση και τα αρμόδια υπουργεία Μετανάστευσης και Υγείας πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στις διπλές μειονότητες που είναι τρομερά ευάλωτες, να τους παράσχουν το κατάλληλο καταφύγιο. Το χρειάζονται! Κάθε πρόσφυγας και μετανάστης δικαιούται ένα ασφαλές καταφύγιο και όχι ένα camp και μία σκηνή, πόσο μάλλον οι ΛΟΑΤΚΙ+ πρόσφυγες. Πιστεύω πως θα ήμουν πολύ καλύτερα ψυχολογικά αν δεν είχα βιώσει το οχτάμηνο στη Μόρια. Όταν έφτασα εκεί δεν ήξερα πού βρισκόμουν και τι θα απογίνω. Χρειαζόμουν να ακούσω από κάποιον ότι είμαι ασφαλής, ότι θα μπορώ να ζήσω ως ο εαυτός μου. Μην αποκλείετε τους πρόσφυγες και τους μετανάστες από τις υπηρεσίες υγείας και την εκπαίδευση. Βοηθήστε μας, δώστε μας το χέρι σας και θα δείτε ότι μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο.

ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ Ovileya Myrah

q Έχουν ξεκινήσει να λειτουργούν κάποιες ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις στο Μπανγκλαντές, που προσπαθούν να βοηθήσουν,

q Ήμουν τόσο χαρούμενη που με καλέσατε στο Upfront (σ.σ. το ετήσιο συνέδριο της LiFO και της Tsomokos για τη συμπερίληψη στους χώρους εργασίας, που διοργανώθηκε στις 14 Μαρτίου στο Ωδείο Αθηνών). Ποιος θα το περίμενε ότι από μια σκηνή στη Μόρια θα βρισκόμουν να μιλώ μπροστά σε τόσο σημαντικούς ανθρώπους. Συγκινήθηκα τόσο που μίλησε για μένα η κυρία Ναταλία Γερμανού και στη σκηνή αλλά και μετά, στην εκπομπή της. Και ήθελα πολύ να γνωρίσω και την Ελένη Φουρέιρα, ήθελα να βγάλω μια selfie μαζί της, αλλά έπρεπε να φύγω νωρίτερα. Είναι τόσο υποστηρικτική σε όλες τις μειονότητες, όπως η Lady Gaga. Ο πόλεμος, η προσφυγιά, είναι γνωστά σε πολύ κόσμο. Όμως οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τι σημαίνει να είσαι τρανς άτομο σε μια χώρα όπως το Μπανγκλαντές. Αν είχα γεννηθεί εδώ και με είχε απορρίψει η οικογένειά μου, θα είχα βρει στήριξη στην κατ’ επιλογή οικογένειά μου. Αν έμενα εκεί, δεν θα μπορούσα καν να διανοηθώ ότι θα είχα μια ζωή όπως αυτή που έφτιαξα εδώ. Είμαι 28 χρονών και προτού γίνω η ανεξάρτητη γυναίκα που είμαι τώρα έκανα τρεις απόπειρες αυτοκτονίας.

q Θα ήθελα να εξηγήσω στον πρωθυπουργό και σε όλους τους πολιτικούς που βρίσκονταν στο συνέδριο πόσο σημαντικό είναι να δημιουργηθεί επιτέλους μια δημόσια κλινική για την ταυτότητα φύλου στην Αθήνα και να υπάρχουν και παραρτήματα στα νησιά. Αυτές οι κλινικές δεν απευθύνονται μόνο στα τρανς άτομα, είναι για την περίθαλψη όλων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Υπάρχουν μόνο δύο ενδοκρινολόγοι που ειδικεύονται στην ορμονοθεραπεία των τρανς ατόμων – είναι άδικο! Για να κλείσεις ραντεβού πρέπει να περιμένεις μήνες και, φυσικά, να πληρώσεις. Και βέβαια χρειάζεται τρομερό κουράγιο να πηγαίνεις σε ένα δημόσιο νοσοκομείο και να εισπράττεις όλα αυτά τα αδιάκριτα βλέμματα. Τα τρανς δικαιώματα είναι ανθρώπινα δικαιώματα.

q Η καθημερινότητά μας είναι γεμάτη με στερεότυπα που έχουν δημιουργηθεί εδώ και αιώνες από τη θρησκεία και την κοινωνία, τις παραδόσεις, την οικογένεια. Ας σκεφτείτε ο καθένας ότι εγώ θα μπορούσα να είμαι το δικό σας παιδί. Θα μπορούσα να είχα γεννηθεί στην οικογένεια του πρωθυπουργού. Ok, θα είχα διαφορετικά προνόμια, μπορεί να είχα μεγαλώσει στην Αμερική, αλλά είναι καλό να βγάζουμε τον εαυτό μας από τη ζώνη ασφαλείας μας. Γιατί συνέβη αυτό που συνέβη στη Θεσσαλονίκη, στην πλατεία Αριστοτέλους; Λόγω έλλειψης παιδείας. Όλα ξεκινούν από την οικογένεια, και η κόλαση για κάθε τρανς, για κάθε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο ξεκινά πάντα στο σχολείο. Μάθετε στα παιδιά σας να είναι καλοί άνθρωποι και να σέβονται τους άλλους ανθρώπους. Αυτό είναι μια αρχή.

q Δεν θέλω να συγκρίνω το δικό μου βίωμα με κανένα άλλο τρανς βίωμα, αλλά εγώ θα ήθελα πολύ

Έμεινα οκτώ μήνες στη Μόρια, στην αρχή σε μια σκηνή. Κοιμόμουν κουκουλωμένη με πέντε μπουφάν. Όταν χιόνισε, απομάκρυναν τις σκηνές και έφεραν τα κοντέινερ. Ήμουν σε ένα πλαστικό κουτί μαζί με άλλους 11 Πακιστανούς. Εκεί το bullying συνεχιζόταν καθημερινά.

να κάνω οικογένεια με παιδιά. Έχω ως πρότυπο τη μαμά μου, θα ήθελα να ετοιμάζω κι εγώ πρωινό στα παιδιά μου. Είναι πολύ δύσκολο δυστυχώς. Με πλησιάζουν οι άντρες, μου προτείνουν να βγούμε, και ενώ στην αρχή λένε συνήθως ότι είναι ok που είμαι τρανς γυναίκα, στην πορεία βγαίνει όλη αυτή η φετιχοποίηση της τρανς ταυτότητας και με βλέπουν σαν κρέας. Έχω αηδιάσει πολλές φορές. Αν κάποιος με προσεγγίσει και μου πει ότι θέλει να μάθει, θα είμαι πολύ ok να του εξηγήσω για μένα. Είμαι μόνη μου τα τελευταία τέσσερα χρόνια.

q Μέχρι τώρα δεν είχα στον κύκλο μου ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα από την τοπική κοινότητα. Δεν ένιωθα κομμάτι της. Θα ήθελα πω και σε αυτά τα άτομα να είναι πιο ανοιχτά προς τους ΛΟΑΤΚΙ+ μετανάστες και πρόσφυγες. Δεν έχουμε κανέναν εδώ, παρά μόνο ο ένας τον άλλον. Εγώ πλέον έχω κάνει την Αθήνα σπίτι μου, εδώ αναγεννήθηκα, εδώ θα μείνω, δεν θέλω να πάω πουθενά αλλού. Θα παλέψω και θα δω πού θα με βγάλει.

ΙNFO

Γιατροί Χωρίς Σύνορα: https://msf.gr/ Shamone Club (Λεωφ. Κωνσταντινουπόλεως 46, 210 3450144)

28

LiFO

Προσοχή: Το κείμενο περιλαμβάνει περιγραφές σεξουαλικής κακοποίησης και αυτοτραυματισμού. Εάν είστε επιζώσα βιασμού, σεξουαλικής παρενόχλησης ή trafficking ή αν στο περιβάλλον σας υπάρχει θηλυκότητα που υφίσταται κάτι από τα παραπάνω, τηλεφωνήστε για βοήθεια και συμβουλευτική στην υπηρεσία Εθνικής Εμβέλειας «Γραμμή SOS»: 15900. Μπορείτε επίσης να αποστείλετε mail στο sos15900@isotita.gr. Εάν σκέφτεστε την αυτοκτονία, εάν ανησυχείτε για άτομο του περιβάλλοντός σας ή έχετε χάσει κάποιον οικείο, μπορείτε να απευθυνθείτε στην 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018. Μπορείτε επίσης να επικοινωνήσετε για να ζητήσετε βοήθεια ή συμβουλευτική στην ηλεκτρονική διεύθυνση help@suicide-help.gr.

21.03.24

Δύο νέα συγκλονιστικά βιβλία από τις εκδόσεις της Lifo.

Βρασίδας Καραλής

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

ΣΤΟΝ

ΡΟΜΠΕΡΤ

&

ΕΠΙΣΤΟΛΈΣ

ΠΡΟΣ

ΕΥΣΤΑΘΙΟΝ

ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ & ΣΤO lifoshop.gr LiFO 21.03.24

29

ΑΦΙ Ε Ρ Ω Μ Α

LiF O

807

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 56 βιβλία που αξίζει να διαβάσετε φέτος.

ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ

30

LiFO

|

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣH: BIANKA

21.03.24

LiFO

21.03.24

31

Ν Ε Ε Σ

01

OCEAN VUONG

Ο χρόνος είναι μάνα Μτφρ.: Δημήτρης Μαύρος Σελ. 127

ΕΚΔΟΣΕΙΣ GUTENBERG

Τρυφερό, άγριο, πρωτοποριακό στη γραφή, συναισθηματικά οικείο, γράφτηκε λίγο μετά τον θάνατο της μητέρας του, την περίοδο της πρόσφατης καραντίνας. «Όλα όσα είχα γράψει ήταν μια προσπάθεια να τη φροντίσω. Για εκείνη πήγα σχολείο, για εκείνη δούλευα – ήταν πηγή ζωής για μένα. Όταν την έχασα, δεν είχα κανέναν άλλο να απευθυνθώ. Και έτσι έγραψα για μένα».

01

02

PAUL LYNCH

Το τραγούδι του προφήτη

Μτφρ.: Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου Σελ. 345

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ

ΕΚΔOΣΕΙΣ GUTENBERG

Ένα χτύπημα στην πόρτα μια βροχερή νύχτα αλλάζει τη ζωή της Άιλις. Δύο αξιωματικοί της νεοσύστατης μυστικής αστυνομίας αναζητούν τον συνδικαλιστή άντρα της. Ποια θα είναι η τύχη τόσο του ίδιου όσο και του πρωτότοκου γιου τους; Η πατρίδα της, η Ιρλανδία, βρίσκεται στο έλεος μιας δικτατορικής κυβέρνησης. Η πόλη της, το Δουβλίνο, είναι το κέντρο μιας αιματηρής εμφύλιας διαμάχης.

03

CARMEN MARTÍN GAITE

To πίσω δωμάτιο

Μτφρ.: Κυριάκος Φιλιππίδης Σελ. 249

ΕΚΔOΣΕΙΣ GUTENBERG

Δημοσιογράφος που θέλει να της πάρει συνέντευξη; Παλιός εραστής; Ο διάβολος αυτοπροσώπως; Τι είναι o μαυροντυμένος άντρας που επισκέπτεται μια νύχτα με καταιγίδα μια διάσημη συγγραφέα; Η συζήτησή τους εξελίσσεται σε ανάκριση, εξομολόγηση, ξέσπασμα. Η συγγραφέας θυμάται ιστορίες από την Ισπανία του Eμφυλίου, της δικτατορίας του Φράνκο, της Μεταπολίτευσης. Μιλά για τη δύσκολη θέση των γυναικών σε κάθε περίοδο, τα όνειρά της, όσα χαράχτηκαν στην ψυχή της και όσα λησμόνησε.

02

04

CORMAC MCCARTHY

Αιματοβαμμένος Μεσημβρινός

Μτφρ.: Γιώργος Κυριαζής Σελ. 525

ΕΚΔOΣΕΙΣ GUTENBERG

04

Ένας δεκατετράχρονος από το Τενεσί περιπλανιέται στα σύνορα του Τέξας με το Μεξικό στα μέσα του 19ου αιώνα. Όταν θα συναντηθεί με τη διαβόητη συμμορία Γκλάντον, θα γίνει μάρτυρας απίστευτων ωμοτήτων που θα τον οδηγήσουν σε μια οδυνηρή καταβύθιση στα απώτατα όρια της ανθρώπινης φρίκης. Οι περιοχές όπου ζούσαν οι αυτόχθονες μετατρέπονται σε κόλαση. Το έπος της αμερικανικής λογοτεχνίας σε νέα μετάφραση.

05

RICHARD POWERS

Αμηχανία

Μτφρ.: Γιώργος Κυριαζής Σελ. 455

ΕΚΔΟΣΕΙΣ GUTENBERG

Μετά τον ξαφνικό θάνατο της γυναίκας του Αλίσα, ακτιβίστριας για τα δικαιώματα των ζώων, ο αστροβιολόγος Θίοντορ Μπερν αφοσιώνεται στον εννιάχρονο γιο του Ρόμπιν, ένα παιδί στο φάσμα του αυτισμού, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα την καριέρα και τα ενδιαφέροντά του. Αρχίζει να διερευνά νέες πειραματικές μεθόδους για να στηρίξει τον Ρόμπιν, ένα παιδί τρυφερό, αστείο, βαθιά επηρεασμένο από τις οικολογικές ανησυχίες της μητέρας του.

05

06

ANNA KAΡAKATΣOΥΛΗ

«Το ξίφος του πνεύματος» Σελ. 479

ΕΚΔOΣΕΙΣ GUTENBERG

Με δεδομένο ότι η εκδοτική παραγωγή είναι ένας προνομιακός δείκτης της κυκλοφορίας και ανταλλαγής των ιδεών, το βιβλίο χαρτογραφεί τους εκδοτικούς διαύλους μέσω των οποίων διακινούνται οι ακροδεξιές και εθνικιστικές ιδέες στην Ελλάδα μετά τη Μεταπολίτευση. Οι εγχώριες εκδοτικές πρωτοβουλίες εξετάζονται συγκριτικά με αντίστοιχα φαινόμενα στην Ευρώπη, ώστε να αποτιμηθεί ο χαρακτήρας της άκρας δεξιάς και των εθνικιστικών ομάδων στην Ελλάδα την τελευταία πεντηκονταετία.

06

07

GEOFFREY ROBERTS

Η βιβλιοθήκη του Στάλιν Μτφρ.: Βαγγέλης Τσίρμπας Σελ. 382

ΕΚΔOΣΕΙΣ GUTENBERG

Ο Geoffrey Roberts παρουσιάζει τα βιβλία που διάβασε ο Στάλιν, ο πιο πολυμαθής αυτοδίδακτος δικτάτορας του 20ού αιώνα, διατρέχοντας με αυτόν τον τρόπο και ένα μεγάλο μέρος της ζωής του και της πολιτικής του. Έχοντας διεξαγάγει εκτεταμένη έρευνα στα ρωσικά αρχεία, εξιστορεί τη δημιουργία, τον κατακερματισμό και την αναβίωση της προσωπικής βιβλιοθήκης του Στάλιν.

08

07

ΜΑΧΑΤΜΑ ΓΚΑΝΤΙ

Eπανάσταση χωρίς βία Μτφρ.: Γιάννης Μπαρτσώκας Σελ. 113

ΕΚΔOΣΕΙΣ GUTENBERG

Προσπάθησε με πείσμα ακατάβλητο – και νίκησε. Ο Μαχάτμα Γκάντι, εμπνευστής ενός λαού εκατομμυρίων, μύστης της αγάπης, φάρος συνειδήσεων, βάζει μπροστά τη μεγάλη του επανάστασηπρότυπο, μιαν επανάσταση χωρίς βία, ιερή, και υποχρεώνει μια ολάκερη αυτοκρατορία να λυγίσει μπρος του. Αντλώντας και από τα νάματα του ινδουισμού, φτάνει ίσαμε τις φλογερότερες ιδέες της πιο άπεφθης αναρχίας και μας κληροδοτεί στο σήμερα τη διδασκαλία του, την πρακτική του, την ανυποχώρητη στάση του: τη μη βία.

03 08

32

LiFO

21.03.24

LiFO

21.03.24

33

09

PAUL CARTLEDGE

Θήβα

Μτφρ.: Γιώργος Μπλάνας Σελ.: 336

ΕΚΔΌΣΕΙΣ Ψ Υ Χ Ο Γ Ι Ό Σ

Με γλώσσα άμεση, σύγχρονη και κατανοητή, που φροντίζει να επισημαίνει σε κάθε βήμα τις αναλογίες με την εποχή μας, ο Πολ Κάρτλετζ ανασυνθέτει δεξιοτεχνικά την εικόνα μιας άλλης εκδοχής της ελληνικής αρχαιότητας με τις φωτεινές και τις σκοτεινές στιγμές της, τους θριάμβους και τις αποτυχίες της, όμοιας και ταυτόχρονα διαφορετικής από εκείνες που μας είναι οικείες, περιγράφοντας γοητευτικά την πόλη του μύθου και της Ιστορίας.

10

ΝΕ ΕΚ ΕΔ ΣΟ Σ Ε Ι Σ

13

ΑΜΠΝΤΟΥΛΡΑΖΑΚ ΓΚΟΥΡΝΑ

Λιποταξία

Μτφρ.: Κατερίνα Σχινά Σελ.: 376

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΌΣ

Υπάρχουν έρωτες που, ακόμα κι όταν σβήσουν, σημαδεύουν με τις επιπτώσεις τους ολόκληρες γενιές. Στο αριστουργηματικό μυθιστόρημα του νομπελίστα συγγραφέα, ένας τέτοιος έρωτας ξεκινά τις μέρες της ακμής της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και εξακολουθεί να αντηχεί ως την επαύριο της ανεξαρτησίας της Αφρικής. Σ’ αυτή την οδυνηρή και αριστοτεχνικά υφασμένη ιστορία δραματοποιείται με έξοχο τρόπο η ατομική, κοινωνική και πολιτική κληρονομιά της αποικιοκρατίας.

09

ΤΕΥΚΡΟΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ

Ένα πτώμα στην αυλή της Αμαλίας

14

Σελ.: 296

ΕΚΔΌΣΕΙΣ Ψ Υ Χ Ο Γ Ι Ό Σ

ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ

Γη της πικραμένης Παναγιάς

Αθήνα, 1850. Η Αγγελική Δελβενιώτη, δεσποινίς επί των τιμών της βασίλισσας Αμαλίας, βρίσκεται νεκρή στο λιθόστρωτο, κάτω από το παράθυρο του διαμερίσματός της στα Ανάκτορα. Παιχνίδια εξουσίας, διπλωματικές ίντριγκες, εκβιασμοί κλονίζουν τα έτσι κι αλλιώς αδύναμα θεμέλια του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, που αποτελεί παρ’ όλα αυτά πόλο έλξης για την αφρόκρεμα της ευρωπαϊκής διανόησης που θα βρεθεί μπλεγμένη με τους μυθοπλαστικούς ήρωες αυτής της ιστορίας.

Σελ.: 504

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΌΣ

Κύπρος, θαλασσοφίλητη, λιόχαρη. Μα δουλωμένη στους αποικιοκράτες. Όταν σημαίνει η ώρα, ο λαός της σηκώνεται ορθός, μόνος, ενάντια σε μια αυτοκρατορία. Πολεμάει κι ελπίζει. Πονάει και ματώνει. Στις αγχόνες των Άγγλων πρώτα. Κι ύστερα κατάντικρυ στον Τούρκο. Τον εισβολέα που πνίγει στο αίμα το νησί εκείνο το μαύρο καλοκαίρι του ’74. Το καλοκαίρι των νεκρών, των αιχμαλώτων, των ξεριζωμένων, των χιλιάδων αγνοουμένων.

11

ΤΖΟΝ ΓΚΡΙΝ

Αναζητώντας την Αλάσκα

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Φ. ΔΡΟΛΙΑΣ

Οι εξισώσεις Σελ. 195

ΕΚΔΌΣΕΙΣ Ψ Υ Χ Ο Γ Ι Ό Σ

ΕΚΔΌΣΕΙΣ GUTENBERG

Σ’ αυτό το υβριδικό μυθιστόρημα ο Βασίλειος Δρόλιας γράφει για τη σύγχρονη φυσική και την επιστήμη γενικότερα, εξετάζοντας την επιστημονική και την κοινωνική της υπόσταση. Οι σχέσεις, τα πάθη και οι φιλοδοξίες των ηρώων συνδέονται με τους προβληματισμούς του συγγραφέα για την επιστήμη και το μέλλον της στο πλαίσιο μιας κοινωνίας σε αλλαγή.

10

15

16

12

CHARLES DICKENS

Τα έγγραφα Πίκγουικ (τ. Α’+Β’)

ΜΑΡΓΚΑΡΕΤ ΑΤΓΟΥΝΤ

Φλέγοντα ερωτήματα

Μτφρ.: Ρένα Χατχούτ Σελ. 599 (τ. Α’), 663 (τ. Β’)

Μτφρ.: Βάσια Τζανακάρη Σελ.: 544

ΕΚΔΌΣΕΙΣ Ψ Υ Χ Ο Γ Ι Ό Σ

Η βραβευμένη συγγραφέας γράφει με τον μοναδικό χιουμοριστικό και διεισδυτικό τρόπο της για ό,τι την απασχολεί και θέτει ερωτήματα. Παράλληλα, μοιράζεται με ενθουσιασμό προσωπικές της εμπειρίες απ’ όλο το φάσμα της ζωής της αλλά και τις απόψεις της για τα αναγνώσματα που τη διαμόρφωσαν. Στα περισσότερα από εξήντα κείμενα αυτής της συλλογής γίνεται σαφές ότι, εκτός από απολαυστική συγγραφέας, είναι και ένα από τα λαμπρότερα πνεύματα της εποχής μας.

34

14

15

Μτφρ.: Σέβυ Σπυριδογιαννάκη Σελ.: 328

Ο Μάιλς Χάλτερ, που γοητεύεται από τα τελευταία λόγια διάσημων προσώπων, νιώθει να πνίγεται από την προστατευμένη ζωή του στο σπίτι. Φεύγει εσωτερικός σ' ένα σχολείο προς αναζήτηση αυτού που ο ετοιμοθάνατος ποιητής Φρανσουά Ραμπελέ αποκαλούσε το «Μεγάλο Ίσως». Πολλά είναι αυτά που περιμένουν τον Μάιλς στο Κάλβερ Κρικ, ανάμεσά τους και η Αλάσκα Γιανγκ, η οποία θα τον τραβήξει στον λαβύρινθό της και θα τον εκτοξεύσει στο Μεγάλο Ίσως.

13

LiFO

ΕΚΔΌΣΕΙΣ GUTENBERG

12

Εκδοτικό φαινόμενο λόγω της πρωτοφανούς επιτυχίας τους το 1836 όταν άρχισαν να κυκλοφορούν σε συνέχειες, τα Έγγραφα Πίκγουικ έκαναν αμέσως διάσημο τον 24χρονο τότε συγγραφέα. Οι αναγνώστες μαγεύτηκαν από τους χαρακτήρες, τα ταξίδια και τις περιπέτειες των μελών της Λέσχης Πίκγουικ και κυρίως από τον ιδρυτή της.

16

11

21.03.24

LiFO

21.03.24

35

Ν Ε Ε Σ

17

Μτφρ.: Εριέττα ΒασιλείουΣγουρού Σελ. 352

ΕΚΔΌΣΕΙΣ KEY BOOKS

SUSAN CAIN

Αγκάλιασε τη μελαγχολία σου

ΕΚΔΌΣΕΙΣ KEY BOOKS

Σε αυτό το βιβλίο η Susan Cain υποστηρίζει πως η μελαγχολία μπορεί να αποτελέσει μια ήρεμη και καθοριστική δύναμη μέσα από μια συναρπαστική αφήγηση που συνυφαίνει την ψυχολογία και την πνευματικότητα με το προσωπικό βίωμα και τη σύγχρονη κουλτούρα. Επίσης, μας δείχνει πώς να υπερβούμε τον προσωπικό και συλλογικό μας πόνο, είτε πρόκειται για απώλεια ή χωρισμό, είτε για εθισμό ή ασθένεια.

17

18

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ

Μικρές επικίνδυνες Σελ. 497

ΕΚΔΌΣΕΙΣ KEY BOOKS

Τι σημαίνει να είσαι έφηβο κορίτσι ή νεαρή γυναίκα μια εποχή που φέρει το τραύμα της πανδημίας, την έκρηξη των κοινωνικών δικτύων και την αφύπνιση σε ζητήματα που ήταν πάντα εκεί, αλλά ήρθαν στο προσκήνιο με νέα ένταση; Ποιες είναι οι ανασφάλειες, οι φόβοι και οι ελπίδες ενός κοριτσιού τού σήμερα; Οι Μικρές επικίνδυνες είναι 100 κορίτσια, 13-22 ετών, που μοιράστηκαν τις ιστορίες τους χωρίς φόβο, με ειλικρίνεια και γενναιότητα.

19

ΡΟΜΠΕΡΤ ΗΛΙΑΣ ΝΑΤΖΕΜΥ

Αυτογνωσία Σελ. 472

ΕΚΔΌΣΕΙΣ KEY BOOKS

Ο Ρόμπερτ Ηλίας Νατζέμυ, στην Αυτογνωσία, μέσα από τις φωτεινές ατραπούς της υγείας, της σοφίας, της αγάπης, της ευτυχίας, της ηρεμίας και της αρμονίας, με απλές και πρακτικές συμβουλές σε βοηθά να επικεντρωθείς στις αρμονικές σχέσεις και στην κατά το δυνατό πιο υγιή διαβίωση τόσο στον υλικό όσο και στον ανώτερο πνευματικό κόσμο του νου και της ψυχής.

20

18

ΕΛΕΝΑ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ – ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΝΟΥΡΙΟΣ

Η εγγονή της Σταχτοπούτας Σελ. 122

ΕΚΔΌΣΕΙΣ KEY BOOKS

20

19

36

LiFO

21

ΡΟΜΠΕΡΤ ΗΛΙΑΣ ΝΑΤΖΕΜΥ

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα κορίτσι και μια γιαγιά που τους άρεσε να διαβάζουν τα παραμύθια του πρωινού. Το κορίτσι ήταν η εγγονή της γιαγιάς, που κάποτε κι αυτή ήταν κορίτσι. Γεμάτο με απίστευτη λαχτάρα για ζωή, το βιβλίο μάς καλεί να ανακαλύψουμε βαθύτερες έννοιες και αλήθειες μέσα από ένα κλασικό παραμύθι που διαβάζεται από γιαγιάδες σε εγγονές ανά τους αιώνες. Η ιστορία της Σταχτοπούτας αποτελεί ένα μοναδικό ταξίδι αυτογνωσίας για κορίτσια κάθε ηλικίας, κάθε εποχής.

Θεραπεύοντας το εσωτερικό παιδί Επιμέλεια: Μάγδα Τικοπούλου Σελ. 432

Το μέρος του υποσυνειδήτου μας το οποίο ακόμη αισθάνεται, σκέφτεται και συμπεριφέρεται με τους τρόπους που έμαθε ως παιδί είναι η φωνή μέσα μας που μας λέει πως είμαστε ανάξιοι και κινδυνεύουμε να χάσουμε τα πάντα από τους ανθρώπους και τα γεγονότα γύρω μας, οδηγώντας μας σε προβλήματα. Αυτό το βιβλίο μας δίνει τρεις αποτελεσματικές μεθόδους για την απελευθέρωση από αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και για την εγκατάσταση νέων πεποιθήσεων και αληθειών που θα μας βοηθήσουν να έχουμε υγεία, ευτυχία και αρμονία.

21

22

ΘΑΝΑΣΗΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ

Μικρές ιστορίες μεγάλα μαθήματα Σελ. 224

ΕΚΔΌΣΕΙΣ KEY BOOKS

Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις, η Μελίνα Μερκούρη, ο Δημήτρης Χορν, αλλά και… η μητέρα του, η γιαγιά του και η ξαδέρφη του κάνουν το πέρασμά τους, μεταξύ άλλων, στις 38 μικρές, τυχερές αλλά καθόλου τυχαίες ιστορίες του Θανάση Ευθυμιάδη. Αφηγήσεις έντονα συγκινητικές, γεμάτες καλοσύνη και ανθρωπιά.

22

23

ΦΡΕΝΤΕΡΙΚ ΛΕΝΟΥΑΡ

Καρλ Γιουνγκ - Ο εξερευνητής της ανθρώπινης ψυχής Μτφρ.: Μήνα Πατεράκη -Γαρέφη Σελ. 392

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΠΑΤΆΚΗ

«Ο Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ, Ελβετός γιατρός και πρωτοπόρος της ψυχανάλυσης, είναι ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του 20ού αιώνα. Και μολονότι οι ιδέες του άσκησαν βαθιά επίδραση στη σύγχρονη πολιτισμική μας πραγματικότητα και παρότι υπήρξε επινοητής πλήθους επαναστατικών διανοημάτων (…) εν πολλοίς γνωστός άγνωστος. Αυτός είναι κι ο λόγος που ένιωσα επιτακτική την ανάγκη να προσπαθήσω να κάνω προσιτή στο ευρύ κοινό τη σκέψη του…» Φ.Λ.

23

24

ΕΛΕΝΑ ΧΟΥΖΟΥΡΗ

Πατρίδα από βαμβάκι Σελ. 368

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΠΑΤΆΚΗ

Δεκαπέντε χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή του, το μυθιστόρημα της Έλενας Χουζούρη επαναφέρει ένα καίριο ζήτημα της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, με τη διαπίστωση επιπλέον ότι είναι το μοναδικό μεταπολιτευτικό μυθιστόρημα γραμμένο από συγγραφέα η οποία ανήκει σε γενιά που δεν έζησε εκείνη την εποχή, προϊόν μυθοπλασίας και όχι αυτοβιογραφίας ή μαρτυρίας.

24

21.03.24

LiFO

21.03.24

37

25

BETH O’LEARY

Η ανταλλαγή

Μτφρ.: Δήμητρα Σταυρίδου Σελ.: 512

ΕΚΔΌΣΕΙΣ Μ Ε Τ Α Ί Χ Μ Ι Ο

Όταν η Λίνα τα θαλασσώνει στη δουλειά, καταφεύγει στο σπίτι της γιαγιάς της για να ξεκουραστεί. Λίγο πριν κλείσει τα ογδόντα, η Αϊλίν αναζητά μια δεύτερη ευκαιρία στην αγάπη, αφού ο σύζυγός της την εγκατέλειψε. Αλλά το χωριουδάκι της στο Γιορκσάιρ δεν της αφήνει πολλές επιλογές. Η Λίνα προτείνει μια λύση: η Αϊλίν να ζήσει στο Λονδίνο, για να αναζητήσει την αγάπη, και η Λίνα να μείνει στο Γιορκσάιρ, για να φροντίσει το σπίτι της.

29

ΛΙΝΑ ΒΑΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΝΕ ΕΚ ΕΔ ΣΟ Σ Ε Ι Σ

Κλουαζονέ Σελ. 190

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΒΑΚΧΙΚΌΝ

Η Χάρις βρίσκεται στο χειρουργείο και υπό την επήρεια της νάρκωσης μεταφέρεται νοερά σε ένα αποτεφρωτήριο. Τα πρόσωπα που συναντά, δύο παιδικοί της έρωτες, τη γυρίζουν πίσω στον χρόνο, τότε που ζούσε με την οικογένειά της στον Βόλο. Μετά την ολοκλήρωση της χειρουργικής επέμβασης θα επισκεφθεί το αποτεφρωτήριο, όπου διαπιστώνει με έκπληξη ότι τα πρόσωπα που συνάντησε την πρώτη φορά δεν υπήρξαν ποτέ εκεί.

30

25

ΒΛΑΣΗΣ ΑΓΤΖΙΔΗΣ

Μεταξύ Σεβρών και Λωζάννης - Πλευρές της Μικρασιατικής Τραγωδίας

26

CATRIONA WARD

Σαντάιαλ

Σελ. 416

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΠΑΤΆΚΗ

Μτφρ.: Μαρία Σπαθή Σελ.: 400

Στο βιβλίο αναλύονται οι δύο συνθήκες, Σεβρών και Λωζάννης, καθώς και οι πρόνοιές τους, ο Εθνικός Διχασμός και η διαχείριση της μικρασιατικής πρόκλησης, οι προσδοκίες και οι ματαιώσεις για το Ζήτημα του Πόντου, η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων, οι αιτίες της Μικρασιατικής Καταστροφής και το τέλος της τραγωδίας. Παρακολουθούμε, επίσης, την τύχη των προσφύγων του ’22 στην Ελλάδα, καθώς και τους πρόσφυγες στη Ρωσία και στην ΕΣΣΔ.

ΕΚΔΌΣΕΙΣ Μ Ε Τ Α Ί Χ Μ Ι Ο

Η Ρομπ όλη της τη ζωή προσπαθεί να ξεφύγει από το Σαντάιαλ και από τις αναμνήσεις της παιδικής της ηλικίας. Τώρα ανησυχεί για την κόρη της, την Κάλι, που συλλέγει μικρά οστά ζώων και μιλάει ψιθυριστά σε φανταστικούς φίλους. Η Κάλι φοβάται τη μητέρα της, που τη νύχτα σκάβει λάκκους και διηγείται τρομακτικές ιστορίες από το παρελθόν. Ένα καθηλωτικό ψυχολογικό θρίλερ για τα μυστικά που κρύβουμε από αυτούς που αγαπάμε.

30

31

27

ΚΕΡΤ ΒΟΝΝΕΓΚΑΤ

Το πρωινό των πρωταθλητών

CAMILLE LAURENS

Κορίτσι

Μτφρ.: Αλέξης Καλοφωλιάς Σελ. 336

Μτφρ.: Στέλα Ζουμπουλάκη Σελ.: 320

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΠΑΤΆΚΗ

ΕΚΔΌΣΕΙΣ Μ Ε Τ Α Ί Χ Μ Ι Ο

Η γραφή της Camille Laurens είναι αριστοτεχνική και αποτυπώνει, άλλοτε με χιούμορ και άλλοτε με συγκίνηση και τρυφερότητα, τις κοινωνικές αλλαγές αλλά και τη σημασία των λέξεων στη διαμόρφωση μιας ζωής. Ένα βαθιά προσωπικό και δυνατό μυθιστόρημα για το τι σημαίνει να είσαι κορίτσι, γυναίκα, μητέρα, σε έναν κόσμο που αντιμετωπίζει το θηλυκό ως κάτι υποδεέστερο.

Όταν ο συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Κίλγκορ Τράουτ δέχεται την τιμητική πρόσκληση να συμμετάσχει στο Φεστιβάλ Τεχνών του Μίντλαντ Σίτυ, διαισθάνεται ότι το ταξίδι του θα τον φέρει αντιμέτωπο με ό,τι φοβάται και συγχρόνως λαχταρά, την επαφή με το κοινό και ίσως την αναγνώριση. Σε καμιά περίπτωση, όμως, δεν μπορεί να φανταστεί όσα θα συμβούν όταν ο Ντουέιν Χούβερ αποφασίζει να πάρει τις ιστορίες του στα σοβαρά.

26

28

Τ.Σ. ΕΛΙΟΤ

Το δέρμα της φώκιας

Για την ποίηση

Σελ. 104

Μτφρ.: Στέφανος Μπεκατώρος Σελ. 336

ΕΚΔΌΣΕΙΣ Β Α Κ Χ Ι Κ Ό Ν

Στην πρώτη της συλλογή διηγημάτων, η Αριστούλα Δάλλη δίνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στη γυναίκα ως θηλυκή αρχή, ως σχέση με την αρσενική αρχή, ως αρχέγονη μητέρα, ως πρωταρχική σκηνή της αίσθησης στον κόσμο. Οι ήρωές της –αρχετυπικές μορφές– πορεύονται ανάμεσα στην ορμή της ζωής και του θανάτου, στο σωματικό και ψυχικό Εγώ, στην προδοσία και στη δέσμευση, στο μίσος και στην αγάπη, ανιχνεύοντας την ταυτότητα και το πρόσωπό τους.

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΠΑΤΆΚΗ

28

27

LiFO

31

32

ΑΡΙΣΤΟΥΛΑ ΔΑΛΛΗ

38

29

Ανθολόγηση επτά σηµαντικών δοκιµίων του Τ.Σ. Έλιοτ που φανερώνουν καίριες πτυχές της γόνιµης πορείας του στον τοµέα της λογοτεχνικής κριτικής. Παρουσιάζονται οι σηµαντικότεροι σταθµοί της εξέλιξης της κριτικής σκέψης του, εστιάζοντας στον τρόπο µε τον οποίο επανεξέτασε τη λειτουργία της ποίησης, επαναπροσδιόρισε την ίδια τη φύση της ποιητικής διαδικασίας και προσέφερε νέα εργαλεία και ένα φάσµα ρητορικών δυνατοτήτων στις µελλοντικές γενιές αναγνωστών και µελετητών της λογοτεχνίας.

32

21.03.24

LiFO

21.03.24

39

Ν Ε Ε Σ

33

IRIS MURDOCH

Μέσα στο δίχτυ

Μτφρ.: Έφη Τσιρώνη Σελ.: 432

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΔΙΌΠΤΡΑ

Ο Τζέικ, «λογοτεχνικός λαντζέρης» και χαραμοφάης, αναθερμαίνει τη σχέση του με τον φοβερό και τρομερό Χιούγκο, τη «φιλοσοφία» του οποίου είχε πλασάρει για δική του σε ένα βιβλίο με την υπογραφή του. Ανάμεσα σε άλλες αναζητήσεις, λαχταράει να μάθει το μυστικό του Χιούγκο. Μήπως όμως το μυστικό του Χιούγκο είναι ο ίδιος ο Χιούγκο; Συνετισμένος, διαφωτισμένος, ο Τζέικ ευελπιστεί να γίνει επιτέλους αληθινός συγγραφέας.

33

34

CARLO LUCARELLI

Η τριλογία του φασισμού

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ

Μτφρ.: Δήμητρα Δότση Σελ.: 528

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΔΙΌΠΤΡΑ

Μια τριλογία που εκτυλίσσεται από τον Απρίλιο του 1945 και φτάνει στον Απρίλιο του 1948 και παρακολουθεί τον επιθεωρητή Ντε Λούκα, καθώς προσπαθεί να διαλευκάνει διάφορες υποθέσεις δολοφονιών. Το πολιτικοκοινωνικό στοιχείο είναι πάντα έντονο και χρωματίζει την πλοκή. Η Τριλογία του Φασισμού ανήκει στα γνωστότερα και περισσότερο μεταφρασμένα έργα του, ενώ έχει γίνει και σειρά στην ιταλική τηλεόραση.

35

PEDRO ALMODÓVAR

Το τελευταίο όνειρο

Μτφρ.: Μαρία Παλαιολόγου Σελ.: 216

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΔΙΌΠΤΡΑ

Ένα βιβλίο που μοιάζει με «αποσπασματική αυτοβιογραφία, ατελή και κάπως αινιγματική», όπως λέει ο ίδιος ο Almodovar στην εισαγωγή του. Ένα εγκώμιο της σχέσης ανάμεσα στη ζωή και την τέχνη, τη μυθοπλασία και την πραγματικότητα, από έναν συγγραφέα που δεν φοβάται να μιλήσει για τις πιο προσωπικές στιγμές του, εξερευνώντας την επιθυμία, τη θνητότητα, τη μοναξιά και την ίδια τη διαδικασία της δημιουργίας.

34

36

DONNA TARTT

Ο μικρός φίλος

Μτφρ.: Χρήστος Δελέγκος Σελ.: 928

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΔΙΌΠΤΡΑ

36

35

40

LiFO

Ανήμερα της Γιορτής της Μητέρας ένα μικρό αγόρι βρέθηκε απαγχονισμένο σε ένα δέντρο στην αυλή του σπιτιού του. Δώδεκα χρόνια αργότερα, η δολοφονία του παραμένει ανεξιχνίαστη και η οικογένειά του εξακολουθεί να ζει στην οδύνη. Έτσι, η αδελφή του, ιδιαίτερα ευφυής, απόλυτα αποφασισμένη και επηρεασμένη σε υπερβολικό βαθμό από τη μυθοπλασία του Κίπλινγκ και του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, ξεκινά να ανακαλύψει τον δολοφόνο.

37

BRIGGITE GIRAUD

Αγνοείται

Μτφρ.: Μαρίζα Ντεκάστρο Σελ.: 160

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΔΙΌΠΤΡΑ

Ο Λίβιο παρουσιάζει μια εργασία για την καύση βιβλίων από τους ναζί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αναφέρεται στον Μάγκνους Χίρσφελντ, έναν Γερμανοεβραίο γιατρό που πάλεψε για την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων. Για τον Λίβιο είναι κάτι περισσότερο, είναι μια εξομολόγηση. Αντιμετωπίζεται όμως με αμηχανία, αδιαφορία και εχθρικότητα. Από τότε αγνοείται. Κι αν αυτή η φυγή ήταν η απόλυτη έκφραση του θάρρους;

38

37

ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ

Γκρόβερ 2 Σελ. 198

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΔΊΑΥΛΟΣ

Ο Στυλιανός Ασλανίδης, στα όρια της ναρκισσιστικής διαταραχής και της μανιοκατάθλιψης, μας παρουσιάζει τα ψήγματα μιας επιστροφής σε έναν κόσμο και μια πατρίδα που αν δεν έχει αλλάξει, τότε απλώς δεν κατανοήθηκε ποτέ. Ένα έργο που αγγίζει τις θεματικές της ταυτότητας, της απώλειας, της επανασύνδεσης και της αναζήτησης νοήματος σε έναν κόσμο που συνεχώς μεταβάλλεται, προσφέροντας μια βαθιά και συναισθηματικά φορτισμένη αφήγηση προσωπικής συμφιλίωσης και αναστοχασμού. Μια κραυγή για ένα παρόν που πρέπει να υπάρξει και θα υπάρξει.

38

39

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΛΑΤΙΑΣ – ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΡΙΓΚΑΣ

Αποδομώντας την Παγίδα του Θουκυδίδη Σελ. 216

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΔΊΑΥΛΟΣ

Ατυχώς η δημοφιλής «Παγίδα του Θουκυδίδη» έχει οδηγήσει αναλυτές και πολιτικούς σε αληθοφανείς πλην εσφαλμένους παραλληλισμούς μεταξύ Πελοποννησιακού Πολέμου και σύγχρονων σινο-αμερικανικών σχέσεων. Το παρόν βιβλίο αποδομεί τη συλλογιστική αυτή που εσφαλμένα εδράζεται στη λογική της αναπόφευκτης κλιμάκωσης. Παράλληλα, ακολουθώντας τη σύνθετη λογική της θουκυδίδειας προσέγγισης, παρουσιάζει 7 κρίσιμες στρατηγικές αναλογίες με τις σινο-αμερικανικές σχέσεις.

39

40

ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

Το υπόλοιπο του βίου Σελ. 120

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΔΊΑΥΛΟΣ

Ένας άνθρωπος που αποφασίζει να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του περπατώντας προς αυτό, μετρώντας τα βήματά του, εξοστρακίζοντας σκέψεις του παρελθόντος και ακολουθώντας μια ζωή χωρίς επιλογές, στις οποίες έχει πάψει να πιστεύει. Μια μακροπερίοδη αφήγηση που αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη σε μια ευφάνταστη πορεία ζωής.

40

21.03.24

TUDOR DINU

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 στη Μολδαβία και τη Βλαχία Μια ιδιαίτερη μελέτη για τον αγώνα του 1821 από τις εκδόσεις Πρώτη Ύλη.

Γ

ια πρώτη φορά ο ένοπλος αγώνας του 1821 στη Μολδαβία και τη Βλαχία αναπαρίσταται μέρα με τη μέρα χάρη στις προσπάθειες του καθηγητή του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου Tudor Dinu, o οποίος χρησιμοποίησε γι’ αυτόν τον σκοπό όλες τις πηγές της εποχής, ανεξάρτητα από τη γλώσσα τους. Στο βιβλίο Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 στη Μολδαβία και τη Βλαχία παρουσιάζει τις εξελίξεις από τη σκοπιά κάθε εμπλεκόμενης πλευράς, επισημαίνοντας τα αντικρουόμενα συμφέροντα των Ελλήνων, των Ρουμάνων, των Τούρκων, των Ρώσων και των Αυστριακών στα εδάφη των μικρών Παραδουνάβιων Ηγεμονιών, τις οποίες εποφθαλμιούσαν τρεις μεγάλες αυτοκρατορίες. Επιπλέον, εντοπίζει τις αιτίες της αποτυχίας της εκστρατείας των Φιλικών, τονίζοντας τόσο τα κατορθώματα όσο και τα λάθη όχι μόνο του Αλέξανδρου Υψηλάντη αλλά και πολλών άλλων πρωταγωνιστών του αγώνα (Γεωργάκης Ολύμπιος, Ιωάννης Φαρμάκης, Γεώργιος Καντακουζηνός, Βασίλης Καραβιάς, Αναστάσιος Αργυροκαστρίτης κ.λπ.). Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στις σχέσεις των Φιλικών με τους επαναστατημένους Ρουμάνους, οι οποίοι αγωνίζονταν κυρίως κατά του φαναριώτικου καθεστώτος και όχι τόσο εναντίον της οθωμανικής εξουσίας. Χάρη τόσο στις περιπετειώδεις εξελίξεις όσο και στην εμπνευσμένη γραφή του καθηγητή Dinu, το παρόν βιβλίο αποκτά χαρακτηριστικά μυθιστορήματος, κρατώντας τον αναγνώστη μέχρι τέλους με κομμένη την ανάσα. Επιπλέον, τον ξεναγεί και οπτικά στον κόσμο της Επανάστασης, αφού συνοδεύεται από πλούσια εικονογράφηση, η οποία περιλαμβάνει στιγμιότυπα απ’ όλα τα μέρη όπου διεξήχθησαν επεισόδια του Αγώνα αλλά και προσωπογραφίες και κειμήλια των αγωνιστών που ο συγγραφέας έψαξε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη των Ηγεμονιών και όχι μόνο. Ο συγγραφέας Tudor Dinu είναι τακτικός καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου και επίτιμος διδάκτορας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

LiFO

21.03.24

41

41

ΤΖΟΡΤΖ ΟΡΓΟΥΕΛ

Ας σηκώσουμε ψηλά την ασπιδίστρα Μτφρ.: Δημήτρης Καρακίτσος Σελ. 352

ΕΚΔΌΣΕΙΣ Α Ί Ο Λ Ο Σ

Ο επίδοξος ποιητής Γκόρντον Κάμστακ αρνείται μια δουλειά της προκοπής και επιλέγει τη φτώχεια, συνεπής, όπως θέλει να πιστεύει, στις ιδέες του. Θα τα καταφέρει έτσι ν’ αλλάξει τον κόσμο ή, έστω, τον εαυτό του; Ένα μικρό αριστούργημα του Όργουελ, σπουδή στις κοινωνικές και ταξικές ανισότητες.

ΝΕ ΕΚ ΕΔ ΣΟ Σ Ε Ι Σ

45

ΖΟΡΑ ΝΙΛ ΧΕΡΣΤΟΝ

Τα μάτια τους κοιτούσαν τον Θεό Μτφρ.: Μυρσίνη Γκανά Σελ.: 256

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΑΊΟΛΟΣ

Ίσως το πιο πολυδιαβασμένο βιβλίο αφροαμερικανικής λογοτεχνίας. Το Τα μάτια τους κοιτούσαν τον Θεό είναι η ιστορία μιας ασυμβίβαστης αγάπης στον αμερικανικό Νότο, δοσμένη με τη μοναδική πένα της Ζόρα Νιλ Χέρστον.

41

45

46

ΤΖΟΝ ΛΑΝΓΚΑΝ

42

Το σπίτι με τα παράθυρα

Μτφρ.: Πάνος Τομαράς Σελ. 512

ΟΥΡΣΟΥΛΑ Κ. ΛΕ ΓΚΕΝ

Πέντε δρόμοι προς τη συγχώρεση

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΑΊΟΛΟΣ

Η αλλόκοτη ιστορία της νεαρής Βερόνικα, χήρας του αγνοούμενου καθηγητή Ρότζερ Κρόιντον. Mια ιστορία με ρίζες στη βικτωριανή Αγγλία και σταθμούς στις όχθες του Χάντσον και στα πεδία των μαχών στο Αφγανιστάν, από τον συγγραφέα του βιβλίου Ο Ψαράς, Τζον Λάνγκαν.

Μτφρ.: Χριστόδουλος Λιθαρής Σελ. 400

ΕΚΔΌΣΕΙΣ Α Ί Ο Λ Ο Σ

Η Ούρσουλα Κ. Λε Γκεν πλάθει πέντε ιστορίες που εκτυλίσσονται στους δικούς της κόσμους, σ’ ένα απώτερο μέλλον, και μας παρακινεί να προβληματιστούμε για την ελευθερία, τα δικαιώματα στην ταυτότητα, το περιβάλλον, τη φύση της εξουσίας.

46

47

ΣΥΛΒΙΑ ΓΑΛΒΑ

Θεατές και δράστες

43

Σελ. 134

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΒΑΚΧΙΚΌΝ

Οι Θεατές και δράστες ταξιδεύουν στον χώρο και τον χρόνο. Από τη μακρινή Σαγκάη μέχρι τα βουνά της Ρουμανίας και από τη Θεσσαλονίκη του 1908 μέχρι το 2289. Καμιά φορά, ψάχνουν απαντήσεις σε απλά αντικείμενα. Δρουν, παίρνουν αποφάσεις, είναι οι πρωταγωνιστές των ιστοριών, οι φανεροί ήρωες, οι μάρτυρες των γεγονότων, οι αφηγητές μερικές φορές. Τα πρόσωπα που βρίσκονται σε δεύτερο πλάνο υποστηρίζουν τους ήρωες, ή τους κρίνουν.

ΡΟΜΑΝΑ ΡΟΜΑΝΙΣΙΝ & ΑΝΤΡΙΙ ΛΕΣΙΒ

Ο πόλεμος που άλλαξε το Ρόντο Μτφρ.: ΝΙΚΟΣ ΜΕΤΑΞΑΣ Σελ. 40

ΕΚΔΌΣΕΙΣ Α Ί Ο Λ Ο Σ

Ένας ύμνος στην ειρήνη και την ελπίδα. Μια ιστορία που αποτυπώνει τη δύναμη του ανθρώπου εν μέσω των δεινών που επιφέρει ο πόλεμος. Από τους Ουκρανούς δημιουργούς Ρομάνα Ρομανίσιν και Αντρίι Λέσιβ.

42

47

48

44

MOHSIN HAMID

O τελευταίος λευκός

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΙΤΤΑΣ

Μτφρ.: Μιχάλης Μακρόπουλος Σελ. 168

Η μοναξιά του ενός Σελ. 144

ΕΚΔΌΣΕΙΣ Α Ί Ο Λ Ο Σ

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΌΣ

Ένας άνθρωπος, μέσα στην αποξένωση της πόλης, συζητά με μια παρέα φίλων και θέτει συλλογικά ζητήματα ύπαρξης. Η Μοναξιά του ενός είναι το πρώτο βιβλίο του Κωνσταντίνου Πίττα, αρχιτέκτονα και διδάκτορα Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ.

Μια ιστορία αγάπης, απώλειας και συμφιλίωσης σε καιρούς ανησυχητικών αλλαγών. Αποπνέοντας λυρισμό και συνάμα μια αίσθηση επείγοντος, o Τελευταίος λευκός μάς κάνει με τη δύναμη της πρόζας του πιο ικανούς να δείχνουμε ενσυναίσθηση, ξεπερνώντας τη μισαλλοδοξία, τον θυμό, τον φόβο.

44

48

43

42

LiFO

21.03.24

LiFO

21.03.24

43

Ο έρωτας παρακάτω ΦΡΑΝΤΖΈΣΚΑ ΚΟΛΥΒΆ

Η νέα κυκλοφορία των εκδόσεων Ωκεανός

49

ΝΙΚΟΣ ΓΚΡΟΣΔΑΝΗΣ

Έτσι τα γνώρισα, έτσι τα αγάπησα Σελ. 376

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΕΠΊΚΕΝΤΡΟ

Από παιδί ακόμα ζούσε σε μιαν «άλλη πραγματικότητα». Τα γεγονότα που βίωνε στο χωριό του τον έκαναν να θέλει να ζει σε έναν δικό του κόσμο. Οδηγός σε όλα αυτά η τέχνη και τα «μυθικά» πρόσωπα που συνεχώς συναντούσε στις ανακαλύψεις του. Παράλληλα, συνέβησαν κάποια γεγονότα που τον σημάδεψαν και τα κουβαλούσε εντός του. Και ήρθε το πλήρωμα του χρόνου όσα παραμένουν επίκαιρα να συγκεντρωθούν σε αυτόν τον τόμο για να θυμίζουν την ομορφιά αυτού του τόπου.

50

ΝΕ ΕΚ ΕΔ ΣΟ Σ Ε Ι Σ

49

TRAIAN STOIANOVICH

Βαλκάνιοι Κόσμοι Μτφρ.: Δημήτρης Α. Σταματόπουλος Σελ. 288

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΕΠΊΚΕΝΤΡΟ

Αυτό που προσπάθησε, και σε πολύ μεγάλο βαθμό κατάφερε, ο Στογιάνοβιτς με το βιβλίο αυτό είναι όχι απλώς να υλοποιήσει το παλαιό σχέδιο των Annales για μια ιστορία ολιστική αλλά το αντικείμενό του, τα Βαλκάνια, να το συσχετίσει με εκείνο το μέρος του κόσμου που φαινόταν να τα απορρίπτει αλλά παραδόξως είχε γεννηθεί μαζί τους: την Ευρώπη.

51

ΙΩΑΝΝΗΣ Β. ΔΑΣΚΑΡΟΛΗΣ

Μ

ε ένα ερωτικό μυθιστόρημα καλωσόρισε τη νέα χρονιά ο εκδοτικός οίκος Ωκεανός. Το Ο έρωτας παρακάτω της Φραντζέσκας Κολυβά μάς μεταφέρει στην Ελλάδα της οικονομικής ανασυγκρότησης του ’60, με πρωταγωνιστές δύο νεαρά παιδιά. Η ηρωίδα ακροβατεί διαρκώς μεταξύ του μεγαλείου της επιτυχίας της και της μικρότητας του εγωκεντρισμού της. Θυματοποιεί σχεδόν υστερικά τον εαυτό της, πιστεύει πως έχει πάντα δίκιο, πως η ζωή τής χρωστάει. Καθώς η οικογένειά της βιοπορίζεται με δυσκολία, η κοπέλα ταυτίζει εύκολα ένα αγόρι από την παιδική της ηλικία με την εξωφρενική πολυτέλεια. Στην εφηβεία το ενδιαφέρον της γίνεται χτυποκάρδι κι έπειτα βασανιστικός έρωτας. Ένας έρωτας που κινητοποιεί αλλά και φθείρει με τον τρόπο που φθείρουν το πάθος και η εμμονή, συνομιλώντας έτσι με τον «χαμένο χρόνο» του Προυστ. Οι ανθρώπινες σχέσεις, η οικογένεια και ο έρωτας που μέσα από τις δυσκολίες και τα αδιέξοδά του οδηγεί στην ανάλυση και εύρεση του εαυτού μας αποτελούν ζητήματα του βιβλίου. Πόσο αυτή η ψυχαναλυτική διάσταση του έρωτα σχετίζεται με τις αυταπάτες και τον ναρκισσισμό μας; Μήπως ο «μεγάλος έρωτας» είναι μύθος και το οικοδόμημά του κρύβει σκοτεινά συμπλέγματα και το άγχος της ευτυχίας; Μήπως πυροκροτητής της ερωτικής κατάστασης είναι η μοναξιά ή η πλήξη και ο έρωτας εμπεριέχει τη φαντασίωση μιας ανταμοιβής; Ρίχνοντας μια ματιά από μέσα προς τα έξω, καταλαβαίνουμε πως όλοι πρωταγωνιστούμε σε μια ιστορία που εξελίσσεται εξαγνίζοντας σφάλματα που όταν ήμασταν παιδιά μπήκαν στο «ποινικό μας μητρώο». Ίσως μέσα από το αντικείμενο του πόθου μας γυρεύουμε να ακουστεί η ελλειμματική μας αυτοεκτίμηση κι έτσι, όταν φτάσουμε στην εκπλήρωση με βαρύ κόστος (διαζύγιο, αποχωρισμός των παιδιών μας), αυτό που ικανοποιούμε τελικά είναι το κάποτε στερημένο και αιωνίως ανικανοποίητο παιδί που κρύβουμε μέσα μας. Όμως, κάθε βήμα έχει την ώρα του και κάθε μας πράξη τη σειρά της. Αυτό που φοβόμαστε έχει ήδη συμβεί και το βήμα που δεν κάναμε μάς έχει ήδη προσπεράσει.

Το βιβλίο Ο έρωτας παρακάτω κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ωκεανός.

44

LiFO

Μεταξάς εναντίον Τσαλδάρη Σελ. 304

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΕΠΊΚΕΝΤΡΟ

Πολιτικό παρασκήνιο, προσωπικές στρατηγικές, αδυσώπητοι πολιτικοί ανταγωνισμοί με φόντο την κατακερματισμένη μεσοπολεμική κοινωνία και την ανείπωτη προσφυγική δυστυχία. Παρασκηνιακές επεμβάσεις του στρατού, προσωπικά διλήμματα, κοινοβουλευτικοί διαξιφισμοί και επεισόδια, δωροδοκίες, αναπτυξιακά έργα και αντικομμουνισμός σε μια εποχή ακραίων πολιτικών παθών και αδιαλλαξίας.

50

52

ΙΒΑΝ ΜΠΟΥΝΙΝ

Σκοτεινές αλέες

51

Μτφρ.: Δημήτρης Τριανταφυλλίδης Σελ. 288

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΕΠΊΚΕΝΤΡΟ

Ένας κύκλος διηγημάτων με θέμα τον έρωτα, που ο συγγραφέας ολοκλήρωσε κατά τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και, εβδομήντα και πλέον χρόνια μετά τη συγγραφή του, παραμένει ένα από τα πιο δημοφιλή βιβλία της ρωσικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Έργο της πλέον ώριμης περιόδου της δημιουργικής πορείας του συγγραφέα, μας προσφέρει μια καλειδοσκοπική ματιά στα ανθρώπινα πάθη, σε αδυναμίες και τραγωδίες που προκαλεί συχνά ο ανεπίδοτος έρωτας. Δικαίως έχει κατακτήσει εξέχουσα θέση στη ρωσική αλλά και στην παγκόσμια λογοτεχνία του 20ού αιώνα.

52

21.03.24

LiFO

21.03.24

45

53

XΡΗΣΤΟΣ ΛΑΣΚΟΣ

Να Ξαναμιλήσουμε για την Εκμετάλλευση Σελ. 232

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΤΌΠΟΣ

Υπάρχει κέρδος χωρίς εκµετάλλευση; Μήπως το κέρδος του ενός γίνεται ευηµερία για όλους; Είναι οι καπιταλιστές ευφυείς άνθρωποι; Η ιδιοτέλεια ευνοεί την «ανάπτυξη»; Μας λείπουν «δεξιότητες»; Ή, µήπως, «αριστερότητες»; Αυτά και άλλα επίκαιρα ερωτήματα πραγµατεύεται το βιβλίο µε τη µορφή 47 απλοϊκών µαθηµάτων Πολιτικής Οικονοµίας.

54

ΝΕ ΕΚ ΕΔ ΣΟ Σ Ε Ι Σ

53

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΕΡΙΩΝΗΣ

Θάνατοι στη χούντα Σελ. 808

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΤΌΠΟΣ

Η ιστορική αλήθεια αναζητά τις πραγματικές της διαστάσεις μέσα στις ανείπωτες προσωπικές μαρτυρίες και βιώματα, στα «ψιλά γράμματα» και σε όσα αφέθηκαν στη σιωπή. Διερευνώνται υποθέσεις γνωστές ή κρυμμένες στην αφάνεια που περιμένουν να δικαιωθούν από την ιστορική μνήμη. Με την έρευνα αυτή επιστρέφουμε στους ανθρώπους που τους χρωστάει η Ιστορία. Αυτή ήταν η ζωή τους και αυτός ο θάνατός τους.

55

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΑΓΗ

Χωριό Ποτέμκιν Σελ. 480

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΤΌΠΟΣ

Έξι δεκαετίες, έξι σηµεία καµπής στην ιστορία του Βερολίνου και κατ’ επέκταση ολόκληρης της Ευρώπης σε ένα συναρπαστικό µυθιστόρηµα το οποίο ανιχνεύει τις δυνάµεις που διαµόρφωσαν την ταυτότητα του σύγχρονου Ευρωπαίου. Αποτυχίες, πόλεµοι, µαταιώσεις, ανεκπλήρωτες υποσχέσεις και χαµένες προσδοκίες ενός λαµπρού µέλλοντος που ανατράπηκε αιφνιδιαστικά, ιδωµένα µέσα από τον φακό του σήµερα και της φαινοµενικής διαύγειας που επιτρέπει η απόσταση από τα περασµένα.

54

56

ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΚΚΑΛΗΣ – ΞΕΝΟΦΩΝ ΚΟΝΤΙΑΔΗΣ

Ο κόσμος καίγεται

55

Σελ. 280

ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΤΌΠΟΣ

Η περιβαλλοντική κατάρρευση, οι κοινωνικές ανισότητες, η εργασιακή επισφάλεια και η ενεργειακή φτώχεια πρέπει να αντιμετωπιστούν με ρηξικέλευθες παρεμβάσεις. Στόχος είναι η κλιματική, η κοινωνική και η διαγενεακή δικαιοσύνη. Ένα δίκαιο πράσινο συμβόλαιο, που εγγυάται τη μετάβαση σε μια νέα εποχή, ιδιαίτερα για εκείνους που έχουν μικρότερες ευθύνες για την κλιματική κρίση, που είναι εκτεθειμένοι στις μεγαλύτερες ζημίες και απώλειες, που δεν έχουν δυνατότητα να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό.

56

46

LiFO

21.03.24

807

ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ

Η Σtεlla γιορτάζει 10 χρόνια επιτυχίες Η Σtella γιορτάζει τα δέκα χρόνια από την επίσημη κυκλοφορία του «Picking Words» με μια μεγάλη επετειακή συναυλία. Το 2014 έβγαλε το πρώτο επίσημο single στην Inner Ear Records, ένα αυθεντικό ανεξάρτητο ραδιοφωνικό/συναυλιακό hit με το οποίο εγκαινίασε μια πολυδαίδαλη δισκογραφική δραστηριότητα γεμάτη συνεργασίες, περιοδείες και μεταμορφώσεις, που την οδήγησε στο περσινό «Up and Away» της SUB POP Records και σε ένα πολλά υποσχόμενο μέλλον.

23/3, Gagarin205, Λιοσίων 205, είσοδος: 14-18 ευρώ

47

THE WEEK Όσα ξεκινάνε αυτή την εβδομάδα

50

ΣΙΝΕΜΑ Οι νέες ταινίες της εβδομάδας

52

ΘΕΑΤΡΟ Θέατρο χωρίς «μετά»

54

BIBΛΙΟ Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

56

ΜΟΥΣΙΚΗ

φωτο: dimitra tzanou

Η απίθανη επιστροφή της Kim Gordon και η όχι τόσο λαμπερή αιώνια λιακάδα της Ariana Grande

LiFO 21.03.24

47

the week

5 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Fruits, Unite!

Πρόκειται για μια έκθεση που παρουσιάζει τα έργα των εικαστικών Lotta Esko (Ελσίνκι) και Νάγια Μαγαλιού (Αθήνα). Τα εν λόγω έργα παρουσιάζουν την μπανάνα ως σύμβολο του ευρωπαϊκού οπτικού πολιτισμού, της ευρωπαϊκής διατροφικής κουλτούρας καθώς και της αποικιακής ιστορίας.

21/3-30/4, Alibi Gallery - Sarri 12, Σαρρή 12, Ψύρρη, Τρ.-Παρ. 12:00-14:00 & 15:00-18:00, Σάβ. 12:00-18:00

6 ΠΑΡΤΙ VLCT: CHARLIE SPARKS x PARFAIT STOEP TH S PR ES

ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ

2 1 - 27 μ αρ τιου 20 24

1 ΘΕΑΤΡΟ «Το πιο όμορφο σώμα που έχει βρεθεί ποτέ σε αυτό το μέρος» Ο Αργύρης Ξάφης πρωταγωνιστεί στον μονόλογο του Ζουζέπ Μαρία Μιρό, ερμηνεύοντας και αποκαλύπτοντας όλους τους εμπλεκόμενους χαρακτήρες γύρω από το νεκρό σώμα ενός έφηβου αγοριού. Η Ζωή Ξανθοπούλου σκηνοθετεί το έργο του βραβευμένου Καταλανού συγγραφέα και το μετουσιώνει σε ένα αιχμηρό tour de force που πραγματεύεται την καταστροφή της ομορφιάς και τα βάθη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και επιθυμίας.

22/3-28/4, Θέατρο Θησείον, Τουρναβίτου 7, Ψυρρή, Πέμ.-Σάβ. 21:00, Κυρ. 18:00, είσοδος 15-18 ευρώ

μέσα στο πατρικό του σπίτι στο χωριό. Όλα τον στοιχειώνουν. Έξω η φύση αναπνέει, κοιμάται και ξυπνάει χωρίς προσδοκίες. Μέσα στο σπίτι ο Λάκης, παρέα με μια μύγα. Το σπίτι όπου μεγάλωσε έχει πάρει τη μορφή της ψυχής του. Ένα έργο της Λένας Κιτσοπούλου για τις σκέψεις όλων των ανθρώπων που έρχονται και φεύγουν και κανείς δεν ξέρει ποιος το αποφασίζει.

24/3-28/4, Olvio, Ιερά Οδός 67 & Φαλαισίας 7, Γκάζι, Κυρ. 20:30, είσοδος: 12-14 ευρώ

4 ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ Pixel Pulse

2 ΘΕΑΤΡΟ Η Κυρά της Ρω στο θέατρο Γκλόρια Με αφορμή τη ζωή της Κυράς της Ρω, κατά κόσμον Δέσποινας Αχλαδιώτη, ο διεθνώς βραβευμένος συγγραφέας Γιάννης Σκαραγκάς γράφει ένα συγκινητικό και βαθιά ανθρώπινο κείμενο με αφορμή τη γυναίκα που έγινε σύμβολο γενναιότητας, πατριωτισμού και γυναικείας χειραφέτησης.

23/3-13/4, Θέατρο Γκλόρια, Ιπποκράτους 7, Αθήνα, Σάβ. 18:00, είσοδος: 16 ευρώ

απο τη μαρια παππα

48

LiFO

3 ΘΕΑΤΡΟ «Ο Κατάθλας» της Λένας Κιτσοπούλου Ο Λάκης σέρνεται με το στενό, μίζερο σώμα του

«Tangos του Μαγικού Ρεαλισμού» του Γιάννου Αιόλου Ο Γιάννος Αιόλου συνθέτει τα «Tangos του Μαγικού Ρεαλισμού» τα οποία είναι εμπνευσμένα από το κίνημα του μαγικού ρεαλισμού της Λατινικής Αμερικής, που στη λογοτεχνία εκφράστηκε μέσα από το έργο του Χόρχε Λούις Μπόρχες, του Μάρκες, της Ιζαμπέλ Αλιέντε, της Φρίντα Κάλο και πολλών άλλων καλλιτεχνών. Το έργο αποτελείται από 18 ορχηστρικά θέματα που ακροβατούν μεταξύ του ρεαλισμού του ταγκό ως χορού και της αμφίσημης ονειρικής διάστασης της μουσικής του.

21/3, Ωδείο Αθηνών, Βασ. Γεωργίου B 1719, Αθήνα, είσοδος: από 17 ευρώ

Μια οπτικοακουστική περφόρμανς φτιαγμένη από τον χρόνο, τη γέννηση και τη φθορά, τα memes, το τυχαίο, την ταύτιση και τη συναισθηματική αυτοσυντήρηση, το αφηρημένο, τη συναισθησία, τα περιβάλλοντα δύναμης, τις γεννήτριες ερωτημάτων. Η ομάδα Pixel Pulse ιδρύθηκε στην Αθήνα τον Απρίλιο του 2022. Εστιάζει στη σύζευξη εικόνας και ήχου μέσα από νέους τρόπους καλλιτεχνικής έκφρασης. Συμμετέχουν οι Θωμάς Βαλιανάτος, Ιώ Αρματά, Σοφία Λιάρου, Γιάννης Παπαδάκης, Στέλιος Γιαννουλάκης, Νίκος Καρναμπατίδης.

23/3, Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων, Κύπρου 91Α, Κυψέλη, είσοδος: 8 ευρώ

Οι Charlie Sparks και Parfait ταξιδεύουν τα εκρηκτικά b2b σετ τους σε όλο τον κόσμο, τώρα και στην Αθήνα – από τα λίγα που έχουν αγαπηθεί τόσο από το κοινό της techno σκηνής. Μαζί τους οι Até και Salin, καθώς και οι Cirkle.

23/3, 23:30, Oddity Club, Ηρακλειδών 61, Αθήνα, είσοδος: από 20 ευρώ

7 ΚΛΑΣΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ Μουσικοί Περίπατοι στα μουσεία

H Κρατική Ορχήστρα Αθηνών επισκέπτεται για ακόμα μία χρονιά το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου της Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων για μια συναρπαστική μουσική βραδιά. Οι Μιχαήλ Σμυρνόφ, Έφη Παπαθωμαΐδη και Γεώργιος-Θεόδωρος Ραράκος θα παρουσιάζουν έργα των Ρέινχολντ Γκλιέρ, Φραντς Σούμπερτ, Αλεξάντερ Γκλαζούνοφ, Άστορ Πιατσόλα, Μορίς Ραβέλ, Τζορτζ Γκέρσουιν, Βλαντίμιρ Κόσμα, Έρολ Γκάρνερ, Σκοτ Τζόπλιν καθώς και μουσική που συνέθεσαν για το Misty Τrio ο Γιώργος Πλουμπίδης, o Στάθης Γκότσης και o Αλέξανδρος Καρκάλας. Πριν από τη συναυλία θα πραγματοποιηθεί ξενάγηση στο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου.

21/3, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, Πειραιώς 100, Γκάζι, είσοδος: 2 ευρώ για την είσοδο στο Μουσείο

8 ΘΕΑΤΡΟ Dancing (fancy) Η παράσταση Dancing (fancy) διερευνά τις πολλαπλές πτυχές του σώματος και των χαρακτηριστικών του, εστιάζοντας σε εκείνο που δεν είναι απαραίτητα αποδεκτό στον δημόσιο χώρο ή επάνω στη σκηνή.

27/3-3/4, Θέατρο Θησείον, Τουρναβίτου 7, Ψυρρή, Τετ. 21:30, είσοδος: 10 ευρώ

21.03.24

Ο κόσμος των τρελών

9 ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ Haujobb Ένα από τα πιο επιδραστικά σχήματα στον χώρο του industrial, IDM, ambient επιστρέφει στην Αθήνα για ένα μοναδικό show. Έχοντας έτοιμο το ολοκαίνουργιο άλμπουμ τους και συμπληρώνοντας 30 χρόνια από την πρώτη τους κυκλοφορία, το δυναμικό duo από τη Γερμανία έρχεται για ένα ταξίδι σε σκοτεινά industrial soundscapes. Μαζί τους οι The Man & His Failures του Μάνου Καρακατσάνη.

ΠΑΡΤΙ

the week

EKΔΗΛΩΣΕΙΣ

Alessandro Adriani Ο Ιταλός με έδρα το Βερολίνο αποτελεί μία από τις πιο επιδραστικές μορφές της underground ηλεκτρονικής σκηνής της Ευρώπης.

DJ, παραγωγός, label owner της Mannequin Records και ακούραστος ερευνητής της μουσικής, ο Alessandro έχει διατελέσει bi-monthly resident στο Berghain και στο Panorama Bar (2016-2020) αλλά και στα Tresor, Ohm, RSO και Sameheads του Βερολίνου. Ο ήχος του κυμαίνεται ανάμεσα σε techno, electro, cold wave, industrial, EBM και minimal synth.

22/3, 23:30, six d.o.g.s, Αβραμιώτου 6-8, Μοναστηράκι, είσοδος: 12 ευρώ

22/3, Death Disco, Ωγύγου 16, Ψυρρή, είσοδος: 20-25 ευρώ

10 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Komplett Kafka - 100 χρόνια Franz Kafka Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τον θάνατο του Φραντς Κάφκα. Σήμερα, ο συγγραφέας από την Πράγα εξακολουθεί να είναι επίκαιρος και να μας συναρπάζει. Το Goethe-Institut Athen, σε συνεργασία με πολλούς φορείς, φωτίζει ποικίλες πτυχές της προσωπικότητάς του και επανεξετάζει το έργο του. Με αφορμή τη φετινή επέτειο παρουσιάζει την έκθεση αφίσας Komplett Kafka σε συνεργασία με τον καλλιτέχνη Nicolas Mahler και το Literaturhaus Stuttgart (Λογοτεχνικό Σπίτι της Στουτγκάρδης). Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν παρουσία του καλλιτέχνη Nicolas Mahler.

21/3-15/6, Goethe-Institut Athen, Ομήρου 1416, Αθήνα, Δευτ.-Πέμ. 8:30-21:30, Παρ. 8:3017:00, Σάβ. 8:30-13:00

11 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ AMVRAKIA.MIA Η ατομική έκθεση του Πάνου Χαραλάμπους είναι μια εγκατάσταση που εκτείνεται κατά μήκος της γκαλερί και αποτελείται από ηχητικά γλυπτά, επιτοίχια έργα και βίντεο. Μοτίβα που διατρέχουν όλο το ερευνητικό, βιωματικό έργο του καλλιτέχνη αλληλοσυμπληρώνονται για να ενεργοποιήσουν νέους, σύγχρονους συσχετισμούς.

21/3-11/5, Citronne Athens, Πατριάρχου Ιωακείμ 19, Κολωνάκι, Τρ., Πέμ.-Παρ. 11:00-20:00, Τετ., Σάβ. 11:00-16:00

ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ

Green Lung Μετά από αλλεπάλληλες αναβολές λόγω Covid-19, ηρθε επιτέλους η στιγμή η μπάντα που αποτελεί το καλύτερα κρυμμένο διαμάντι του βρετανικού σκληρού ήχου να βρεθεί στην Αθήνα. Είναι η τρίτη φορά που θα παίξουν στη χώρα μας μετά τη σαρωτική εμφάνισή τους στο Street Mode Festival του 2019 και στο Mammothfest 2022 στην Καβάλα.

23/3, Fuzz Club, Πατριάρχου Ιωακείμ 1, Ταύρος, είσοδος: 18 ευρώ

Τ

ο να αποδέχεσαι την πραγματικότητα είναι πολλές φορές δύσκολο! Οπότε πλάθεις τη δική σου και επιλέγεις να ζεις σε αυτήν. Εκεί μέσα όλα είναι υποφερτά. Ένας φαντάρος που παλεύει με τους δαίμονές του, ένας πατέρας που καταπιέζει την κόρη του, ένας υπάλληλος που θα πουλούσε και την ψυχή του ακόμα για να αποκτήσει χρήματα, ένας άστεγος που τα βάζει με το σύστημα, ένας υπερήρωας-εκδικητής και ένα μικρό παιδί σε ένα ψυχιατρικό ίδρυμα. Σε δεκατέσσερις αυτοτελείς ιστορίες (κάποιες βασισμένες σε πραγματικά γεγονότα) o Kόσμος των τρελών παρουσιάζει την αποσύνθεση των κοινωνικών δομών που ορίζουν τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου: ήθη, αξίες, πρότυπα, οικογενειακή καταπίεση, διαπροσωπικές σχέσεις και έρωτας. Θέματα καθημερινά που, συνειδητά ή ασυνείδητα, αρνούμαστε να αντικρίσουμε, όντες παραδομένοι στο ευκαιριακό και βολικό φαίνεσθαι της εποχής, γεννούν ερωτήματα για το τι θεωρείται τελικά τρέλα και τι λογική. Ο Δαμιανός Λαουνάρος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1987 και μεγάλωσε στον Πειραιά. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας, απ’ όπου αποφοίτησε με το πτυχίο του ηλεκτρολόγου μηχανικού, αν και δεν εργάστηκε ποτέ στο συγκεκριμένο πεδίο. Το 2021 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις βακχικόν το πρώτο του βιβλίο, η νουβέλα με τίτλο Κατάρες, ενώ από την ίδια χρονιά αναρτά κείμενά του και στο προσωπικό του μπλογκ laoudnotes.com. Έργα του έχουν δημοσιευθεί στον εγχώριο και διεθνή ηλεκτρονικό Τύπο· πιο πρόσφατη είναι η δημοσίευση στο περιοδικό «Spillwords» της Νέας Υόρκης. Ο Κόσμος των τρελών είναι το δεύτερο βιβλίο του, για το οποίο είναι υποψήφιος για το Βραβείο Νέου Λογοτέχνη 2024 του περιοδικού «Κλεψύδρα» και το Βραβείο Πεζογραφίας του λογοτεχνικού περιοδικού «Χάρτης». Το βιβλίο Ο κόσμος των τρελών κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ωκεανός.

LiFO 21.03.24

49

Σινεμά

χωρίς τύψεις και δισταγμούς. Με επίσημη συμμετοχή στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα του πρόσφατου Φεστιβάλ Καννών, Bραβείο Kριτικών και επίσημη υποβολή της χώρας για τα διεθνή Όσκαρ, οι Άποικοι καταγράφουν τη γενοκτονία της φυλής των Σελκνάμ και στρέφουν το βλέμμα σε ένα ντροπιαστικό κεφάλαιο της Χιλής, από εκείνα που χώθηκαν βαθιά κάτω από το χαλί της επίσημης Ιστορίας – και παρέμεινε παραγνωρισμένο συγκριτικά με τις ογκώδεις «επιδόσεις» του Πινοσέτ και της δικτατορίας του.

Το νέο αγόρι Εικόνες μαγικού ρεαλισμού σε μια ταινία που αποθεώνει το φως και τη φύση.

CINOBO OPERA 2 - ΑΤΛΑΝΤΙΣ 1 - ΔΑΝΑΟΣ 1 - ΔΙΑΝΑ ΣΙΝΕΑΚ

Άσπιλη IMMACULATE

ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ:

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

ΣΥΝΟΨΗ: Σε ένα απομακρυσμένο μοναστήρι στην

Αυστραλία της δεκαετίας του ’40, η aδελφή Αϊλίν διευθύνει ένα οικοτροφείο για παιδιά Αβορίγινων. Ένα καινούργιο αγόρι φτάνει μέσα στη νύχτα, που φαίνεται να έχει ξεχωριστές δυνάμεις. Όταν το μοναστήρι αποκτά έναν πολύτιμο Εσταυρωμένο, το νέο αγόρι συναντά τον Χριστό για πρώτη φορά και μένει άναυδο.

Σ

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο Κακό

50

LiFO

την απόπειρά του να βάλει σε μια τάξη τις αναμνήσεις του από την ανατροφή του, τη «θητεία» του ως ανήλικου Αβορίγινα σε ένα καθολικό μοναστήρι, ο Γουόρικ Θόρντον συνθέτει μία από τις πιο κρυπτικές αυτοβιογραφίες που έχουμε δει πρόσφατα, υπόγειας διαδρομής και εκτυφλωτικής όψης, αφαιρετική σε βαθμό ελλειπτικότατης αφήγησης αλλά και τρυφερή στον πυρήνα της. Το Νέο Αγόρι είναι, όπως και ο σκηνοθέτης των Σαμψών και Δαλιδά και Sweet Country, ένας αυτόχθονας που εμφανίζεται από το πουθενά. Το συλλαμβάνει η αστυνομία και το παραδίδει σε ένα οικοτροφείο που ουσιαστικά διευθύνει η αδελφή Αϊλίν (ουδεμία σχέση με τη sister Eileen της Ρόζαλιντ Ράσελ), αναπληρώνοντας τον Δον Πίτερ, με την ενέργεια και την προσήλωση που κρίνει πως χρειάζονται το μικρό της ποίμνιο και οι πολλές ευθύνες που έχουν πέσει στους ώμους της. Ο άλαλος μικρός ξεδιπλώνει σταδιακά τις ιαματικές του δυνάμεις, αποσβολώνεται όταν αντικρίζει για πρώτη φορά τον πολύτιμο Εσταυρωμένο και η μοναχή κλονίζεται για τα καλά μπροστά στην αποκαλυπτική παρουσία του New Boy, υποπίπτοντας σε μια ταύτιση θεμελιώδους αμφισβήτησης και ισχυρότατης συγκίνησης. Αυτή την αμφισημία μεταφράζει με ερμηνευτική ταχυπαλμία και την ανάμεικτη αίσθηση δέους και κωμικότητας η σπουδαία Κέιτ Μπλάνσετ, η οποία διάβασε το σενάριο και πρότεινε να παίξει τον ρόλο αλλάζοντας το φύλο, κάτι που ο Θόρντον δέχθηκε με χαρά, προσδίδοντας έτσι ψυχή στη μικρή πλοκή ενός έργου με ανάσες και ατμόσφαιρα, που βασικά θέτει ερωτήματα και ηθελημένα αποφεύγει τη σαφήνεια. Η σύγκρουση μεταξύ του χριστιανικού δόγματος και της γεωσοφίας των αυτοχθόνων υπονοεί έναν διάλογο που ωστόσο μοιάζει αδόκιμος από τη φύση του και ο Θόρντον εκφράζει την παράλληλη διαδρομή τους με μια σειρά από εικόνες μαγικού ρεαλισμού και μίνιμουμ διαλόγου, αποθεώνοντας το φως και τη φύση, σαν να επικαλείται το ύφος του Τέρενς Μάλικ, όχι όμως και τα μελαγχολικά διλήμματα των ηρώων του. Το πάθος του σκηνοθέτη για την ελπίδα της συμφιλίωσης δυο διαμετρικά ασύμβατων πολιτισμών συχνά ξεπερνά την αδιαφορία του για τη συνοχή στο περιεχόμενο: τα

περιστατικά διαδέχονται το ένα το άλλο σαν μικρά θαύματα που δεν αποζητούν απαραίτητα αποκρυπτογράφηση και κάτω από την υπόθεση της ταινίας κρύβεται ο απόηχος της τραχιάς Αυστραλίας του 1940 στην ευάλωτη ισορροπία του σημερινού κοινωνικού ιστού. Εκτός από την Μπλάνσετ με την αναμενόμενη ορμητική δεινότητα, ξεχωρίζει ο Άσγουαν Ριντ, άλλο ένα νέο παιδί με ταλέντο και δυναμικότητα, όπως και ο Μίλο Ματσάντο Γκρανέρ της Ανατομίας μιας πτώσης – και οι δύο ταινίες έκαναν πρεμιέρα στο περσινό Φεστιβάλ Καννών. ΝΙΡΒΑΝΑ CINEMAX 1,2 - NANA CINEMAX 1,6 - CINERAMA - ΕΛΙΖΕ - ΕΛΛΗ

Οι Άποικοι THE SETTLERS

ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ: Φελίπε Γκάλβες ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ: Μαρκ Στάνλεϊ, Καμίλο Αραν-

σιμπία, Μπενιαμίν Γουέστφολκ ΣΥΝΟΨΗ: Στη Χιλή του τέλους του 19ου αιώνα, τρεις ιππείς προσλαμβάνονται από έναν πλούσιο γαιοκτήμονα για να σημειώσουν την περίμετρο της εκτεταμένης περιουσίας του. Σύντομα, όμως, αυτή η διοικητική αποστολή θα μετατραπεί σ’ ένα αιματοβαμμένο κυνήγι των αυτοχθόνων της περιοχής.

Τα θεμέλια του σύγχρονου χιλιανού κράτους, όπως και πολλών άλλων, είναι βουτηγμένα στο αίμα, και το κινηματογραφικό ντεμπούτο του Φελίπε Γκάλβες απλώνεται στις άγριες ερημιές με εικαστικό τίμπρο και μια αίσθηση δέους προς έναν τόπο αγνό και μαγευτικό, για να τονίσει ακόμη περισσότερο τις αποκρουστικές εκρήξεις σαδισμού εκείνων που βάλθηκαν να εξοντώσουν κάθε ανθρώπινο εμπόδιο στα πλάνα των αποικιοκρατών, πιο συγκεκριμένα του στυγερού και διαβόητου Χοσέ Μενέντεζ (Αλφρέδο Κάστρο), για την κατάκτηση της Γης του Πυρός στις αρχές του 20ού αιώνα. Στην ανίερη μάχη ρίχνονται ένας Βρετανός ανθυπολοχαγός, ο Αλεξάντερ Μακλέναν, γνωστός και ως «κόκκινο γουρούνι», και ένας Αμερικανός μισθοφόρος, ο Μπιλ «με τ’ όνομα», που μαζί με τον οδηγό τους, δεινό αναβάτη και σκοπευτή, «μεστίζο» (ημίαιμο) Σεγούνδο, τον οποίο και υποπτεύονται από την αρχή ως δυνάμει προδότη, κινούν προς τον Νότο για να ανακτήσουν τα προσημειωμένα εδάφη του αφεντικού τους,

INFO THE NEW BOY ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ:

Γουόρικ Θόρντον ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟYΝ:

Κέιτ Μπλάνσετ, Άσγουαν Ριντ, Ντέμπορα Μέιλμαν

Μάικλ Μόχαν

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ: Σίντνεϊ Σουίνι, Άλβαρο Μόρ-

τε, Μπενεντέτα Πορκαρόλι ΣΥΝΟΨΗ: Μια νεαρή καλόγρια, ολόψυχα αφιερω-

μένη στην πίστη της, δέχεται μια νέα θέση σε μοναστήρι στην πανέμορφη ιταλική ύπαιθρο. Σύντομα θα αντιληφθεί ότι το νέο της σπίτι κρύβει σκοτεινά και τρομακτικά μυστικά. Η Σίντνεϊ Σουίνι έκανε οντισιόν στα 16 της χρόνια για τον πρωταγωνιστικό ρόλο της μαθήτριας στην Άσπιλη, αλλά η ταινία δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Χρόνια μετά δεν ξέχασε ποτέ τον ρόλο, τον κυνήγησε και τον «απέκτησε» ως ηθοποιός και παραγωγός πλέον, μαζί με τον σκηνοθέτη Μάικλ Μόχαν (είχαν γυρίσει μαζί το ερωτικό θρίλερ The Voyeurs για την Amazon, που κάπως χάθηκε στο lockdown), επιλέγοντας τους χώρους γυρισμάτων και το επιτελείο των συμπρωταγωνιστών της, μεγαλώνοντας επίσης την ηλικία της πρωταγωνίστριας. Η Σεσίλια καταφεύγει σε ένα μοναστήρι στις ιταλικές εξοχές, αφού το προηγούμενο στο οποίο ανήκε, κάπου στις ΗΠΑ, έκλεισε – «συνέβη κάτι περίεργο με ιερείς;» τη ρωτά μια πονηρεμένη, καπνίστρια και φλύαρη συνοδοιπόρος της με το που καταφθάνει, αλλά η άδολη κορασίδα ψιθυριστά τής εξηγεί πως απλώς φυλλορροούσε από πιστούς και κατέβασε ρολά ελλείψει γενικού θρησκευτικού ενδιαφέροντος. Αντίθετα, η ιταλική μονάδα υποβάλλει με την αρχιτεκτονική της και εντυπωσιάζει τη Σεσίλια, γιατί σφύζει από αδελφές όλων των ηλικιών και διευθύνεται από έναν ευειδή κύριο, τον πατέρα Σαλ, που χαμογελά χαμερπώς, μιλά σαν πλεϊμπόι και γρήγορα της αποκαλύπτει πως ήταν βιολόγος και τα παράτησε όλα για να αφοσιωθεί στην πίστη του – τον υποδύεται ο Άλβαρο Μόρτε του «Casa de Papel» και είναι σαφές πως τα αγγλικά του «ισπανίζουν» επικίνδυνα. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της Άσπιλης είναι πως, ενώ φαίνεται πως ανήκει στο υποείδος της θρησκευτικής φρίκης, και πιο συγκεκριμένα στην κατηγορία της επίφοβης καλόγριας, δεν κάνει τάκλιν στον ρεαλισμό για χάρη της αυθαίρετης μάχης με τα μεταφυσικά ή, καλύτερα, υπερφυσικά τέρατα από την Κόλαση, το υπερπέραν και το ασυνείδητο, αλλά προτιμά το ανθρώπινο κακό, γειώνοντας τον διάβολο σε μια καθημερινότητα – ασυνήθιστη βέβαια, καθώς ξεκινά από την υπερβολή μιας πολύ όμορφης ταμένης στον Θεό που συναντά έναν πολύ όμορφο χειραγωγό που τυχαίνει να

21.03.24

«Δαγκώνει;»

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ τρέχει ανεξέλεγκτα μια χριστιανική φάμπρικα με υπόγειες κατακόμβες, γυναίκες με όρκους σιωπής και τρομερά μυστικά που κανείς δεν φαίνεται να έχει το κουράγιο ή τη θέληση να μοιραστεί έξω από το ειδυλλιακό περιβάλλον του μοναστηριού. Ο Μάχον αδυνατεί να φτιάξει ατμόσφαιρα θρίλερ σε ένα κτίριο που φαντάζει περισσότερο σαν μίνιμαλ σπα με ακριβή, αυστηρή διακόσμηση και φως από κεριά παρά σαν ναό ταπεινότητας. Παρακολουθεί πιστά το σενάριο, ικανοποιημένος με την ανατροπή της προσδοκίας της Σεσίλια και τη σχετική μεταμόρφωση της Σουίνι από καλόβολο, παθητικό αμνό σε ένα αιματοβαμμένο πλάσμα που ζητά εξηγήσεις και παίρνει την κατάσταση στα άπειρα χέρια της, απεγνωσμένα ψάχνοντας συμπαράσταση. Χάρη στη μεγάλη επιτυχία του Anyone but you, το τηλεοπτικό «Euphoria» και την πρόσφατη εμφάνισή της στο SNL και την τελετή των Όσκαρ, η star du moment παραδίδεται σωστά στη φυσική της παρουσία στο πρώτο μισό της ταινίας, αλλά, χωρίς να φταίει, δεν προκαλεί καμία ένταση καθώς εξελίσσεται σε βασίλισσα της τσιρίδας (screaming queen) στη συνέχεια, σε μια ταινία που επιδιώκει συγγένεια με το ιταλικό giallo, αλλά δεν διαθέτει ούτε το στυλιστικό νεύρο ούτε το υποδόριο χιούμορ του είδους των ’70s – όχι πως το αντίστοιχο περσινό exploitation hit με τον Ράσελ Κρόου, ο Εξορκιστής του Πάπα, ήταν giallo, αλλά εκεί τουλάχιστον γελάσαμε.

VILLAGE RENTI 5,7,9,20 - VILLAGE MALL 2,3,5 - VILLAGE PAGRATI 4,5 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 3,4 - OPTIONS ILION 2,5 - OPTIONS GLYFADA 1 - ΝΑΝΑ CINEMAX 3 ΑΕΛΛΩ CINEMAX 3 - WEST CITY 4 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ-ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 1,2 - ΑΡΤΕΜΙΣ

Μινόρε ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ: Κωνσταντίνος Κουτσολιώτας Π Ρ Ω ΤΑ Γ Ω Ν Ι Σ Τ Ο Υ Ν : Νταβίντε Τούτσι, Δάφνη

Αλεξάντερ, Μαρία-Νεφέλη Δούκα, Γιάννης Ζουγανέλης ΣΥΝΟΨΗ: Μια υγρή καλοκαιρινή νύχτα, μια παραλία

της Ελλάδας γεμάτη μουσική και χορούς καλύπτεται ξαφνικά από ομίχλη. Παράξενα όντα πολιορκούν την πόλη, επιτίθενται σε ανθρώπους και τους τραβούν στη θάλασσα μετά από φρικτά όνειρα. Μια παρέα μουσικών ενώνει τις δυνάμεις της με έναν χαμένο ναύτη και όλοι μαζί αντιστέκονται στους εισβολείς. Σε ένα ελληνικό λιμάνι, όπου μόνο για τα σεκλέτια τους έχουν να ανησυχούν, απλώνεται πυκνή ομίχλη, κάτοικοι εξαφανίζονται μυστηριωδώς ή περπατούν σαν υπνωτισμένοι προς τη θάλασσα. Σύντομα η απειλή θα λάβει τη μορφή απόκοσμων λαβκραφτιανών εισβολέων και η σωτηρία της ελληνικής λεβεντιάς θα εξαρτηθεί από τις διπλοπενιές και την αντίσταση μιας ετερόκλητης ομάδας ντόπιων. Ρεμπέτες, τσαρουχικοί ναύτες, απειλητικά πλοκάμια, μελοποιημένος Καρυωτάκης, ζεϊμπέκικα βαριά κι ημίγυμνα, η παυσίπονος δύναμη του μπουζουκιού κι ο… παπα-ζόμπι είναι τα υλικά που χρησιμοποιεί η δημιουργική ομάδα πίσω από το Μινόρε για να ετοιμάσει το μεταμεσονύκτιο κινηματογραφικό πιάτο της. Μόνο που κατά την εκτέλεση της συνταγής τα κάνει μαντάρα, αψηφώντας την οικονομία που διέπει το σινεμά αναφοράς, αφήνοντας σκηνές του ενός χωρατού να διαρκούν μία αιωνιότητα και μία ημέρα, πιστεύοντας ότι η

(λειψή) μυθολογία αρκεί για να αναπληρώσει το (ανύπαρκτο) δράμα και καθυστερώντας δραματικά να φτάσει στην ταινία που πλήρωσαν oι περισσότεροι για να δουν, η οποία έρχεται στα μισά της τρίτης πράξης. Μεμονωμένα, η σεκάνς της επίθεσης στην ταβέρνα συνιστά ένα αξιόμαχο μικρού μήκους, ο μόχθος στην παρασκευή των οπτικών εφέ αποδίδει στην οθόνη, εκτιμάς και την (καλοπροαίρετη) προσπάθεια εμπλουτισμού του εγχώριου κανόνα του φανταστικού με έναν ακόμα εκπρόσωπό του, αλλά ας είμαστε σοβαροί. Μπροστά στο Μινόρε, το Κακό μοιάζει με Σαμ Ρέιμι.

ΤΗΣ ΌΛΓΑΣ ΠΟΖΈΛΗ

Μια παράσταση για τα ζώα και τη θέση τους στη σύγχρονη κοινωνία.

Aπό τον Γιάννη Βασιλείου VILLAGE MALL 1 - OPTIONS ILION 6 - OPTIONS GLYFADA 4 - NANA CINEMAX 4 - ΑΕΛΛΩ CINEMAX 4 - ΑΙΓΛΗ 1 - WEST CITY 3 - ΔΑΝΑΟΣ 2 - ΕΛΛΗ

Kung Fu Panda 4 ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ: Μάικλ Μίτσελ

ΣΥΝΟΨΗ: Ο Πο καλείται να αναλάβει τον ρόλο του Μεγάλου Δασκάλου στην Κοιλάδα της Ειρήνης. Πέρα από τις ελλιπείς γνώσεις του στον πνευματισμό, πρέπει πρώτα να βρει και να εκπαιδεύσει κάποιον στη θέση που αφήνει κενή, εκείνη του Δράκου Πολεμιστή.

Ο Πο, το στρουμπουλό, αδέξιο πάντα που περνά λιγότερο χρόνο φροντίζοντας για τον αφανισμό των αποθεμάτων μπαμπού της κινέζικης επαρχίας και περισσότερο στην εξάσκηση της τέχνης του κoυνγκφου, επιστρέφει και πλέον πρέπει να αποφασίσει ποιος θα είναι ο διάδοχός του στη θέση του Δράκου Πολεμιστή, καθώς έφτασε το πλήρωμα του χρόνου για την ιεραρχική αναβάθμισή του. Ταυτόχρονα, έχει να αντιμετωπίσει έναν παλιό εχθρό που συνεργάζεται με μια πανούργα μάγισσα σε αυτή την τρίτη συνέχεια των περιπετειών του Kung Fu Panda, ενός franchise που (ευτυχώς) προέκυψε στα κινηματογραφικά πράγματα πριν από την εδραίωση της κουλτούρας των memes κι έτσι οι δημιουργοί του επένδυσαν σε κάτι περισσότερο από το αστείο του τίτλου. Ναι, καμιά συνέχεια δεν μπόρεσε να πετύχει την ισορροπία χαβαλέ, δράσης και (ασιατικών) μοτίβων του σινεμά πολεμικών τεχνών, συστατικών που έκαναν αγαπητή την πρώτη ταινία, αλλά καμία δεν χρειάστηκε να επενδύσει στη βαβούρα και στον σαματά που έγιναν σήμα κατατεθέν της Illumination, οι περισσότερες παραγωγές της οποίας αντιμετωπίζουν όλα τα παιδιά σαν να έχουν διάσπαση προσοχής. Καμία, μέχρι το Kung Fu Panda 4, το οποίο θα μπορούσε να έχει παραχθεί από το αντίπαλο στούντιο – μια επισήμανση που για κάποιους συνιστά αρετή, για άλλους κινηματογραφική κατάρα. Η επανεμφάνιση αγαπημένων ηρώων, τα παρδαλά χρώματα και η κατασκευαστική μέριμνα θα μπορέσουν να κρατήσουν το ενδιαφέρον των μικρότερων σε ηλικία παιδιών. Οι γονείς, πάλι, ίσως ευχηθούν να ερχόταν ένας νίντζα για να τους ξεπαστρέψει με μια καρατιά και να ησυχάσουν μια ώρα αρχύτερα.

Σ

τη θεατρική σκηνή έχουμε δει τα ζώα αληθινά, λούτρινα, πλαστικά, έχουμε δει φανταστικά αντίγραφά τους ή έχουμε ακούσει μόνο τον ήχο τους. Στην περίπτωση που ο ηθοποιός προσπαθήσει «να γίνει ζώο» κατά τη θεατρική πράξη, δημιουργείται η ανάγκη μιας προσέγγισης που να απομακρύνεται από τη συμβολικότητα –ο άνθρωπος ως ζώο και το ζώο ως άνθρωπος– και να εμπεριέχει μια διαδικασία μεταμόρφωσης η οποία δεν μπορεί παρά να φλερτάρει με το παράλογο, το μη λογικό. Αυτό το μη λογικό προσπαθεί να αγγίξει η παράσταση Δαγκώνει;. Σε μια εποχή όπου «το μαγικό» έχει εκλείψει γιατί ο πολιτισμός αρνείται καθετί μη επιστημονικά εμπεριστατωμένο, τα ζώα καλούνται να μας βοηθήσουν να επανασυνδέσουμε την τέχνη με μια πνευματική μυθολογία που είναι απαραίτητη για να μας φέρει σε επαφή με την ψυχή του κόσμου και να εμβαθύνει την αίσθηση ότι ζούμε στο κέντρο ενός κοσμικού μυστηρίου. Μέσα από τις τεχνικές της performance art και του devised theatre και θολώνοντας τα όρια ανάμεσα στην τέχνη και στη ζωή, με τα ζώα πάντα στο επίκεντρο, η Όλγα Ποζέλη διερευνά ποια είναι η θέση τους σε μια κοινωνικά ευαισθητοποιημένη τέχνη. Το ζώο από θύμα/αντικείμενο μετατρέπεται σε ενεργό υποκείμενο μέσα από μια αφήγηση που δεν είναι γραμμική. Οι θεατές είναι ελεύθεροι να συλλογιστούν και να αναζητήσουν το νόημα πίσω απ’ τις θραυσματικές εικόνες: άνθρωποι που μιμούνται τους πιθήκους, ή μήπως το αντίθετο; Λουριά που δεν ξέρουμε τι έχουν δεμένο στην άλλη τους άκρη, ζώο ή άνθρωπο; Κλουβιά που αιχμαλωτίζουν – ποιον τελικά; Ρυθμικές τελετουργίες. Τα ίχνη των ζώων παντού. Μια πιθανή εξαφάνισή τους και τι θα σήμαινε για όλους εμάς. Και κάποιος ν’ αναρωτιέται τι ζώο ήμασταν, άραγε, σε μια προηγούμενη ζωή.

Σύλληψη - σκηνοθεσία: Όλγα Ποζέλη Κείμενα: Μαρία Γουλή (και κείμενα που προέκυψαν από την τεχνική του devised theatre) Σκηνικός χώρος: Κωστής Δάβαρης Εικονικό περιβάλλον: Μάνθος Σαντοριναίος Fournos Lab Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Σάβ. 21:00 & Κυρ. 20:00 Θέατρο Φούρνος, Μαυρομιχάλη 168, 210 6460748 www.noitigrammi.gr

Aπό τον Γιάννη Βασιλείου VILLAGE RENTI 1,2,3,4,6,9,10,12 - VILLAGE MALL 1,2,5,10,11,12 - VILLAGE PAGRATI 4,5 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 1,4,5 - OPTIONS ILION 1,4,5,7 - OPTIONS GLYFADA 1,2 - ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX 3 - ΝΑΝΑ CINEMAX 1,2,6 - ΑΕΛΛΩ CINEMAX 3,4 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ 1,2 - ΑΙΓΛΗ 1,2 - WEST CITY 2,4 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 1 - ΣΠΟΡΤΙΓΚ 1 - ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 1,2 ΑΡΤΕΜΙΣ - ΣΙΝΕΑΚ

Η παράσταση «Δαγκώνει;» πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού.

LiFO 21.03.24

51

ΚΡΙΤΙΚΉ

INFO Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί Σκηνοθεσία δραματουργική επεξεργασία: Στάθης Λιβαθινός Μετάφραση: Μίνως Βολανάκης Σκηνικά - επιμέλεια κοστουμιών: Ελένη Μανωλοπούλου Μουσική: Θοδωρής Αμπαζής Παίζουν: Πάρης Αλεξανδρόπουλος, Βασίλης Ανδρέου, Γιώργος Δάμπασης, Νίκος Καρδώνης, Στάθης Κόικας, Φοίβος Μαρκιανός, Πολυξένη Παπακωνσταντίνου, Μαρία Σαββίδου, Άρης Τρουπάκης, Δημήτρης Φιλιππίδης

Τ

ους γνωρίσαμε ως δύο άχαρους, αμελητέους σχεδόν ήρωες στο σπουδαιότερο έργο του Σαίξπηρ: ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν, το γελοίο δίδυμο με το τραγικό τέλος, δεν είναι παρά οι παλιοί συμμαθητές του Άμλετ που επιστρατεύονται από τον βασιλιά Κλαύδιο για να κατασκοπεύσουν τον μελαγχολικό πρίγκιπα και να εξιχνιάσουν τα αίτια της αλλόκοτης συμπεριφοράς του. Καλοπροαίρετοι, αλλά ανεπαρκείς, ανήμποροι να αντιμετωπίσουν την πειθώ της εξουσίας, κολακευμένοι από την προσοχή των ισχυρών, δέχονται δίχως άλλο να προδώσουν τον παιδικό τους φίλο, για να καταλήξουν θύματα της ίδιας της απάτης τους – μικροί, πολύ μικροί για να υπερνικήσουν τη δαιμόνια μηχανή ονόματι Άμλετ. Οι δύσμοιροι με τα ονόματα γλωσσοδέτες δεν διαθέτουν σχεδόν καμία γοητεία, τίποτε που να τους κάνει θαυμαστούς ή ξεχωριστούς, πόσο μάλλον πρωταγωνιστές σε δικό τους έργο. Κι όμως, ο Τομ Στόπαρντ είδε στα θαμπά πρόσωπά τους το ιδανικό όχημα για μια συναρπαστική σπουδή επάνω στις έννοιες του θεάτρου και του θανάτου. Ίσως ακριβώς επειδή είναι «μικροί, πολύ μικροί», το συγγραφικό βλέμμα διέκρινε στην ασημαντότητά τους κάτι «ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο». Στο κάτω κάτω, πόσοι από εμάς δεν θα δειλιάζαμε μπροστά στην πίεση μιας βασιλικής παράκλησης, πόσοι από εμάς δεν θα αποδεικνυόμασταν κατώτεροι της αστραφτερής, ασυναγώνιστης διάνοιας ενός Άμλετ; Πράγματι, εξαρχής μοιάζουν χαμένοι. Τους συναντάμε όχι στους διαδρόμους ενός παλατιού αλλά στη μέση του πουθενά. Και τι κάνουν; Παίζουν μανιωδώς κορόνα ή γράμματα. Η μοναξιά τους θα μετριαστεί χάρη στην επαφή τους με ένα μπουλούκι θεατρίνων που κατευθύνονται προς την Αυλή. Ονομάζονται Τραγωδοί, και μέσα από τη συναναστροφή μαζί τους θα εγκαινιαστεί η θεατρική εκπαίδευση των Ρόζενκραντζ και Γκίλντενστερν, έτσι ώστε να μπορέσουν σταδιακά να αναλάβουν τη θέση τους στο σαιξπηρικό δράμα. Οι δυο αρχά-

ριοι βομβαρδίζουν μ’ ερωτήσεις τον έμπειρο Ηθοποιό: «Τι παιχνίδι παίζουμε; Ποιοι είναι οι κανόνες;». Εκείνος, με περίσσιο μπρίο και με την αυτοπεποίθηση του βετεράνου, τους καθησυχάζει: «Χαλαρώστε. Ανταποκριθείτε... Φερθείτε φυσικά... Όλα βασίζονται στην εμπιστοσύνη...», τους λέει δείχνοντάς τους τον δρόμο μιας αξιόπιστης υποκριτικής μεθόδου αλλά και ενός ανακουφιστικού modus vivendi. Αν βρισκόμαστε εκ γενετής ριγμένοι σ’ ένα σενάριο, το οποίο δεν ελέγχουμε –και του οποίου τον σκοπό αγνοούμε–, τότε ας αποδεχθούμε τους ρόλους μας και ας τους υπηρετήσουμε στο έπακρο. Ακόμη κι αν τίποτε δεν έχει νόημα, ας δημιουργήσουμε το δικό μας, μέσα από το πάθος των ερμηνειών μας. Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν διστάζουν να ενστερνιστούν το πολύτιμο δίδαγμα του μέντορά τους και να συμφιλιωθούν εγκαίρως με την προοπτική του δικού τους τέλους, όπως το έγραψε γι’ αυτούς ο Σαίξπηρ. Μέχρι τελευταία στιγμή αδυνατούν να αφεθούν στην απελευθερωτική πνοή του θεάτρου που εμφανίζεται μαγικά όταν κατακτηθεί η τραγική γνώση του αναπόφευκτου. Παραδίδονται έχοντας ελάχιστα απολαύσει τη διαδρομή. Καμία λύτρωση, καμία υπερβατική πράξη που θα μεταμορφώσει το φοβισμένο είναι τους: Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν δεν θα γίνουν ποτέ Άμλετ, δεν θα κατακτήσουν ποτέ κάποιο ηρωικό μεγαλείο. Ίσως, τελικά, αυτή να είναι η μοίρα των «μικρών» ανθρώπων που υποκύπτουν στις «μεγάλες» δυνάμεις της Ιστορίας, περιθωριοποιημένοι και ματαιωμένοι από αυτές μέχρι τέλους. Το περιπετειώδες ταξίδι των δύο ηρώων αποδίδεται στην παράσταση του Στάθη Λιβαθινού με τρυφερότητα και συμπάθεια, συναισθήματα που γεννιούνται κυρίως χάρη στην ενεργή, παλλόμενη παρουσία των δύο πρωταγωνιστών, του Νίκου Καρδώνη και του Βασίλη Ανδρέου. Ο πρώτος είναι εκείνος που περισσότερο από όλους καταφέρνει να συνταιριάξει αριστοτεχνικά και αβίαστα την ένταση της υπαρξιακής οδύνης με τη σπινθηροβόλα

φωτο: ελινα γιουνανλη

Θέατρο

Θέατρο της Οδού Κυκλάδων Λευτέρης Βογιατζής Κυκλάδων 11 & Κεφαλληνίας, Κυψέλη, 210 8217877 Τετ., Κυρ. 19:00, Πέμ.-Παρ. 20:30, Σάβ. 18:00 & 21:00

Θέατρο χωρίς «μετά» απο τη λουιζα αρκουμανεα

52

LiFO

«Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί» σε σκηνοθεσία του Στάθη Λιβαθινού.

ενέργεια του κωμικού πνεύματος. Αναγνωρίζει πλήρως τη διττή σημασία των φράσεων, την πολύτιμη αμφισημία των νοημάτων, καλώντας μας να βιώσουμε μαζί του όλους τους τριγμούς μιας ανήσυχης συνείδησης, ανά πάσα στιγμή διχασμένης και αποξενωμένης από την πραγματικότητα – την ίδια στιγμή που μας παρηγορεί, ευθυμώντας μας. Από τη μεριά του, ο Ανδρέου εκπέμπει όλη την αφέλεια και τη γλυκύτητα ενός ταπεινού ανθρώπου που παίρνει τα πράγματα όπως έρχονται, ανυποψίαστος απέναντι στη βαρύτητα των γεγονότων, ανοιχτός σε όλα τα ενδεχόμενα, απαλλαγμένος από το άχθος των διλημμάτων και των εσωτερικών συγκρούσεων – με λίγα λόγια, ανάλαφρος, αθώος κι ευγενής. Πρόκειται για μια καλοκουρδισμένη παράσταση που αφηγείται την ιστορία με ειρμό και παλμό, υιοθετώντας ευφρόσυνα όλους τους δοκιμασμένους και γνώριμους κώδικες του είδους που υπηρετεί. Δυστυχώς, όμως, αδυνατεί να καταστήσει αισθητά στον θεατή τα πολλαπλά επίπεδα που διασταυρώνονται εμπύρετα κάτω από την επιφάνεια μιας τέτοιας στρωτής αφήγησης. Η διαφοροποίηση μεταξύ του «σαιξπηρικού» παρελθόντος (όπως αυτό σηματοδοτείται εδώ από το θεατράλε μακιγιάζ και τα κοστούμια εποχής των Τραγωδών) και του ασαφούς παρόντος (τα καπέλα bowler και τα φθαρμένα παλιομοδίτικα κοστούμια των Ρόζενκραντζ και Γκίλντενστερν παραπέμπουν αναπόδραστα στους πλάνητες του Γκοντό) εξαντλείται σε μια σημειολογία συνδεδεμένη με την ιστορία του θεάτρου αλλά όχι με το σήμερα του θεατή. Με απλούστερα λόγια, η παράσταση θα μπορούσε να έχει ανέβει, λίγο ή πολύ, ως έχει πριν από σαράντα χρόνια και κανένας δεν θα καταλάβαινε τη διαφορά (μοναδική εξαίρεση, ως προς αυτό, κάποιες ενδυματολογικές αναφορές στον Rick Owens, που κι αυτός είναι πλέον «παλιός»). Και δεν εννοώ μόνον την όψη –αν και η αισθητική της μαρτυρά ακριβώς την αναχρονιστική τοποθέτησή της– αλλά και ό,τι αφορά το άυλο, αόρατο υπόστρωμα ενός καλλιτεχνικού εγχειρήματος που οφείλει να αφουγκράζεται τις σύγχρονες προσλαμβάνουσες του κοινού. Στο έργο του Στόπαρντ οι θεατρικοί χωροχρόνοι ενεργοποιούνται και αλληλεπιδρούν με τους μετα-θεατρικούς (αυτό καθίσταται σαφές από τον τίτλο ακόμη, προτού καν ο θεατής εισέλθει στην αίθουσα)· και είναι αυτό το «μετά» που απουσιάζει από το τρέχον εγχείρημα, ο προβληματισμός δηλαδή πάνω στην ίδια την τέχνη του θεάτρου και πώς αυτή καλείται να μιλήσει στις μέρες μας για το ένδοξο, «μιμητικό» παρελθόν της, να εκφράσει την αγωνία της για την ταυτότητά της, σε μια εποχή, μάλιστα, όπου η τελευταία, αντανακλώντας τους κοινωνικούς και υπαρξιακούς μετασχηματισμούς, αλλάζει με ρυθμούς καταιγιστικούς. Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά, όταν οι έννοιες της αναπαράστασης και της θεατρικότητας έχουν περάσει από χίλια κύματα και έχουν επανεξεταστεί από κάθε πρίσμα, όταν το θέατρο γράφει δυναμικά το μεταδραματικό κεφάλαιο της ιστορίας του, δεν μπορεί πλέον να δίνεται με τόσο απλοϊκά μέσα, δύο καπέλα-σύμβολα, έναν «ηρωικό» μανδύα και τους γλυκερούς ήχους ενός ακορντεόν – όσο συγκινητικές, επαναλαμβάνω, κι αν αποδεικνύονται οι κεντρικές ερμηνείες της παράστασης. Θα χρειαστεί να παιδευτούμε πολύ περισσότερο, προκειμένου να αποτυπώσουμε «όλον τον κόσμο που ήταν, είναι και θα παραμείνει μια σκηνή» – για να παραφράσουμε παιγνιωδώς, αλά Στόπαρντ, τον Σαίξπηρ.

21.03.24

Το κλύσμα

ΤΗΣ ΑΡΓΥΡΏΣ ΜΑΡΓΑΡΊΤΗ ΣΤΟ ΘΈΑΤΡΟ ΑΛΚΜΉΝΗ

Η Άννα Σωτρίνη σκηνοθετεί μια παράσταση αφιερωμένη στις γυναίκες του παρελθόντος. «Στη μητέρα μου»

Σκηνοθεσία - Σχεδιασμός φωτισμών: Άννα Σωτρίνη Animation - photo design πρωτότυπη μουσική : Ευάγγελος Κάλλοου Σκηνικά - Κοστούμια: Πάγια Βεάκη Πρωταγωνιστούν η Αλεξία Πετροπούλου και ο Νίκος Γιαλελής (φωνή) Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Παρ. 21:30 Θέατρο Αλκμήνη Αλκμήνης 8-12, Αθήνα, 210 7234567

«ΤΙΣ ΞΕΡΩ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ. Τις ήξερα. Φαντάσματα μιας ολόκληρης εποχής και ταυτόχρονα τόσο σημερινές. Οι γειτόνισσες, οι θείες, οι μεγαλύτερες εξαδέλφες. Παντρεμένες συνήθως με προξενιό πριν κλείσουν τα 20, με στοιχειώδη μόρφωση –ούτε το δημοτικό, γιατί ήταν γυναίκες–, χωρίς όνειρα. Διάφανες φυσιογνωμίες της μνήμης μου στις λαϊκές συνοικίες του ’60 και του ’70. Ραδιοφωνικά σίριαλ στη διαπασών με το Μικρή Πικρή μου Αγάπη του Βαγγέλη Γκούφα με ψευδώνυμο. Σινεμά ασορτί με πασατέμπο, με ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες και μαυρόασπρες επιθυμίες. Ούρλιαζε στο διπλανό σπίτι από τον ξυλοδαρμό και την επομένη το μαλλί κότσο λάχανο και πολλή πούδρα για να μη φαίνονται τα σημάδια. Με εκείνα τα μυτερά άβολα παπούτσια που τα έβλεπα από κοντά –μικρό παιδί–, έτοιμα να σκοτώσουν κατσαρίδες. Να φύγουν; Και πού να πάνε; Σε ποια επιπλέον ατίμωση; Υποχείρια. Υποτελείς στην ψευδαίσθηση της κυριαρχίας των ανδρών, δημιουργώντας κλώνους παιδιών κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν της ζωής τους. Μαζί τους έζησα». Με αυτό το σημείωμα η Άννα Σωτρίνη παρουσιάζει την παράσταση Το κλύσμα που έκανε επίσημη πρεμιέρα στις 8

Μαρτίου για να τιμήσει την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Συγγραφέας, ποιήτρια, αλλά και σκηνοθέτις θεατρικών και λογοτεχνικών κειμένων, η Σωτρίνη ασχολείται από το 1994 με τη δραματουργική επεξεργασία, τη σκηνοθεσία και τον σχεδιασμό φωτισμών μιας μεγάλης γκάμας κειμένων, από τη θεατρική μεταφορά του Λάμπρου του Διονύσιου Σολωμού μέχρι το Πιτσιμπούργκο της Σώτης Τριανταφύλλου και το Μπλοκ Ιχνογραφίας του Κώστα Καρτελιά, ενώ πρόσφατα σκηνοθέτησε την Απολογία του Βασιλιά Λεοπόλδου Β΄ του Μαρκ Τουέιν στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Καθηγήτρια υποκριτικής και αυτοσχεδιασμού στη Δραματική Σχολή Βεάκη, έχει υπογράψει περισσότερες από 40 παραστάσεις και 10 συλλογές διηγημάτων και ποιημάτων. Φέτος, η σκηνοθέτις μεταφέρει στη σκηνή του Θεάτρου Αλκμήνη το έργο της Αργυρώς Μαργαρίτη. Πρωταγωνίστρια η Ξανθή (Αλεξία Πετροπούλου), η οποία διηγείται με σπαρταριστό τρόπο την ιστορία της ζωής της στον διάδρομο ενός νοσοκομείου με ακροατή ένα κλύσμα. Το παράδοξο αυτό έρχεται να μας θυμίσει την κοινωνική απομόνωση των γυναικών κυρίως παλαιότερων γενεών, οι οποίες, εγκλωβισμένες στους ρόλους της νοικοκυράς και της συζύγου, έμεναν στο τέλος μόνες, χωρίς φίλους, με έναν πολύ κλειστό περίγυρο. Η παράσταση μάς δίνει την ευκαιρία να παρατηρήσουμε με μεγαλύτερη προσοχή τον κόσμο γύρω μας και να κατανοήσουμε ουσιαστικά ότι ναι μεν η γυναικεία ισότητα είναι σχεδόν γεγονός για τη Δύση αλλά το κοινωνικό DNA είναι ακόμα ισχυρό και περνάει από γενιά σε γενιά, διαποτίζοντας τους ανθρώπους με τις πατριαρχικές παραδόσεις έως τις μέρες μας, παραμερίζοντας και περιορίζοντας τον υπόλοιπο μισό πληθυσμό του πλανήτη.

LiFO 21.03.24

53

Βιβλίο

τζέϊμς μπόλντουιν

αμετάβλητες ήταν οι πωλήσεις στην Ολλανδία (40,2 εκατ.). Εντύπωση κάνει όμως η μείωση των πωλήσεων στη Γαλλία κατά 3,2% σε σχέση με το 2022. Η μείωση αυτή δεν έχει σχέση με τις αναγνωστικές συμπεριφορές αλλά κυρίως με άλλους παράγοντες, όπως ο πληθωρισμός, η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος κ.λπ. Παρά τη μείωση, όμως, η Γαλλία εξακολουθεί να είναι μία από τις μεγαλύτερες αγορές βιβλίου στην Ευρώπη, αφού το 2023 πουλήθηκαν 324,5 εκατ. αντίτυπα. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, ταξιδιωτικοί οδηγοί, βιβλία για την υγεία και βιογραφίες ήταν οι κατηγορίες που έδωσαν εμπορική ορμή στις περισσότερες αγορές. Ανάμεσά τους και η βιογραφία του πρίγκιπα Χάρι. Από τις έρευνες αυτές απουσιάζει παντελώς και διαχρονικά η Ελλάδα. Δεν στέλνουμε στοιχεία γιατί δεν έχουμε; Ή γιατί δεν θέλουμε να έχουμε; Είναι μια μεγάλη μαύρη τρύπα. Εκτός από την Gen Z, όμως, υπάρχει και η Generation TF (Translated Fiction) που την παρουσίασε η Hazel Kenyon, στέλεχος της Nielsen, στην Έκθεση του Λονδίνου. Είναι μια αγγλοσαξονική γενιά που μεταφράζει και διαβάζει συγγραφείς από άλλα γλωσσικά περιβάλλοντα, ανοίγοντας έτσι μια μεγάλη μεταφραστική προοπτική για λογοτεχνία που γράφεται σε γλώσσες πέραν της αγγλικής. Μέχρι τώρα ξέραμε ότι ο αγγλοσαξονικός κόσμος είναι αυτάρκης και ερμητικά κλειστός προς οτιδήποτε παράγεται έξω από τη γλωσσική αυτοκρατορία του. Η Generation TF ίσως ανατρέψει αυτή την πραγματικότητα. Αλλά ακόμα κι αν δεν την ανατρέψει, θα δημιουργήσει ρωγμές. Και ξέρουμε ότι πολλές φορές οι ρωγμές είναι πιο

Η

απο toν niko μπακουνακη

54

LiFO

Gen Z και γράφει και διαβάζει. Ο Μιχάλης Μαλανδράκης, γεννημένος το 1996, με την πρώτη του νουβέλα και το πρώτο του μυθιστόρημά έχει πάρει ήδη σημαντική θέση στη σύγχρονη λογοτεχνία και λογοτεχνική παραγωγή. Οι αφηγηματικοί τρόποι του τον συνδέουν με τη λογοτεχνική παράδοση. Αυτό μπορεί να κλονίζει τις παραδεδεγμένες ιδέες μεγαλύτερων γενιών, όχι όμως την ίδια την Gen Z. Μου έχει κάνει μάλιστα τεράστια εντύπωση η απάντηση του ηθοποιού και συγγραφέα Γιώργου Χιώτη στο πρόσφατο ρεπορτάζ της LiFO «Τι διαβάζει η Gen Z», ότι γι’ αυτόν «ο ιδανικός αναγνώστης μοιάζει με μια γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού». Και μόνο αυτή η φράση μού έδειξε ότι η Γενιά Ζ δεν έχει προκαταλήψεις με το «πριν». Όπως δεν έχει καμία προκατάληψη για τα λογοτεχνικά είδη, για το σοβαρό και το ελαφρύ, για το υψηλό και το χαμηλό. Σημασία έχει ότι γράφει και διαβάζει. Κι αυτό δεν μπορεί παρά να φέρει ανανέωση και πλούτο σε όλες τις γενιές. Θα ήθελα, λοιπόν, να παρακολουθήσω την εκδήλωση «Η Gen Z ΠεζοΓράφει» που θα γίνει στη Λεμεσό στις 27 Μαρτίου με τη συμ-

μετοχή του Μιχάλη Μαλανδράκη αλλά και του Χάρη Καλαϊτζίδη, γεννημένου το 1999, και του Φοίβου Οικονομίδη, γεννημένου το 1997. Οι τρεις συγγραφείς της Gen Z θα συνομιλήσουν με δύο συγγραφείς παλιότερης γενιάς: τη Μαρία Α. Ιωάννου και την Έρινα Χαραλάμπους. Πάντως, διάφορες έρευνες που γίνονται με αφορμή μεγάλες διοργανώσεις για το βιβλίο, όπως για την πρόσφατη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου του Λονδίνου, δείχνουν ότι πολλές από τις βεβαιότητες περί του τέλους του βιβλίου, περί του τέλους της παραδοσιακής ανάγνωσης και του παραδοσιακού αναγνώστη ανατρέπονται. Άλλα μας δείχνουν τα δεδομένα. Η έρευνα «Global Book Market 2023» που παρουσίασαν η Nielsen BookData και η GfK Entertainment, βασισμένη στις πωλήσεις φυσικών σημείων, κυρίως βιβλιοπωλείων, παρουσιάζει αύξηση στην πώληση αντιτύπων σε αρκετές χώρες της Ευρώπης. Πρωταθλήτριες είναι η Πορτογαλία (13,2 εκατ. αντίτυπα, αύξηση 3,6% σε σχέση με το 2022) και η βελγική Φλάνδρα (14 εκατ., αύξηση 2,2%). Αύξηση καταγράφηκε και στην Ισπανία (74,5 εκατ., 0,6%), στην Ιταλία (105,3 εκατ., 0,9%), ενώ

μιχάλησ μαλανδράκησ

Η Γενιά Ζ γράφει και διαβάζει, καταρρίπτοντας τα στερεότυπα. Βιογραφίες, ταξιδιωτικοί οδηγοί και υγεία οδηγούν τους Ευρωπαίους στα βιβλιοπωλεία. Οι γιοι του Μάρκες, Ροδρίγκο και Γκονζάλες, απολογούνται για το δικαίωμά τους στο έργο του πατέρα τους. Εκδοτικό γεγονός, η μετάφραση του πρώτου μυθιστορήματος του Τζέιμς Μπόλντουιν.

χάρησ καλαϊτζίδησ

Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

21.03.24

THE HAPPY READER Καραϊβικής. Κάθε Αύγουστο αυτή η γυναίκα συναντάει τον απόλυτο έρωτα, με διαφορετικό όμως άνδρα. H αφήγηση μοιάζει με τρίπτυχο, καθώς ακολουθεί τις αναγνώσεις της ηρωίδας – Στόκερ, Ντεφόου και Μπράντμπερι. Αυτοί οι τρεις συγγραφείς ίσως δείχνουν και το αναγνωστικό γούστο του ίδιου του Μάρκες. Και από την άποψη αυτή μπορεί να δικαιολογούν την έκδοση του κύκνειου έργου του. Εκδοτικό γεγονός των ημερών θεωρώ την έκδοση του πρώτου μυθιστορήματος του Τζέιμς Μπόλντουιν Ανέβα στο βουνό να το φωνάξεις (Go tell it on the mountain), που κυκλοφορεί σε μετάφραση του συγγραφέα Χρήστου Οικονόμου (εκδόσεις Πόλις). Το μυθιστόρημα αυτό, που έχει πίσω του περισσότερο από εβδομήντα χρόνια ζωής, καθώς εκδόθηκε το 1953, ολοκληρώθηκε στο Παρίσι, όπου ο Μπόλντουιν είχε εγκατασταθεί από το 1948. Γεννημένος το 1924, βρήκε στο Παρίσι συνθήκες ελευθερίας ή, τουλάχιστον, λιγότερο ρατσισμό σε σχέση με αυτό που βίωνε στη Νέα Υόρκη. Δεν ήταν ο μόνος. Δεκάδες Αμερικανοί καλλιτέχνες, λευκοί, μαύροι, στρέιτ, γκέι, βρήκαν στο μεταπολεμικό Παρίσι αυτή την ελευθερία. Η έκθεση «American in Paris: Artists working in postwar France, 1946-1962» που παρουσιάζεται αυτόν τον καιρό (έως τις 20 Ιουλίου) στο Grey Art Museum του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης δείχνει αυτή την κοινότητα και τις σχέσεις καλλιτεχνικής, και όχι μόνο, συνενοχής που καλλιέργησαν τα μέλη της. Το μυθιστόρημα του Μπόλντουιν είναι Βildungsroman (μυθιστόρημα ενηλικίωσης), εν πολλοίς αυτοβιογραφικό. Ο Τζον Γκράιμς μεγαλώνει στο Χάρλεμ και ενηλικιώνεται μέσα από μια πολύπτυχη διαδικασία, στην οποία ο ρατσισμός, η καταπίεση, η σεξουαλικότητα αλλά και ο ιδιαίτερος ρόλος της Εκκλησίας έχουν τη θέση τους. Κλασικό πλέον μυθιστόρημα, που ευτυχεί στη μετάφραση του Χρήστου Οικονόμου.

γκαμπριέλ γκαρσία μάρκες

επαναστατικές από την ίδια την επανάσταση. Το τελευταίο και ημιτελές μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες En Αgosto nos vemos κυκλοφορεί μεταφρασμένο σε διάφορες γλώσσες με την ευκαιρία της συμπλήρωσης δέκα ετών από τον θάνατο (2014) του Κολομβιανού νομπελίστα συγγραφέα. Η έκδοση είναι κιόλας λογοτεχνικό γεγονός, κυρίως όμως εκδοτικό. Όπως ξέρουμε, ο Μάρκες είχε απαγορεύσει την έκδοση αυτού του ατελέστατου τελευταίου μυθιστορήματός του. Η απαγόρευση αυτή δεν εμπόδισε όμως τους κληρονόμους του, τους γιους του Ροδρίγκο και Γκονζάλες, να το εκδώσουν. Σε κείμενό τους που συνοδεύει την έκδοση οι δύο κληρονόμοι επιχειρούν να δικαιολογήσουν την απόφασή τους. Μάλιστα, μια φράση τους έχει εξοργίσει πολλούς κριτικούς, όπως ο Κρις Πάουερ των «Financial Times» ( φύλλο 16ης Μαρτίου). Η φράση του Ροδρίγκο και του Γκονζάλες είναι ότι «οι φθίνουσες ικανότητες» του πατέρα τους, λόγω του Αλτσχάιμερ, «τον εμπόδισαν να ολοκληρώσει το έργο του, αλλά ταυτόχρονα τον εμπόδισαν να συνειδητοποιήσει πόσο καλό ήταν αυτό που είχε γράψει». Η έκδοση αυτού του έργου, που μερικοί θεωρούν ότι προσβάλλει τη μνήμη του συγγραφέα, επαναφέρει στο προσκήνιο το δικαίωμα των κληρονόμων. Το θέμα είναι δεοντολογικό, ηθικό και οικονομικό. Αλλά δεν υπάρχει μια οριστική και κατηγορηματική απάντηση, πολύ περισσότερο που «αποκηρυγμένα» έργα από τους ίδιους τους συγγραφείς τους αποδεικνύονται πολύ σημαντικά στη διάρκεια του χρόνου. Πάντως, η ιδέα και το θέμα του ημιτελούς τελευταίου έργου του Μάρκες είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Η ηρωίδα του, Άνα Μαγκνταλένα Μπαχ, που έχει ακριβώς το ίδιο όνομα με αυτό της δεύτερης συζύγου του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, επισκέπτεται κάθε Αύγουστο τον τάφο της μητέρας της σε κάποιο νησί της

LiFO 21.03.24

55

ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ

Η απίθανη επιστροφή της Kim Gordon και η όχι τόσο λαμπερή αιώνια λιακάδα της Ariana Grande

kim gordon

φωτό: ελενα καττη

Μουσική

Μ INFO To «Collective» της Kim Gordon κυκλοφορεί από τη Matador Records.

INFO To «Eternal Sunshine» της Ariana Grande κυκλοφορεί από τη Republic Records/ Universal Music.

από th maρια παππα

56

LiFO

πορεί ένα διαζύγιο και μια νέα σχέση να σου καταστρέψουν την καριέρα; Αρκεί να δει κανείς όσα περνάει η Ariana Grande το τελευταίο διάστημα και θα πάρει μια ιδέα. Δεν χρειάζεται βέβαια να τη λυπηθεί κανείς –παραμένει δισεκατομμυριούχος–, αλλά η περίπτωσή της είναι ενδεικτική τού ότι τελικά δεν έχουν αλλάξει πολλά από τον προηγούμενο αιώνα όσον αφορά τις αντιλήψεις γύρω από την απιστία και ότι τελικά πάντοτε μια γυναίκα φταίει. Επιπλέον, λειτουργεί ως ένα ιδανικό case study για το πώς στην εποχή των social media η φήμη είναι κάτι εντελώς αόριστο που κανείς δεν μπορεί να ελέγξει στ’ αλήθεια. Από εκεί που η δημόσια εικόνα κάποιου βρίσκεται στα ύψη, μπορεί άνετα να καταλήξει στα τάρταρα. Κι αυτό φαίνεται να ισχύει ακόμα και για μία από τις δημοφιλέστερες σταρ του πλανήτη, που για χρόνια η εικόνα της πλησίαζε την αγιοσύνη στα μάτια του κόσμου, πράγμα σπάνιο για την ποπ. Σε διάστημα μερικών μηνών, λόγω ανυπόστατων κουτσομπολιών και εκατοντάδων viral posts στο Instagram, μετατράπηκε σε μια αντροχωρίστρα με ιστορικό στο να καταστρέφει ευτυχισμένους γάμους και σχέσεις. Είναι κάπως σοκαριστικό αν σκεφτείς ότι κανείς δεν μπορούσε να αγγίξει ή να μιλήσει άσχημα για τη νεαρή σταρ μετά από εκείνη τη μοιραία συναυλία της στο Μάντσεστερ το 2017, όπου 22 φαν της σκοτώθηκαν μετά από τρομοκρατική επίθεση. Κάθε προηγούμενο παράπτωμά της είχε συγχωρεθεί και δικαίως, λόγω της γενναίας στάσης της εκείνο το διάστημα. Η Ariana τότε δεν άφησε τον φόβο να νικήσει και, ξεπερνώντας οποιοδήποτε μετατραυματικό στρες, δύο εβδομάδες μετά έδωσε μια φιλανθρωπική συναυλία εις μνήμην των θυμάτων της βομβιστικής επίθεσης, στην ίδια πόλη. Τον επόμενο χρόνο, όμως, τη βρήκε ακόμα μία τραγωδία, σε προσωπικό επίπεδο αυτήν τη φορά. Ο πρώην σύντροφός της, o ράπερ Mac

Miller, βρέθηκε νεκρός από υπερβολική δόση. Αν και τον λάτρευε, είχαν χωρίσει λόγω της εξάρτησής του από τα ναρκωτικά. Μάλιστα, διέλυσε τον αρραβώνα της με τον κωμικό Pete Davidson επειδή δεν μπορούσε να διαχειριστεί τη θλίψη της. Αρκετοί είχαν ανησυχήσει τότε για την ψυχολογική της κατάσταση. Παρ’ όλα αυτά, κατάφερε να επανέλθει στο προσκήνιο με τεράστια hits όπως τα «Thank U, next» και «Νο tears left to cry» και η προσωπική της ζωή της φαινόταν να κυλάει ήρεμα κι ευτυχισμένα – παντρεύτηκε με έναν μεσίτη το 2021. Αυτό όμως δεν κράτησε πολύ. Πέρσι αποδείχθηκε τελικά ότι η Ariana είναι μια κοινή θνητή με πάθη, που κάνει λάθη όπως όλος ο κόσμος. Όταν μαθεύτηκαν τα νέα του χωρισμού της μετά από δύο χρόνια έγγαμου βίου, τα social media άρχισαν να οργιάζουν και να κυκλοφορούν ανυπόστατες φήμες για απιστία από τη μεριά της. Το γεγονός ότι άρχισε να βγαίνει με έναν από τους συμπρωταγωνιστές της στην ταινία Wicked, ο οποίος είναι σε διάσταση, αλλά μόλις έγινε μπαμπάς, δεν βοήθησε. Το διαδίκτυο την έκραξε, ότι είναι άθλια και ανήθικη, λες και ο νυν σύντροφός της είναι μαριονέτα και δεν έχει ευθύνη των πράξεων του. Ας είμαστε ειλικρινείς, η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν ξέρει τι συμβαίνει στην προσωπική της ζωή πέρα από την ίδια και τους κοντινούς της ανθρώπους. Όλα τα υπόλοιπα είναι μπούρδες, κάτι για να περνάει ο χρόνος. Βέβαια, η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο, έτσι αναγκάστηκε να λύσει τη σιωπή της με μια μακροσκελή εξομολόγηση στο Instagram. Τι συμβαίνει; Έχει επανέλθει στη μόδα η συγκεκριμένη πλατφόρμα; Γράφει λοιπόν στο post: «Δεν έχω νιώσει ποτέ περισσότερη περηφάνια, χαρά ή αγάπη, αλλά ταυτόχρονα αισθάνομαι ότι με έχουν παρεξηγήσει τόσο πο-

ariana grande

Σχόλια για δύο κυκλοφορίες που συζητήθηκαν πρόσφατα πολύ.

λύ άνθρωποι που δεν με ξέρουν, που βγάζουν συμπεράσματα από ψιθύρους και σκέφτονται ότι θέλουν για τη ζωή μου». Τα σχολιάζει αυτά και στο νέο της άλμπουμ, «Eternal Sunshine», που κυκλοφόρησε πρόσφατα, και είναι το έβδομο κατά σειρά. Στο σινγκλ-προπομπό του «Yes, and?», ένα από τα καλύτερα ποπ κομμάτια του 2024 με αναφορές στη Madonna και το «Vogue», τραγουδάει «your business is yours and mine is mine / Why do you care so much whose dick I ride?» ή «I’m so done with caring what you think». Αυτό φαίνεται ότι εξόργισε ακόμη περισσότερο ορισμένους, με αποτέλεσμα να χάσει 360.000 followers στο Instagram, κάτι που έκανε το δράμα ακόμα πιο έντονο. Το «Eternal Sunshine», πάντως, φαίνεται ότι έχει να κάνει περισσότερο με το διαζύγιό της παρά με τους haters. Και το καταλαβαίνεις από την αρχή όταν αναρωτιέται ειλικρινά στο εναρκτήριο κομμάτι «how can I tell if I’m in the right relationship?». Σε ένα άλλο σημείο («Don’t wanna break up again») περιγράφει ένα στιγμιότυπο από τον αποτυχημένο γάμο της, που έπεφτε για ύπνο κλαίγοντας και ο πρώην σύζυγός της δυνάμωνε την τηλεόραση για να μην την ακούει. Από την άλλη, στο ομώνυμο κομμάτι του δίσκου συνειδητοποιείς τον λόγο που η Σάττι τσιρίζει στο «Zari» – είναι ποπ. Το πανέμορφα λυρικό «We can’t be friends (wait for your love)» είναι τεράστιο χιτ και για να μην τα πολυλογούμε, τo νέο της άλμπουμ είναι καλό, κλάσεις ανώτερο από το κάπως χλιαρό «Positions» που έβγαλε πριν από τέσσερα χρόνια, στο οποίο εξυμνούσε τον γάμο της. Το καλύτερο, όμως, άλμπουμ που κυκλοφόρησε πρόσφατα είναι η νέα δουλειά της Kim Gordon. Ίσως ο κορυφαίος ροκ δίσκος της τελευταίας δεκαετίας, το «Collective» είναι γεμάτο ριζοσπαστικές ιδέες, αντάξιο της κληρονομιάς των Sonic Youth και της ιδιοφυΐας της, κάτι που θα περίμενες από έναν νεότερο καλλιτέχνη και όχι από την 70χρονη Gordon. Τo έθαψαν στην «Guardian» γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο, αλλά η αλήθεια πληγώνει. Σε συνεργασία με τον παραγωγό Justin Raisen, γνωστό από τις δουλειές του με την Charli XCX και τον Lil Yachty, είναι το δεύτερο σόλο άλμπουμ της μετά τον χωρισμό της από τον Thurston Moore. Είχε προηγηθεί το «No home record» το 2019, μια μείξη από τραπ και χιπ-χοπ αναφορές μέσα από τόνους noise, distortion και reverb και μια εμμονή με τα κινητά – η Gordon θέλει να συλλάβει ηχητικά την κακοφωνία της καθημερινής ζωής. «Με αυτόν τον δίσκο ήθελα να εκφράσω την απόλυτη τρέλα που νιώθω γύρω μου αυτήν τη στιγμή που κανείς δεν ξέρει τι είναι αλήθεια, που τα γεγονότα αφήνουν τους ανθρώπους ανεπηρέαστους και ο καθένας έχει τη δική του άποψη, δημιουργώντας μια γενικότερη αίσθηση παράνοιας», δήλωσε η Gordon για το «Collective». Δεν μπορείς παρά να αισθανθείς μια ειρωνεία αν αντιπαραβάλλεις τα λόγια της με τις πρόσφατες περιπέτειες της Ariana Grande. Ένα άλλο κοινό σημείο είναι ότι και οι δύο χρησιμοποιούν στους τίτλους τη λέξη «bye». Και για να το πάμε ακόμα παραπέρα, φαίνεται ότι τελικά και οι δύο, παρά το προσωπικό κόστος, ωφελήθηκαν δημιουργικά από τα διαζύγιά τους.

21.03.24

THE

g ood LiF O

807

Η ΔΈΣΠΟΙΝΑ ΙΣΟΠΟΎΛΟΥ ΜΑΘΑΊΝΕΙ ΣΤΟΥΣ ΑΘΗΝΑΊΟΥΣ ΤΙ ΠΆΕΙ ΝΑ ΠΕΙ FLORAL DESIGN

Την άνοιξη του 2021, αποφάσισε να κάνει στροφή στην καριέρα της: άρχισε να ψάχνει τα διαθέσιμα μαθήματα γύρω από τα λουλούδια και έφτιαξε το δικό της Eiko Flowers. Έτσι γεμίζει την πόλη με συνθέσεις και μπουκέτα που μοιάζουν να αναπνέουν. ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ

PERSONAL SHOPPER

ΈΧΕΙΣ ΓΟΎΣΤΟ

LiFO 21.03.24

57

good LiFO

Μ

έχρι να μιλήσω με τη Δέσποινα Ισοπούλου αγνοούσα ότι ο τρόπος που φτιάχνεις ένα σπιράλ μπουκέτο από λουλούδια διδάσκεται, ότι υπάρχει και το θεωρητικό κομμάτι που έχει να κάνει με τα χρώματα και τον συνδυασμό τους, το λεγόμενο color theory, εκτός του πρακτικού. Μέσα στους περιορισμούς που μας έθεσε η πανδημία η ίδια αποφάσισε να γραφτεί σε ένα τέτοιο online μάθημα, να κάνει τα πρώτα της βήματα στην ανθοδετική τέχνη, να απασχοληθεί με τη φύση που βάζουμε στο βάζο, σε ερασιτεχνικό αρχικά επίπεδο. «Παρακολουθώντας το μάθημα, μέσα σε λίγες μέρες άρχισε να φουντώνει μέσα μου η σκέψη “γιατί μόνο ερασιτεχνικά και όχι και επαγγελματικά;” Δεν είχα τίποτα να χάσω τη δεδομένη στιγμή. Το αποφάσισα κυριολεκτικά μέσα σε μία εβδομάδα: πήγα στην αγορά να βρω λουλούδια, έπειτα μπήκα σε έναν άδειο χώρο, πέταξα μέσα μερικούς κουβάδες, ξεκίνησα να φτιάχνω τις πρώτες μου συνθέσεις και συνέχισα να μαθαίνω». Έψαξε να βρει κι άλλα διαδικτυακά μαθήματα, επισκέφθηκε το Λονδίνο και το McQueens Flower School που τα τελευταία είκοσι τέσσερα χρόνια δέχεται μαθητές απ’ όλον τον κόσμο οι οποίοι σκέφτονται να κάνουν στροφή στην καριέρα τους, παρακολουθούσε τη δουλειά της Kiana Underwood, της floral artist του στούντιο σχεδιασμού λουλουδιών Tulipina το οποίο έχει για έδρα του τη Νέα Υόρκη και ειδικεύεται σε συνθέσεις για γάμους και εκδηλώσεις πολυτελείας, έχοντας μια ομάδα άνω των 50 ατόμων που δραστηριοποιούνται σε όλο τον κόσμο, όπως διαβάζω. Τα εργαστήρια που έχει οργανώσει η Kiana Underwood σε Καναδά, Χιλή, Κίνα, Ινδονησία, Ιταλία, Ιαπωνία, Κορέα, Μεξικό, Ρωσία, Ουκρανία και Σιγκαπούρη έχουν γίνει sold-out, ενώ στο πρώτο της βιβλίο, το Color me floral, που κυκλοφόρησε το 2018, αναλύει τον σχεδιασμό εντυπωσιακών μονοχρωματικών συνθέσεων για κάθε εποχή. Η Δέσποινα Ισοπούλου ξεκίνησε μαθαίνοντας πώς να δημιουργεί μικρά μπουκέτα, πέρασε στις συνθέσεις για γάμους και events και στους στολισμούς μεγάλης κλίμακας με άνθη – «και ακόμα μαθαίνω, όταν βρίσκω ενδιαφέροντα και πολύ εξειδικευμένα courses τα παρακολου-

θώ». Συνεχίζει να εκπαιδεύεται έχοντας φτιάξει πια το δικό της brand, το Eiko Flowers. Εκτός από παιδί, eiko στα ιαπωνικά σημαίνει και μεγαλειώδης, μια λέξη που περιγράφει την ομορφιά της φύσης και γι’ αυτό την επέλεξε. Προερχόμενη από τον χώρο των περιοδικών και της μόδας, από την άνοιξη του ’21 κάνει styling (και) σε λουλούδια. Συμβαδίζοντας με την εποχή του sustainability, δουλεύει με εποχικά λουλούδια και τα περισσότερα από αυτά που επιλέγει είναι ελληνικής παραγωγής. Όλα της τα μπουκέτα τα τυλίγει σε ανακυκλώσιμο χαρτί και όχι σε εκείνες τις πλαστικές ζελατίνες μέσα στις οποίες έχουμε δώσει ή έχουμε λάβει κάποια στιγμή όλοι μας λουλούδια· για τις συνθέσεις της χρησιμοποιεί βιώσιμα και επαναχρησιμοποιούμενα υλικά, όπως σύρμα ή βιοδιασπώμενο και μη τοξικό floral foam. Αυτή την άνοιξη, αυτόν τον Μάρτιο, το Eiko Flowers κλείνει τρία χρόνια. Στην αρχή το αγκάλιασε ο κύκλος της. Οι φίλοι και οι γνωστοί από τον χώρο της μόδας τής ζητούσαν μπουκέτα για το σπίτι τους ή για να στείλουν στους φίλους τους κι έτσι πήρε αμέσως μπροστά, λειτούργησε η από στόμα σε στόμα διαφήμιση· βοήθησε πολύ και η παρουσία της Δέσποινας στο Instagram (μπορεί να τη γνωρίζετε και ως @ youstrikemyfancy), άρχισε να την αναζητά κι άλλος κόσμος σιγά-σιγά. Δεν έχει στήσει ένα κατάστημα με βιτρίνα, ένα μαγαζί μέσα στο οποίο μπορούμε να μπούμε και να ψωνίσουμε επιτόπου λουλούδια, έχει όμως ένα στούντιο κοντά στην Κατεχάκη για να δουλεύει τις προπαραγγελίες και να ετοιμάζει τις συνδρομές με τις οποίες ξεκίνησε και συνεχίζει, κάτι που σημαίνει ότι έχει πελάτες στους οποίους στέλνει ανά μία ή δύο εβδομάδες και από ένα διαφορετικό μπουκέτο για να στολίσουν, να ομορφύνουν, να ανανεώσουν τον προσωπικό ή τον επαγγελματικό τους χώρο. Οι νέοι florists της Αθήνας αλλάζουν σταδιακά την εικόνα που έχουμε για το τι πάει να πει μπουκέτο, ξεφεύγουν από το πολύ στημένο και το κλασικό, από αυτήν τη λογική που ήθελε τις συνθέσεις να είναι πολύ τακτοποιημένες, παραφορτωμένες και κάπως στρογγυλεμένες. Οι δουλειές του Eiko Flowers απέχουν πολύ απ’ όσα ξέραμε, δεν έχουν άπειρες

ΑΠΟ

ΤΗ

ΖΩΗ

ΠΑΡΑΣΙΔΗ

φωτο: freddie f.

THE

FLOW E R D E S I GN

58

LiFO

21.03.24

πρασινάδες για να φαίνονται πιο γεμάτες και ογκώδεις, έχουν κάτι το οργανικό στον σχεδιασμό τους, μια φυσικότητα και μια ασυμμετρία, ακολουθούν την κίνηση των λουλουδιών και των φυλλωμάτων, μοιάζουν να αναπνέουν, κάποιες είναι φτιαγμένες σαν γλυπτά. Αν παρακολουθείτε τι παίζει τώρα όσον αφορά την art de la table, αυτός είναι ο νέος τρόπος με τον οποίο τα λουλούδια παίρνουν τη θέση τους πια στα τραπέζια, και όχι άφθονα και αυστηρά στημένα σε βάζα που αναγκαζόμασταν να κάνουμε στην άκρη για να δούμε τον απέναντι συνδαιτυμόνα μας. Αναλαμβάνει, λοιπόν, τον στολισμό τραπεζιών σε private dining, σε events και openings, έχει συνεργαστεί με πολλά κορυφαία brands μόδας και ομορφιάς όπως τα Diptyque, Maison Francis Kurkdjian, Kerastase, Acqua di Parma, Breitling, Milkwhite, Shiseido, με το Bombay Sapphire, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, το ΚΠΙΣΝ, την Ωνάσειο Βιβλιοθήκη, αλλά και με το Interni Restaurant, το Sweet Nolan και το Sole Giaguaro στο κομμάτι της εστίασης. Της έχουν ζητήσει να φτιάξει μια ανθοδέσμη με έμπνευση από τις Μεγάλες Προσδοκίες, άλλη φορά της έχουν περιγράψει αυτό που ήθελαν σαν πυροτέχνημα, έχει δημιουργήσει κατόπιν παραγγελίας και ένα μπουκέτο με όλες τις αποχρώσεις του μοβ, μια μονοχρωματική έκρηξη. «Προσπαθώ να αναλαμβάνω δουλειές που έχουν ένα καλλιτεχνικό ενδιαφέρον, δεν θέλω απλώς να στέλνω λουλούδια και να γεμίζω χώρους με αυτά, θέλω να δουλεύω με ανθρώπους που ψάχνουν το κάτι διαφορετικό, που δίνουν βάση στο design και στην αρμονία της παλέτας». Θα ήθελε πολύ να δημιουργήσει ένα installation με φρέσκα λουλούδια μέσα σε ένα μουσείο, ανάμεσα στα εκθέματά του. «Βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα μια πιθανή συνομιλία μεταξύ των έργων τέχνης, που έρχονται από παλιά και θα είναι εκεί για πάντα, και κάτι τόσο παροδικού και εφήμερου, όπως είναι το κομμένο λουλούδι. Κάτι που ξέρεις ότι έχει μόνο λίγες ημέρες ζωής είναι ένα reality check και μια αφορμή να σταματήσεις και να μείνεις λίγο στη στιγμή». Της αρέσουν πολύ τα πρώτα λουλούδια της άνοιξης, τα γυμνά κλαδιά με ανθάκια, η τσιντόνια, η αμυγδαλιά, η φορσύθια, απολαμβάνει τα αγριολούλουδα, τις νεραγκούλες, τις ανεμώνες, τα αγριόχορτα και τα άνθη του ελλέβορου, που όμως δεν τα συναντάμε πολύ εύκολα στην Ελλάδα.

«Δεν είναι πολύ στην κουλτούρα μας να δίνουμε χρήματα για λουλούδια, σε αντίθεση με το εξωτερικό όπου τα σπίτια και τα γραφεία έχουν διαρκώς τέτοια, είτε φρέσκα είτε αποξηραμένα. Ταξιδεύοντας στη Γαλλία, εντυπωσιάστηκα που βρήκα λουλούδια ακόμα και στα καθαριστήριά τους. Ωστόσο, απ’ όταν γεμίσαμε όλοι τα σπίτια μας με φυτά εσωτερικού χώρου, υπάρχει άνοδος και στο λουλούδι. Ο κόσμος διαπίστωσε ότι μπορεί να ομορφύνει τον χώρο του με τα πιο απλά υλικά· δεν έχει να κάνει με το πόσο ακριβό είναι το λουλούδι αλλά με το πώς το μεταχειρίζεσαι. Υπάρχουν λουλούδια που κάποτε δεν μου άρεσαν καθόλου, μέχρι που ανακάλυψα πως εντάσσοντάς τα στη σωστή παλέτα μπορεί να δείχνουν όμορφα. Η νέα γενιά που μπαίνει πια στα ανθοπωλεία της πόλης, όλοι αυτοί οι florists που έχουν άλλες εικόνες και ερεθίσματα μπορούν να αναδείξουν αυτή την ομορφιά κι έτσι δημιουργείται και ένα κοινό που, βλέποντας διαφορετικές συνθέσεις, μαθαίνει να αγαπάει τα λουλούδια εκ νέου».

φωτο: freddie f.

«Κάτι που ξέρεις ότι έχει μόνο λίγες ημέρες ζωής είναι ένα reality check και μια αφορμή να σταματήσεις και να μείνεις λίγο στη στιγμή».

eikoflowers.com

LiFO 21.03.24

59

î

Moleskin Ημερολόγιο & σημειωματάριο «Μικρός Πρίγκιπας». www.plaisio.gr

THE

good LiFO

PERS O N A L S H OP P E R

ô

G-Star Raw

ñ

Τζιν μπουφάν.

Asus

Sport And Fashion Freedom, 212 0003710

ò

Sony

Zenbook 14 OLED (UX3405). www.public.gr

Ασύρματα ακουστικά. www.kotsovolos.gr

î

Μουσείο Μπενάκη

î

Τ-shirt από την επετειακή έκθεση «1821 Πριν και Μετά».

Happy Socks

www.benakishop.gr

Πολύχρωμες κάλτσες. www.goldenhall.gr

ö

Δερμάτινα sneakers. www.tsakirismallas.gr

õ

Tommy Hilfiger Τσάντα Duffle. www.calvinklein.gr

ΑΠΟ

ΤΗ

LIFO

TEAM

Calvin Klein

60

LiFO

21.03.24

ΕΧΕΙΣ ΓΟΥΣΤΟ Έλενα Καρατσόκη MAKE-UP ARTIST & HAIRSTYLIST

Ποια είσαι και με τι ασχολείσαι; Είμαι makeup artist και ασχολούμαι με το editorial και commercial make-up, όπως και με το hairstyling. Πώς διαλέγεις τα ρούχα σου; Κυρίως με βάση τη διάθεσή μου αλλά και τις επιρροές που έχω ανά περιόδους. Μου αρέσει να δημιουργώ διαφορετικά looks, ανάλογα με το era μου.

Aν μπορούσες να αλλάξεις τη δική σου ντουλάπα με κάποιου άλλου, ποιο πρόσωπο θα διάλεγες; Θα διάλεγα την ντουλάπα του ultimate fashion crash μου, της @msjosephin. Τι έχεις στις τσέπες σου; Πάντα έχω μαζί μου το lip combo μου, που αυτό το διάστημα αποτελείται από Dior lip pencil στην απόχρωση nude, Nyx matte lip cream στην απόχρωση Berlin, Lanolips lip balm στην απόχρωση peach, cardholder και τα κλειδιά μου. Τι φοράς και πόσο κοστίζει; Lace bodysuit Tezenis (€20), vinyl bodysuit και μανίκια από Depop (€40), φούστα Roomservice888 από SSENSE (€130) και παπούτσια Εckhaus Latta από Vestiaire Collective (€200). Πού πας τώρα; Θα αλλάξω παπούτσια για να οδηγήσω. Πηγαίνω για make-up σε καμπάνια γυαλιών ηλίου. @elena_karatsoki

ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΦΩΤΟ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο lifo.gr.

LiFO 21.03.24

61

ΛΕΩΝ [23.7/23.8] Με το εξάγωνο Ήλιου -

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12] Καλά νέα που θα

που σας απασχολούν αρχίζουν να επιλύονται με το εξάγωνο Ήλιου - Πλούτωνα στις 21/3 και είναι μια καλή ημερομηνία για αναζήτηση ατόμων που θα συμβάλουν στην εφαρμογή μιας ιδέας. Στις 22/3 η σύνοδος Αφροδίτης - Κρόνου βγάζει μια πίεση σχετικά με την εργασία ή την υγεία και αναγκαστικά θα χρειαστεί να ρίξετε τους ρυθμούς. Η συγκεκριμένη όψη δείχνει πως ασχολείστε περισσότερο με τα επαγγελματικά σας, έτσι εξαντλείστε, κάτι που θα τονίσει πολύ έντονα και ο Άρης με την είσοδό του στους Ιχθύς στις 23/3. Μέχρι τις 30/4 ασχοληθείτε περισσότερο με τη βελτίωση της φυσικής σας κατάστασης. Στις 25/3 η έκλειψη Σελήνης στον Ζυγό φέρνει στην επιφάνεια θέματα που αφορούν τις σχέσεις και τις συνεργασίες σας και καλό θα είναι να τα αντιμετωπίσετε με ευελιξία, εκτός κι αν κάποια λήξη είναι αναπόφευκτη.

Πλούτωνα στις 21/3 είναι κατάλληλη στιγμή για να αφήσετε το παρελθόν και να επικεντρωθείτε στο μέλλον. Πλέον, είστε έτοιμοι να εγκαταλείψετε συναισθηματικά μοτίβα που δεν σας εξυπηρετούν και να δώσετε έμφαση στην προσωπική σας ανάπτυξη. Στις 22/3, με τη σύνοδο Αφροδίτης - Κρόνου, θα σας απασχολήσουν κοινοί πόροι και θα πρέπει να διαχειριστείτε τα γεγονότα με ψυχραιμία. Εν συνεχεία, στις 23/3 εισέρχεται ο Άρης στους Ιχθύς και μέχρι τις 30/4 θα έχετε πολλές επαφές για οικονομικά ζητήματα και διευθέτηση οφειλών που θα αφορούν φόρους, ασφάλειες κ.λπ. Το γεγονός ότι υπάρχουν πολλοί πλανήτες στον τομέα των οικονομικών σας δείχνει πως με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θα βρεθούν λύσεις. Η έκλειψη Σελήνης στον Ζυγό στις 25/3 κλείνει έναν κύκλο σχετικό με την εκπαίδευση ή μια εμπορική συμφωνία, αλλά μπορεί να προκαλέσει εντάσεις.

αφορούν τα ερωτικά σας, τα παιδιά ή τα οικονομικά σας φέρνει το εξάγωνο Ήλιου - Πλούτωνα στις 21/3 και θα πάρετε μεγάλη χαρά. Τώρα είναι η εποχή που απολαμβάνετε τους καρπούς των κόπων σας, καθώς ανταμείβονται οι προσπάθειές σας. Στις 22/3 η σύνοδος Αφροδίτης - Κρόνου θα αναμοχλεύσει μια οικογενειακή κατάσταση και θα νιώσετε πιεσμένοι αν σκοπεύατε να κάνετε ένα ταξίδι. Με την είσοδο του Άρη στους Ιχθύς συμπληρώνεται η συγκέντρωση πολλών πλανητών στον τομέα της οικιακής σας ζωής και μέχρι τις 30/4 θα γίνουν πολλές επαφές για την αξιοποίηση ενός ακινήτου και θα ικανοποιηθούν οι προσδοκίες σας. Η έκλειψη Σελήνης στον Ζυγό στις 25/3 δείχνει πως η κοινωνική σας ζωή χρήζει βελτίωσης. Επικοινωνήστε με φίλους και προσπαθήστε να αφιερώνετε περισσότερο χρόνο στην ψυχαγωγία. Ορισμένοι θα κάνετε και ένα ξεσκαρτάρισμα στις φιλικές σας σχέσεις.

ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9] Τα οικονομικά και

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Αύξηση εσόδων

τα επαγγελματικά σας παίρνουν την ανιούσα από τις 21/3 που πραγματοποιείται το εξάγωνο Ήλιου - Πλούτωνα κι έτσι θα μπορέσετε να ασχοληθείτε περισσότερο με τη βελτίωση της φυσικής σας κατάστασης. Υιοθετήστε νέες διατροφικές συνήθειες και κόψτε καθετί βλαβερό για τον οργανισμό σας. Στις 22/3, με τη σύνοδο Αφροδίτης - Κρόνου, μπορεί να νιώσετε απογοήτευση με κάποια σχέση ή συνεργασία και θα πρέπει να πάρετε μια απόφαση, δίχως να είναι απαραίτητο να γίνει άμεσα. Από τις 23/3, που εισέρχεται ο Άρης στους Ιχθύς, και μέχρι τις 30/4 θα είστε πολύ ανταγωνιστικοί και θα είναι ιδανική εποχή για διαπραγματεύσεις και προώθηση υπηρεσιών. Η έκλειψη Σελήνης στον Ζυγό έχει να κάνει με οικονομικά ζητήματα κι ενδεχομένως να σας απασχολήσει κάποια οφειλή που θα πρέπει να διευθετηθεί άμεσα.

μέσω της ακίνητης περιουσίας φέρνει το εξάγωνο Ήλιου - Πλούτωνα στις 21/3 και θα ικανοποιήσετε κάποια επιθυμία σας. Η μέρα ενδείκνυται για διαπραγματεύσεις και αγοραπωλησίες ακινήτων καθώς και για αλλαγή επαγγελματικής στέγης. Στις 22/3 η σύνοδος Αφροδίτης - Κρόνου φέρνει εμπόδια σε μετακινήσεις και εμπορικές συμφωνίες και δεν θα είναι κατάλληλη στιγμή για προώθηση υπηρεσιών ή επαφές με οικείους. Από τις 23/3, που εισέρχεται και ο Άρης στους Ιχθύς, η συσσώρευση πολλών πλανητών φέρνει νέα πρόσωπα στη ζωή σας που θα σας ωφελήσουν σε επαγγελματικό επίπεδο και νέες ευκαιρίες για αύξηση εσόδων. Να αποφεύγετε τη βιασύνη στις μετακινήσεις σας. Η έκλειψη Σελήνης στον Ζυγό στις 25/3 σας φέρνει αντιμέτωπους με μια αλλαγή που θα αφορά την οικογένεια ή τα επαγγελματικά σας και θα θέσετε νέες προτεραιότητες. Εσωτερικές συγκρούσεις θα εξαντλούν τα αποθέματα της ενέργειάς σας.

starfax

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4] Οικονομικά ζητήματα

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5] Σημαντικές οι εξελίξεις στον τομέα της καριέρας από τις 21/3 που πραγματοποιείται το εξάγωνο Ήλιου - Πλούτωνα και θα πρέπει να δώσετε έμφαση στην προώθηση των επιτευγμάτων σας, σε διαπραγματεύσεις και συμφωνίες. Στις 22/3, με τη σύνοδο Αφροδίτης - Κρόνου, θα σας απασχολήσουν θέματα σχετικά με τις φιλικές σας σχέσεις ή την εφαρμογή μιας ιδέας. Ενδεχομένως κάτι να μπλοκάρει τα σχέδιά σας και να υπάρξουν καθυστερήσεις. Από τις 23/3, που εισέρχεται ο Άρης στους Ιχθύς, θα έχετε την απαραίτητη ενέργεια και αποφασιστικότητα για να βρείτε λύσεις – σημαντικό ρόλο θα παίξει η χρήση της τεχνολογίας. Μια πολύ καλή μέρα για ένωση δυνάμεων είναι στις 24/3 που πραγματοποιείται το εξάγωνο του Δία στο ζώδιό σας με την Αφροδίτη στους Ιχθύς. Η έκλειψη Σελήνης στον Ζυγό σηματοδοτεί την ολοκλήρωση ενός κύκλου στα επαγγελματικά σας, που σημαίνει πως θα έχετε τη δυνατότητα για ένα νέο ξεκίνημα.

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6] Μια καινούργια γνωριμία ή ένα ταξίδι θα συμβάλει στην ανάπτυξη του δικτύου των συνεργατών σας και ιδανική ημερομηνία για να το πραγματοποιήσετε είναι στις 21/3 που πραγματοποιείται το εξάγωνο Ήλιου - Πλούτωνα. Αν υπάρχει κάποια νομική υπόθεση που σας απασχολεί θα έχει αίσιο τέλος, ενώ θα ευνοηθούν και θέματα σπουδών. Στις 22/3, με τη σύνοδο Αφροδίτης - Κρόνου, θα νιώσετε πιεσμένοι με τις απαιτήσεις εργοδοτών ή με τις ανάγκες ενός ηλικιωμένου ατόμου. Ωστόσο, από τις 23/3, που εισέρχεται ο Άρης στους Ιχθύς, θα έχετε περισσότερη ενέργεια και θα ανταποκρίνεστε στις απαιτήσεις με περισσότερη ευκολία. Η τύχη θα είναι με το μέρος σας στις 24/3, που πραγματοποιείται το εξάγωνο Αφροδίτης - Δία, ευνοώντας επαφές με πρόσωπα εξουσίας. Η έκλειψη Σελήνης φέρνει στην επιφάνεια θέματα που αφορούν επενδύσεις, τα ερωτικά σας ή τα παιδιά και σημαντικό ρόλο θα παίξει ο τρόπος που θα διαχειριστείτε τις καταστάσεις.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Οικονομικά ζητή-

από τη μα ρ ιβ ίκυ καλλέ ρ γ η (s tar f ax@ li f o. g r )

62

LiFO

ματα που αφορούν κοινούς πόρους θα αποτελέσουν πηγή εντάσεων και θα πρέπει να είστε πιο συνεννοήσιμοι, δίχως να βάζετε σε προτεραιότητα τις προσωπικές σας ανάγκες. Στις 21/3, με το εξάγωνο Ήλιου - Πλούτωνα, θα έχετε έσοδα μέσω μιας νέας απασχόλησης και θα μπορέσετε να διευθετήσετε τις υποχρεώσεις σας. Μια δύσκολη μέρα για σπουδές, ταξίδια και νομικές υποθέσεις είναι στις 22/3 με τη σύνοδο Αφροδίτης - Κρόνου. Από τις 24/3, που εισέρχεται κι ο Άρης στους Ιχθύς, συμπληρώνεται η συγκέντρωση πολλών πλανητών στον τομέα της πνευματικής σας ανάπτυξης και δείχνει πως θα έχετε συχνές επαφές με άτομα που θα συμβάλουν στην πρόοδό σας. Η έκλειψη Σελήνης στον Ζυγό στις 25/3 τονίζει θέματα της οικιακής σας ζωής και της εργασίας που σας απασχολούν, αλλά αρνείστε να αντιμετωπίσετε. Μια νέα συνθήκη θα επιβάλει την επίλυσή τους.

ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10] Μια νέα εποχή ξεκινά για τα ερωτικά σας στις 21/3 με το εξάγωνο Ήλιου - Πλούτωνα, καθώς κάποιοι μπορεί να δεχτείτε πρόταση γάμου ή συμβίωσης, ενώ κάποιοι άλλοι θα γίνετε γονείς. Αξιοποιήστε αυτή την ευνοϊκή εποχή οι ελεύθεροι και φανείτε πρόθυμοι για νέες γνωριμίες. Στις 22/3 θα σας δυσκολέψουν οι ευθύνες της εργασίας, κάτι μπορεί να μην εξελίσσεται όπως θα θέλατε ή μπορεί να κάνετε παρασπονδίες με τη διατροφή σας και να χαλάσετε τη δίαιτά σας. Με την είσοδο του Άρη στους Ιχθύς στις 23/3 συμπληρώνεται ο πλανητικός συνωστισμός στον τομέα της εργασίας και μέχρι τις 30/3 θα μπορέσετε να βρείτε μια νέα απασχόληση που θα πληροί τις ανάγκες σας. Ωστόσο, θα πρέπει να προσέχετε τη χρήση εργαλείων. Η έκλειψη Σελήνης στο ζώδιό σας στις 25/3 σας βάζει σε διαδικασία αλλαγής προτεραιοτήτων, έτσι θα δώσετε έμφαση στις προσωπικές σας ανάγκες κι επιθυμίες.

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2] Σημαντικές οι εξελίξεις όσον αφορά εμπορικές συμφωνίες, την προώθηση υπηρεσιών ή τις δημόσιες σχέσεις από τις 21/3 που πραγματοποιείται το εξάγωνο του Πλούτωνα στο ζώδιό σας με τον Ήλιο στους Ιχθύς. Ενδεχομένως να ακούσετε και κάποια καλά νέα για ένα οικείο πρόσωπο. Στις 22/3 η σύνοδος Αφροδίτης - Κρόνου θα προκαλέσει καθυστερήσεις σε οικονομικά ζητήματα και θα δοκιμαστεί η υπομονή σας, αλλά θα είναι κάτι παροδικό. Ακατάλληλη στιγμή για σημαντικές αγορές και επενδύσεις. Από τις 23/3, που εισέρχεται και ο Άρης στους Ιχθύς, θα είστε πολύ δυνατοί διαπραγματευτές και μέχρι τις 30/4 θα κλείσετε μια συμφωνία που θα εκτινάξει στα ύψη τα κέρδη σας. Η έκλειψη Σελήνης στον Ζυγό ολοκληρώνει έναν κύκλο σπουδών ή την έκβαση μιας νομικής υπόθεσης και σας δίνεται η ευκαιρία να ανοίξετε τα φτερά σας προς νέες κατευθύνσεις.

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11] Οι οικογενειακές και εργασιακές σας σχέσεις είναι σε αρμονία με το εξάγωνο Ήλιου - Πλούτωνα και θα κάνετε ένα καινούργιο ξεκίνημα με καλούς οιωνούς. Ενδεχομένως να ασχοληθείτε με ένα νέο επάγγελμα ή να κάνετε μια μετακόμιση σε έναν καλύτερο χώρο. Όπως και να έχει, είναι θετική η φάση που διανύετε. Ωστόσο, στις 22/3, που πραγματοποιείται η σύνοδος Αφροδίτης - Κρόνου, θα σας ζορίσουν ερωτικά ζητήματα ή θέματα παιδιών ή θα σας απογοητεύσουν οι αποδόσεις μιας επένδυσης. Με την είσοδο του Άρη στους Ιχθύς στις 23/3 γίνεστε πιο διεκδικητικοί και θα κερδίσετε τις εντυπώσεις με τη γοητεία σας. Οι πολλοί πλανήτες στον τομέα του έρωτα δείχνουν πως θα σας πλησιάσει ένα τρίτο πρόσωπο. Η έκλειψη Σελήνης στον Ζυγό στις 25/3 ολοκληρώνει έναν δύσκολο κύκλο στα επαγγελματικά σας και είναι ιδανική στιγμή για να ρίξετε τους ρυθμούς και να ξεκουραστείτε.

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3] Μυστικές διαπραγμα-

Sudoku No 807 5 6 9 7 3 8 3 4 6 4 3 7 1 2 7 5 1 3 3 4 1 8 5 9 1 8

Η λύση του προηγούμενου 5 9 7 3 2 8 6 1 4

2 8 6 7 1 4 5 3 9

1 3 4 6 9 5 8 2 7

3 1 2 5 4 6 7 9 8

9 4 8 1 7 3 2 5 6

7 6 5 9 8 2 1 4 3

4 7 1 2 6 9 3 8 5

6 5 9 8 3 1 4 7 2

8 2 3 4 5 7 9 6 1

τεύσεις και συμφωνίες θα έχουν αίσια εξέλιξη στις 21/3 με το εξάγωνο Ήλιου - Πλούτωνα και θα βάλετε σε μια τάξη τις υποχρεώσεις σας. Η συγκεκριμένη όψη θα ευνοήσει την απόκτηση πολύτιμων αντικειμένων και τις επενδύσεις. Στις 22/3 η σύνοδος Αφροδίτης - Κρόνου στο ζώδιό σας θα σας προκαλέσει αμφιβολίες σχετικά με τις επιλογές στα επαγγελματικά ή τα προσωπικά, αλλά δεν θα είναι κατάλληλη στιγμή για λήψη σημαντικών αποφάσεων. Από τις 23/3, που εισέρχεται και ο Άρης στο ζώδιό σας, συμπληρώνεται η συσσώρευση πλανητών, που σημαίνει ότι θα αμφιταλαντεύεστε και θα αλλάζετε γνώμη πολύ συχνά. Μέχρι τις 30/4 θα κυνηγήσετε με επιτυχία τους στόχους σας, αλλά μην υπερεκτιμάτε τις δυνατότητές σας. Η έκλειψη Σελήνης στον Ζυγό στις 25/3 τονίζει οικονομικά ζητήματα που έχουν σχέση με κοινούς πόρους και σηματοδοτεί την ολοκλήρωση μιας υποχρέωσης που θα αφορά μια οφειλή.

21.03.24

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΕΤΗΣΙΑΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ Το Γενικό Συμβούλιο της Τράπεζας της Ελλάδος καλεί τους μετόχους της Τράπεζας, σύμφωνα με το Καταστατικό της και τον Νόμο, στην Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση, τη Δευτέρα 8 Απριλίου 2024, στις 12:00 το μεσημέρι, στο Κεντρικό Κατάστημα της Τράπεζας, στην Αθήνα, Ελευθερίου Βενιζέλου 21, 2ος όροφος, αίθουσα Γενικών Συνελεύσεων.

Οι μέτοχοι που κατά τα ανωτέρω έχουν δικαίωμα να λάβουν μέρος στη Συνέλευση, παρακαλούνται να επικοινωνήσουν με το Τμήμα Γραμματείας της Τράπεζας της Ελλάδος, μέχρι και την Παρασκευή 5 Απριλίου 2024, προκειμένου να λάβουν περαιτέρω οδηγίες σχετικά με την προσέλευσή τους στην Τράπεζα κατά την ημέρα της Γενικής Συνέλευσης (τηλ. 210-320 3341 και 210-320 3288, email: shares@bankofgreece.gr).

Τα θέματα της Ημερήσιας Διάταξης είναι τα εξής: 1.

Ανάγνωση της Ετήσιας Έκθεσης επί των Οικονομικών Καταστάσεων της χρήσης 2023 (του Ισολογισμού και των λοιπών Οικονομικών Καταστάσεων σύμφωνα με το Καταστατικό της Τράπεζας), καθώς και της διαχείρισης, που υποβάλλεται με εντολή του Γενικού Συμβουλίου της Τράπεζας.

2.

Ανάγνωση της Έκθεσης των Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών επί των Οικονομικών Καταστάσεων της χρήσης 2023.

3.

Έγκριση των Οικονομικών Καταστάσεων χρήσης 2023, μετά της επ’ αυτών και της διαχείρισης Ετήσιας Έκθεσης, καθώς και της Έκθεσης των Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών.

4.

Έγκριση της διάθεσης των καθαρών κερδών της χρήσης 2023, σύμφωνα με το άρθρο 71 του Καταστατικού, που ανέρχονται στο συνολικό ποσό των ευρώ 98.706.982.-, ως εξής: - Μέρισμα προς καταβολή: 0,6720 ευρώ ανά μετοχή σε 19.864.886 μετοχές

ευρώ

13.349.203.-

-Έκτακτο αποθεματικό

ευρώ

85.357.779.-

5.

Καθορισμός αποζημίωσης και οδοιπορικών εξόδων των μελών του Γενικού Συμβουλίου για τη χρήση 2024.

6.

Συζήτηση και ψηφοφορία επί της έκθεσης αποδοχών του άρθρου 112 του ν. 4548/2018 για τη χρήση 2023.

7.

Καθορισμός αμοιβής των Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών για τη χρήση 2024.

8.

Έκθεση πεπραγμένων της Επιτροπής Ελέγχου για το έτος 2023.

9.

Απαλλαγή των μελών του Γενικού Συμβουλίου και των Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών από κάθε προσωπική ευθύνη για τα πεπραγμένα και τη διαχείριση της χρήσης 2023.

10.

Εκλογή Συμβούλων.

11.

Εκλογή Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών για τη χρήση 2024.

12.

Λοιπές Ανακοινώσεις.

Α. Δικαίωμα συμμετοχής και ψήφου στη Γενική Συνέλευση Στη Συνέλευση έχει δικαίωμα να λάβει μέρος και να ψηφίσει είτε αυτοπροσώπως, είτε μέσω αντιπροσώπου, τηρουμένων των περιορισμών των άρθρων 8, 13 και 14 του Καταστατικού, ο κύριος τουλάχιστον εβδομήντα πέντε (75) μετοχών, ο οποίος, κατά την έναρξη της πέμπτης ημέρας πριν από την ημέρα συνεδρίασης της Γενικής Συνέλευσης, εν προκειμένω της Τετάρτης 3 Απριλίου 2024 (ημερομηνία καταγραφής), είναι: είτε α) εγγεγραμμένος στα αρχεία του Συστήματος Άυλων Τίτλων (Σ.Α.Τ.) που διαχειρίζεται η εταιρεία «Ελληνικό Κεντρικό Αποθετήριο Τίτλων Α.Ε.» (ΕΛ.Κ.Α.Τ.) της «Ελληνικά Χρηματιστήρια – Χρηματιστήριο Αθηνών Α.Ε. Συμμετοχών» (Ε.Χ.Α.Ε.), στο οποίο τηρούνται οι κινητές αξίες της Τράπεζας, είτε β) ταυτοποιημένος ως μέτοχος μέσω των συμμετεχόντων, εγγεγραμμένων διαμεσολαβητών ή άλλων διαμεσολαβητών βάσει της κείμενης νομοθεσίας (ν. 4548/2018, ν. 4569/2018, άρθρα 25 έως 36 ν. 4706/2020 και Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1212) και του Κανονισμού Λειτουργίας του Ελληνικού Κεντρικού Αποθετηρίου Τίτλων, όπως ισχύει. Η άσκηση των εν λόγω δικαιωμάτων δεν προϋποθέτει τη δέσμευση των μετοχών του δικαιούχου. Ανά εβδομήντα πέντε (75) μετοχές παρέχουν στον κύριο αυτών το δικαίωμα μιας (1) ψήφου. Μέτοχοι, που έχουν λιγότερες από εβδομήντα πέντε (75) μετοχές, μπορούν να διορίσουν κοινό αντιπρόσωπο μέτοχο, ο οποίος μπορεί να παραστεί στη Συνέλευση, εφόσον συγκεντρώνει την αντιπροσωπεία τουλάχιστον εβδομήντα πέντε (75) μετοχών (άρθρα 13 και 16 του Καταστατικού, σε συνδυασμό με τη 2/29.2.2000 απόφαση του Γενικού Συμβουλίου της Τράπεζας περί αναπροσαρμογής –από είκοσι πέντε (25) σε εβδομήντα πέντε (75)- του ελάχιστου αριθμού μετοχών που απαιτείται για την παροχή δικαιώματος συμμετοχής και ψήφου στη Γενική Συνέλευση, μετά την επελθούσα -κατ’ άρθρο 9 του Καταστατικού- διάσπαση της μετοχής της Τράπεζας, σύμφωνα με την 1/17.1.2000 απόφαση του Γενικού Συμβουλίου, που εγκρίθηκε με την 8/4.2.2000 Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου – ΦΕΚ Α΄ 17/7.2.2000). Τα δικαιώματα διοικήσεως, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος παραστάσεως και ψήφου στη Γενική Συνέλευση, αναστέλλονται για τους μετόχους που εμπίπτουν στην παρ. 5 του άρθρου 8 του Καταστατικού (όπως προστέθηκε με την από 24.4.2012 απόφαση της 79ης Ετήσιας Τακτικής Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων της Τράπεζας που κυρώθηκε με το άρθρο 165 παρ. 7 περ. β’ του ν. 4099/2012 [ΦΕΚ Α΄ 250/20.12.2012]), ήτοι πρόσωπα επί των οποίων η Τράπεζα ασκεί εποπτεία σύμφωνα με το άρθρο 55Α του Καταστατικού ή με διάταξη νόμου, επιχειρήσεις συνδεδεμένες με αυτά, μέλη των διοικητικών συμβουλίων ή διαχειριστές τέτοιων προσώπων, σύζυγοι και συγγενείς αυτών έως δευτέρου βαθμού. Επίσης, ουδείς μέτοχος, εκτός του Δημοσίου και όσων εμπίπτουν στο άρθρο 2 του ν. 2292/1953, όπως ισχύει, δύναται να ασκήσει στη Γενική Συνέλευση δικαίωμα ψήφου για αριθμό ψήφων υπερβαίνοντα το αντιστοιχούν σε δύο εκατοστά του μετοχικού κεφαλαίου ποσοστό (τελευταίο εδάφιο του άρθρου 13 του Καταστατικού, όπως προστέθηκε με την από 24.4.2012 απόφαση της 79ης Ετήσιας Τακτικής Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων της Τράπεζας, που κυρώθηκε με το άρθρο 165 παρ. 7 περ. γ’ του ν. 4099/2012 [ΦΕΚ Α΄ 250/20.12.2012]). Η απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας κατά την ημερομηνία καταγραφής μπορεί να γίνει με κάθε νόμιμο μέσο και πάντως βάσει ενημέρωσης που λαμβάνει η Τράπεζα ηλεκτρονικά από την ΕΛ.Κ.Α.Τ. σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Μέτοχος μπορεί να συμμετάσχει στην Τακτική Γενική Συνέλευση και βάσει των επιβεβαιώσεων ή των ειδοποιήσεων των άρθρων 5 και 6 του Εκτελεστικού Κανονισμού (ΕΕ) 2018/1212 που παρέχονται από τον διαμεσολαβητή προς την ΕΛ.Κ.Α.Τ., η οποία ενεργεί ως πάροχος εκδότη. Σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης πλήρους ταυτοποίησης, η Γενική Συνέλευση μπορεί να αρνηθεί τη συμμετοχή για σπουδαίο λόγο που δικαιολογεί την άρνησή της, τηρουμένης της κείμενης νομοθεσίας (άρθρο 19 παρ. 1 ν. 4569/2018, άρθρο 124 παρ. 5 ν. 4548/2018).

Β. Διαδικασία συμμετοχής και ψήφου μέσω αντιπροσώπου Κάθε μέτοχος μπορεί να συμμετέχει αυτοπροσώπως ή μέσω αντιπροσώπου, επιτρεπομένου του διορισμού μέχρι τριών (3) αντιπροσώπων ανά μέτοχο. Αντιπρόσωπος που ενεργεί για περισσότερους μετόχους μπορεί να ψηφίζει διαφορετικά για κάθε μέτοχο. Ο διορισμός και η ανάκληση ή αντικατάσταση του αντιπροσώπου του μετόχου γίνονται εγγράφως. Οι μέτοχοι που επιθυμούν να συμμετάσχουν στη Γενική Συνέλευση μέσω αντιπροσώπου ή να ανακαλέσουν τον εν λόγω διορισμό ή να αντικαταστήσουν τον διορισθέντα αντιπρόσωπο οφείλουν να καταθέσουν στο Τμήμα Γραμματείας της Τράπεζας της Ελλάδος (Ε. Βενιζέλου 21, Αθήνα, τηλ. 210-320 3341 και 210320 3288, email: shares@bankofgreece.gr) τουλάχιστον σαράντα οκτώ (48) ώρες πριν από την ορισθείσα ημερομηνία συνεδρίασης της Γενικής Συνέλευσης, ήτοι το αργότερο μέχρι το Σάββατο 6 Απριλίου 2024, συμπληρωμένο, δεόντως υπογεγραμμένο και νομίμως θεωρημένο για το γνήσιο της υπογραφής το σχετικό έντυπο αντιπροσώπευσης, το οποίο είναι διαθέσιμο και στον διαδικτυακό τόπο της Τράπεζας www.bankofgreece.gr στην ενότητα «Ενημέρωση Μετόχων». Επίσης, το παραπάνω έντυπο διατίθεται στους μετόχους σε έγχαρτη μορφή από το Τμήμα Γραμματείας της Τράπεζας της Ελλάδος. Ο μέτοχος μπορεί να διορίσει αντιπρόσωπο για μία και μόνη Γενική Συνέλευση ή για όσες Συνελεύσεις λάβουν χώρα εντός ορισμένου χρόνου. Μέτοχοι που είναι νομικά πρόσωπα, μετέχουν στη Γενική Συνέλευση διά των εκπροσώπων τους και πρέπει μέσα στην ίδια προθεσμία να καταθέσουν τα νομιμοποιητικά τους έγγραφα σύμφωνα με τον Νόμο. Σε περίπτωση που τα ως άνω έγγραφα έχουν ήδη κατατεθεί σε άλλη Υπηρεσιακή Μονάδα της Τράπεζας, αρκεί να γίνει σχετική αναφορά στο έντυπο αντιπροσώπευσης ή να υπάρξει σχετική έγγραφη ενημέρωση. Ο αντιπρόσωπος μετόχου υποχρεούται να γνωστοποιεί στην Τράπεζα, πριν από την έναρξη της συνεδρίασης της Γενικής Συνέλευσης, κάθε συγκεκριμένο γεγονός που μπορεί να είναι χρήσιμο στους μετόχους για την αξιολόγηση του κινδύνου να εξυπηρετήσει ο αντιπρόσωπος άλλα συμφέροντα πλην των συμφερόντων του μετόχου. Σύγκρουση συμφερόντων είναι δυνατόν να προκύπτει ιδίως όταν ο αντιπρόσωπος είναι: α) Μέτοχος που ασκεί τον έλεγχο της Τράπεζας ή είναι άλλο νομικό πρόσωπο ή οντότητα που ελέγχεται από τον μέτοχο αυτόν, β) Μέλος του Γενικού Συμβουλίου ή της εν γένει Διοικήσεως της Τράπεζας ή μετόχου που ασκεί τον έλεγχο της Τράπεζας ή άλλου νομικού προσώπου ή οντότητας που ελέγχεται από μέτοχο, ο οποίος ασκεί τον έλεγχο της Τράπεζας, γ) Υπάλληλος ή ορκωτός ελεγκτής της Τράπεζας ή μετόχου που ασκεί τον έλεγχό της ή άλλου νομικού προσώπου ή οντότητας που ελέγχεται από μέτοχο, ο οποίος ασκεί τον έλεγχο της Τράπεζας, δ) Σύζυγος ή συγγενής πρώτου βαθμού με ένα από τα φυσικά πρόσωπα που αναφέρονται στις ανωτέρω περιπτώσεις α’ έως και γ’.

Γ. Δικαιώματα μειοψηφίας των μετόχων Μέτοχοι δικαιούμενοι ψήφου σύμφωνα με τα ανωτέρω εκπροσωπούντες: α) το 1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας: 1) Δικαιούνται να ζητήσουν από το Γενικό Συμβούλιο να εγγράψει πρόσθετα θέματα στην ημερήσια διάταξη της Γενικής Συνέλευσης, κατόπιν σχετικής αίτησης που πρέπει να περιέλθει στο Γενικό Συμβούλιο δεκαπέντε (15) τουλάχιστον ημέρες πριν από τη Γενική Συνέλευση (καταληκτική ημερομηνία: Κυριακή 24 Μαρτίου 2024). Η αίτηση για την εγγραφή πρόσθετων θεμάτων στην ημερήσια διάταξη πρέπει να συνοδεύεται από αιτιολόγηση ή σχέδιο απόφασης προς έγκριση από τη Γενική Συνέλευση. Η αναθεωρημένη ημερήσια διάταξη δημοσιοποιείται με τον ίδιο τρόπο, όπως η προηγούμενη ημερήσια διάταξη, δεκατρείς (13) ημέρες πριν από την ημερομηνία της Γενικής Συνέλευσης (καταληκτική ημερομηνία: Τρίτη 26 Μαρτίου 2024) και ταυτόχρονα τίθεται στη διάθεση των μετόχων στον διαδικτυακό τόπο της Τράπεζας μαζί με την αιτιολόγηση ή το σχέδιο απόφασης που έχει υποβληθεί.

2) Δικαιούνται να υποβάλλουν σχέδια αποφάσεων για τα θέματα που έχουν περιληφθεί στην αρχική ή την αναθεωρημένη ημερήσια διάταξη με αίτηση, η οποία πρέπει να περιέλθει στο Γενικό Συμβούλιο επτά (7) τουλάχιστον ημέρες πριν από την ημερομηνία της Γενικής Συνέλευσης (καταληκτική ημερομηνία: Δευτέρα 1 Απριλίου 2024). Τα εν λόγω σχέδια αποφάσεων τίθενται στη διάθεση των μετόχων έξι (6) τουλάχιστον ημέρες πριν από την ημερομηνία της Γενικής Συνέλευσης (καταληκτική ημερομηνία: Τρίτη 2 Απριλίου 2024). β) το 1/10 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας, δικαιούνται να ζητήσουν από το Γενικό Συμβούλιο να χορηγήσει στη Γενική Συνέλευση πληροφορίες για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων και την περιουσιακή κατάσταση της Τράπεζας κατόπιν αίτησής τους που πρέπει να περιέλθει στο Γενικό Συμβούλιο πέντε (5) τουλάχιστον πλήρεις ημέρες πριν από τη Γενική Συνέλευση (καταληκτική ημερομηνία: Τρίτη 2 Απριλίου 2024). Κατόπιν αίτησης οιουδήποτε μετόχου, που υποβάλλεται στην Τράπεζα πέντε (5) τουλάχιστον πλήρεις ημέρες πριν από τη Γενική Συνέλευση (καταληκτική ημερομηνία: Τρίτη 2 Απριλίου 2024), το Γενικό Συμβούλιο παρέχει στη Γενική Συνέλευση τις αιτούμενες συγκεκριμένες πληροφορίες για τις υποθέσεις της Τράπεζας, στο μέτρο που αυτές είναι σχετικές με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Υποχρέωση παροχής πληροφοριών δεν υφίσταται, όταν οι σχετικές πληροφορίες διατίθενται ήδη στον διαδικτυακό τόπο της Τράπεζας.

Δ. Διαθέσιμα έγγραφα και πληροφορίες Το πλήρες κείμενο των εγγράφων και των σχεδίων αποφάσεων, καθώς επίσης οι πληροφορίες του άρθρου 123 παρ. 3 και 4 του ν. 4548/2018 διατίθενται σε ηλεκτρονική μορφή στον διαδικτυακό τόπο της Τράπεζας της Ελλάδος www.bankofgreece.gr στην ενότητα «Ενημέρωση Μετόχων». Τα εν λόγω έγγραφα και πληροφορίες διατίθενται και σε έγχαρτη μορφή από το Τμήμα Γραμματείας της Τράπεζας της Ελλάδος, Ε. Βενιζέλου 21, Αθήνα (τηλ. 210-320 3341 και 210-320 3288, email: shares@bankofgreece.gr).

Αθήνα, 4 Μαρτίου 2024 Με εντολή του ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ

LiFO 21.03.24

63