NIVEL-onderzoek:
Hoge uitstroom verwacht bij bekkenfysiotherapeuten Bekkenfysiotherapie is een relatief jong specialisme binnen de fysiotherapie. Het specialisme is volop in beweging met ontwikkelingen in wetenschappelijke evidentie, technologie en positionering. De markt groeit echter scheef: de vraag naar bekkenfysiotherapie neemt toe terwijl het aantal bekkenfysiotherapeuten gaat afnemen. Blijft er voldoende instroom? Het NIVEL deed onderzoek.
ting en preventie van bekkenbodemproblematiek. Tegelijkertijd wordt op korte termijn door vergrijzing van de beroepsgroep een uitstroom van bekkenfysiotherapeuten verwacht. Mogelijk zijn vraag en aanbod van bekkenfysiotherapie in de nabije toekomst niet meer op elkaar afgestemd. Reden voor de NVFB om het NIVEL, het Nederlands Instituut voor onderzoek in de gezondheidszorg, onderzoek te laten doen.
Tekst: drs. Sarah el Markhous, Tine van den Bos,
ONDERZOEKSPOPULATIE Als eerste aanzet heeft het NIVEL in kaart gebracht wat de kenmerken zijn van de huidige groep bekkenfysiotherapeuten. Ook is gekeken naar de verwachte uitstroom in de komende jaren. Voor het onderzoek zijn 841 (bekken)fysiotherapeuten aangeschreven: leden en buitengewone leden van de NVFB en registerleden die geen lid zijn van de NVFB. 479 respondenten (respons: 57%) hebben de vragenlijst ingevuld, van wie er 475 werkzaam waren als bekkenfysiotherapeut. Hoewel 18% van hen niet was opgenomen in het register Bekkenfysiotherapeut, zullen we toch spreken van bekkenfysiotherapeuten.
drs. Heidi Moossdorff-Steinhauser, dr. Cindy Veenhof en dr. Ilse Swinkels
Het aantal patiënten met problemen in de bekkenregio zal naar verwachting toenemen. Het gaat daarbij om mensen met klachten in de bekkengordel, bekkenbodemmusculatuur, bekkenorganen, lumbale wervelkolom en heupen. Deze toename is af te leiden uit de groei van het aantal bekkenbodemcentra, gespecialiseerde klinieken en continentiepoli’s, de toenemende vergrijzing en de veranderende rol bij voorlich-
Aantal bekkenfysiotherapeuten
8 7 6
7 6 5
5
5 4
4 3 2 1 0 2014
2015
2016
2017
2018
Jaren
Figuur 1. Het jaar waarin bekkenfysiotherapeuten wensen te stoppen met werken (n=27; van 22 bekkenfysiotherapeuten is niet bekend in welk jaar ze wensen te stoppen met werken als bekkenfysiotherapeut).
OVER 10 JAAR 30% MET PENSIOEN De beroepsgroep bekkenfysiotherapie bestaat overwegend uit vrouwen (99%). Bijna de helft is tussen de 45 en 54 jaar (44%). Gemiddeld werken bekkenfysiotherapeuten 21 uur per week, de meesten in loondienst bij een groepspraktijk. Er wordt veel samengewerkt met manueel therapeuten, algemeen fysiotherapeuten, huisartsen en medisch specialisten. Binnen 10 jaar zal 30% van de bekkenfysiotherapeuten uitstromen door het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd. De verwachte uitstroom van bekkenfysiotherapeuten is hoog vergeleken met andere beroepsgroepen. Zo stroomt bij huisartsen 20% uit binnen 10 jaar en bij de fysiotherapie in het algemeen 13%. Ruim 10% van de bekkenfysiotherapeuten verwacht over 5 jaar al niet meer werkzaam te zijn. Niet alleen leeftijd maar ook administratieve taken die veel tijd in beslag nemen, worden hiervoor als reden opgegeven. MEER ONDERZOEK NAAR INSTROOM Om te beoordelen of de verwachte uitstroom tot een tekort leidt, is er in de eerste plaats meer inzicht nodig in de verwachte instroom vanuit de opleiding. In het studiejaar 2013-2014 waren er 43 eerstejaars-, 33 tweedejaars- en 43 derdejaarsstudenten ingeschreven. Onbekend is echter hoeveel fulltime equivalent ze gaan werken en in welke mate het aantal studenten verandert in de loop der jaren. Op de tweede plaats is er meer inzicht nodig in de kenmerken van de patiënten die de bekkenfysiotherapeut consulteren, in de trends in de geleverde zorg over de afgelopen jaren en in de verwachte trends voor de komende jaren. Deze gegevens kunnen deels uit registratiedata worden gehaald en als input dienen voor beroepskrachtenramingen. Dit onderzoek is nodig om in een zo vroeg mogelijk stadium maatregelen te kunnen nemen om eventuele tekorten aan bekkenfysiotherapeuten te voorkomen.
Het volledige verslag staat op FysioNet, www.fysionet.nl. Drs. Sarah el Markhous werkt als junior onderzoeker bij het NIVEL in Utrecht. Tine van den Bos is oedeemfysiotherapeut en bekkenfysiotherapeut bij Together In Motion Fysiotherapie in Delft, en daarnaast is ze voorzitter van de NVFB. Drs.
(N=446) N % Nee 49 11 Ja, ik ben over 5 jaar waarschijnlijk werkzaam als bekkenfysiotherapeut 397 89 N= aantal respondenten, %= percentage van het totaal aantal respondenten.
Heidi Moossdorff-Steinhauser is bekkenfysiotherapeut en gezondheidswetenschapper bij Fysio Papendrecht in Papendrecht en Praktijk Lanser in Hardinxveld-Giessendam en ook is ze bestuurslid van de NVFB, portefeuille kwaliteit. Dr. Cindy Veenhof is programmaleider bij het NIVEL en dr.
Tabel 1. Verwachting van bekkenfysiotherapeuten ten aanzien van hun werkzaamheid over 5 jaar.
Ilse Swinkels is senior onderzoeker bij het NIVEL. De auteurs zijn bereikbaar via i.swinkels@nivel.nl. FysioPraxis | oktober 2014
51
N V F B | N E D E R L A N D S E V E R E N I G I N G V O O R F Y S I O T H E R A P I E B I J B E K K E N P R O B L E M AT I E K E N P R E - E N P O S T PA R T U M G E Z O N D H E I D S Z O R G
S P E C I A L I S T E N K AT E R N