Χορτιάτης 570 - Φύλλο 173

www.hortiatis570.gr, e_mail: info@hortiatis570.gr, nanakoudis@yahoo.gr

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΧΟΡΤΙΑΤΗ • ÅÔÏÓ ÉÄÑÕÓÇÓ 1990

• ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 173 • ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2019 • ΤΙΜΗ € 0,01

«Κείνει τη μέρα σώπαιναν οι λύκοι, γιατί ούρλιαζαν οι άνθρωποι» Μενέλαος Λουντέμης

75

Έργο του Βασίλη Καρκατσέλη από την έκθεση εικαστικών και φωτογραφίας «Αντίδοτο Λήθης» στην αίθουσα «Ι. Μανωλεδάκης». Διάρκεια έκθεσης: 31/8 - 22/9. 10:00 - 14:00 καθημερινά

ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΧΟΡΤΙΑΤΗ

χρόνια μετά..

...Το καθήκον στη μνήμη, πάντα επίκαιρο

«…..Όσοι σήμερα σκόπιμα παραποιούν, λογοκρίνουν, αναθεωρούν, «κουτσουρεύουν» την ιστορία των Ολοκαυτωμάτων και όχι μόνον, διαπράττουν μεγάλο ανοσιούργημα. Ύβρη απέναντι στους 149 αθώους μάρτυρες του Χορτιάτη, απέναντι στους χιλιάδες μάρτυρες των Ολοκαυτωμάτων. Απέναντι στην ιστορία. Η καθαρή μνήμη πρέπει να αποτελεί το απαραίτητο εργαλείο της συλλογικής συνείδησης ενός λαού, προκειμένου να βαδίζει στην ιστορία με αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση. Πρέπει να είναι συνεχώς παρούσα στη ζωή μιας κοινωνίας. Όχι για να καλλιεργεί το μίσος και να προετοιμάζει την εκδίκηση. Αλλά για να διδάσκει και να παραδειγματίζει. Για να διεγείρει τις συνειδήσεις των ζώντων……» Μανώλης Γλέζος.

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

ΣΕΛΙΔΑ 2

2-9-1944: Το “κάψιμο” του Χορτιάτη 75 χρόνια πριν…«Τράνταζε σαν από σεισμό συθέμελα ο Χορτιάτης, και ακόντιζε μηνύματα με κόκκινη βαφή», γράφει στο ποίημά του «Θεσσαλονίκη ΙΙ» ο Νίκος Καββαδίας. Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944 η δρεπανοφόρος Άτροπος μοίρα επέλεξε τον Χορτιάτη να ακοντίσει τα δικά της αιματοβαμμένα μηνύματα. Να θερίσει 149 μίσχους, να κόψει με μια απότομη κίνηση τα χρώματα της ίριδας που ρίζωναν στους πρόποδες του Χορτιάτη και να φήσει μόνο μαύρο και κόκκινο, καπνό και αίμα. Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944 ο Χορτιάτης πλήρωσε βαρύ τίμημα για την συνολική αντιστασιακή του δράση. Πλήρωσε με 149 αθώες ζωές και τη σχεδόν εκ βάθρων καταστροφή του, διότι δεν έσκυψε το κεφάλι στον κατοχικό ζυγό, δεν έπλευσε στα δύσκολα χρόνια κόστα-κόστα, ούτε έμεινε στα ρηχά, μα έστρεφε το ακρόπρωρό του στα ανοικτά, μπήκε στις τρικυμίες με υψωμένη την αντιστασιακή παντιέρα. Ο θάνατος ενός γερμανού στρατιώτη- χημικού σε μια τυχαία ένοπλη συμπλοκή στο Ρωμαϊκό Υδραγωγείο (Καμάρα), μεταξύ ανταρτών του ΕΛΑΣ, που είχαν στήσει ενέδρα για άλλο λόγο (για να αποτρέψουν την αρπαγή ζωων σύμφωνα με πληροφορίες που είχαν) και Γερμανών, που συνόδευαν προπορευόμενο (κατά μια ώρα περίπου…) όχημα της εταιρείας Ύδρευσης και μετέβαιναν στις πηγές της Αγίας Παρασκευής για να τις απολυμάνουν, επίσπευσε την προαπαφασισμένη και καλά οργανωμένη απόφαση των Γερμανών και των Σουμπερταίων Ταγματασφαλητών να αφανίσουν το Χορτιάτη και τους κατοίκους του. Λίγες ώρες αργότερα από το πρωϊνό επεισόδιο, οι γερμανικές δυνάμεις με επικεφαλής τον Υπολοχαγό Βίλυ Πόλμαν, συνεπικουρούμενες από ορδές ταγματασφαλιτών του Σούμπερτ, θα φτάσουν στο Χορτιάτη με 32 οχήματα έτοιμες να εφαρμόσουν το προμελετημένο τους σχέδιο. Περικυκλώνουν το χωριό και ξεσπούν σε πράξεις παράφορης βίας κυρίως απέναντι σε ανήμπορα γυναικόπαιδα που δυστηχώς επέλεξαν να μην φύγουν από το χωριό μετά το πρωινό επεισόδιο στο Ρωμαϊκό υδραγωγείο, όπως ευτυχώς έκανε η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων. Όσους συλλαμβάνουν τους οδηγούν στο εξοχικό κέντρο - σπίτι του προέδρου της κοινότητας Χρήστου Μπαντάτσιου και στην πλατεία του χωριού. Στη συνέχεια τους οδηγούν στο φούρνο Γκουραμάνη

και στην οικεία Νταμπούδη που με διαταγή του διαβόητου γερμανού επιλοχία Φριτς Σούμπερτ, που στην ουσία αυτός και τα πρωτοπαλίκαρά του Γερμανάκης και Καπετανάκης με το «Τάγμα Κυνηγών» έχουν τον πρώτο λόγο, μετατρέπονται τα δύο κτίρια σε κρεματόρια, κατα τα πρότυπα του Άουσβιτς. «…Μας οδήγησαν μέσα στο φούρνο …έρχεται και στήνει ένα οπλοπολυβόλο στην πόρτα… Άρχισε να πυροβολεί και να μας βρίζει με χυδαία λόγια… Έριξε μετά μια σκόνη και ξερά χόρτα για να καούμε ζωντανοί…» «…Μας έριξαν σαν αρνιά μέσα στο φούρνο του Γκουραμάνη και έβαλαν με το πολυβόλο …εκεί ήταν και ο πρόεδρος, τραυματισμένος με την οικογένειά του… Δεν ξέρω πως σώθηκα.. Η πλάτη μου ήταν γεμάτη παιδικά μυαλά… Λίγο πιο πέρα τραβούσαν τον παπαΔημήτρη από τα γένια και τον ρωτούσαν: εσύ τραγόπαπα από πού είσαι; Κομμουνιστής είσαι;…» «…σκότωσαν τη μάνα μου, αφού πρώτα έκοψαν τα δάχτυλά της με σουγιά και πήραν τα δαχτυλίδια της… Εγώ έφυγα από το φούρνο πριν ακόμα πυροβολήσουν, πριν τον βάλουν φωτιά…Στο δρόμο συνάντησα την Ελένη, λες και την βούτηξαν σ’ένα καζάνι με αίμα και την έβγαλαν. Έσταζε αίμα!... Η μάνα μου και τα δύο αδέλφια μου χάθηκαν κείνη τη φοβερή μέρα…» «…Ήταν τόσο φρικιαστικά όσα έγιναν, που και σήμερα εξακολουθώ να τα βλέπω στον ύπνο μου ολοζώντανα, είχαμε τρελαθεί. Άρπαζαν τα μωρά και σπούσαν τα κεφαλάκια τους στους τοίχους του φούρνου που μας κλείσανε και τα μυαλουδάκια τους χυμένα επάνω μας. Ήταν φρίκη». Αποσπάσματα από τις συγκλονιστικές μαρτυρίες της Ελένης Νανακούδη, της Μαρίας Αγγελινούδη, του Πέτρου Τσαγκαλή και της Βασιλικής Γκουραμάνη. Ο απολογισμός θα είναι τραγικός: 149 άτομα θα καούν ζωντανά ή θα εκτελεστούν, από τα οποία τα 51 κάτω των 18 ετών. Ανάμεσά τους ένα βρέφος 2 μηνών, ο Αλέξανδρος Σαρβάνης. Τα μονοχρονίτικα Ανθούλα Τράϊκου και Θανάσης Αγγελινούδης. Τα δίχρονίτικα Χριστίνα ευγενούδη, Γιώργος Κουπαράνης, Χριστόδουλος Λασκαρίδης και Βαγγελίτσα Σκαράγκα. Τα τριχρονίτικα Ειρήνη Γκουραμάνη και τα δίδυμα αδέλφια Ελισάβετ και Ζαχαρίας Μπουζούδης.

Ο Χορτιάτης θα ζήσει ένα Ολοκαύτωμα, θα γραφεί για πάντα στις σελίδες της ιστορίας ως ένας μαρτυρικός τόπος, που μπορεί να γνώρισε τη φρίκη, την καταστροφή και το θάνατο, αλλά δεν υπέκυψε. Θα γίνει ένα διαχρονικό σύμβολο αντίστασης, αγώνα για ελευθερία και ανεξαρτησία, ιδεών και ιδανικών.

75 χρόνια μετά και ο νεοναζισμός-ακροδεξιά στη χώρα μας και στην Ευρώπη αυξάνει ανησυχητικά. Αλίμονο και στο Χορτιάτη, όπου δεκάδες συνδημότες μας, χωρίς μνήμη, χωρίς σκέψη, στηρίζουν τους θαυμαστές και τους ιδεολογικούς απογόνους των ναζιστών και ταγματασφαλητών, που στις 2/9/1944 σκόρπησαν τη φρίκη, το θάνατο, τη καταστροφή. Θλίψη, ντροπή και οργή συνάμα τα συναισθήματά μας. Η πρόσφατη εκλογική συρίκνωση τους, δεν πρέπει να μας εφησυχάζει...το αντίθετο μάλιστα...

75 χρόνια μετά «…Τι υπόσχεσή να δώσουμε στους νεκρούς μας; Ότι θα κάνουμε τον κόσμο καλλίτερο, χωρίς πολέμους και Ολοκαυτώματα; Δυστυχώς δεν είναι στο χέρι μας. Ούτε φαίνεται δυνατό κάτι τέτοιο στο ορατό μέλλον. Το μόνο που μπορούμε να υποσχεθούμε από αυτόν εδώ τον μαρτυρικό τόπο είναι να διατηρήσουμε την ανθρωπιά μας. Να καταγγείλουμε τη βαρβαρότητα και να καλλιεργούμε με πάθος τα στοιχεία εκείνα που κάνουν τον άνθρωπο πραγματικό ΑΝΘΡΩΠΟ και τον απομακρύνουν από την κατάσταση του ζώου…». Λόγια-σκέψεις του αείμνηστου Γιάννη Μανωλεδάκη. Να λοιπόν γιατί είναι απόλυτα αναγκαίο και πάντα επίκαιρο το αίτημά μας να γίνει ο Χορτιάτης το Κέντρο Μνήμης της Ναζιστικής θηριωδίας στη Βόρεια Ελλάδα.Να γίνει διαχρονικό σύμβολο για την ανάδειξη της ανθρώπινης ζωής σαν υπέρτατη αξία, σε αντιδιαστολή με τις ιδεολογίες που την υποτιμούν εν ονόματι «ιερών» και «μεγάλων» σκοπών. Να γίνει χώροςύμνος για τη δίψα του ανθρώπου για ζωή και δημιουργικότητα με μόνιμες εκδηλώσεις και δράσεις που θα υπηρετούν τούτους τους στόχους. Και να λοιπόν, τέλος, γιατί το Μουσείο Ιστορίας και Ολοκαυτώματος Χορτιάτη, που χρόνια τώρα διεκδικούμε πρέπει να αποτελέσει επιτέλους κεντρική προτεραιότητα του Δήμου Πυλαίας - Χορτιάτη αλλά και ολόκληρης της τοπικής κοινωνίας.

Χορτιάτης: Τόπος μνήμης της Ναζιστικής και Δοσιλογικής Θηριωδίας... ...Γιατί ο αγώνας της Μνήμης ενάντια στη Λήθη είναι χρέος, είναι καθήκον μας. «Η ευθύνη για τη διατήρηση της μνήμης δεν παραγράφεται ποτέ, συνεπώς αφορά και όλες τις επόμενες γενιές». Αυτή είναι η αρχή που πρέπει να καθορίζει τις πράξεις όλων των πολιτισμένων ανθρώπων που έτυχε να γεννηθούν και να ζουν σε τόπους μαρτυρίων. Αυτό αφορά εμάς. Είναι κα­θήκον μας – το ελάχιστο – απέναντι στη θυσία και στη μνήμη των δικών μας ανθρώπων. Χθες… Σήμερα… Αύριο Οι επιζώντες των Ολοκαυτωμάτων κάθε χρόνο λιγοστεύουν. Τα αθώα θύματα γίνονται όλο και μα­κρύτεροι συγγενείς των σημερινών κατοίκων και οι εκδηλώσεις μνήμης όλο και πιο υποτονικές και σε σημαντικό βαθμό έχουν αποδυναμωθεί συμβο­λικά. Ενώ η συναισθηματική εμπλοκή των επισκε­πτών όλο και δυσκολεύεται να προκληθεί και να συντηρηθεί απ’ αυτές τις εκδηλώσεις. Δεν είναι θέμα λιγότερης ευαισθησίας των νεώτερων. Είναι έλλειμμα νοήματος. Τα μεγάλα και σημαντικά γεγονότα δεν μπορούν να ζήσουν σαν παρελθόν ασάλευτο. Παραμένουν ζωντανά στους επόμενους μόνο εφόσον μπορούν να δώ­σουν νόημα στη σημερινή ζωή τους, να την μπο­λιάσουν με διδάγματα, παραδείγματα, αξίες που να μπορούν και σήμερα να έχουν οδηγό, να δίνουν μορφή και περιεχόμενο στο μέλλον. Το συναίσθημα από μόνο του δεν επαρκεί. Είναι ρηχό από τη φύση του και χάνεται με το πέ­ρασμα του χρόνου αν παραμείνει μόνο του, αν δεν συνοδευτεί με τη σκέψη και τον στοχασμό που δι­αμορφώνουν συνειδήσεις. Χρόνια τώρα δώσαμε μεγάλο βάρος στο τυ­φλό συναίσθημα. Τιμήσαμε τους νεκρούς μας με άφθονα δάκρυα, μαυροντύθηκαν για χρόνια τα χωριά μας, χιλιάδες κεριά και εκατοντάδες μνημό­συνα στη μνήμη τους. Πάθαμε, πονέσαμε, θρηνήσαμε, αλλά δεν μά­θαμε όσο θα έπρεπε. Μας διέφυγε το νόημα, το δίδαγμα, το παράδειγμα του Ολοκαυτώματος. Και­ρός να στραφούμε σ’ αυτό με μεγαλύτερη ένταση, να το σκεφτούμε, να το εμπλουτίσουμε, να το κά­νουμε δικό μας, να το διαδώσουμε στους άλλους σαν πιο ειδικοί αφού το ζήσαμε, άμεσα ή έμμεσα. Με την απέχθεια απέναντι στη ναζιστική ιδε­ολογία που μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε άγριο θηρίο έτοιμο να κατασπαράξει κάθε τι το διαφο­ρετικό, ικανό να διαπράξει τα πιο απεχθή εγκλή­ ματα. Να εκπαιδευτούμε να την ανιχνεύουμε από μακριά, να τη βλέπουμε καθαρά γύρω μας, δίπλα μας, μέσα μας, όσο και να κρύβεται κάτω από στο­λές παραλλαγής. Με το παράδειγμα της αλληλεγγύης, της υπέρβασης του εαυτού που επέδειξαν οι άνθρω­ποί μας την ημέρα του μαρτυ-

ρίου και τις επόμε­νες. Άνθρωποι που μπορούσαν να φύγουν και να σωθούν προτίμησαν να μείνουν προσπαθώντας να σώσουν συνανθρώπους και προσφιλή τους πρό­σωπα και «έφυγαν» μαζί τους. Άνθρωποι δυνατοί που βοήθησαν αδύνατους, μανάδες που κάλυψαν με τα κορμιά τους τα παιδιά τους σαν ασπίδες για να τα προστατέψουν από τις σφαίρες, απ’ τη φωτιά δίνοντας μαθήματα αυτοθυσίας. Κάνοντας κτήμα μας – τρόπο ζωής τον τρόπο των πατεράδων και μανάδων μας που επέζησαν. Με καμένα σπίτια, κατεστραμμένες δουλειές και το βάρος του πένθους για τον χαμό τόσων προσφι­λών ανθρώπων δεν λύγισαν και άρπαξαν τη ζωή απ’ τα κέρατα. Δούλεψαν, έχτισαν και πρόκοψαν για να παραδώσουν σε μας έναν τόπο που να μυ­ρίζει δημιουργία αντί για αποκαΐδια. Μουσείο Ιστορίας & Ολοκαυτώματος: Υποχρέωση-Καθήκον Από την πλευρά μας (εφημερίδα «ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ 570» & «Κίνηση Πολιτών Χορτιάτη»), χρόνια τώρα προσπαθούμε – πολλές φορές μοναχικά – να αναδείξουμε όλα τα παραπάνω. Να προτείνουμε λύσεις, αλλά και να προχωρήσουμε σε δράσεις-πράξεις με εκδηλώσεις, εκδόσεις, ντοκιμαντέρ, θεατρικά έργα, ιστορικούς περιπάτους κυρίως σχο­λείων και συλλογικοτήτων της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης κ.ά. Κεντρικός μας στόχος να γίνει ο Χορτιάτης Κέντρο Μνήμης της Ναζιστικής-Δοσιλογικής Θηριωδίας. Να γίνει σύμβολο για την ανάδειξη της ανθρώπινης ζωής σαν υπέρτατη αξία, σε αντιδιαστολή με τις ιδεολογίες που την υποτι­μούν εν ονόματι «ιερών» και «μεγάλων σκοπών». Να γίνει ένας τόπος-ύμνος για τη δίψα του ανθρώ­που για Ελευθερία και Αλληλεγγύη. Χρόνια τώρα αυτό που θεωρούμε σημαντικό να γίνει είναι ένα Μουσείο που θα αποτελεί τον Κεντρικό Φορέα Διαχείρισης και Ανάδειξης της Μνήμης του Ολοκαυτώματος. Που θα προβάλλει την ιστορική και κοινωνική διάστασή του. Που θα συμβάλλει στην ιστορική έρευνα, στην παιδεία, στην ευαισθητοποίηση των πολιτών – και κυρίως των νέων – σε θέματα πολέμου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε θέματα Ρατσισμού και Ξενοφοβί­ας. Που… Που… Που… Το Μουσείο θα περιλαμβάνει προσωπικά αντικείμενα και φωτογραφίες των καέντων. Αρχειακό υλικό, όπως ιστορικά έγγραφα, χάρτες και διαγράμματα που σχετίζονται με το γεγονός, εφημερίδες εποχής που αναφέρονται στο Ολο­καύτωμα. Ντοκουμέντα από τα αρχεία των θυ­τών. Ηχητικά-κινηματογραφικά ντοκουμέντα. Μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα ή πρωταγωνίστησαν σ’ αυτά. Φωτογραφικό υλικό και εικαστικά και λογοτεχνικά έργα που εμπνεύ­σθηκαν ή σχετίζονται με το Ολοκαύτωμα. Ταινίες τεκμηρίωσης, αλλά και ανάλογη εξειδικευμένη

βιβλιοθήκη και φιλμογραφία μυθοπλασίας. Ακόμη θα περιλαμβάνει ανάλογο υλικό (φωτό, ντοκιμα­ντέρ, βιβλιογραφία) από τα άλλα Ολοκαυτώματα, Ελληνικά και ξένα, καθώς επίσης και από τα ναζι­στικά στρατόπεδα συγκέντρωσης-εξόντωσης. Θα περιλαμβάνει ακόμη πωλητήριο-βιβλιοπω­λείο. Θα διοργανώνει περιοδικές εκθέσεις φω­τογραφικού και εικαστικού περιεχομένου. Ειδικά κινηματογραφικά αφιερώματα, ήδη έχουμε ξεκι­νήσει εδώ και 6 χρόνια με ιδιαίτερη επιτυχία το Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ, στοχεύοντας σε ένα Διαγωνιστικό Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκι­μαντέρ. Αξιοποίηση των χώρων του Μουσείου για διοργάνωση πολιτιστικών δρώμενων: συζητήσεις, συναντήσεις, εργαστήρια πολιτισμού, συμμετο­χικές εκθέσεις κλπ. Αυτονόητο βέβαια πως θα διαθέτει πληρέστατη διαδικτυακή υποστήριξη και ηλεκτρονική καταλογογράφηση του πολύτιμου υλικού του. Θα οργανώνει ημερίδες και συνέδρια και ερευνητικά έργα σε συνεργασία με άλλους φορείς και κυρίως με το Α.Π.Θ., το Διεθνές Πανε­πιστήμιο Ελλάδας, που έχει ήδη εκφράσει έντονο ενδιαφέρον, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας κ.ά. Θα οργανώνει προγράμματα ανταλλαγής νέων και όχι μόνον, με αντίστοιχους μαρτυρικούς τόπους στην Ελλάδα και το εξωτερικό και αδελφοποιήσεις. Ένταξη του Μουσείου σε ένα Δίκτυο αντίστοι­χων Μουσείων (Ελλάδα και εξωτερικό) για αλλη­λοενημέρωση-αλληλοϋποστήριξη και τη σύνδεση με ανάλογους μνημονικούς τόπους, γιατί η ιστορία είναι «κτήμα» της παγκόσμιας κοινότητας. Θα δημιουργήσει μια «Διαδρομή μνήμης» που θα ενοποιεί τους μαρτυρικούς και ιστορικούς χώρους του Χορτιάτη, όπως το Μνη­μείο Ολοκαυτώματος, το «φούρνο Γκουραμάνη» και την «Οικία Νταμπούδη», τη βυζαντινή & τη μεταβυζαντινή εκκλησία, τα λείψανα του βυζαντινού μοναστηριού, τα Qanat της Αγίας Παρασκευής, τους Ανεμόμυλους, το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο, το Γεφύρι. Και βέβαια θα αναλαμβάνει την ξενάγηση σ’ αυτήν την «Διαδρομή Μνήμης». Θα προσκαλεί - φιλοξενεί τακτικά Έλληνες και ξένους εικαστικούς, κυρίως γλύπτες θα τους παρέχονται τα ανάλογα υλικά και θα δημιουργούν έργα που θα προσφέρουν και θα εκτίθενται μόνιμα στο Μουσείο, στους τόπους θυσίας και εν γένει σε δημόσια κεντρικά σημεία του Χορτιάτη, μετατρέποντας τον σε ένα ανοιχτό Μουσείο Τέχνης και Μνήμης. Ακόμη το Μουσείο, πέρα από τον ρόλο ενός πυρήνα μνήμης των «κακών» που υπέστησαν οι Χορτιατινοί στις 2/9/1944, μπορεί και πρέπει να αποτελέσει και έναν πυρήνα μνήμης των «καλών», όλων των αναμνήσεων της ειρηνικής προπολεμι­κής ζωής.

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

συνέχεια στη σελίδα 3

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

ΣΕΛΙΔΑ 3

"Ολοκαύτωμα Χορτιάτη: Το χρέος μας στους νεκρούς" του Μανόλη Μανωλεδάκη, Αναπληρωτή Καθηγητή Αρχαιολογίας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας Πριν από 75 χρόνια, στον τόπο αυτόν όπου βρισκόμαστε σήμερα, τον τόσο προικισμένο με φυσικές αρετές και πλούσιο σε ιστορία, όπου λίγα χρόνια πρωτύτερα σχεδιαζόταν από επιφανείς πολεοδόμους η δημιουργία ενός «επίγειου παραδείσου», όπως τον αποκαλούσαν, η μοίρα επιφύλαξε ένα αβάσταχτο χτύπημα, τη μετατροπή του χωριού σε επίγεια κόλαση και τη σφαγή 149 αθώων ανθρώπων, λίγες μόνο εβδομάδες πριν την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από τη χώρα. Σήμερα στεκόμαστε εδώ για να τιμήσουμε τους νεκρούς εκείνους και να επιβεβαιώσουμε ότι δεν λησμονούμε τη θυσία τους. Σε κάθε παρόμοια επέτειο, κάθε ανάλογου γεγονότος, συμφωνούμε όλοι ότι βασικό μας χρέος απέναντι στους νεκρούς είναι να διατηρήσουμε για πάντα την ιστορική Μνήμη, ώστε όλες οι επόμενες γενιές να γνωρίζουν τι συνέβη στον τόπο τους. Η ιστορική Μνήμη όμως δεν μπορεί να διατηρείται και να μεταφέρεται υπό προϋποθέσεις. Ούτε βέβαια να διαστρεβλώνεται. Αλλά ούτε και να παραμένει μια θεωρητική υποχρέωση, ασυνόδευτη από σχετικές πράξεις. Αυτά όλα δεν θεωρήθηκαν δυστυχώς αυτονόητα, για πολλές δεκαετίες μετά το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη. Στο εμφυλιακό κλίμα, που διέλυσε ό,τι είχε απομείνει όρθιο στο συναίσθημα και στη νόηση των Ελλήνων μετά τη γερμανική κατοχή, και οι συνέπειες του οποίου διήρκεσαν πολύ περισσότερο από ό,τι αυτές της ίδιας της κατοχής, η απόδοση ευθυνών για το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη έγινε συχνά αδιάκριτα και δυσανάλογα. Σε κάποιες περιπτώσεις Έλληνες κατηγορήθηκαν όσο και οι Γερμανοί, ουσιαστικά μόνο επειδή ανήκαν σε μια συγκεκριμένη πλευρά, την ηττημένη του εμφυλίου, ενώ οι πράξεις άλλων Ελλήνων που συνέδραμαν τους Γερμανούς σχεδόν αποσιωπήθηκαν. Μολονότι ειδικά στη σφαγή του Χορτιάτη ήταν η δράση αυτών των Ελλήνων που προκάλεσε τις περισσότερες φρικαλεότητες. Και χωρίς να γίνεται διόλου κατανοητό ότι η αποσιώπηση ή η κάλυψη της δράσης και της ευθύνης των Ελλήνων συνεργατών του εγκλήματος, σε αυτό το μετεμφυλιακό πλαίσιο της απλοϊκής διαίρεσης του λαού σε δύο πλευρές, εξέθετε ανεπανόρθωτα και άδικα ένα ολόκληρο ιδεολογικό στρατόπεδο που είχε και αυτό εκατοντάδες μέλη στην Αντίσταση αλλά και εκατοντάδες νεκρούς στις σφαγές και τα Ολοκαυτώματα του πολέμου. Άλλοτε η συζήτηση και μόνο για το Ολοκαύτωμα προκαλούσε αμηχανία, με μοναδικό αποτέλεσμα την αποφυγή της και τελικά την

προτίμηση της Λήθης από τη Μνήμη, σαν να επρόκειτο έτσι να γυρίσει ο χρόνος πίσω και να σβήσει το γεγονός. Και ασφαλώς, δεν μπορεί κανείς να μην εκπλήσσεται με την αδιανόητη απουσία του Ολοκαυτώματος του Χορτιάτη, αλλά ουσιαστικά και όλων των Ολοκαυτωμάτων, από την εκπαιδευτική ύλη της χώρας μέχρι και πριν από λίγα χρόνια. Κατά συνέπεια, οι Έλληνες επί χρόνια στερήθηκαν την απαραίτητη προϋπόθεση ενός λαού να πετύχει ακόμα και τα αυτονόητα: την ενότητα. Και ως αποτέλεσμα, η αυτονόητη διεκδίκηση της καταβολής των γερμανικών αποζημιώσεων και της επιστροφής του κατοχικού δανείου όχι απλά δεν έχει προχωρήσει όπως θα έπρεπε 75 ολόκληρα χρόνια μετά, αλλά μέχρι και πριν από 15 χρόνια ορισμένες ελληνικές κυβερνήσεις, μολονότι δεν παραιτήθηκαν ποτέ επίσημα από αυτήν, έφτασαν στο σημείο ουσιαστικά να την απεμπολήσουν, στην προσπάθεια να επιδείξουν μια καλή διαγωγή απέναντι σε ένα ισχυρό κράτος, το οποίο είδαμε πριν από λίγα χρόνια πώς την ανταπέδωσε. Ένα κράτος που – σε επίσημο πάντα επίπεδο – αρνείται πεισματικά κάθε κουβέντα για το θέμα των οφειλών, αφήνει αναπάντητες ρηματικές διακοινώσεις, όπως αυτή του 1995 (αναμένουμε την τύχη της διακοίνωσης του περασμένου Ιουνίου), και επιμένει ότι το θέμα έχει κλείσει οριστικά, και μάλιστα και από νομική και από πολιτική άποψη. Ένα κράτος που θεωρεί ότι μια συγγνώμη είναι ικανή να ισοσταθμίσει την ταπείνωση και εξαθλίωση ενός λαού, τη σφαγή ή το θάνατο από ασιτία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, την καταστροφή υποδομών και τη λεηλασία αρχαιοτήτων, ακόμα και να εξισωθεί με... την επιστροφή ενός δανείου – του συγκεκριμένου βέβαια δανείου, γιατί σε άλλα δάνεια το ίδιο κράτος αποδείχτηκε πρόσφατα πολύ πιο ευαίσθητο. Σήμερα, μετά από τρία τέταρτα του αιώνα, περιμένουμε και πάλι απάντηση από τη Γερμανία σε νέα ρηματική διακοίνωση, χωρίς ωστόσο να έχουμε ενώσει ακόμα τις δυνάμεις μας με άλλες χώρες που και αυτές έχουν ανάλογες και δίκαιες αξιώσεις. Είναι προφανές ότι σε θέματα ενότητας και συνεργασίας, τόσο μεταξύ μας όσο και με άλλους, δεν τα πάμε και τόσο καλά. Ωστόσο, η αισιοδοξία δεν πρέπει να χάνεται. Σήμερα, έστω και αργά, οι παλιές διενέξεις έχουν αμβλυνθεί, τα γερμανικά ολοκαυτώματα σε πόλεις και χωριά της Ελλάδας έχουν επιτέλους βρει τη θέση τους στη διδακτέα ύλη, έστω και επιγραμματικά σε

Χορτιάτης: Τόπος μνήμης της Ναζιστικής και Δοσιλογικής Θηριωδίας...Γιατί ο αγώνας της Μνήμης ενάντια στη Λήθη είναι χρέος, είναι καθήκον μας

μια παράγραφο ενός σχολικού βιβλίου ιστορίας, και πολλοί αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι τα γεγονότα, τουλάχιστον στον Χορτιάτη, ίσως δεν έγιναν ακριβώς έτσι όπως είχε καθιερωθεί να λέγεται. Και στον τομέα της διεκδίκησης των οφειλών υπάρχει πλέον επίσημο και συγκεκριμένο πόρισμα από διακομματική επιτροπή της ελληνικής Βουλής, που ας ελπίσουμε ότι θα φέρει κάποιο αποτέλεσμα. Σήμερα, έστω και αργά, ο Χορτιάτης πρέπει επιτέλους να αποκτήσει το Μουσείο Ιστορίας και Ολοκαυτώματος που του αξίζει, ένα μουσείο-πρότυπο για την ιστορία και τον πολιτισμό της περιοχής, όπου όλοι, μαθητές, σπουδαστές, ερευνητές, πολίτες, επισκέπτες από όλα τα μέρη, θα μπορούν να μαθαίνουν, να μελετούν, να αναζητούν όλα τα σχετικά με την ιστορία του τόπου στοιχεία. Έτσι η διατήρηση της Μνήμης θα διασφαλιστεί και πρακτικά και δεν θα παραμένει μια θεωρητική παραίνεση. Επομένως, η απόφαση σύσσωμου του Δημοτικού Συμβουλίου Πυλαίας-Χορτιάτη για την άμεση εκκίνηση όλων των απαραίτητων ενεργειών για τη δημιουργία ενός τέτοιου μουσείου στο χωριό μας αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αποφάσεις που αυτό έχει ποτέ λάβει, η τεράστια αξία της οποίας θα παραμείνει αμείωτη στο χρόνο. Η διατήρηση της Μνήμης αποτελεί όμως μόνο το μισό χρέος μας απέναντι στους νεκρούς του Ολοκαυτώματος. Το άλλο μισό είναι η διαρκής προσπάθειά μας να μην ξανασυμβεί ποτέ καμιά παρόμοια τραγωδία. Το να λέμε ότι θυμόμαστε αυτούς που έφυγαν άδικα δεν αρκεί. 75 χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη, τα διαφόρων ειδών ολοκαυτώματα δεν έχουν σταματήσει σχεδόν πουθενά στον πλανήτη. Αλλά ούτε και οι συνθήκες, οι συμπεριφορές και οι αντιλήψεις που τα ευνοούν και τα υποθάλπουν έχουν εκλείψει. Την εποχή της ψηφιακής επανάστασης, τα μηνύματα μισαλλοδοξίας προς κάθε διαφορετικό και ξένο μάς κατακλύζουν αδιάκοπα και από πολλές κατευθύνσεις, ακόμα και στην ίδια μας την πολύπαθη χώρα, ο λαός της οποίας έχει ζήσει τόση ταπείνωση και τόσα ολοκαυτώματα όπως αυτό που θυμόμαστε σήμερα. Επιπλέον, περισσότεροι από 40 εκατομμύρια άνθρωποι, για να σταθούμε σε ένα μόνο από τα αδιανόητα νούμερα της εποχής μας, ζουν σήμερα στον πλανήτη σε καθεστώς δουλείας, μιας λέξης που για τους περισσότερους από εμάς παραπέμπει μάλλον σε μακρινές εποχές της Αρχαιότητας και του Μεσαίωνα. Και ο λόγος είναι ότι η Ιστορία, παρά τις

Τραγούδι της εποχής

Συνέχεια από σελ.2 Που κάηκαν μαζί με τα σπίτια και επισκι­ άστηκαν από τον αγώνα της επιβίωσης, αλλά που ανασυγκροτούνται από τις φωτογραφίες και τα λίγα αντικείμενα που γλίτωσαν από το «πλιάτσικο» των ταγματασφαλιτών. Έτσι το Μουσείο θα συνει­ σφέρει στη συγκρότηση του παρελθόντος της τοπικής κοινωνίας και κατ’ επέκταση στη συνει­ δητοποίηση της ταυτότητάς της. Ακόμη μπορεί και πρέπει να δημιουργηθεί Αίθουσα ΑρχαιολογικήςΒυζαντινής Συλλογής, όπως έχει ολοκληρωμένα προταθεί εδώ και χρόνια από τον Πανεπιστημιακό Μανόλη Μανωλεδάκη. Υλικό σπουδαιότατο από τον αρχαίο Κισσό, τη βυζαντινή περίοδο, έως τον σημερινό Χορτιάτη υπάρχει. Και είναι «θαμμένο», καταχωνιασμένο και… πεταμένο! Τέλος, για όλα αυτά και πολλά άλλα που μπορεί να προσφέρει το «Μουσείο Ιστορίας και Ολοκαυτώματος Χορτιάτη», πρώτα και κύρια χρει­άζονται και οι κατάλληλοι άνθρωποι για να τα υλο­ποιήσουν. Άνθρωποι με επιστημονικές γνώσεις, με χρόνια

ενασχόληση στη μαρτυρική και όχι μό­νον ιστορία του Χορτιάτη. Με ανάλογο κύρος για την προβολή και ανάδειξή του. Μα κυρίως με με­ράκι, πολλή φαντασία και ανιδιοτελή διάθεση προ­σφοράς. Χωρίς καμία αμοιβή. Και τέτοιοι άνθρω­ποι υπάρχουν. Αρκεί οι έχοντες και κατέχοντες τη δημοτική εξουσία να δουν το όλο εγχείρημα με πολύ… ανοιχτά μυαλά χωρίς υστεροβουλίες, χωρίς αναθεωρητισμούς και επιλεκτικά «κουτσουρέματα» της Μνήμης. Και έτσι να δημιουργηθεί ο κατάλληλος φορέας (νομικό πρόσωπο) που θα έχει την ευθύνη λει­τουργίας του Μουσείου. Υπάρχει το παράδειγμα του Μουσείου Καλα­ βρυτινού Ολοκαυτώματος. Ας το ακολουθήσουμε... Κλείνοντας, τέλος, συμφωνούμε με τη θέση του κ. Καϊτεζίδη το «Πέτρινο» ιστορικό σχολείο να γίνει Μουσειο Ιστορίας & Ολοκαυτώματος. Την πρόταση αυτή άλλωστε είχε διατυπώσει πριν κάποια χρόνια ο πολύτιμος συνεργάτης μας Μανόλης Μανωλεδάκης στον ΧΟΡΤΙΑΤΗ 570.

Τα τάγματα ασφαλείας Βούλγαροι, Γερμανοί Κι αυτοί οι Παουτσίδες Μας τρώνε το ψωμί Εμπρός παιδιά χτυπάτε γερά, Χτυπάτε τους φασίστες Για την ελευθεριά. Εμπείκαν στον Χορτιάτη Σκοτώσαν τον παπά Εκάψανε γυναίκες Γερόντους και παιδιά

απεγνωσμένες προσπάθειές της να μας διδάξει, καθώς δυστυχώς επαναλαμβάνεται διαρκώς, δεν έχει ακόμα καταφέρει να μας μάθει σχεδόν τίποτα. Όσο κι αν μας αρέσει να την επικαλούμαστε, όσο κι αν ο καθένας δηλώνει περήφανος για τη «δική του» ιστορία. Φαίνεται πως είναι ισχυρό και αναπόσπαστο ελάττωμα της ανθρώπινης φύσης μόλις κάποιος – άνθρωπος ή λαός – βρεθεί σε οποιαδήποτε κατάσταση υπεροχής έναντι άλλων, να επιδιώκει αμέσως την με κάποιο τρόπο υποταγή τους. Ακόμα κι αν στο παρελθόν έχει και ο ίδιος βρεθεί στη θέση τους. Η προσπάθεια να σταματήσουν το μίσος και τα ολοκαυτώματα πρέπει να είναι τόσο συλλογική όσο και ατομική. Την οφείλει η παγκόσμια κοινότητα, η κάθε χώρα, η κάθε κοινωνία, και πρωτίστως ο καθένας από εμάς. Ο ρόλος του ατόμου δεν είναι καθόλου αμελητέος. Το αντίθετο. Έχουμε ένα πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα: μια ομάδα νοσταλγών του ναζισμού και υμνητών των ταγμάτων ασφαλείας, όπως αυτά που με γερμανική διαταγή έκαψαν τον Χορτιάτη, κατόρθωσε να μπει στην ελληνική Βουλή με ατομικές ψήφους πολιτών. Αλλά και αντίστροφα, αυτή την εγκληματική ομάδα, που επί δύο (τυπικά τέσσερις) κυβερνήσεις και βουλευτικές περιόδους από το 2012 μέχρι το 2019 η συντεταγμένη πολιτεία δεν κατάφερε να θέσει εκτός νόμου και κοινοβουλίου, ήρθαν και πάλι οι ίδιοι οι πολίτες και με την (μη) ψήφο τους κατόρθωσαν τελικά να την απομακρύνουν από τη Βουλή. Ο ρόλος επομένως του ατόμου δεν είναι να κρύβεται μέσα στην κοινωνία ή πίσω από αυτήν, αλλά να αγωνίζεται με όποιους τρόπους και όποιες δυνάμεις διαθέτει για τη βελτίωσή της. Με το προσωπικό παράδειγμα των λόγων και των πράξεών του. Και κυρίως να θυμάται και να υπενθυμίζει πάντα την Ιστορία. Γιατί η Ιστορία δεν είναι η σκέτη γνώση καθεαυτήν. Η Ιστορία έχει το προσόν έναντι όλων των άλλων επιστημών ότι μας προσφέρει ένα από τα πολυτιμότερα αγαθά για τη ζωή μας, και μάλιστα χωρίς εμείς να χρειαστεί να κοπιάσουμε καθόλου για την απόκτησή του: μας δείχνει απλά και ξεκάθαρα πώς πρέπει να ζούμε και τι πρέπει να αποφεύγουμε. Όσο αρνούμαστε να ανοίξουμε τα μάτια μας στην Ιστορία και να διδαχθούμε από αυτήν τόσο θα συνεχίζουμε να ζούμε με μίσος, συμπλέγματα, πάθη, πολέμους και ολοκαυτώματα. Και όσο κι αν λέμε ότι «ξέρουμε ιστορία», επειδή γνωρίζουμε ημερομηνίες και γεγονότα, στην πραγματικότητα θα μένουμε εντελώς ανιστόρητοι. Και στην ουσία θα υπηρετούμε έτσι τελικά τη Λήθη, που για τους αρχαίους είχε αδέρφια τον Πόνο, τον Λοιμό, τον Φόνο και τη Δυσνομία, και σχετιζόταν ακόμα και με τον Ύπνο και τον Θάνατο. Οι άνθρωποι θα αρχίσουν να ζουν σαν πραγματικοί άνθρωποι μόνο όταν αποφασίσουν να κοιτάξουν κατάματα την Ιστορία και να δεχτούν τα τόσο απλά και κατανοητά διδάγματά της, και όταν κατανοήσουν ότι η δική τους ευτυχία και ευημερία, και σε τελική ανάλυση ο ίδιος ο πολιτισμός τους, δεν αντιτίθενται αλλά εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ευτυχία και την ευημερία των άλλων – των οικείων, των ξένων, των διαφορετικών. Όταν η κατανόηση αυτή αρχίσει να μετατρέπεται σε πράξη, τότε και ο κόσμος των ζωντανών θα γίνει καλύτερος, αλλά και οι ψυχές των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, για την ανάπαυση των οποίων δεηθήκαμε εδώ πριν από λίγο, θα αναπαυτούν πραγματικά. ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ 570: Το σημαντικό αυτό άρθρο, ήταν η κεντρική ομιλία του Μανόλη Μανωλεδάκη στον μνημείο Ολοκαυτώματος στις 2-9-201.9

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

ΣΕΛΙΔΑ 4

«Βραδιές ωραίων λέξεων» στο Χορτιάτη

«Βραδιά ωραίων λέξεων»: Ένας θεσμός ενεργητικής συμμετοχής στον Πολιτισμό...

της Λένας Οφλίδη*

της Έφης Μανωλεδάκη*

«….και πάντα να ‘σαι ορθός και πάντα να ’σαι ωραίος…» Κ.Καρυωτάκης Ωραίος είναι αυτός που βρίσκεται στην ώρα του. Ώριμος επομένως στην πλήρη του ανάπτυξη, στις καλύτερες στιγμές του. Τότε είναι και όμορφος, ευχάριστος και απολαυστικός για όλες τις αισθήσεις. Εξ ού και η ωραιότης ως βασική ιδιότητα των έργων τέχνης και προϋπόθεση για την αισθητική απόλαυσή τους. Και οι λέξεις; Έχει ειπωθεί για τις λέξεις, από τον Όμηρο ακόμα, πως έχουν φτερά και πετούν. Κι εμείς λέμε πως πετούν οι ωραίες λέξεις γιατί οι άλλες, οι βαριές, πέφτουν στη γη αφήνοντας σημάδια. Πετούν λοιπόν οι ωραίες λέξεις, συγκινούν, παρακινούν να τις ακολουθήσουμε στο πέταγμα και δεν ξεχνιούνται γιατί αφηγούνται ιστορίες που θα μας κάνουν καλύτερους. Κάθε χρόνο, στο Χορτιάτη της Θεσσαλονίκης, οι ωραίες λέξεις μας δίνουν ραντεβού για τη συνάντηση μαζί τους. Κάθε χρόνο, στις αρχές του καλοκαιριού, μπροστά στην παμπάλαιη εκκλησιά η κίνηση πολιτών μας καλεί να πάρουμε μέρος με λέξεις ωραίες, δικές μας ή άλλων, με λέξεις πεζές, λέξεις θεατρικές, λέξεις ποιητικές, με μουσικές ευαίσθητων ανθρώπων και με εικόνες. Κάθε χρόνο αφήνουμε για λίγο τον πλαστό κό-

σμο της οθόνης, ακούμε όλοι μαζί τους ήχους της πραγματικής ζωής και συναντιόμαστε με το μεράκι των ανθρώπων του Χορτιάτη που επιμένουν να κρατάνε ζωντανό το ΩΡΑΙΟ. Η βραδιά αφιερωμένη κάθε φορά σε άλλο θέμα, συγκεκριμένο ή ελεύθερο, στην προσφυγιά, τη μετανάστευση, την κρίση, την προσωπική δημιουργία, κάποια επέτειο – είναι τόσες πολλές οι επιλογές όπου οι λέξεις καλούνται να υπηρετήσουν το ωραίο – μας καλεί να συναντηθούμε με το χαμόγελο. Γιατί όλοι χαμογελούμε όταν τελειώσει, όταν μαζεύουμε καρέκλες κι αφήνουμε την εκκλησιά στη μοναξιά της. Ακόμα και βραδιές σαν τη φετινή, αφιερωμένη στη θλιβερή επέτειο, στα 75 χρόνια από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη από τους Ναζί το Σεπτέμβρη του 44, όλοι με το χαμόγελο αποχωρήσαμε. Όχι βέβαια γιατί μας έθελξε η οδυνηρή ανάμνηση του γεγονότος αλλά για τη βεβαιότητα πως μέσα από τις συναντήσεις μας αυτές τίποτα δεν θα πάει χαμένο, τίποτα δεν θα ξεχαστεί, τίποτα δεν θα σπαταληθεί στο τίποτα. Έστω από τους λιγότερους. * Η Λένα Οφλίδη είναι σπουδαία συγγραφέας.

Είναι τυχερά τα χωριά και γενικότερα οι οικισμοί, όταν συμβαίνει να κατοικούν εκεί ευαίσθητοι και ανήσυχοι άνθρωποι, που, εκφράζοντας το ενδιαφέρον τους για τον τόπο, δραστηριοποιούνται αποτελεσματικά τόσο σε πρακτικά τοπικά ζητήματα, όσο και στην πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία. Όταν μάλιστα το συγκεκριμένο χωριό έχει κάποιες «ιδιαιτερότητες», η «προσφορά» αυτή από μέρους της ομάδας των ευαισθητοποιημένων κατοίκων, που συνήθως παίρνει τη μορφή μιας «κίνησης πολιτών», έχει μια άλλη δυναμική και επίσης μια ξεχωριστή αξία. Ο Χορτιάτης έχει δύο σχετικές ιδιαιτερότητες: Από την πρακτική πλευρά της καθημερινότητας είναι γνωστό το (παλιότερο;) πρόβλημα του «πάρκου κεραιών». Και ποιος δεν θυμάται τους αγώνες ενάντια σ’ αυτό το πάρκο, όχι μόνο αγώνες μέσω τυπικών, γραφειοκρατικών διαδικασιών, αλλά και σφοδρούς διαπληκτισμούς με ξυλοδαρμούς και συνεχείς δικαστικές διαμάχες. Υπάρχει όμως και η άλλη, η ιστορική-πνευματική πτυχή: Η πολιτισμική κληρονομιά του Χορτιάτη, με τα μνημεία του, όπως το Υδραγωγείο και ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, και κυρίως τη νεότερη ιστορία του, αυτήν του Ολοκαυτώματος. Ίσως το ιστορικοαρχαιολογικό τούτο κομμάτι -και δεν είναι πάρα πολλά τα χωριά που είναι «προικισμένα» με ένα τέτοιο παρελθόν- να εξηγεί κι αυτό, μέχρις ένα σημείο, τη δραστηριοποίηση της εμπνευσμένης ομάδας των κατοίκων του Χορτιάτη, στην οποία αναφέρομαι εδώ. Ίσως βέβαια η ύπαρξη των ανθρώπων αυτών να είναι απλώς ένα θέμα τύχης, όπως είπα και στην αρχή. Όπως και να έχει όμως το πράγμα, είναι γεγονός πως όσοι κατοικούμε στον Χορτιάτη, έστω και για λίγους μήνες όπως εγώ, απολαμβάνουμε μια σειρά από εκδηλώσεις και καταστάσεις, που κάνουν τη ζωή μας πιο πλούσια και ενδιαφέρουσα: Η έκδοση μιας αξιόλογης -με κριτικές θέσεις- τοπικής εφημερίδας («Χορτιάτης 570»), οι οργανωμένες πορείες στο καστανόδασος του βουνού, οι ανοιξιάτικες πολιτιστικές εκδρομές με έμφαση στην επίσκεψη αρχαιολογικών χώρων και μουσείων, το Φεστιβάλ

Ιστορικού Ντοκιμαντέρ, καθώς και η «Βραδιά Ωραίων Λέξεων», είναι κάποιες από αυτές τις εκδηλώσεις, και όλες τις χρωστούμε σ’ αυτή την περίφημη Χορτιατινή ομάδα. Και επειδή η ομάδα δεν είναι ανώνυμη, οφείλω να αναφέρω την ψυχή της, που είναι ο εκδότης της εφημερίδας και για πολλά χρόνια πρόεδρος της «Κίνησης Πολιτών Χορτιάτη» Μπάμπης Νανακούδης, τους μεταγενέστερους προέδρους Γιώργο Δαδούλη και Γιώργο Ρηγόπουλο, αλλά υπάρχουν φυσικά και οι υπόλοιποι άξιοι συνεργάτες τους, που βοηθούν με προθυμία. Από όλες αυτές τις εκδηλώ-

σεις η Βραδιά Ωραίων Λέξεων έχει πάντως μια μοναδικότητα: Είναι μια βραδιά όπου οι κάτοικοι του χωριού (άνδρες, γυναίκες, μαθητές και μαθήτριες με το σφρίγος της νιότης τους, ορεξάτες και καθοδηγητικές δασκάλες, ηλικιωμένοι με τις αναμνήσεις τους) μετέχουν όλοι και τη δημιουργούν στο μεγαλύτερο βαθμό οι ίδιοι, δηλαδή δεν αποτελούν απλούς παθητικούς ακροατές των έργων που παρουσιάζονται σ’ αυτήν. Μετά την επιλογή κάθε φορά μιας συγκεκριμένης θεματικής, που μπορεί να αναφέρεται σε επετείους (της ρώσικης επανάστασης λ.χ. ή του τέλος του β’ παγκόσμιου πολέμου), αλλά μπορεί και όχι (θυμάμαι π.χ. τη θεματολογία της σημασίας του νερού ως κοινωνικού αγαθού και όχι μόνο), στους κατοίκους του χωριού δίνονται διάφορα σχετικά με το θέμα ποιήματα, κείμενα ή τραγούδια, ενώ άλλα από αυτά οι Χορτιατινοί τα βρίσκουν μόνοι τους. Προετοιμάζονται, λοιπόν, κατάλληλα, και, ακολουθώντας τη σκηνοθεσία της υπεύθυνης ομάδας, βγαίνουν το βράδυ της εκδήλωσης και τα απαγγέλλουν, εναλλασσόμενοι με ανθρώπους των γραμμάτων και επαγγελματί-

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

ες καλλιτέχνες, από τους οποίους δεν απουσιάζουν συνήθως και κάποιοι εικαστικοί. Και να αναφέρω εδώ τον Χρήστο Αλαβέρα, που με την απαράμιλλη δεξιοτεχνία του έχει πολλές φορές αναλάβει να σκιτσάρει πρόσωπα και καταστάσεις, που διαδέχονται η μια την άλλη στη διάρκεια της βραδιάς. Αλλά να επισημάνω και κάτι ακόμη: Οι Χορτιατινοί δεν είναι οι αποκλειστικοί πρωταγωνιστές της Βραδιάς των Ωραίων Λέξεων. Γιατί, και ιδίως όταν το επιβάλλει το αντικείμενο, οποιοσδήποτε μπορεί να καταθέσει τη δική του συμβολή, είτε, για παράδειγμα, ένας πρόσφυγας που μιλά για τον πόλεμο και τη δική του χαμένη πατρίδα είτε ένας δημοσιογράφος που διηγείται τις εμπειρίες του από τα βάσανα των άλλων. Η φετινή Βραδιά, στις 26 του Ιούνη, με θέμα τα 75 χρόνια από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη, είχε απ’ όλα: Με υποβλητικό φόντο την επίσης ιστορική εκκλησιά του Αϊ Γιώργη, οι επαγγελματίες μουσικοί (Γ. Αετόπουλος, Δ. Αλιστρατινός, Ν. Βιρτσιώτης, Σ. Κύπρος) και οι θεατρικές ομάδες («G» και «Γιάφκα»), που πήραν μέρος, συνδυάστηκαν υπέροχα με τους ερασιτέχνες που απάγγειλαν ή τραγούδησαν, καθώς και με τους ποιητές και τις ποιήτριες που διάβασαν δικούς τους στίχους, και μας γέμισαν όλοι τους με συγκίνηση, αγαλλίαση και ελπίδα. Ελπίδα, γιατί οι παλιότεροι δεν ξεχνούν, οι νεότεροι μαθαίνουν, και όλοι αντιλαμβάνονται την αξία της ισότιμης και ανιδιοτελούς συνεργασίας, αλλά το εξής πολύ απλό: Ότι ο πολιτισμός είναι μια υπόθεση όπου ο καθένας μας μπορεί να είναι όχι μόνο αποδέκτης της, αλλά και δημιουργός της. Η Βραδιά Ωραίων Λέξεων είναι ακριβώς ένας θεσμός ενεργητικής και όχι μόνο παθητικής συμμετοχής στον πολιτισμό, οι συμμετέχοντες «εκπολιτίζονται» και «εκπολιτίζουν» εξίσου, με το βήμα να μοιράζεται χωρίς διακρίσεις σε οποιονδήποτε θέλει να συνεισφέρει. Μια μεγάλη πολιτιστική γιορτή είναι, λοιπόν, η Βραδιά των Ωραίων Λέξεων, ένας πρωτότυπος πόλος καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας, και ως τέτοια αξίζει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο σηματοδοτώντας την αρχή του καλοκαιριού. Του περίφημου και υμνημένου «ελληνικού καλοκαιριού», που από μόνο του κι αυτό αποτελεί μια πολιτισμική αξία. *Η Έφη Μανωλεδάκη είναι ομότιμη καθηγήτρια Νομικής στο Α.Π.Θ.

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

ΣΕΛΙΔΑ 5

Iγνάτιος Καϊτεζίδης, δήμαρχος Πυλαίας-Χορτιάτη

Δέκα παρεμβάσεις και τρεις προτεραιότητες για τον ιστορικό Χορτιάτη ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ 570: Ζητήσαμε από τον δήμαρχο κ. Καϊτεζίδη μια δήλωση του για τη νέα του θητεία και με τίτλους τους στόχους που θέτει. Ζητήσαμε ακόμη να μας απαντήσει στα ερωτήματά μας που αφορούν τον σχεδιασμό, την πηγή χρηματοδότησης και –κυρίως- τον χρόνο υλοποίησης της δημόσιας προεκλογικής δέσμευσης του, το «Πέτρινο» Σχολείο του Χορτιάτη, να γίνει Μουσείο Ολοκαυτώματος – Κέντρο Πολιτισμού (παλιά πρόταση του συνεργάτη μας πανεπιστημιακού Μανόλη Μανωλεδάκη) , αφού πρώτα δημιουργηθεί νέο σύγχρονο κτίριο για το Γυμνάσιο. Τον ρωτήσαμε ακόμη, γιατί έχει «βαλτώσει» χρόνια τώρα η παλιά ομόφωνη απόφαση (Δημαρχία Γεράνη) για τις απαλλοτριώσεις των 2-3 μικροοικοπέδων πέριξ του τόπου μαρτυρίου της «Οικίας Νταμπούδη». Για τις απαντήσεις που πήραμε και …δεν πήραμε, τα συμπεράσματα δικά σας. Το δημιουργικό ταξίδι που ξεκινήσαμε πριν από 9 χρόνια με τη «Δύναμη Ενότητας» συνεχίζεται. Χάρη στην εμπιστοσύνη που μας έδειξαν οι συμπολίτες μας στις εκλογές του Μαΐου τιμώντας μας με 70,5% και χαρίζοντάς μας το υψηλότερο ποσοστό σ’ ολόκληρη την Κεντρική Μακεδονία και ένα από τα υψηλότερα σε όλη την Ελλάδα ο αγώνας για να υλοποιήσουμε το προεκλογικό μας σύνθημα «Δήμος για σένα» γίνεται ακόμη πιο συναρπαστικός. Όλα αυτά τα δύσκολα τόσο για την πατρίδα μας όσο και για την αυτοδιοίκηση της χώρας χρόνια «των μνημονίων» σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε στον δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη ένα έργο πολυδιάστατο, ένα έργο που κάνει καλύτερη τη ζωή και την καθημερινότητα των συμπολιτών μας. Υλοποιήσαμε 500 έργα και δράσεις που αλλάζουν τη ζωή μας σε κάθε περιοχή και σε κάθε γειτονιά, αξιοποιήσαμε 86 εκατομμύρια ευρώ για σχολεία, πάρκα, παιδικές χαρές, αναπλάσεις, βιβλιοθήκες, λαογραφικά μουσεία, κέντρα αθλητισμού – κέντρα πολιτισμού, δρόμους, αντιπλημμυρικά και πράσινες παρεμβάσεις. «Προικίσαμε» τον δήμο με 7 σχολεία και σχολικές υποδομές, στρώσαμε 350 χιλιόμετρα άσφαλτο, δημιουργήσαμε 9 νέα αμφιθέατρα και πολυχώρους πολιτισμού και διαλόγου. Ακόμη κατασκευάσαμε και λειτουργούμε

με επιτυχία 2 θερινούς δημοτικούς κινηματογράφους και 5 κινηματογραφικές λέσχες, δώσαμε με επιτυχία την κρίσιμη μάχη της καθημερινότητας, καθώς μέσα από την περίφημη πλέον γραμμή 15195 και e-15195 βρήκαμε λύση σε 120.000 αιτήματα συμπολιτών μας. Ο δήμος μας είναι με διαφορά ο πιο καθαρός και νοικοκυρεμένος δήμος τουλάχιστον στον νομό Θεσσαλονίκης, εδώ το αλάτι δεν πάγωσε ποτέ, ενώ μείναμε ξάγρυπνοι επί μέρες και τα δημαρχεία ανοικτά επί 24 ώρες, προσφέροντας έγκαιρη προειδοποίηση του χιονιά και χρήσιμες πληροφορίες με τον πιο άμεσο τρόπο, δηλαδή με ένα SMS στο κινητό, πρώτοι σε όλη τη χώρα. Σε αυτόν τον δρόμο θα συνεχίσουμε με συνέπεια και επιμονή. Προσφέροντας μια ακόμη καλύτερη καθημερινότητα στους πολίτες, βελτιώνοντας μέσω ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων και με χρήμα μέσω Βρυξελλών ακόμη περισσότερο τις υποδομές του τόπου μας και διευρύνοντας την κοινωνική αγκαλιά μας σε χιλιάδες δημότες που το έχουν ανάγκη. Για τον ιστορικό και μαρτυρικό Χορτιάτη ο δεκάλογος των παρεμβάσεων όπως τον περιέγραψα και προεκλογικά, περιλαμβάνει: 1. Την ολοκλήρωση του νέου δικτύου αποχέτευσης και της σύνδεσης του δήμου με την

ΕΥΑΘ σε αποχέτευση και ύδρευση, έργο 9εκ. ευρώ, χρηματοδότηση 100% ευρωπαϊκή με το ΕΣΠΑ που έχει ήδη ξεκινήσει και κατασκευάζεται. Είναι σίγουρα το μεγαλύτερο και πιο σημαντικό, ένα έργο ιστορικό, στη σύγχρονη ιστορία του Χορτιάτη.

2. Την υλοποίηση του δημοτικού γυμναστηρίου, του πιο σύγχρονου και ενεργειακά δημοτικού γυμναστηρίου στην πόλη μας, καθώς ολοκληρώθηκαν όλοι οι διαγωνισμοί και έχουμε ήδη και τον εργολάβο κατασκευής του.

3. Την ανάπλαση του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και τη δημιουργία στο κέντρο του οικισμού μιας ιστορικής πλατείας. Το έργο ήδη εξασφάλισε χρήματα από το υπουργείο Πολιτισμού.

4. Την ανάπλαση και την ανάδειξη του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου με την απομάκρυνση από τον χώρο του βιολογικού καθαρισμού.

5. Την κατασκευή μιας νέας σύγχρονης ασφαλούς παιδικής χαράς στην αυλή του Νηπιαγωγείου.

6. Την ανάδειξη περιπατητικών μονοπατιών και των παγοποιείων στο απαράμιλλης ομορφιάς και ιστορίας δάσος.

7. Την αξιοποίηση 60 στρεμμάτων στην περιοχή Παράγκες και την υλοποίηση του Master Plan του δήμου για την κατασκευή νέων σύγ-

χρονων κοιμητηρίων και αθλητικών εγκαταστάσεων, καθώς προχωρούν οι διαπραγματεύσεις και με τη νέα ηγεσία στο ΤΕΘΑ.

8. Την ολοκλήρωση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου.

9. Τη μελέτη στον χώρο παραπλεύρως του νέου δημοτικού κλειστού γυμναστηρίου της κατασκευής νέου Γυμνασίου.

10. Με τη μετεστέγαση του Γυμνασίου προχωρούμε στη διαμόρφωση του ιστορικού Πέτρινου Σχολείου σε Μουσείο Ολοκαυτώματος και χώρο Μνήμης και πολιτισμού, ενώ μελετούμε την ανάπλαση του αύλειου χώρου με σεβασμό στην ιστορία και τη μνήμη των ηρώων μας. Έτσι 75 χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη αποτίουμε τον πρέποντα φόρο τιμής στους ήρωες νεκρούς μας. Γιατί η τραγωδία του Ολοκαυτώματος δεν πρέπει να σβήσει ποτέ από τη μνήμη και την καρδιά μας. Αντίθετα χρέος μας είναι να διατηρήσουμε την ιστορική μας Μνήμη και να διδάξουμε αυτά τα γεγονότα στα παιδιά μας. Με επίκαιρο πάντα το αίτημα να συμπεριληφθεί η ιστορία του τόπου μας στα σχολικά εγχειρίδια της πατρίδας μας. Συνεχίζουμε λοιπόν. Με έργα που φτιάξαμε και τα χαιρόμαστε όλοι μαζί. Παρεμβάσεις που βελτιώνουν την καθημερινότητα των συμπολιτών μας στον Χορτιάτη!

Ελάχιστη υποχρέωση αγαπητέ Δήμαρχε… Δίκαιο και πρέπον είναι, όταν υιοθετούμε –και πολύ καλά κάνουμε- προτάσεις που άλλοι χρόνια πριν με δημόσιο τρόπο παρουσίασαν, να κάνουμε –τουλάχιστον- αναφορά σ’ αυτούς. Στις πρωτογενείς πηγές. Είναι ηθική και όχι μόνον υποχρέωσή μας. Και βέβαια μας τιμάει αυτό. Η πρόταση, από το 1996 μάλιστα, για τη δημιουργία ανοιχτού θεάτρου κατά τα αρχαία πρότυπα στη νότια πλευρά του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου, με τη συνολική ανάπλαση του περιβάλλοντα χώρου, (με σχέδια μάλιστα) αλλά και τη δημιουργία ενός Πολιτιστικού – Οικολογικού Μονοπατιού με αφετηρία το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο και μέσω του ρέματος Βαθυλάκου να τερματίζει στο φράγμα της Θέρμης (υλοποιήθηκε στο με-

γαλύτερό του μέρος αλλά εγκαταλείφθηκε…….) Η πρόταση για δημιουργία Πολιτιστικού Κέντρου - Μουσείου Ιστορίας και Ολοκαυτώματος στο «Πέτρινο» Σχολείο και η ανάδειξη ΟΛΟΥ του περιβάλλοντα αρχαιολογικού χώρου της Μονής του Χορταϊτου. Η πρόταση για τη σωτηρία και ανάδειξη του Βυζαντινού ναού αλλά και η ενοποίηση των δύο εκκλησιών με την πεζοδρόμηση, τη δημιουργία πλατείας και την αναστήλωση – ανάδειξη της παλιάς οικίας (18ος αιώνας) του Θωμά Τζημήκα δείγμα τυπικής Μακεδονικής Χορτιατινής οικίας. Όπως βέβαια και οι προτάσεις για την αναστήλωση και ανάδειξη των δύο θαυμάσιων ανεμόμυλων (18ος αιώνας) στην περιοχή

«Μύλοι» (καταφέραμε την ανακήρυξή τους ως διατηρητέα νεώτερα μνημεία…….)Την ανασκαφή αναστήλωση του ΓΕΦΥΡΙΟΥ στην ομώνυμη τοποθεσία. Την δημιουργία ενός Μουσείου Περιαστικής φύσης για περιβαλλοντική εκπαίδευση και όχι μόνον, στο υπέροχο ιστορικό κτήριο του «Παπαφείου». Την πρόταση για δημιουργία ενός Υπερτοπικού Πάρκου Πολιτισμού και Αθλητισμού στην περιοχή «Παράγγες». Την πρόταση για τη δημιουργία Πάρκου-Πλατείας πολλαπλών χρήσεων, με ανάλογη σχεδιαστική απεικόνιση, στο γήπεδο ποδοσφαίρου. Την ανάλογη πρόταση για την ανάπλαση του πάρκου της Αγίας Παρασκευής, που και αυτή συνοδεύεται από σχεδιαστική απεικόνηση. Την ολοκληρωμένη πρόταση για την ανακήρυξη του δάσους ως «Δάσος-Πάρκο Απόλυτης Προστασίας». Την πρόταση……, την πρόταση…… την πρόταση τέλος, για τη δημιουργία μιας Αρχαιολογοκής-Βυζαντινής Συλλογής, που θα εκθέτει τα ευρήματα από τον αρχαίο ΚΙΣΣΟ και τα σημαντικά εκκλησιαστικά, βυζαντινά και όχι μόνον, κειμήλια (εικό-

νες, χειρόγραφα κ.α.) Όλες οι παραπάνω προτάσεις αγαπητέ μας δήμαρχε κ.Καϊτετζίδη, έγιναν από την «Κίνηση Πολιτών Χορτιάτη», την εφημερίδα μας και τους εξαιρετικά αξιόλογους, πολίτιμους και…….. ονειροπόλους συνεργάτες μας. Και όλα αυτά έχουν δημιοσιευτεί εδώ και χρόνια στον «Χορτιάτη 570». Έγιναν μάλιστα και ανάλογες εκδόσεις. Ελάχιστη λοιπόν υποχρέωση για όσους υιοθετούν τις παραπάνω προτάσεις, όπως εσείς κ.δήμαρχε κάνατε στα τελευταία προεκλογικά σας έντυπα και μπράβο σας («ο Χορτιάτης στην κορυφή του σχεδιασμού μας. 10 σημαντικές παρεμβάσεις, οδηγός μας για το αύριο»), είναι η αναφορά στις πηγές. Είναι ζήτημα ηθικής τάξης, τουλάχιστον………. Εμείς πάντως χαιρόμαστε ιδιαίτερα που…….ανοίγουμε δρόμους για να γίνουν πράξη τα οράματά μας, για τον τόπο που μας έλαχε ή επιλέξαμε να ζούμε. Τον Ιστορικό και Μαρτυρικό Χορτιάτη. Ακόμη και όταν δεν γίνεται καμία αναφορά σ’ εμάς…

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

ΣΕΛΙΔΑ 6

Μνήμες Ολοκαυτώματος Εβδομήντα πέντε; Εβδομήντα πέντε ολόκληρα χρόνια πέρασαν από την ναζιστική καταστροφή; Το ολοκαύτωμα του Χορτιάτη! Που κάηκαν εκατόν σαράντα εννέα άνθρωποι; Είναι ένα από τα πιο συγκλονιστικά κεφάλαια της νεότερης ιστορίας μας. Εκείνοι που έζησαν μέσα στη θύελλα και την θλίψη του ολοκαυτώματος φεύγουν έναςένας και η ζωντανή μαρτυρία τους χάνεται στο χρόνο. Από μέρα σε μέρα. Ένα ηλιόλουστο πρωϊνό Παρασκευής ξημέρωσε και μας βρήκε χαρούμενες και συνάμα ανυπόμονες για να έρθει το Σαββατοκύριακο να ανταμώσουμε με τις φιλενάδες μας στην γειτονιά για παιχνίδι. Η γιαγιά και ο μπαμπάς κατέβηκαν από νωρίς στη Θεσσαλονίκη αλλά δεν μας είπαν τι ακριβώς θα κάνανε. Η μέρα περνούσε και η ανυπομονησία μας ολοένα και μεγάλωνε για την αυριανή μέρα. Επιτέλους! Έφτασε το απόγευμα είπα με ανακούφιση στην αδερφή μου. Ξαφνικά χτυπάει η πόρτα! Ήταν η γιαγιά και ο μπαμπάς που μόλις επέστρεψα από την Θεσσαλονίκη. Τρέχαμε γύρω-γύρω από τη χαρά μας με την αδερφή μου! Μας είχαν φέρει από ένα ζευγάρι σκουλαρίκια

και κατεβήκαμε έξω στο πλακόστρωτο του δρόμου. Χοροπηδούσαμε από τη χαρά μας! Στη συνέχεια ανταμώσαμε με τις φιλενάδες μας. Ήταν τρεις αδερφές, η Κατινούλα, η Ελένη και η Φροσούλα. Οικογένεια Λασκαρίδη! Θυμάμαι ότι είχαμε πιαστεί και οι πέντε τόσο δυνατά! Σαν μια γροθιά! Χοροπηδούσαμε γύρω-γύρω από τη στέρνα του «Αγώι» με το κρυστάλλινο νερό να τρέχει ασταμάτητα. Ήταν ένα από τα ομορφότερα σοκάκια του χωριού. Σαν χθες θυμάμαι τα μικρά σπιτάκια με τα λουλούδια και τους βασιλικούς που στόλιζαν μέσα-έξω τις αυλές. Ξαφνικά, ενώ εμείς ήμασταν ξέγνοιαστες από το παιχνίδι, ακούστηκαν έντονα ποδοβολητά. Αρχικά, αποτραβηχτήκαμε και είδαμε τις γυναίκες πανικόβλητες να ανεβαίνουν με τα παιδιά τους στο βουνό. Ο χρόνος πάγωσε. Μόλις που κοιταχτήκαμε με τα κορίτσια και εμφανίστηκε η μάνα. Ήρθε και μας πήρε από το παιχνίδι. ΑΧ! Αυτό το θεϊκό χέρι μας άρπαξε και φύγαμε για το βουνό. Ένα ψωμί πρόλαβε να τυλίξει μέσα στην πετσέτα. Κομμένο στα τέσσερα. Ο μπαμπάς είχε φύγει αποβραδίς στο βουνό. Ξεκινήσαμε να ανηφορίζουμε. Έλα όμως που εμείς φορούσαμε τα τσοκαράκια. Πώς να ανέβουμε το κακοτράχαλο μονοπάτι; Στην ανηφοριά τα τσοκαράκια γλιστρούσαν και ήταν δύσκολη η ανάβαση στο βουνό. Άλλοτε κλαίγαμε από τον πόνο των ποδιών, άλλοτε μας έπαιρνε στην αγκαλιά της η μάνα για να μας ηρεμήσει και να συνεχίσουμε την ανάβαση. Κάποια στιγμή αναγκαΆνοιξη του ‘45, μπροστά στους «ΠΕΡΙΚΛΗΔΕΣ» στήκαμε και πετάξαμε τα τσοκαράκια. Ήμασταν πλέον ξυπόλητες και ο και από ένα ζευγάρι τσοκαράκια! Τα τσο- πόνος προερχόταν από τα αμέτρητα αγκάθια καράκια ήταν στη μόδα εκείνη την εποχή! των αχινών στα πόδια μας. Πώς να θυμηθεί Η χαρά μας ήταν απερίγραπτη. Περιμέναμε η μάνα να μας πάρει παπούτσια από το σπίτι; πως και πως την άλλη μέρα να τα φορέ- Έπρεπε να φύγουμε γρήγορα να γλυτώσουσουμε και να παίξουμε στην γειτονιά με τις με. Όσο για την γιαγιά – ερχόταν και αυτή στο φιλενάδες μας. Έτσι το πρωί του Σαββά- κατώπι μας. Είχε πάρει μαζί της τα πλεκτά της του, στις δύο του Σεπτέμβρη σηκωθήκαμε, και ξεκίνησε με δύο γειτόνισσες για το βουνό. βάλαμε τα τσοκαράκια και τα σκουλαρίκια Από μέρες άκουγα κάτι να λέει ψιθυρίζο-

Γράφει η Ευαγγελία Κυρίμη-Πιτσούλη

Γυμναστικές επιδείξεις του ‘51. Λίγο μετά το κάψιμο... ντας ο πατέρας μου στην μητέρα μου και στην γιαγιά. Δεν ξέρω αλλά κάτι λένε για το χωριό, κάτι δεν πάει καλά. Αυτά τα άκουγα συχνά από τα χείλη της οικογένειας μου και με έπιανε φόβος αλλά προσπαθούσα να ξεχαστώ με το παιχνίδι. Βέβαια, ως παιδί ρωτούσα επίμονα τη μάνα. Μάνα τι θα γίνει στο χωριό; Εκείνη δεν απαντούσε για να μη φοβηθώ. Φτάσαμε νωρίς το μεσημέρι στο βουνό. Τοποθεσία «Κερασιά». Το μέρος γνώριμο έως οικείο μιας και ο παππούς περνούσε τα καλοκαίρια του εκεί, είχε και την καλύβα του με τα απαραίτητα εργαλεία που χρειαζόταν για να καλλιεργήσει τον «μπαχτσέ» του. Μας περίμενε. Είχε έτοιμες κουβέρτες και στρώμα από πολύ σκληρό υφαντό, από άγρια τρίχα κατσίκας (το λεγόμενο σάιζμα). Είχε νυχτώσει στο βουνό και ο κόσμος είχε αραιώσει γαιτί ο καθένας έψαχνε να μάθει κάτι για την οικογένειά του. Εκεί μάθαμε για τον θάνατο της γιαγιάς. Τι κρίμα. Προδόθηκε από την ίδια την αγάπη της. Το πλεκτό της ξετυλίχτηκε και κατρακυλώντας στην κατηφόρα πρόδωσε την κρυψώνα της. Οι λίγοι συγχωριανοί που κυκλοφορούσαν ήταν σαστισμένοι, ανήμποροι και ο βηματισμός τους ήταν νωθρός πίσω από τους κορμούς των δέντρων και τις φυλλωσιές. Σαν να μην ήξεραν τον προορισμό τους. Σιγά-σιγά ερχόταν και κανένας που είχε απομείνει στο χωριό και ρωτούσαν για τις οικογένειες τους . Ένας έλεγε, είδες τη μάνα μου; τον πατέρα μου; Γινόταν χαμός. Άλλος έλεγε, ναι τους

είδα δεν κάηκαν γλίτωσαν. Έτσι σιγά σιγά η ψυχραιμία για μερικούς ήταν ότι καλύτερο όταν άκουγαν την θετική είδηση. Αυτά όλα τα ακούσαμε και τα είδαμε. Κόσμος ανήσυχος, απελπισμένος και εξαθλιωμένος. Άλλος να χτυπιέται, άλλος να σπαράζει στο κλάμα, άλλος απαρηγόρητος και άλλος ανήμπορος. Το μόνο σίγουρο για εκείνες τις ώρες ήταν ότι χρειαζόταν ψυχραιμία, υπομονή και προσευχή μέχρι να ξημερώσει η επόμενη ημέρα, όσο αβάσταχτη και αν ήταν. Κάπως έτσι πέσαμε να κοιμηθούμε στην αγκαλιά της μάνας να μας αποκοιμίζει λούζωντάς μας με τα δάκρυα της. Μαζί της και ο πατέρας. Έκλαιγαν όλη τη νύχτα. Αγκαλιά μας. Με την ευκαιρία αυτού του βιωματικού σημειώματος μετά από εβδομήντα πέντε ολόκληρα χρόνια χρειάστηκε να αναφερθώ σε εκείνη την αλησμόνητη τραγική ημέρα. Πολλοί με ρωτάνε, εσύ πως τα ξέρεις, σου τα είπαν και τα λες; Μη με ρωτάτε πως τα ξέρω. Τα ξέρω από μένα την ίδια, γιατί τα έζησα. Στα έξι μου χρόνια. Θυμάμαι. Εγώ, με τις αισθήσεις και τις ευαισθησίες ενός εξάχρονου παιδιού τότε, έκανα τις δικές μου σκέψεις και φοβόμουν πάρα πολύ. Αυτή η «περιπέτεια», ένα τόσο μεγάλο γεγονός και ιδιαίτερα στην ηλικία που βρισκόμουν ήταν βέβαιο πως δεν θα ξεχνιόταν ποτέ από την μνήμη μου. Σ.Σ. Τις τρείς μικρές φιλενάδες της Ευαγγελίας, τη Κατινούλα, την Ελένη και τη Φροσούλα, τις έκαψαν τα ανθρωπόμορφα τέρατα στο κρεματόριο της «Οικίας Νταμπούδη»…

Ένα θεατρικό έργο για το….. « Κάψιμο του Χορτιάτη» Το 2015 η Χαρούλα Αποστολίδου έγραψε το υπέροχο θεατρικό έργο «Tο κάψιμο του Χορτιάτη. Στον ουρανό πηδούν φωτιές», που παρουσιάστηκε την ίδια χρονιά στα πλαίσια των εκδηλώσεων μνήμης στο χώρο μαρτυρίου της « Οικίας Νταμπούδη». Και μιλάγαμε τότε για το πρώτο θεατρικό έργο που γράφτηκε για το Ολοκαύτωμα. Δεν γνωρίζαμε, ότι ένας Σαλονικιός δημοσιογράφος, ο Κώστας Κρικέλης, είχε γράψει το 1997 το πρώτο θεατρικό έργο για το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη, που είναι και ο τίτλος του έρ-

γου. Το πληροφορηθήκαμε τελευταία από μια καλή φίλη, την Πόπη Χατζηγιαννίδη, που είχε πρωταγωνιστήσει, μαθήτρια λυκείου τότε, στις 27.10.1997 στο θέατρο «Αλέξης Μινωτής» του Δήμου Αμπελοκήπων. Και ήταν παραγωγή – συνεργασία του Λυκείου και του ιστορικού πολιτιστικού και όχι μόνον συλλόγου ΛΑΜΟΣΑ, που έχει γράψει τη δική του σημαντική ιστορία στη Δυτική Θεσσαλονίκη. Το κείμενο του θεατρικού έργου μας προσφέρθηκε τελευταία. Το διαβάσαμε με πολύ προσοχή και συγκίνηση συνάμα, αφού

ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου που απέδωσε η φίλη μας Πόπη, αφορά το τραγικότερο πρόσωπο που επέζησε μέσα από το κρεματόριο του «φούρνου Γκουραμάνη». Την Ελένη Γκουραμάνη - Νανακούδη, που «έφυγε» για πάντα από κοντά μας τον Φλεβάρη του 2018. Ο Κώστας Κρικέλης έγραψε ένα σπουδαίο έργο, παρουσιάζοντας με σοβαρότητα και σεβασμό στην ιστορική μνήμη, το χρονικό εκείνης της φοβερής μέρας, που «….σώπαιναν οι λύκοι, γαιτί ούρλιαζαν οι άνθρωποι…..». Ένα μεγάλο ευχαριστώ

στον Κώστα Κρικέλη, που με το έργο του συμβάλλει με τον καλύτερο τρόπο στον αγώνα της Μνήμης ενάντια στη Λήθη. Σύντομα θα έχουμε και την βιντεοσκόπηση της παράστασης, που έγινε πριν 22 χρόνια και ελπίζουμε αποσπάσματά της να προβάλουμε στο 6Ο Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ που θα διοργανώσουμε στις 28-30 Σεπτέμβρη στην αίθουσα «Ι. ΜΑΝΩΛΕΔΑΚΗ», στο Χορτιάτη. Δημοσιεύουμε στη συνέχεια λίγα λόγια που ζητήσαμε να μας γράψει ο Κώστας Κρικέλης.

“Το ολοκαύτωμα του Χορτιάτη” σε θεατρική απόδοση Το 1995 έψαχνα θέματα για να γράψω ένα θεατρικό με αφορμή την 28η Οκτωβρίου. Με σύσταση μιας καθηγήτριας, βρέθηκα μπροστά σε άρθρα- κείμενα, σε μια εξιστόρηση των γεγονότων στο χωριό Χορτιάτη λίγο πριν την αποχώρηση των Γερμανών.

Τα γεγονότα ήταν συγκλονιστικά σε σημείο που δεν τα χωρούσε ο ανθρώπινος νους. Κατάλαβα πως ένα θεατρικό δεν θα μπορούσε να αποδώσει την ανείπωτη φρίκη που συνέβη στο χωριό. Προσπάθησα τουλάχιστον να αναφέρω τα γεγονότα ώστε οι μαθητές Λυκείου

που θα το παρακολουθούσαν να καταλάβαιναν τι είχε συμβεί. Ως κεντρική ηρωΐδα- αφηγήτρια επιλέχτηκε να είναι ένα κορίτσι το οποίο “έπαιζε” το ρόλο της θρυλικής Ελένης Γκουραμάνη. Στο τέλος της παράστασης μια καθηγήτρια είπε πως η θεατρική Ελένη είναι πραγ-

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

ματικό πρόσωπο και πως βρισκόταν στο χώρο του θεάτρου. Ξέσπασε ένα συγκλονιστικό χειροκρότημα και πολλοί μαθητές, όρθιοι, με δάκρυα στα μάτια χειροκροτούσαν την Ελένη Γκουραμάνη Κώστας Κρικέλης

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

ΣΕΛΙΔΑ 7

Βιβλιογραφία για το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη «Που είναι η ιστορία του Χορτιάτη; Γιατί δεν την έγραψε κανείς;» Γιώργος Ιωάννου «Το δικό μας αίμα» Αυτά τα ερωτήματα θέτει ο σπουδαίος Θεσσαλονικιός συγγραφέας το 1979 στο βιβλίο του «Το δικό μας αίμα», διηγήματα- μαρτυρίες για τα μαύρα χρόνια της κατοχής. Προφανώς ο Ιωάννου δεν γνώριζε, όταν έθετε τα παραπάνω ερωτήματα, ότι είχε γραφτεί μέχρι τα τότε για το Χορτιάτη. Με αφορμή λοιπόν τα 75 χρόνια από το Ολοκαύτωμα και τιμώντας συγχρόνως όλους όσους κατέγραψαν την μαρτυρική ιστορία του χωριού μας, παρουσιάζουμε στη συνέχεια όλη τη μέχρι τώρα γνωστή βιβλιογραφία, με τη χρονολογική σειρά έκδοσης. «Ο εσταυρωμένος λαός μου», του Θέμου Κορνάρου (εκδόσεις «Καραβία» 1945). Είναι το πρώτο βιβλίο, Απρίλης του ’45, που ο σπουδαίος και …..πολυ κυνηγημένος συγγραφέας, καταγράφει, «ποιητική αδεία», το χρονικό της μεγάλης καταστροφής του Χορτιάτη. «ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ», του Σωτήρη Πατατζή. Πρώτη έκδοση 1946 από τον εκδοτική οργανισμό «τα Νέα Βιβλία». Είκοσι χρόνια μετά, το 1965, το «Βιβλιοπωλείο της Εστίας», έκανε άλλες τρεις εκδόσεις. Περιλαμβάνει χρονικά και διηγήματα της κατοχής – αντίστασης. Ανάμεσά τους και το χρονικό για το Χορτιάτη με τίτλο «Η τραγωδία των αθώων». «Το τραγούδι του Χορτιάτη»,της Θέτις Χορτιάτη (Θεσσαλονίκη 1975). Η σπουδαία Χορτιατινή συγγραφέας Θέτις Χορτιάτη, παρουσιάζει με ποιητική μορφή, το δράμα των παιδιών που μαρτύρησαν στις 2.9.1944 στα κρεματόρια του Χορτιάτη. Στο «φούρνο Γκουραμάνη» και την «οικία Νταμπούδη». «Ο ιστορικός Χορτιάτης», του Γιώργου Χ.Γκουραμάνη (1988, προσωπική έκδοση). Ο παλιός πρόεδρος της κοινότητας Χορτιάτη και ενεργός πολίτης για χρόνια πολλά, καταγράφει τη δική του μαρτυρία για το «κάψιμο». «ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΟΥ ΧΟΡΤΙΑΤΗ» της Έλλης Αλμετίδου – Κουτσιαλή (εκδοτική ομάδα 1987).

Ένα ολιγοσέλιδο μεν, αλλά σημαντικό ντοκουμέντο, με πρωτογενείς μαρτυρίες πρωταγωνιστών εκείνης της φοβερής μέρας. «Η σιωπηλή κραυγή της μνήμης. Χορτιάτης 1944» του Έντμουντ Κίλι (ΕΞΑΝΤΑΣ 1996). Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα του σπουδαίου Ελληνιστή Αμερικανού συγγραφέα Έντμουντ Κίλι, που εμπνεύστηκε από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη.

«SOME WINE FOR REMEMBRANCE” του EDMUND KEELEY. (white Pine Press – New York 2001). Είναι η αμερικανική έκδοση του παραπάνω βιβλίου του Κίλι, με διαφορετικό τίτλο και με πολύ καλές κριτικές σε μεγάλα έντυπα των Η.Π.Α. Αξίζει να θυμήσουμε ότι με πρότασή μας η κοινότητα Χορτιάτη ομόφωνα το 1997, με πρόεδρο τον κ. Σκαραγκά, σε μια όμορφη τελετή, ανακήρυξε τον Έντμουντ Κίλι, επίτιμο δημότη Χορτιάτη. «Το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη. 60 χρόνια μετά. Μνήμη και χρέος». Του Βαγγέλη Πλάκα (Δήμος Χορτιάτη 2004). Επετειακή δίγλωσση (Ελληνικά – Αγγλικά) έκδοση του Δήμου Χορτιάτη, με αφορμή τα 60χρονα, που έγραψε τα κείμενα και επιμελήθηκε την έκδοση ο δημοσιογράφος Βαγγέλης Πλάκας, με αρκετό φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του «Χορτιάτη 570». «Ό,τι απόμεινε από τη μέρα εκείνη, η μνήμη είναι», του Θόδωρου Βαλαχά και της Δάφνης Θεοχάρη («Χορτιάτης 570» 2008). Η πιο ολοκληρωμένη έκδοση, πολύχρονη και επίπονη έρευνα του Θόδωρου Βαλαχά για το «κάψιμο» του Χορτιάτη. Βασίστηκε κυρίως στο ανέκδοτο, εξαιρετικά σημαντικό αρχείο με πρωτότυπα έγγραφα του Ε.Λ.Α.Σ. του «Καπετάν Χορτιάτη» (Γιώργος Κυρκιμτζής). Περιλαμβάνει μέρος του αρχείου. Φωτογραφίες και μαρτυρίες επιζώντων, που δίνουν απαντήσεις στα πολλά «γιατί» εκείνης της αποφράδας μέρας. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, η Δάφνη Θεοχάρη παρουσιάζει τη δική της έρευνα για την εγκληματική δράση των ταγμάτων Ασφαλείας στην ευρύτερη περιοχή μας και εστιάζει κυρίως στη δράση του διαβόητου γερμανού εγκληματία Φριτς Σούμπερτ του «ψητά» του Χορτιάτη. «Η Δημοκρατία μεταξύ Ουτοπίας και πραγματικότητας», συλλογικός τόμος μελετών της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ., που επιμελήθηκε ο Αντώνης Μανιτάκης (Σαββάλας 2008). Στη σημαντική αυτή έκδοση προς τιμήν του Ζήση Παπαδημητρίου, περιλαμβάνεται μια εξαιρετική μελέτη του Γιάννη Μανωλεδάκη, με θέμα ένα βούλευμα του Συμβουλίου

Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης, με το οποίο δικάστηκαν και καταδικάστηκαν οι Ελασίτες που πρωταγωνίστηκαν στις 2.9.1944 στο Χορτιάτη. «Μια επαίσχυντη συμφωνία και το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη», του Γιώργου Φαρσακίδη (προσωπική έκδοση 2011). Ο αγωνιστής και σπουδαίος εικαστικός Γιώργος Φαρσακίδης καταθέτει τη δική του σημαντική μαρτυρία ως πρωταγωνιστής στις 2.9.1944, αφού συμμετείχε στην αντάρτικη ομάδα του Ε.Λ.Α.Σ., που είχε στήσει την ενέδρα στο Ρωμαϊκό Υδραγωγείο. «Η ναζιστική τρομοκρατία στην Ελλάδα», του Θανάση Σ.Φωτίου («Επίκεντρο» 2011). Ο καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Οτάβα του Καναδά, στην σπουδαία αυτή μελέτη του, περιγράφει με σημαντικά ντοκουμέντα και μαρτυρίες την αιματηρή πορεία του Φριτς Σούμπερτ και του Ελληνικού «Σώματος Κυνηγών» στην κατοχική Κρήτη και στην Μακεδονία, με αποκορύφωμα το πιο αποτρόπαιο έγκλημά του στις 2.9.1944 στο Χορτιάτη. «Ένοχοι και Αθώοι», του Χρίστου Βασιλόπουλου και του Δημήτρη Πετρόπουλου («ΠΑΤΑΚΗΣ» 2013). Στο εν λόγω βιβλίο οι δύο παραπάνω πολύ αξιόλογοι δημοσιογράφοι , παρουσιάζουν 23 ιστορίες από την πολύ σημαντική τηλεοπτική εκπομπή «ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ». Ανάμεσα στις ιστορίες και αυτή για τους «Σουμπερίτες» και τους «Πουλικούς». Τα Ελληνικά SS που αιματοκύλησαν Κρήτη και Μακεδονία. Το «κάψιμο» του Χορτιάτη έχει και εδώ την τιμητική του.

«70 χρόνια από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη» (ΕΛ.ΤΑ 2014) Ένα εξαιρετικά καλαίσθητο ειδικό συλλεκτικό λεύκωμα, που πραγματοποιήθηκε από τα Ελληνικά Ταχυδρομεία σε 500 αντίτυπα, που συνοδεύεται και από μια σειρά συλλεκτικών γραμματοσήμων. «Το κάψιμο του Χορτιάτη. Στον ουρανό πηδούν φωτιές», της Χαρούλας Αποστολίδου («ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ 570» 2015). Με αφορμή το εξαιρετικό θεατρικό έργο της Χαρούλας Αποστολίδου, έγινε αυτή η έκδοση, που είναι ένα Λεύκωμα – βιβλίο και αποτελεί μία ακόμη πολύτιμη «ψηφίδα» στη συλλογική μαρτυρική ιστορική μνήμη του Χορτιάτη «Οι αντάρτες δεν προσκυνούν», του Τάσου Α.Κατσαρού («ΔΙΑΔΟΣΗ» 2017). Μια πολύ καλή έκδοση που αναφέρεται στις μάχες του Ε.Λ.Α.Σ. και της Ο.Π.Λ.Α. στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη (1941-1944). Ο Τάσος Κατσαρός κάνει εκτενή αναφορά στο Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη και στην εκτέλεση των 16 παλικαριών στο Ασβεστοχώρι στις 26 Ιουλίου του 1944.

«Γιατί μίξη Ιστορίας και προσωπικής αφήγησης», της Ελένης Καρασαββίδου και του Τριαντάφυλλου Κωτόπουλου (Δοκίμιο 2010). Μια πολύ σημαντική και διεισδυτική «ματιά» στο Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη. Την «κατασκευασμένη αληθοφάνεια» της ιστορικής αφήγησης και την προσωπική μαρτυρία ως παράγοντας αναδιοργάνωσης της ιστορικής πραγματικότητας. «Δακρύων ποταμός», της Ευαγγελίας ΚυρίμηΠιτσούλη (Θεσσαλονίκη 2009). Περιλαμβάνει μια σειρά με ποιήματα που έχουν μάλιστα μελοποιηθεί, αφιερωμένα στους νεκρούς του Ολοκαυτώματος του Χορτιάτη. «Η ιστορία του Χορτιάτη» των Αγγελινούδη Α., Ξ.Σαββοπούλου και Αλ.Μπακαϊμη (Κοινότητα Χορτιάτη 1994). Με αφορμή τα 50 χρόνια του Ολοκαυτώματος, η τότε κοινοτική αρχή με πρόεδρο τον Θανάση Αγγελινούδη, δημιούργησε τον παραπάνω τόμο με πολλά ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία. Με πλούσιο, ανέκδοτο μέχρι τα τότε, φωτογραφικό υλικό. Και βέβαια η ιστορία του Ολοκαυτώματος έχει δεσπόζουσα θέση. Πέρα από την παραπάνω βιβλιογραφία, αναφορά πρέπει να κάνουμε και σε διδακτορικές διατριβές, όπως του Στράτου Δορδανά, της Όλγας Διαμάντη κ.α. Στο βιβλίο του Γιάννη Ταμιωλάκη «Η ιστορία της ύδρευσης της Θεσσαλονίκης». Στο πολύ σημαντικό ιστορικό σύγγραμμα του Μανόλη Μανωλεδάκη «Από τον Κισσό στο Χορτιάτη». Στις «σελίδες αυτοβιογραφίας» του Γιώργου Βαφόπουλου. Στο «δικό μας αίμα» του Γιώργου Ιωάννου, που πιστεύουμε, ότι με την βιβλιογραφία που σας παρουσιάσαμε, πήρε απάντηση στα ερωτήματα του «…..που είναι η ιστορία του Χορτιάτη. Γιατί δεν την έγραψε κανείς;». Τέλος, όλη η παραπάνω βιβλιογραφία, καθώς επίσης και άρθρα-δημοσιεύματα εφημερίδων εκείνης της περιόδου, φωτογραφικό υλικό κ.α. είναι μέρος του σημαντικού αρχείου μας, που είναι προσβάσιμο χρόνια τώρα σε κινηματογραφιστές, ερευνητές, ιστορικούς, φοιτητές κλπ. Και βέβαια θα προσφερθεί όλο στο αυριανό μουσείο Ιστορίας και Ολοκαυτώματος Χορτιάτη που αγωνιζόμαστε χρόνια τώρα να γίνει πράξη.

Φιλμογραφία για το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη Με αφορμή τα 75 χρόνια από το Ολοκαύτωμα, παρουσιάζουμε παρακάτω με χρονολογική σειρά, την φιλμογραφία με θέμα το «κάψιμο» του χωριού μας στις 2.9.1944. «Το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη», του Βασίλη Εφραιμίδη (1996). Πρόκειται για το πρώτο τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ, από τη σειρά το «Τρίτο μάτι», που έγινε τον Οκτώβρη του 1996 για την ΕΤ3 (εξωτερική παραγωγή), σε σκηνοθεσία του Βασίλη Εφραιμίδη. Ιστορικό και μαρτυρίες συνθέτουν την εν λόγω ταινία. «Θεσσαλονίκη της νοσταλγίας μας», της Ρέϊνα Εσκενάζυ (2010). Ένα επεισόδιο της παραπάνω, πολύ καλής, τηλεοπτικής σειράς της ΕΡΤ3, είχε αφιερωθεί στο Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη. Τη δημοσιογραφική έρευνα έκανε ο Νίκος Βολονάκης, ενώ αφηγητές είναι ο μεγάλος Θανάσης Βέγγος και η Κάτια Δαντουλάκη. Ρόλο αφηγητή έχει και ο δικός μας ο Θόδωρος Βαλαχάς. «Η καταστροφή του Χορτιάτη και το Ολο-

καύτωμα των Εβραίων», του Νίκου Ασλανίδη (2011). Ένα επεισόδιο της εξαιρετικής σειράς «Αληθινά σενάρια» της ΕΡΤ3, το αφιέρωσε ο καλός δημοσιογράφος Νίκος Ασλανίδης, στο «κάψιμο» του Χορτιάτη και στο Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. «Νεοναζί. Το Ολοκαύτωμα της μνήμης», του Στέλιου Κούλογλου (2013). Ένα σπουδαίο ντοκιμαντέρ 90 λεπτών του Κούλογλου, που αναφέρεται στα Ολοκαυτώματα των Καλαβρύτων, του Διστόμου, του Χορτιάτη και των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Πολλές διακρίσεις σε φεστιβάλ και προβολές σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες και στην έδρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες, όπου καλεστήκαμε και μιλήσαμε για το Χορτιάτη. «Σουμπερίτες και Πουλικοί», του Χρήστου Βασιλόπουλου (2013). Ένα επεισόδιο της σημαντικότατης ιστορικής σειράς «Μηχανή του Χρόνου» της ΕΡΤ, το αφιέρωσε ο καλός δημοσιογράφος

– ερευνητής Χρήστος Βασιλόπουλος, στην αιμοσταγή δράση του «ψητά» του Χορτιάτη Φρίτς Σούμπερτ, αλλά και στον αρχιδοσίλογο Γεώργιο Πούλο, που έδρασε στην περιοχή των Γιαννιτσών. Να θυμίσουμε ότι και οι δύο καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν. Ήταν οι μόνοι ναζί – δολοφόνοι που στήθηκαν στα έξι μέτρα……. «Το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη» (2013). Ένα πολύ καλό ντοκιμαντέρ που έκανε το Γυμνάσιο Χορτιάτη με το χρονικό της 2 Σεπτέμβρη του ’44. Με μαρτυρίες επιζώντων και το σημαντικότερο, με αφηγητές μαθήτριες του Γυμνασίου μας. Ο Μάνος Νειλούδης, ο Σωτήρης Τοκαλατσίδης και η Βικτώρια Κοεμτζοπούλου είχαν πολύπλευρη και σημαντική συμμετοχή. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το εν λόγω ντοκιμαντέρ έχει προβληθεί σε δεκάδες γυμνάσια – λύκεια της Θεσσαλονίκης και όχι μόνον. «Το χρονικό μιας καταστροφής» του Άκη Κερσανίδη και της Χρύσας Τζελέπη (2013). Είναι η πιο ολοκληρωμένη ταινία τεκμι-

ρίωσης (90’) που έγινε για το Ολοκαύτωμα. Σημαντικότατες μαρτυρίες πρωταγωνιστών εκείνης της φοβερής μέρας. Ντοκουμέντα που εμφανίσθηκαν για πρώτη φορά από το αρχείο του «Καπετάν Χορτιάτη» με ανέκδοτα έγγραφα του Ε.Λ.Α.Σ. Σημαντικό φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό εποχής συνθέτουν την ταινία. Μια ταινία που πιστεύουμε πως δίνει ξεκάθαρες απαντήσεις στα πολλά «γιατί» για το κάψιμο του Χορτιάτη. Έλαβε μέρος σε πολλά φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό με άριστες κριτικές. Και προβλήθηκε σε πολλές εκδηλώσεις, αλλά και σε δεκάδες σχολεία ανά τη χώρα. Και βέβαια επανειλημμένα στη δημόσια τηλεόραση (ΕΡΤ1,ΕΡΤ2,ΕΡΤ3). Η εφημερίδα μας και η «Κίνηση Πολιτών Χορτιάτη»,στήριξαν με κάθε τρόπο (αρχείο, συμμετοχή κλπ) ΟΛΑ τα παραπάνω ντοκιμαντέρ, γιατί θεωρούν ότι ο κινηματογράφος συμβάλλει στην ιστορική Μνήμη. Γιατί πιστεύουν ότι αποτελεί ένα ισχυρό αντίδοτο στη Λήθη. Ανάλογη βέβαια και η συμβολή της λογοτεχνίας, όπως και των εικαστικών τεχνών.

Δεύτερη φορά «αριστερά»: Ξεπουλάνε αεροδρόμια, λιμάνια και νερά...

ο Κουτούσης Γ. Ιωάννης

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

ΣΕΛΙΔΑ 8

Διαδρομή Μνήμης στο χώρο και στον χρόνο, στον Ιστορικό και Μαρτυρικό Χορτιάτη Από τον αρχαίο Κισσό του 6ου αιώνα π.χ. στον σημερινό Χορτιάτη. Είκοσι έξι (26) αιώνες συνεχούς ανθρώπινης οργανωμένης παρουσίας στην ευρύτερη περιοχή μας. Μάρτυρες που το πιστοποιούν, τα σημαντικά μνημεία του Χορτιάτη. Από τα λείψανα του αρχαίου κάστρου στη ψηλότερη κορυφή (1201μ.) του ορεινού όγκου, εκεί που βρίσκονται από την δεκαετία του ’50 τα ραντάρ της αεροπορίας και που δυστυχώς η κατασκευή τους σταμάτησε τις ανασκαφές του καθηγητή Γ. Μπακαλάκη, αλλά κατέστρεψε και πολλά ευρήματα. Στους τόπους μαρτυρίου και θυσίας του Ολοκαυτώματος στις 2.9.1944. Για πάνω από 30 χρόνια, ο «ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ 570» και η «ΚΙΝΗΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ», δίνουν έναν επίπονο, επίμονο και μοναχικό πολλές φορές, αλλά ωραίο αγώνα για τη σωτηρία και ανάδειξη τούτων των μνημείων. Με αρθρογραφίες, εκδόσεις, προτάσεις ολοκληρωμένες, καταγγελίες, ερωτήσεις στη Βουλή, εκδηλώσεις στους χώρους των μνημείων ( βραδιά ωραίων λέξεων κ.α.), αλλά και ακτιβισμούς, προκειμένου να στρέψουν το ενδιαφέρον της πολιτείας και των δημοτικών μας αρχόντων για τούτα τα μνημεία. Και έπρεπε να περάσουν χρόνια πολλά έτσι ώστε να γίνουν ολοκληρωμένες σωστικές εργασίες στο σύνολο του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου και εδώ και ένα χρόνο να αρχίσουν επιτέλους σημαντικές σωστικές και όχι μόνο εργασίες αλλά και ανασκαφές που συνεχίζονται με πολύ σπουδαία ευρήματα στην Βυζαντινή εκκλησία. Τα τελευταία χρόνια, τα γραφόμενα και οι εκδόσεις μας, έκαναν και συνεχίζουν με αυξητικό ρυθμό πολλούς Θεσσαλονικείς και κυρίως συλλογικότητες ( σχολεία, σύλλογοι κλπ) να επισκέπτονται το Χορτάτη και να μας ζητούν να τους ξεναγήσουμε στα μνημεία και ιδιαίτερα στο μνημείο Ολοκαυτώματος και τους τόπους θυσίας. Ξενάγηση που κάνουμε με μεγάλη ευχαρίστηση, όπως και οι «τοπικοί ξεναγοί» του Γυμνασίου μας, αφιλοκερδώς βεβαίως. Έτσι σήμερα, περιγράφουμε τον διαδρομή μνήμης στα μνημεία και στους μνημονικούς τόπους του Ιστορικού και Μαρτυρικού Χορτίατη και βέβαια είμαστε στη διάθεση όλων όσων θέλουν να κάνουν την διαδρομή αυτή αυτό διαζώσης. Η Συνάντηση Συναντιόμαστε στο Ρωμαϊκό Υδραγωγείο, που βρίσκεται λίγο πριν την είσοδο στο Χορτιάτη, στα δεξιά. Το βιομηχανικό αυτό μνημείο του 1ου αιώνα μ.χ. είναι από τα σημαντικότερα του είδους του σ’ όλο το βαλκανικό χώρο. Θα μιλήσουμε για την ιστορία του και για σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν σ’ αυτό. Στη συνέχεια ανηφορίζουμε προς το χωριό και μετά από

πικά και όχι μόνον ιστορικά γεγονότα από τα μέσα του 17ου έως τα μέσα του 20ου αιώνα. Υπέροχο κόσμημα και το καμπαναριό της εκκλησίας που έγινε το 1874. Τα Qanat Συνεχίζουμε προς τα ανατολικά και μετά από 400μ. περίπου, φτάνουμε στις περίφημες Υδρομαστεύσεις – Qanat της Αγίας Παρασκευής. Είναι από τα σημαντικότερα Qanat στον ελληνικό και όχι μόνο χώρο και χρονολογικά πρέπει να ταυτίζονται, η αρχική τους κατασκευή με το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο. Θα μιλήσουμε για τον τρόπο λειτουργίας τους, που συνεχίζεται μέχρι τα σήμερα. Για τα οφέλη που είχε η Μονή του Χορταϊτου από την εκμετάλλευση του «Χορταϊθεν ύδωρ» με αυτοκρατορικό χρυσόβουλο αλλά και τον ένα χιλιόμετρο περίπου, στα αριστερά του κεντρικού δρόμου, θα επισκεφτούμε το Πέτρινο σχολείο. Στον ευρύτερο χώρο του ήταν η περίφημη «Σεβάσμια Βασιλική μονή του Χορταϊτου», ίσως του 10ου αιώνα. Θα δούμε τα λείψανα του ισχυρού περίβολου της μονής, που δυστυχώς καταρρέουν. Την βάση του πύργου υδατόπτωσης του νερόμυλου της μονής. Την υδρομάστευση και δύο θολωτές κατασκευές αλλά και αρχιτεκτονικά μέλη της μονής. Θα μας ενοχλήσει η παρουσία των λυόμενων πάνω στον αρχαιολογικό χώρο. Θα μιλήσουμε για την ιστορία της μονής του Χορταϊτου. Για τη μερική καταστροφή της στα 1204 από τους Σταυροφόρους και την οριστική καταστροφή της το 1403 από τον Μουράτ Β’. Για το υπέροχο δημοτικό σχολείο που κατέστρεψαν οι γερμανοί ναζί και οι Έλληνες συνεργάτες τους στα τέλη Σεπτέμβρη του 1944. Από τον ΑΚΑΜΑΤ στις εκκλησίες Συνεχίζουμε τον περίπατό μας και μέσω της παλιάς γραφικής ακόμη γειτονιάς του ΑΚΑΜΑΤ, με την ομώνυμη δημόσια βρύση, φτάνουμε στο σημαντικότερο εντός χωριού μνημείο. Ο λόγος για την περίφημη Βυζαντινή Εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα (12ος αιώνας), που έχει μια μοναδικότητα σ’ όλη την ηπειρωτική Ελλάδα, αφού δεν συναντάμε πουθενά αλλού Βυζαντινή εκκλησία αυτού του ρυθμού. Απλός οκταγωνικός ή νησιωτικός ρυθμός. Μιλάμε για την ιστορία του υπέροχου αυτού μνημείου, που ήταν μάλλον ο κοιμητηριακός ναός της μονής του Χορταϊτου. Εδώ έγιναν πρόσφατα ανασκαφές από την Εφορία Αρχαιοτήτων Περιφέρειας Θεσσαλονίκης με σημαντικά ευρήματα που σύντομα θα ανακοινωνθούν και ελπίζουμε πως σύντομα θα μπορούμε να επισκεπτόμαστε και το εσωτερικό του ναού με τις πλούσιες τοιχογραφίες στις οποίες εδώ και ένα χρόνο γίνονται οι αναγκαίες σωστικές εργασίες. Θα δούμε

ακόμη στον ίδιο χώρο ένα διόροφο μικρό οίκημα, τυπικό δείγμα αρχιτεκτονικής της περιοχής μας, μέσα του 18ου αιώνα, που η Εφορία Αρχαιοτήτων σχεδιάζει σύντομα να αναστηλώσει πλήρως. Και πολύ μας χαροποιεί, αφού ήταν πρότασή μας… Αξίζει να αναφέρουμε ότι το έργο για τη συνολική ανάδειξη του Μνημείου εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ και σε λίγο θα αρχίσουν οι αναγκαίες εργασίες. Σε απόσταση λίγων μέτρων από τη Βυζαντινή εκκλησία βλέπουμε τον ενοριακό ναό του Χορτιάτη, τον Άγιο Γεώργιο, που χτίστηκε μάλλον πάνω σε προγενέστερο ναό, (1837) ανήκει στον τύπο της ξυλόστεγης Βασιλικής με τρία κλήτη που χωρίζονται μεταξύ τους με δύο σειρές από επτά κίονες. Ο ναός έχει πολλές ωραίες φορητές εικόνες από τη Βυζαντινή περίοδο μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, όπως και αρκετά σπουδαία χειρόγραφα, παλαιά λειτουργικά βιβλία, όπου υπάρχουν πολλές γραπτές ενθυμήσεις για διάφορα το-

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

πιθανό ρόλο που έπαιξε στην πολιορκία κα την άλωση της Θεσσαλονίκης από τον Μουράτ Β’. Αλλά και για την σχέση του με το Ολοκαύτωμα στις 2.9.1944. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι μικρότερα Qanat υπάρχουν σε αρκετά σημεία στην βορεινή πλευρά του ορεινού όγκου αλλά και σε άλλα σημεία, όπως στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, νότια του χωριού και στην περιοχή «Ασώματος», στα δυτικά του χωριού. Οι Ανεμόμυλοι Από τα qanat της Αγίας Παρασκευής, με το ομώνυμο παρεκκλήσι να ομορφαίνει το χώρο και αφού κινηθούμε προς τα δυτικά μέσω της παλιάς πλατείας του Χορτιάτη και σε απόσταση 1.500μ. περίπου φτάνουμε στην περιοχή «Μύλοι». Εκεί θα δούμε τα ερείπια δύο ανεμόμυλων του 18ου αιώνα, μνημεία μοναδικά του

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 / είδους του στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, με θέα απεριόριστη προς την πόλη και τον θερμαϊκό, αλλά και τον Όλυμπο, τα Πιέρια, το Βέρμιο, την Κορώνεια, το Μπέλες….Βλέπουμε όμως και το διαβόητο «πάρκο κεραιών» που εδώ και 30 χρόνια εξακολουθεί να μας πληγώνει καθημερινά…….. Το Γεφύρι Πρέπει να αναφέρουμε ότι όλα τα μνημεία που επισκεφτήκαμε μέχρι τα τώρα, είναι ιστορικά διατηρητέα μνημεία από το 1968, με τελευταία τους δύο Ανεμόμυλους με ενέργειές μας πριν από 25 χρόνια. Τελευταία μας επίσκεψη στα ιστορικά μνημεία είναι η γνωριμία μας με το Γεφύρι στην ομώνυμη περιοχή, στα 300μ.

περίπου δυτικά του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου, πάνω στο ρέμα που αφετηρία από το σημείο και μέσω των περίφημων Γαλλικών πηγών του Α.Π.Π., τα χαλάσματα ενός οικισμού του 10ου αιώνα μ.χ. τα πλατανάκια Πανοράματος με τα λείψανα Βυζαντινώς

νερόμυλων, τερματίζει στο «φράγμα της Θέρμης». Το Γεφύρι είναι μονότοξο, 18 μέτρων μήκος, που κατασκευάστηκε στην Οθωμανική περίοδο, μάλλον στα τέλη του 17ου αιώνα. Εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι η αποκάλυψή του έγινε από μέλη της «Κίνησης Πολιτών Χορτιάτη» πριν 20 χρόνια και έκτοτε περιμένει τις φροντίδες των αρχαιολογικών υπηρεσιών, αφού ανάλογα μνημεία στην περιοχή Θεσσαλονίκης, δεν υπάρχουν, όμως 20 χρόνια τώρα δεν έγινε απολύτως τίποτα. Δυστυχώς….. Στους Τόπους Μαρτυρίου Τέλος, ο περίπατος μνήμης ολοκληρώνεται με την πρόσφατη μαρτυρική ιστορία του Χορτιάτη. Το Ολοκαύτωμα στις 2 Σεπτέμβρη 1944. Τα βήματά μας μας οδηγούν στο Μνημείο Ολοκαυτώματος στο κέντρο του χωριού. Εξιστορούμε το χρονικό της μεγάλης καταστροφής που προκάλεσαν οι ναζί κατακτητές και οι Έλληνες Σουμπερταίοι συνεργάτες τους. Διαβάζουμε τα ονόματα και τις ηλικίες των 149, κυρίως γυναικόπαιδων, αθώων θυμάτων εκείνης της αποφράδας μέρας, που όπως μας λέει ο ποιητής «…..σώπαιναν οι λύκοι, γιατί ούρλιαζαν οι άνθρωποι….». Στη συνέχεια επισκεπτόμαστε τους δύο τόπους θυσίας και μαρτυρίου, τον «Φούρνο Γκουραμάνη», 50μ. δυτικά του Μνημείου και την «Οικία Νταμπούδη», 100 μ. νότια του Μνημείου. Στους δύο αυτούς χώρους τα ανθρωπόμορφα ναζιστικά τέρατα, έκαψαν ζωντανά 120 περίπου γυναικόπαιδα, από 2 μηνών βρέφη έως 88 χρονών ανήμπορες γριές και γέρους. Κάπου εδώ ολοκληρώνεται ο περίπατος μνήμης στο χώρο και το χρόνο στον ιστορικό και Μαρτυρικό Χορτιάτη, που γι’ αυτές του τις ιδιότητες, ο νομοθέτης του «Νόμου Καλλικράτη» , τον ορίζει Ιστορική έδρα του Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη. Δυστυχώς όμως, οι δημοτικοί μας «άρχο-

ΣΕΛΙΔΑ 9

ντες» δεν πράττουν όσα οφείλουν στην 26 αιώνων ιστορία του, στα σημαντικά και μοναδικά μνημεία του, στην μαρτυρικότητά του και στις πλούσιες φυσικές του ομορφιές. Δυστυχώς……. Το Μοναστήρι μας Κλείνοντας, θα ήταν παράλειψή μας, εάν δεν επισκεπτόμασταν, την ώρα της δύσης, που ο ήλιος «βουτάει» πέρα από το θερμαϊκό, έναν υπέροχο από κάθε πλευρά χώρο. Το Μοναστήρι μας της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, που εδώ και 40

χρόνια καθοδηγεί με περισσή αγάπη, πάντα χαμογελαστή και καλοσυνάτη η Ηγουμένη Χριστοδούλη.

εμάς σαν πολίτες, ούτε σε όλες τις υπηρεσίες. Στους αγώνες μας, που έχουν πια γίνει Πανελλαδικά γνωστοί στο Διαδίκτυο, συμμετέχουν ευαισθητοποιημένοι Διαδικτυακοί Φίλοι, και μας στηρίζει τόσο οικονομικά όσο και με τις πολύτιμες τεχνικές του γνώσεις ο Πανελλήνιος Σύλλογος «Πολίτες Υπέρ των Ρεμάτων η ΡΟΗ», στους οποίους οφείλουμε και ένα τεράστιο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ. Ώσπου ξαφνικά, ο Δήμος εξασφαλίζει με ΕΣΠΑ 2.000.000 ευρώ για να συρματοεγκλωβίσει το Ρέμα Σταγειρίτη και να σώσει από πιθανή κατάρρευση τον Ναό Αγίου Χριστοφόρου και τις παρακείμενες πολυκατοικίες, κτίσματα παράνομα πάνω στην όχθη του ρέματος. Απαραίτητη προϋπόθεση η αποψίλωση της παρόχθιας βλάστησης και η κοπή 95 δένδρων, η καταστροφή του αυτοφυούς άλσους και η μετατροπή του ρέματος Καραμελίτσα σε ένα τυφλό λάκκο. Καθημερινά το ρέμα μπαζώνεται από ασυνείδητους και ετοιμάζεται για οικοπεδοποίηση.

Καταθέτουμε ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ με αδιάσειστα στοιχεία να σώσουμε ότι προλάβουμε Με αυτοψίες, αποφάσεις ΥΠΕΧΩΔΕ(με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) τοπογραφικοί χάρτες δεκαετιών Δήμου Πυλαίας (πριν πειραχτούν), σημερινές φωτογραφίες από DRONES, χάρτες google. Αποδεικνύεται ότι ΤΟ ΡΕΜΑ ΚΑΡΑΜΕΛΙΤΣΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΣΟΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ! Ο Δήμος μετα απο 4 αναβολές, φτάνει στις 29 Ιουλίου 2019 να μας δικάσει με νέες πολιτικές συνθήκες. ΚΑΤΑΣΤΡΑΤΗΓΟΥΝ χάρτες, αυτοψίες, αποδομούν και καταργούν αποφάσεις ΥΠΕΧΩΔΕ. Μας καταστούν παράνομους και στις 13 Αυγούστου 2019 η πολυαναμενόμενη απόφαση καταργεί ότι έχουμε κατακτήσει και επιπλέον μας επιδικάζουν να οφείλουμε στον Δήμο μας 910 ευρώ για το δικαστικά έξοδα. Για την Επιτροπή Κατοίκων Πυλαίας Μαλακοπής Ζαχαριάδου Φρόσω

ΗΤΑΝ ΚΑΠΟΤΕ ΕΝΑ ΡΕΜΑ... Κατοικούμε μια πανέμορφη περιοχή από τα τέλη της δεκαετίας του ‹70. Ειναι η περιοχή της Πυλαίας, μεταξύ των οδών Α. Σταγειρίτη, Κύπρου (Ελαιόρεμα), Τερψιθέας και κάτω από Αγ. Χριστοφορο και το LIDL Στα τέλη της δεκαετίας του ‹80 και αρχές του ‘90 ήρθε η οικιστική Ανάπτυξη με μια Πράξη Εφαρμογής που μετέτρεψε το λιβάδι σε οικόπεδα. Εμφανίζονται πολυκατοικίες πάνω στο ρέμα.Τότε χτίζεται και ο Ναός του Αγίου Χριστοφόρου. Μετά χτίζεται το LIDL το πρώτο Πολυκατάστημα. Η ροή του μικρού Ρέματος της Καραμελίτσας δεν μπορεί να ξεχάσει το νερό τον δρόμο του. Το 2012 μαθαίνουμε τυχαία ότι προχωράει η έκδοση οικοδομικής άδειας ανέγερσης μέσα στην κοίτη της Καραμελίτσας και άλλου πολυκαταστήματος, του Βασιλόπουλου. Οι κάτοικοι ξεσηκώνονται. Αρχίζουν Αγώνες με αδιάσειστα στοιχεία προς κάθε αρμόδιο: Δήμος Πυλαίας Χορτιάτη, Πολεοδομίας Θεσσαλονίκης. Μαζί μας αγωνίζονται και το Δίκτυο Ενεργών Πολιτών και οι Οικολόγοι Πράσινοι καταφέρνουμε να προκαλέσουμε 4 αυτοψίες: Δύο από την Πλεοδομία Θεσσαλονίκης και δύο από τις Τεχνητές Υπρεσίες του Δήμου Πυλαίας Χορτιάτη μαζί με μια γνωμάτευση του Δασαρχείου Θεσσαλονίκης για την ύπαρξη προστατευόμενων δένδρων. Όλες οι αυτοψίες καταλήγουν στο αυταπόδεικτο: ΝΑΙ Υπάρχει Ρέμα, Υπάρχει Άλσος. Υπάρχει ένα εκπληκτικό οικοσύστημα που δημιουργεί μικροκλίμα στην Περιοχή. Η γνωμοδότηση της Πολεοδομίας Θεσσαλονίκης καταπέλτης και ο Δήμος είναι υποχρεωμένος να προχωρήσει στην οριοθέτηση

και την προστασία του ρέματος. Ο ίδιος ο Δήμαρχος κ. Καϊτεζίδης σε μια πολύ μεγάλη συγκέντρωση κατοίκων παρουσία των ΜΜΕ, υπόσχεται ότι θα προβεί στις δέουσες διαδικασίες με τις τεχνικές τους υπηρεσίες..... Ο καιρός περνάει χωρίς καμμία ενέργεια από πλευράς Δήμου. Το πολυκατάστημα ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ χτίζεται απέναντι από το LIDL και φυσικά «προς εξυπηρέτησην» ασφαλτοστρώνεται η οδός Τερψιθέας που τα διαπερνά τελείως εκτός προδιαγραφών, χωρίς ούτε μια σχάρα ή φρεάτιο απορροής ομβρίων και ούτε πρόβλεψη πώς θα οδηγηθούν τα νερά στο ρέμα Καραμελίτσα, που είναι πια φραγμένη η είσοδός του και σιγά- σιγά μπαζώνεται από όλων των ειδών τα φερτά υλικά που εναποθέτουν ασυνείδητοι Συμπολίτες μας. Αρχίζουν πλημμυρικά φαινόμενα από την Τερψιθέας που γίνεται χείμαρος στην Κύπρου, περνάνε τα κράσπεδα και πλημμυρίζουν όλη την έκταση του πρώην λιβαδιού και νυν υποτιθέμενου Πάρκου Ελαιορέματος φτάνοντας στο αρχαίο Γεφύρι της Πυλαίας, το μόνο αρχαιολογικό μνημείο που διασώθηκε και μπαζώνοντάς το κατά το ήμισυ του αρχικού του ύψους... Τον Φεβρουάριο του 2019, ως Επιτροπή Κατοίκων Πυλαίας Μαλακοπής, απευθυνόμαστε με δεκάδες δεκάδων επιστολές και στοιχεία προς κάθε αρμόδιο φορέα και Υπηρεσίες, Υπουργεία, Δασαρχεία, γραφείο Πρωθυπουργού. Όλοι απαντώντας στα δίκαια αιτήματά μας, απευθύνονται στο Δήμο Πυλαίας Χορτιάτη ζητούν απαντήσεις και δίνουν οδηγίες. Ουδέποτε ο Δήμος απάντησε, ούτε σε

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

ΣΕΛΙΔΑ 10

2 Σεπτεμβρίου 1944, 2 Σεπτεμβρίου 2019 Ελάχιστη υποχρέωση το Μουσείο Ολοκαυτώματος Γράφει ο Μανώλης Γκουραμάνης, πρόεδρος συλλόγου οικογενειών θυμάτων 75 χρόνια από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη. Και φέτος θα μνημονεύσουμε τους 149 αδικοχαμένους ανθρώπους μας, αδέλφια, μανάδες, παιδιά, παππούδες, γιαγιάδες. Το έγκλημα που διαπράχθηκε στον Χορτιάτη, όπως και σε πολλούς άλλους Μαρτυρικούς τόπους της πατρίδας μας από τα Ναζιστικά στρατεύματα κατοχής αλλά και τους ντόπιους συνεργάτες είναι πλέον γνωστό σε όλους. Έχουν γραφεί βιβλία, έχουν γυριστεί ντοκιμαντέρ, υπάρχουν αφηγήσεις και μαρτυρίες επιζώντων. Ο Χορτιάτης είναι στο Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών της Ελλάδας. Τα τελευταία χρόνια έχουμε επισκέπτες από γερμανικούς πολιτιστικούς συλλόγους και όχι μόνον που αν και έχουν περάσει πολλά χρόνια επιμένουν και θέλουν να δουν από κοντά και να ακούσουν μαρτυρίες επιζώντων. Οι γερμανοί επισκέπτες πριν έλθουν στον Χορτιάτη επισκέπτονται στην Θεσσαλονίκη το Εβραϊκό Μουσείο και μαθαίνουν για τις 50.000 Ελληνοεβραίους που το 1943 τους μετέφεραν στα κρεματόρια του Άουσβιτς. Ο Σύλλογος Οικογενειών Θυμάτων Ολοκαυτώματος Χορτιάτη αγωνίζεται για Μουσείο εδώ και πολλά χρόνια. Οι κάτοικοι του Χορτιάτη αισθάνονται μειονεκτικά και ζουν με το παράπονο γιατί διαχρονικά όλοι οι κοινοτάρχες και όλοι οι δήμαρχοι δεν έδειξαν το απαιτούμενο ενδιαφέρον. Όσο για τις οφειλές της Γερμανίας προς την Ελλάδα, εκτός από τα θύματα που έδωσε είχε και τεράστιες υλικές ζημιές. Το 80% των σπιτιών του χωριού κάηκαν και λεηλατήθηκαν. Και μια και το θέμα είναι επίκαιρο για τις επανορθώσεις καλό είναι να ακούγεται και η φωνή του Χορτιάτη.

ΡΕΚΒΙΕΜ

Για τον Γιώργο Αντωνόπουλο «Στον κόσμο πρέπει να υπάρχει ένας ορισμένος βαθμός εντιμότητας , όπως πρέπει να υπάρχει μια ορισμένη ποσότητα φωτός. Όταν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι χωρίς εντιμότητα, υπάρχουν πάντα άλλοι που κουβαλούν την εντιμότητα πολλών ανθρώπων. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που επαναστατούν με μεγάλο σθένος ενάντια σε εκείνους που κλέβουν την ελευθερία των ανθρώπων, με λίγα λόγια, ενάντια σε εκείνους που κλέβουν την ίδια την ανθρώπινη εντιμότητα». Τα λόγια αυτά του Κουβανού ποιητή και επαναστάτη Χοσέ Μαρτί συμπυκνώνουν το νόημα της θέσης και της στάσης που επιλέγει το κοινωνικό όν έναντι των υπολοίπων ομοίων του. Η επιλογή αυτή είναι αποτέλεσμα ατομικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που σχηματοποιούνται και μορφοποιούνται στο ιδιαίτερο και μοναδικό για τον καθένα χαρακτηριστικό που ονομάζουμε συνείδηση. Οι άνθρωποι που αναφέρει ο Μαρτί γνωρίζουν πως «η συνείδηση προϋποθέτει μια στάση όχι μόνο αντανακλαστική αλλά και ενεργητική απέναντι στο κοινωνικό περιβάλλον, προϋποθέτει μια ικανότητα του υποκειμένου να το διαφοροποιεί, να αποσπάται από αυτό ώστε να καθορίσει τους δεσμούς και τις σχέσεις του μαζί του και να οργανώσει σε μια ή περισσότερες μορφές τις ενέργειές του»1 Με άλλα λόγια το «εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω»2 μετουσιώνεται στο «Ένα και δυο: τη μοίρα μας δεν θα την πει κανένας. Ένα και δυο: τη μοίρα του ήλιου θα την πούμε εμείς»3 Για τους ανθρώπους αυτούς η προτροπή του Δημήτρη Γληνού: «Για να ζήσεις και να πεθάνεις σαν άνθρωπος , πρέπει να ζήσεις και να πεθάνεις για μια Ιδέα» λειτουργεί ως πυξίδα στη ζωή τους. Η Ιδέα αυτή δεν ακινητεί στο «σπήλαιο» του Πλάτωνα όπου το είδωλό της προβάλλεται ανάμεσα σε φωτοσκιάσεις και αλλοιώνεται. Βρίσκεται ξεκάθαρη στο φως και παρουσιάζεται στο κοινωνικό γίγνεσθαι έχοντας στην υπόστασή της τον λόγο και την πράξη. Διαχέεται σε όλες τις κατευθύνσεις , έρχεται σε επαφή με άλλες ιδέες, συγκρούεται, αντιπαλεύει, αφήνει το στίγμα της και τον σπόρο

της στο σώμα της ιστορίας. Ο στόχος και ο σκοπός ταυτίζεται με τον τρόπο δράσης και είναι πάντα ο πρωταρχικός: η εντιμότητα. Οι αμέσως επόμενοι η ελευθερία και η κοινωνική δικαιοσύνη. Κανένας δε γελιέται. Όποιος τάζει τον εαυτό του στον αγώνα αυτόν γνωρίζει πως πρέπει «να περπατήσει μόνος τους χιλιάδες χιλιόμετρα πάνω σε πέτρες και σ’ αγκάθια για να φέρει στους πολλούς ψωμί και τριαντάφυλλα» 4 «Οι άλλοι, οι πολλοί τον συνηθίζουν , σαν όλα τα πράγματα που έχουν συνηθίσει, όμως αυτός συνεχίζει να πηγαίνει μέσα στους δρόμους, δίχως να πλαγιάζει, δρασκελώντας μικρά τετράγωνα στη ράχη της γης». 5 Φυσικά δε μιλάμε ούτε για ερημίτες , ούτε για αναχωρητές. Οι άνθρωποι αυτοί ζουν όπως και οι περισσότεροι με την οικογένειά τους, τους φίλους τους, τις παρέες τους, τις λύπες και τις χαρές τους, καθετί ανθρώπινο. Η ιεράρχηση του σκοπού της ζωής τους διαφοροποιεί απ’ τους πολλούς. Τη στιγμή της αστραπής που φωτίζει για μία και μοναδική φορά την ύπαρξή μας αυτοί φεγγοβολούν ολόφωτοι και αποφασισμένοι. Γιατί αυτοί πιστεύουν πως κάτι που μπορεί να γίνει , γίνεται! Κι όταν στον δρόμο της ζωής τους βρεθούν – και πάντα βρίσκονται – αντιξοότητες και εμπόδια, τίποτα δεν είναι αξεπέραστο. Ακόμα κι αυτό « το δριμύ, του μαύρου του θανάτου» 6 το απαυγάζει η λάμψη της αστραπής που είναι η ίδια η αυταπάρνηση.

1 Μ. Ρόζενταλ-Π. Γιούντιν (Φιλοσοφικό Λεξικό) 2 Γαλάτεια Καζαντζάκη 3 Οδ. Ελύτης

4 Γ. Ρίτσος 5 Γ. Σεφέρης 6 Οδ. Ελύτης

Την σπίθα την έχουμε από γεννησιμιού μας. Οι πολλοί, θες από απερισκεψία, θες από λογαριασμό την αφήνουν να σβήσει. Κάποιοι τη συντηρούν με λίγα προσανάμματα ίσα-ίσα να ζεστάνουν τα χέρια τους. Κάτι λίγοι καταφέρνουν να ανάψουν μια φωτιά να ζεσταθούν ολάκεροι. Είναι και εκείνοι- μετρημένοι στα δάχτυλα – που την κάνουν πυρκαγιά και λαμπαδιάζουν μαζί της. Γιάννης Βρεττός

2019: Έτος Μνήμης Ολοκαυτώματος Χορτιάτη Σημαντικές τιμητικές εκδηλώσεις-δράσεις για τα 75χρονα Από τις αρχές του χρόνου, με αφορμή τα 75χρονα από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη, ο «Σύλλογος Οικογενειών Θυμάτων», η «Κίνηση Πολιτών» και ο «Χορτιάτης 570», που χρόνια τώρα δίνουν τον δικό τους αγώνα-μοναχικό πολλές φορές- της Μνήμης ενάντια στη Λήθη, χαρακτήρισαν το 2019: «Έτος Μνήμης Ολοκαυτώματος Χορτιάτη». Στην πρωτοβουλία τους αυτή, βρήκαν - ως όφειλε άλλωστε – αρωγό και τη δημοτική μας αρχή. Έτος Μνήμης Ολοκαυτώματος το 2019 λοιπόν και……. εμπλέξαμε και τους ευχαριστούμε από καρδιάς, τους μεγάλους θεσμικούς πολιτιστικούς και όχι μόνον φορείς της Θεσσαλονίκης, όπως το Κ.Θ.Β.Ε., την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος αλλά και το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, εικαστικούς καλλιτέχνες, την θεατρική ομάδα «G» του Γυμνασίου Χορτιάτη κ.α. Παραθέτουμε παρακάτω όλες τις εκδηλώσεις και τις δράσεις που έχουν προγραμματισθεί στο Χορτιάτη και στη Θεσσαλονίκη μέχρι το τέλος του χρόνου. Αξίζει να αναφέρουμε, ότι η πρώτη δράση που αφιερώθηκε στα 75 χρόνια από το Ολοκαύτωμα, έγινε στις 3 Μαρτίου και ήταν ο 9ος ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ TRAIL RUN, ο καθιερωμένος πια, ημιμαραθώνιος στο δάσος του Χορτιάτη, με τη συμμετοχή 300 αθλητών-τριών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Στις 26 Ιούνη η «Βραδιά ωραίων λέξεων» ήταν επίσης αφιερωμένη στο Ολοκαύτωμα. Ανάλογο αφιέρωμα έγινε και στο 22Ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. «Αντίδοτο Λήθης» Ξεκίνησε στις 31 Αυγούστου και θα διαρκέσει μέχρι 22 Σεπτέμβρη στην αίθουσα «Ι. ΜΑΝΩΛΕΔΑΚΗΣ» (ώρες λειτουργίας 10:00 – 14:00 καθημερινά) η έκθεση εικαστικών και φωτογραφίας. Μια ειδική παραγωγή του φωτογραφικού κέντρου Θεσσαλονίκης για τα 75 χρόνια του Ολοκαυτώματος. Επιμέλεια της έκθεσης από τον σπουδαίο εικαστικό-φωτογράφο Βασίλη Καρκατσέλη, που εκθέτει και μια εξαιρετικά σημαντική δημιουργία του. «Η Εκάβη στο χρόνο» Η θεατρική ομάδα «G» του Γυμνασίου Χορτιάτη, συμμετέχοντας στα 75 χρόνια, «ανέβασε» μια πολύ καλή θεατρική παράσταση σε σκηνοθεσία-διδασκαλία της Κυριακής Στεφάνου. Η πρώτη παράσταση έγινε τον Ιούνη στην Πυλαία. Η δεύτερη, στις 31 Αυγούστου στο Χορτιάτη και ακολουθούν παραστάσεις στο Δίον, στη Θέρμη κ.α. «Το Κ.Θ.Β.Ε. στο Χορτιάτη» Το Κ.Θ.Β.Ε. τιμώντας το Ολοκαύτωμα, παρουσιάζει ένα σπουδαίο θεατρικό δρώμενο, με τη μορφή αναλόγιου, ανήμερα της επετείου 2 Σεπτέμβρη, στις 8 το βράδυ, στον τόπο μαρτυρίου της «οικίας Νταμπούδη». Την σκηνοθετική επιμέλεια έκανε η Άννυ Τσολακίδου και συμμετέχουν οι ηθοποιοί: Γιάννης Αναστασάκης (καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ), Μαρία Τσιμά (αν.καλλιτεχνική διευθύντρια του ΚΘΒΕ), Κώστας Σαντάς, Άννυ Τσολακίδου και ο δικός μας Δημήτρης Καρτώκης. Το εν λόγω θεατρικό δρώμενο θα παρουσιασθεί και για άλλες τρεις παραστάσεις στη Θεσσαλονίκη. Στο όλο θεατρικό δρώμενο, συμμετέχει και ο

μουσικός της Κρατικής Ορχήστρας, ο θαυμάσιος τσελίστας Ζόραν Στέπιτς, (νέο-Χορτιατινός), φίλος μας καλός και συνεργάτης στις πολιτιστικές μας δράσεις τα τελευταία χρόνια. Συμμετέχει τέλος και ο Αλέξανδρος Τριανταφύλλου με την υπέροχη φυσαρμόνικά του. «Οι πρόσκοποι Θεσσαλονίκης τιμούν το Ολοκαύτωμα» Στις 16 Σεπτέμβρη, στις εμβληματικές εγκαταστάσεις τους στη Θεσσαλονίκη (αρχή Β.Γεωργίου δίπλα στο δημαρχείο), το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων θα τιμήσει το Ολοκαύτωμα, με μια ωραία εκδήλωση, με αναφορά στο χρονικό του Ολοκαυτώματος, με προβολή σχετικής ταινίας, με αναμνήσεις παλαιών προσκόπων για την 100χρονη σχέση προσκόπων και Χορτιάτη και με μουσικό και χορωδιακό μέρος. Την όλη επιμέλεια έχει ο καλός μας φίλος, στέλεχος του προσκοπισμού, Σταύρος Παπαδόπουλος. «Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης αφιερώνει στο Ολοκαύτωμα» Στις 27 Σεπτέμβρη, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, η Κρατική Ορχήστρα αφιερώνει μια σπουδαία συναυλία στα 75 χρόνια του Ολοκαυτώματος. Το πρόγραμμα της συναυλίας περιλαμβάνει έργα του Ντίτρι Σοστακόβιτς «Κονσέρτο γιατσέλο αρ. 1. Σεμι ύφεση μείζονα, έργο 107» και του Γκουστάβ Μάλερ: «Συμφωνία αρ. 1 σε ρε μείζονα». Διεύθυνση ορχήστρας: Βασίλης Χριστόπουλος, Βιολοντσέλο: Maximilian Hornung.

6ο Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ Και το 6Ο Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ, τέλη Σεπτέμβρη, τιμάει τα 75 χρόνια από το Ολοκαύτωμα με ανάλογες ταινίες τεκμηρίωσης, με ομιλίες με εκθέσεις, με περφόρμανς και θεατρικά αλλά και με μουσικά δρώμενα. Το όλο πρόγραμμα στην τελευταία σελίδα μας. «Ημερίδα στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας» Με θέμα το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη, 75 χρόνια μετά, το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας, θα τιμήσει στις 30 Οκτωβρίου το σημαντικό αυτό γεγονός με μια ημερίδα. Θα συμμετάσχουν ιστορικοί, πανεπιστημιακοί, άνθρωποι της τέχνης και των γραμμάτων και θα καταθέσουν τις απόψεις τους. Την όλη οργάνωση έχει ο δικός μας Μανόλης Μανωλεδάκης, αν.Καθηγητής Αρχαιολογίας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο. Τέλος, αποφασίσαμε να προχωρήσουμε σε μια τιμητική έκδοση με αφορμή τα 75 χρόνια. Θα περιλαμβάνει λογοτεχνικά κείμενα συγγραφέων της Θεσσαλονίκης και εικαστικά έργα, επίσης Θεσσαλονικέων δημιουργών, κείμενα και έργα εμπνευμένα από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη και εν γένει από τα Ολοκαυτώματα. Και τίτλος: «η λογοτεχνία και οι εικαστικές τέχνες, αντίδοτο στη λήθη». Κλείνοντας, νοιώθουμε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε για μια ακόμα φορά ΟΛΟΥΣ τους παραπάνω για την καθ’ όλα ευγενική συμμετοχή τους στο «Έτος Μνήμης Ολοκαυτώματος Χορτιάτη», γιατί αποτελεί σημαντική τιμή στη Μνήμη των 149 Μαρτύρων του χωριού μας και συμβάλλει σημαντικά στο διαρκή αγώνα ενάντια στη Λήθη.

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

Το μυλοτόπι στο Ρετζίκι Ο «δρόμος του νερού» στο Ρετζίκι όπου διακρίνονται οι κατασκευές που είχαν σχέση με την υδροδότηση της Θεσσαλονίκης και το Βυζαντινό μυλοτόπι (Papacharalampou et al. 2012).

πέτρινες πλάκες και επιχρισμένα εσωτερικά με υδραυλικό κονίαμα για να μη διαρρέει το νερό. Πηγάδια και άλλες κατασκευές συμπλήρωναν το σύστημα του υδραγωγείου και των πηγών. Οι πηγές σήμερα δεν έχουν νερό, ούτε καν την περίοδο της άνοιξης. Παρόλα αυτά η πλούσια βλάστηση με τα αιωνόβια πλατάνια και τους κισσούς θυμίζουν τις ένδοξες στιγμές του παρελθόντος. Σε μικρή απόσταση υπήρχαν και οι πηγές της Αγίας Τριάδας που παλαιότερα ονομάζονταν Αγία Τετράδα, και οι οποίες τροφοδοτούσαν το υδραγωγείο με σύστημα αγωγών. Τα πελώρια πλατάνια και το Αγίασμα πιστοποιούν την παρουσία άφθονων νερών στο μικρό εξωκκλήσι. Το νερό από τις «Μεγάλες Πηγές» διοχετευόταν με κανάλι σε μία συστοιχία από δέκα νερόμυλους που καταλήγουν στο ρέμα Ξηροπόταμος (Σχ. 1). Ως Vallée des Moulins (Κοιλάδα των Μύλων) αναφέρεται το ρέμα αυτό σε χάρτη του 1924. Λεπτομερή περιγραφή για τους νερόμυλους μας παρέχει η ΣιαξαμπάνηΣτεφάνου (2014) και σύμφωνα με την έρευνά της οι περισσότεροι είναι κατασκευασμένοι κατά την Βυζαντινή περίοδο με πολλαπλές μεταγενέστερες επιδιορθώσεις κατά την μεταβυζαντινή περίοδο. Το μυλοτόπι του Ρετζικίου αποτελεί ένα σημαντικό τεχνολογικό επίτευγμα του παρελθόντος και μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, και συνδέεται με το σύνολο των Βυζαντινών νερομύλων που έχουν ανασκαφεί στην Πολίχνη. Οι δέκα νερόμυλοι στο Ρετζίκι βρίσκονται

Το Ρετζίκι αποτελεί μία τις ελάχιστες περιπτώσεις που η παλιά τούρκικη ονομασία παραμένει ακόμη ζωντανή στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Το Ρετζίκι έχει μία πρωτοτυπία αφού ανήκει σε δύο διαφορετικούς Δήμους. Ένα τμήμα του υπάγεται στον Δήμο Νεάπολης-Συκεών και ένα άλλο, μικρότερο, στον Δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη. Βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης, από την οποία χωρίζεται με το Σέιχ-Σου. Φυσικό όριο αποτελεί ο ποταμός Ξηροπόταμος που πηγάζει από την Εξοχή Ασβεστοχωρίου. Κατά τον Μιχαήλ Χατζή Ιωάννου, στην Αστυγραφία Θεσσαλονίκης το 1880, η περιοχή αναφέρεται ως Ρουντζούκι «κείμενην μία σχεδόν ώρα βορειανατολικώς της Θεσσαλονίκης».

λειτουργούσε πάντοτε επικουρικά στη μεγάλη πόλη από την ίδρυσή της το 316 π.Χ., προσφέροντας όλους τους θησαυρούς του για την εξυπηρέτηση των αναγκών και την ευημερία των Θεσσαλονικέων. Όμως προξένησε το ενδιαφέρον κάποιων περιηγητών και ιστορικών που επισκέφθηκαν την περιοχή και οι οποίοι αναφέρονται με πολύ εγκωμιαστικούς σχολιασμούς και χαρακτηρισμούς. Τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας εντοπίζονται στις πηγές νερού που βρίσκονται στο βορειοανατολικό άκρο του οικισμού (Σχ. 1), στα όρια με το Ασβεστοχώρι. Από τα αρχαία χρόνια η υδροδότηση της Θεσσαλονίκης γινόταν από το Ρετζίκι, κυρίως από τις «Μεγάλες Πηγές», όπως τις αναφέρουν οι ιστορικοί και οι περιηγητές του 19ου

Σχ. 2. Ο υδατόπυργος και το εργαστήριο από βυζαντινό νερόμυλο. Στο βάθος το ασβεστολιθικό έξαρμα με το ρήγμα, στην βάση του οποίου βρίσκονταν οι «Μεγάλες Πηγές» στο Ρετζίκι.

Σχ. 3. Συστοιχία δύο Βυζαντινών νερομύλων στο Ρετζίκι και μία σύγχρονη κατασκευή στα δεξιά.

Σχ. 5. Θραύσματα από ηφαιστειακές μυλόπετρες διάσπαρτες στην ευρύτερη περιοχή των νερομύλων στο Ρετζίκι.

αι., καθώς και από το Χορτιάτη και το Λεμπέτ (Σταυρούπολη). Οι «Μεγάλες Πηγές» στο Ρετζίκι βρίσκονταν σε υψόμετρο 350 μ. στη βάση ενός ογκώδους ασβεστολιθικού εξάρματος, κατά μήκος ενός μεγάλου ρήγματος με διεύθυνση από ΝΑ προς ΒΔ (Σχ. 2). Τα παλαιότερα ευρήματα στη θέση των «Μεγάλων Πηγών» χρονολογούνται από τα Ρωμαϊκά χρόνια, τον 2ο -3ο αι. μ.Χ. Ο Χατζή Ιωάννου το 1880 ονομάζει το υδραγωγείο αυτό «Νέο Ύδωρ», ενώ αναφέρεται και ως Jenisu στα τούρκικα. Τα κτίσματα που υπάρχουν σήμερα στην θέση αυτή είναι από το 1918-19 όταν ανακατασκευάστηκαν τα παλαιότερα υπόγεια υδρομαστευτικά κανάλια. Τα νερά συλλέγονταν από τις πηγές και διοχετευόταν σε κτιστά υπόγεια κανάλια ορθογώνιας διατομής, μήκους πολλών μέτρων, σκεπασμένα με

σε διαφορετικά επίπεδα και χρησιμοποιούσαν το ίδιο νερό από τις πηγές (Σχ. 2, 3), αποτελώντας έτσι μία μικρογραφία των Ρωμαϊκών νερομύλων του Bargebal στο Arles της Γαλλίας. Οι τρεις πρώτοι διατάσσονται ο ένας μετά τον άλλον αμέσως μετά τις πηγές, σε επικλινές έδαφος, ενώ οι υπόλοιποι βρίσκονται χαμηλότερα. Ο τελευταίος εντοπίζεται πίσω από το εκκλησάκι της Αγ. Κυριακής, επί της οδού Παπανικολάου, προς τον Ξηροπόταμο, και λειτουργούσε μέχρι πρόσφατα. Στους βυζαντινούς νερόμυλους του Ρετζικίου διακρίνονται η στέρνα με το υδατοστεγές κονίαμα όπου συλλέγονταν το νερό, ο προσαγωγός (Σχ. 4), ο υδατόπυργος και το εργαστήριο. Σε όλες τις περιπτώσεις η θέση της φτερωτής είναι επιχωμένη και δεν φαίνεται. Δεκάδες κομμάτια από μυλόπετρες βρίσκο-

Η γεωλογία της περιοχής είναι ιδιαίτερα περίπλοκη και αυτό οφείλεται στα ποικίλα γεωλογικά φαινόμενα στα οποία οφείλεται ο σχηματισμός των πετρωμάτων. Κατά το Μεσοζωικό, δηλαδή πριν από 200 έως 100 εκατ. χρόνια, στον πυθμένα ενός ωκεανού τα ιζήματα εναλλάσσονταν με θερμό μάγμα που έβγαινε από τις διαρρήξεις του ωκεάνιου φλοιού. Σε ένα τέτοιο γεωλογικό περιβάλλον σχηματίστηκαν οι βασαλτικές «μαξιλαροειδής» λάβες κατά την απότομη ψύξη του μάγματος στο κρύο νερό του ωκεανού, αλλά και τα γαββρικά πετρώματα σε στρώσεις μαζί με ασβεστολίθους και άλλα πελαγικά ιζήματα, που σήμερα είναι μεταμορφωμένα. Καθώς η απόσταση μέχρι τα τείχη της Θεσσαλονίκης ήταν μόλις 7 χλμ., το Ρετζίκι

Σοφία Π. Ιγνατιάδου Χειρουργοσ Οδοντιατροσ Μεταμορφώσεως 1, τ.κ.57 010 (τέρμα λεοφωρείων ΟΑΣΘ) ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ Τηλ.: 2310 267.366 Οικίας: 2311 222.729 e-mail: ignatiadousofia@gmail.com

ΣΕΛΙΔΑ 11

Βασίλης Μέλφος, Αναπληρωτής Καθηγητής Γεωλογίας ΑΠΘ νται είτε εντοιχισμένα στα τοιχώματα των νερομύλων, προφανώς από τις διάφορες φάσεις συντήρησης και επιδιόρθωσης των κτισμάτων σε παλαιότερες εποχές, είτε διάσπαρτα στην ευρύτερη περιοχή (Σχ. 5). Οι μυλόπετρες είναι χαρακτηριστικές και οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή τους ήταν ηφαιστίτες ή ψαμμίτες, πετρώματα που δεν υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή και άρα εισάγονταν από μακριά (Melfos et al. 2014). Το νερό ξεκινούσε από τις «Μεγάλες Πηγές» και κατηφόριζε μέσω των νερομύλων καθώς και ενός συστήματος αγωγών ή καναλιών, όπου συναντούσε τον Ξηροπόταμο. Με μία υδατογέφυρα η πορεία του νερού συνέχιζε προς την απέναντι πλευρά στο Σέιχ-Σου και κατέληγε στην κινστέρνα των Δώδεκα Αποστόλων. Η υδατογέφυρα ήταν πιθανώς Ρωμαϊκής περιόδου και κατά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο βομβαρδίστηκε. Σήμερα σώζονται τέσσερα μεγάλα τμήματα πεσμένα μέσα στο ρέμα, καθώς και οι θεμελιώσεις στα πρανή. Το γεγονός ότι στα τοιχώματα της υποστύλωσης υπάρχουν ανθρακικά άλατα (τραβερτίνης) με πάχος 2-3 cm δείχνει ότι η χρήση της σχετιζόταν αποκλειστικά με την προώθηση του νερού στην απέναντι πλευρά του ρέματος προς το Σέιχ-Σου. Το ύψος της γέφυρας αυτής πρέπει να ήταν περίπου 15 m, με 2 ή 3 τόξα και πλάτος 2 έως 2,5 m. Το μήκος της ξεπερνά τα 30 μέτρα. Ο «δρόμος του νερού» (Σχ. 1) όπως ονομάζονται όλες οι κατασκευές που είχαν σχέση με το νερό (υδροδότηση, χαμάμ κλπ), άλλαξε πορεία μετά από την καταστροφή της υδατογέφυρας και οι εγκαταστάσεις βελτιώθηκαν το 1919. Αφού το νερό περνούσε επάνω από την υδατογέφυρα, συνέχιζε τη διαδρομή του προς τη Θεσσαλονίκη, από την πλευρά του ΣέιχΣου, μέσω πήλινων αγωγών και λαξευμένων καναλιών. Το νερό έφτανε έτσι έως έξω από τα τείχη της Θεσσαλονίκης. Εκεί διακλαδιζόταν προς δύο κατευθύνσεις: η μία προς την περιοχή Τσινάρι και η άλλη μέσω του τεκέ των Μεβλεβήδων στο ύψος των οδών Ολυμπιάδος και Κασσάνδρου, όπου υπήρχε η μεγάλη κινστέρνα των 12 Αποστόλων για την συλλογή του νερού και την ύδρευση της πόλης. Βιβλιογραφία Melfos V., Papacharalampou C., Voudouris P.Ch., Kaiafa A. and Voudouris K. (2014). Raw materials used for the millstones production in ancient Greece: Examples from Macedonia and Thrace. Proceedings of the 4th IWA Regional Symposium on Water, Wastewater and Environment, 773-783. Σιαξαμπάνη-Στεφάνου Χ. (2014). Νερόμυλοι βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων στην πέριξ της Θεσσαλονίκης περιοχή. Διδακτορική διατριβή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη, 360 σελ. Ταμιωλάκης Γ. (1985). Η ιστορία της ύδρευσης της Θεσσαλονίκης. University Studio Press. Θεσσαλονίκη, 164 σελ.

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

ΣΕΛΙΔΑ 12

Αδάμου και Βαρτζόπουλος μέλη του Ελληνικού Κοινοβουλίου Για πρώτη φορά αποκτήσαμε οι Χορτιατινοί και οι Ασβεστοχωρίτες και την κοινοβουλευτική μας εκπροσώπηση στις εκλογές της 7ης Ιουλίου Ο λόγος για την Χορτιατινή φίλη μας, Κωνσταντίνα Αδάμου, που εκλέχτηκε βουλεύτρια με το ΜΕΡΑ 25 του Βαρουφάκη και τον κ.Βαρτζόπουλο από το Ασβεστοχώρι, βουλευτή πλέον με τη Ν.Δ. Τους ευχόμαστε να πετύχουν τους πολιτικούς τους στόχους και αναμένουμε να συμβάλλουν και αυτοί από την πλευρά τους στην ανάδειξη και επίλυση (λέμε τώρα…..) στα σοβαρά προβλήματα της ευρύτερης περιοχής μας. Για παράδειγμα το διαβόητο « πάρκο κεραιών», που εδώ και 30 χρόνια περίπου και με εγκληματική ευθύνη ΟΛΩΝ των μέχρι τώρα κυβερνήσεων, εξακολουθεί να λειτουργεί ως ένα Ιδιότυπο Διαρκές Ολοκαύτωμα για τους ανθρώπους και το περιβάλλον. «Σιδεροκέφαλοι» λοιπόν και αναμένουμε την συνεργασία τους.

Δημοτικές εκλογές: Απόλυτος κυρίαρχος ο κ. Καϊτετζίδης…… Οι δημοτικές εκλογές του περασμένου Μάη ανήκουν πια στο παρελθόν. Ένας μικρός σχολιασμός μόνον. Τα αποτελέσματα απόλυτα αναμενόμενα από μας. Ο κ. Καϊτετζίδης με ποσοστό 70% και κάτι, για Τρίτη συνεχόμενη θητεία στο δημαρχιακό θώκο θα συνεχίσει. Η αντιπολίτευση (λέμε τώρα…..) πήρε τα αναμενόμενα ποσοστά. Η σχεδόν πλήρης ανυπαρξία της, «αμείφθηκε» δεόντως από το εκλογικό σώμα και έκανε, ας μας επιτραπεί ο όρος, «μάγκα» τον κ. Καϊτετζίδη. Καλή 4ετία λοιπόν για συμπολίτευση και αντιπολίτευση ( και όχι «αντιπολίτευση»….) και ο νοών, νοείτω…..

Στο καλό Γιώργο... Ένας παλιός καλός φίλος και σύντροφος από τα παλιά, έφυγε για πάντα από κοντά μας, αφού έχασε την άνιση μάχη με τον καρκίνο. Ο Γιώργος Αντωνόπουλος δεν είναι πια μαζί μας. Και γίναμε φτωχότεροι, γιατί ο Γιώργος πρόσφερε πολλά στον κοινό αγώνα για μια καλύτερη και δικαιότερη κοινωνία από τα νεανικά του χρόνια. Και είχε πολλά ακόμη να προσφέρει. Όμως… Τα συλλυπητήριά μας στους δικούς του.

Μία ωραία εκδρομή στο Δάσος του Χορτιάτη Στα πλαίσια της ερευνητικής μας, στη σχολή κινηματογράφου του ΑΠΘ, θελήσαμε να κάνουμε μια σειρά ντοκιμαντέρ, ένα από τα οποία θέλαμε να μιλά για την φύση και την αγάπη των ανθρώπων για αυτήν. Στην προσπάθεια μας αυτή, ήταν καθοριστική η συνάντηση μας με τον κ. Μπάμπη Νανακούδη, μόνιμο κάτοικο του Χορτιάτη και ξεναγό επί χρόνια για τους διάφορους επισκέπτες του βουνού. Αμέσως προθυμοποιήθηκε να μας βοηθήσει και κανονίσαμε μια ημερήσια εκδρομή όπου θα τον ακολουθούσαμε με την κάμερα στα μονοπάτια του Χορτιάτη. Κατά τη διάρκεια της ανάβασης, συναντήσαμε πολλούς πεζοπόρους, διαφόρων ηλικιών, οι οποίοι απολάμβαναν τη βόλτα τους. Ο κ. Νανακούδης μας ενημέρωσε ότι η πεζοπορία ήταν δύσκολη, λίγα χρόνια πριν, λόγω ύπαρξης άδειας κυνηγιού στην περιοχή. Οι κάτοικοι του Χορτιάτη όμως αγωνίστηκαν να μεταφερθεί η περιοχή του κυνηγιού πιο πέρα από την περιοχή περάσματος των

πεζοπόρων, ένας αγώνας που μετά από επιμονή δικαιώθηκε. Στη συνέχεια, καθώς προχωρούσαμε όλο και πιο βαθιά στα μονοπάτια και ο ουρανός σκεπαζόταν πλήρως από τα πυκνά κλαδιά των δέντρων, μάθαμε ιστορικά στοιχεία του Χορτιάτη από την εποχή λειτουργίας των παγοποιείων, μέχρι το κάψιμο του Χορτιάτη από τους Ναζί, ως αντίποινα για την αντίσταση των κατοίκων του χωριού. Ένα γεγονός που δεν πρέπει να ξεχαστεί, όπως αναφέρει ο κ. Νανακούδης, αλλά οφείλεται οι νέοι να το μαθαίνουν για να μην παραπλανηθούν ποτέ και θεωρήσουν πως ο φασισμός είναι λύση στις δυσκολίες της ζωής τους. Κατά το μεσημεράκι, ξεκινήσαμε να κατεβαίνουμε το βουνό και στις παρυφές του, αποχαιρετήσαμε τον Κ. Νανακούδη. Τον ευχαριστούμε για την πολύτιμη βοήθεια του. Ήταν μια όμορφη εμπειρία για όλους μας. Λεωνόρα Δεληγιάννη - Σκηνοθέτης

ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ

Η Τράπεζα Αίματος Χορτιάτη, σας καλεί στις 10 Νοέμβρη, στη δεύτερη τακτική αιμοδοσία για το 2019 όπως πάντα στην αίθουσα « Ι.ΜΑΝΩΛΕΔΑΚΗ».

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ:

ΣΠΑΝΙΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Σας ευχαριστούμε μέσα απ’ την καρδιά μας, για την αγάπη και την υποστήριξή σας και σας διαβεβαιώνουμε ότι θα συνεχίσουμε να είμαστε κοντά σας, με τις καλύτερες τιμές.

ΒΙΒΛΙΑ – ΣΧΟΛΙΚΑ – ΧΑΡΤΙΚΑ – ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΑ – ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕΣ – ΕΙΔΗ ΓΡΑΦΕΙΟΥ – ΔΩΡΑ – ΦΩΤΟΤΥΠΙΕΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 22-24 / ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ - ΤΗΛ.: 2310.281.026 ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ: ΜΑΡΤΥΡΩΝ 2ΑΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ / ΧΟΡΤΙΑΤΗ - ΤΗΛ.: 2310.348.404

«Έφυγε» και ο Κώστας Ελευθεριάδης… «……πήρε και βραδιάζει κι έπιασε τ’ αγιάζι……» Λαϊκό σουξέ του ‘60 …..Έπιασε τ’ αγιάζι κατακαλόκαιρο – 17 Αυγούστου – και πήρε για πάντα από κοντά μας, στα 73 του χρόνια, τον Κώστα Ελευθεριάδη! Τον «Κωτούλα» για τους παλιούς Χορτιατινούς. Πρόσωπο ιδιαίτερα αγαπητό, που άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια του στην νεότερη ιστορία του τόπου μας. Αλλά ο Κώστας έγραψε με το μπουζούκι του και σημαντική μουσική ιστορία στο χώρο του απόδημου Ελληνισμού, κυρίως στον Καναδά και τις Η.Π.Α. για χρόνια πολλά. Τώρα ο Κώστας πήγε να συναντήσει στους ουρανούς και τ’ άλλα αλάνια, για να ξαναστήσουν την μπάντα του ’60. Το «Μαύρο Διαμάντι» τον Τζόνη και τον Χάρη, που πολλά ωραία συναισθήματα μας χάρισαν στα νιάτα μας. Στο καλό Κώστα, λεβέντη και ασίκη. Σε επόμενη έκδοσή μας, θα κάνουμε ένα μεγάλο αφιέρωμα σ’ εκείνη την περίοδο, του ’50 και του ’60. Όσοι και όσες διαθέτουν φωτογραφικό και όχι μό-

Ο Κώστας με τον σπουδαίο Πάνο Γαβαλά και την Ρία Κούρτη το ‘72 στον Καναδά. νον υλικό, ας επικοινωνήσουν μαζί μας (2310349500). Και ας γράψουν μικρές ιστορίες – αναμνήσεις από εκείνη την εποχή -. Αξίζει τον κόπο. Αναμένουμε λοιπόν την όποια βοήθειά σας. Θα είναι σαν μνημόσυνο σε όλους αυτούς που «έφυγαν» αλλά σημάδεψαν την πρόσφατη, καθημερινή ιστορία του Χορτιάτη.

Εικόνες γελοιότητας! Επιτέλους, αυτή η πέρα για πέρα απαράδεκτη και εν πολύς γελοία εικόνα, που χρόνια τώρα αντικρίζουμε στο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής στο Χορτιάτη, πρέπει να τελειώσει αγαπητέ Ιγνάτιε. Να παρατάσσονται δηλαδή οι… «άρχοντες» και οι … «αρχόντισες» και ορισμένοι … αυλικοί περιχαρής, ωσάν κριτική επιτροπή σε καλλιστεία ή σε τηλεοπτικά «τάλεντ σόου», πρώτο τραπέζι πίστας! Να τους… ευλογεί πρώτους-πρώτους ο πάτερ Χαράλαμπος ( πάντα χέρι-χέρι η εκκλησία και η εξουσία αιώνες πολλούς τώρα). Και αμέσως μετά,

δημοτικοί υπάλληλοι και… ντεμέκ εθελοντές (λέμε τώρα) να τους σερβίρουν την ……κουρπανίσια φασολάδα (τα δύο τελευταία χρόνια)…, γιατί λόγω νηστείας (;) αυτό απαιτεί και επιβάλλει ο κ. Αντωνάρας. Ακολουθεί μετά το …πόπολο, που συνωστίζεται στην ουρά με το …ταπεράκι στο χέρι! Ας τελειώνουμε λοιπόν αγαπητέ Ιγνάτιε με όλες αυτές τις παραπάνω οπισθοδρομικές και γελοίες εικόνες και βέβαια «κουρπάνι» χωρίς βραστή γίδα είναι πατσάς χωρίς……σκεμπέ!!!!

ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ στα μονοπάτια των Παγοποιών Θεσμός πια η ετήσια πεζοπορία, την πρώτη Κυριακή του Νοέμβρη, στο δάσος του Χορτιάτη, στα μονοπάτια των παλιών Παγοποιών και όχι μόνον. Στις 3 Νοέμβρη λοιπόν, στις 9 το πρωί, στην ιστορική πλατεία του Χορτιάτη, για να πάρουμε…….. τους δρόμους και τα βουνά! Διοργάνωση: « Κίνηση Πολιτών» και «Χορτιάτης 570».

Παντοπωλείο «ΜΑΥΡΟΥΣΟΥΔΗΣ»: Τίτλοι τέλους! Για τους Χορτιατινούς ήταν ένα σημείο αναφοράς τρείς γενιές τώρα. Από τον παππού Χρήστο Μαυρουσούδη, που πρωτοξεκίνησε το Μπακάλικο το ‘50, πέρασε στο γιο του Θανάση που «έγραψε» και την σημαντικότερη 50χρονη ιστορία του στο μαγαζί και στη συνέχεια η σκυτάλη πέρασε στον συμπαθέστατο Χρήστο, γιο του Θανάση, που με την συνταξιοδότησή του έβαλε τίτλους τέλους στο μπακάλικο – παντοπωλείο «Μακρουσά», όπως το ξέραμε και το αποκαλούσαμε όλοι μας. Γλυκόπικρη θλίψη για τους παλιούς Χορτιατινούς, όπως και για τους Ασβεστοχωρίτες στην ανάλογη περίπτωση του μπακάλικου του Κουρέντα, τα συναισθήματα που νοιώθουμε, όταν χάνονται τέτοιες εικόνες…… Καλή και πολύχρονη συνταξιοδότηση φίλε μας Χρήστο.

Σας ευχαριστούμε! Πολλές, πολλές ευχαριστίες για την ηθική και υλική σας υποστήριξη στην 30χρονη προσπάθειά μας. Μακρίδης Βασίλης, Κολοκοτρώνη Μαρία, Ψαρράς Χρ.Θόδωρος, Καργάκης Νίκος, Το μοναστήρι μας, Δάλης Διογένης, Ντίτσιος Γιάννης, Σπανιάς Θανάσης, Πετρίδης Χρήστος, Παπαδόπουλος Νίκος, Χρηστίδης Γιώργος. Συνεχίζουμε, με αργό μεν αλλά πάντα σταθερό βηματισμό…

«ΒΑΪΟΣ» Ξαναέπρεψε – σ’ ένα βαθμό – και πάλι το ιστορικό κέντρο του Χορτιάτη. Η «Κληματαριά», που έκλεισε πριν λίγα χρόνια, εν μέσω σκληρών μνημονίων. Που αφήστε τι μας λένε, τελειωμό δεν έχουν, άνοιξε και πάλι τα ……… κιουπέγκια της. Ως «ΒΑΪΟΣ» πλέον, που μας παραπέμπει και στον παππού τον Βάϊο Καμάνικα, έναν υπέροχο και γλυκύτατο άνθρωπο, με τα θεσπέσια και πάνγευστα σουτζουκάκια του………. Ο Βάϊος, ο εγγονός βέβαια, που ως……. μήλο που έπεσε κάτω από τη μηλιά, μας περιμένει και πάλι στο ζεστό του χώρο για τα τσίπουρα και τις ρετσίνες μας. Καλές δουλειές παιδιά!

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

ΣΕΛΙΔΑ 13

Η αρχή έγινε με πρώτη συνεργασία με ομάδα από το Ντίσελντορφ!!!! Ο Χορτιάτης έχει την τύχη να έχει μια πολύ δυναμική νεολαία, παιδιά που έχουν διάθεση να εμπλακούν σε πολλές δράσεις. Από τέτοια παιδιά που έχουν περιέργεια για τις νέες τεχνολογίες, τον προγραμματισμό και την ρομποτική αποτελείται η ομάδα μας XProgTeam. Παιδιά από το δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο του Χορτιάτη που ξεπερνούν τα 30 . Προς το παρόν η ομάδα μας βρήκε στέγη στo φιλόξενο εργαστήριο πληροφορικής του γυμνασίου Χορτιάτη και τους ευχαριστούμε πολύ. Εδώ και πέντε χρόνια βρισκόμαστε από τις αρχές κάθε σχολικής χρονιάς, αλλά και κάθε

Χτίσαμε φιλίες

Γενικότερα όλα τα μέρη που επισκεφτήκαμε μου άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις, μα αυτή που μου τράβηξε την προσοχή λόγω των αρχαιολογικών μνημείων, και τα παλαιά γλυπτά ήταν αυτή στο Μουσείο του Φιλίππου ΙΙ(πατέρα του Μέγα Αλέξανδρου) στη Βεργίνα. Όπως έχω είδη αναφέρει μου άρεσε το οργανωμένο πρόγραμμα που έστησε η ομάδα ΧProgΤeam, έτσι δεν θα ήθελα να αλλάξω κάτι, αλλά να τα κρατήσω όλα το ίδιο. Βέβαια αν είχα/ είχαμε περισσότερα χρόνο θα ήταν μια καλή ευκαιρία να γνωριστούμε καλύτερα. Όταν θα έρθει η ομάδα στην πόλη μου /μας (το Ντίσελντορφ) θα προτιμούσα να τους ξεναγήσω στο ξακουστό μέρος της πόλης μας που ονομάζεται Koenigsalle (κονικσαλλε), στην παλιά πόλη (αλτστατ) με μεγάλη προϊστορία και στο γνωστό πύργο του ΟΤΕ με καταπληκτική θέα το Ρήνο. Θα συνιστούσα σε κάποιον να συμμετάσχει σε ένα αντίστοιχο πρόγραμμα για τους λόγους που θα αναφέρω : - Κάνεις εμπειρίες - Γνωρίζεις άτομα (που στην πορεία μπορούν να χτίσουν μια φιλία) - Και εμπλουτίζεις τις γνώσεις σου με το αποτέλεσμα να αποκτήσεις μια προσωπική γνώμη για αυτά που αντικρίζεις στην πορεία του ταξιδιού. Αφροδίτη Πολύζου Ντύσελντορφ

εβδομάδα, στο εργαστήριο για να οργανώσουμε τις δράσεις μας για την νέα σχολική χρονιά. Αυτά τα χρόνια συμμετείχαμε σε διαγωνισμούς και διακριθήκαμε. Παρουσιάσαμε σε μικρούς και μεγάλους εφαρμογές της ρομποτικής και των κινητών τηλεφώνων και ασχοληθήκαμε με θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και την διαστημική τεχνολογία. Μετά από παρακολούθηση ενός συνεδρίου για την νεολαία μας δόθηκε η ευκαιρία να συνεργαστούμε με ομάδες νέων από την Γερμανία πάνω σε θέματα σχετικά με τις δράσεις μας αλλά και σε πολιτιστικά προγράμματα. Η πρώτη μας συνεργασία υλοποιήθηκε με

την ομάδα από το Ντίσελντορφ που την υποδεχτήκαμε τον Ιούνιο στον Χορτιάτη. Παρά το τρέξιμο και κούραση για την όσο το δυνατόν καλύτερη οργάνωση του προγράμματος για όλα τα παιδιά, η ολοκλήρωση της επίσκεψης ξεπέρασε κάθε προσδοκία στα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αν και δεν είχαν καμία επαφή μεταξύ τους τα παιδιά πριν την επίσκεψή τους στην Ελλάδα η συνεργασία τους ήταν άψογη, λες και γνωρίζονταν από καιρό. Επισκεφτήκαμε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, εκκλησίες αλλά και μια κοντινή παραλία για να δροσιστούμε λιγάκι.

Ανυπομονώ να ξαναβρεθούμε

Μία μοναδική εμπειρία

Η συνάντηση της ομάδας μας με την ομάδα από το Ντίσελντορφ ήταν μια εμπειρία που θα μου μείνει αξέχαστη. Τα πρώτα λεπτά που συναντηθήκαμε ήταν τα πιο ενδιαφέροντα για εμένα αφού μπροστά μου έβλεπα δύο ομάδες που ήταν έτοιμες να ενωθούν και να γίνουν μια. Στην αρχή ήμουν λίγο ντροπαλός και δεν μιλούσα πολύ. Όταν όμως γνωριστήκαμε και είδαμε ότι έχουμε πολλά κοινά ενδιαφέροντα ένιωσα την ασφάλεια και την φιλία μεταξύ μας. Οι υπόλοιπες μέρες ήταν καλύτερες καθώς γνωριζόμασταν και ένιωθα άνετος να τους μιλήσω και να τους πω τη σκέφτομαι. Παναγιωτόπουλος Κωνσταντίνος

Πιστεύω ότι το μόνο που θα άλλαζα σε αυτό το πρόγραμμα θα ήταν ο αριθμός των ημερών που τα παιδιά έμειναν στην Ελλάδα . Αν είχαμε περισσότερες μέρες θα μπορούσαμε να τους δείξουμε περισσότερα πράγματα και θα είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε τα παιδιά ακόμα πιο πολύ. Η τελευταία μέρα είναι αυτή που θα μου μείνει αξέχαστη διότι συναντηθήκαμε στον Χορτιάτη. Τους ξεναγήσαμε και ανταλλάξαμε απόψεις για αυτήν την συναρπαστική εμπειρία και τα σχόλια και από τις δύο μεριές ήταν μόνο θετικά. Φεύγοντας έδωσαν στον καθένα μας από μια σακούλα με γλυκά της Γερμανίας που πιστεύω δεν θα είχα ποτέ την ευκαιρία να δοκιμάσω. Ιωάννα Κουραμπά-Gottfroh

...Σιωπηλοί στο Μνημείο της τραγωδίας του Χορτιάτη

Οι πρώτες εντυπώσεις από την ανταλλαγή και η γνωριμία με την ομάδα του XProgTeam από τον Χορτιάτη θα μας μείνουν αξέχαστες. Όλη η ομάδα μας καλοδέχτηκε εγκάρδια. Οι εντυπώσεις μας πολλές που μας άφησαν ευχάριστες αναμνήσεις. Μία από αυτές η επίσκεψη μας στο χωριό Χορτιάτη. Ενθουσιαστήκαμε πολύ με την επίσκεψη και την ενδιαφέρουσα ξενάγηση. Η ξενάγηση μας άρχισε όπου οι μοναχές μας καλοδέχτηκαν. Στην συνέχεια μας περίμενε ο κύριος Μπάμπης στο μνημείο του Χορτιάτη διηγώντας μας την φρικτή ιστορία του χωριού, όπου τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο δολοφονήθηκαν 147 άτομα από Γερμανούς στρατιώτες. Μείναμε λίγο σιωπηλοί βλέποντας την τραγωδία του χωριού. Το αισιόδοξο μήνυμα του κύριου Μπάμπη μας άγγιξε την ψυχή μας: Σε μία πυρκαγιά ένα μόνο σπουργιτάκι κουβαλώντας νερό με το ράμφος του μπορεί να προσφέρει ελπίδα κι αισιοδοξία. Οι δύο ομάδες από Χορτιάτη και Ντίσελντορφ δουλέψαμε μαζί ώστε να συγκεντρώσουμε τις πολλές μας εντυπώσεις. Ευχαριστούμε όλους τους συμμετέχοντες και διοργανωτές για την ευχάριστη διαμονή μας. Σας περιμένουμε με αγάπη και ανυπομονησία στην πόλη μας. Ειρηάννα και Κωνσταντίνος Σαρατσής Ντύσελντορφ

Φανταστική και αξέχαστη εμπειρία

Η συνάντηση των δύο ομάδων του XProgTeam και του Ντίσελντορφ ήταν πολύ ωραία. Αυτό οφείλεται ότι όλα τα παιδιά ήταν πολύ ευγενικά και ταιριάξαμε πάρα πολύ καλά μαζί. Αν επέλεγα να διαλέξω ποια ήταν η πιο ωραία εμπειρία θα επέλεγα την τελευταία μέρα στην οποία επισκεφτήκαμε το μνημείο στο Χορτιάτη το οποίο έχει στηθεί προς τιμή των θυμάτων της σφαγής του Χορτιάτη κατά των δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο όπου γερμανικά τάγματα ασφαλείας δολοφόνησαν 147 κατοίκους. Αξέχαστα θα μου μείνουν τα λόγια του κύριου Μπάμπη. Πόλεμος υπήρξε και θα υπάρξει δυστυχώς και στο μέλλον αλλά όλοι μας μπορούμε να βοηθήσουμε να κάνουμε την γη έναν καλύτερο τόπο για να ζήσουμε. Μελίνα Διδασκάλου

Ανυπομονώ να ξανασυναντηθούμε

Πριν φτάσουν τα παιδιά στο δημαρχείο όπου τους περιμέναμε με ανυπομονησία, είχα αρκετή αγωνία αλλά και μια μικρή δόση άγχους, όπως κάθε ένας που ξέρει ότι πρόκειται να συναντήσει κάτι άγνωστο. Μόλις τα παιδιά έφτασαν ένιωσα κάπως αμήχανα είναι η αλήθεια, καθώς κατάλαβα πως δεν υπήρχε ο ενθουσιασμός που περίμενα να έχουν τα παιδιά του Χορτιάτη, όπως και τα παιδιά του Ντίσελντορφ. Βέβαια έπειτα από αρκετές ώρες, η μάλλον μέρες αφιέρωσης χρόνου με τα παιδιά, αρχίσαμε να δενόμαστε όλοι μαζί, μιλώντας και ανταλλάσσοντας απόψεις για διαφορά θέματα. Επίσης, ενθουσιάστηκα με την πληθώρα εκδρομών και δραστηριοτήτων οι οποίες μας χάρισαν νέες εμπειρίες. Βαγγέλης Παναγιωτόπουλος

Ωραία συναισθήματα

Σχεδόν όλα τα παιδιά από την γερμανική ομάδα συνδεόταν συγγενικά με την Ελλάδα ,γνωρίζοντας την ελληνική γλώσσα κάτι που έθεσε πιο εύκολη την επικοινωνία μεταξύ μας. Όσο περούσαν οι μέρες , οι διάφορες δραστηριότητες μας έφεραν πιο κοντά καθώς γνωρίζαμε ο ένας τον άλλον καλυτέρα. Η καλύτερη δραστηριότητα κατά την γνώμη μου ήταν αυτή της πρώτης ημέρας, η επίσκεψη στην Βεργίνα , στην συνέχεια στο σχολείο του Αριστοτέλη και τέλος στην Έδεσσα. Με αυτήν την εξόρμηση παρατηρήσαμε ότι όλα τα παιδιά ήρθαμε πιο κοντά με τα παιδιά της άλλης ομάδας και σε αυτό συνέβαλε όχι μόνο ο ελεύθερος χρόνος που είχαμε σε κάθε μέρος και έπρεπε να τον περάσουμε ήλοι μαζί αλλά και ο χρόνος που περάσαμε κατά την μετακίνηση. Ελένη Μαδούρου

Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τις συναδέλφισσες από την Γερμανία και Ελλάδα για την οργάνωση και υποστήριξη όλης της προσπάθειας Έλενα Βεργή, Έφη Μπικάκη, Κατερίνα Κολυφού και Βικτώρια Κοεμτζοπούλου. Ακολουθούν μερικές σκέψεις από τα παιδιά που συμμετείχαν στις δράσεις, από την ομάδα Deutsch-Griechische Gesellschaft Düsseldorf e.V. και την XProgTeam της ομάδας Ρομποτικής και Προγραμματισμού των Μαθητών του Χορτιάτη. Με εκτίμηση, Σωτήρης Τοκαλατσίδης – συντονιστής XProgTeam

Καταρίψαμε στερεότυπα και προκαταλήψεις

Στα μέσα Φεβρουαρίου μάθαμε πως θα μας επισκεπτόταν μια ομάδα 12 ατόμων από το Ντίσελντορφ της Γερμανίας, με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων, αντιλήψεων, ιδεών, την δημιουργία ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού, ίσως μίας φιλίας- μια πολύ ενδιαφέρουσα εβδομάδα κατά την γνώμη μου. Η πρώτη απόπειρα γνωριμίας από μέρους μας, πραγματοποιήθηκε το βράδυ, σε ένα τραπέζι. Τα βλέμματα αμηχανίας μετατράπηκαν σε γέλια και συζητήσεις γύρω από διάφορα θέματα, ασύνδετα μεταξύ τους. Η επόμενη ημέρα αποδείχθηκε η πιο συναρπαστική, μεγάλη και ταυτόχρονα μικρή. Αν και το πρόγραμμα ήταν φορτωμένο, με λίγη ώθηση κάναμε όλοι το μεγάλο βήμα, καταφέραμε να γνωριστούμε. Εξεπλάγην με τον απροσδόκητο αριθμό κοινών χαρακτηριστικών που είχαμε μεταξύ μας, από την μουσική μέχρι την βαρετή καθημερινότητα, τις απόψεις, τα συναισθήματα, καθώς και την ευκολία με την οποία δεχθήκαμε ο κάθε ένας τις διαφορές του άλλου, ακόμα και το γεγονός πως τα παιδιά έκαναν ερωτήσεις και αξιοθαύμαστες παρατηρήσεις για εκθέματα και προορισμούς, κίνηση από μέρους τους που μου κέντρισε το ενδιαφέρον και με παρακίνησε να αντιμετωπίσω διαφορετικά τον τρόπο με τον οποίο ζούσα την καθημερινότητά μου. Εν κατακλείδι, διαψεύσαμε όσους έτρεφαν αμφιβολίες, καταρρίψαμε στερεότυπα και προκαταλήψεις, φοβίες και ανησυχίες. Όχι μόνο επιχειρήσαμε και τελικά πετύχαμε τους αρχικούς μας στόχους, αλλά χτίσαμε τα θεμέλια μιας μακροχρόνια φιλίας, δημιουργήσαμε ανεκτίμητες και αξέχαστες αναμνήσεις, χαράξαμε μια ενδιαφέρουσα γραμμή στην ιστορία της ζωής μας. Την ώρα του αποχαιρετισμού δεν πίστευα πως θα λυπόμουν τόσο, ούτε περίμενα να συγκινηθεί κανένας σε τέτοιο βαθμό. Συμπέρασμα που με ευχαριστεί, αποτελεί συναίσθημα απροσδόκητο και αξιοθαύμαστο. Αποδείξαμε πως δεν χρειάζεται τίποτα για ένα σύνολο να προσαρμοστεί στα δεδομένα, παρά μόνο θέληση Παναγιωτοπούλου Γεσθημανή

Δικτυωθήκαμε και ανταλλάξαμε εμπειρίες Η πρώτη συνάντηση των δυο ομάδων από το Χορτιάτη και το Ντίσελντορφ ήταν πολύ ωραία και εντυπωσιακή διότι ταιριάζαμε πολύ καλά με τα παιδιά από την άλλη ομάδα, γεγονός που με ξάφνιασε λίγο επειδή δε το περίμενα. Εμένα προσωπικά μου άρεσε πολύ ο ελεύθερος χρόνος που είχαμε στη διάθεση μας το Σάββατο βράδυ για να βγούμε για καφέ με τα παιδιά χωρίς τους καθηγητές έτσι καταφέραμε να δικτυωθούμε και να ανταλλάσσουμε τις εμπειρίες μας από την Ελλάδα αλλά και από την Γερμανία. Με αυτό τον τρόπο μάθαμε περισσότερα πράγματα όσων αφορά τη πατρίδα μας αλλά προπάντων για τον τρόπο ζωής που έχουν τα παιδιά στην ηλικία μας στην Ελλάδα. Μου άρεσε γενικά όλο το πρόγραμμα με όλες τις επισκέψεις που κάναμε σε διάφορα αξιοθέατα. Στεναχωρήθηκα όμως ότι δε προλάβαμε να δούμε

το εβραϊκό μουσείο, επειδή θα με ενδιέφερε πολύ, διότι στη Θεσσαλονίκη ζούσε μια μεγάλη κοινότητα Εβραίων και στο Ντίσελντορφ ζούνε ακόμα και σήμερα πολύ Εβραίοι. Αυτό θα ήταν το μόνο πράγμα που θα άλλαζα στο πρόγραμμα. Όταν η ομάδα θα έρθει στο Ντίσελντορφ θα ήθελα πολύ να τους πάμε στον γνωστό Πύργο του ΟΤΕ, επειδή από εκεί βλέπεις όλο το Ντίσελντορφ. Υπάρχουν πολύ και διάφοροι λόγοι για τους οποίους θα συνιστούσα σε κάποιον να συμμετάσχει σε ένα αντίστοιχο πρόγραμμα. Οι πιο σημαντικοί για εμένα λόγοι είναι όμως ότι μαθαίνουμε για την κουλτούρα μας και τη σημαντικότητα της αρχαίας Ελλάδας αλλά και ότι συνάπτεις καινούργιες σχέσεις τις οποίες μπορείς να διατηρήσεις και στο μέλλον. Έλενα διδασκάλου - Austausch

Ευθύνη και χρέος μας να μην ξαναγίνουν Ολοκαυτώματα σας του Χορτιάτη Με λένε Κορίνα Κόντα, είμαι 16 χρονών και μένω στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας. Ο αδελφός μου, ο Κίμωνας, κι εγώ λάβαμε μέρος τον Ιούνιο 2019 σε ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα ανταλλαγής που διοργάνωσε η ελληνογερμανική εταιρεία του Ντίσελντορφ με το XProTeam του Χορτιάτη. Η ανταλλαγή αυτή στο Χορτιάτη στη Θεσσαλονίκη μου άρεσε πολύ επειδή κάναμε καινούριες εμπειρίες και γνωριμίες με πολύ ευχάριστα παιδιά και γνωρίσαμε όμορφα ιστορικά και σύγχρονα μέρη της Βόρειας Ελλάδας που μέχρι τότε μας ήταν άγνωστα. Επιπλέον μάθαμε και για τη ιστορία του Χορτιάτη, κυρίως για το ολοκαύτωμα που έζησαν οι κάτοικοι του κατά τον Β´ παγκόσμιο πόλεμο. Μας έκανε παρά πολύ μεγάλη εντύπωση πως μιλούσανε τα παιδιά και οι μεγάλοι με τόσο πολλή αγάπη και μετάφερναν μηνύματα συμφιλίωσης παρόλο που τότε έζησαν οι προγονοί τους φρικτές και γεμάτο μίσος στιγμές. Οι λαοί πρέπει να είναι συμφιλιωμένοι μεταξύ τους και να μην σπέρνουν μίσος στις επόμενες γενιές. Αυτό το μήνυμα μας έδωσε ο κύριος Μπάμπης και το θεωρώ πολύ σπουδαίο. Τον ευχαριστούμε πολύ για την συγκινητική του εισήγηση καθώς μας ξεναγούσε στο ηρωικό χωριό του. Εγκλήματα έχουν γίνει δυστυχώς πολλά στο παρελθόν και είναι ευθύνη μας και χρέος μας να φροντίσουμε να μην ξανά επαναληφθούν στο μέλλον γι’ αυτό πρέπει οι λαοί και οι άνθρωποι να έρχονται σε επαφή να επικοινωνούν και να συμφιλιώνονται. Χαίρομαι πολύ ότι μπόρεσα να λάβω μέρος σε μια τέτοια σπουδαία συνάντηση και χαίρομαι επίσης ότι σε λίγο καιρό θα φιλοξενήσουμε κι εμείς τα παιδιά από την Ελλάδα και θα τους γνωρίσουμε την δική μας πολύ και την δική μας ζωή στην Γερμανία. Ευχαριστούμε πολύ για την φιλοξενία και τις όμορφες αναμνήσεις που μας χαρίσατε! Κορίνα Μαρία Κόντα Κίμων Ανδρέας Κόντας

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

ΣΕΛΙΔΑ 14

Ένα εξαιρετικό βιβλίο του Νίκου Γιώτη… «Το Ασβεστοχώρι στην Κατοχή»

Ένα εξαιρετικό βιβλίο του Νίκου Γιώτη… «Το Ασβεστοχώρι στην Κατοχή» Ως εξαιρετικό ιστορικό πόνημα θα χαρακτηρίζαμε το βιβλίο του Ασβεστοχωρίτ, καλού μας φίλου και συνεργάτη για χρόνια, Νίκου Γιώτη.

Ο Νίκος Γιώτης, δημοσιογράφος στο ΑΠΕ – ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ, μας παρουσίασε τον περασμένο Ιούνιο την μακρόχρονη, επίπονη αλλά με σημαντικά αποτελέσματα ιστορική έρευνα, για τη συμβολή του Ασβεστοχωρίου στο έπος του ’40 και κυρίως στο έπος της Εθνικής Αντίστασης. Σημαντικά ντοκουμέντα και μαρτυρίες, συνθέτουν την 20χρονη περίπου έρευνα. Και βέβαια η εκτέλεση των παληκαριών στις 26-7-1944 κατέχει σημαντική θέση στο βιβλίο. Στο βιβλίο -το οποίο συμπληρώνει ένα σημαντικό κενό στη βιβλιογραφία της ιστορίας της περιοχής- παρατίθενται και περιλήψεις του στην αγγλική και τη γερμανική γλώσσα, ενώ γίνεται μία πλήρης ιστορική καταγραφή για το κατοχικό Ασβεστοχώρι, όπως προκύπτει από τις 63 αφηγήσεις - μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν τη φρικιαστική πραγματικότητα του πολέμου, καθώς και από τα 170 άγνωστα ντοκουμέντα της περιόδου εκείνης, εκ των οποίων 17 γερμανικά, τα

οποία παρατίθενται με τις μεταφράσεις τους στην ελληνική γλώσσα. Επίσης περιλαμβάνονται -μεταξύ άλλων- 100 σπάνιες φωτογραφίες, αντίγραφα των Ατομικών Δελτίων Απώλειας Ασβεστοχωριτών στρατιωτών που σκοτώθηκαν στον Ελληνο-ιταλικό πόλεμο, 20 δημοσιεύματα εφημερίδων της Κατοχής (παράνομων) και μεταπολεμικών, προπολεμικοί και κατοχικοί χάρτες, αντίγραφα κατοχικών ταυτοτήτων και χαρτονομισμάτων, ληξιαρχικές πράξεις θανάτου των 19 εκτελεσθέντων στο Ασβεστοχώρι. Σε ιδιαίτερα κεφάλαια ξεδιπλώνονται και οι αντιστασιακές πράξεις των Ασβεστοχωριτών, ενώ αναλύονται και οι πλευρές της οικονομικής και της κοινωνικής ζωής των πολιτών. Ειδικότερα, υπάρχουν κεφάλαια -μεταξύ άλλων- για τις 19 εκτελέσεις, την επιχείρηση του ΕΛΑΣ στο Σανατόριο, τους Ασβεστοχωρίτες σαμποτέρ, τη βαρβαρότητα των ταγματασφαλιτών, την υγειονομική κατάσταση, τη λειτουργία των σχολείων και της εκκλησίας, το συσσίτιο των

παιδιών, τις επιτάξεις σπιτιών, τις δραστηριότητες της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Κυριών Ασβεστοχωρίου, τη συγκρότηση αντιστασιακών ομάδων, τη συνεισφορά των γυναικών στην αντίσταση, όλα πλαισιωμένα με έγγραφα της εποχής! «Στη συγγραφή του βιβλίου αποφάσισα να προχωρήσω, όταν διαπίστωσα πως καθώς «φεύγουν» από τη ζωή σιγά σιγά, ένας ένας οι Ασβεστοχωρήτες αγωνιστές κατά των κατακτητών, ελλοχεύει ο κίνδυνος ύστερα από μερικές δεκαετίες να μην γνωρίζουν οι νέες γενιές τον ιστορικό ρόλο που διαδραμάτισε το Ασβεστοχώρι…». Επιδίωξή μου ήταν να αναδείξω τις άγνωστες πτυχές αυτής της ιστορίας και να την κρατήσω ζωντανή, αποδίδοντας ταυτόχρονα φόρο τιμής σε όσους Ασβεστοχωρίτες θυσιάστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας, αλλά και σε όσους βίωσαν τα δεινά της Κατοχής…». Λόγια από καρδιάς του Νίκου Γιώτη στον πρόλογο του βιβλίου. Καλοτάξιδο Νίκο!

«ΠΟΙΑ ΕΡΤ ΘΕΛΟΥΜΕ» Πολύς λόγος γίνεται για τη μονομέρεια στην ενημέρωση σαν να υπήρχε ποτέ περίπτωση οι οικονομικά ισχυροί που κατέχουν τις δημόσιες συχνότητες και γενικότερα τα ΜΜΕ να στήριζαν κάποια άλλη πολιτική από αυτή που εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους και την οποία με συνέπεια υπηρετούν οι κυβερνήσεις που εναλλάσσονται στην εξουσία. Φωνάζει και ο ΣΥΡΙΖΑ γιατί και η ΕΡΤ είναι υπό κυβερνητικό έλεγχο, αν και όλοι γνωρίζουμε ότι η ΕΡΤ ήταν πάντα υπό κυβερνητικό έλεγχο με εξαίρεση τα δύο χρόνια της εργατικής και κοινωνικής αυτοδιαχείρισης, την περίοδο 2013-15, τη διετία του αγώνα ενάντια στο «μαύρο». Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τεράστια ευθύνη γιατί πέταξε στον κάλαθο των αχρήστων την πρόταση των αγωνιζόμενων εργαζομένων της ΕΡΤ που είχε τίτλο: «Ποια ΕΡΤ θέλουμε» και το έκανε αυτό προκειμένου να ελέγξει την ΕΡΤ. Οι φωνές για θεσμική θωράκιση της ΕΡΤ δεν εισακούστηκαν καθώς η ανεξάρτητη ΕΡΤ δεν ήταν συμβατή με τις αντιλαϊκές πολιτικές που είχαν αποφασίσει να ακολουθήσουν οι κυβερνώντες υπακούοντας στις εντολές των δανειστών. Αντί για θεσμική θωράκιση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης η κυβέρνηση μετονόμασε το 2015 τη ΝΕΡΙΤ σε ΕΡΤ και έδωσε όλες τις εξουσίες στον διευθύνοντα σύμβουλο τον οποίο τοπο-

θετεί βεβαίως-βεβαίως η ίδια η κυβέρνηση. Τι λέγαμε όμως τότε ως γενική συνέλευση των εργαζομένων της ελεύθερης αυτοδιαχειριζόμενης ΕΡΤ3 στην πρότασή μας με τίτλο «Ποια ΕΡΤ θέλουμε» στις 11 Ιουνίου του 2014, έναν χρόνο μετά το «μαύρο» και την οποία υιοθέτησαν στη συνέχεια οι αγωνιζόμενοι εργαζόμενοι της ΕΡΤ σε όλη τη χώρα; Λέγαμε ότι η ακηδεμόνευτη ενημέρωση και η ποιοτική πολιτισμική/ψυχαγωγική οπτικοακουστική παραγωγή ενός πραγματικά δημόσιου και αυθεντικά δημοκρατικού ραδιοτηλεοπτικού Οργανισμού αποτελούν κοινωνικά αγαθά και όχι εμπορεύματα, ότι η ελευθεροτυπία, η δημοσιογραφική εργασία χωρίς λογοκρισία, η απεξαρτημένη από άνωθεν «εντολές» πολιτιστική δημιουργία/προβολή και η απρόσκοπτη άσκηση της ερευνητικής δουλειάς προς όφελος του λαού και ειδικότερα υπέρ των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων και των κοινωνικών κινημάτων αποτελούν ενιαίο και αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα και υποχρέωση. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τον τρόπο διοίκησης στην πρότασή μας σημειώναμε ότι η κλασική διευθυντική ιδιότητα ή η θέση του «προϊσταμένου» τμήματος αποκτά, στην ΕΡΤ που θέλουμε, χαρακτηριστικά που έχουν να κάνουν με την ικανότητα άσκησης συντονι-

στικού ρόλου με στόχο την αποτελεσματικότερη εσωτερική λειτουργία και την επίτευξη καλύτερου ποιοτικού αποτελέσματος στο εκπεμπόμενο πρόγραμμα. Οι συντονιστές (προϊστάμενοι) των τμημάτων εκλέγονται από τους εργαζομένους του τμήματος. Λογοδοτούν, ελέγχονται και είναι ανακλητοί από τη Γενική Συνέλευση των εργαζομένων. Το ίδιο συμβαίνει και με τις επιμέρους διευθύνσεις. Ο γενικός συντονιστής (η κλασική θέση του γενικού διευθυντή) δεν εξαιρείται από τις παραπάνω προβλέψεις. Η εκλογή του γίνεται από τη γενική συνέλευση των εργαζομένων της ΕΡΤ. Γενικά, η θέση του γενικού συντονιστή/ διευθυντή δεν έχει την έννοια της δύναμης επιβολής και της εν λευκώ εξουσιαστικής διαχείρισης/λειτουργίας της ΕΡΤ, αλλά την έννοια του συντονισμού των τμημάτων για το καλύτερο δυνατό ποιοτικό αποτέλεσμα προς όφελος της ίδιας της κοινωνίας και εν δυνάμει υπέρ της διεύρυνσης των δικαιωμάτων και της υπεράσπισης των κατακτήσεων του λαού, μεταξύ αυτών και του δικαιώματος για ελεύθερη ακηδεμόνευτη ενημέρωση και ποιοτική ψυχαγωγία. Ζητούσαμε να έχει λόγο η κοινωνία των πολιτών στη διαμόρφωση του προγράμματος σε μία ΕΡΤ ανοιχτή στις προτάσεις των κοι-

νωνικών ομάδων και με ασφαλιστικές δικλείδες ώστε να αποφευχθεί η αυθαίρετη αντιπροσώπευση των κοινωνικών ομάδων από «παράγοντες» και οργανωμένα συμφέροντα. Όλα αυτά στη βάση ενός διαλόγου που θα κατέληγε στη θεσμική θωράκιση της ΕΡΤ. Σημειώναμε ότι το ανταποδοτικό τέλος θα χρησιμοποιείται μόνο για τις ανάγκες της ΕΡΤ και θα ορίζεται με βάση εισοδηματικά/ κοινωνικά κριτήρια ενώ θα εξαιρούνται από την καταβολή του όσοι διαβιούν κάτω από τα όρια της φτώχειας. Κι όλα αυτά σε μία ΕΡΤ με πλήρη εργασιακά δικαιώματα χωρίς «δουλεμπορικά» με εργολαβικούς εργαζόμενους. Αντίθετα, αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι να αυξάνει διαρκώς ο αριθμός των εργολαβικών εργαζόμενων, που υπόκεινται σε σκληρή εργοδοτική εκμετάλλευση. Η πρόταση των αγωνιζόμενων εργαζομένων της ΕΡΤ είναι φυσικό να αντιμετωπίζεται εχθρικά από όσους έχουν πάντα κατά νου να ελέγχουν την ΕΡΤ. Είναι όμως ευθύνη των εργαζομένων και της κοινωνίας να ανοίξει η συζήτηση για τη θεσμική θωράκιση της ΕΡΤ. ΣΤΕΛΙΟΣ ΝΙΚΗΤΟΠΟΥΛΟΣ Δημοσιογράφος ΕΡΤ3

Λίγα λόγια για μια έκδοση του Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη Μία έκδοση ετοιμάζει ο Δήμος Πυλαίας – Χορτιάτη με θέμα το Ολοκαύτωμα. Θα την αναλάβει «…καταξιωμένη επιστημονική ομάδα με πλούσια εμπειρία στο εν λόγω πεδίο…»., όπως μας πληροφορεί το Δελτίο τύπου της δημοτικής

μας αρχής. Προϋπολογισμός 29.700€. Μάλιστα… στην εν λόγω έκδοση, όπως αναφέρει το Δελτίο Τύπου, θα «…συμπεριληφθούν σχετικά τεκμήρια από τα προσωπικά, οικογενειακά αρχεία, καθώς και προγορικές μαρτυρίες μαχητών του

ΕΛΑΣ, όπως του χαράκτη Γιώργου Φαρσακίδη, δημοσιευμάτων εποχής από τη δίκη του Fritz Scubert, υλικό του φωτογράφου David Seymour…Παράλληλα θα αξιοποιηθεί η λογοτεχνική αφήγηση του Θέμου Κορνάρου στο βιβλίο του «Εσταυρωμένος Λαός». Ολά αυτά που θα περιλαμβάνει το βιβλίο –υποτίθεται- είναι υλικό που έφερε στην επιφάνεια η έρευνα της «….καταξι-

ωμένης επιστημονικής ομάδας…» Όμως, όλα τα παραπάνω και πολλά, πολλά, άλλα τα έχουμε χρόνια φέρει στην επιφάνεια και τα έχουμε δημοσιεύσει στον ¨ΧΟΡΤΙΑΤΗ 570», σε ανάλογες εκδόσεις μας και κυρίως στο βιβλίο του Θόδωρου Βαλαχά «Ό,τι απόμεινε από τη μέρα εκείνη, η μνήμη είναι». Και βέβαια όλο αυτό το αρχειακό μας υλικό αποτέλεσε τη βάση για να γίνουν σημαντικά ντοκυμαντέρ και όχι μόνον. Να σημειώσουμε βέβαια, ότι για όλα τα παραπάνω δεν δαπανήθηκε ούτε 1€, αλλά μόνον πολύ προσωπικός κόπος. Αυτά για την ιστορία και αναμένουμε την έκδοση, που όπως αναφέραμε θα κοστείσει 29.700€.

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

Μπροστά σε αληθινό χειμώνα

ΣΕΛΙΔΑ 15

χρόνια από όλες τις κυβερνήσεις ανεξαιρέτως, η Ελλάδα είναι εξαιρετικά ευάλωτη από κάθε άποψη, ο πιο αδύναμος κρίκος, χωρίς ουσιαστικά εργαλεία αντιμετώπισης της κατάστασης. Η συστημική απάντηση σε μια νέα κρίση θα είναι και πάλι το βάρος να πέσει στην κοινωνική πλειοψηφία ολοκληρωτικά, χωρίς τα διεθνή και εγχώρια «κοράκια» -υγιής επιχειρηματικότητα, που έλεγε και ξανάλεγε ο Τσίπρας- να υποστούν το παραμικρό, αν είναι δυνατόν. Η θατσερική μας κυβέρνηση είναι ήδη έτοιμη να «κάνει τη δουλειά», για άλλη μια φορά. Η αξιωματική αντιπολίτευση δεν έχει τίποτε, πέρα από επικοινωνιακό θόρυβο, να αντιπαρατάξει -γι’ αυτό, άλλωστε, ασχολείται με το αν ο Πολάκης θα δικαστεί βάσει του άρθρου 86 (!) ή αν η Βασιλική Θάνου θα συνεχίσει ή όχι στην επιτροπή Ανταγωνισμού –πολύ σημαντικά ζητήματα, πρώτης προτεραιότητας! Η υπόλοιπη κοινοβουλευτική αντιπολίτευση δεν φαίνεται ούτε στοιχειωδώς να μπορεί να αντιπαραθέσει ένα σχέδιο ουσιαστικής άμυνας του κόσμου της εργασίας. Κι όλα αυτά τη στιγμή που απαιτούνται ριζικές, πραγματικά επαναστατικές, λύσεις. Ή θα υπάρξουν πρωτοβουλίες συνένωσης δυνάμεων, για να διαμορφωθούν γρήγορα απαντήσεις και πρακτικές ή τα πράγματα θα εξελιχθούν πολύ χειρότερα από ό,τι μπορούμε να φανταστούμε. Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε ιστορική καμπή –και η απάντηση δεν περιλαμβάνει, νομίζω, τη Γιάννα Αγγελοπούλου, εξίσου αγαπητή σε κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση, όπως ξέρουμε.

Η δεξιά κυβέρνησή μας, στον ενάμιση μήνα αφότου ανέλαβε, επιχειρεί να παρουσιάσει μια εικόνα «σχεδίου, δουλειάς, αξιοκρατίας και αποτελεσματικότητας». Δεδομένου, μάλιστα, πως, από τη μια μεριά, οι συστημικοί μηχανισμοί προπαγάνδας δουλεύουν με προκλητικό τρόπο υπέρ της, ενώ, από την άλλη, η συριζική αντιπολίτευση ελάχιστα πείθει πως μπορεί να δημιουργήσει πραγματικά προβλήματα, στο μέτρο που τα βασικά δεδομένα και της δικής της πολιτικής καθορίζονται εξολοκλήρου από το μνημονιακό ζουρλομανδύα, φαίνεται ως εάν ο Μητσοτάκης παίζει εν ου παικτοίς. Για την ειρωνία του πράγματος, το μόνο που σκιάζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται είναι η εξαιρετικά θετική στάση της τρόικας έναντι των «επιτευγμάτων» των κυβερνήσεων Τσίπρα: οι «θεσμοί» υπενθυμίζουν συνεχώς στους εμμονικά νεοφιλελεύθερους δεξιούς μας πως η καλύτερη μέθοδος είναι –όπως δήλωνε σε πρωτοσέλιδό της η «Εφημερίδα των Συντακτών»το «Κάντο όπως ο ΣΥΡΙΖΑ»! Τι σημαίνουν αυτά για την κοινωνική πλειοψηφία; Πως, μετά από την 7η Ιουλίου, έχει διαμορφωθεί ένας νέος δικομματισμός, εξαιρετικά συναινετικός επί των ουσιαστικών, ο οποίος αποτελεί το καλύτερο θεσμικό εχέγγυο για το σύστημα ότι η ΤΙΝΑ, η αποδοχή δηλαδή της μη ύπαρξης εναλ-

λακτικής λύσης απέναντι στον κανιβαλικό νεοφιλελευθερισμό, θα εμπεδωθεί ακόμη περισσότερο και ακόμη πιο οριστικά. Σε τι συνοψίζεται το κοινό ακραία νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα του νέου δικομματισμού; Στα εξής λίγα και θεμελιώδη: οι «δεσμεύσεις» απέναντι στην τρόικα θα τηρηθούν μέχρι κεραίας για δεκαετίες μπροστά, το δημόσιο χρέος του 180% θα πληρωθεί όσες γενιές κι αν χρειαστεί να θυσιαστούν, οι τράπεζες θα «στηριχθούν» από τους μισθωτούς και συνταξιούχους κάθε φορά που θα χρειαστεί, η δημόσια περιουσία θα «αξιοποιηθεί» δια του Υπερταμείου για τα επόμενα εκατό χρόνια, ώστε να βγαίνουν οι υποχρεώσεις (;) προς τους δανειστές, η μόνη αποδεκτή πηγή ανάπτυξης είναι η «επιχειρηματικότητα» και οι «επενδύσεις» της –γι’ αυτό θα πρέπει να ενισχυθεί με κάθε τρόπο και, κυρίως, με την επίταση της εργασιακής ζούγκλας, που έχει κάνει τους νέους –και όχι μόνο- της χώρας μας καταθλιπτικούς σκλάβους με μόνη τους «ελπίδα» να έχουν μεροκάματο κι ας είναι όσο κι όπως νάναι. Η κυβέρνηση, λοιπόν, κινείται με περισσή άνεση σε αυτό το πλαίσιο, αξιοποιώντας στο έπακρο τον στρωμένο δρόμο που της άνοιξαν οι κυβερνήσεις Τσίπρα, και δεν φαίνεται να απειλείται από πουθενά. Δεδομένης, μάλιστα, της τραγικής πολιτικής παρουσίας των ριζοσπαστικών δυνάμεων τα πράγματα φαίνονται εξαιρετικά

ευνοϊκά για την ίδια. Μόνο που –και δεν το λέω για να χαρούμε- ο διεθνής ορίζοντας, μέσα στον οποίο θα κινηθεί, σκοτεινιάζει όλο και περισσότερο. Όλοι –και οι πιο συστημικοί, ακόμη, αναλυτές- θεωρούν ως δεδομένο πως το παγκόσμιο σύστημα κινείται προς ένα νέο μεγάλο επεισόδιο κρίσης. Οι διεθνείς καπιταλιστικοί θεσμοί και, ιδίως, οι κεντρικές τράπεζες παίρνουν ήδη τα μέτρα τους –μ’ όλο που αυτά μοιάζουν εξαντλημένα (πόσο να μειώσεις επιτόκια, που βρίσκονται ήδη κοντά στο μηδέν, πόσο νέο χρήμα να ρίξεις στο κύκλωμα, όταν το ήδη υπάρχον σε τεράστιες ποσότητες δεν αξιοποιείται παραγωγικά, αλλά απλώς τροφοδοτεί νέες φούσκες;). Επιπλέον, σε ένα οικονομικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από πολύ μεγαλύτερα χρέη σε σχέση με το 2008 –κυρίως, μάλιστα, εταιρικά- και μηδενικές επενδύσεις στην πραγματική παραγωγή –η χιλιοτραγουδισμένη γερμανική βιομηχανία ήδη χορεύει το χορό του Ζαλόγγου της- οι μεγάλοι «παίκτες» -ΗΠΑ και Κίνα- στρέφονται όλο και περισσότερο στον προστατευτισμό, σε μια πολιτική του είδους «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», που αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για την κοινή καταστροφή. Μαζί με την ακραία όξυνση των οικολογικών και γεωπολιτικών διακινδυνεύσεων, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα εκρηκτικό μίγμα, που είναι πιθανό να κάνει το 2008 να φαίνεται ανέκδοτο. Σε αυτές τις συνθήκες, λόγω των πολιτικών που ασκήθηκαν τα τελευταία δέκα

Πολύ ευχάριστα νέα!

Ευχαριστήριο Σάββας Αναστασιάδης

Ευχαριστήριο Μιχάλης Γεράνης

Ευχαριστήριο Γιάννης Ντίντσιος

Σας ευχαριστώ θερμά για την εμπιστοσύνη που δείξατε στο πρόσωπό μου. Με την δική σας στήριξη επανεκλέχθηκα για μια ακόμη φορά. Θέλω ακόμη να ευχαριστήσω τις φίλες και τους φίλους που βοήθησαν στον προεκλογικό μου αγώνα και να σας διαβεβαιώσω όλους ότι θα κάνω όπως πάντα, ότι είναι δυνατόν για να τιμήσω την εμπιστοσύνη σας.

Γι αυτή την κορυφαία τιμή της πρώτης θέσης στην προτίμησή σας στο δήμο Πυλαίας Χορτιάτη, ευχαριστώ θερμά όλους εσάς τους συνδημότες μου, τους συνεργάτες μου και όλους τους συναδέλφους αυτοδιοικητικούς. Σε εσάς ανήκει αυτή η μεγάλη νίκη! Σας βεβαιώνω ότι θα είμαστε μαζί στο παρόν, μαζί και στο κτίσιμο του δικού μας αύριο για τον τόπο μας. Το 2014 σας κάλεσα να χτίσουμε ένα τόπο που θα αξίζει να ζεις και να μεγαλώνεις τα παιδιά σου. Πρέπει να συνεχίσουμε. Ακόμα πιο δυνατά. Να φτιάξουμε έναν πρότυπο ελληνικό δήμο. Έναν ευρωπαϊκό δήμο, ανθρώπινο και αλληλέγγυο όπως ταιριάζει στους Έλληνες. Προσωπικά, δεσμεύομαι να δώσω όλες μου τις δυνάμεις σ’ αυτήν την προσπάθεια.

Θέλω από καρδιάς να σας ευχαριστήσω θερμά για την τιμή και την εμπιστοσύνη που δείξατε στο πρόσωπό μου και με την ψήφο σας μου δώσατε ακόμα μια φορά την εντολή να σας εκπροσωπήσω στο Δημοτικό Συμβούλιο. Η επανεκλογή μου ως Δημοτικός Σύμβουλος αποτελεί για μένα σημαντική αναγνώριση, σπουδαίο εύσημο αλλά και συγχρόνως εντολή ευθύνης. Από την πλευρά μου σας υπόσχομαι ότι θα αγωνιστώ όπως πάντα με όλες μου τις δυνάμεις για το κοινό καλό του τόπου μας και θα συνεχίσω να σας εκπροσωπώ άξια ανταποδίδοντας την εμπιστοσύνη και την αγάπη που μου δείξατε.

του Χρήστου Λάσκου, οικονομολόγος - εκπαιδευτικός

Εγκρίθηκε η ένταξη στα προγράμματα ΕΣΠΑ (χρηματοδότηση…) το έργο της αναστήλωσης και όχι μόνον, της εξαιρετικά σπουδαίας Βυζαντινής Εκκλησίας του Χορτιάτη. Το όλο αίτημα – φάκελο είχε υποβάλει η Εφορία Αρχαιοτήτων Περιφέρειας Θεσσαλονίκης, με την υποστήριξη του Δήμου και της Μητρόπολης Νεάπολης – Σταυρούπολης. Έτσι, οσονούπω θα αρχίσουν και τα σχετικά έργα. Και εμείς, που χρόνια τώρα μοχθήσαμε – μοναχικά πολλές φορές- για τη σωτηρία και ανάδειξη του σπουδαίου αυτού μνημείου, μόνον χαρά και δικαίωση νοιώθουμε… Χαμένοι αγώνες λοιπόν, είναι αυτοί που δεν δόθηκαν ποτέ…

Με εκτίμηση Σάββας Ανατασιάδης Βουλευτής Ν.Δ. Β’ Θεσσαλονίκης

ΚΥΡΚΥΜΤΖΗΣ Γ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ - ΛΟΓΙΣΤΗΣ - ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟ: Μ. ΜΠΟΤΣΑΡΗ 51 (1ος όροφος) ΤΗΛ.: 2310/832.890 - FAX: 2310/850.204 e-mail: kirkimtz@spark.net.gr

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 /

ΣΕΛΙΔΑ 16

«Ματιές στην Ιστορία» Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ

28,29,30 Σεπτέμβρη2019 Αίθουσα «Ι. ΜΑΝΩΛΕΔΑΚΗΣ», Χορτιάτης Αφιέρωμα στα 75 χρόνια από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη Για 6η συνεχόμενη χρονιά η «Κίνηση Πολιτών» και ο «Χορτιάτης 570», διοργανώνουν και φέτος το Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ. Το φετινό φεστιβάλ συμπίπτει με τα 75 χρόνια από το Ολοκαύτωμα, για τούτο και είναι αφιερωμένο στο κάψιμο του χωριού μας, ένα γεγονός που σημάδεψε με τον πιο τραγικό τρόπο τη νεώτερη ιστορία του Χορτιάτη. Σημαντικές ταινίες τεκμη-

ρίωσης (ντοκιμαντέρ) περιλαμβάνει το τριήμερο. Ταινίες αφιερωμένες στο Χορτιάτη αλλά και στο Κομένο Άρτας, στους Πύργους και το Μεσόβουν Εορδαίας και στο Λίντιτσε της Τσεχίας. Και βέβαια, όπως πάντα, το φεστιβάλ θα περιλαμβάνει ομιλίες, απαγγελίες, μουσικά και θεατρικά δρώμενα, έκθεση βιβλίου και μια σημαντική έκθεση εικαστικών έργων του Χρήστου Αλαβέρα, εμνευ-

Ναζιστικά εγκλήματα και Γερμανικές Αποζημιώσεις: Μνήμη και Δικαιοσύνη! Δρ. Αριστομένης Ι. Συγγελάκης Συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και μέλος της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δ. Βιάννου «Η ματωμένη Λευτεριά ψηλά πετά και κρίνει και στεφανώνει κάθε νιο που πολεμά για κείνη!...». Το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη, με τρομακτικό απολογισμό 149 νεκρούς, εκ των οποίων 109 γυναίκες και μικρά κορίτσια, αποτελεί ένα από τα ειδεχθέστερα μαζικά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Τα γυναικόπαιδα του Χορτιάτη δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ από Γερμανούς στρατιώτες και άντρες του Αποσπάσματος Καταδίωξης Ανταρτών του Φριτς Σούμπερτ. Στο φούρνο του Γκουραμάνη και το σπίτι του Νταμπούδη κάηκαν ζωντανοί δεκάδες άνθρωποι. Ένα φριχτό έγκλημα, που δεν το χωρά ανθρώπινος νους! Η αλήθεια για τα πραγματικά αίτια του Ολοκαυτώματος του Χορτιάτη και όλων των Ολοκαυτωμάτων στην Ελλάδα είναι τελείως διαφορετική από την προπαγάνδα των Γερμανών, των δωσιλόγων αλλά και των σύγχρονων αναθεωρητών, Ελλήνων και ξένων, που απεχθάνονται την έννοια της Αντίστασης και επιχειρούν να συμψηφίσουν την ευθύνη των θυτών με την «ευθύνη» των θυμάτων των ναζιστικών εγκλημάτων. Έχει πλέον αποδειχθεί ότι οι μαζικές σφαγές αμάχων στην Ελλάδα δεν είναι «αντίποινα», εξαιτίας, δήθεν, «απερίσκεπτων» και «αχρείαστων» ενεργειών της Εθνικής Αντίστασης. Αντίθετα, πρόκειται για προμελετημένες και καλά σχεδιασμένες εγκληματικές επιχειρήσεις του Γ’ Ράιχ εκδίκησης και τρομοκράτη-

σης του ελληνικού λαού! Και παράλληλα υπηρετούσαν άλλες στρατηγικές επιδιώξεις της ναζιστικής Γερμανίας (π.χ. το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη συνδέεται και με την ασφαλή αποχώρηση της Βέρμαχτ από την Ελλάδα). Με βάση και τα παραπάνω, η διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων και επανορθώσεων συνιστά μία αναγκαία και επιτακτική πράξη Μνήμης και Δικαιοσύνης! Όπως, άλλωστε, υποστηρίζει και πρόσφατη γνωμοδότηση του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου - κόλαφος για την κα Μέρκελ, οι ελληνικές αξιώσεις είναι απαράγραπτες και στέρεα τεκμηριωμένες, η Ελλάδα ουδέποτε έχει παραιτηθεί, το θέμα παραμένει ανοικτό και είναι επιτακτική η επίλυσή του. Η ρηματική διακοίνωση της 4ης Ιουνίου 2019 αποτελεί ένα αναγκαίο και θετικό βήμα στον αγώνα διεκδίκησης, έστω κι αν καθυστέρησε πολύ. Πρέπει, όμως, να υπάρξει η ανάλογη συνέχεια. Πυξίδα της εθνικής προσπάθειας το ιστορικό ψήφισμα της Βουλής των Ελλήνων της 17ης Απριλίου 2019, που δεσμεύει όλες τις πολιτικές δυνάμεις, μαζί με την θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας Π. Παυλόπουλου ότι οι ελληνικές αξιώσεις είναι «νομικώς ενεργές και δικαστικώς επιδιώξιμες». Για να δικαιωθεί ο δίκαιος αλλά δύσκολος αγώνας μας απαιτείται λαϊκή κινητοποίηση, με αιχμή του δόρατος τους πολίτες των μαρτυρικών τόπων, και διεθνής αλληλεγγύη. Επαγρυπνούμε, αγωνιζόμαστε κι αισιοδοξούμε!

σμένα από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη. Στη συνέχεια, δημοσιεύουμε το πλήρες πρόγραμμα του 3ημέρου, που όπως πάντα θα γίνει στην αίθουσα «Ι.ΜΑΝΩΛΕΔΑΚΗΣ», με ελεύθερη είσοδο βέβαια. Δημοσιεύουμε ακόμη και δύο κείμενα του κριτικού κινηματογράφου Βασίλη Κεχαγιά, για το ρόλο του ιστορικού ντοκιμαντέρ στη διατήρηση της μνήμης. Και της Χρύσας Τζελέπη, σκηνοθέ-

της, που μαζί με τον Άκη Κερσανίδη, δημιούργησαν το πιο ολοκληρωμένο ντοκιμαντέρ για το χρονικό και τα αίτια του Ολοκαυτώματος του Χορτιάτη με τίτλο «Το χρονικό μιας καταστροφής». Για κάθε επικοινωνία: 2310.349500 (Μπάμπης Νανακούδης), 2310.905861 και 6972.21395 (Γιώργος Ρηγόπουλος). Καλώς να ‘ρθείτε!

Τζελέπη, ‘Οχι στη Σιωπή... της Χρύσαςσκηνοθέτης

“Είμαι παρών σημαίνει πως καταλύω τη Σιωπή” ΚΩΣΤΗΣ ΜΟΣΚΩΦ, Η Πράξη και η Σιωπή. Πέρασαν 75 χρόνια από την ημέρα που οι Γερμανοί, μαζί με τους ‘Ελληνες ταγματασφαλίτες, έκαψαν ζωντανούς 149 Χορτιατινούς και ισοπέδωσαν ολόκληρο το χωριό. Και όμως υπάρχουν ακόμη κάποιοι που δε γνωρίζουν την τραγική ιστορία του Χορτιάτη. Υπάρχουν κάποιοι που δε γνωρίζουν καν ότι στην Ελλάδα υπήρχε Γερμανική κατοχή με τεράστιες απώλειες. Υπάρχουν και κάποιοι που ακόμα συνεχίζουν και το αποσιωπούν... Πριν λίγους μήνες βρίσκομαι στην Ισπανία σε επαγγελματικό ταξίδι, όπου συνεργάζομαι με ανθρώπους από διάφορες Ευρωπαικές χώρες. Στην ομάδα υπάρχουν και δύο Γερμανοί, μια γυναίκα η Κάρεν κοντά στα εξήντα και ο Σέμπα λίγο νεώτερος. Η Κάρεν εδώ και πολλά χρόνια ζει στην Ισπανία ενώ ο Σέμπα ζει στο Βερολίνο. Είναι και οι δύο με πανεπιστημιακή μόρφωση και συμμετέχουν σε Ευρωπαϊκά προγράμματα σχετικά με τη γλώσσα, την κουλτούρα, το περιβάλλον. Σε μια έξοδό μας με ρωτάει ο Σέμπα ποιο είναι το θέμα του επόμενου ντοκιμαντέρ που ετοιμάζω. Του απαντώ ότι έχω ασχοληθεί με τη Γερμανική κατοχή στην Ελλάδα και ότι κάνω έρευνα, με αφορμή το βιβλίο ενός Γερμανού συγγραφέα επάνω στο “Γερμανικό τραύμα” . Η Κάρεν που κάθεται δίπλα μου, με διακόπτει και με ρωτάει, με έντονο ύφος σαν να έχω

πει κάτι λάθος, σε ποια εποχή και σε ποια κατοχή αναφέρομαι. Την κοιτάω στα μάτια και της απαντώ στη Γερμανική κατοχή του 1941- 44. Μα δεν υπήρχε Γερμανική κατοχή στην Ελλάδα, μου απαντάει με σιγουριά ...και τότε παγώνω... ο τρόμος με καταλαμβάνει. Ο Σέμπα μου κάνει νόημα να μην συνεχίσω και ότι θα μου εξηγήσει αργότερα.... Δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει αυτό, αναρωτιέμαι, κάτι θα μας ξέφυγε στη μετάφραση γιατί συννενοούμαστε στα Αγγλικά. Η Κάρεν συνεχίζει να με κοιτάει με απορία.

-Υπήρχε στην Ελλάδα Γερμανική κατοχή?

-Nαι, της απαντώ.

-Και τί έγινε?

-Ολοκληρωτική καταστροφή.

-Μα εμείς δεν το μάθαμε ποτέ αυτό στο σχολείο, προσπαθεί να δικαιολογηθεί... στον εαυτό της... Ξέρουμε μόνο για την Πολωνία, το Βέλγιο, την Ολλανδία...σταματάει πια να με κοιτάζει και βυθίζεται στις σκέψεις τις.... Αργότερα μιλάω με τον Σέμπα και μου εξηγεί πως μαθαίνουν λίγα πράγματα στο σχολείο αλλά αν θέλεις να μάθεις τί πραγματικά συνέβη, μπορείς να το ψάξεις μόνος σου... Η συζήτηση εκείνης της βραδιάς με πήγε πίσω στην καταγραφή της μαρτυρίας -του Λόγου- της Ελένης Γκουραμάνη που επέζησε της καταστροφής του Χορτιάτη. ....Νόμιζαν ότι είχα πεθάνει...αλλά εγώ ζω... Η Ελένη έφυγε πριν λίγο καιρό για το μεγάλο ταξίδι...συνεχίζω τον Λόγο όχι τη Σιωπή...στη μνήμη της...

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Σάββατο 28/9, ώρα 8 μ.μ.

- Προλογίζει ο Στράτος Δορδανάς, επ. καθηγητής νεωτ. Ιστορίας στο ΠΑ.ΜΑΚ. με θέμα «Μνήμη, Λήθη και Παραχάραξη της Ιστορίας» - Στίχοι αφιερωμένοι στο Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη.

- Μουσικό δρώμενο με τους Απόστολο Δημητρακόπουλο και τη Νατάσα Χρηστίδου - Μικρό θεατρικό δρώμενο από την «G», από την τραγωδία του Ευριπίδη «ΤΡΩΑΔΕΣ».

- Αποσπάσματα από ντοκιμαντέρ για το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη

Κυριακή 29/9, ώρα 8 μ.μ.

- Προλογίζει η σκηνοθέτης Χρύσα Τζελέπη με θέμα: « Το ιστορικό ντοκιμαντέρ ως αντίδοτο στη Λήθη» - Μικρό θεατρικό δρώμενο από την θεατρική ομάδα «Γιάφκα», που αποδίδει αποσπάσματα από το εμβληματικό έργο «Δε θα σωπάσουμε ποτέ. Οι προκηρύξεις του Λευκού Ρόδου».

- Μικρό μουσικό δρώμενο με τον βιολίστα Νίκο Βιρτσιώτη - Ο Δημήτρης Βλαχοπάνος, φιλόλογος – συγγραφέας, μας παρουσιάζει το ιστορικό από το Ολοκαύτωμα του Κομμένου Άρτας.

διοργάνωση: χορηγοί επικοινωνίας:

- Θα ακολουθήσει προβολή δύο μικρών ντοκυμαντέρ, αφιερωμένα στο Ολοκαύτωμα του Κομμένου. Δευτέρα 30/9, ώρα 7 μ.μ.

- Προβολή του ντοκιμαντέρ του Κώστα Φόλλα «Ένα δέντρο θυμάται» 2018. Μια εξαιρετική ταινία για το φοβερό ολοκαύτωμα του χωριού Lindice της Τσεχίας. Συμμετοχές σε πολλά φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με πολλά ‘βραβεία».

- Ο δημοσιογράφος- ντοκιμαντερίστας Νίκος Ασλανίδης, μιλάει για τα ολοκαυτώματα των Πύργων κα του Μεσόβουνου Εορ-

ΚΙΝΗΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΧΟΡΤΙΑΤΗ

Με την υποστήριξη

- - -

-

δαίας και μας παρουσιάζει το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του «Παράδοξη Πατρίδα», που αναφέρεται στη ζωή του Στάθη Χαϊτίδη, που επέζησε από το ολοκαύτωμα των Πύργων. Μικρό μουσικό δρώμενο Θα ακολουθήσει μικρή δεξίωση – Τέλος του φεστιβάλ. Στη διάρκεια του τριημέρου ο σπουδαίος εικαστικός Χρήστος Αλαβέρας, εκθέτει έργα του εμπνευσμένα από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη Θα λειτουργεί έκθεση βιβλίου καθ’ όλη τη διάρκεια του φεστιβάλ.