Κευάλαιο 4ο
Στο κεφάλαιο αυτό κα μάκετε: γιατί ζχουμε μζρα και νφχτα πώσ ςχετίηεται θ εναλλαγι θμζρασ και νφχτασ με τθν περιςτροφι τθσ Γθσ
«Τν παξακύζη ηεο Μέξαο θαη ηεο Νύρηαο» Τ’ άξρνληα Οπξαλνύ θη αθέληε δπν νη ζπγαηέξεο ‘γίλαλ, όκνξθε, μαλζή ε Μέξα θαη κειαρξηλή ε Νπρηηά. Ζνύζαλ πάληα ελσκέλεο θαη νη δπν αγαπεκέλεο, κέρξη πνπ ’θηαζε ν Ήιηνο - ν γακπξόο από καθξηά θαη παληξεύηεθε ηε Μέξα παίξλνληαο ηελ απ’ ηε Νύρηα, πνπ ε θαεκέλε απ’ ηε ζιίςε γέκηζε κε ζθνηεηληά. Σην παιάηη ηνπ Ήιηνπ ηώξα, πνπ είλαη ζθαίξα θσηεηλή, βαζηιεύεη θαη ε Μέξα, κα δεηά ηελ αδειθή. Κάπνηε έξρεηαη ε Νύρηα, λα κηιήζνπλ, λα ηδσζνύλ, κα ρηππά ηελ πίζσ πόξηα, πώο ζε λα ζπλαληεζνύλ; Ση’ νινζηξόγγπιν παιάηη ηξέρνπλ δηαξθώο ηξηγύξσ, θπλεγά ε κηα ηελ άιιε, λα πηαζηνύλε δελ κπνξνύλ! Μαρία Ταςτςόγλου
Ο Ήλιοσ φωτίηει τθ Γθ, όπωσ ο φακόσ ςτθν παρακάτω εικόνα φωτίηει τθν υδρόγειο ςφαίρα. Επειδι θ Γθ είναι ςχεδόν ςφαιρικι και περιςτρζφεται γφρω από τον άξονά τθσ, δεν φωτίηεται ολόκλθρθ τθν ίδια ώρα. Φωτίηεται μόνο θ μιςι, δθλαδι το μζροσ που βρίςκεται απζναντι από τον Ήλιο. Το μζροσ αυτό ζχει ημζρα. Το άλλο μιςό μζροσ που δεν φωτίηεται ζχει νφχτα.
Εικόνα 4.1: Όπως ο Ήλιος φωτίζει τη Γη Παηήζηε πάλσ ζηελ εηθόλα
Κακώσ θ Γθ περιςτρζφεται ςυνεχώσ, φωτίηονται οι τόποι τθσ ο ζνασ μετά τον άλλον, δθλαδι ςε κάκε τόπο τθν θμζρα διαδζχεται θ νφχτα και τθ νφχτα θ θμζρα. Η εναλλαγι αυτι είναι αδιάκοπθ. http://geogr.eduportal.gr/askhseis/mera-nyxta2/mera_nyxta.htm Ακολουθήςτε την παραπάνω διεφθυνςη και δείτε διαδραςτικά την κίνηςη τησ γησ και τη διαδοχική εναλλαγή ημζρασ-νφχτασ
Αν ςτην Ελβετία είναι μεςημζρι, μπορείτε χρηςιμοποιώντασ την υδρόγειο ςφαίρα να βρείτε μία χώρα όπου θα επικρατεί νφχτα;
Πατήςτε πάνω ςτην υδρόγειο για να κάνετε την άςκηςη
Η διάρκεια τθσ θμζρασ και τθσ νφχτασ δεν είναι πάντα θ ίδια ςτουσ διάφορουσ τόπουσ τθσ Γθσ. Άλλοτε θ θμζρα είναι μεγαλφτερθ από τθ νφχτα και άλλοτε ςυμβαίνει το αντίςτροφο.
Πατήςτε εδώ και δείτε τη διάρκεια τησ ημζρασ και τησ νφχτασ ςε διάφορα μζρη του κόςμου την ίδια χρονική ςτιγμή.
http://www.childrensuniversity.manchester.ac.uk/interactives/science/earthandbeyond/earthand beyond_e.swf Ακολουθήςετε την παραπάνω διεφθυνςη και δείτε τη διάρκεια τησ ημζρασ και τησ νφχτασ με την πάροδο των μηνών.
Αιτία του φαινομζνου αυτοφ είναι θ μικρι κλίςθ που ζχει ο νοθτόσ άξονασ τθσ Γθσ. Η κλίςθ αυτι επίςθσ είναι θ βαςικι αιτία τθσ δθμιουργίασ των εποχών, τθν οποία κα εξθγιςουμε ςτο επόμενο κεφάλαιο.
Εικ. 4.2: Πώς ο Ήλιος φωτίζει τη Γη;
Πατήςτε πάνω ςτην εικόνα και παρατηρήςτε την κλίςη του νοητοφ άξονα τησ γησ κατά την περιςτροφή τησ, καθώσ και τι ςυμβαίνει ςτουσ πόλουσ.
Γεωγραφικό γλωςςάριο Ημέρα: ην ρξνληθό δηάζηεκα, θαηά ην νπνίν έλαο ηόπνο θωηίδεηαη από ηνλ Ήιην Νύχτα: ην ρξνληθό δηάζηεκα, θαηά ην νπνίν έλαο ηόπνο δελ θωηίδεηαη από ηνλ Ήιην
Ομαδική δραςτηριότητα (προαιρετική) Χωξηδόκαζηε ζε νκάδεο, επηιέγνπκε πιηθά (πνξηνθάιηα, πιαζηειίλε, πιαζηηθά κπαιάθηα, νδνληνγιπθίδεο, θαιακάθηα από ζνπβιάθηα, ρξώκαηα θ.ιπ.) θαη θαηαζθεπάδνπκε καθέηεο, πνπ αλαπαξηζηνύλ ηελ πεξηζηξνθή ηεο Γεο γύξω από ηνλ άμνλά ηεο δείρλνληαο ηελ εκέξα θαη ηε λύρηα.
Αλ ζέιεηο δηάβαζε θη απηό... Οη αξραίνη Έιιελεο δηαπηζηώλνπλ πξώηνη θαη ζηε ζπλέρεηα νη ππόινηπνη... «Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ Χξπζνύ Αηώλα ηνπ Πεξηθιή (5νο αη. π.Χ.) ηέζεθε ζε ζηαζεξέο βάζεηο ε αζηξνλνκία σο επηζηήκε θαη ε Γε θαη νη ππόινηπνη πιαλήηεο ζεσξήζεθαλ σο ζθαίξεο θη όρη επίπεδνη. Ο Έιιελαο θηιόζνθνο θαη καζεκαηηθόο Αξίζηαξρνο πίζηεπε όηη ν Ήιηνο ήηαλ ην θέληξν ηνπ ειηαθνύ καο ζπζηήκαηνο, νη ηδέεο ηνπ όκσο έξρνληαλ ζε αληίζεζε κε ηηο ζξεζθεπηηθέο αληηιήςεηο ηεο επνρήο. Τν 1546 ν Κνπέξληθνο εμήγεζε όηη ν Ήιηνο είλαη ην θέληξν ηνπ ειηαθνύ ζπζηήκαηνο θαη ε Γε καδί κε ηνπο ππόινηπνπο πιαλήηεο πεξηθέξεηαη ζε θπθιηθή ηξνρηά γύξσ από ηνλ Ήιην». (ΜΑRΙRΕΚ-VENUS, ΝΑSΑ 1962, Μεηάθξαζε: Θ. Παιεπξαηδήο-Αζόβεξ)
Τελ θίλεζε ηεο Γεο γύξσ από ηνλ Ήιην ππνζηήξημε θαη ν Ιηαιόο θπζηθόο Γαιηιαίνο, γεγνλόο πνπ ηνλ νδήγεζε ζηελ ππξά. Γηα λα γιηηώζεη ηε δσή ηνπ, παξαδέρηεθε δεκνζίσο όηη έθαλε ιάζνο θαη, ηε ζηηγκή πνπ ηνλ απνκάθξπλαλ από ηελ ππξά, είπε ηελ ηζηνξηθή θξάζε: «θαη όκσο θηλείηαη». Οη ζπγγξαθείο
Γεωγραφικό γλωςςάριο
Ισημερινός: ε θαληαζηηθή γξακκή πνπ ρωξίδεη ηε Γε ζε δύν εκηζθαίξηα, ην βόξεην θαη ην λόηην Μεσημβρινός: θάζε εκηθύθιην πνπ ελώλεη ηνπο δύν πόινπο ηεο Γεο Πρώτος Μεσημβρινός: ν κεζεκβξηλόο πνπ ρωξίδεη ηε Γε ζην δπηηθό θαη ζην αλαηνιηθό εκηζθαίξην θαη πεξλά από ην Γθξίλνπηηο ηνπ Λνλδίλνπ Παράλληλος: νλνκάδεηαη θάζε θύθινο παξάιιεινο πξνο ηνλ Ιζεκεξηλό Πόλοι: ην βνξεηόηεξν θαη ην λνηηόηεξν άθξν ηεο Γεο