2. Οι Έλληνες «κατακτούν» τους Ρωμαίους με τον πολιτισμό τους. Όταν οι Ρωμαίοι κατάκτθςαν τθν Ελλάδα γνώριςαν τον ελλθνικό πολιτιςμό. Τουσ άρεςαν πολφ τα αγάλματα, τα κζατρα, τα ςτάδια και οι γιορτζσ των Ελλινων. Στθν Ακινα ακόμα γνώριςαν ςπουδαίουσ δαςκάλουσ. Έτςι άλλαξαν τθ ςκλθρι ςτάςθ απζναντι ςτουσ Έλλθνεσ. Στθ Ρώμθ άρχιςαν να φτιάχνουν ςπίτια ίδια με των Ελλινων και να τα ςτολίηουν με ελλθνικά αγάλματα. Έμακαν τθν ελλθνικι γλώςςα και πιραν Έλλθνεσ δαςκάλουσ για τα παιδιά τουσ. Μετζφραςαν ςτθ δικι τουσ γλώςςα, τθ λατινικι, τα ζργα των ελλινων ςυγγραφζων. Έφτιαξαν καυμάςια ζργα ςε πολλζσ ελλθνικζσ πόλεισ. Όλα αυτά ζφεραν κοντά τουσ δφο λαοφσ και ζφτιαξαν ζνα νζο πολιτιςμό τον Ελληνορωμαϊκό.
3. Η ρωμαϊκή αυηοκραηορία, μια υπερδύναμη ηου αρχαίου κόζμου. Για τρεισ αιώνεσ, δθλαδι για τριακόςια χρόνια, οι Ρωμαίοι ςυνζχιςαν να κατακτοφν πολλά κράτθ. Όλεσ οι χώρεσ γφρω από τθ Μεςόγειο κάλαςςα κατακτικθκαν από τουσ Ρωμαίουσ. Το 100 μ.Χ. θ ρωμαϊκι αυτοκρατορία ζγινε πάρα πολφ μεγάλθ και οι Ρωμαίοι ζγινα κοςμοκράτορεσ. Οι κάτοικοι αυτισ τθσ μεγάλθσ αυτοκρατορίασ ιταν πολλοί και διαφορετικοί και πολφ δφςκολα μποροφςαν να διοικθκοφν. Γι’ αυτό οι Ρωμαίοι πιραν κάποια μζτρα: Όριςαν ζνα «αυτοκράτορα» και ς’ αυτόν ζπρεπε να υπακοφν όλοι. Όςοι δζχονταν τουσ Ρωμαίουσ κατακτθτζσ γίνονταν «Ρωμαίοι πολίτεσ» με πολλά προνόμια. Έφτιαξαν πολφ καλό ςτρατό για τα ςφνορα αλλά και το εςωτερικό τθσ χώρασ. Μείωςαν τουσ φόρουσ αλλά τουσ μάηευαν πιο καλά. Έφτιαξαν πιο δίκαιουσ νόμουσ και φρόντιςαν να εφαρμόηονται.
Όλα αυτά ζφεραν θρεμία και τάξθ ςτθν αυτοκρατορία για 200 περίπου χρόνια.
4. Η καθημερινή ζωή στην αρχαία Ρώμη Οι Ρωμαίοι ηοφςαν ςε μικρζσ και μεγάλεσ πόλεισ, αλλά και ςε χωριά ςτθν φπαικρο. Έδρα τθσ αυτοκρατορίασ ιταν θ Ρώμθ. Η Ρώμθ ιταν μια όμορφθ και μεγάλθ πόλθ χτιςμζνθ δίπλα ςτον Τίβερθ ποταμό. Οι περιςςότεροι, από το ενάμιςι εκατομμφριο κατοίκουσ τθσ, ηοφςαν ςε πολυκατοικίεσ. Οι πιο πλοφςιοι όμωσ είχαν μονοκατοικίεσ. Οι κάτοικοι ςτα χωριά ιταν γεωργοί, βοςκοί, τεχνίτεσ και ζμποροι. Όςοι ιταν φτωχοί καλλιεργοφςαν μόνοι τα κτιματά τουσ και ηοφςαν από αυτά που ζβγαηαν. Όςοι ιταν πλοφςιοι, είχαν μεγάλα κτιματα, που τα φρόντιηαν δοφλοι. Όλοι μαηί, πλοφςιοι και φτωχοί, πιγαιναν ςυχνά ςτθ Ρώμθ για να πάρουν μζροσ ςε αγώνεσ και γιορτζσ που γίνονταν εκεί.
5. Μεγάλες αλλαγές ζηη διοίκηζη ηης ασηοκραηορίας Για 200 περίπου χρόνια η ρωμαϊκή αυτοκρατορία ήταν πανίςχυρη. Από το 300 περίπου μ.Χ. όμωσ, άρχιςαν ςοβαρά προβλήματα, όπωσ: Κάποιοι γειτονικοί λαοί, οι Γότθοι και οι Πζρςεσ, άρχιςαν να κάνουν επιθζςεισ και να δημιουργοφν προβλήματα. Κάποιεσ περιοχζσ, ςτην άκρη τησ αυτοκρατορίασ, ζφυγαν και ζφτιαξαν δικά τουσ κράτη. Οι διωγμοί, το κυνήγι δηλαδή, των Χριςτιανϊν δημιουργοφςε προβλήματα ανάμεςα ςτουσ κατοίκουσ τησ αυτοκρατορίασ. Για να αντιμετωπίςει τα προβλήματα αυτά, ο αυτοκράτορασ Διοκλητιανόσ, χϊριςε την αυτοκρατορία ςε τζςςερα κομμάτια. Στο πρϊτο ζκανε άρχοντα τον Κωνσταντίνο, ςτο δεφτερο τον Λικίνιο, ςτο τρίτο το Μαξζντιο και ςτο τζταρτο το Γαλζριο. Αυτοί οι τζςςερεισ τςακϊθηκαν μεταξφ τουσ, γιατί ο καθζνασ ήθελε να γίνει πιο ιςχυρόσ. Έτςι από τουσ τζςςερεισ ζμειναν δφο: Ο Κωνσταντίνος και ο Λικίνιος. Αυτοί οι δφο ξαναπολζμηςαν μεταξφ τουσ και επικράτηςε ο Κωνσταντίνος. Πριν από την τελική διαμάχη, κατάφεραν να ςυμφωνήςουν ςε κάτι: Υπζγραψαν το διάταγμα της ανεξιθρησκίας, ςτα Μεδιόλανα τησ Ιταλίασ. Αυτό επζτρεπε ςε κάθε άνθρωπο να πιςτεφει ςε όποια θρηςκεία θζλει.
6. Μια νζα πρωτεφουςα, θ Κωνςταντινοφπολθ
Όταν Κωνςταντίνοσ ζγινε μονοκράτορασ, δθλαδι κυβερνοφςε μόνοσ του, ςτθν αυτοκρατορία επικράτθςε θρεμία. Είχε όμωσ και κάποια προβλιματα: Ποια ιταν αυτά; Η πρωτεφουςα, θ Ρώμθ δθλαδι, βριςκόταν μακριά από τα ςφνορα που δζχονταν επικζςεισ από εχκροφσ. Ακόμα ςτθ Ρώμθ είχαν γίνει πολλζσ ςυγκροφςεισ και διωγμοί των Χριςτιανών και ο κόςμοσ βριςκόταν ςε αναταραχι. Έτςι ο Κωνςταντίνοσ αποφάςιςε: Να μεταφζρει τθν πρωτεφουςα τθσ αυτοκρατορίασ από τθ Ρώμθ ςτο Βυζάντιο. Να ςτθρίξει ωσ κρθςκεία ολόκλθρου του κράτουσ το Χριςτιανιςμό. Η νζα πρωτεφουςα αρχικά ονομάςτθκε «νζα Ρώμθ» αλλά αργότερα πιρε το όνομα του Κωνςταντίνου και ονομάςτθκε Κωνςταντινοφπολη. Η Κωνςταντινοφπολθ βριςκόταν ςε εξαιρετικι κζςθ γιατί: Εκεί ςυναντιόντουςαν όλοι οι εμπορικοί δρόμοι τθσ εποχισ, και ςτθ ςτεριά αλλά και ςτθ κάλαςςα. Κοντά τθσ ιταν οι πλοφςιεσ περιοχζσ που προμικευαν τθν αυτοκρατορία με είδθ πρώτθσ ανάγκθσ.
τισ γφρω από τθ νζα πρωτεφουςα περιοχζσ κατοικοφςαν κυρίωσ Έλλθνεσ και Χριςτιανοί που υποςτιριηαν το νζο αυτοκράτορα.
7. Η Κωνςταντινοφπολθ οχυρώνεται και ςτολίηεται με ζργα τζχνθσ
Οι καλφτεροι τεχνίτεσ από όλο τον κόςμο εργάςτθκαν ςυνζχεια για 6 χρόνια, για να φτιάξουν τείχθ ςτθν πρωτεφουςα αλλά και για να τθν κάνουν όμορφθ. Χτίςτθκε μεγάλθ αγορά ςτο κζντρο τθσ πόλθσ. (δθλαδι χώροσ όπου ιταν ςυγκεντρωμζνα όλα τα εμπορικά καταςτιματα) Μεταφζρκθκαν ςτθν Κωνςταντινοφπολθ για να τθ ςτολίςουν, ζργα τζχνθσ (αγάλματα, πίνακεσ ηωγραφικισ, κ.λπ.) από όλα τα μζρθ τθσ αυτοκρατορίασ. Χτίςτθκαν ναοί για τθ νζα κρθςκεία, το Χριςτιανιςμό, αλλά διατθρικθκαν και οι βωμοί τθσ παλιάσ κρθςκείασ. Φτιάχτθκαν βρφςεσ, λουτρά και υδραγωγεία με τεράςτιεσ δεξαμενζσ.
Η νζα πρωτεφουςα εγκαινιάςτθκε από τον αυτοκράτορα Κωνςταντίνο το 330 μ.Χ.
8. Ο Χριςτιανιςμόσ γίνεται επίςθμθ κρθςκεία Με το διάταγμα των Μεδιολάνων, όπωσ ζχουμε μάκει, ςταμάτθςαν οι διωγμοί των Χριςτιανών. Αυτό μαηί με τθν υποςτιριξθ του αυτοκράτορα Κωνςταντίνου, βοικθςε ςτθν εξάπλωςθ του Χριςτιανιςμοφ ςχεδόν παντοφ. Πώσ όμωσ βοικθςε ο Κωνςταντίνοσ το Χριςτιανιςμό; Σε δθμόςιεσ κζςεισ και ςτο ςτρατό προτιμοφςε Χριςτιανοφσ. Συγκάλεςε Οικουμενικι Σφνοδο για να λυκοφν κάποιεσ διαφορζσ των Χριςτιανών. (Δθλαδι ςυγκζντρωςε άξιουσ και ςπουδαίουσ επιςκόπουσ από παντοφ) Βαπτίςτθκε ο ίδιοσ Χριςτιανόσ λίγο πριν πεκάνει. Τα ίδια περίπου ζκανε αργότερα ο γιόσ του και διάδοχόσ του Κωνστάντιος. Όμωσ το 361 μ.Χ. ο ζνασ νζοσ αυτοκράτορασ ο Ιουλιανός, ςταμάτθςε τθν προςταςία των Χριςτιανών. Ο Ιουλιανόσ καφμαηε τον αρχαίο ελλθνικό πολιτιςμό, ικελε να ξαναφζρει τθ λατρεία τθσ παλιάσ κρθςκείασ (δθλαδι τουσ 12 Θεοφσ του Ολφμπου). Αν και δεν τα κατάφερε ςτθν προςπάκεια αυτι, προκλικθκαν ταραχζσ ανάμεςα ςτουσ πιςτοφσ. Αργότερα ο αυτοκράτορασ Θεοδόσιος πιρε αυςτθρά μζτρα: Έκλειςε τουσ αρχαίουσ ναοφσ και μάλιςτα ανζχτθκε τθν καταςτροφι τουσ από φανατικοφσ Χριςτιανοφσ. Κατάργθςε τουσ Ολυμπιακοφσ Αγώνεσ και ζκλειςε το Μαντείο των Δελφών.
Ο Χριςτιανιςμόσ τελικά επιβλικθκε κυρίωσ από τθ διδαςκαλία και το ζργο τριών μεγάλων ιεραρχών τθσ εκκλθςίασ: Βαςίλειοσ ο Μζγασ, Ιωάννθσ ο Χρυςόςτομοσ και Γρθγόριοσ ο Θεολόγοσ (Τρεισ Ιεράρχεσ)
9. Η Αυτοκρατορία χωρίηεται ςε Ανατολικι και Δυτικι
Ο αυτοκράτορασ Θεοδόςιοσ πριν πεκάνει χώριςε τθν αυτοκρατορία ςτα δφο και τθ ζδωςε ςτα δφο παιδιά του. Το Δυτικό κομμάτι το ζδωςε ςτον Ονώριο και το Ανατολικό ςτον Αρκάδιο.
Μετά το κάνατο του Θεοδόςιου το δυτικό κράτοσ δζχτθκε επικζςεισ από διάφορουσ εχκροφσ. Ο Ονώριοσ δεν μπόρεςε να τουσ αντιμετωπίςει ςωςτά και το κράτοσ διαλφκθκε. Αντίκετα το Ανατολικό κράτοσ ο Αρκάδιοσ κατάφερε να το οργανώςει ςωςτά. Έφτιαξε διπλά τείχθ γφρω από τθν πόλθ αλλά κυρίωσ ζκανε ειρθνικζσ ςυμφωνίεσ με τουσ γειτονικοφσ λαοφσ. Με αυτό τον τρόπο κατάφερε να κάνει ιςχυρό το κράτοσ και τουσ πολίτεσ να νιώκουν αςφαλείσ.
10.Το Παλάτι, ο Ιππόδρομοσ και οι Διμοι Το ςθμαντικότερο από τα ζργα του Κωνςταντίνου ςτθ νζα πρωτεφουςα ιταν το ιερό παλάτι. Ήταν ζνα τεράςτιο ςυγκρότθμα που εκτόσ από τθν κατοικία του αυτοκράτορα υπιρχαν κτιρια για τισ διάφορεσ υπθρεςίεσ, τραπεηαρίεσ, αίκουςεσ υποδοχισ των επιςκεπτϊν, εργαςτιρια των τεχνιτϊν που ςυντθροφςαν το παλάτι, κτίςματα για τθ φρουρά και εκκλθςίεσ. Όλα αυτά ςυνδζονταν μεταξφ τουσ με εξωτερικοφσ δρόμουσ αλλά και ςτοζσ. Όλα ιταν ςτολιςμζνα και διακοςμθμζνα με καυμάςια ζργα, ψθφιδωτά και φυτά. Συνζχεια του παλατιοφ ιταν ο Ιππόδρομος. Ήταν ζνα μεγάλο ςτάδιο με μαρμάρινεσ κερκίδεσ. Σε αυτόν γίνονταν αρκετζσ φορζσ το χρόνο ιπποδρομίεσ αλλά και άλλοι αγϊνεσ τουσ οποίουσ παρακολουκοφςαν χιλιάδεσ κεατζσ. Τθν οργάνωςθ των ιπποδρομιϊν ζκαναν οι Δήμοι. Αυτοί ιταν ακλθτικά ςωματεία με πολλοφσ οπαδοφσ και μζλθ. Από τα χρϊματα των ςτολϊν τουσ ζπαιρναν και το όνομά τουσ: Ήταν οι Πράςινοι, οι Βζνετοι (Γαλάηιοι), οι Κόκκινοι και οι Λευκοί. Πολλζσ φορζσ φιλονικοφςαν (τςακϊνονταν δθλαδι) μεταξφ τουσ.
11. Η κακθμερινι ηωι ςτο Βυηάντιο Η Κωνςταντινοφπολθ ιταν χτιςμζνθ ςτισ πλαγιζσ επτά λόφων γι’ αυτό λεγόταν και Επτάλοφη. Χώροσ ςυνάντθςθσ των κατοίκων τθσ ιταν οι πλατείεσ και οι αγορζσ τθσ πόλθσ. Η μεγαλφτερθ πλατεία είχε το όνομα του ιδρυτι τθσ πόλθσ (του Κωνςταντίνου). Ήταν ςτθ μζςθ τθσ Μέςησ Λεωφόρου που διζςχιηε όλθ τθν πόλθ. Δεξιά και αριςτερά από αυτιν υπιρχαν εκατοντάδεσ καταςτιματα κάτω από τοξωτζσ ςτοζσ. Εδώ ακόμα υπιρχαν και τα ςπίτια των πλουςίων. Εκτόσ από αυτζσ τισ αγορζσ υπιρχαν και οι υπαίκριεσ. Αυτζσ βρίςκονταν και ςτο κζντρο αλλά και ςτισ ςυνοικίεσ τθσ πόλθσ. Σε αυτζσ τα προϊόντα ιταν φκθνότερα και γι’ αυτό ο κόςμοσ ιταν περιςςότεροσ. Τον ζλεγχο τθσ αγοράσ είχε ο Έπαρχοσ τησ Πόλησ. Αυτόσ ζλεγχε και για το αν υπιρχαν αρκετά προϊόντα άλλα και τισ τιμζσ τουσ.
12. Η εκπαίδευςθ ςτο Βυηάντιο Η εκπαίδευση των παιδιϊν δεν ιταν υποχρεωτικι. Υπιρχαν ιδιωτικά και εκκλθςιαςτικά ςχολεία. Τα παιδιά πιγαιναν ςε αυτά από 6 ωσ 8 χρονϊν και οι γονείσ πλιρωναν δίδακτρα. Το ςχολείο είχε 4 τάξεισ. Στισ 2 μικρότερεσ οι μακθτζσ μάκαιναν να διαβάηουν, να γράφουν, να λογαριάηουν, να ακοφνε και να μιλάνε ςωςτά. Στισ μεγαλφτερεσ τάξεισ μάκαιναν ορκογραφία, γραμματικι αρικμθτικι και ιςτορία. Ακόμα μάκαιναν να τραγουδάνε και να ψζλνουν. Τα κορίτςια και όςα από τα αγόρια δεν είχαν να πλθρϊςουν δεν πιγαιναν ςτο ςχολείο. Αυτά ζμεναν ςπίτι, ζπαιηαν ςτισ αυλζσ και βοθκοφςαν τουσ γονείσ τουσ ςτισ δουλειζσ. Τα παιδιά αυτά τα φρόντιηαν οι γονείσ, οι παπποφδεσ και οι γιαγιάδεσ τουσ. Τουσ μάκαιναν ιςτορίεσ , όπωσ και τα ζκιμα και τισ παραδόςεισ των Βυηαντινϊν. Τα κορίτςια, που δεν πιγαιναν ςτο ςχολείο μάκαιναν από τισ μθτζρεσ τουσ να κεντοφν, να πλζκουν και να υφαίνουν. Όςα από τα αγόρια τϊρα δεν πιγαιναν ςτο ςχολείο μάκαιναν από μικρι θλικία κάποια τζχνθ δουλεφοντασ χωρίσ μιςκό κοντά ςε τεχνίτεσ.
13. Ο Ιουςτινιανόσ μεταρρυκμίηει τθ διοίκθςθ και τθ νομοκεςία Ένασ από τουσ ςθμαντικότερουσ αυτοκράτορεσ του Βυηαντίου ιταν ο Ιουςτινιανόσ (527 μ.Χ.) Το διάςτθμα που ανζλαβε αυτοκράτορασ ο Ιουςτινιανόσ, το Βυηάντιο αντιμετώπιηε πολλά εςωτερικά και εξωτερικά προβλιματα. Ο νζοσ αυτοκράτορασ διάλεξε ικανοφσ ςυνεργάτεσ και κατάφερε να διορκώςει τα πράγματα: Κωδικοποίηςε (δθλαδι ζβαλε ςε μια ςειρά) τουσ παλιοφσ ρωμαϊκοφσ νόμουσ και τουσ ςυμπλιρωςε με νζουσ. Κατάργηςε τα προνόμια των διμων (των ςωματείων δθλαδι). Απαγόρευςε ςτουσ μεγαλοϊδιοκτιτεσ να παίρνουν τα κτιματα των φτωχών για χρζθ. Φορολόγηςε τουσ πολίτεσ ανάλογα με τα ειςοδιματά τουσ. (Οι πλοφςιοι πλιρωναν περιςςότερα και οι φτωχοί λιγότερα) Οργάνωςε τθ λειτουργία τθσ αγοράσ, των λιμανιών και των εμπορικών δρόμων. Όλα αυτά που ζκανε άρεςαν ςτο λαό, αλλά ενόχλθςαν τουσ διμουσ και τουσ πλοφςιουσ. Έφεραν όμωσ χριματα ςτο κράτοσ με τα οποία ζγιναν ςθμαντικά ζργα, όπωσ: Οργανώκθκε και εξοπλίςτθκε ο ςτρατόσ. Συντθρικθκαν και ζγιναν καλφτεροι οι δρόμοι που ζνωναν τισ πόλεισ. Φτιάχτθκαν νομίςματα, με τα οποία γίνονταν οι ςυναλλαγζσ ςε όλο τον κόςμο.
Όλα αυτά ζκαναν τθν αυτοκρατορία πλοφςια και ιςχυρι.
14. Οι Διμοι αναςτατώνουν τθν πρωτεφουςα με τθ «ςτάςθ του νίκα» Όλα όςα ζκανε ο Ιουςτινιανόσ ζβαλαν ςε τάξθ τθν αυτοκρατορία, αλλά ενόχλθςαν και κάποιουσ. Αυτοί ζκαναν τα παράπονά τουσ ςτον αυτοκράτορα χωρίσ αποτζλεςμα.
Το 532 μ.Χ. κατά τθ διάρκεια αγώνων ξζςπαςαν ταραχζσ ανάμεςα ςτουσ οπαδοφσ των Διμων. Η φρουρά προςπάκθςε να τουσ χωρίςει. Οι Διμοι όμωσ ενώκθκαν και ςτράφθκαν εναντίον του αυτοκράτορα. Ο Ιουςτινιανόσ τότε με τθ ςυμβουλι και τισ γυναίκασ του τθσ Θεοδώρασ, διζταξε τουσ ςτρατθγοφσ τουσ να καταπνίξουν τθν επανάςταςθ αυτι. Έτςι και ζγινε. 30.000 άνκρωποι ζχαςαν τθ ηωι τουσ και μεγάλο μζροσ τθσ πόλθσ καταςτράφθκε. Τελικά κανείσ δε νίκθςε ςτθ «στάση του νίκα», που ονομάςτθκε ζτςι από ςφνκθμα «νίκα… νίκα…» που φώναηαν.
15. Η Αγία Σοφία, ζνα αριςτοφργθμα τθσ αρχιτεκτονικισ
Μετά τθ «στάση του νίκα», ζνα μεγάλο μζροσ τθσ πόλθσ ξαναχτίηεται. Το ςθμαντικότερο από τα ζργα που ζγιναν ιταν ο νζοσ Ναόσ τθσ Αγίασ Σοφίασ. Αυτόσ χτίςτθκε από δφο εξαίρετουσ αρχιτζκτονεσ, τον Ανθζμιο και τον Ισίδωρο. Ο ρυκμόσ του ναοφ ιταν «βασιλική με τροφλο». Δθλαδι θ κεντρικι αίκουςα ιταν ορκογϊνια και ςτο κζντρο πάνω υπιρχε τροφλοσ. Ο Ναόσ ιταν φτιαγμζνοσ από πλοφςια υλικά και ςτολιςμζνοσ με τα πιο πολφτιμα αντικείμενα από κάκε γωνιά τθσ αυτοκρατορίασ. 10.000 εργάτεσ δοφλεψαν για 5 χρόνια για να τελειϊςει. Η Αγία Σοφία εγκαινιάςτθκε το 537 μ.Χ. και ζγινε το ςφμβολο όχι μόνο του Χριςτιανιςμοφ αλλά και ολόκλθρθσ τθσ αυτοκρατορίασ.
16. Το βυζαντινό κράτοσ μεγαλώνει και φτάνει ςτα παλιά ςφνορα τησ αυτοκρατορίασ
17. Οι γείτονες των Βυζαντινών
18. Πέρσες και Άβαροι συμμαχοφν εναντίον του Βυζαντίου
19. Οι Βυζαντινοί και οι Άραβες
20. Η φφλαξη των ανατολικών συνόρων και οι Ακρίτες
21. Το Βυζάντιο εκχριστιανίζει τους Σλάβους
22. Φιλικές σχέσεις και συγκροφσεις με τους Βοφλγαρους και τους Ρώσους
23. Η νομοθεσία και η διοίκηση εκσυγχρονίζονται
24. Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει τους Βυζαντινοφς
25. Το Βυζάντιο φτάνει στο απόγειο της ακμθς του