GoiBerri 488. zenbakia

Itzain

A riketa sozialak

Argitaratzailea:

Goierriko Hedabideak SL

Koordinatzailea: Kerman Garralda Kudeatzailea: Miren Sudupe Erredakzio burua: Loinaz Agirre Diseinua: Adaki (Eneko Maiz) Banaketa: Bidera zerbitzuak Berria Taldea Lege gordailua: SS 1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32 20200 Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki) 20700

Telefonoak: Beasain: 943 16 00 56 Urretxu: 943 72 34 08

Webgunea: goiberri eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza eus Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza eus Bezero arreta, harpidetzak: 943 30 30 35 hitzakide@hitza eus Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga Arama Ataun Beasain Itsasondo Legorreta, Mutiloa, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Azaleko irudia: Goiberri

Udazkena uzta jasotzeko garaia da. Ba serrietan indabak, intxaurrak, gaztai nak, sagarrak eta kalabazak, adibidez, negurako gordetzen dituzte Sanmar tinetan garai batean txerria hil eta auzoan parti ketak eta ospakizunak egiten zituzten. Kulturgintza eta euskalgintzan fokua jarriz g e r o a u r t e n g o u d a z k e n a e r e oparo dator. Pentsatzen haste rako hauek idatzi ditut: Azpei t i k o A n t z e r k i T o p a k e t a k , B e r t s o l a r i T x a p e l k e t a N a g u s i a e t a D u r a n g o k o A z o k a . L e h e n a 4 0 . urteurrena ospatzen ari da, bi g a r r e n a k 1 8 e d i z i o a d u a b i a n e t a h i r u g a r r e n a r e n 5 7 e d i z i o a a t e j o k a d u g u . A r i k e t a s o z i a l masiboak dira denak ere, gizar t e a r i z a b a l d u a k e t a d e n b o r a n m u g a t u a k A u r r e k o e n a t z e t i k , E u s k a r a l d i a r e n 3 . e d i z i o a e r e l a s t e r h a s i k o d a , a z a r o a r e n 18tik abenduaren 2ra bitartean, Hitzez ekiteko garaia lelopean. Beroketa ariketa izan nahi balu m o d u a n Pantailak Euskaraz euskarazko ikus entzunezkoen aldeko herri ekimenak Pantai laldia e g i t a s m o a a n t o l a t u d u a s t e b e t e l e h e n a g o , a r i k e t a k o l e k t i b o a e u s k a r a z k o i k u s e n t z u n e z k o e n k o n t s u m o a s u s t a t z e r a b i d e r a t u z . Euskalghettoan b i z i e t a e g u n e r o k o a z u r r u n b i l o h o r r e n e r t z e n batekin, edo epizentroren batekin, mugan osa tzen dugunok ezagun eta gertuko izango ditugu aipatu ditudan bost ekimenak, ziurrenik. Agian,

bakarren batekin zalantza gehiago sor zitezke en, baina hor nonbait kokatuta egongo dira gure iruditeria kolektibo eta agendetan datak gorriz eta hitzorduak letra larriz, ariguneei adi eta be larri zein ahoak prest bezain bizi.

Uxue Fernandez Lasa Irakaslea eta kirolaria

Kulturgintza eta euskalgintzan fokua jarriz gero aurtengo udazkena ere oparo dator

Begirada geure zilborretik zentimetro gutxi b a t z u k u r r u n d u e t a a z a r o a r e n 1 8 a n z e r h a s i k o d e n e t a a b e n d u a r e n 1 8 a n z e r b u k a t u k o d e n e d o n o r i g a l d e e g i n e z g e r o , o r d e a , z e i n e r a n t z u n e s p e r o g e n e z a k e e n h a u s narrean hasita zalantza asko di t u t , e t a b a l a n t z a e g i t e n h a s i n a i z e z k e r e s k u i n . A d i b i d e z , A n o e t a , S a n M a m e s e d o S a d a r estadioetara joaten diren gizo nezkoen futbol taldeetako zale e i g a l d e r a e g i n e z g e r o , z e r e k i n lotuko ote lukete lehen istante a n d a t e t a k o b a k o i t z a ? Z e i n l u r r a l d e e t a z e i n a r i k e t a s o z i a l masiborekin? Eskua sutan erre tzeko beldur handirik gabe, zo r i t x a r r e z , i r u d i t z e n z a i t Q a t a rren lehen datan hasi eta biga rrenean bukatuko den gizonez koen Munduko Futbol Txapel k e t a i z a n g o l i t z a t e k e e l a e r a n t z u n n a g u s i ( e t a i a b a k a rra), Euskaraldiaren hasiera eta Bertsolari Txapelketa Nagusiaren amaiera bai n o . H o r r e k , b e r a z , g u r e d i m e n t s i o e t a i r i s m e n g a i t a s u n a r e n b e r r i g o r d i n e m a n g o l i g u k e . N i , d e n a d e n , a s k o p o z t u k o n i n t z a t e k e euskal ko munitatearen katarsia zabalduko balitz lau hai zetara Qatarsia beharrean.

Erreportajea

HITZEZ EKITEKO GARAIA

Testuak: Loinaz Agirre

‘Hitzez ekiteko garaia da’ lelopean, hirugarren Euskaraldia egingo da azaroaren 18tik abenduaren 2ra bitartean. Goierriko ahobiziak, belarriprestak eta ariguneak prest daude.

Aurtengo urtea, 2022a, hitzaren e t a e k i n t z a r e n u r t e a i z a n g o z e l a a z a l d u z u t e n u r t e h a s i e ran Korrikako eta Euskaraldi k o a r d u r a d u n e k I z a n e r e , a u r t e n g o udaberrian, inoiz baino jendetsua izan zen 22. Korrikak Euskal Herriko errepi d e a k e t a h e r r i a k z e h a r k a t u z i t u e n U d a z k e n a m a i e r a n , b e r r i z , h i r u g a r r e n E u s k a r a l d i a d a t o r ; a z a r o a r e n 1 8 t i k a b e n d u a r e n 2 r a . A n t o l a t z a i l e e k h i t z a ren eta ekimenaren garrantzia azpima r r a t z e r a k o a n , « 2 0 2 2 a n e u s k a l t z a l e a k k a l e r a a t e r a t z e a k , e u s k a r a r e n a l d e k o ekimen jendetsuek eta euskararen eza gutza zein erabilera areagotzeko urrats

Hamabost egunerako Ahobizi edo Belarriprest rola aukeratu beharko da izena ematerako garaian Mikel Albisu

sendoek berebiziko garrantzia» dutela nabarmendu dute

Badator Euskaraldia

2022a bukatzear dela, badator 3. Euska raldia Azaroaren 18tik abenduaren 2ra « i l u s i o z , a r d u r a z , g o g o z e t a e m o z i o z e k i n g o d i o g u a r i k e t a r i . K a l e a k b e t e k o d i t u g u b e r r i z e r e , e u s k a r a z h i t z e g i t e a inoiz baino errazago izan dadin Belarri p r e s t o k e t a a h o b i z i o k a u k e r a b e r r i a k izan ditzagun lan egingo dugu elkarre kin, auzoz auzo, herriz herri eta arigu nez arigune Hitzez ekiteko garaia hel d u d a » , d i o t e E u s k a r a l d i k o a r d u r a d u nek. Goierriko herrietako Euskaraldiko batzordeak buru belarri ari dira Euska raldia antolatzen

Zer da Euskaraldia?

E u s k a r a l d i a e u s k a r a u l e r t z e n d u t e n hiztunen arteko ahozko hizkuntza ohi turak aldatzeko ariketa sozial masiboa d a , g i z a r t e a r e n g u n e g u z t i e t a r a z a b a l d u a e t a d e n b o r a r i d a g o k i o n e z h a m a bost egunera mugatua

B e s t e e r a b a t e r a e s a n d a , E u s k a r a l diaren helburu nagusia herritarren hiz k u n t z a o h i t u r a k a l d a t u t a , e u s k a r a r e n erabilera handitzea da Helduen aktiba zioa du oinarri, eta ariketa egin ahal iza t e k o g u t x i e n e k o b a l d i n t z a e u s k a r a ulertzea da.

B i g a r r e n e d i z i o a n , n o r b a n a k o e n g a n d i k k o l e k t i b o r a e m a n z e n s a l t o a . Hala, entitateei ere ariketan parte har tzeko gonbidapena egin zitzaien Hiru garren edizio honetan ere, hala izango da. Entitateetan, euren eremuetan, hiz k u n t z a o h i t u r a k a l d a t z e k o u r r a t s a k ematen has daitezen, eta entitateko ki deen parte hartzea sustatu eta babestu dezaten.

Noiz da?

H i r u g a r r e n e d i z i o a 2 0 2 2 k o a z a r o a r e n 18tik abenduaren 2ra izango da Aurre ko edizioan bezala, aurtengoan ere ha m a b o s t e g u n e z h i z k u n t z a o h i t u r a k a l datzeko urrats berriak emango dira

Zeinek?

A u r r e k o e d i z i o a n b e z a l a , e g i t a s m o a 1 6 u r t e z g o r a g o k o e i z a b a l d u a e g o n g o d a A r r e t a e t a i n d a r g u n e a h e l d u e n g a n j a r r i k o b a d a e r e , h a u r r e k , g a z t e t x o e k eta gazteek Euskaraldiaren garapenean zeresan handia izan dezakete Euskara ren erabileraren motibazioa denon ar tean sustatzea garrantzitsua izango da, eta etorkizuneko euskal hiztunak gaur tik prestatzea funtsezkoa ere bada

Nola?

A u r r e k o e d i z i o a n b e z a l a , a u r t e n e r e E u s k a r a l d i a n p a r t e h a r t z e k o b i m o d u egongo dira

» Modu kolektiboan

Mota guztietako entitateetan (erakun de publikoak, gizarte eragileak, enpre s a k , k o o p e r a t i b a k , k u l t u r e t a k i r o l e l karteak, ikastetxeak eta abar), arigune ak sortuko dira Ariguneek, edo euska raz lasai aritzeko guneek, euskaraz hitz egiteko aukera bermatzen dute uneoro, izan entitate barruan edo izan entitate a k h e r r i t a r r e k i n d u e n h a r r e m a n e a n Talde hauetako kideek ahobizi eta bela r r i p r e s t m o d u r a j a r d u n g o d u t e E u s k a raldiak irauten duten hamabost egune tan

» Norbanako modura

A h o b i z i e d o b e l a r r i p r e s t g i s a e r e i z e n a eman daiteke Arigune bateko kide ba zara, ariguneko kide izateaz gain, nor

2020KO EUSKARALDIA

2022an 179 780 euskal herritarrek hartu zuten parte Euskaraldian.

» Goierriko datuak

Goierriko datuei dagokionean, 10 084 goierritarrek eman zuten izena; 6.189 emakumezkok, 63 ez binariok eta 3 832 gizonezkok 2018an parte hartu eta erre pikatu zutenak 7 255 izan ziren, eta 2018an parte hartu ez zutenak, 2.829.

» Adina

20 eta 50 urte bitartekoak izan ziren parte hartzaile gehienak (6.119); 50 urtetik go rakoak 2 964; eta 20 urtez azpikoak, 1 001

» Ahobizi Belarriprest

Goierritar gehienak ahobiziak izan ziren, 8 545; belarriprestak, berriz, 3 832

» Ariguneak

648 arigunek eman zuten izena

banako bezala ere izena eman beharko da: ahobizi edo belarriprest rola aukera tuz. Bestalde, ariguneetako kide ez de nak ere, ahobizi eta belarriprest bezala i z e n a e m a n d e z a k e . G a i n e r a , a u r t e n , g o g o r a t u a u r r e k o e d i z i o e t a n i z e n a e m a n b a g e n u e n , o r a i n g o h o n e t a n e z dugula berriz izena eman beharko, soi lik berretsi egingo dugu parte hartzea.

Izena emateko?

H e r r i e t a n j a r r i k o d i t u z t e n m a h a i e t a n edo Izenematea.euskaraldia.eus en.

Erreportajea

EUSKARA , IKASGELATIK KALERA

Ordizian 2004an jarri zuten martxan Mintzalagun praktika, Goiztiri AEK euskaltegiak, udaleko euskara zerbitzuak eta Hitzaro euskara elkarteak. Belen Zoilori, esaterako, «kalean ere euskaraz egiteko konfidantza hartzen» lagundu dio.

Eu s k a r a z j a k i n a r r e n h i z k u n t z a ohiturek eta dinamikek kalean, e t x e a n e d o t a l a g u n a r t e a n e u s karaz ez egitea eragin dezakete M i n t z a l a g u n e g i t a s m o e k , b a i n a , h o r i aldatu eta euskara egunerokotasunean

e r a b i l t z e a a h a l b i d e t u d e z a k e t e . O r d i zian 1994an sortu zuten Hitzaro Euska r a E l k a r t e a , e u s k a r a r e n n o r m a l k u n t z a e t a e u s k a l k u l t u r a b u l t z a t z e k o a s m o z , b e r t a k o z e i n G o i e r r i k o b e s t e h e r r i b a t z u e t a k o h a i n b a t b a z k i d e r e k i n M i n t z a l a g u n e g i t a s m o a m a r t x a n j a r t z e k o a s m o a r e n b u e l t a n l a n e g i n o n d o r e n , 2004an ekimena abian jartzea lortu zu ten, Goiztiri euskaltegiarekin eta udale ko euskara zerbitzuarekin elkarlanean,

E u s k a l t z a l e e n T o p a g u n e a k s u s t a t u t a . O r d u t i k , u r t e r o u r r i a n i r e k i t z e n d u t e i z e n a e m a t e k o e p e a , e t a e k a i n e r a a r t e i r a u t e n d u p r o g r a m a k . M a r i a J e s u s Amundarain (Itsasondo, 1956) Hitzaro ko kide eta mintzalaguntzaileak azaldu duenez, «helburu nagusia ikasleak ika s i t a k o e u s k a r a k a l e a n e r a b i l t z e r a a n i matzea da, horretarako izan dezaketen lotsa edo konfidantza falta gaindituz» Batzuek ez dute aukerarik izaten ingu

Belen Zoilo mintzalaguna eta Maria Jesus Amundarain mintzalaguntzailea, Hitzaroren elkartean Ordizian

Testua/argazkia: Laida Goiburu

r u a n e u s k a r a z e g i t e k o , i n g u r u e u s k a l d u n i k e z d u t e l a k o B e s t e a s k o k , o r d e a , « p a u s o a e z e m a t e a g a t i k » j o t z e n d u t e b e s t e h i z k u n t z a b a t z u e t a r a , n a h i z e t a euskaraz jakin badakiten

H o r i d a B e l e n Z o i l o r e n ( Z a l d i b i a , 1970) kasua. Inguruan euskaraz egiteko a u k e r a i z a n i k e r e , g a z t e l e r a e r a b i l t z e n du familian eta lagunartean: «Ez dugu pauso hori ematen Semearekin berdin g e r t a t z e n z a i t . H a m a l a u u r t e d i t u e t a

«Mintzalagun egitasmoaren helburu nagusia ikasleei ikasitako euskara kalean erabiltzera animatzea da»

Maria Jesus Amundarain Mintzalaguntzailea

«Niretzat oso garrantzitsua da, geroz eta beharrezkoagoa da euskaraz hitz egiteko txoko bat izatea»

Belen Zoilo Mintzalaguna

ahalegintzen gara, baina azkenen gaz telerara aldatzen dugu azkar» Duela bi urte hasi zen euskaltegian euskara be rreskuratzeko ikasten, eta urtebete da rama mintzalagun gisa: «Euskaltegian asko ikasten da, baina falta dena da ka l e a n h i t z e g i t e a » . H i z k u n t z a o h i t u r a k eta harremanak hasieratik zein hizkun t z a t a n s o r t z e n d i t u z u n g a r r a n t z i t s u a d e l a a z p i m a r r a t u d u : « H a r r e m a n b e r r i a k h a s i e r a t i k e u s k a r a z s o r t z e k o a s m o z h a s i n i n t z e n H i t z a r o r e k i n , b e s t e hizkuntza batekin hasten zarenean hori aldatzea oso zaila baita».

Astean behin Mintzapraktikako taldeko kideekin ha s i e r a t i k e g i n d u e u s k a r a z . L a u e m a k u m e d i r a b e r e t a l d e a n , e t a a s t e r o e l k a r t z e n d i r a m i h i a d a n t z a n j a r t z e k o e t a praktikatzeko Paseo bat eman, zerbait hartu, taberna batera joan... plan ezber

d i n a k e g i t e n d i t u z t e , b e t i e r e e u s k a r a a r d a t z h a r t u t a Z o i l o r e n t a l d e a n , e g u nerokotasunari buruz hitz egin ohi du t e : « F a m i l i a r i b u r u z , a s t e a z e r m o d u z j o a n z a i g u n . . . l a g u n t a l d e m o d u k o a b i h u r t z e n d a a z k e n e a n » A m u n d a r a i nek gehitu du, halere, nahiz eta bat ba tekotasunetik jarduten duten saioetan, m i n t z a l a g u n t z a i l e e k g a i a k p r e s t a t z e n d i t u z t e l a i s i l u n e a k e g o n d a i t e z k e e n m o m e n t u e t a r a k o : « O r a i n , a d i b i d e z , gau beltza pasa denez, horri buruz hitz e g i n d u g u , e d o m o m e n t u a n g e r t a t z e n ari den beste zerbaitetaz, baina bat ba tekoa izan ohi da»

H a r r e m a n b e r r i a k s o r t z e n d i t u z t e e u s k a r a z e t a e u s k a r a t i k . « O s o g a r r a n tzitsutzat» jo du Zoilok hori, horrelako espazioak sortzea «zaila» izaten baita: « J e n d e j a t o r r a e z a g u t u d u t , e t a e u s k a raz hitz egiten dut. Niretzat oso garran tzitsua da, geroz eta beharrezkoagoa da euskaraz hitz egiteko txoko bat izatea» Euskaltegitik edo ikasgelatik kalera ate r a t z e n d u t e m i n t z a l a g u n e k e u s k a r a , mintzalaguntzaileen laguntzarekin

Ahobizi izateko ahalegina

L e h e n e n g o p a u s o a e m a t e k o p r a k t i k a «interesgarria» dela uste dute Euska raldia ere lagungarri izaten da lehenen go urrats hori euskaraz egiteko, sarri ez baita jakiten parean dagoenak euskaraz d a k i e n e d o e u s k a r a z e g i n g o d u e n «Txapa jantzita ikustean dinamika ba t z u k a l d a t z e k o » b a l i o d i o l a d i o Z o i l o k . « B a t z u e t a n s o r p r e s a h a r t z e n d u z u , ziurtzat jotzen duzulako besteak ez di z u l a e u s k a r a z e g i n g o » , a z a l d u d u Amundarainek. Biek parte hartuko dute E u s k a r a l d i a n A h o b i z i r e n t x a p a e r a mango dute soinean, euskaraz bizi nahi dutela jakinarazteko.

Elkarrizketa Maialen Armijos Euskara ikaslea «HARREMANAK ERRAZAGOAK DIRA EUSKARA JAKINDA»

Munduko herrialde urrunetatik Euskal Herrira bizitzera etorri eta euskara ikastea erabaki dutenen adibidea da Maialen Amijos ekuadortar euskalduna. Astean zehar Lazkaoko Maizpide barnetegian bizi da euskara ikasten, eta asteburuetan lana egiten du, ospitalean. C1 mailako azterketa prestatzen ari da. Azterketa gainditu du GOIBERRIrentzat, euskara hutsean egin baitu elkarrizketa.

Magdalena, Maialen, Maddi... zein da zure izena?

Ofizialki Magdalena naiz, Gladys Mag dalena Nire jaioterrian Ekuadorren o h i t u r a d a b i i z e n j a r t z e a . L e h e n e n g o

i z e n a G l a d y s d u t , b a i n a e z z a i t g u s t a tzen, eta nahiago dut Magdalena. Eus k a l d u n a n a i z e n e z j a d a , i z e n a r e n i t z u l p e n a e g i t e a e r a b a k i n u e n E u s k a r a z k o i z e n a e n t z u n d a e r r a z a g o a e g i t e n z a i o

j e n d e a r i n i r e k i n e u s k a r a z h i t z e g i t e n hastea. Inkontzientea da, baina horrela d a N i r e i t x u r a g a t i k j e n d e a k a g i a n e z daki nik euskaraz dakidala, baina izena aldatuta askoz ere errazagoa da.

Testua eta argazkia: Loinaz Agirre

Maddi ere deitzen dizute. B e r d i n d a . M a i a l e n , M a d d i . . . n i k b i a k u l e r t z e n d i t u t M a d d i g e h i a g o g u s t a t z e n z a i t , b a i n a n o r b a i t e k e s a n z i d a n M a d d i e z z e l a M a g d a l e n a r e n i t z u l p e n

z u z e n a . H o r r e g a t i k a g i a n n a h i a g o d u t Maialen.

J a d a e u s k a l d u n a z a r e l a e s a n d u z u . Noiz etorri zinen Euskal Herrira?

H a s i e r a b a t e a n E k u a d o r t i k M a d r i l e r a

(Espainia) joan nintzen. Hamar bat urte e g i n n i t u e n M a d r i l e n A l a b a h a n j a i o a d a 2 0 1 3 a n E u s k a l H e r r i r a e t o r r i g i n e n eta harrezkeroztik hemen gaude. Alaba Madrilen ari da ikasten orain eta han bi zi da E u s k a r a r e n b e r r i r i k b a z e n u e n o rduan?

Ez. Nire koinatua hemengoa da eta hari entzun nion lehenengo aldiz euskaraz A u k e r a i z a n g e n u e n M a d r i l d i k E u s k a l H e r r i r a e t o r t z e k o , l a n p o s t u o n b a t e s kaini zidatelako. Lanerako behar zenuen euskara?

Hasiera batean ez. Euskal Herrira etorri nintzenean taberna batean hasi nintzen lanean eta bezeroekin hasi nintzen eus kara pixka bat ikasten Benetako intere sa jarri nuen geroago. Izan ere, astebu ruetan bakarrik lan egiten nuen eta as tean zehar denbora neukanez, eta den bora aprobetxatu nahi nuenez, euskal t e g i a n i z e n a e m a n n u e n . B e t i d a n i k g u s t a t u i z a n z a i z k i t h i z k u n t z a k . B e z e r o e k a s k o e s k e r t u z u t e n T a b e r n a n h i r u z p a l a u u r t e a n l a n e g i n o n d o r e n , e r i zain laguntzaile ikasketak egitea eraba

Elkarrizketa • Maialen Armijos

«Euskarazko izena entzunda errazagoa egiten zaio jendeari nirekin euskaraz hitz egiten hastea. Inkontzientea da»

ki nuen eta orain ospitalean lan egiten dut Han pazienteekin eta lankideekin euskaraz hitz egiten dut Gustura zaude euskararekin hartu zenuen bidearekin?

O s o g u s t u r a H a r r e m a n a k e r r a z a g o a k dira euskaraz jakinda Gainera, hizkun tza bat ez da gramatika bakarrik, askoz e r e g e h i a g o d a . H i z k u n t z a b a t i k a s t e n d u z u n e a n , b u r u a a l d a t z e n d a K u l t u r a o r o k o r r a i k a s t e n d a E u s k a l H e r r i a gehiago ezagutzen eta ulertzen dut. Oso gustura nago.

Merezi izan du, beraz. M e r e z i i z a n d u b a i , b a i n a g o g o r r a d a , eh? Egia esan, ez da bide erraza euskara ikastea. Gogorra eta garestia da, denbo ra eta ahalegin handia eskatzen du Bai na merezi du bai ahalegin horrek Garestia dela esan duzu.

Dohainik beharko luke. Nire poltsikotik o r d a i n t z e n d u t i a g u z t i a N i r e f a m i l i a koek kritika gogorrak egin izan dizkida te. Baina pozten naiz euskara ikasi du dalako.

E k u a d o r re n k i t x u a h i z k u n t z a b a d a ukazue. Zuk badakizu?

Euskara gustatzen zaidalako ikasi dut, baina beste arrazoi bat ere izan dut: pe na ematen dit, nire herrian kitxua hiz k u n t z a g a l t z e n a r i d e l a k o . N i k e z n u e n k i t x u a i k a s i , e t a h o r r e k a g i a n g e h i a g o bultzatzen nau euskara ikastera. Gusta tuko litzaidake kitxua jakitea, benetan Mina ematen dit kitxua hizkuntza ez ja kitea. Gustura egingo nuke kitxua ikas t a r o b a t L e h e n a g i a n e z n i n t z e n h a i n kontziente hizkuntza gutxituen gaian, b a i n a o r a i n k o n t z i e n t z i a h a n d i a g o a daukat. Hizkuntza minorizatuen alde k o s e n t s i b i l i t a t e h a n d i a g o a d a u k a t orain euskara ikasteari esker Horrega tik, agian, inkontzienteki, konpromiso b a t n u e n n i r e b a r n e a n e u s k a r a r e k i n . Euskarak ukitu nau C1 mailako azterketa ari zara prestatzen

M o d u j a r r a i a n p a n d e m i a g a r a i a n h a s i nintzen euskara ikasten Aurretik Hon d a r r i b i k o e u s k a l t e g i a n i b i l i n i n t z e n , h a n b i z i n a i z e t a . B a i n a b a i l a n a g a t i k ,

«Euskal Herrira etorri nintzenean, tabernan hasi nintzen lanean eta bezeroekin hasi nintzen euskara ikasten»

«Hizkuntza bat ikasten duzunean, burua aldatzen da. Kultura orokorra ikasten da. Euskal Herria gehiago ezagutzen dut»

«Merezi izan du euskara ikastea, baina gogorra da eh? Egia esan, ez da bide erraza. Gogorra eta garestia da»

tuta dauden ulertzea asko kostatu zait. Gaztelaniarekin konparatuta, adibidez, alderantziz osatzen dira esaldiak Hon darribiko irakasleari esaten nion ea zer gatik hitz egiten zuten atzeraka. «Ma ddi, aldatu burua Ez galdetu, horrela da e t a k i t t o ! » , e s a n z i d a n T x i p a a l d a t u nuen, horrela ikasi nuen eta kitto. Egi tura ulertzea kostatu zitzaidan. Handik aurrera, hobeto, errazagoa egin zait Hitz politik badu euskarak?

P i n p i l i n p a u x a , m a i t a s u n a , e l k a r t a s u na... politak dira.

Badago bertako jendea, euskararik ez dakiena.

B a i , i k u s t e n d u t b a i . P e n a e m a t e n d i t . Batzuetan Francoren garaiaren atzean ezkutatzen dira Baina nik nire buruari esaten diot: «Ni ez nengoen Francoren g a r a i a n . N i d u e l a 1 5 u r t e i r i t s i n a i z e t a euskara ikasten ari naiz». Niretzat hori aitzakia da Gogoa beharrezkoa da ikas teko

Lazkaon pasatzen duzu astea, Maizpide barnetegian. Gustura?

baina osasunagatik uko egin behar izan n i o n e u s k a r a i k a s t e a r i . O r a i n , b e r r i r o berreskuratu dut. B1 mailatik hasi nin tzen, orain C1 mailan nagoela esaten di date baina ez dakit, ez dut uste Ea dato rren urterako prest nagoen C1 azterketa gainditzeko. Ikusiko dugu. Euskara hizkuntza desberdina da. Oso desberdina Gaztelaniak eta euska rak ez daukate zerikusirik. Zailena zer egin zaizu? Baldintzak hor daude noski, baina egi t u r a e g i n z a i t z a i l e n a E g i t u r a b e r r i a izan zen niretzat, esaldiak nola antola

B a i ! A s t e a n z e h a r e u s k a r a i k a s t e n d u t e t a a s t e b u r u e t a n l a n a e g i t e n d u t H e mengo giroa, mendiak... asko gustatzen zaizkit. Lazkaotik joaten naizenean be re falta sumatzen dut Gainera, hemen, euskara gehiago hitz egiten da eta dugu. M a i z p i d e n h e z u r r e t a r a i n o s a r t z e n d i gute euskara. Etxean ere egunero saia tzen naiz irratia euskaraz entzuten, te lebista euskara ikusten... Saiatzen naiz o s p i t a l e a n p a z i e n t e e k i n e u s k a r a z h i t z egiten Baina Lazkaon egun osoan hitz egiten dut euskaraz, edonorekin Neka garria ere bada, eh? [barrez].

Eu s k a r a i k a s t e a z g a i n , b e s t e e k i n t z a o s a g a r r i b a t z u k e r e a n t o l a t z e n d i t u Maizpidek. Parte hartzen duzu?

M i n t z a l a g u n e a n . A s t e a n b e h i n e g i t e n dugu topaketa, ordubetekoa, bi euskara ikaslek eta herriko jubilatu batek Lehe nengo paseo bat eman eta ondoren ka fea hartzen dugu, euskaraz hitz eginez. Oso giro ona daukagu. Oso gomendaga r r i a d a E u s k a l d a n t z a k e r e g u s t a t z e n z a i z k i t b a i n a e z d a u k a t k o o r d i n a z i o onegia, eta ez naiz joaten orain.

AITOR CALVILLO Ordizia

«NIRE BIZITZA EUSKARARI LOTUTA EGON DA BETI»

Euskaraldian parte hartuko du Aitor Calvillo ordiziarrak aur ten ere, aurreko ekitaldietako esperientzia errepikatuz. «Eus k a r a d a n i r e l e h e n e n g o h i z k u n t z a : e t x e k o a , l a g u n a r t e k o a , ikasketetakoa, euskara da nire lan erreminta ere, 23 urte dara m a t z a t A E K n l a n e a n N i r e b i z i t z a e u s k a r a r i l o t u t a e g o n d a beti», azaldu du.

Dena den, «ez naiz erabat euskaraz bizi, euskara normali zatu gabe dagoelako Ordizian ere» Euskararen egoeraren in guruko hausnarketa egin nahi izan du Calvillok: «Euskal He rrian zehar dagoen ustea da, Ordizian euskaraz bizi garela de nok, baina bertakoa izanik eta kalean entzuten dudanagatik, esan dezaket, hori ez dela guztiz erreala» Adin batetik aurre rakoek, «gaztelaniaz egiten dute eta ez dute euskara ikasteko eta erabiltzeko inolako intentziorik». Gazteen artean, «gura soen araberako jarrerak izaten dira» Eta gaztetxoenen arte an, «nahiz eta datu soziolinguistikoek dioten euskara egiten dutela barra barra, nik jasotzen dudana da gaztelerara jotzen dutela, baita beste hizkuntza batzuetara ere».

Gauzak horrela, «ohiturak aldatzen hasteko garaia da, eta horretarako urte osoko lana behar bada ere, Euskaraldia beza lako ekimenak «oso garrantzitsuak» iruditzen zaizkio.

KONTXI RODRIGUEZ Itsasondo

«GALIZIATIK LANERA ETORRI ZEN FAMILIA BATEAN HAZI NAIZ»

Berrogeita hamargarreneko hamarkadan, Galiziatik, Ouren seko landa herrixka batetik Goierrira lanera etorri zen fami lia bateko alaba da Kontxi Rodriguez. Aita etorri zen lehenik; t r e n b i d e s a r e a e r a i k i t z e k o l a n e a n j a r d u n z u e n A m a e t o r r i zen ondoren Lazkaon asentatu ziren, eta urte batzuetara jaio ziren haien hiru seme alabak, tartean Kontxi. «Etxean gazte leraz eta galegoz hitz egiten zen, eta garai hartan, eskola na zionalera joaten nintzenez, euskararik ez nuen eman kozkor t u n i n t z e n a r t e , e t a o r d u a n e r e , a s t e a n o r d u b e t e b a i n o e z nuen». Kalean ere, «inguru erdalduna» zuen.

T e s t u i n g u r u h o r r e t a n e r e , e u s k a r a i k a s i z u e n e t a o n d o moldatzen da gainera «Gramatika askorik ez dakit, eskolan ikasi nuena, eta hitz egiten berriz, kalean eta nire seme ala bekin ikasi dudana». Itsasondoko eskolan ere lan egin zuen jangelan, «hor ere asko ikasi nuen» Gaur egun bere lehen hi tza «euskaraz» da beti

Euskaraldian belarrisprest izango da Rodriguez: «Egoera kaskar samarra den arren, espero dut merezi duen oihartzu n a i z a t e a , j e n d e a a n i m a t z e a e t a e u s k a r a r e n e r a b i l e r a h e d a tzea Horrelako ekimenak babestu egin behar dira, eta esfor tzua egin behar da aurrera atera daitezen».

MAIALEN ARIZKORRETA Zegama

«URTE GUZTIAN EGITEN DUT ARIKETA , EUSKARALDIAN GEHIAGO»

Euskaraz bizi da Maialen Arizkorreta (Zegama, 1989) Lagu nartean, kalean, familian... euskaraz hitz egiten du egunero k o t a s u n e a n . L e h e n e n g o E u s k a r a l d i t i k a h o b i z i b e z a l a p a r t e hartu du egitasmoan, edizio guztietan, eta aurtengoan ere rol bera hartuko du Lehenengo hitza beti euskaraz egiten ahale gintzen da urte guztian, eta erdaraz erantzuten badiote ere, euskaraz dakitenekin edo ikasten ari direnekin euskaraz hitz egiten ahalegintzen da Euskaraldia ariketa hori indartzeko baliatuko du: «Zegamako euskara zailagoa egiten zaienekin e u s k a r a b a t u a g o a e d o b e s t e h i t z b a t z u k e r a b i l t z e n s a i a t z e n naiz, errazago ulertu nazaten». Beste hizkuntza batean eran tzuten diotenean, euskarari heltzen dio, nahiz eta jakin bada kien «neketsua» izan daitekeela ariketa: «Ez da erraza bi hiz k u n t z e t a n i z a t e a e l k a r r i z k e t a , b a i n a n e u r e b u r u a r e k i n u r t e guztian egiten dut ariketa hori ahal dela, eta Euskaraldian are gehiago»

Ahobizi txapa eramango du soinean jantzita, aurrean due nak ere jakin dezan euskaraz bizi dela eta lehentasuna ematen diola euskaraz bizitzeari. Ez da esfortzu handia izango bera rentzat, ez urte guztian izaten duena baino handiagoa Egin go diren hitzaldi edo jardueretan ere parte hartuko du

EUSKARA IKASLEAK Segura «HERRIAN INTEGRATZEKO AUKERA EMATEN DIGU HIZKUNTZAK»

Euskara ikasten dute Seguran Rquia Aksas, Halima Fassihi eta Fatima Zohra Er Rachdi Ennadi marokoarrek, Jordan Boni k o w s k y e s t a t u b a t u a r r a k e t a A n t o n i o P a r e d e s a z k o i t i a r r a k . J a i o t e r r i e z b e r d i n e t a k o a k d i r a , e t a S e g u r a n b i z i d i r a d e n a k Euskara ikasteko prozesuan daude eta belarriprest izango di ra Euskaraldian, inguruaren arabera beste hizkuntza batzue tara ere jotzen dutelako. Oraindik ez dira guztiz seguru senti tzen ahobizi izateko, baina hurrengo urteetarako ez dute au kera hori baztertzen Parte hartzen duten bigarren urtea da Segura herri euskalduna denez, segurarrekin bat egiteko ba liagarria zaie euskara: «Herrian sartzeko eta integratzeko au k e r a e m a t e n d i g u h i z k u n t z a k » , a z a l d u d u t e b o s t e k S e m e alabak euskaldunak direnez, haien ingurukoekin harreman tzeko hasi ziren euskara ikasten, tartean, «etxekolanekin la gundu ahal izateko». Gainontzeko gurasoekin euskaraz hitz egiten dute, eta herritarren berotasuna nabari dute euskaraz hitz egiten dutenean: «Euskaldunak euskaraz hitz egiten du zunean pozik jartzen dira eta laguntza ematen dizute». Gogo tsu hartzen dituzte euskarazko klaseak, eta urtez urte hobe tzen doazela nabari dute «Euskaraz bizitzea gustatzen» zaie nez, ikasketa prozesuarekin segiko dute aurrerantzean ere

Ahobizi Belarriprest

«UMEEK KONTZIENTZIA HARTZEKO BALIO DUTE EUSKARALDIAK-ETA»

Eguneroko martxan baino gehiago euskaraz bizi direlako–, kontzientzia hartze mailan eragiten duenagatik da baliaga rri Euskaraldia, Lehen Hezkuntzako irakasle Idoia Agirre ga biriarraren iritzian «Guk beti egiten dugu euskaraz, izan ga rai hau, edo beste bat Joera eta jarrera, hori da: nahiz eta pare koak erdaraz egin, eta sumatzen baldin badut badakiela edo jakin dezakeela, euskaraz erantzuten dut».

Baina, hala eta guztiz, beharrezko iruditzen zaizkio ekime nak, baita Gabiria bezalako herri txiki batean ere. Arrazoia? «Umeen artean, erdaraz egiteko ohitura badago. Lehen baino gehiago, esango nuke, eta herri txikietan ere antzematen da». Pantailaren ondorioa ikusten du, batetik «Telebista, Youtu be, Interneta... pantailan ikusten duten gehiena erdaraz kon tsumitzen dutenez, izugarrizko eragina dauka. Familia eus kaldun euskaldunetako umeek ere, tarteka espresioak eta hi tzak erdaraz egiten dituzte Eta etxean adituta ez da» Beste tik, familia profilak eta hizkuntza ereduak aldatu dira.

Haurrei ere, adinean gora egin ahala, Euskaraldiak eta ho rrelako saioek kontzientzia hartzen laguntzen diela uste du A g i r r e k « A r a z o b a t d a g o e l a j a b e t z e n d i r a , e t a k o n t z i e n t e bihurtzen dira». Gakoa, hala ere, «egunerokotasuna da».

JOSE MARTIN MUÑOZ ‘PIRAÑA’ Ataun «ATAUNEN JAIOA DIRUDIDALA DIOTE, DENEKIN HITZ EGITEN DUT ETA»

Kadiz hirikoa jaiotzez, Puerto Realen (Andaluzia) bizi izan da Jose Martin Piraña, harik eta 55 urterekin Euskal Herrira la nera etorri zen arte. 58 urte dauzka orain, eta Ataun San Mar tinen bizi da Lau urte eta erdian, belarria euskarara jarri zaio, baita begi mihiak ere Adi adi entzundakoa hitzetik hortze ra errepikatzen baitu. «Hitz egiten bada, indioek bezala bada ere, ikasten da. Baina egitea da kontua».

Garbiketa enpresa batean lan egiten du, Hernanin Baka r r i k j a r d u t e n d a b u l e g o a k e t a a r e t o a n g a r b i t z e n . « L a n e a n , euskaraz gutxi. Bakarrik aritzen naiz eta. Baina Ataunen bai, g e h i a g o . N i l o t s a g a b e a n a i z , e t a j e n d e a k a d i z t a r a z e n t u a r e kin irabazten dut», dio Pirañak, salda hartu bitartean, irriz Moldatzen da. Jendeekikoa izaeraz oso, praktikaren gabe ziarik ez dauka. «Ataunen jaioa dirudidala esaten didate, de nekin hitz egiten dut eta» Euskara «pixkanaka hartzen» ari da A1 maila dauka Iaz AEKren eskolak hartu zituen; aurten, laneko ordutegiagatik, ezin du. «Aditza da zailena».

Baratzea gustuko du, mendia eta hondartza ere bai. Eta sa g a r d o t e g i a B e l a r r i p r e s t d a « Z a p a t u a n j a r r i k o d u t t x a p a » Eta euskara egarriz dago Indioen moduan bada ere Beasain Ordizian eta «denek» kastellanoz egiteak harritzen du.

IDOIA AGIRRE ARTZELUS Gabiria

AITOR IRAETA Ormaiztegi «ALDAKETAK GELDITZEN ZAIZKIT ETA HORIEK EGIN NAHI DITUT»

Aitor Iraeta ormaiztegiarrak ahobizi rola hartuko du Euska raldi honetan. «Nire inguruan baditut kasuak nahiz eta eus kara jakin gaztelaniaz hitz egiten diogula elkarri. Ohitura ho riek aldatzeko baliatu nahi dut euskaraldia», azaldu du «Le hen euskaraldia oso eraginkorra izan zen niretzako. Ohitura asko aldatu nituen, baina aldaketak gelditzen zaizkit eta ho riek egin nahi ditut», gaineratu du Era berean, euskaraz hitz egiteko trebeziarik ez duten bai na ulertzen duten ingurukoak euskarara erakarri nahi ditu. «Nik beraiei euskaraz egingo diet, gutxienez». Iraeta euskal dun zaharra da hizkuntzarekiko betidaniko lotura duela ai tortu du Etorkizunari begira baikorra da. «Euskaraldia amaituta koan etorriko da 365 egun abizena: Euskaraldia 365 egunetan egiteko aldarria Euskaraldia amaitzen denean askok lehen go ohiturak berreskuratuko dituzte, baina beste batzuk eu tsiko diote. Ediziotik ediziora, jende gehiagoarengan uzten duela arrastoa iruditzen zait. Edo, tira, pentsatu nahi dut». G e r o z e t a g e h i a g o i z a n d a , u r t e o s o a n e d o n o r e k i n e u s k a r a z hitz egitea errazagoa izango dela ziur dago

Ormaiztegiarrak feste bete betean harrapatuko ditu Eus karaldiak. Iraetaren ustez, traba baino, abantaila da. «Jaien aitzakian, errazagoa da», azpimarratu du «Jai giroan, ingu rune informal batean, errazagoa da» Festetako egitarauaren barruan Euskaraldiari hainbat keinu prestatzen ari dira. Euskaraldian zehar Ormaiztegi aldatuko ote den ez du ar gi Gustatuko litzaioke kalean euskara gehiago entzutea, bai na zalantzak ditu euskaratik aldenduen daudenek parte har tuko ote duten.

Aitor Iraeta ezkerretik lehenengoa

«AZKARREGI PENTSATZEN DUGU PAREKOAK EZ DAKIELA EUSKARAZ»

A u r t e n g o E u s k a r a l d i r a k o a h o b i z i r o l a a u k e r a t u d u A n e I n s a u s t i k a z e t a r i g a z t e a k . « A h o b i z i i z a t e a k l e h e n e n g o h i t z a euskaraz egiteko konpromisoa eskatzen duelako, eta horixe delako neure buruari jartzen diodan ariketa bat» Euskaral diaren egun horietatik harago, egunero, egin beharrekotzat hartzen du, gainera. «Askotan, iruditzen zaigu parean dauka gun pertsonak ez dakiela euskaraz, edo ez duela ulertzen eus kara, baina ez da horrela izaten» Ondorio horretara, solaski deak euskaraz ez jakitearena, «azkarregi» iristen garela dio, eta uste duguna baino gehiagotan euskaraz elkar ulertzeko modua izaten dela dio. «Zuzenean gaztelerara errazegi jotzen dugula, edo jotzen dudala iruditzen zait, eta ariketa honek ni re burua proban jarri eta euskarari eusten ahalegintzeko ba lioko duela uste dut».

E u s k a r a z h i t z e g i t e r a k o a n p a r e k o a k e z d a k i e l a i k u s t e a n , deserotasuna sentitzen dela ere aipatu du Insaustik, egoera h o r r i « n a t u r a l t a s u n e z » e r a n t z u n o r d e z : « U l e r t z e n b a d u behintzat, elkarrizketa bi hizkuntzetan eta euskaraz ahalik eta gehien erabili egin beharko genuke»

Euskaraldiaren aurreko edizioetan ere ahobizi izan da In sausti, eta sorpresa onak jaso dituela nabarmendu du.

MARIAN FERNANDEZ MORENO Idiazabal «IDIAZABALEN JENDE ASKOK HITZ EGITEN DU EUSKARAZ»

E u s k a r a r e k i n d u e n k o n p r o m i s o a a r e a g o t u z , b e l a r r i p r e s t i z a n g o d a E u s k a r a l d i a n M a r i a n F e r n a n d e z M o r e n o . B i l b o n j a i o a , E u s k a l H e r r i t i k k a n p o h a z i t a k o a d a e t a u r t e a s k o a n kanpoan ibili da, duela sei urte familia osoarekin Idiazabale ra iritsi zen arte Pilarrenea jatetxearen ardura daramate

I r i t s i z i r e n e a n i n o r k e z z e k i e l a e u s k a r a z g o g o r a t u d u , «baina gure asmoa beti izan da ikastea, eta seme alabak ikas t o l a r a b i d a l i g e n i t u e n , e t a g e u e r e h a s i g i n e n p o l i k i p o l i k i hitz batzuk egiten zenbakiak eta beste hitz solte batzuk ikasi ta. Justua zen, baina gutxienekoa eskaini nahi genuen». Izan ere, oso herri euskaldunarekin egin zuten topo, «Idiazabalen jende askok hitz egiten du euskaraz, hori da komunikatzeko h i z k u n t z a » . L e h e n u r t e a k g o g o r r a k i z a n z i r e l a a i t o r t u d u , hizkuntzaren gaiaz gain, ohiturak eta bizimodua aldatu be h a r i z a n z u t e l a k o , h e r r i t x i k i b a t e r a l e h e n L o n d r e s e n e t a Malagan bizi izandakoa da eta jende diferentera moldatu, «aldaketa handia izan da, baina jendearen laguntza izan du gu». Hasierako kezka gaindituta, orain euskara ikasten hasi da eta Lazkaoko barnetegian dago: «Ikasturte amaieran B 2 titulua atera nahi dut Ahalegin handia, baina merezi du» Bi tartean, Pilarrenean euskaraz egiteko aukera izango dela dio.

ANE INSAUSTI BARANDIARAN Lazkao

«EUSKARA ULERTZEN DUENAREKIN EUSKARAZ EGINGO DUT»

J e x u x m a r i A l b e r d i U r r e t x u k o U d a l e k o E u s k a r a t e k n i k a r i a i z a n d a . A u r t e n g o u d a n h a r t u d u e r r e t i r o a . E u s k a r a l d i a r e n edizio guztietan parte hartu du, ahobizi rolean. «Lehen Eus k a r a l d i a k i l u s i o h a n d i a p i z t u z u e n J e n d e a s k o k e m a n z u e n izena, baina ez dakit behar bezala ulertu zen Batzuk euskara ren aldeko kanpaina bezala hartu zuten, baina erabilera sus tatzeko ariketa erraldoi bat da. Parte hartzeko, hitz egin edo ulertu egin behar da Ni ahobizi izango naiz eta ulertzen due narekin euskaraz egiteko konpromisoa hartuko dut. Parean d u d a n a e z a g u t z e n e z b a d u t , l e h e n h i t z a e u s k a r a z e g i n g o diot».

B e l a r r i p r e s t i z a n g o d i r e n e n g a r r a n t z i a a z p i m a r r a t u d u «Bi paperak dira oso garrantzitsuak. Bi laguneko elkarrizke t a b a t e a n , b i a k e u s k a l d u n a k b a d i r a e t a g a i t a s u n a b a d u t e , b i e k e u s k a r a z e g i n g o d u t e B a i n a b e l a r r i p r e s t e n f i g u r a o s o garrantzitsua da Bata euskalduna bada eta besteak ulertzen badu, euskaldunak euskaraz egingo dio eta besteak erdaraz erantzungo dio. Orain arte, halako egoeretan ohikoena biek erdaraz egitea zen Elkarrizketa horiek %100ean erdaraz iza t e n z i r e n B e l a r r i p r e s t e n f i g u r a r i e s k e r , % 5 0 e a n e u s k a r a z izango dira».

MARIA JAUREGI Zumarraga

«EUSKARALDIAK EUSKARAREN ERABILERAN ERAGIN DEZAKE»

M a r i a J a u r e g i u r r e t x u a r r a k 3 0 u r t e d i t u e t a Z u m a r r a g a k o Udaleko Euskara sailean lan egiten du, dinamizatzaile gisa. Euskaraldia sustatzeko lan egiten ari da. «Lehen edizioko bo om a pasa zen, baina ilusioari eusten ari gara Norbanakoe kin, elkarteekin, merkatariekin lan egiten ari gara»

A z k e n u r t e e t a n e u s k a r a r e n e r a b i l e r a k b e h e r a e g i n d u Urretxun eta Zumarragan. «Datuak kezkagarri samarrak di r a H o r i d e l a e t a , E u s k a r a l d i a n p a r t e h a r t z e a g a r r a n t z i t s u a d a . I z a n e r e , e u s k a r a r e n e r a b i l e r a n e r a g i n d e z a k e . H e r r i t a rrak parte hartzera animatu nahi ditut. Egun jakin batzueta ko ariketa da, baina ohiturak aldatzeko balio dezake».

J a u r e g i e u s k a l d u n z a h a r r a d a « G a z t a r o a n e u s k a r a z h i t z egiteko ohitura galdu genuen eta berriro euskaraz hitz egite ko lan egin dut. Euskara erdigunean jarri dut».

A u r t e n g o E u s k a r a l d i a n b e l a r r i p r e s t r o l a j o k a t u k o d u «Rolak ez ziren ondo ulertu Nahiz eta euskaraz jakin, behar bada toki batzuetan ez zara eroso sentitzen euskaraz hitz egi t e n . K u a d r i l l a n d e n b o r a g u z t i a n e u s k a r a z h i t z e g i t e k o g a i sentitzen ez bazara, belarriprest izan zaitezke Toki batzue t a n g a z t e l e r a z h i t z e g i t e r a o h i t u a n a g o e t a e z d u t u s t e t o k i horietan %100 euskaraz egiteko gai izango nintzatekeenik».

JEXUXMARI ALBERDI Urretxu

LAN MUNDUA EUSKALDUNTZEN Erreportajea

Euskararen erabilera normalizatzeko helburuarekin sortu zen Emun kooperatiba duela 25 urte. Enpresetan diagnostikoa egin, euskara planak sortu eta garatzen dituzte. 87 langileko lantaldean, hamasei goierritarrak dira.

berdintasunean, eta parte hartzean ba d a g o z e r e g i n a . G a r b i d a g o » . L a n i k e z zaie falta Emunekoei

Lan mundua euskalduntzeko di namika bateratua aurkeztu du te Kontseiluak, eta ELA eta LAB sindikatuek Euskaraz lan egitea, eskubide kontua da lelopean. Geroz eta a d i t u e t a a r i t u g e h i a g o k a l d a r r i k a t z e n du euskararen normalizazio prozesuak beharrezko duela lan munduaren eus kalduntzean jauzia egitea. Baina, tama l e z , g a u r e g u n % 1 e r a e r e e z d a i r i s t e n e u s k a r a p l a n a k d i t u z t e n e n t i t a t e e n e h u n e k o a , e t a e n p r e s e n b o t e r e h a r r e manek langile euskaldunak erdaraz lan egin behar izatera behartzen dute Eus k a r a l d i k o h a m a b o s t e g u n e k o t e s t u i n guruan garatuko dute kanpaina, eta ari g u n e e n b i d e z e n p r e s e k E u s k a r a l d i a n p a r t e h a r t z e a b i l a t u k o d a , h i z k u n t z a ohiturak aldatu eta euskararen erabile ra handiagotzeko helburuarekin.

«Desagertzeko asmotan» sortu zen Emun taldeak 25 urte daramatza enpre sak euskalduntzen, euskara planak ga ratuz. Hamasei goierritarrek lan egiten dute Emunen; tartean Karmele Etxabe zaldibiarrak «Gai sozialak konpondu ko dira eta listo, gure lana bukatuko da, pentsatzen genuen. Baina ez dira buka t z e n . E u s k a r a p l a n e k i n i k u s t e n d u g u zein ibilbide egiten ari garen Aurrera pauso handiak egin dira, noski, 25 urte a n . B e s t e g a i s o z i a l b a t z u e t a n , g e n e r o

G o i e r r i n e r e e r a g i t e n j a r r a i t z e n d u E m u n e k , s e k t o r e d e s b e r d i n e t a n . « I r i z a r , I n d a r , E z a r r i n b e r d i n t a s u n p l a n a , E r e d u , E d e r f i l , U l m a F o r j a , Z e g a m a k o Udalean, Beasaingo etorkinentzako ha r r e r a p l a n a s o r t z e n , O r d i z i a n u d a l a k s u s t a t u t a O r d i z i a k o e n p r e s a k e u s k a r a p l a n e t a r a e r a k a r t z e k o s u s t a p e n a e g i ten, Lorteken ibili izan gara...».

Hasi eta buka Emuneko euskara aholkulariak enpresa e d o e r a k u n d e b a t e r a j o a t e n d i r e n e a n , diagnostikoa egitea izaten da lehen la na, ondorioekin plana osatu eta epe ba terako lehentasunak zehazteko «Diag nostikoan datu objetikboak jasotzen di ra batetik, eta inkestak egiten dira, talde eztabaidak Behin diagnostikoa egin d a k o a n , i a e n p r e s a g u z t i e t a n e g i t u r a b a t s o r t z e n d a , e u s k a r a b a t z o r d e b a t . A h a l e g i n t z e n g a r a s a i l e z b e r d i n e t a k o eta zuzendaritzako kideak egoten eus kara batzorde horretan, eta kooperati b e n k a s u a n k o n t s e i l u e r r e k t o r e k o e t a sozialeko kide bana egoten». Batzordea i z a t e n d a p l a n a d i s e i n a t z e n d u e n a e t a h e l b u r u a k e t a l e h e n t a s u n a k a u k e r a t z e n d i t u e n a . « N o r m a l e a n l a u u r t e k o p l a n b a t i z a t e n d a , u r t e k a b a n a t u t a koa»

Zaldibiarraren esanetan, «eskualde a r e n a r a b e r a i z a t e n d a , b a i n a e n p r e s a

Karmele Etxabe zaldibiarra Ormaiztegiko Irizar kooperatibako Euskara planeko aholkulari lanetan ari da g e h i e n e n h e l b u r u a a h a l i k e t a e u s k a l d u n g e h i e n s o r t z e a d a , e t a o r d u a n g a r r a n t z i a e m a t e n z a i e e u s k a r a e s k o l a r i edo mintzapraktikari Goierrin gehiago izaten da erabileran eragitea».

H e l b u r u b a t z u k « i n f o r m a l a k » i z a ten dira «Lankideen arteko ahozko el karrizketak, edo email sinpleak Beste b a t z u k h e l b u r u f o r m a l a k e d o e r a k u n deari dagozkionak izaten dira. Erakun deak bere kudeaketaren barruan sartu behar du euskara ere» Erakundetze la n a e r e e g o t e n d a : « H i z k u n t z a p o l i t i k a b a t e g o t e a , e d o h i z k u n t z a i r i z p i d e b a tzuk edukitzea, bilera ofizialetako hiz k u n t z a z e i n i z a n g o d e n e r a b a k i t z e a B e s t e l a , a h o l k u l a r i a j o a t e n d e n e a n e t a e r a k u n d e t u t a e z b a d a g o , a l f e r r i k d a » . E u s k a r a B a t z o r d e k o a r d u r a d u n a k j a rraipena egingo du «Kolektibo guztiak j a k i n b e h a r d u n o r d e n f i g u r a h o r i e t a n o r a j o a n b e h a r d u e n k e x a r e n b a t e d o proposamenen bat badu»

E u s k a r a p l a n a k d i t u z t e n t o k i e t a n emaitzak nabarmenak izaten dira. «Ba

Testua/argazkia: Loinaz Agirre

«Euskara planak, euskararen erabileran eragiteaz gain, badauzka beste onura batzuk enpresentzat»

Karmele Etxabe

Emun

tzuetan datuetan tematzen gara. Baina gehiago da, euskara planak dituzten en presetan ohitura batzuk ez direla atzera joaten Irizarren batzar nagusi batean, g e r e n t e a e r d a r a z h a s i k o b a l i t z , e t a p o w e r p o i n t e r d a r a z e d u k i k o b a l u , e t a buenosdias esango balu Iskanbila sor t u k o l i t z a t e k e H o r i n e u r t z e a o s o z a i l a da, baina giroa aldatu egiten da euskara planak dauden enpresetan».

Dena den, enpresa batean «pertsona klabe batzuk» euskaldunak ez izateak asko mugatzen du. «Irizarren hasi nin

tzenetik, hiru kudeatzailea ezagutu di tut. Aurreko biak erdaldunak ziren eta hirugarrena, oraingoa, euskalduna Be raz, aldatzeko aukera dago Lehendaka riarekin euskaraz entzuten dut eta hori aurreratu dugu».

Harrera protokoloak Enpresek euskalduntzen jarrai dezaten, b e s t e g a k o e t a k o b a t , l a n g i l e b e r r i g u z tiek hizkuntza eskakizuna izatea da, le h e n e n g o h a r r e r a e u s k a r a z e g i t e a r e k i n b a t e r a « I r i z a r r e n e t a b e s t e e n p r e s a batzuetan ere bai lanean hasten diren langile berri guztiek hizkuntza eskaki zun bat daukate; barruan daudenek ez Postuaren araberakoa da. Euskara ikas teko konpromisoa hartzen dute».

Horiekin guztiekin batera, dena den, « o r a i n d i k i r i t s i e z g a r e n » h e l b u r u b a t ere badute: euskara plana duten enpre s e k h o r n i t z a i l e e t a n e r a g i t e a . « P e n t s a Goierriko enpresa traktore guztiek zein e r a g i n i z a n d e z a k e t e n h o r n i t z a i l e t x i kiagoetan. Horra oraindik ez gara iritsi.

EMUNEKO GOIERRITARRAK

Emuneko 87 langiletik hamasei goierrita rrak dira.

» Herriz herri

Legazpi. Ana Martin, Asier Iriondo, Neka ne Gonzalez, Urko Azpiroz eta Edurne Gonzalez

Zumarraga Hantxu Bidarte

Lazkao. Joxpi Irastortza, Koldo Urrestara zu eta Inaxio Usarralde

Gabiria. Eresti Oiarbide

Mutiloa Iñaki Ugalde

Urretxu. Gurutze Mendizabal

Zaldibia. Karmele Etxabe

Idiazabal. Uxune eta Eider Alustiza

Ataun Xabier Bosh

Irizarrek gaitasuna izango balu barrutik e r a n t z u t e k o e t a h o r n i t z a i l e e i e s a t e k o gurekin harremanak euskaraz nahi di tugula... horrek pentsa ze eragin bider k a t z a i l e a d a u k a n . T a i l e r t x i k i g u z t i a k h a s i k o l i r a t e k e l a n e a n B e z e r o e i e z i n diezu ezer ere exijitu, baina hornitzaile ei bai. Summum a izango litzateke, ba rruan lan egin eta kanpoan eragitea».

Bestelako onurak enpresetan Etxabek argi du, euskara planen onurak « g e h i a g o » e r e b a d i r e l a : « E u s k a r a p l a n a k , e u s k a r a r e n e r a b i l e r a n e r a g i t e a z gain, badauzka beste onura batzuk en p r e s e n t z a t , n a h i z e t a d e m o s t r a t z e k o z a i l a k i z a n N i k o n b e n t z i t u t a n a g o » Ikerketa bat egiten ari dira, «aztertzeko zein balio erantsi ematen dion euskara planak enpresa bati».

O n u r a h o r i e n h a i n b a t a d i b i d e j a r r i d i t u : « E u s k a r a p l a n a a n t o l a t z e k o m o duak onurak sortzen ditu. Batzorde bat s o r t z e a k , b a t z o r d e h o r r e k o r d e z k a r i a k edukitzeak talde lanean laguntzen du nire ustez Esan izan didate euskara pla n e k o e k i n t z e k i n e d o a r a u a k i d a z t e k o moduarekin edo protokolo bat jartzeko m o d u a r e k i n , b e s t e a r l o b a t z u e t a n e r e nola lan egin erakutsi diegula Edo talde eztabaida bat hasi dugu euskara plana ren inguruan eta enpresaren egoeraren inguruan hitz egiten bukatu dute Asko tan enpresetan ez da aukerarik ematen hitz egiteko lankideen artean».

Elkarrizketa Bianditz Iraola Azantza

CAFeko Euskara arduraduna

«CAF-EN LANIK HANDIENA EMATEN DIGUNA SORTZE HIZKUNTZA DA»

CAFen sartzeko ikasketak egin aurre t i k , K a z e t a r i t z a n l i z e n t z i a t u e t a h or r e t a n a r i t u a z a r a . P r o fi l h o r i e d u k it z e a i z a n a l d a C A Fe ko Eu s k a r a a rd uradun izendatzeko arrazoia?

Hamalau urtean CAFen muntatze, logistika eta maniobra lanetan aritu eta gero, martxoaz geroztik CAFeko Euskara arduradun ari da Bianditz Iraola Azantza (Zaldibia, 1978). Euskaraldiaren harira egingo dituzten ariketez, dituzten egitasmoez eta lantokian duten errealitateaz hitz egin du.

Izan liteke Nik Joxe Begiristain [ordura arteko Euskara arduraduna] ezagutzen n u e n , b e s t e e d o z e i n l a n g i l e k e d u k i z e z a k e e n b e z a l a k o h a r r e m a n a n u e n , e t a n i r e i n g u r u k o E u s k a r a b a t z o r d e k o o r d e z k a r i a e r e e z a g u t z e n n u e n , b a i n a oraintsu arte ez dut parte hartu batzor de horretan. Profila izan banuela aipatu z i d a t e n , d e i a l d i b a t e g i n z e n , p r o z e s u b a t e g o n z e n , h i r u z p a l a u a u r k e z t u g i nen, eta orain hemen nabil.

J e n d e g u t x i h o r r e n b e s t e l a n g i l e k o lantegi batentzat ezta?

Hemen gertatzen dena da jendeak duen f o r m a k u n t z a e z d e l a a r l o h o n e t a n a r i tzeko. Euskara Batzordeko kideek sen t s i b i l i t a t e a b a d a u k a t e : t a i l e r r e k o j e n d e a d a g o , b u l e g o e t a k o a , s i n d i k a t u b a k o i t z a k b e r e o r d e z k a r i a d a u k a , z u z e n daritzak ere bai... Berez, sail bakoitzeko o r d e z k a r i b a t e g o t e a k o m e n i d a , b a i n a sail guztiak ez daude ordezkatuta Eta zerekin egin zenuen topo?

Amildegi handi batekin! Joxerekin den bora gutxi egin nuen trantsizioa behar bezala egiteko, eta Elhuyarrek ematen digun aholkularitza zerbitzuan aurkitu dut babesa, baita batzordean ere, noski. P i x k a n a p i x k a n a i k a s t e n a r i n a i z , e t a a u r t e n g o a h o r r e l a j o a n g o d a , i k a s k e t a prozesu horretan Orain Euskaraldia gainera?

Bai, urte betea izaten ari da bai! Euska r a l d i a d a t o r , h u r r e n g o u r t e a n B i k a i n z i u r t a g i r i a b e r r i t u n a h i d u g u I r u n g o lantegian, eta horrako ere formakuntza bat egin beharra dago, eta ebaluatzaile i z a t e k o l a n e a n n a b i l , b e s t e a k b e s t e E u s k a r a l d i a r e n h a r i r a m o t i b a z i o k a n paina bat egiten da udazkenean, baina a u r t e n p r o p o s a m e n b a t e g i n z u t e n Irundik ingurumena eta euskara lotuta z e r b a i t e g i t e k o , e t a m a r t x o a p i r i l e t i k horretan ari gara. Alderdi burokratiko a n e r e , f a k t u r a k , e s k a e r a k e t a i t z u l p e n a k k u d e a t z e k o s i s t e m a n a l d a k e t a k i z a n d i r a , e t a h o r e r e a r i t u e g i n b e h a r . Betea izan dela esan dudanean, alderdi horretatik esaten dut Eta zer asmo duzue? B e a s a i n g o e t a I r u n g o t a i l e r r e t a k o e t a b u l e g o e t a k o e r r e a l i t a t e a k e z b e r d i n a k dira, lana egiteko modutik hasita Bule g o e t a n e g i n n a h i d u g u n a r i k e t a b a t d a posta elektronikoen bidalketen inguru koa. Egin nahi duguna da euskaraz da kienak euskaraz idatz dezala, eta esteka b a t j a r r i e u s k a r a u l e r t z e n e z d u e n a k i t z u l t z a i l e n e u r o n a l a e r a b i l d e z a n . Itzultzaile neuronalak bere mugak ere baditu, baina testu bat ulertzeko adina ematen du Horrekin lortu nahi duguna da euskaldunek euskaraz idaztea, eta ez bi lan hartzea. Ohitura hori hartu nahi dugu, euskaraz ez dakiena ez baita kon tziente zer lan suposatzen duen bi hiz kuntzetara ibili beharrak.

H a m a b o s t e g u n e r a ko, a l a j a r r a i p e n a ematea da helburua?

E z d a k i g u j e n d e a k n o l a e r a n t z u n g o d u e n , n o r b a n a k o e n e s k u d a g o e n z e r b a i t b a i t a . G u r e a s m o a , e d o g u r e e s p e r a n t z a , a r i k e t a h a u b u l t z a t u t a E u s k a raldiaz harago ohitura hartzea da Eus karaldian praktikan jarriko dugu, gero irakurketa bat egingo dugu, feed back a jasoko dugu, eta gero ikusiko dugu. In p o r t a n t e a i r u d i t z e n z a i g u a r i k e t a h a u ohitura aldaketa bat suposatuko lukee lako ondo eginez gero. Asmoa da gerora ere mantentzea. Nik garrantzi gehiago e m a t e n d i o t a r i k e t a r e n z a b a l k u n d e a r i ariketaren beraren arrakastari baino Eta tailerretan?

Z e r e t a n o l a e g i n z e h a z t e n a r i g a r a [ u r r i a r e n 2 7 a n e g i n a d a e l k a r r i z k e t a ] Guk eta beste elkarte batzuk elkarlane an egindako euskarazko trengintza hiz t e g i b a t d a u k a g u s o r t u t a , e t a h o r r e n bueltan arituko gara seguru asko CAF bezalako lantegi handi batek zertaraino funtzionatzen du euskaraz? Neurketa batzuk eginda badaude, baina b e t i e z d i r a n e u r k e t a b e r d i n a k e g i t e n , e t a e z d a u z k a g u e s k u r a e z a g u t z a r i e t a erabilerari buruzko datu zehatzak. Ko munikazioa nahiko ondo dagoela esan g o n u k e , k a n p o k o a h o b e t o b a r r u k o a b a i n o . B a r r u k o a n b a d u z e r h o b e t u a oraindik! Lanik handiena ematen digu na sortze hizkuntza da, gure etxe handi

hau ez baita euskara eta gaztelera baka r r i k , i n g e l e s e z e r e f u n t z i o n a t z e n d u , frantsesez, alemanez hizkuntza asko t a n G u r e e u s k a r a j a r d u n a B e a s a i n g o e t a I r u n g o l a n t e g i e t a r a m u g a t z e n d a , C A F e k f i l i a l a s k o b a i t u , b a i n a g u r e a b i horietara mugatzen da Sortze hizkuntza aipatu duzu...

Lan handia dago egiteko dokumentazio sorreran, aurten aritu gara bilerak eta n e u r t z e n H o r d a u d e K a i z e n b i l e r a k [izen japoniarra da, eta etengabeko ho bekuntza esan nahi du], eguneroko la naren balorazioa egiten duten bilerak, n o l a b a i t e s a t e k o B i l e r a h o r i e k n e u r tzen ari gara, eta irakurketa inportante b a t e g i n d u g u . G e h i e n b a t s o r t z e h i z kuntzarekin gabiltza. Antzeman dugu n a d a a r d u r a d u n e t a k o r e n b a t e k h a l a moduzko euskara gaitasuna baldin ba d a u k a , e t a n a h i z e t a b e r e l a n g i l e t a l d e e u s k a l d u n a i z a n , a s k o b a l d i n t z a t z e n d u e l a D o k u m e n t a z i o o r o k o r r a e u s k a rara itzultzen da, baina sortu ez, eta hor o h i t u r a b a t z u k s o r t z e n d i r a , e u s k a r a z jakin arren erdarara jotzeko ohitura. Eta horretan ari gara lanean, arduradunen artean motibazioa lantzen. Fronte asko ukitzen dituen gaia da.

Errotulazio aldetik zein da egoera?

Oso ondo Hor lan handia egin zen orain u r t e b a t z u k , k a r t e l d e g i g u z t i a b e r r i t u zen...

Zer dago, euskara lehenetsita?

C A F e k o i r i z p i d e a d a d e n a e l e b i t a n , e t a euskara lehenetsita. Lekuaren arabera koa ere bada, baina beti euskara aurre na, eta kasu batzuetan nabarmenduta Kartelak ematen duen informazioaren arabera, ingelesa ere jartzen da kanpotik datozen kamioilariek eta uler dezaten.

«Bulegoetan egingo dugun ariketaren zabalkundeari ariketaren arrakastari berari baino garrantzi handiagoa ematen diot»

«CAF-en euskarazko komunikazioa nahiko ondo dagoela esango nuke, kanpokoa hobeto barrukoa baino»

C A F G o i e r r i ko h a i n b a t l a n t e g i k p a r t e hartzen duen Ingudea batzordeko kide ere bada Zer iruditu zaizu?

Oraindik ez dut bilera batean ere parte h a r t z e k o a u k e r a r i k i z a n , b e s t e l a n b a tzuetan zentratuta egon behar izan dut eta. Azaroaren 17an da hurrengo bilera, Euskaraldia hasi bezperan. Gertuko foro bat da, Goierrikoa, eta badaukat gogoa jendea eta dagoen martxa ezagutzeko Foru aldundiaren Gipuzkoako Berdina go foroan parte hartzen dugu entitate publiko pribatuak biltzen ditu , eta In deus Spri n ere bagaude, eta hor EAEko enpresa industrialak elkartzen gara.

Bianditz Iraola CAFeko Euskara arduraduna •

INGUDEAN ELKARREKIN

Testua: Loinaz Agirre Argazkia: Ingudea

Gaur egun bederatzi enpresek osatzen dute Ingudea. Goie kiko Xabi Perezen esanetan, hala ere, talde irekia da En p r e s a b a k o i t z a k i n d i b i d u a l k i e g i t e n d u e n l a n a p a r t e k a t z e a z g a i n , « i d e i a k hartu eta ideiak partekatzeko balio du» s a r e a k H o n e l a , « h a r r e r a p l a n a k n o l a d a u d e n a z t e r t z e n d i t u g u , e u s k a r a p l a nak nola dauden, komunikazioan eus kara nola txertatzen den aztertzen da Euskarari zein garrantzia ematen zaion enpresaren funtzionamenduan...».

Euskara teknikariren bat edo «euskararekin proaktiboki lan» egiten duten enpresen Goierriko enpresen sarea da Ingudea. 2011n sortu zen eta une honetan CAF, Ederfil Becquer, Eredu, Goieki, Goilaser, Irizar, Ampo, Indar eta Ulma Lazkao daude.

E l k a r r e k i n e r e a n t o l a t z e n d i t u z t e e k i n t z a k , b a t e z e r e , a b e n d u a r e n 3 a n , Euskararen Nazioarteko Egunaren ha r i r a . T e l p i k a s t a r o a d a h o r i e t a k o b a t . «Irizpide batzuk ematen ditu ikastaro ak, batez ere aurrean duzun solaskidea nola euskarara ekarri Batez ere, arreta z u z e n a e m a t e n d u t e n e i e d o j e n d e e z berdinekin egoten diren pertsonei erra mintak ematen dizkiete, parekoak dena gazteleraz egiten badizu, nola euskara ra ekarri elkarrizketara».

Ikastaro hori antolatzeko gutxiene k o k o p u r u b a t b e h a r i z a t e n d a e t a e n p r e s a b a k o i t z e a n t a l d e a o s a t z e a z a i l a denez, Ingudeko enpresa guztien arte an lortzen da taldea.

Egunean Behin lehiaketa

B e s t a l d e , u r t e r o a b e n d u a r e n 3 a r e n b u e l t a n l e h i a k e t a b a t a n t o l a t z e n d u t e elkarrekin. «Egunean Behin lehiaketa r e n a n t z e k o z e r b a i t i z a t e n d a H a m a r galdera jartzen ditugu eta sariak bana t z e n d i t u g u » . I n g u d e k o e n p r e s e t a t i k k a n p o r a e r e z a b a l t z e n d u t e l e h i a k e t a , Goierriko Hitza egunkariko webgunea ri esker «Datozen egunetan jarriko du g u m a r t x a n . E n p r e s e n , e u s k a r a r e n e t a Goierriren inguruko galderak izaten di ra»

Abenduaren 3ra arteko epea egongo da galderak erantzuteko. Bi sari izaten dira: batetik, Ingudea sarea osatzen du t e n e n p r e s e t a k o k i d e e n t z a t , e t a b i g a r r e n a , p a r t e h a r t z e n d u t e n g o i e r r i t a rrentzat.

Ingudea batzordeko kideak 2019an Gaur egun jada horietako batzuk ez daude taldean

Pintto, Pintto, gure txakurra da eta

Testuak: Aimar Maiz

Makina bat mila euskaldunek a b e s t u d u t e Pintto pintto a b e s t i a , K i x k i , M i x k i e t a K a x k a m e l o n p a i l a z o e k 1976an izen bereko diskoan atera zute netik Euskarazko abesti ikasienetakoa izango da, ziurrenik. Baina aurretik ere abesten zen, eta Goierrin gainera. Abes ti itsaskorra pailazoen belarrietara iris teko bitartekaria Emilio Txurruka zega marra izan zen.

M a l l a b i a r r a d a i z a t e z T x u r r u k a , e t a Z e g a m a n b i z i d a K a s u a l i t a t e z e n t z u n z u e n Pintto pintto a b e s t i a Z a l d i b i a n i k a s i z u e n , h a i n z u z e n S a t u r d i a u z o k o festa batean. «1972 edo 1973 izango zen. Beasainen nenbilen lanean orduan, eta soldadu lagun batekin joan nintzen Sa t u r d i k o e r r o m e r i a r a . H a n t x e e n t z u n n u e n n i k l e h e n d a b i z i k o a l d i z Pintto pintto kantua», azaldu du Txurrukak

G o g o a n d u e m a k u m e b a t z u k z i r e l a kantatzen ari zirenak; «andereñoak zi rela pentsatzen dut, umeekin zebiltza lako; Zaldibian bertakoak ziren agian» B u r u a n h a r t u z i t u e n d o i n u a e t a letra bi estrofa Txurrukak.

Pailazoek Mallabian jaso zioten T x i s t u l a r i a z e n T x u r r u k a , e t a e z z i tzaion ahaztu Pintto pintto. Buruan il tzatuta eraman zituen Saturditik «Ma llabiko dantza taldean jotzen nuen txis tua, eta kantua ere han jotzen genuen, umeentzat egokia zen eta». Halako ba

tean, herrira ekarri zituzten Kixki, Mix k i e t a K a x k a m e l o n p a i l a z o a k 1 9 8 4 t i k a u r r e r a T x i r r i , M i r r i e t a T x i r i b i t o n –, i k u s k i z u n b a t e g i t e r a « H a i e k e n t z u n zidaten, eta segituan pasatu zuen parti turara Ansorenak».

J o s e I n a z i o A n s o r e n a k b e r a k o n d o gogoratzen du, bere liburuan (Mirri eta biok, Alberdania, 2000) pasartea «Ma llabiako txistulari zen Emilio Txurruka U r i a r t e r i i k a s i g e n i o n k a n t u h o r i . 1975eko abuztuaren 10ean izan zen, he rri hartan saio bat egin eta gero Zaldi b i a n i k a s i a o m e n z u e n b e r a k a b e s t i a . Ezin izan zigun inolako arrastorik eman a b e s t i a r e n j a t o r r i a r i b u r u z E m i l i o k bertso edo ahapaldi bakar bat eman zi g u n d o i n u a r e k i n b a t e r a . G u k , b e r r i z , b e r t s o b a k a r h u r a e g o k i t u , e t a b e s t e

bertso batzuk erantsi genizkion, kantua osatze aldera. Hala sortu zen gure kan t u r i k e z a g u n e n e t a k o a d e n h o r i » , d i o Ansorenak

Ezustekoak ez ziren orduan amaitu Pintto pintto r e n d o i n u a A l e m a n i a k o h a u r k a n t a b a t e n a d e l a a u r k i t u z u e n m u s i k o l o g o d o n o s t i a r r a k , 1 9 9 8 i n g u r u a n : « F l a u t a e z t i a r e n t z a k o m e t o d o o s o o n b a t F r a n z J . G i e s b e r t e n a , a l e g i a a z t e r t z e n a r i n i n t z e l a , h a n t x e t o p a t u n u e n , n i r e h a r r i d u r a r a k o , Pintto Pintto r e n d o i n u a , t x u k u n t x u k u n transkribatua. XIX. mendeko haur dan t z a b a t e n d o i n u a d e l a z i o e n l i b u r u a k , eta All my Clothes (‘Nire jantzi guztiak’, gutxi gora behera) bide du izenburu»

Zaldibian hasi zen Pintto, ordea, eus kaldunekin jolasteko begi bat ixten.

G aiak hala dio

Kate motzean

Jokin Uribeetxeberria • Irakasle legazpiarra

«Behobian eta maratoian parte hartuko dut»

Gaia: Euskaraldia

Neurria: Bederatzikoa, handiaren moldekoa, 6 puntuz Doinua: Iparragirre abila dela

Beste behin ere Euskaraldia bi asteotan doitu da Txapa jantzi ta paseatzera jende gehiena ohitu da Baina behar da arin aldaketa hel dadin horren gune pozoitura kontzientzitik erabakia, erabakitik ohitura

Lantoki, prentsa, zinema edo telebistaren lorratza eta kaleko erabileran hobe ez pasa erratza. Horren atzetik ia dena da aitzakia ta ez den arren erraza guztiok dugu nondik sartua gure txaparen orratza

J o k i n U r i b e e t x e b e r r i a k ( L e g a z p i , 1 9 9 1 ) i r a k a s l e i k a s k e t a k e g i n z i t u e n e t a L e gazpiko Haztegi ikastolako irakaslea da Seigarren ikasturtea du herriko ikasto l a n . L e h e n a g o M a r k i n a k o B e r a K r u z ikastolan lan egin zuen Legazpiko Eus k a r a l d i k o b a t z o r d e k o k i d e a e r e b a d a « L e g a z p i n e z a g u t z a h a n d i a d a , b a i n a erabilera behar baino baxuagoa». Zeintzuk dira zure zaletasunak?

Korrika egitea gustatzen zait Azken ur teetan mendi lasterketetan parte hartu d u t . E r r o n k a k a t s e g i n d i t u t . U d a z k e n honetan Behobia Donostia lasterketan eta Donostiako maratoian parte hartu ko dut. Maratoian bi ordu eta 45 minu t u t i k j a i s t e a e s p e r o d u t . M u s i k a j a i a l d i e t a r a j o a t e a e r e a s k o g u s t a t z e n z a i t Rock zalea naiz eta gitarra jotzen dut Pelikula edo telesail bat?

Abesti bat?

N e i l Y o u n g e k a b e s t i o n a s k o d i t u Old man, adibidez Liburu bat? George Orwell en 1984. Kolore bat? Berdea

Oporretarako toki bat? Pirinioak. Oporretan Jacara (Aragoi, Es painia) joaten naiz urtero Zer gosaltzen duzu?

K a f e h u t s a e t a b i t o s t a d a g u r i n a r e k i n eta marmeladarekin.

Inoiz ahaztuko ez duzun eguna. Goierriko Bi Handiak bukatu nuenekoa Jaso duzun oparirik bereziena. Gitarra berria.

Amets bat.

HURRENGOA »

Bertsolaria: Antton Fernandez

Lasa

Elresplandor. Abeslari bat edo musika talde bat?

Neil Young

Orain arteko moduan jarraitzea Goierriko txoko kuttuna. Aizkorri.

Legazpin biziko ez bazina... Kostaldeko herri txiki batean

Testua eta argazkia: Asier Zaldua

Aitor Sarriegi Galparsoro

Bertsoa: Aitor Sarriegi Galparsoro • Kate motzean: Jokin Uribeetxeberria

Erretratua

HAMAZAZPI URTEKO BIDEA

Hitz edo Irri, euskaraz elkarri euskara elkartea 2005eko udaberrian sortu zen, 14. Korrika Seguratik pasa ondoren. Korrika antolatzeko sortutako talde hark, egindako lanaren eta izandako arrakasta ikusita, erabaki genuen herrian euskararen erabilera sustatzeko zerbait gehiago egiteko antolatu egin behar ginela.

Hitz edo Irri, euskaraz elkarri euskara elkartea Segura

Lehenik, hamabi laguneko taldea o s a t u e t a a b i a t u g i n e n t a l d e a g o r p u z t e n , g a i a k j o r r a t z e n e t a e k i m e n b a t z u k a n t o l a t z e n . U d a z k e n e a n u d a l e t x e a n e g i n g e n u e n lehen aurkezpen ofiziala Udaleko par t a i d e e z g a i n , h e r r i k o e l k a r t e , t a l d e e t a

kulturan nabarmendutako zenbait nor b a n a k o g o n b i d a t u g e n i t u e n b e r t a r a , guztira berrogei herritar.

Hitz edo Irri euskaraz elkarri taldea aurkeztu genuen, nolatan edo zergatik sortu genuen taldea, euskarari buruzko t a l d e a r e n l e h e n h a u s n a r k e t a k a z a l d u

g e n i t u e n , z e r e g i n n a h i g e n u e n a u r r e rantzean

Hainbat ekitaldi eta lantxo H o r r e l a , u r t e z u r t e z , h a i n b a t e k i t a l d i e t a l a n t x o e g i n d u g u ; b a t z u k e g u n b a k a r r e k o a k h i t z a l d i a k , m a h a i i n g u

r u a k e t a b e s t e a k g a u r e g u n o r a i n d i k indarrean daudenak Hala nola, Segura Irratian 2007tik hona asteazkenero egi ten den Bixi Bixi irratsaioa edota litera tura tertuliak 2008an egiten hasi gine n e t i k g a u r a r t e 4 9 t e r t u l i a e g i n d i t u g u eta abenduan izango da berrogeita ha

margarrena, Irati Goikoetxea beasain darrarekin

2 0 1 5 e a n , e l k a r t e a r e n 1 0 u r t e u r r e n a ate joka zela, belaunaldi berri bat sartu zen elkartean, jarduera eta proiektu be rriak martxan jartzeko gogoz

Mahai-joko arrakastatsua

M i ñ a r i p e j o k o a , o n d o r e n m a h a i j o k o bihurtu zena izan zen etapa berriko le hen proiektu garrantzitsuena EITBren Mihiluze jokoa oinarri hartuta, Segura herrira egokitutako lehiaketak egin ge nituen hainbat urtez Ekitaldi hauetan h e r r i k o h a u r , g a z t e e t a h e l d u e k p a r t e hartu zuten; euskaraz jolastuz, herriari buruzko jakinduria areagotuz.

H a i n b a t e d i z i o a n t o l a t u o n d o r e n , lehiaketa hark bestelako oinarri bat me rezi zuela pentsatu genuen eta hiru ur t e k o l a n a r e n o n d o r e n , 2 0 2 0 k o a b e n d u a n a r g i t a r a t u g e n u e n m a h a i j o k o a Euskal disko, liburu eta jostailu azokan izugarrizko arrakasta izan zuen.

H e r r i a n h i t a n o a , b e r e z i k i n o k a , b e r r e s k u r a t z e k o e d o s u s t a t z e k o l a n e t a n e r e b a g a b i l t z a a z k e n u r t e e t a n . P e g a t i n a k e t a p o l t s a k e g i n d i t u g u , h i k a l d i a , hika bertso saioa… antolatu ditugu az k e n u r t e e t a n H o r r e z g a i n , h e r r i k o g i z o n e m a k u m e g a z t e e t a a d i n e k o e n l e k u k o t a s u n a j a s o t z e n a r i g a r a , h i t a n o a jaso eta biziberritzeko helburuz

A u r t e n g o m a i a t z e a n , U d a l e r r i E u s kaldunen Eguna ospatu zen Seguran eta bertan urte hauetan egin dugun lana ai t o r t u z , o m e n d u a k i z a n g i n e n H o r r e k aurrera begira ere lanean jarraitzeko in darra eman digu.

Hitz edo Irri euskaraz elkarri euskara elkarteak hamargarren urteurrena bete zueneko argazkia, 2015ean Goiberri

‘Ikaratu gabe, hikaratu hadi’

Beasaingo Aittu euskara elkarte a r e n e k i m e n e z , E u s k a r a l d i a k irauten duen hamabost egune t a n , H i k a l d i a e r e e g i n g o d u t e G o i e r r i k o g a z t e e k e t a B e a s a i n g o f a m i l i e k . « I k a r a t u g a b e , h i k a r a t z e k o » d e i a egin dute. Hitanoaren erabilera areago t z e a b a i n o h e l b u r u s a k o n a g o a k d i t u egitasmo berriak

I z a n e r e , G o i e r r i k o g a z t e e n a r t e k o harreman sarea sortzeko proposamen berritzailea da Hikaldia Euskara gazte en arteko elementu bateratzailea izate ko helburua du, lagunartea eta kuadri

l l a a r d a t z h a r t u k o d u e n a , h i t a n o a b u l tzatzen duten bitartean. Hikaldian par t e h a r t z e n d u e n a k b e r e b u r u a p r e s t azaltzen du berari hikaz aritzeko. Eus karaldiko txapak erabiliko dituzte gaz teek ere, Hikaldiaren H a gehituta.

Adinkideen arteko transmisioa T r a n s m i s i o a n j a r r i n a h i d u t e i n d a r r a A i t t u k o l e h e n d a k a r i P a t x i S a e z e n e s a netan, «adinkideen arteko harremane tik sortzen den transmisioan Hikaldiak h o r i p r o p o s a t z e n d u : G a z t e a k e l k a r t u eta adinkideen arteko sozializazioa egi

n e z , h i t a n o a r e n t r a n s m i s i o a e g i t e a » A l d e h o r r e t a t i k e r e b a d a e g i t a s m o b e rritzailea. «Hitanoaren eta hizkuntza r e n t r a n s m i s i o a b e t i p e n t s a t u i z a n d a , goitik beherakoa dela Gurasoak seme alabei... Baina Paula Kasares hizkuntza l a r i a k b e s t e k o n t z e p t u b a t e k a r r i d u : T r a n s m i s i o a e z , s o z i a l i z a z i o a a l e g i a A d i n k i d e e n a r t e k o h a r r e m a n e t i k s o r tzen den transmisioa nolabait esateko. Hikaldiak hori proposatzen du. Gazteak elkartu eta adinkideen arteko sozializa z i o a e g i n e z , h i t a n o a r e n t r a n s m i s i o a egitea.

Testu eta irudiak: Loinaz Agirre

H a m a b o s t e g u n e k o a r i k e t a s o z i a l horretan, herri txikietako gazteak izan go dira eredu «Herri txikietako gazteek h i t a n o a r e n e r a b i l e r a o s o h a n d i a d u t e . Badakigu gizonezkoena handiagoa dela e m a k u m e z k o e n a b a i n o » B e a s a i n g o Institutuan, adibidez, «herri txikietako g a z t e a k e l k a r r e n a r t e a n h i k a z a r i t z e n d i r a , e t a B e a s a i n g o a k m a i z d e s e r o s o aurkitzen dira hitanorik ez dakitelako Batxilergoa aldaketa garaia eta mudan tza garaia gertatzen da gazteentzat ha rreman sare berrietan txertatzen dire l a k o A l d a k e t a e t a h a r r e m a n b e r r i h o rietara egokitu nahian Beasaingo gazte e t a k o b a t z u k h i k a e g i t e n i k a s t e n d u t e . Hikaldiaren bidez hitanoaren ikasketa h o r i s u s t a t u e t a i n d a r t u n a h i d u g u » , nabarmendu du Saezek

Ikasi eta erabili

I k e r k e t e k e r a k u s t e n d u t e n e z , g a z t e e n a k t i b a z i o a e g o e r a i n f o r m a l e t a n g e r t a tzen da, eta « hitanoa hizkera informala d a » . H o r r e g a t i k e r a b a k i d u t e h i t a n o a kanpainaren oinarri hartzea Ez dakite nei erakusteko neurriak hartuko dituz te, hika ikastaroak antolatuz eta eskole t a r a k o u n i t a t e d i d a k t i k o a k e g i n d a . B e a s a i n g o U d a l E u s k a l t e g i a , G o i z t i r i A E K e t a L a z k a o k o M a i z p i d e e u s k a l t e giak emango dituzte ikastaroak.

Bestalde, hizkuntza bat praktikatuz i k a s t e n d e n e z , e z a g u t z a r e k i n b a t e r a , p r a k t i k a r a k o a u k e r a k e r e s o r t u k o d i t u z t e , G o i e r r i k o g a z t e e n H i k a b i k o t e a egitasmoa sortuta Bikateko egingo da Egunero erronka bana jarriko diete bi koteei, eta audio fitxategiekin hainbat ariketa osatzeko. Ariketarik onenak sa ria izango du: Kattalin jatetxean Txan gurro menua

Amaiera emateko, berriz, gazte egu

Goierriko gazteen arteko harreman sarea sortzeko proposamen berritzailea Hikaldia

Gaztealdia

egingo

dute azaroaren 14tik 18ra

n a a n t o l a t u k o d u t e , a b e n d u a r e n 3 a n , Beasainen

Familiak ere bai

G a z t e e k i n b a t e r a , B e a s a i n g o f a m i l i e k ere parte hartuko dute Hikaldian Sae z e n e s a n e t a n , « e r r o n k a p o l i t a i r u d i t u z i t z a i g u n f a m i l i e n t z a t h i t a n o a r e n t r a n s m i s i o a r i e k i t e k o » B i g a r r e n E u s k a r a l d i a n , 2 0 2 0 u r t e a n , e r a k u n d e e n i z e n e m a t e a e t o r r i z e n e a n B e a s a i n e n f a m i l i e n i z e n e m a t e a s u s t a t u z u t e n . Ehun familia inguruk eman zuten izena E u s k a r a l d i a n p a r t e h a r t z e k o I a z , b e r r i z , 2 0 2 1 . u r t e a n , H e l d u o k H e l d u e k i mena sustatu zen eta hor ere herriko 80 f a m i l i a i n g u r u k p a r t e h a r t u z u t e n ( g e h i e n a k g u r a s o g a z t e a k h a u r t x i k i e kin).

« E k i m e n a r e n b a l o r a z i o a e g i t e k o galdetegi bat bidali genien eta jasotako e r a n t z u n e n a r t e a n , b a t e z e r e f a m i l i a euskaldunetan, beraien etxeetan alda ketarik ez zela gertatu zioten, euskaraz e g i t e n z u t e l a k o e k i m e n a r e n a u r r e t i k e t a b a i t a o n d o r e n e r e . B e a s a i n e n h i t a n o a r e n t r a n s m i s i o a o s o f a m i l i a g u t x i tan egiten denez Hikaldia erronka poli ta iruditu zitzaigun familia horientzat hitanoaren transmisioari ekiteko».

Gazte

Euskaltzaleen Sareak Gaz tealdia antolatu du azaroaren 14tik 18ra bitartean Euskaraldiaren Hitzez ekiteko garaia da leloari, Ekin tzez hitz egiteko garaia da gehitu diote Izan ere, gazteen ustez, euskararen aldeko hautua egitea oztopatzen duten faktoreak «egiturazkoak» dira: «Ha maika oztopo bizi ditugu euskaraz bizi tzeko hautua egiten dugun gazteok, eta dena ezin da norbanakoaren motxila ren gain utzi Horregatik diogu, Euska raldiak proposatzen duen ariketa ba bestu eta parte hartzeko deia egiteaz gain, Ekintzez hitz egiteko garaia ere badela Ekintzez ari garenean, egitu razko baldintza egokiak sortzeaz ari gara, gazteok etengabeko estres lin guistikoan bizi behar ez gaitezen; hau da, gaur gaurkoz horrela bada ere, etorkizunean egunerokoan euskaraz bizitzea ahalegin bat suposatuko ez duen hautu politiko kontziente bat izan behar ez dadin»

Sareko kideek bere egin dute Eus karaldiaren leloa: «Ados gaude, eta uste dugu gazteoi ere badagokigula hitzaren ekinez euskararen alde egitea» Baina horrekin ez dela aski ohar tarazi dute. Horregatik, duela bi urte bezala, Euskaraldia hasi aurreko lau egunetan euskara hutsez bizitzeko hautua egitera gonbidatu dituzte gaz teak eta testigantzak kontatzera sare sozialetan, #EuskarazBizikoGara trao la erabilita

Gaztejira

hartzailea

«Esperientzia aberasgarria bezain dibertigarria izango da»

Ir e n e K o r t a b e r r i a L a r r e a k ( B e a s a i n , 2 0 0 0 ) a z a r o a r e n 1 8 t i k a b e n d u a r e n 2ra bitartean egingo den Hikaldian p a r t e h a r t u k o d u , b e s t e h a i n b a t b e a s a i n d a r r e k i n b a t e r a . E u s k a r a l d i a k badaramatza jada urte batzuk hizkun t z a o h i t u r a k a l d a t z e k o a u k e r a b i k a i n a e s k a i n t z e n d u e n e k i m e n a i z a t e n e t a a u r t e n g o e d i z i o a n , h i t a n o a n e r e j a r r i d u t e b e g i a a n t o l a t z a i l e e k G o i e r r i n , Beasainen jarriko dute fokua batez ere,

«Belaunaldi helduagoetan entzuten den arren, gure gurasoen adin tarteetan adibidez, gazteen artean oso gutxi erabiltzen da hitanoa»

h i t a n o a r e n e g o e r a k e z k a g a r r i e n a b e r t a k o a b a i t a , e t a h o r r i b u l t z a d a b e r e z i a emateko beharra ikusi baitu herriko Ai t t u e u s k a r a t a l d e a k . B a t e z e r e g a z t e e i eta familiei bideratu nahi izan die eki men berri hori, eta parte hartuko duten gazte horietako bat da Kortaberria Z e r m o d u z ko a d a h i t a n o a r e n e g o e r a Beasaingo gazteen artean?

E r a b i l e r a o s o u r r i a d e l a e s a n g o n u k e Belaunaldi helduagoetan entzuten den arren, adibidez, gure gurasoen adin in guruan, gazteen artean oso gutxi erabil t z e n d a h i t a n o a e g u n e r o k o t a s u n e a n Gainera, hitz egiten den gutxi hori gizo n e n a r t e k o k o m u n i k a z i o a n i z a t e n d a . Beraz, emakumeen arteko edo emaku meei zuzendutako hitanoko formak ez dira erabiltzen Beasaingo gazteen arte an.

IRENE KORTABERRIA L ARRE A • Hikaldiako parte

Testua: Maider Insausti

Z e r k b u l t z a t u z a i t u H i k a l d i a n p a r t e hartzera?

Aurrez aipatu dudan egoera horrek be rak, egia esan. Beti entzun izan ditut gu rasoen belaunaldikoak hikan hizketan, baina gazteen artean inoiz gutxitan en tzun izan dut eta entzun dudanetan gi zonen ahotik eta gizonezkoentzat era biltzen den formetan. Beraz, egoera hau identifikatuta herrian eta euskara era b i l t z e k o f o r m a p o l i t a i r u d i t z e n z a i d a n e z e g o e r a r i b u e l t a e m a t e k o n i r e a l e a j a r r i k o d u t H i k a l d i a n p a r t e h a r t u z . E z d a k i t n o l a m o l d a t u k o n a i z e n , b a i n a s a i a k e r a e g i n n a h i d u t e t a a i t z a k i a b i k a i n a d a h i z k u n t z a r e k i n j o l a s t u e t a gauza berriak probatzeko. Zure egunerokotasunean zein aldaketa eragingo ditu Hikaldiak?

Egunerokotasunean zailtasunak izango d i t u t , i z a n e r e , z e r b a i t b e r r i a d a n i r e t z a t , e t a h a n k a s a r t z e u g a r i e r e e g i n g o ditut ziurrenik Barre ere egingo dut edo e g i n g o d i t a g i a n b a t e n b a t e k , b a i n a e z nau arduratzen horrek, hanka sartzee tatik eta erabiltzetik ikasten baita hitz egiten Zailtasun horiek ere une diberti garriak ekarriko dizkidatelakoan nago

«Ez dakit nola moldatuko naizen, baina saiakera egin nahi dut. Aitzakia bikaina da hizkuntzarekin jolas egin eta gauza berriak probatzeko»

k a l d i a a m a i t z e a n e r o s o a g o s e n t i t u k o n a i z e l a f o r m a h o n e k i k o e t a e s p a z i o g e h i a g o t a n e r a b i l t z e k o e r r a z t a s u n a izango dudala.

H e r r i a n z e i n e r a g i n i z a n g o d u H i k a l diak zure ustez?

e t a e s p e r i e n t z i a a b e r a s g a r r i a i z a t e a z gain dibertigarria ere izango da. Behin Hikaldia amaituta hitanoa era biltzen jarraituko duzula uste duzu?

Ez dakit nire egunerokoan hikaz aritu ko naizen ala ez, baina saiakera egingo dut azaroaren 18tik abenduaren 2ra bi tartean hizkuntza ohiturak aldatzekoa, eta behin hau amaituta hitanoa erabil tzen jarraitzekoa. Hala ere, badakit Hi

Ez dut uste herrian sekulako aldaketa rik eragingo duenik, baina agian baten batentzat lehen aldia izan daiteke nor b a i t h i k a z h i t z e g i t e n e n t z u t e n d u e n a e t a h o r r e k s o r t u d e z a k e e n k u r i o s i t a t e horretatik aldaketaren bat lortu daite ke. Nire ustez Hikaldiaren erronka na g u s i a g a z t e e n a r t e a n k u r i o s i t a t e h o r i sortu eta gazteak probatzera animatzea d a , h a l a , d a t o r r e n u r t e e t a n p a r t e h a r t z a i l e g e h i a g o i z a n e z h e r r i a n e t a h i z k u n t z a o h i t u r a k a l d a t z e k o a u k e r a e s kainiz honek epe luzean Polita litzate keela Beasaingo gazteen artean hika be rreskuratzea iruditzen zait.

@irene k l

@irene k l

Gaztejira • Hikaldia: Irene Kortaberria Larrea

Hikaldiko erronka, ahizpen arteko harremana hika izan dadila

«Betidanik entzun izan dugu hika etxean, baina gu inoiz ere ez gara saiatu hikaz hitz egiten»

Ihintza Arrondo Mujika Beasaindarra «Hikaldia aukera bat bezala ikusten dut, hika hitz egiten hasteko aukera bat bezala»

Izaro Arrondo Mujika Beasaindarra

Be a s a i n g o I h i n t z a e t a I z a r o Arrondo Mujika ahizpek Hikal dian parte hartzea erabaki du t e N a h i z e t a e u r e n e t x e a n e t a familian hitanoaren erabilera naturala izan, eurek ez dute hikarik erabiltzen. Bi ahizpen arteko harremana hikaz izaten h a s t e k o u r r a t s a k e g i t e a d u t e a u r t e n Euskaraldian eta Hikaldian erronka na g u s i a . I h i n t z a k n a b a r m e n d u d u e n e z , «betidanik entzun izan dugu hika etxe an baina gu ez gara inoiz ere saiatu hika h i t z e g i t e n » . I z a r o k g o g o r a t u d u e n e z , «nik lagun batekin bakarrik erabiltzen dut, orokorrean ez»

E t x e a n a m a r e k i n h a s i d i r a e n t s e a tzen, eta ordutegi aldetik aukera baldin

badute, Hikastarora ere joateko asmoa dute. «Jarriz gero, gai izango gara, beti d a n i k e n t z u n d u g u l a k o . B a i n a e z g a r a j a r r i » I z a r o r e n t z a t H i k a l d i a , b e r a z , « a u k e r a b a t b e z a l a i k u s t e n d u t , h i k a hitz egiten hasteko aukera bat bezala».

Lagun artean, Beasainen ez dute hi karik entzuten, baina «herri txikietako en artean bai. Mutil guztiek hitz egiten du hika».

Amak eta aitak bai

J o s u n e M u j i k a e t a J o x e M a r i A r r o n d o g u r a s o e n k a s u a b e s t e l a k o a i z a n d a , n a h i z e t a a l a b e i e z d i e t e n h i t a n o z h i t z egiten Josuneren esanetan, «amak guri hika hitz egiten zigun, baina guk berari

e z A i t a k a m a r i h i k a h i t z e g i t e n z i o n , baina amak aitari ez. Aitak guri ere ez». J o x e M a r i s e g u r a r r a d a , e t a g e h i e n e a n h i k a h i t z e g i t e n d u , b a i e t x e a n e t a b a i kalean, nahiz eta kasu bereziak ere ba d a u d e n . « B i a r r e b a g a z t e e n e k i n z u k a hitz egiten dut eta bi anaiekin eta arreba zaharrarenarekin hika Zergatik ez da k i t » B e s t e d a t u b i t x i b a t e r e k o n t a t u dute: «Joxe Mari eta biok elkarrekin ha si ginenean, hika hitz egiten genion el karri, baina bai haren etxean eta bai gu r e e t x e a n , i z u g a r r i z k o b r o n k a j a s o g e nuen. Errespetu falta zela zioten».

Testua: Loinaz Agirre

Euskara

Aitzol Asurmendi • Maizpide euskaltegia (Lazkao)

Beti... (la)?

Gaztelaniaren eragina dela eta, ez dira gutxi euskaraz trakets idatzitakoak eta e s a n d a k o a k . E t a h o r i e n a r t e a n b a d i r a , g a u r i k u s i k o d u g u n b e z a l a , ( e ) L A m a t r i k u l a d a r a m a t e n a k , i t s u s i a k b a i n o itsusiagoak Kontua da egunetik egune r a m a i z a g o e n t z u t e n d i t u g u l a ( g a z t e t x o e n n a h i z h e l d u a s k o r e n a h o t a n ) . E a lehenbailehen baztertzen ditugun, gu r e e u s k a r a r e n o n e r a k o i z a n g o d a e t a ! Hona hemen ‘sailkapena’:

1 Azalpen bat emateko: Zerbait agindu, erregutu edo gomenda t u o n d o r e n , h o r r e n a r r a z o i a r e n b e r r i ematen dugu. Beste batzuetan harridu r a r e n a r r a z o i a a d i e r a z t e k o e r a b i l t z e n dugu

» Etorri berehala mahaira, bazkaria prest dagoela! Oker

»Etorri berehala mahaira, bazkaria prest dago eta! Zuzen

» Kontuz, zopa oso beroa dagoela! Oker

»Kontuz, zopa oso beroa dago eta! Zuzen

»Dedio! Gaueko hamaikak direla! Oker

» Dedio! Gaueko hamaikak dira eta Zuzen

2. Baiezkoak eta ezezkoak indarrez adierazteko:

» Noski joango naizela! Oker

» Joango ez naiz, bada! / Horixe joango naizela! / Joango naiz, joango naizenez! Zuzen

3. (e)NA (e)LA bihurturik:

» Gure herrian bada gizon bat oso xelebrea dela. Oker

» Gure herrian bada gizon bat oso xelebrea dENA. Zuzen

» Gure herrian bada gizon bat, oso xelebrea (bera). Oker

4. Ondorioa adierazten dutenekin:

» Bilbo hain da txikia (hain txikia da), ez dela mapan ikusten! Oker

» Bilbo hain da txikia, NON/EZEN ez baita/den mapan ikusten! Ondo

» Bilbo hain da txikia, ez baita mapan ikusten! Ondo

» Bilbo ez da mapan ikusten, hain da txikia! Primeran

» Bilbo, hain txikia denez gero, ez da mapan ikusten Primeran

5. Hainbat ezezkotan... (e)nik erabili beharrean:

» Luisek ez du uste gaur elkartean afaria izango duela! Oker

» Luisek ez du uste gaur elkartean afaria izango duENIK! Zuzen

6. Erne gaztetxo askoren erabilera xelebre honekin (baldintzazkoetan):

» Jonek zera esan du, pelikula ona badela, gurekin etorriko dela! Oker

» Jonek zera esan du, pelikula ona BADA, gurekin etorriko dela! Zuzen

7 -(e)LA / -(e) LARIK:

Moduzko esaldiekin (zer egin ez dakiE LA dago) edo denborazkoekin (entrena tzen ari zELA, erori egin zen) erabiltzen dugu; ez, ordea, gaztelaniaren eraginez egiten ditugun esaldi «moderno»etan.

» Urkulluk Feijoori berriro elkartzeko

eskatu zion, ezezkoa jaso zuelarik Oker

» Urkulluk Feijoori berriro elkartzeko eskatu zion, baina (eta) honek ezetz erantzun zion Zuzen

8. Apustuetan eta desafioetan:

» Erdi erdian jotzen dudala! Oker

» Baietz erdi erdian jo! Zuzen

» Ekartzen dudala oraintxe bertan! Oker

» Baietz oraintxe bertan ekarri! Zuzen

» Ez didazula kentzen! Oker

» Ezetz kendu! Zuzen

9. ‘Subjuntiboak’:

» Zinez eskertzen dizut lan hori egin duzula. Oker

» Zinez eskertzen dizut lan hori egin IZANA. Zuzen

10. Azken labekadakoak:

» Orain dela bi aste izan ginela erromerian! Oker

» Orain dela bi aste izan GINEN erromerian! Zuzen

» Bi aste dira erromerian izan GINELA! Zuzen

Moduzko esaldiekin (zer egin ez dakiE LA dago) edo denbo

Zuzendu, behar izanez gero....

1 . Hi, Tere, ez didanala kentzen aldizkaria!

2 Badut lagun bat A Coruñan Toribio deitzen dela.

3. Utzi bakean, nekatuta nagoela!

4. Hain handia zen aspirina, gurpila bezala, bueltaka eraman zuela.

5 Zazpi urte dira ezkondu nintzela!

Oharra:

1 Ezetz kendu aldizkaria behar du 2 Toribio deitzen dena. 3 Nekatuta nago eta! 4. Hain handia zenez gero, bueltaka eraman zuen 5 Zuzena da

Eraskusleihoa • Maizpide euskaltegia

A ramako Udala

Ar a m a G i p u z k o a k o h e r r i t x i kiena da azaleraz 200 biztan le inguru ditu, gaur gaurkoz. B e r t a k o e t a i n g u r u k o h e r r i e t a t i k b e r t a r a b i z i t z e r a j o a n d a k o j e n d e e u s k a l d u n e z o s a t u a d a g o , g e h i e n b a t , atzerritik etorritako familia pare bat ere bizi da tartean.

Udalerri Euskaldunen Mankomuni t a t e a n e g o n i k , e u s k a r a z b i z i d e n h e r r i bat da. Euskara da lehen hizkuntza eta herritarren gehiengoa euskaraz bizi da, nahiz eta hemen ere erabileran «behe r a k a d a » n a b a r i t u d e l a a z a l d u d u t e n Aramako Udaleko iturriek.

Udaletxean ere euskara da lehen hiz kuntza, eta herritarrekin komunikazio guztia euskaraz da, nahiz eta euskaraz

u l e r t z e n e z d u t e n e t x e e t a r a i n f o r m a zioa elebitan bidaltzen duten

E u s k a r a r e n a l d e b e s t e l a k o e k i m e n g e h i a g o e r e b u l t z a t z e n d i t u A r a m a k o U d a l a k B i u r t e z b e h i n , K o r r i k a r e n i n g u r u k o e k i n t z a e z b e r d i n a k e g i t e n d i tuzte herrian. Korrika Txikia ere antola t z e n d u t e I t s a s o n d o r e k i n e l k a r l a n e a n . H o r r e z g a i n , u r t e a n z e h a r a n t o l a t z e n d i r e n k u l t u r e k i n t z a g u z t i a k e u s k a r a z i z a t e n d i r e l a n a b a r m e n d u d u t e u d a l e koek

Euskaraldiarekin, hasieratik

E u s k a r a r e n a l d e k o u r r a t s b a t g e h i a g o egite aldera, Euskaraldiarekin bat egin dute aurten ere, eta arigunea izango da A r a m a k o U d a l a k b e t i h a r t u d u p a r t e

A r i g u n e i z a t e a r e n e r a b a k i a , « a r a marrok ariketa hau modu kolektiboan e g i t e k o a u k e r a e m a t e n d i g u l a k o i z a n d a , b a t e z e r e » . « Z o r i t x a r r e z , g u r e h i z kuntzak denon beharra du, bizi dugun e g o e r a n , b e r a z , E u s k a r a l d i a k e r e b a l i o dezala batez ere jende gaztea kontzien tziatzeko».

H a l a e r e , e u s k a r a k , « g u r e b e h a r r a eta inplikazioa urteko egun guztietan» b e h a r d u e l a g a r b i d u t e , e t a « n o r b a n a k o a r e n a r d u r a d a e u s k a r a z b i z i t z e a , euskaraz irakurtzea, pantailak eukaraz i k u s t e a H a u x e d a g u r e h i z k u n t z a r e n a l d e e g i n d e z a k e g u n a r i k e t a r i k o n e n a urte guztian zehar».

Aramako udaletxearen ikuspegia

Euskaraldian 2020 urteko bigarren edi z i o a n a r i g u n e i z a t e k o h a u t u a e g i n z u t e n .

Z eraingo Ostatua

Zeraingo Ostatua 1711. urtean ire k i z e n , u d a l e t x e a r e k i n b a t e r a Garai batean kartzela egon zen gaur egun Ostatua dagoen erai k i n e a n . Z a l d i t e g i a e t a a l o n d e g i a e r e i z a n z e n a n t z i n a K a r t z e l a g a u r e g u n oraindik ikusi daiteke, jangeletako ba tean. Aiert Izagirre (Segura, 1977) da Os tatuko arduraduna 2019ko udaz geroz t i k H o r r a i r i t s i a u r r e t i k , D o n o s t i a k o B r a n k a e t a L i e r n i a k o M u j i k a j a t e t x e e t a n i b i l i i z a n z e n l a n e a n , e t a h i r u u r t e p a s a t x o d a r a m a t z a O s t a t u k o a r d u r a d u n g i s a , b e r e s u k a l d a r i t z a e g i n e z e t a O s t a t u k o f i l o s o f i a b e r a r e k i n , b e r t a k o ,

sasoiko eta elikagai freskoekin lanean. Ostatuaren kudeaketa hartu eta gutxi ra, pandemiagatik ateak itxi behar izan z i t u e n , b a i n a e z z u e n j a r d u n a e t e n . E t x e z e t x e j a k i p r e s t a t u a k b a n a t z e k o a u k e r a e s k a i n i z u e n B e h i n p a n d e m i a pasata, berriz ere betiko martxan dabil t z a l a n e a n . E u s k a r a l d i a r e k i n b a t e g i n d u t e , e t a a r i g u n e a i z a n g o d a Z e r a i n g o Ostatua

Izagirrek berak azaldu duenez, «ber tan euskara lantzeko giro egokia dagoe lako» hartu dute arigune izateko eraba k i a : « Z e r a i n e n e u s k a r a z b i z i g a r a , j e n dea hemen euskalduna da, eta zer auke

«Zerainen euskaraz bizi gara, jendea hemen euskalduna da eta zer aukera hobea euskaraz egin nahi duenari eta euskara jaso nahi duenari aukera hori emateko»

Aiert

Izagirre Zeraingo Ostatua

ra hobea euskaraz egin nahi duenari eta euskara jaso nahi duenari euskaraz egi teko aukera emateko». Ez dute aldaketa h a n d i r i k n a b a r i t u k o , e g u n e r o k o t a s u nean lanean euskaraz bizi baitira Lan gileren bat badago euskaraz ez dakiena, b a i n a « o r o k o r r e a n e u s k a r a z » e g i t e n dute. Aurreko Euskaraldian ere arigune izan zen Ostatua, 2020ko azaroan

Z e r a i n h e r r i e u s k a l d u n a i z a n i k , h e r r i k o j e n d e a r e k i n e u s k a r a z e g i t e n d u Izagirrek. Herrikoek Ostatuan euskaraz l a s a i e g i n d e z a k e t e l a j a k i n a r r e n , k a n p o k o b e z e r o e k O s t a t u a a r i g u n e a d e l a jakin dezaten pegatina jarriko dute, ohi bezala. «Nabari dena da euskaldunak ez direnak edo ikasten ari direnak euska raz egiten ahalegintzen direla Euskaral dian».

Bakarka, ahobizi

O s t a t u a m o d u k o l e k t i b o a n a r i g u n e a izateaz gain, bakarka ere parte hartuko du Izagirrek Bera eta bere familiako ki deak ahobizi izango dira Euskaraldirik gabe ere, ahobizi rola hartzen dute urte guztian. «Etxean ere ahobizi izango ga r a E z d a e s f o r t z u h a n d i a i z a n g o , d e n a euskaraz egiten baitugu egunerokota sunean».

Aiert Izagirre Zeraingo Ostatuko arduraduna

Gu n e a r e n e s p a z i o t a s u n e t i k i r t e n , e t a l a n t o k i o s o a , u n e e t a e r e m u g u z t i e t a n , e u s k a r a r e n arigune izateko erabakia har tu du Idiazabalgo Ampo kooperatibak, Euskaraldirako Duela bi urte ere parte h a r t u z u t e n , e t a a u r t e n , K o n t s e i l u S o zialetik dinamizatuta, ariguneak plu ralean sortzeko deia egin dute enpresa barruan Guztira 27 sortu dituzte

Langileak «asko eta ondo» inplikatu direla eta, gustura dira eragileak. «Ari keta eraginkorra izateko, enpresan ze h a r l u z a t u d u g u d e i a l d i a , z a i l a d e l a k o A m p o n a r i g u n e b a k a r r a e t a o s o a i z e n datzea», azaldu dute Ampoko iturriek. H a l a , e n p r e s a r e n o r g a n o e t a t a l d e ugari, eta egunerokotasuneko jarduera gehiago batu dira ariguneen zerrenda ra: Kontseilu Errektoretik hasita, talde e z b e r d i n u g a r i i z a n g o d i r a a r i g u n e . «Baita planifikazio bilerak ere, guretzat garrantzitsuak izaten direnak Edo goi zeko zortzietan ekipo ezberdinek egiten d i t u z t e n b i l e r a k , l i n e a b a k o i t z e k o a k . . . E d o j a n t o k i a n e l k a r r e k i n b a z k a l t z e n dutenak, kafea batera hartzen dutenak, e d o e l k a r r e n o n d o a n e s e r i t a d a u d e n laukoteak... Estilo ezberdinetako arigu neak izango ditugu»

U n e o r o , l e k u o r o , e g o e r a o r o . H o r i bai, Aarigunea izateko eskatzen den gu txieneko %80ko adostasuna edukitzea b e r m a t u d u t e m u l t z o b a k o i t z e a n «Hortik gora lortu da».

Ohikoa indartzeko ahaleginean

A m p o k o 2 7 a r i g u n e e t a n , g u z t i r a 1 7 0 langile baino gehiago izango dira parte h a r t z a i l e . I a 5 0 0 l a n g i l e d i r a d e n e r a . « E r a n t z u n p o t o l o a j a s o d u » B a i n a , agian garrantzitsuena dena, ohitura al daketa handiegirik ez du eskatuko Eus

A mpon 27 arigune

Idiazabalgo Ampo lantegia kanpotik Barruan Euskaraldian 27 arigune izendatu, eta 170 langilek baino gehiagok parte hatuko dute

r i e k a p u r t z e k o e r e b a d a E u s k a r a l d i a . Eragitea falta den eremuetan, eragin»

karaldiak, bestela ere Ampon euskara ren erabilera «oso zabala» delako «Or g a n o e n b i l e r a k , b a t z a r o r o k o r r a k . . . g e h i e n b a t e u s k a r a i z a t e n d a h o r i e t a n n a g u s i L a n t e g i a n % 9 0 e d o 9 5 e u s k a l hiztunak izateak ere asko errazten du»

Lo hartu gabe, baina, eragiten jarrai t u n a h i d u t e . E u s k a r a r e n o s a s u n a o r o har «ona» den arren, «zereginak» ikus ten dituzte «Pertsona batzuekin gazte laniara jotzeko inertziak daude, eta ho

Abenduaren 3ko Euskararen Eguna r e n b e z p e r a n E u s k a r a l d i a r e n a m a i e r a , b e r e n b e r e g i e u s k a r a r i l o t u t a k o ekitaldi sozial bat antolatu dute Euska raren aldeko taldeko argazki bat atera k o d u t e , e t a o t a m e n b a t e k i n o s p a t u k o dute hizkuntzaren hautua. Euskaraldi rako, txapak enpresak berak jarriko di tu, langileek eskuerara edukitzeko. Bi deo bat egiteko asmoa ere badute, Eus karaldiaren bueltan jendea animatzeko eta ikusgarritasunean irabazteko

A u r r e r a b e g i r a , l e h e n i z a n z e n E u s kara Batzordea berreskuratzeko asmoa ere badute Komunikazio taldean jorra tzen dute arloa, gaur egun Ingudea el karteko kide ere bada Ampo.

Ordiziako Eroski

Ordiziako Eroskin Arigune iza t e k o h a u t u a b e r r e t s i d u t e aurtengo edizioan. «Duela bi u r t e e r e A r i g u n e i z a n g i n e n Alde batetik, gure langileak ere Euska r a l d i a r e n p a r t e i z a t e k o . E t a , b e s t e t i k , e u s k a r a r e n p r e s e n t z i a h a n d i t z e k o » , a z a l d u d u I k e r C h i v i t e a r d u r a d u n a k «Oso gustura amaitu genuen Uste du guna baino jende gehiagok dakiela eus karaz jabetzeko balio izan zigun», gai neratu du Ordiziako Eroskin langileen gehien g o a e u s k a l d u n a d e l a e s a n d u C h i v i t e k . Baita bezeroen gehiengoa ere. «Eremu euskaldun batean bizi garenez gure be z e r o a s k o e t a a s k o e u s k a l d u n a k d i r a . Hauek asko eskertzen dute eurei euska r a z z u z e n t z e a . H o r r e g a t i k , d a k i e n a r i e u s k a r a l e h e n e s t e k o e s a t e n d i o g u , e t a ez dakienari hitz zehatzak erabiltzeko: kaixo, agur, eskerrik asko, zenbakiak... Keinu txikiak dira, ez dute lan handirik e s k a t z e n , b a i n a e g u n e r o k o t a s u n e a n oso erabilgarriak dira».

Errotulazioa euskaraz Paisaia linguistikoa euskalduntzeko la n e a n a r i d i r a a z k e n a l d i a n , a h o z k o k o

munikazioa ez ezik idatzizkoa ere zain tzeko. «Kanpotik etortzen zaigun erro tulazioa euskaraz izateko eskatzen du gu Eta bi hizkuntzetan badator, euska ra lehenesteko eskatzen dugu». Horren h a r i r a , C h i v i t e k u s t e d u , E r o s k i E u s k a l Herriko konpainia izatea abantaila de

la. «Etxe barruko kartelak euskaraz di s e i n a t u t a i r i s t e n d i r a . E z d a O r d i z i a k o E r o s k i r e n e r a b a k i a s o i l i k , E r o s k i r e n a baizik»

Ordiziako Eroski

Langileak ere partekatu Langileek ere parte hartuko dute Euska r a l d i a n : b a t z u k A h o b i z i i z a n g o d i r a , h a r t z a i l e a k e u s k a r a u l e r t z e n d u e n e a n n a h i z e t a g a z t e l a n i a z e r a n t z u n e u s k a raz hitz egiten jarraitzeko ardura hartu k o d u t e n a k ; b e s t e b a t z u k , C h i v i t e b a r ne, Belarriprest izango dira. «Euskaraz h i t z e g i t e k o e z d u t n a h i b e s t e t r e b e t a s u n B a i n a e u s k a r a u l e r t z e k o a r a z o r i k e z d u d a n e z , n i r i e u s k a r a z e g i t e a n a h i d u t » , e s a n d u . « E a j a k i n d u r i a z a b a l d u eta datorren edizioan euskaraz etenga b e h i t z e g i t e r a a n i m a t z e n n a i z e n S e i nale ona izango da».

«Dakienari euskara lehenesteko esaten diogu, eta ez dakienari hitz zehatzak erabiltzeko»

Iker Chivite

A rgi optika

Be a s a i n g o A r g i o p t i k a h e r r i k o a r i g u n e e t a k o b a t i z a n g o d a Euskaraldian «Euskararen al de egiten diren ekintza guztiak d i r a o n g i e t o r r i a k . E u s k a r a z b i z i n a h i dugunez gure alea jartzen dugu», diote Ez dute uste zailtasunik izango dutenik, Argikoek euskaraz hitz egiten dutelako e u r e n e g u n e r o k o t a s u n e a n . « N a t u r a l e g i t e n d u g u , e r r e p a r a t u g a b e E u s k a r a d a g u r e h i z k u n t z a e t a l e h e n h i t z a b e t i egiten dugu euskaraz. Bezero batzuk ja rraitzen dute, eta beste batzuek, ez. Be r a i e k e r e , e s a n g o n u k e , n a t u r a l e g i t e n dutela, ohituraz»

H a l e r e , l e h e n h i t z a e u s k a r a z e g i t e a garrantzitsua dela uste dute, bezeroari segurtasuna ematen diola euskaraz ari tzeko Horregatik, arigune izatea eraba ki dute beste behin: «Euskaraz aritzeko

guneak bermatzean datza arigune iza tea Guk, gure esparruan, euskaraz ari t z e k o g u n e e r o s o b a t s o r t u k o d u g u » , aurreratu dute.

Ezer berezirik egiteko asmorik ez du te Argin, eta arigune izateak optikaren m a r t x a n e r a g i n i k e z d u e l a i z a n g o u s t e dute. «Bestela ere euskaraz aritzen ga

renez, ez dugu ohitura aldaketa handi r i k e g i n g o » , a i p a t u d u t e G a i n e r a , a u r r e k o E u s k a r a l d i e t a n e r e p a r t e h a r t u dute, eta ezagutzen dute ariketa. «Sen t s a z i o a d u t e p e l u z e r a e r a g i n a t x i k i t u e g i t e n d e l a L e h e n e g u n e t a n e u s k a r a r e n a l d e k o j a r r e r a g e h i a g o n a b a r i t z e n dut, baina ez dute irauten», atsekabetu dira.

Lehen hitza euskaraz egitea garrantzitsua dela uste dute, bezeroari segurtasuna ematen diolako euskaraz aritzeko

Taldean eta banaka Arigune direnez dendako langileek ere, n o r b a n a k o g i s a , p a r t e h a r t u k o d u t e E u s k a r a l d i a n A h o b i z i i z a n g o d i r a , e t a euskaraz ulertzen duten guztiei euska r a z h i t z e g i t e k o a r d u r a h a r t u k o d u t e . Hortik etor daitekeela aldaketa uste du te, euskara ulertu arren erdaraz bizi di ren herritarrengana euskara gerturatu egingo delakoan. Hauek ere apurka hitz egitera animatzen badira, euskal hiztun gehiago izango direla eta euskarak pisu h a n d i a g o a i z a n g o d u e l a e g i n d u t e proiekzioa.

Lanbroa belar- denda

Zu m a r r a g a k o a r i g u n e e t a k o b a t B i d e z a r k a l e k o L a n b r o a b e l a r denda izango da. Lanbroa belar d e n d a k o a k E u s k a r a l d i a r e n orain arteko edizio guztietan parte har t u d u t e . « O s o e k i m e n o n a i r u d i t z e n zait. Lehenengo edizioa Bilbon bizi izan nuen eta Bilbon kalean jendea txapare kin ikustea oso garrantzitsua da Zuma r r a g a n b a d a k i t e u s k a r a z n o r k d a k i e n , baina Bilbon ez nekien. Hiri handia da, eta zalantzaren aurrean, jendeak gazte l e r a r a j o t z e n d u T x a p a r i e s k e r , b a n e k i e n a u z o k o z e i n b i z i l a g u n e k i n h i t z e g i n n e z a k e e n e u s k a r a z . E u s k a r a r e n e r a b i l e r a a s k o i g o z e n L e h e n e n g o e d i z i o h u r a a s k o g o z a t u n u e n » , a i p a t u d u Idoia Elgarrestak.

B i g a r r e n e d i z i o a Z u m a r r a g a n b i z i i z a n z u e n « G u r e i n g u r u a e u s k a l d u n a denez, ez nuen aldaketa handirik naba r i t u . D e n d a n b a i , o r d e a . O r d u r a a r t e g a z t e l e r a z e g i t e n z u e n j e n d e a r e k i n , txaparekin zetozenez, euskaraz egiten h a s i g i n e n . A r i g u n e i z a t e a k e r e l a g u n tzen du. Oso giro polita sortzen da egun horietan dendan», aipatu du Zumarra gako merkatariak.

Euskaraldia eta euskararen gainon tzeko ekimen guztiak erabat beharrez koak direla uste du «Euskararen egoera txarra dela uste dut. Gure seme alabek, a d i b i d e z , g u k n a h i b a i n o a s k o z e r e g e h i a g o e g i t e n d u t e g a z t e l e r a z G u r e kin euskaraz egiten dute, baina haurren artean gazteleraz egiteko joera handia

dute Telebistaren eta Interneten eragi nez dela uste dut Telebista kate gehie nak eta Interneteko eduki asko gaztele raz dira, eta telebista saioez eta Interne t e n i k u s i t a k o e z h i t z e g i t e n d u t e n e a n , gazteleraz egiten dute. Beste gaietarako e u s k a r a e r a b i l t z e n d u t e . H o r b e r a i e n h i z k u n t z a e u s k a r a d e l a i k u s t e n d a » , azaldu du Ez dago despistatzerik. «Lagunekin elkartzen direnean euskaraz egiten du te eta itzultzen direnean gazteleraz Or d u h o r i e t a n z e r g e r t a t u d e n ? E s t i m u l u asko gazteleraz direla. Lan handia dugu egiteko, etxetik hasita. Etxean ETB3 ja rri beharrean, Internetako gaztelerazko edukiak ikusten dituzte Kate bat, gaz telerazko milaka edukiren aurka...».

Zumarragako Lanbroa belar dendako Idoia Elgarresta eta Maria Eugenia Zabaleta

Sustrai Frutak

Herri bat baino gehiago hartu k o d i t u e n a r i g u n e a o s a t u k o d u L e g a z p i n e g o i t z a n a g u s i a d u e n S u s t r a i F r u t a k E n p r e sak 22 langile ditu, sei dendatan eta bost azokatako postuetan banatuta. Legaz pin, Ordizian, Arrasaten eta Oñatin ditu dendak, eta Legazpiko, Ordiziako, Zega m a k o e t a O ñ a t i k o a z o k e t a n j a r t z e n d u postua. Konpromiso maila desberdine k i n , b a i n a a r i g u n e b a t e n e s k a k i z u n a k b e t e z , g u n e h o r i e t a k o l a n g i l e e k p a r t e hartuko dute aurtengo Euskaraldian.

Alberto Vesga da Sustraiko gerentea, eta Euskaraldian arigune gisa parte har tzeko erabakia enpresak euskararekiko duen sentsibilitateak bultzatuta hartu dutela azaldu du «Arigune bat talde na turaletan euskaraz aritzen den gune bat d e l a u l e r t z e n d u g u , e t a g u r e a h o r r e l a

koa dela uste dugu. Gure dendetan eta postuetan ahal dugun guztia egiten du g u e u s k a r a z , b e z e r o e k i n l e h e n h i t z a e u s k a r a z e g i t e n d u g u g e h i e n e t a n , e t a bezero horiek euskaraz hitz egiteko gai d i r e l a b a d a k i g u , e u s k a r a z h i t z e g i t e n diegu»

Euskararekiko jarrera hori egunero koa dela nabarmendu du Vesgak, baina orain, Euskaraldiarekin, areagotu egin go dutela agindu du, «gure langileen ar t e a n n o r m a l e a n e u s k a r a z h i t z e g i t e n dutenek oraindik gehiago egingo dute, e u s k a r a z j a k i n b a i n o g a z t e l e r a z h i t z egiteko joera dutenek euskaraz hitz egi t e k o k o n p r i m i s o a h a r t u d u t e , e t a a s k o ez dakitenek ere egingo dute ahalegin txoa dakiten apur hori erabiltzeko» Be zeroen aldetik ere jarrera aldaketa espe r o d u e l a d i o , e u s k a r a g e h i a g o e r a b i l

tzea, alegia, «gurekin behintzat ez dute aitziarik ez erabiltzeko», Bestalde, Sustraiko langileek enpre s a g i s a E u s k a r a l d i a n p a r t e h a r t z e k o hartu duten konpromisoaz gain, bakoi t z a k b e r e k o n p r o m i s o p e r t s o n a l a k e r e h a r t u d i t u e l a z e h a z t u d u V e s g a k ; « b a tzuk belarriprest izango dira, eta beste batzuk ahobizi».

Euskara, balio erantsia

E u s k a r a l d i a z b a l i a t u t a , g a r r a n t z i h a n diagoa emango diote datozen egunetan euskarari Sustrai enpresak, baina egu neroko erronka bihurtzeko asmoa dute I z a n e r e , V e s g a k n a b a r m e n d u d u e n e z , « m e r k a t a r i t z a n , e u s k a r a z j a k i t e a e t a h i t z e g i t e a b a l i o e r a n t s i a d a , g u r e h i z kuntza da Guk beti aintzat hartu dugu hori, beti izan dugu sentsibilitate hori».

Industrias Landu S. Coop.

Ma t e r i a l k o n p l e x u e n m e k a n i z a z i o z e r b i t z u a k e s k a i n t z e n d i t u I n d u s t r i a s L a n d u S. Coop ek Olaberriko Baso zabal industrialdean: Altzairu herdoil gaitz austenitikoak, superaustenitiko ak eta martensitikoak, austenitiko fe rritikoak, nikel ean oinarritutako alea zioak zein titanioa bezalako beste mate rial batzuk 1980tik eskaintzen dituzte z e r b i t z u h o r i e k . B e t i e r e b e z e r o e n h i z kuntzaren arabera, baina ahal dela eus k a r a z h i t z e g i t e n d u t e l a n t e g i a n , e t a E u s k a r a l d i a n e r e , b e r a z , e u s k a r a z h i t z e g i t e n s e g i k o d u t e , e g u n e r o k o t a s u n a ren parte baita haientzat.

X a b i e r S i m o n ( O r m a i z t e g i , 1 9 8 4 ) d a L a n d u k o o p e r a t i b a k o l e h e n d a k a r i a . A z a l d u d u e n e z , i n g u r u k o e n p r e s e k i n zein atzerrikoekin egiten dute lan. Ber takoekin euskara erabiltzen dute «Da k i t e n e k i n e u s k a r a z h i t z e g i t e n d u g u , e t a l a n t e g i a n b e h i n t z a t h o r r e l a e g i t e n d u g u » L a n g i l e a k b e r t a k o a k d i r e n e a n n o r m a l t a s u n e z d a r a b i l t e e u s k a r a , e t a Euskaraldiak ez du aldaketarik ekarriko haientzat. Lanerako beharrezko doku mentuak edota korreoak euskaraz iza t e n d i r a b e z e r o a e u s k a l d u n a d e n e a n : «Gertukoak edo ingurukoak direnean,

«Bezeroak gertukoak edo ingurukoak direnean, planoak, dokumentuak eta abar euskaraz azaltzen dira. Esango nuke %75 inguru izaten dela euskaraz egiten duguna»

Xabier Simon Industrias Landu ko lehendakaria

planoak, dokumentuak eta abar euska raz azaltzen dira. Esango nuke %75 in guru izaten dela euskaraz egiten dugu n a » B e s t e t o k i b a t z u e t a k o b e z e r o e k i n e r e e g i t e n d u t e l a n , h a l a r e . H a i e k i n ,

« d o k u m e n t u a k e r d a r a z , i n g e l e s e z e d o f r a n t s e s e z i z a t e n d i r a » A d i n a r e n a r a b e r a n a b a r i d u S i m o n e k d e s b e r d i n t a sun handiena hizkuntzaren erabileran. « A d i n b a t e t i k g o r a a g i a n e r d a r a r a gehiago jotzen dute»

Lantegian ez ezik, bakarkako ohitu rei dagokienez, lagunartean, kalean eta f a m i l i a n e r e e u s k a r a z e g i t e n d u S i m o nek «Euskaraz bizi naiz» Euskaraldia rekin bat egiteko ez du esfortzu handi rik egin beharko, dakitenekin euskaraz hitz egiten jarraituko duelako Herrian egiten diren ekintzetan ere parte hartu ko du.

Xabier Simon Landu kooperatibako lehendakaria, lantegi kanpoan

Zuzenki aholkularitza juridikoa

Zu z e n k i a h o l k u l a r i t z a e n p r e s a k era askotako aholkularitza zer bitzua eskaintzen du: aholkula ritza fiskala, kontablea, labora l a e t a j u r i d i k o a ; a u t o n o m o a k , e n p r e s a txiki eta ertainak eta kooperatibak; hi g i e z i n e n a l o k a i r u e t a s a l e r o s k e t a ; k u l t u r e l k a r t e a k e t a f u n d a z i o a k ; g e s t o r i z e r b i t z u a k ; a b o k a t u z e r b i t z u a ; a s e g u ruak; eta komunitateen administrazio zerbitzuak kudeatzen dituzte. Lazkao ko herrigunean daukate bulegoa, Hiri g o i e n k a l e k o 7 z e n b a k i a n A u r r e k o a n b e z a l a , a u r t e n g o E u s k a r a l d i a n e r e a r i gune izateko izena eman dute.

Euskaraz bizi dira bertako langileak, e t a l a n e a n e r e e u s k a r a z e g i t e n d u t e egunerokotasunean Irantzu Amunda r a i n ( L a z k a o , 1 9 7 3 ) Z u z e n k i k o a r d u r a dunak azaldu duen bezala, ez zaie zaila e g i n g o a r i g u n e i z a t e a , « n o r m a l i d a d e baten barruan» izango baita: «Guk lana e t a g u r e b i z i t z a e u s k a r a z e g i t e n d u g u . N a h i e t a n a h i e z s a r t u b e h a r r a g e n e u k a n E u s k a r a l d i a n a r i g u n e b e z a l a , b e t i e g i t e n d u g u n z e r b a i t d e l a k o » . B e z e r o b a t z u e k g a z t e l e r a z k o z e r b i t z u a e s k a t z e n d u t e n a r r e n , e z d a o h i k o e n a , o r o korrean euskaraz egiten dute eta

L a n e r a k o d o k u m e n t u a k e r e e u s k a r a z d a u z k a t e . « N o m i n a k , f a k t u r a k , kontratuak badago tarteka baten bat erdaraz egiteko eskatzen duena, baina oso gutxi. Hala eskatzen badigute baka rrik egiten dugu erdaraz». 2020ko Eus karaldian ere arigune izan zen Zuzenki Eskaparatean arigunearen pegatina ja rriko dute jakinarazteko, nahiz eta be

«Guk lana eta gure bizitza euskaraz egiten dugu. Nahi eta nahi ez sartu beharra geneukan Euskaraldian arigune bezala, beti egiten dugun zerbait delako»

Irantzu Amundarain Zuzenkiko arduraduna

zeroek jakin badakiten bertan euskaraz egiten dela.

A r i g u n e b e z a l a e u s k a r a s u s t a t z e a z gain, langileek ahobizi bezala eman du t e i z e n a E u s k a r a l d i a n . A m u n d a r a i n e k azaldu duenez, urte guztian ere hartzen d u a h o b i z i r o l a , p i n i k e r a m a n g a b e : «Lagunartean elkarrekin euskaraz egi ten dutenak badaude. Badakite nik eus k a r a z e r a n t z u n g o d i e d a l a , e t a a g i a n euskaraz hitz egiten ahalegintzen dira B e s t e b a t z u e k i n e r d a r a z e t a e u s k a r a z aritzen gara. Ni euskaraz eta haiek erda raz» Urtean zehar egiten duten ariketa Euskaraldian ere aplikatuko dute, lane an zein kalean.

Irantzu Amundarain Zuzenki aholkularitza juridikoko arduraduna Aurten ere arigunea izango da Zuzenki

Literatura

Euskaraldiko agenda

Joxe Begiristain Irakurzalea

Beauvoir gugan

Simone de Beauvoir entzutean, automatikoki Bigarren sexua saiakera liburuarekin lotzen dugu gehienok. Be auvoirrek, ordea, bederatzi eleberri eta beste hainbeste saiakera argitaratu zituen, kontaezinezko prentsa ar tikulu eta bestelako idatziez gain. Eta haren filosofiaz jabetze ko aukera zoragarri bat eskaintzen digu filosofian graduatua den Mikel Urdangarin Irastorza beasaindar ikertzaile gazteak: SimonedeBeauvoir Norbanakoaetaburujabetzaizeneko saia kera argitaratua du, Jakin Irakurgaiak sailean.

Beauvoirrek esandakoetatik abiatuta, harenak baieztatuz nahiz hainbat gauza zalantzan jarriz gerora hamaika filosofo eta bestelako pentsalarik esandakoak aztertu ditu Urdangari nek eta horiek denak josiz burutu du berealdiko lan pertsonala. Emakumea egin egiten da Beauvoirren tesi ezagunetarikoa denetik abiatuz (emakumea: etxeko andre/ama/emaztea ) gaur egunean oraindik nola jokatzen dugun pentsaraziko digu Urdangarinek. Edo, gizona ere egin egiten dela jabetzen bagara (kasta pribilegiatua da oraindik), elkarrenganako eraginez soi lik garatu dezakegula norbanakotasuna, gogoraraziko digu Trama komun horretan erantzukizunez konpromisoan jarrita: Norkzaintzengaitugauregunoraindikere, adibidez. Emantzi paziorako Beauvoirren proiektu hura, alegia, emakumeak ere norbanako autonomo/burujabe izan behar duela berdinetik berdinera, zertan den ikusaraziko digu.

Zer egingo dugu egitengaituenarekin? galdetuz ere zirika tuko du irakurlea: maitasunean, hizkuntzan Hori guztia se xua, generoa hizpide Puri purian bizi ditugun oinarrizko bi zikidetza gaiak, Urdangarinek nola jorratu dituen, miresga rria iruditzen zait.

Eta bere garaian Irene Arraratsek Bigarren sexua euskarara itzuli bazigun, Urdangarinek hau euskaraz sortua! Bada itxaro penik…

» B e a s a i n A z a ro a re n 1 7 a n . 1 1 : 0 0 e t a n , Eu s k a r a l d i a re n h a s i e r a ko e k i t a l d i a , Z u b i m u z u p l a z a n , h e r r i ko i k a s t e t xe e t a ko L H 1 e t a L H 2 m a i l e t a ko i k a s l e e k i n 1 8 : 0 0 e t a n . Eu s k a r a l d i a re n g u n e i b i l t a r i a B i d e l u z e p l a z a n Ab e n d u a re n 3 a n , g a z t e e n e u s k a r a e g u n a . Tr i k i p o t e o a , b e r t s o b a z k a r i a e t a ko n t z e r t u a k

» G a b i r i a G a u r, a z a ro a re n 1 1 n , 1 8 : 0 0 e t a n . N o l a e ra g i n g u re s e m e a l a b e n h i z k u n t z o h i t u re t a n ? h i t z a l d i a Ku l t u r e t xe a n

» I d i a z a b a l A z a ro a re n 2 8 a n , 1 9 : 0 0 e t a n . A r a n t x a U r re t a b i z k a i a re k i n s o l a s a l d i a , A z k e n e t xe a l i b u r u a r i b u r u z Ab e n d u a re n 3 a n . Eu s k a r a re n e g u n e ko e k i n t z a k

» I t s a s o n d o A z a ro a re n 1 5 e a n , 1 9 : 0 0 e t a n . B e t z a i d a U r t a z a re n Ko ra p i l o a k l i b u r u a re n a u r ke z p e n a L i b u r u t e g i a n A z a ro a re n 2 5 e a n , 2 1 : 0 0 e t a n . K a n t u a fa r i a , e l k a r t e a n Ab e n d u a re n 3 e a n Eu s k a r a re n e g u n a , t a l o j a n a

» L a z k a o

A z a ro a re n 1 5 e a n , 1 9 : 0 0 e t a n . Irabazi antzezlana Arerian

A z a ro a re n 1 7 a n , 1 9 : 0 0 e t a n . Podcasta Lazkaoko emakume ki rolariak

A z a ro a re n 1 8 a n . 1 1 : 0 0 e t a n , Kantujira Herriko plazan

1 8 : 0 0 e t a n , Potx eta Lotx pailazoak Arerian 1 9 : 0 0 e t a n , Jundajo txaranga Areriatik irtenda

A z a ro a re n 1 9 a n , 1 1 : 0 0 e t a n Buruhandi eta erraldoien konpar tsa, plazan (Eguraldi txarra eginez gero, abenduaren 2an)

A z a ro a re n 2 1 e a n , 1 6 : 4 5 e a n . Santa Xexili eguneko Lazkao Txiki Musika Eskolaren kontzertua, plazan

A z a ro a re n 2 3 a n , 1 8 : 3 0 e a n Suthai batukada taldea, herrian ze har

A z a ro a re n 2 5 e a n , 1 1 : 0 0 e t a n . Kantujira Plazan

A z a ro a a re n 2 9 a n , 1 9 : 0 0 e t a n . Nerea Arriolaren bakarrizketa, Arerian

A z a ro a re n 3 0 e a n , 1 7 : 0 0 e t a n . Euskaraldia kontzertua: Lazkao Txiki Musika Eskola eta Oin Arin dantza taldea, frontoian

Ab e n d u a re n 2 a n , 1 1 : 0 0 e t a n . Kantujira, plazan 1 7 : 0 0 e t a n , euskararen kriseilua festa Ikastolako HH5 eta LH1 mailako fami lientzat

Ab e n d u a re n 3 a n , 1 9 : 0 0 e t a n . Sorotan Bele eta Lazkaoko Musika bandaren kontzertua, Arerian Sarrerak Lazkao eus webgunean daude salgai

» Le g a z p i

A z a ro a re n 1 7 a n , 1 8 : 3 0 e a n Hasiera ekitaldia Nerea Arriolare kin, Euskaraldia plazan (Kale Nagusia hasten den gunean, eliza ondoan)

A z a ro a re n 1 8 a n Ipuin labur labur laburren 3 Lehiaketa hasiko da Abenduaren 2ra bitartean aurkeztu behar dira lanak

A z a ro a re n 2 1 e a n e t a 2 2 a n , 1 7 : 0 0 e t a n . Jolas Molaz Familian jo lasteko egitasmoa Atera berri diren eta euskarazkoak diren jos tailuak nolakoak diren eta nola jolasten diren azalduko dute Are to nagusian Udaleko Euskara zerbitzuak antolatuta

A z a ro a re n 2 4 a n , 1 9 : 3 0 e a n . Legazpiko bertsolaritza pausoz pauso liburuaren aurkezpena, mahai ingurua eta bertso musikatuak Areto nagusian Bertso Olariak elkarteak sustaturik

» O rd i z i a

G a u r, a z a ro a re n 1 1 n , 1 9 : 0 0 e t a n . K a n t u p o t e o a J oxe M e n d i z a b a l e k i n , h e r r i ko p l a z a t i k h a s i t a A z a ro a re n 1 8 a n , 1 9 : 0 0 e t a n . E k i t a l d i b e re z i a , p l a z a n a g u s i a n

» U r re t x u -Z u m a r r a g a A z a ro a re n 1 6 a n , 1 8 : 3 0 e a n . Herri Batzar irekia, Zelai Ariztin

» Z a l d i b i a

A z a ro a re n 1 8 a n . 1 6 : 3 0 e a n , Kanpaingo errota ikusgai 1 8 : 3 0 e a n . Hasiera ekitaldia eta txapa jartzea 1 9 : 0 0 e t a n , talo tailerra Zubi Buru elkartean Ab e n d u a re n 2 a n , 1 8 : 3 0 e a n Gaizka Arangurenen hitzaldia, uda letxeko Herri Aretoan Ab e n d u a re n 3 a n . 1 8 : 3 0 e a n , Euskararen Eguna 2 1 : 0 0 e t a n , kantu afaria

» Z e r a i n Ab e n d u a re n 2 a n , 1 7 : 3 0 e a n a l d e a n . Txotxongilo bertsolariak ikus kizuna

Iritzia

B erehalakokeria

Bu r g o s k o p r o z e s u a n g u r e e u s k a l s e n a a r t e a n l o z o r r o a n g e n e u k a n d o z e n a b a t u r t e e s k a s e k o g a z t e o k U r r e t x u k o j a i a k eta santalutziak etorri zain irrikan iza ten ginen Egun horiek noiz etorri zain, s a n t a n a s t a s i e t a n A t a u n g o l e h e n g u s u a k e t a s a n t a l u t z i e t a n O r e x a k o a k e t o r t z e n z i r e l a k o g u r e e t x e r a b a z k a l tzera A ze bazkariak haiek! Garai haie tan, gizonok amak eta amamak presta tutakoa dastatzera baino sartzen ez gi n e n g a r a i o t a n , n i r e t z a t b a z k a r i h o r i e t a k o h i z k e r a m u s i k a b i k a i n a z e n , a t a u n d a r r e n « M i e l e k e s a n z o n » e t a O r e x a r r e n « h a r e k b i a r d i e k a r r i z e t i a n » e n t z u t e n n u e n b a k o i t z e a n n i r e b e g i e k d i r d i r e g i t e n z u t e n A t a u n d a r r e n h i z k e r a l a t z a z e n ( e k a r r i z o n ) e t a Orexarrena, berriz, eztia bezain gozoa. H o r i e k i z a t e n z i r e n n i r e ‘ E u s k a r a l d i a k ’ , n a h i z e t a e t x e a n g u r a s o e k i n , a r r e b e k i n e z b e z a l a , e u s k a r a h u t s e a n e g i t e n g e n u e n . K a l e a n , k u a d r i l l a k o e k i n , e s k o l a n , i r a k a s l e n a h i z i k a s k i d e e kin, beti gaztelaniaz jo ta su Eta ez eus k a r a z h i t z e g i t e n e z g e n e k i e l a k o , e z , gure euskal senak seko lo segitzen zue lako baizik.

E z n a i z a i t z a k i a z a l e a , b a i n a g a r a i h a r t a n e s k o l a n e z g e n u e n a u k e r a r i k izan irakasgai bakar bat euskaraz ikas teko, kuadrillan ere gaztelania nagusi; n a g u s i e z , h i z k e r a b a k a r r a ! B a i n a z e r d e l a e t a k e x a t u g u k ! G u r e a u r r e k o e k e s k o l a r a j o a t e k o a u k e r a r i k i z a n e z z u

Badira zenbait harreman ohitura gaztelaniaz direnak eta horri eragitera dator Euskaraldia

l a j o a n n i n t z e n . H a n e z a g u t u n i t u e n A n d d o l i n E g u s k i t z a , K o l d o M i t x e l e n a , Hasier Etxeberria, Goyo Monreal, Car l o s G a r a i k o e t x e a , C a r l o s S a n t a m a r i a e t a S a b i n o P a d i l l a b e z a l a k o e u s k a l d u nak, eta nire senak gora egin zuen

G e r o r a , demokraziarekin b a t e r a E u s k a r a r e n l e g e a e t o r r i z e n : i k a s k e t a k euskaraz, lehen Egunkaria euskara hu tsean, telebista kate bat Eta hori guz t i a g u t x i b a l i t z , t e s t u p r o z e s a t z a i l e a k , n a b i g a t z a i l e a k , s i s t e m a e r a g i l e a k . . . euskara hutsean.

H a l a e r e b a d i r a z e n b a i t h a r r e m a n o h i t u r a o r a i n d i k e r e g a z t e l a n i a z d i r e nak eta horren gainean eragitera dator Euskaraldia.

t e n e a n ! E s k e r r a k g u r e g u r a s o e k h i z k u n t z a r i e u t s i z i o t e n ! A g i a n e z z e k i t e l a k o g a z t e l a n i a z i t x u r a z e g i t e n e u r e n u s t e z , b a i n a d e n a d e l a k o a g a t i k g u r e etxean gaztelaniaz entzuten zen baka r r i k R a d i o P i r e n a i k a , R a d i o P a r i s p i z ten genuenean, hori bai anaia arreben artean gaztelania hutsean, nola ez!

N i r i k l a s e s e n a l e h e n a g o p i z t u z i t z a i d a n e u s k a l s e n a b a i n o O r b e g o z o n eginiko grebak eta 1 001 prozesuak ze rikusi handia izan zuten horretan.

Euskal sena pizteko, berriz, atzerri ra joan behar izan nuen Gaztelara joan behar izan nuen, baina ez ogi bila Ima nolen aitona* bezala, ni euskararen bi

Baina ez dezagun ahaztu pazientzia h a n d i a i z a n d u g u l a i k a s k e t a k i a n o r m a l t a s u n o s o z e u s k a r a z i z a t e k o , k u a d r i l l a n i a n o r m a l t a s u n o s o z e u s k a r a z aritzeko; prozesu guztiek bere denbora behar dute, erein, zaindu, mimatu, go x a t u e t a a z k e n e a n u z t a j a s o . E u s k a r a l d i a e r e p r o z e s u h o r i p a s a t u b e h a r r e a n dago Hirugarrena da eta bejoandaiola! E t a a z k e n f i n e a n h o r i x e d a E u s k a r a l d i a : h e r r i t a r r e n k o n t z i e n t z i a h a r t z e bat eskatzen duen ariketa, ohiturak al d a t z e k o b a l i a t u d e z a k e g u n a B e r a z , animo eta pazientzia, ez baitugu men d e e t a n z e h a r g a l d u t a k o a b e r e h a l a b e rreskuratuko!

* E n e S e g u r a k o a i t o n a o g i a b e h a r z u e n e a n C a s t i l l a r a j o a t e n z e n j o r n a l a ritzara, morrontzara.

Sebas Iturriotz Zintzo Mintzo elkarteko kidea

‘A la maestra decir ’

Gu r e a m o n a k e s k o l a k o g e l a n ikaskidearekin izan zuen gaz telaniazko pasadizoa askotan kontatzen zigun: «A la maes tra decir», «Yo tambien dile». Erdi pa rrez, erdi etsita, gaztelania jakin ez eta, hala ere, derrigorrez hitz egin beharra B a t a k b e s t e a a m o r r a r a z i , e t a b e s t e a k bultza egin ukondoarekin: «me has bul tzado, a la maestra decir», eta besteak: «yo tambien dile» zer egin didazun, ale gia.

Kontuak atera ditut, eta, gutxi gora b e h e r a , X X m e n d e h a s i e r a n g e r a t u t a koa izango zen, 1913 urtean edo, amo nak 10 urte inguru zituela edo, urte bat edo bi, gorabehera.

Frankismoak zapaldu zuen gure he r r i a , b a i n a a u r r e t i k e r e , b a z u e n g u r e h i z k u n t z a k m a d a r i k a z i o a , u r t e t a k o pertsekuzio eta debekua.

E t a p r e s i o h o r i g u z t i a , m e m o r i a g e n e t i k o a n s a r t u z a i g u e u s k a l d u n o i , e s tres linguistikoa sortzeraino. Denda ba tean sartu, bulego batean zerbait eska t z e r a j o a n , a u r k i t u e z i n d u g u n k a l e a n o n d a g o e n g a l d e t z e r a k o a n , b e t i , a u r r e z p e n t s a t u b e h a r r a i z a n d u g u p a r e koak euskaraz jakingo duen ala ez. Itxu r a r i b e g i r a t u t a , b e r a k a u r r e n e k o h i t z a e s a t e n e z b a d u , a s m a t z e n , e t a a z k e n e a n , e g u n h o r r e t a n d u z u e n i n d a r r a r e n arabera, ausartzen zara edo ez.

J a k i n a ! U r t e t a k o h i z k u n t z o h i t u r a horiek eraldatzea, ez da eginkizun ma kala. Gaztelaniaz ezagutu duzun adiski

dearekin, euskaldundu ondoren, euska r a z h a s t e a e z d a l a n e r r a z a . O h i t u r a k m e n p e r a t z e n g a i t u g u r e b i z i m o d u a n , baita hizkuntzarenean ere

B a i n a , K o l d o M i t x e l e n a k z i o e n m o d u a n , e u s k a r a g a u r a r t e i r a u t e a d a b e n e t a k o m i r a r i a A n t z e k o h i z k u n t z a r i k ez dugu izan inguruan Gure Herria bi t a n b a n a t u t a e t a b i h i z k u n t z h a n d i r e n artean. Guztiok ezagutzen dugun histo ria latza tarteko Eta hala ere, bizirik di rau hizkuntzak Euskal herritarrek izan d u t e n b o r o n d a t e e t a i r m o t a s u n a r i e s ker alde batetik, eta bestetik, demokra zia indarrean sartu zen garaian hartuta ko erabaki politikoei esker Frankismo aren ondoren onartutako legediak, mu gak muga, garapen eta bultzada garbia eman dio hizkuntzari, eta orain dela ia 5 0 u r t e b a i n o a s k o z e r e e g o e r a h o b e a dugula ezin uka daiteke.

Baina XXI.mendeak beste panorama eta aldaketa batzuk ekarri dizkigu: glo b a l i z a z i o a , t e k n o l o g i a , a d i m e n a r t i f i ziala, joan etorri bizkorrak, digitaliza zioaren zabalpena, mundu mailako in f o r m a z i o t r u k e a , z i e n t z i a r e n g a r a p e n bizia

E t a h o r i e k g u z t i a k g u r e h i z k u n t z a r e n a l d e e d o a u r k a k o f a k t o r e a k b i h u r d a i t e z k e , m o l d a t z e n e z b a g a r a E r a g i n n a b a r m e n a i z a n g o d u t e , e t a i z a t e n a r i da, hizkuntza gutxituetan. Hizkuntza r e n b e r r e s k u r a p e n e a n g a b i l t z a n o k , kontuan hartu beharreko faktoreak di ra horiek guztiak

Baina tartean, badira ilusio printzak. Euskaraldia izan da horietako bat azken urteetan Hizkuntzaren ohiturak alda t z e k o a r i k e t a m a s i b o a k i l u s i o b e r e z i a piztu zuen, eta tresna bikaina gertatzen ari da, jendearen ohitura linguistikoak a l d a t u e t a f i n k a t z e k o , m o d u a b e g i k o r e t a e r o s o a n , g a i n e r a , b a i h i z l a r i a r e n tzat, baita hartzailearentzat ere. Ahobi z i e t a b e l a r r i p r e s t t x a p e k e m a t e n d i g u halako segurtasun eta ausardiarako ke mena Euskaraz lasai aritzeko espazioa a h a l b i d e t z e n d i g u , e t a h a m a b o s t e g u netan egindako ariketa, denboran zehar finkatzeko aukerak ere jartzen dizkigu eskura

Baliatu dezagun Euskaraldia eragite ko, ondo pasatzeko, ohiturak aldatzeko eta naturaltasunez hizkuntzaren bidez, hasi berri den mendeari erronka hori lo tzeko.

Garbiñe Mendizabal Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskara Zuzendaria

Iritzia

Justiziaren mailupean

Es p a i n i a k o i n p e r i a l i s m o l i n guistikoak, demokrazia izene k o a z k e n 4 0 u r t e o t a n , b o t e r e judizialaren bidez, euskara au z i b i d e a n j a r r i d u e t e n g a b e , e t a e r r e i nuaren errainuan dauden epaitegieta ko zurezko mailuak astinduz gure hiz k u n t z a r e n a u r r e r a b i d e a r i m a i l u k a d a bat baino gehiago eman dizkio.

E u s k a r a j a g o t e k o e t a s u s t a t z e k o Euskal Autonomia Erkidegoan eta Na f a r r o a n e g u n e z a r r i t a d u g u n l e g e d i a r e n p a r a d i g m a a l d a k e t a b e h a r d u g u , a z k e n 4 0 u r t e o t a n b e z a l a j u s t i z i a r e n mailuak behin eta berriro jo ez gaitzan

E u s k a l H e r r i a n e u s k a r a r e n e r a b i l e r a a r a u t z e k o o n a r t u z e n l e h e n e n g o l e g e a k 4 0 u r t e b e t e b e h a r d i t u h i l h o n e tan bertan (azaroaren 24an) Eta, gogo r a d e z a g u n e z d e z a g u n a h a z t u o r a i n d i k e r e , X X I . m e n d e a n , e u s k a r a k e z d u e l a l e g e z k o o f i z i a l t a s u n i k E u s k a l Herri osoan (ez du erabateko ofizialta s u n i k N a f a r r o a k o l u r r a l d e a r e n z a t i r i k h a n d i e n e a n n a f a r r e n % 9 0 b i z i d a b e r t a n , 6 0 0 0 0 0 n a f a r e t a I p a r E u s kal Herri osoan ere, ez dauka, eta ez du i n o i z i z a n , i n o l a k o l e g e a i t o r t z a r i k ) . B e r a z , X X I . m e n d e h a s i e r a k o E u s k a l Herrian urruti gaude oraindik gure lu r r a l d e a r e n l u z e z a b a l e a n g u r e h i z k u n t z a r e n b e t e b e t e k o e r a b i l e r a n o r m a l i z a t u a e k a r r i k o d u e n l e g e d i b a t i z a t e tik

E g u n E u s k a l A u t o n o m i a E r k i d e g o an indarrean dugun Euskararen legeak

XXI. mende hasierako Euskal Herrian urruti gaude oraindik gure lurraldearen luze zabalean gure hizkuntzaren bete-beteko erabilera normalizatua ekarriko duen legedi bat izatetik

herritarren hizkuntza eskubideak ditu a r d a t z e t a o i n a r r i B a i n a e p a i l e e n j a r d u n a k a z k e n 4 0 u r t e o t a n h a r t u d u e n n o r a b i d e a r e k i n h e r r i t a r r e n h i z k u n t z a e s k u b i d e e t a n o i n a r r i t u t a k o s i s t e m a h o r i b i a h o k o e z p a t a b i h u r t u z a i g u Izan ere, EAEn, azken 40 urteko aldian, e p a i t e g i e t a t i k h i z k u n t z e n a r t e k o e z i n b e s t e k o o r e k a r e n p r i n t z i p i o i r u z u r t i a e z a r r i z E s p a i n i a k o e p a i l e e k z o r r o t z a g o e t a g r i n a t s u a g o z a i n d u d i t u z t e g a z t e l a n i a d u n h e r r i t a r e l e b a k a rren hizkuntza eskubideak, egoera be r e a n e z d a u d e n b i h i z k u n t z e n t z a t t r a t a m e n d u b e r b e r a e t a s i m e t r i k o a e z a rriz; batzuetan, gainera, euskara ez ja k i t e a g a z t e l a n i a d e r r i g o r j a k i n b e h a r r a r e n a l d e a n b e n e t a k o e t a e g i a z k o e l e b i t a s u n a r e n k a l t e r a k o , p r i bilegio asimetriko ere bihurtuz.

H i z k u n t z a a r a u b i d e a r e n p a r a m e t r o a k b e r r i t z e a e z i n b e s t e k o a d u g u e u s k a r a r e n g i z a r t e e r a b i l e r a n o r m a l i zatzeko. Euskararen erabilera naturala e t a b e r e z k o a d u t e n a r n a s g u n e s o z i o funtzionalak jagoten eta sustatzen ar d a z t u b e h a r d u g u l e g e p a r a d i g m a b e r r i a . A r d a t z b e r r i a e u s k a r a r e n e s p a z i o s o z i o f u n t z i o n a l e t a n j a r r i b e h a r r a d a g o K u l t u r a r e n o n d a r e i m m a t e r i a l a k d i t u g u e u s k a r a r e n a r n a s g u n e s o z i o f u n t z i o n a l a k . O n d a r e h o r i b a b e s t e n , i r a u n a r a z t e n , h a u s p o t z e n e t a z a b a l tzen asmatzea izan behar du XXI men d e k o e u s k a l g i n t z a r e n h e r r i g o g o a e t a berri gogoa.

Patxi Saez Beloki Soziolinguista

Iritzia

40 urte eta oraindik horrela?

Ze n b a t l a n , z e n b a t l o r p e n , z e n b a t a u r r e r a p a u s o , 4 0 u r t e t a n ! K o m u n i k a b i d e e t a n , h e z k u n t z a n , l a n m u n d u a n , o s a s u n g i n t z a n , k u l t u r a n , k i r o l e a n … ; e u s k a rak toki berriak hartu ditu, askok pen tsatu ere egingo ez lituzketen lekueta ra iritsi da, edozein zientzia alorretara. B a i n a e g u n e r o k o b i z i t z a t i k , s u k a l d e t i k , k u a d r i l l a t i k , i n g u r u n e h u r b i l e t i k alde egiten utzi diogu, geuk utzi ere jo a t e n e u s k a r a r i . E t a , o r a i n , z e n b a t z u l o beltz dauzkagu?

H o r t i k a b i a t u t a , e t o r k i z u n a r i b e g i ra erantzungo diot egindako galderari: e z g a u d e o n d o , e z g o a z b i d e o n e t i k , z e r b a i t g a i z k i e g i t e n a r i g a r a . B e s t e l a , beste toki batean geundeke Zenbat ur t e , z e n b a t l e g e a l d i , z e n b a t l a n , z e n b a t ekintza, jai, festa, manifestazio, borro k a , a g e r r a l d i , i k a s k e t a , i k e r k e t a … e t a oraindik gaztelera nagusi kalean, etxe a n , e l k a r t e a n , e s k o l a n e t a i k a s t o l a n , udaletxean; zenbat erantzun txar jaso t z e n d i t u g u n e u s k a r a z a r t a t u a k i z a n nahi dugula esateagatik

H a u r e t a g a z t e e n h i z k u n t z a j a r d u nari buruz, hona bi aipu interesgarri:

Batetik, Joxe Manuel Odriozola eus k a l t z a l e a r i j a s o a , Berria e g u n k a r i t i k u r r i a n : « E u s k a l d u n s e n t i t z e n e z d i r e n b e l a u n a l d i a k s o r t u d i t u g u r e a u t o n o m i s m o e u s k o e s p a i n o l a k . E s p a i n i e r a r e n e z i n b e s t e k o t a s u n a k a r a u t u e t a m o l d a t u d i t u g u r e h a u r e t a g a z t e e n h i z k u n t z a o h i t u r a k , e t a b i z i t z e k o b e

Madariaga Irastortza Kultur eragilea

bre naiz nire gaztelaniazko hautua egi t e k o e t a n i r e l a g u n e i e z d i e t e x i j i t z e n euskaraz egitea»

O r a i n a r t e k o o n a k e t a t x a r r a k a l d e batera utzita, nondik jo beharko genu k e a u r r e r a e g i t e k o ? N o n d i k j o b e h a r d u g u E u s k a l H e r r i e u s k a l d u n a l o r t z e ko?

1 . Je nde ar i e ska i ni : Ikasteko eta erabil tzeko aukerak eskaini

2 Er akar r i: Euskararen herrian euska raren jardunera erakarri.

h a r r e z k o e z d u t e n e u s k a r a r e n i d e i a s a r t u z a i e h e z u r r e t a r a i n o . H i z k u n t z a e s p a i n o l e d o f r a n t s e s a r e n g u z t i z k o gailentasunak ez du arnasarik hartzen uzten »

Bestetik, Malores Etxeberriak abuz t u k o Argia n : « … G a z t e e n e i e z d i e g u t r a n s m i t i t z e n : n o n d i k d a t o r r e n h a u , z e r g a t i k g a u d e n g a u d e n b e z a l a , k o n t z e p t u s o z i o l i n g u i s t i k o a k t x u k u n x a m a r , a h a l d u n t z e a r i k e t a r i k e z , a r g u m e n t a r i o b a t e z e t a b e r a z , g e r a t z e n da euskara hautu libre bat balitz beza la, ingelesa ikasiko bazenu bezala…».

Maloresek helduen inguruko adibi de oso ezaguna ere bota du elkarrizke t a n : « A s k o t a n i k u s t e n d a z e r b i t z a r i e t o r k i n a r i e u s k a r a z e s k a t z e n d i o n k u a d r i l l a k o k i d e a r e n k a s u a , b u e l t a t u e t a b e r e t a l d e a n g a z t e l a n i a z h i t z e g i ten duena Zuk zerbitzatu behar nau zu euskaraz, exijitzen dizut, baina ni li

3 . Exi j i tu : Bai, exijitu, zergatik ez? Bel d u r r a e m a t e n d i g u h i t z h o n e k , b a i n a i k a s t e k o a u k e r a e s k a i n t z e n b a d u g u e t a e u s k a r a z k o m u n i k a t z e k o b e h a r r a b a l d i n b a d a g o , e r a b i l t z e r a bideratuko dugu jendea

Kolonizatuta gaude, beldurtuta Ez k e r r e k o a l d e r d i e t a t i k h a s i t a , p o l i t i k a a u s a r t a k f a l t a d i t u g u . B i h o t z a g a r r a n t z i t s u a d a , n o s k i , b a i n a e z d a n a h i k o a e u s k a r a b i z i b e r r i t z e k o E s t a t u a b e h a r dugu, legeak, gurea defendituko duten legeak behar ditugu.

Euskaraldia: izena eman, txapa jan tzi baina bere betiko astoari arre egi t e n j a r r a i t z e n d u e n a k , h i z k u n t z a o h i turak aldatzen ez dituenak, konpromi sorik hartzen ez duenak, ez du aurrera p a u s o r i k e m a t e n , e z d u e u s k a r a b u l t z a t z e n , e z e t a E u s k a l H e r r i a e u s k a l d u n t z e n l a g u n t z e n . A l f e r r i k a r i gara lanean, bilerak egiten, eztabaida tzen, ekintzak antolatzen lehengoan geratzeko.

Joxepa

Lazkao Lazkaoko gazteek bat egin dute Gaztealdiarekin eta Euskaraldiarekin Ekintzez hitz egiteko garaia dela aldarrikatuko dute

Beasain Herriko elkarte eta eragileek Euskaraldiarekin bat egin dute eta beasaindarrei Euskaraldian parte hartzeko dei egin diete

Ordizia Erraldoiak lagun izan dituzte Ordiziako elkarteek eta eragileek Euskaraldiaren Plaza Nagusiko aurkezpeneko ekitaldian

Urretxu-Zumarraga. Kike Amonorrizek hitzaldia egin zuen Zumarragan Euskaraldia antolatzearen arrazoiak azaltzeko

Lazkao. Herrietan sortutako Euskaraldiko batzordeek egindako lanaren emaitza ikusiko da datozen egunetan

Zumarraga. Aldai Hortz Klinikako langileak ‘Hitzez Ekiteko Garaia’ banderarekin Arigunea izango da aurtengo Euskaraldian

Zumarraga. Zimer etxetresna elektrikoen dendako arduradunek Euskaraldiarekin bat egin dute aurten ere, arigune rolean

Urretxu Apaolaza Autobusak enpresa arigunea izango da aurtengo Euskaraldian ere, ‘Hitzez ekiteko garaia da’ aldarrikatzeko

Legazpi Ilintxa futbol elkarteak Euskaraldiarekin bat egin du Arigunea izango da, euskaraz lasai hitz egiteko espazioa

Monika Arratibel Irakaslea

Aski da? Ez, ez da nahikoa

Aski da «maite dut» ozen esatea? Ez, egunerokoan ez bada hori demostratzen behintzat. Aski da euskara ren aldeko festa erraldoietara ikurrinarekin joatea? Ez, euskaraz mintzatzen ez bagara. Aski da ni eus kalduna naiz esan, eta kultura eta hizkuntza ez zaintzea? Ez nire ustetan. Hitzak haizeak eramaten ditu, udazkeneko hos to lehorrak bezalaxe. Euskaraz ba omen da zerbait, hitzekoa izatea Ez dakit ba nik, usteak hala izango dira, baina badira euskaldun ugari horrelakoak ez direnak Abestiak dio, «hitz bakar batek sua pizten du maiz», «ez» batek haserreak sarri tan, baiezkoek poza agian. Edo alderantziz. Zu etxerako eta zu kalerako, jolaserako eta lanerako Euskaraz bizi dena eta eus k a r a b i z i d u e n a k o n d o a n n a h i d i t u t , g u r e a a l d a r r i k a t u z e t a zainduz. Hitz bakar batek sua pizten badu, imaginatu zer no

lako poza sentitzen dudan hitz baten ondoren beste bat dato rrenean. Eta are gehiago, euskalki ezberdinetan hitzak ikas ten ditudanean

Eskertuta nago nire ama hizkuntzak eman dizkidan bizi p e n a k b i z i t z e a g a t i k , h i t z a s k o r e k i n z i r r a r a s e n t i t u d u t e t a Euskal Herri anitz hau batu duela iruditzen zait. Hitz guztiak ez dira goxoak, politak badira bortitzak direnak ere, baina ni momentu eta hitz politekin gelditzen naiz Ba al da ba zerbait hoberik, Eskoriatzako baten ahotik «politxoi» entzutea, Baz t a n g o h i z k e r a g o x o a n i p u i n b a t e n t z u t e a , D o r r a o k o b a t e n aho bihotzetik «asko nahi duzut politta» entzutea baino Mi l e s k e r a u n i t z , e s k e r mile, eskerrik asko eta m i l a e s k e r n i r e b i z i t z a n e u s k a l k i , h i t z e t a e s a m o l d e b e r r i a k e r a k u t s i d i z k i d a n b a k o i t z a r i E u s k a r a r i e u t s i eta zabaltzen duenari Ni Ahobizi naiz. Eta zu? E n t z u t e k o p r e s t b a z a u d e , A h o b i z i t i k g e r t u a g o i z a n g o z a r a E r r o n k a h a u j o , e z gorde golkoan, garaipen txiki asko daude jokoan, ari entzun, entzun ari, martxan ipini aho eta belarri!

Eskertuta nago nire ama hizkuntzak eman dizkidan bizipenak bizitzeagatik