GoiBerri 494. zenbakia

Iritzia

Errepor tajea 10 -11

Garapena 14-15

Argitaratzailea:

Goierriko Hedabideak SL Koordinatzailea: Kerman Garralda Kudeatzailea: Miren Sudupe

Erredakzio-burua: Loinaz Agirre Diseinua: Adaki (Eneko Maiz) Banaketa: Bidera zerbitzuak Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32 20200 Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki) 20700

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Webgunea: goiberri eus Posta elektronikoa: goiberri@hitza eus Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza eus Bezero arreta, harpidetzak: 943-30 30 35 hitzakide@hitza eus Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga Arama Ataun Beasain Itsasondo Legorreta, Mutiloa, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Futbolaren atzaparrak Itzain

Izen exotikoa da Qatar, Mila gau eta bat gehiago- k o i p u i n e t a n a z a l t z e k o m odukoa Bagenekien Ekiald e H u r b i l e a n z e g o e l a , b a i n a m a p a n k o k a t z e k o g a i e z . H arik eta bizilagun bat hara joan z e n a r t e , e g u n b a t z u e t a r a k o , l a n k o n t u e n g a t i k ; G o i e r r i k o enpresa batean ziharduen, eta Q a t a r k o g a s e d o p e t r o l i o h od i e t a n k o n p o n k e t a b a t z u k egitea suertatu zitzaion Itzuleran, Qatarko kronika e g i n z i g u n . H a s t e k o , h a n g o bero –literalki– itogarria Hur r e n a , D o h a h i r i b u r u a n e r a ikitzen ari ziren etxe orratz eta e r a i k i n f a n t a s t i k o a k d e s k r ibatu zizkigun: hango luxu jar i o a ! E t a s e g i d a n , Q a t a r r e n a u r k i t u z i t u e n I n d i a , P a k i s t a n e t a a b a r r e t a k o l a n g i l e e n b i z i m o d u a z h i t z e g i n z i g u n : n o l a l o egiten zuten kontzentrazio eremu erraldoietan itxita, kontainer moduko barrakoietan; atseden e r a k o a p e n a s a s t i r i k , l a n o r d u t e g i i k a r a g a r r i luzeengatik. Zeharo kupituta egin zigun kontak i z u n a , a h a z t e z i n a L a n g i l e e n t z a k o b a r r a k o i h o r i e k M u n d u k o K o p a i k u s t e r a j o a n z i r e n f u tbolzaleetako batzuek ere probatu dituzte. Telebistan ikusi nituen, kexati, halako leku narrasetan lo egin behar izateagatik Hotelak ez zeuden, nonbait, edonoren esku.

Elixabete Garmendia Lasa Kazetaria

200.000 milioiko aurrekontua kalkulatzen zuen Munduko Koparen prestaketarako

n a t z e n d u e m i r e r r i a , b o t e r e ahalguztidunez; ez dago alderd i p o l i t i k o r i k , e z t a s i n d i k a t ur i k e r e D e m o g r a f i a r e n a l d et i k , patchwork b a t d a Q a t a r : h i r u m i l i o i b i z t a n l e t a t i k e h uneko 12,5 bakarrik dira bertako jatorrikoak Kanpoko langileen emanak biztanleen % 70 giz o n e z k o a k i z a t e a e r a g i n d u . N o l a t a n ? F a m i l i a k h a r a a l d atzea debekatuta dutelako

H e r r i a l d e k o a r a u e n a r a b era, «emakumeek gizonen baimena lortu behar dute ezkont z e k o , g o b e r n u a r e n b e k e k i n a t z e r r i a n i k a s t e k o , e n p l e g u p u b l i k o a s k o t a n l a n e g i t e k o , a d i n j a k i n b a t z u e t a r a a r t e atzerrira bidaiatzeko eta ugalk e t a - o s a s u n e k o z a i n t z a j a k i n batzuk jasotzeko». (Rothna Begum: Emakumeei beren bizitzaz erabakitzea ukatzen diete Qatarren, Berria, 2022-12-11)

Azaleko irudia: Gorka Gomez

Atzera jota, Qatarren historia kolonizazioari l o t u t a d a g o , h a s i P o r t u g a l e k i n X V I m e n d e a n , eta bukatu 1971n, Britainia Handiko protektoratu izateari utzi zionean. Al Thani familiak gober-

Kontua da Futbolaren Munduko Kopa delaeta, Qatar usaintzeaz gain, goi mailako futbolaren sareak mugitzen dituen atzaparrak noraino iristen diren antzeman dela 2010eko FIFAgate hura nahikoa ez, eta orain QATARgate-a daukagu, non eta Europako Parlamentuan. Zer eta soz i a l - d e m o k r a t e n t a l d e k o E v a K a i l i , g a n b e r a k o presidenteordearen eskutik 2017an Qatarko Fin a n t z a m i n i s t r o a k 2 0 0 . 0 0 0 m i l i o i ( b a i , b errehun mila milioi) dolarreko aurrekontua kalkulatzen zuen Munduko Koparen prestaketarak o Z a k i l i x u t e n h i t z e t a n ( B e r r i a , 2 0 2 2 - 1 2 - 1 4 ) , «Qatarren bero jasanezina… eta diru freskoa».

Erreportajea

ZIGILUEN BILDUMA EGITEA EZ DAGO MODAN

Goierrin zegoen filatelia eta numismatika elkarte bakarrak amaitu du bere zikloa. Errelebo faltak eta bildumazaletasunarekiko interes eskasak bultzatuta, Aldaketak agur esan du.

Bildumazaleen artean ohikoa izan da zigiluen bilduma egitea Zigiluen lehiaketak eta erakusketak ere egin izan dira Gorka Gomez

I

a 4 5 u r t e k o i b i l b i d e a r e n o n d o r e n , b e r t a n b e h e r a u t z i d u j a r d u e r a Goierriko filatelia eta numismatika elkarte bakarrak Aldaketa zuen izena, eta Urretxun zuen egoitza. Zigiluen, txanponen eta dominen bilduma egiten d u t e n a k e s k u a l d e t i k k a n p o r a j o a n b eharko dira aurrerantzean

A l d a k e t a e l k a r t e a 1 9 7 7 k o a z a r o a n s o r t u z e n , h a i n b a t b i l d u m a z a l e k e g i ndako erakusketa baten ondoren eta Jose Mari Mendiolak bultzatuta 1978ko apirilaren 17ra arte ez zuen izaera ofizialik l o r t u , e t a h u r r e n g o u r t e r a a r t e e r e e z zen sartu FESOFO euskal federazioan

Garai haietan Goierri kirol elkarteak Gernikako Arbola plazan zuen eraikinean jarri zuten egoitza, beheko solairuan. E r a i k i n a b o t a t z e a n , U r r e t x u k o k u l t u r e t x e r a j o a n z i r e n , e t a b e r t a n i z a n d i r a orain arte.

Hainbat mugarri izan ditu elkartearen jarduerak, eta lehena, sorrera urteko da Jose Maria Iparragirre atzerritik itzuli zeneko mendeurrenean, oroitzapenezko domina bat jaulki zuten, eta leh e n e r a k u s k e t a e g i n z u t e n e g o i t z a n . H a n d i k g u t x i r a , 1 9 8 0 a n , e r a k u s k e t a m o n o g r a f i k o a e g i n z u t e n L e g a z p i k o M i r a n d a o l a k o m i r a r i a r e n 4 0 0 . u r t e urrenean, eta orduan zilarrezko eta brontzezko dominak atera zituzten Iparragirreren heriotzaren mendeurrenak markatu zuen 1981ean Aldaketaren ekitaldirik gorena. Zigilu eta txanpon erakusketa eta lehiaketa egin zituzten, eta Correosek Iparragirreren zigilu bat jaulkitzea lortu zuten, baita zigilumarka berezia ere. Ilustratutako gutunazalak ere atera zituzten, eta oroitzapenezko domina ere bai 1983an beste zigilu eta zigilu-marka

b a t l o r t u e t a d o m i n a b a t j a u l k i z u e n Urretxuko hiribilduaren sorreraren urteurrenean, eta 1986ean hirugarren zig i l u - m a r k a e m a n z i o n C o r r e o s e k , Z umarragako udaletxea berritzeko lanak gogoratuz. Orduan ere gutun-azalak argitaratu zituzten, udaletxeko fatxaden ilustrazioekin 1986an loteria txartelen bildumari eskainitako erakusketarako e r e l o r t u z u e n b e s t e z i g i l u - m a r k a b a t , eta 1992an beste bat ere bai, Urretxuko Paleontologia eta Mineralogia Astearen bosgarren urteurrenean.

Bildumazaletasunaren gainbehera Aldaketak, hiru herrietako gertakari gar r a n t z i t s u e n l e k u k o i z a t e a z g a i n , h orien berri zabaldu ere egin du munduan zehar zigiluen eta postaren bidez Mugimendu handiko urteak izan ziren haiek, eta 184 bazkide izatera ere iri-

Bildumazaletasunaren gainbehera eta Aldaketa elkartearen agurra

Testuak: Tere Madinabeitia/Loinaz Agirre

tsi zen. Baina kopuru hori jaisten joan zen urtetik urtera, azken urteetan hamar-bat lagunetara mugatuz. Gazterik ez da izan gainera azken bazkide horien artean Izan ere, pantailen iritsierarekin, gazteek aldatu egin zituzten euren interesak eta gaur egun posta zigilu bat zer den ere ez dakite ia. Nola jakingo dute, gainera, Correosek ez baditu egiten dagoen e k o ? G a u r e g u n , m o m e n t u a n e g i t e n d i t u z t e n p e g a t i n a k jartzen dituzte gutunetan

H o r r e k i n b a t e r a , f i l a t e l i a r e n m u n d u a k a s t i n d u h a n d i a jaso zuen zigiluetan inbertitzen zuten Afinsa eta Forum Filatelico enpresen auziarekin, haietan dirua inbertituta zutenek dirutzak galdu zituztelako iruzurragatik eta beste delitu batzuengatik auzipetuak izan zirenean. Zigiluen munduak sinesgarritasuna galdu zuen.

Zirkunstantzia horiek guztiak elkartuta, eta pandemiak lagunduta, Aldaketa bazkideak galtzen joan da Amaierara a r t e i g a n d e r o e l k a r t z e n j a r r a i t u d u t e b i l d u m a z a l e e k , J o s e Luis Arruebo lehendakariaren eta haren laguntzaile fina zen A n t o n i S a i z e n b a b e s e a n B a i n a S a i z h i l e g i n z e n u d a n , e t a A r r u e b o i n d a r r i k g a b e g e r a t u d a p r o i e k t u h o n i j a r r a i p e n a emateko.

Bildumazaletasunaren gainbehera eta Aldaketa elkartearen agurra

JOSE LUIS ARRUEBO

eta gero egunkari orri artean uzten nituen lehortzen Ondoren, ura eta irina nahastuta egindako ur-ahiarekin itsasten nituen albumean Albumeko orriak kartulinazko orriak ziren, hemen ez zegoelako orri bereziak erosteko tokirik Hala egin nuen nire lehen albuma, azal gorriak zituena Gerora teknikak hobetu eta material egokiagoagoarekin, eta elkartean sailkatzen eta katalogatzen ikasi ondoren, album txukunagoak egin ditut Nolakoa da zure bilduma?

Gehienek Espainiako zigiluen bilduma egiten zuten, kronologikoki antolatuta, baina nik nahiago dut gaien arabera sailkatzea eta gaietatik gehien gustatzen zaidana loteriarena da Fosilak, dinosauroak, erromatar arkeologia, loteria baditut bilduma batzuk

Zigiluekin jarraitzen duzu?

Arruebok txikitan ezagutu ditu zig i l u a k e t xe a n a r re b a re n e s k utik, eta hari begiratuta hasi zen bilduma egiten Txanponak ere baditu, eta disko ugari ere bai Zigiluekin hasi zinen, beraz. Bai, baina gutxira antzinako txanponak gustatzen hasi zitzaizkidan, eta zigiluak trukatu egin nizkion Jesus Ferrero gelakideari, hark zituen txanponengatik Kobrezko txanponak ziren, XVII mendekoak batzuk, Felipe VI arenak, osaba apaiz baten bidez eskuratu zituenak Orduan 13-14 urte izango nituen Gero musikarekin hasi nintzen, eta baztertu egin nuen numismatika, Aldaketa sortu zen arte Alboratuta nuen afizio hura piztu egin zen eta berriz hasi nintzen txanponekin, eta zigiluekin Elkartea bilerak egiten hasi zen igande goizetan eta haietara joateagatik, mezetara joateari utzi nion!

Zer egiten zenuten bilera haietan?

«Rolling Stones taldeak Espainian kaleratu dituen disko gehienak ditut. Binilozkoak dira, formatu guztietakoak»

Jose Luis Arruebo Bildumazalea

Gure bildumez hitz egin, batez ere Oso interesgarria izaten zen, eta batzuetan trukeak ere egiten genituen Katalogoak eta liburuak genituen, eta haiekin ikasi egiten genuen

Eta nola egiten da bilduma bat?

Ikasten joaten zara Umea nintzela zigiluak gutun-azaletik askatzeko ur gazia erabiltzen nuen, kolorea gal ez zezaten,

Bai, asko gustatzen zaizkit, eta jarraituko dut zigiluak handik eta hemendik nire bildumetarako lortzen Eibarren bada elkarte bat, eta hara joango naiz orain Bestelako bildumak ere egiten al dituzu?

Diskoak, Rolling Stones eta Los Bravos taldeenak, eta Loquillorenak Rolling zure talde kuttuna da. Bai, eta Espainian kaleratu dituen disko asko ditut Binilozkoak dira, formatu guztietakoak: LP-ak, EPak eta singleak Ez dira bakarrik disko komertzialak, promoziorako irrati kateei eta diskotekei ematen zizkietenak ere bai Horrelako gutxi daude, eta horregatik balio handiagoa dute, gailetan inprenta akatsak dituztenek bezala Disko batzuk sinatuta ditut, gainera Noiz hasi zinen diskoen bildumarekin?

14-15 urte nituenean Garai hartan arrebak disko-jogailua bazuen, eta orduan zaletu nintzen Rolling-ekin eta Los Bravosekin, eta orduan hasi nintzen, baita ere, diskoak erosten Orain Interneten erosten dut gehienbat

Zenbat disko dituzu?

Ez dakit asko! Rolling-enak gehienak ditut, eta Loquillorena ia osatuta daukat, Los Bravosenak ere bai Liburuak eta bestelako merchandisin-a ere baditut Entzuten al dituzu?

CD-ak ere baditut, baina noiz behinka gustatzen zait diskoa bere karpetatik atera, orratza jarri, birak nola ematen dituen begiratu Denak onik ditut, ez dago bat bera ere akasduna

«Zigiluak asko gustatzen zaizkit, eta jarraituko dut nire bildumekin»

HELIODORO ETXEBERRIA

«Gero eta pieza gehiago ditut jaiotzan eta entzierroan»

He l i o d o r o E t x e b e r r i a ( L i z a r r a , N a f a r r o a , 1 9 3 7 ) 1 9 5 7 u r t e a n i r i t s i z e n L i z a r r a t i k ( N a fa r ro a ) O r m a i z t e g i r a , m o t o r f a b r i k a batean lanbidea ikastera Etorri eta geratu Po l t s i ko ko e g u t e g i b a t k a l e a n a u r k i t z e a k bere bizimodua markatu zuen, bildumazale sutsua baita Etxeberria Udaletxe ondoa n d u e n « t x i r i n g i t o a n » o rd u a k p a s a t z e n d i t u E g u n o t a n , e r a k u s l e i h o a n j a r r i t a k o jaiotza atontzen orduak pasatu ditu Jaiotza bera ere bilduma bat izango da.

Bai, urtetik urtera gero eta pieza gehiago ditut Animaliak, pertsonak, etxeak Urtetik urtera gero eta jaiotza handiagoa jartzen dut Jaiotza jaso eta berehala hasten naiz sanferminetako entzierroa ere jartzen Hor ere pieza ugari ditut Zein izan zen lehen bilduma?

Ormaiztegin, 1957 inguruan, kalean poltsikoko egutegi txiki bat aurkitu nuen, 1954 urtekoa zela uste dut Orduan pentsatu nuen poltsikoko egutegiak biltzen hastea Horrela hasi nintzen Zenbat egutegi dituzu?

Ez dakit Orain ez dituzte asko ateratzen, eta gehiago kostatzen da lortzea Bartzelonan bizi den anaiak bidaltzen dizkit Kateatu egiten du bildumak Egutegiekin hasi, eta zerekin jarraitu zenuen?

Ondoren boligrafoak biltzen hasi nintzen; era guztietako boligrafoak, ateratzen zituzten guztiak Eta ondoren, edalontzien azpikoak Horiek ere mota guztietakoak Jendeak ekartzen dizkit, oporretara kanpora joaten denean Argazkiekin ere berehala hasi nintzen Batetik, Ormaiztegiko baserrietako argazkiak biltzen eta bestetik, nik neuk nire argazki makinarekin ateratzen Gipuzkoako baserrien argazki bilduma ederra daukat Zigiluak, txanponak eta billeteak, erlojuak, jokorako kartak, komikiak Metxeroekin ere hasi nintzen baina beldur pixka bat ematen zidaten

Argazkietan gai desberdinak dituzu sailkatuta.

Bai Argazkizalea ere banaiz eta argazki bilduma asko dauzkat: Ormaiztegiko ar-

gazki zaharrak, festetako mozorroak, San Ferminak, Lizarrakoak

Bildumarik kuttunena zein duzu?

Diruarenak, agian; txanpon eta billete zaharren bildumak dauzkat Espainiakoak eta Espainiatik kanpokoak Zilarrezko eta kobrezko txanponak Oso gogoko ditut bilduma horiek Ormaiztegiko Udalak ez dauzkan dokumentu historiko batzuk ere badauzkat, eta 1936ko gerrako hainbat egunkari ere bai Zuretzat, zerbait botatzea...

Zaila da Dena txukun daukazu antolatuta. Zeintzuk dira bildumazale baten ezaugarriak?

Bai, dena txukun daukat gordeta Karpetetan, kaxetan Pazientzia handia behar da Ormaiztegiko festetan urtero erakusketa bat jartzen duzu

Bai, beti gai desberdin bat Ahal dudan arte horretan jarraituko dut Hala ere, ormaiztegiarrek ez dute asko estimatzen Kanpotik jende gehiago etortzen da Aurten omenaldia egin dizute festetan. Bigarren omenaldia izan da Hogeitaka urtean bake epaile izan nintzen eta jubilatu nintzenean orduan ere egin zidaten omenaldia

Jarraitzailerik ba al duzu?

Heliodoro Etxeberria Bildumazalea

Biloba bat hasi da futbolarien kromoen eta autoen bildumak egiten

Bildumazaletasunaren gainbehera eta Aldaketa elkartearen agurra

«1957 inguruan 1954ko poltsikoko egutegi txiki bat aurkitu nuen eta orduan pentsatu nuen egutegiak biltzen hastea»

Hitzen ganbara

Lumaztaldu: (Aditza) Habian edo kabian txorikumeak lumaz jantzi Txoria edo hegaztia lumaz estali Lumarekin lotuta, ‘luma-gizon’ notarioei esaten zieten garai batean, lumarekin idazten zutelako, noski

Ondare immateriala

Esaera zaharra

«Ardurako erropari ez zaio sitsik lotzen»

Gauzak zaindu egin behar dira, zaintzeko lana eta kezka behar dira. Hala eginez gero, emaitza onak lortzen dira; hala ez bada, edozer atera liteke

Efemerideak

1945-12-22. Jose Fco Erauskin ‘Patxi Errota’ bertsolari zaldibiarra hil zen 1971-12-26 Joseba Rezola politikari ordiziarra hil zen Donibane Lohizunen. 1976-12-26. Aitor Sarriegi bertsolaria jaio zen, Beasainen

Lihogintza , luze eta lantsu

era batzuk gogoan hartu zituzten segurarrek: «Santa Barbaran laño zeon, ohean giro zeon» . E d o «goazenan, goazenan oheratzera, bihar eingo diñau ardatzean» Rafa Berasategik Karmele Ugalderi jasoak dira

Karobieta baserrian ardazketan erak u s t e n z u e n a M a r i t x u ( M a r i a I g n a c i a ) Goia Alustiza zen Zeraingo Otatzara joan ziren gero handik, Juan Antonio Iparragirre senarra eta biak, familiarekin.

Testua: Aimar Maiz

Duela mendebete inguru desag e r t u z e n G o i e r r i t i k l i h o g i nt z a . E h u n k a u r t e a n a l d a k e t a handirik gabe iraun zuten langintzak birmoldatu edo galdu ziren mot o r e a r e n s a r r e r a r e k i n . L i h o l a n d a r e a hari bihurtzeko prozesua 1920 ingurura a r t e o h i k o a z e n , b a s e r r i e t a n J a n t z i a k eta oherako arropak egiten zituzten, eta artilea baino erabiliagoa zen. Segurako Erraztiolatza Museoak lihogintzari eskainitako atal oparoa dauka

N e s k e k e z k o n t z a k o a r r e o a n e r a m at e k o j a n t z i a k p r e s t a t z e n u r t e a k i g a r ot z e n z i t u z t e n , e t a e u r e n l a n a z e n l i h o a erein, hazi eta pixkanaka haria lortzea A z k e n u r r a t s a , e h u n d e g i a n e h u n a e g itea soilik zen espezializatutakoen lana.

A r d a z k e t a e g i t e a e r e e z z e g o e n e t x e guztien esku, tramankulu bereziak behar baitziren Seguran bi baserri zeuden ardatzean egiteko, XX. hasieran: Landar r e g i t x i k i ( A z p i l l a t i k S a n t a B a r b a r a r a , m u i n o b a t e a n ) e t a K a r o b i e t a ( K a r o i k a , Txoritegiko harkaitza baino beherago, Segurarantz). Bi baserri horiek (‘ardazk e t a - b a s e r r i a k ’ e s a t e n z i t z a i e n ) g a i z k i i k u s i t a z e u d e n E l i z a r e n a l d e t i k – e t a , ondorioz, herritar askorenetik– Neska g a z t e a k j o a t e n z i r e n – e t a h a i e n i n g uruan mutilak–, etxeko lihoaren zuntzak hartuta, ardazketara; aparte zeuden baserriak, apaizen kontroletik urruti Sermoietan neska gazte haien izenak bota eta markatzen zituzten.

L a n d a r r e g i t x i k i n P r o n t x i ( P r u d e ncia) eta Leona Arana ahizpa ezkongabeak bizi ziren. Haiek esaten zituzten esa-

Erosten zutenei kalean oihuka Lihoaren prozesu guztia bakoitzak berea egin beharra zeukan, tradizioz edo. A r r e o r a k o , a d i b i d e z , g a i z k i i k u s i t a z eg o e n j a n t z i a k e r o s i t a k o a k i z a t e a E zkontzako segizioan joaten zirenean, eta d e n e k d e n e n b e r r i b a z u t e n e z , e z k o ngaiei kanpoko ehunak ikusiz gero, oihuka erasotzen zieten emakumeek: « Hik egiñak ez dittun, erosiak dittun!». «Ez omen zaion iritsi, eta kanpotik ekarri omen diñosatzeko!»

L a n g i n t z a l u z e a e t a l a n t s u a z u e n lihoak. Lehenbizi, landarea erein, iraileko azken ilbeheran. Elizak garaia ere bereganatu zuen, eta irailaren 23a San Lin o i z e n d a t u z u e n B a s e r r i a r e n o n d o a n ereiten zuten hazia. Landare oso polita zen, martxoan urdin-urdin jartzen zen a M a r t x o t i k S a n j o a n a k b i t a r t e h a rtzen zuten Sustraitik ateratzen zuten, h a n b a i t z e u z k a n z u n t z e g o k i a k . L i n ap u t z u e t a n b o s t e g u n e a n u r e t a n b e r at z e n e t a u s t e l t z e n e d u k i – p o z o i t u e g iten zen ura–, sortatan ganbaran lehortu zuritzeko, jo eta azala maspildu, eta bar r u k o i l e a t r a n k a n e t a e z p a t o n d o a n l e u n t z e n z u t e n A z k e n i k , t x a r r a n t x a n O r d u a n z e t o r r e n a r d a z k e t a , e t a g e r o ehuleak. Hurrengo atalean, haien berri.

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

Lihogintzari buruzko ondare material eta immaterial oparoa dago jasota Segurako Erraztiolatza museoan Tresnak, argazkiak eta materialak ezezik, liho landare lehortua ere bai Aimar Maiz

Kate motzean

Elena Fernandez de Arangiz • Artisaua

«Urretxuarrak Irimora begira bizi gara»

E l e n a F e r n a n d e z d e A r a n g i z ( U r r e t x u , 1957) Frantzian bizi izan zen urte luzet a n e t a d u e l a u r t e b a t z u k U r r e t x u r a itzuli zen. Eskulanak egiten ditu eta ing u r u k o a z o k e t a n s a l t z e n d i t u . « N i r e amaren bi ahizpa Frantziara joan ziren bizitzera, Berastegitik Aitari frantsesa ikasi behar nuela sartu zitzaion buruan eta 10 urte nituenean Frantziara bidali n i n d u t e n » 1 5 u r t e r e k i n i t z u l i z e n B adiola orrazi lantegian eta janari-denda batean lan egin zuen eta ondoren Frant z i a r a i t z u l i z e n . B e r t a n e z k o n d u z e n . 2 0 1 1 n i t z u l i e g i n z i r e n e t a 2 0 1 4 a n a l a rgun gelditu zen Joste-lanak egiten ditu eta azoketan saltzen ditu. Zeintzuk dira zure zaletasunak?

Jostea eta irakurtzea Pelikula edo telesail bat?

Ez dut ia telebistarik ikusten. Abeslari bat edo musika talde bat? Edith Piaf, noski Abesti bat?

E d i t h P i a f e n Hymne à l'amour. E z a g utzen dudan abesti ederrenetako bat da eta jende askok ez du ezagutzen Oporretarako toki bat?

Frantzia oso herrialde ederra da, baina f r a n t s e s i k g a b e M i c h e l e k e r e , n i r e s enar ohiak, hori esaten zuen Zer gosaltzen duzu?

Kafea, kafea eta kafea. Kolore bat?

Urdina

Inoiz ahaztuko ez duzun eguna B a t a u k e r a t u b e h a r r a a l d u t ? H o r r e nbeste ditut Plazer txiki bat.

N i r e l a g u n e k i n b a z k a l t z e r a j o a t e a . A skotan joaten naiz. Edozein egunetan. Goierriko txoko kuttuna.

Irimo Ez naiz askotan joaten, baina hor dugu beti. Irimora begira bizi gara: nola dagoen, euririk egingo duen...

Urretxu biziko ez bazina...

Frantziara itzuliko nintzateke

Testua eta argazkia: Asier Zaldua

Erreportajea

EUSKARAZ BIZIZ, EUSKARAZ GOZATUZ

Maizpide euskaltegian ‘Euskaraz Bizi’ ikastaroa jarri dute abian. Izenak esaten duen moduan, barnetegian eta barnetegitik kanpo euskaraz bizitzeko helburua du ikastaroak; Izan ere, azterketa eta ebaluazioez gain, bada euskaraz euskara eta beste makina bat gauza ikasteko aukerarik.

Ab e n d u a n , e u s k a l k u l t u r a r e n parte diren hainbat gai landu d i t u z t e M a i z p i d e n : d i a s p o r a , mitologia eta dantza, besteak beste Horren harira, Jentilbaratza Kultur Elkarteko kide Jon Aizpuruak hitzald i b a t e m a n d u L a z k a o k o b a r n e t e g i a n , eta Amaiur Luluaga dantzaria ere elkar r i z k e t a t u d u t e , b e r e i b i l b i d e e t a proiektuen nondik norakoak ezagutze aldera. Horrez gain, Maizpiden ibilitako

Marcela

- Argentina) e t a M i c a e l a G o i c o e c h e a ( G o r r i t i - A E B ) euskal amerikarrek euren familien hist o r i a e t a b i z i p e n a k k o n t a t u z i z k i e t e n . Gainera, Irene Caminos trial bizikletako munduko txapelduna, eta Ane Etxez a r r e t a R e a l e k o f u t b o l j o k a l a r i g a z t e a i z a n d i t u z t e k i r o l a r i b u r u z h i z k e t a n , Maddi Garmendia kazetariak gidatutako mahai-inguruan

Maizpidera etorri diren gonbidatuez aparte, asteko txango bat egin dute. Leh e n a s t e a n B a i o n a k o B e r n a t E t x e p a r e Lizeora joan dira, eta han, Erabil kolekt i b o k o k i d e e n l a n a e z a g u t u a h a l i z a n d u t e , e u s k a r a r e n b i z i b e r r i t z e r a k o e strategiak lantzen ari baitira. Elikadura a i t z a k i a h a r t u t a , G o i e r r i k o B i z i o l a p r o i e k t u a r e n n o n d i k n o r a k o a k a z a l d u d i z k i e A n d o n i M i k e l a r e n a b e a s a i n d ar r a k . E t a , n o l a e z , D u r a n g o k o A z o k a r a e r e e g i n d u t e b i s i t a , e u s k a l k u l t u r a r e n d i m e n t s i o a z j a b e t z e k o A z k e n a s t e a n , b e r r i z , Z u m a r r a g a k o S a n t a L u z i a e g uneko azokara egin dute irtenaldia.

L i t e r a t u r a r i d a g o k i o n e z , E i d e r R od r i g u e z e n B i h o t z H a n d i e g i a n a r r a z i o laburren bilduma eta Iñigo Martinezen

Mandamentu Hipermodernoak landu dituzte taldean. Bertsolaritzak ere izan d u b e r e t x o k o a : b e r t s o - s a i o a k e n t z u n , n e u r r i e t a d o i n u e z b e r d i n a k a d i t u e t a b e r t s o l a r i l a n e t a n a r i t u d i r a . H o r r e n a d i b i d e , i k a s t a r o a l a b u r b i l t z e k o e g i n duten kopla sorta

Ikus daitekeen bezala, euskara beste m o d u b a t e r a i k a s t e k o s a i a k e r a i z a n d a Euskaraz Bizi ikastaroa; beti ere, euskar a z b i z i e t a g o z a t z e a h e l b u r u h a r t u t a H a i n b e s t e t x a n g o , e k i n t z a e t a b i z i p en e n a r t e a n , h a r r e m a n a k e r e s e n d o t u e g i n d i r a ; h a l a x e d i o b e h i n t z a t i k a s l e b a t e k O l e n t z e r o e t a M a r i D o m i n g i r i idatzitako gutunean: «Astoa zaintzeaz gain, mesedez, nik hemen ezagutu dud a n j e n d e a a h a z t e n e z i e z a d a z u e u t z i Horixe izan da gertatu zaidan gauzarik onena eta jende guztiak gauza bera bizi b e h a r k o l u k e e l a u s t e d u t » . B a i o n a k o AEK-ko ikasleekin egindako gutun trukean hala dio beste batek: «Euskara bizitzen, Euskal Herriko kulturan murgilt z e n e t a e u s k a r a r e n i n g u r u k o b e s t e e r r e a l i t a t e b a t z u k i k u s t e n e t a e z a g ut z e n a r i n a i z , e t a h o r i n i r e t z a t o s o g arrantzitsua izaten ari da».

Euskaraz Bizi ikastaroan parte hartu duten ikasleak Lazkaoko Maizpiden Amaiur Luluaga dantzariarekin eta eskuinean Biziolan

Inda (Oroz-Betelu

Euskaraz Bizi ikastaroa Maizpiden

Testua eta argazkiak: Euskaraz Bizi taldea

E u s k a l k u l t u r a n m u r g i l d u d i r a E u s k ar a z B i z i i k a s t a r o a n p a r t e h a r t u d u t e n ikasleak. Ikastaroan egindako lanaren lekukotza utzi dute kopla hauen bidez, Hona bildots eztia doinuan kantatzeko

1 Ikastaro berria Euskaraz Bizi da hemen ikasten dugu nola joan harira

2. Artea, euskalkiak ta mitologia herri-kirolak eta gure historia

3. Jende asko etorri da gu bisitatzera gure herriko kultura zer den azaltzera

4 Ainhoa maitakorra gure arduraduna beti gurekin doa hori da fortuna

5 Baiona, Santa Lutzi edota Durango ikusi ta ikasi hemengo ta hango

6. Beti ateratzen dugu aitzakia bera txango batera goaz taloak jatera

7. Ipar Euskal Herrira bisita egitera Baiona polita da bero atmosfera

8 Etxepare Lizeoan nolako harrera Plazara ezagutzea izan da plazera

9. Zortzi herrialdetan hizkuntza bat dugu ta hamaika euskalki beraren sorburu

10 Diasporari buruz lagunen artean pasa genuen eguna asko ikastean

11 Beste txango bat egin Durangoko azoka dena ikusteko ta argazkiak bota

12. Nahiz eta euria egin ta jende gehiago iruditzen zait ona eskertuta nago

13. Herri-kirolak ere aipatu ditugu orain horretaz askoz gehiago dakigu

14 Emakumeak dira ta kirolariak atzo, gaur eta bihar borrokalariak

15 . Biziola gunea dena egin barik ta oso pozik gaude hara joateagatik

16 Lehenak izan ginen bisita egiten zorte ona genuen Biziola ikusten

17 Santa Lutzi egunean denetik ikusi behor, asto eta ahuntz oilasko ta untxi

18. Astea aurrera doa aurrera ere lana pintxo-pote egunean badoa galbana

19 . Hiru aste iraun du sendo ta trinkoa azterketarik gabe ta dinamikoa

20 Gogoratuko gara honekin betiko bizipen guztiekin euskaraz ta kito

Euskaraz Bizi ikastaroa Maizpiden

Erretratua

ORDIZIAKO EGUBERRIAK ETA BERE BEREZITASUNAK

Ordizian abenduaren 6a, San Nikolas edo «Apezpikutxoen» eguna ospatzen zen 50eko hamarkadara arte ‘Mendigar’-ek utzia

senteago izaten ditugu mahai horretan. Hator, hator, mutil etxera... d o i n u a k hartzen ditu herria, kaleak eta etxeak

Euskadin eta Ordizian Gabon Gauar e n e t a G a b o n K a n t e n a r t e a n s o r t z e n d e n s i n b i o s i a b e r e z i a d a o s o . K a l e a k a l a i t z e n d i t u z t e n G a b o n K a n t a h o r i e k are bereziagoak dira Ordizian Ordizian idatziak dira, mundu osorako. Aipatzekoak dira, besteak beste, Juan Jose Aranb u r u r e n Artzai soinua- Zer zabiltzate artzaiak, Luis Urteagaren Eguarri Bezpera eta Kantatu dezaiogun.

Aranburuk zuzendutako banda

Ud a z k e n a b e r e a z k e n e t a n d a E g u n a k l a b u r r a k d i r a o s o , gauak eta itzalak, aldiz, amaig a b e a k N e g u k o s o l s t i z i oe g u n a k d i r a , g a b o n e d o e g u b e r r i e g unak. Eguberria eta festa eskutik helduta d a t o z . B a i n a , n o l a o s p a t u o t e d i r a h orren aspaldikoak ez diren garaietan jai hauek munduko txoko honetan? Neure o r o i t z a p e n a r i e t a n i r e h a u r t z a r o a n etxean entzundakoei helduko diet.

A b e n d u a r e n 6 a , S a n N i k o l a s e d o « A p e z p i k u t x o e n » e g u n a , i z a t e n z e n g e h i e n e n t z a t E g u b e r r i - o s p a k i z u n e n

abiapuntua Urteko jai-egutegian umeek gogo handiz itxaroten zuten egunetako bat zen. Eurak ziren Bariko gotzaina gorpuzten zutena, etxez etxe kantue s k e a n a r i t z e n z i r e l a r i k G i p u z k o a n Errege Magoak eta Olentzero sustraitu a u r r e t i k , S a n N i k o l a s e n a i t z a k i a n e g iten zen opari-festa handiena gaztetxoe n t z a t E u r o p a i p a r r a l d e a n a s k o d i r a gaur egun ere ohitura honi eusten dioten herrialdeak. «Aingeruak gara, zerutik gatoz, poltsa badugu, eskean gatoz» H a l a x e k a n t a t z e n z u e n g u r e a m o n a k Nikolas Santuaren egunean.

F e s t a h o n e k 5 0 e k o h a m a r k a d a r e n hasiera arte iraun zuen Ordizian, adinekoek diotenez Badira inguruan, ordea, e g u n h o r r e t a k o k a n t u - e s k e a r i g o g o r eusten dioten herriak, hala nola Segura, Zegama, Legazpi edo Arrasate «San Nikolas, triskilitras!» kantatzen dute Konturatzerako Gabon Gaua eta ondorengo Eguberri Eguna gainean ditugu Elkartzeko egunak dira Familiek eta l a g u n e k m a h a i a r e n b u e l t a n d u t e h it z o r d u a . E z d a u d e n a k i n o i z b a i n o p r e -

A i t a k z i o e n , X X . m e n d e k o e g u b e r r i o rdiziarretan zeozer berezirik bazen, hura Juan Jose Aranburuk zuzendutako Udal M u s i k a B a n d a z e l a M u s i k a r i t a l d e a k G a b o n G a u e k o « e r r i t u » h a n d i e n a r e n arduradun ziren. Ordiziako gabon kanta nagusia interpretatzen zuten: Zer zabiltzate artzaiak

P r e l u d i o e t a z a t i n a g u s i e t a n b a n d a o s o a k j o t z e n z u e n , b e r e i n s t r u m e n t upotentzial guztiarekin Gainerako musika-pasarteetan, plantillaren erdia kor u b i h u r t z e n z e n , e t a b e s t e e r d i a k , b er r i z , l a g u n t z a i n s t r u m e n t a l a e m a t e n zuen Berezitasunetako bat taldeko kid e b a k o i t z a k e r a m a n b e h a r r e k o t r am a n k u l u e t a n z e g o e n . I n s t r u m e n t u a z eta partitura-bildumaz gain, kristalezk o f a r o l a b a t e r a m a n b e h a r z u e n B a nd a k « p r o z e s i o p a u s o a n » e t a a r g i a e g it e n z u e n k a n d e l a e z i t z a l t z e k o a d i - a d i egiten zuen aurrera, magia eta trebetasun handiz, partitura ilunpetan geratu ez zedin

A r g i - i l u n e a n , m u s i k a - d o i n u s a r k or r e t a n e t a e l k a r t a s u n e a n d a g o E g u b erriaren magia Zer zabiltzate artzaiak hasi gara entzuten urrunean Eguberri on ordiziar eta goierritar guztioi!

Patxi Garmendia ‘Mendigar’ Ordizia

IZARO OSINALDE ELGARRESTA • Musikaria

«Emakumeon proiektuak aurrera eramateko ate berriak zabaldu dira»

«Betiko espazio txikietatik Donostiako Piratetan jotzera pasa ginen, Flamenka hankaz gora jarriz»

Iz a r o O s i n a l d e E l g a r r e s t a ( G a b i r i a , 2002) musikaria da. Alargun Beltzak t a l d e k o t r o n p e t a - j o t z a i l e a d a e t a sekulako bilakaera izan du taldeak azken urtean. Nola hasi zinen musikan eta nola murg i l d u z i n e n A l a r g u n B e l t z a k p r o i e ktuan?

T x i k i - t x i k i t a n h a s i n i n t z e n m u s i k a munduan Lehenengo Gabiriako musika eskolan musika klaseak jaso nituen, e t a o n d o r e n , L e g a z p i k o m u s i k a e s k olan, tronpetako klaseak.

A l a r g u n B e l t z a k p r o i e k t u a r i d a g ok i o n e a n , n a h i k o e z u s t e a n h a r r a p a t u n i n d u e n z e r b a i t i z a n z e n . T r o n b o i i r ak a s l e a r e n g a n d i k e t o r r i z i t z a i d a n e sk a i n t z a , i z a n e r e , b e r e e z a g u n b a t e k proiektu honen berri eman zion eta ni-

g a n p e n t s a t u z u e n e t a g u s t u r a h a r t u nuen eskaintza.

H a s i z i n e t e n e t i k s e k u l a ko b i l a k a e r a izan du taldeak.

Pandemiak eztanda egin zuenean hasi g i n e n e t a b i l t z e k o e z i n t a s u n a t a r t e k o , zailtasunak izan genituen Hau hala izan i k , t a l d e k i d e e n e t x e e t a n h a s i g i n e n entseguak egiten eta eguraldiaren arabera baita kalean ere Musika eskola bat e a n e r e e n t s e a t u i z a n d u g u e t a p i x k an a k a - p i x k a n a k a , b a t e t i k b e s t e r a , g u r e espazioa bilatzen aritu gara. Azkenean, lortu dugu entseatzeko lokal bat eta buru-belarri gabiltza

Hasieran proiektua elektrotxaranga b a t s o r t z e a z e n e t a j o i z a n d u g u m u g imenduan, elektrotxaranga formatuan e r e , b a i n a p a n d e m i a r e n t e s t u i n g u r u a tarteko, eskaera gehienak leku finko batean jotzeko izan dira, elektrotxaranga izaera alde batera utziz eta talde izaera hartuz

Bilakaerari dagokionean, testuinguru zail batean hasita leku txikietan eta p u b l i k o u r r i a g o b a t e n a u r r e a n i z a n z iren gure lehen emanaldiak, baina urtebeteko epean gure betiko tabernetatik

eta espazio txikietatik Donostiako Pirat e t a n j o t z e r a p a s a g i n e n , F l a m e n k a hankaz gora jarriz eta jendez lepo betez K o n t z e r t u h o n e k a r r a k a s t a h a n d i a eman zigun.

Azken urtean emakumezkoen taldeak oholtzak irabazten ari zarete pixkanaka.

Bai azken urtean gero eta emakume talde gehiago gaude oholtzan, baita emakumez osatutako talde gehiago ere Gur e k a s u a n i a t a l d e k i d e g u z t i a k e m a k umeak gara eta bide honetan halako best e t a l d e r e n b a t e d o b e s t e e r e e z a g u t u d u g u B i d e o n e t i k g o a z e l a i r u d i t z e n z a i t , i z a n e r e , e m a k u m e o k g e r o e t a onartuago gaude musikan eta oholtzan eta gure proiektuak aurrera eramateko ate berriak zabaldu dira ondorioz Sarritan musikan emakumeek izandako tratuaren ondorioz beldurra izaten du jende askok horrelako proiektuetan murg i l t z e k o e t a g u r e a b e z a l a k o t a l d e e k pauso hori ematen lagun dezaketela ust e d u t . B e r a z , p e r t s o n a o r o a n i m a t u nahiko nuke musikara batzera eta ondo pasatzera, esperientzia bikaina baita

Izaro Osinalde Elgarresta • Musikaria

Testua: Maider Insausti Argazkia: Alargun Beltzak

APUSTUAREKIN ASMATUTA G arapena

Berrabiarazi proiektua babestu duen udalerririk txikiena da Olaberria, bai behintzat biztanle kopuruari erreparatuta. Baina herriko eragile sozioekonomikoen parte hartzea handia izaten ari da, handia baita duen industria sarea. Egindako apustuak merezi izan duela uste du Olaberriko Udalak.

Bi e r r e a l i t a t e o s o e z b e r d i n e k o u d a l e r r i a d a O l a b e r r i a G o i k o k a s k o a e t x e b a k a r s a i l b a t e z o s a t u a , b i j a t e t x e , z e l a i b e r d eak, baserri sakabanatuak, eta Aralar eta Aizkorri alde banatan Ez diote alferrik d e i t z e n G o i e r r i k o b a l k o i a O l a b e r r i a r i . Behealdea beste zerbait da. Ihurre langile auzoa eta kirol instalazioak enpresaz inguratuta daude Karobi eta Altune i n d u s t r i a l d e a k a l d e b a t e a n , p a b i l o i a k n o n a h i d i r e l a , m e r k a t a l g u n e a k b e s t ean, eta Arcelor erraldoia errepidez bestaldera Aktibitate ekonomiko handiko u d a l e r r i a d a , e t a b i z t a n l e p r o p o r t z i o a kontuan hartuta, Goierriko handiena.

«Hasiera batean egin genuen irakurk e t a z e n g u r e h e r r i k o i n d u s t r i a m o t a k ez zuela horrelako proiektu baten beha-

rrik Industria indartsua dugu, eta iruditzen zitzaigun beraien kabuz joateko gai izan bazirela, baina gero ikusita zer parte hartze egon den, asmatu genuela esango nuke» Jokin Garmendia Olaber r i k o a l k a t e a r e n h i t z a k d i r a h o r i e k Goiekin Berrabiarazi proiektua aurkezt u z i e t e n e a n e g i t a s m o a « a b s t r a k t u a » iruditu zitzaion, baina bidea egin ahala e t a e k i n t z a k z e h a z t u a h a l a , b e s t e l a k o i k u s p u n t u b a t d u . « I k u s i d a g a b e z i a k o n k r e t u b a t z u k b a z e u d e l a , e t a b e h a r h o r i z u t e n e i l a g u n d u b a d i e , b a l i o i z a n badie, oso ondo»

B e r r a b i a r a z i p r o i e k t u k o b i e z b e s t e ekintza guztietan parte hartu du Olaberriko eragile soziekonomikoren batek, e t a f o r m a k u n t z a s a i o e t a n e r e h a n d i a izan da parte hartzea, bai industriari zu-

Olaberriko herrigunea, kaskoan Udalerriaren behealdean, Ihurreko industrialdeetan, garatzen da aktibitate ekonomiko handiena

Berrabiarazi proiektua herriz herri (IX)-Olaberria

Testua / argazkia: Iñaki Gurrutxaga

«Parte hartzea nolakoa izan den ikusita, asmatu genuela esan daiteke. Gabezia konkretu batzuk bazeudela ikusi da»

Jokin Garmendia Olaberriko Udala

«Formakuntzan, kontzientziazioan eta lehiakortasunean hobetzen lagundu digu. Taldean ere eragin du»

Angel Auzmendi Ogei

zendutako saioetan bai ekintzaileei zuzendutakoen artean ere. Izan duen harrera ikusita, Goierriko udalek eta Goiekik halako dinamikak sustatzen jarrait u b e h a r k o l u k e t e l a u s t e d u J o k i n G a rmendia alkateak.

Hobeak izaten lagundu Olaberriko Karobi industrialdean dagoen Ogei enpresa da Berrabiarazin parte hartu duenetako bat. Obretarako eta ind u s t r i a r a k o j a s o t z e k o m a k i n a k e k o i zt e n e t a s a l t z e n d i t u e n e n p r e s a b a t d a , eta horrez gain, mota guztietako galdaragintza piezak fabrikatzen ditu planop e a n , b e z e r o a r e n n e u r r i r a e g o k i t u t a Goierri Valley elkarteko bazkide ere bada. Azken urteetan Angel Auzmendi da enpresaren kudeatzailea

P a n d e m i a r e n a u r r e k o a d a O g e i k G o i e k i r e k i n i z a n d u e n h a r r e m a n a , b atez ere Goierri Valleyri lotuta, elkarteak s u s t a t u t a k o h a i n b a t e k i n t z e t a n p a r t e h a r t u i z a n b a i t u : « 5 S b e z a l a k o p r o i e ktuek gure ekoizpena eta eraginkortasun a h o b e t z e n l a g u n d u d i g u t e » , n a b a rmendu du Auzmendik Pandemia iritsi zen gero, eta lantaldean doikuntzak ere e g i n b e h a r z i t u z t e n : « H a l a k o m o m e nt u a k e z d i r a a t s e g i n a k i z a t e n » . B e r r ab i a r a z i r i l o t u t a , O n g i z a t e a E n p r e s a n proiektuan aritu da Ogei «Oso baliaga-

r r i a i z a n z a i g u F o r m a k u n t z a n , k o nt z i e n t z i a z i o a n e t a l e h i a k o r t a s u n e a n h o b e t z e n l a g u n d u d i g u , e t a b e r e z i k i l a n t a l d e a n e r a g i n d u , h o r i b a i t a O g e i k duen aktiborik inportanteena»

Goierri Valleyko bazkide izanda babesa sentitzen dutela adierazi du kudeatzaileak, eta bertatik eratortzen diren l a n k i d e t z e n b i d e z h a i e n e z a g u t z a e t a h a z k u n d e a n a b a r m e n h o b e t u d i r e l a . « I z a n d a k o e s p e r i e n t z i a o s o p o s i t i b o a izan da, eta orain arte parte hartu ez duten enpresei parte hartzeko gomendioa e m a n n i e k e » . A u z m e n d i k e s k e r r a k e m a n n a h i d i z k i e G o i e k i r i e t a G o i e r r i

«Ikasteko ez ezik, ezagutzen ez nituen enpresak ezagutzeko aukera eman didate formakuntza saioek»

Eli Canales Mesa Presidencial

Valley elkarteari Goierriren garapenaren alde egiten ari diren lanarengatik.

Harremanak egiteko bitartekoa

E l i C a n a l e s o l a b e r r i a r r a k 2 0 1 8 a n s o r t u zuen Mesa Presidencial enpresa. Ekitaldietarako dekorazioa eta altzariak alokatzen ditu, batez ere ezkontzetarako « 2 0 1 9 a n o n a i z a n z e n , 2 0 2 0 a n p a n d emiak harrapatu gintuen, eta dena atzeratu zen. Tartean, gainera, egin nuen inbertsio batekin iruzur egin zidaten, eta o r a i n d i k a u z i t e g i e t a n n a b i l k o n t u h or r e k i n . N i r e e k i n t z a i l e t z a p r o i e k t u a n zehar falta eman dudana horixe da, laguntza juridikoa»

45Olaberriko enpresek proiektuan izan duten parte hartzea. Berrabiarazi proiektuko ekintza arlo ia guztietan parte hartu du eragile sozioekonomikoren batek Elektromugikortasun estrategian lau izan dira; Enpresak Eraldatuz ekintzan bi; Nazioartekotzean 9; Digitalizazioa Industrian 3; Enpresen Dibertsifikazioan 6; Formakuntza saioetan 20; eta Goierriko Azokan bat

Aholkularitza enpresa batekin abiatu zuen proiektua, baina beti mantendu d u h a r r e m a n a G o i e k i k o E k i n t z a i l e t z a zerbitzuarekin «Pandemian ez nekien aurrera egin ala ez, eta han lagundu zid a t e n n i r e p r o i e k t u a b i d e r a g a r r i a z e l a s i n i s t e n » T i c k e t B a i r i l o t u t a k o e t a f in a n t z a z i o a r i l o t u t a k o i k a s t a r o b a n a egin ditu. «Oso aberasgarriak dira, ikasi e z e z i k , G o i e r r i n e z a g u t z e n e z n i t u e n e n p r e s a k e z a g u t u d i t u d a l a k o , e t a p r o i e k t u a k e r e s o r t u d i r e l a k o i k a s t a r o horien bidez». Goierriko Azokako kide e r e b a d a , e t a p r o i e k t u « o s o i n t e r e s g arria» iruditzen zaio «Goierriko jendeak ezagutu nazan balio izan dit»

Berrabiarazi proiektua herriz herri (IX)-Olaberria

Literatura

Eguberri asteak dakarrena

Antxiñe Mendizabal Aranburu Idazlea eta editorea

‘Bar Gloria’

Idazlearen hitzetan: «Bizimodu aldaketa erradikal batera presaka egokitu behar izan dutenen istorio bat da Bar Gloria Etxearen esanahia aldatu, lur berrira errotu eta lehenbailehen hazi nahi izan dutenena». Lana, helduarora esnatzea, desira eta komunikazioa ditu, besteak beste, hizpide.

Bar Gloria herri erdigunean dago, erreka bazterrean, tren geltokitik gertu Mostradore altu bat eta beiratedun jantoki bat ditu, baita disekatutako idi buru bat ere sarrerako ate gainean. Fabriketako langilez betetzen da goizetik, eta familiaren baserritar jatorriak ere baldintzatzen du tabernaren izaera, zeinak i n g u r u k o h e r r i e t a k o l a n d a e r e m u k o j e n d e a e r e e r a k a r t z e n duen.

Taberna itxi eta garbiketa lanekin bukatzean, mahai beraren bueltan biltzen dira gauero Ana, Rakel eta Migel Lanak elkartu ditu kontakizuneko hiru protagonistak: «Lanak harrapatutako jendea kontatu nahi nuen liburu honetan, hara eta hona dabiltzan bitartean filmatu». Idazleak Bar Gloria-n preso sentiaraziko du irak u r l e a e s z e n a z e s z e n a , s o r g i n - g u r p i l b a t e a n a t e r a e z i n i k d i r u d i t e n p e r t s onaien antzera.

Horrenbestean, ihes egiteko desira sentituko dute, nork bere modura: «Irag a n e k o e t a e t o r k i z u n e k o i r l a h o b e a k d a u z k a t e b u r u a n , b a i n a m o s t r a d o r e a hesi bat da, edo beti haien zain egongo den babesleku ezagun bat» Bar Gloriaren erreturak baino ez du lortuko pert s o n a i e k b e r e n k a b u z e z i n d u t e n a ; s u garbitzailearen antzera, errautsak biziberriko ditu guztien bizitzak

Hiru bertso saio zortzi egunen

buruan

Bertsolaritzak tarte berezia izango du Goierrin Eguberrietan Gaur, hilak 23, Goierriko sei bertsolarik kantatutako Idiazabalgo Guraso elkartean (18:30), eta gaur bertan, Legorretako Herri Antzokian, beste bost bertsolari ariko dira kantuan (22:30) Ordizian, Beñat Gaztelumendi ez beste bertsolari finalista guztiekin saioa antolatu dute abenduaren 30erako (17:00)

Jon Maia jaioterriko auzo herrian kantari: ‘Kantu bat gara’

U r re t x u n s o r t u t a ko b e r t s o l a r i eta sortzaile zumaiarrak Kantu b a t g a r a m u s i k a i k u s k i z u n a e g i n g o d u Z u m a r r a g a ko Z e l a i A r i z t i a r e t o a n a b e n d u a r e n 30ean (20:15) Sarrerak hamar euroan daude salgai.

Deabru Beltzen ‘Su danborrak’ Lazkaon

Deabru Beltzak konpainia bizkaitarrak Su danborrak antzerki, m u s i k a , p i r o t e k n i a e t a e fe k t u b e r e z i i k u s k i z u n a e g i n g o d u abenduaren 30ean Lazkaoko plazan, 20:00etan

Osasuna

Ibone Etxezarreta • Aintzane Alberdi farmazia (Zaldibia)

Errezeta elektronikoa pausoz pauso

Botikaria naiz eta gaurkoan, nire eguneroko lanean hainbat dud a e t a g a l d e r a s o r t z e n d i t u e n g a i b a t i b u r u z j a r d u n g o n a i z O r o k o r r e a n , s e n d a g a i a k l o r t z e r a k o a n Osakidetzako txartela erabiltzen dugunean ez dugu arazorik izaten baina batzuetan jendearen artean duda batzuk sortzen dira Beraz, duda horiek argitzeko, prozesu honen pausoak laburbilduko dizkizuet:

1 . Errezeta programan sartuta dauden botiken bila etortzean, nahitaezkoa da Osakidetzako txartela ekartzea.

B o t i k a r i o k , z u e n i z e n - a b i z e n e t a NAN-arekin ezin dugu jakin zein sendagairen bila zatozten. Izan ere, txartelak duen banda magnetikoa irakurri beharrean gaude, zuri agindutako sendagaia z e i n d e n i k u s t e k o B a d a g o s a l b u e s p e n bakarren bat, adibidez, txartel berri bat eskatzean probisionala ematen dizutenean edo txarteleko banda ez dabilenean (zuri dagokizun osasun zentroan esk a t u b e h a r k o z e n u k e b e r r i b a t ) . S a lbuespen hauetan, ezin denez banda irakurri, moldaketa bat egiten dugu Baina behar ez duzuen sendagaien bat ematek o a r r i s k u t x i k i b a t d a g o , e t a i r a k u r r i z gero arrisku hori zerora murrizten da.

2. Behin txartela pasa eta gero, ikusten dugu zein botikak dituzuen eramateko moduan

Batzuetan tratamendu kronikoei dag o z k i e n s e n d a g a i a k d i r a e t a b e s t e b at z u e t a n , b e r r i z , g a i x o t a s u n a k u t u b a t i aurre egiteko dira.

Lehenengo kasuan, urte bete irauten du botikak Errezeta programan sartuta. Behin, urte bete pasatzen denean, med i k u a k t r a t a m e n d u a b e r r i k u s t e n d u zuen tratamenduari jarraipen bat emanez Zuzenketarik behar ez denean ont z a t e m a t e n d u t e M e d i k u a k o n t z a t emateko edo guk deritzogun bezala akt i b a t z e k o d a g o e n b i t a r t e a n , E r r e z e t a programak ez digu uzten botikarik ban a t z e n , e t a z u e i d a g o k i z u e n o s a s u n z e n t r o r a j o b e h a r d u z u e t r a t a m e n d u a aktibatzeko eskatzen. Horrexegatik, nir e g o m e n d i o a d a , b a d a e z p a d a b o t i k a k a x a b u k a t u b a i n o g u t x i e n e z a s t e b e t e l e h e n a g o b i l a e t o r r i z a i t e z t e l a . S e n d ag a i a , b o t i k a k a x a a m a i t u b a i n o 1 0 - 1 5 egun lehenago jaso daitezke

Gaixotasun akutu bati aurre egiteko b o t i k a k b e h a r b a d i t u z u , b e r r i z , t r a t a -

mendua osatzeko adina botika eraman ahal izango duzu. Baina kontuz ibili, zeren eta tratamendua desaktibatu egiten d a , h a u d a , t r a t a m e n d u a r e k i n h a s i b eh a r z a r e n g a r a i a n e z b a z a r a b o t i k a r e n b i l a j o a t e n , s u p o s a t z e n d a e z d u z u l a sendagai horien beharrik eta botikatik jasotzeko aukera iraungi egiten da. Botikariok ezin dugu aldatu ez eta ezabatu Errezeta programan azaltzen den ezer, guk botikak dispentsatu ditzakegu, baina edozein aldaketa medikuak egin behar dizu.

3 . Behin behar dituzun botikak jaso eta gero, zure lan erregimenaren arabera ordainduko duzu

H a u d a , l a n g i l e , l a n g a b e z i e d o p e ntsiodun taldearen arabera Talde bakoitzean egoera eta baldintza desberdinak daude irabazien arabera.

A m a i t z e k o , e m a n d e z a k e d a n a h o lkurik hoberena dudatan bazaude guregana jotzea da , botikan edozein galdera erantzuteko prest baikaude.

Komikia

Aliritzian

Asier Iriondo Hizkuntza aholkularia

A Larachatik

Ia 20 urte dituen gutuna aurkitu dut. Badaezpada gordetzen diren horietakoa da, inoiz erabiltzeko Badaezpadek 20 eguneko iraungitze data izan behar omen lukete. Epe motx samarra ez ote den. Dagoeneko itxita dagoen enpresa bateko komertzial batek erakutsi zidan. Ez zen Goierriko enpresa, baina urrutikoa ere ez Ordu erdiz edo izango nuen eskuetan, baina nahikoa bueltatu aurretik transkribatu ahal izateko. Hori da gordeta daukadana.

Galiziako bezero batek bidali zien, hango eta hemengo erdaran idatzia Norentzakoan, baina, enpresaren eta herriaren euskarazko izena, Gipuzkoa eta Euskal Herria ageri dira. Regularizacion de toponimos dauka izenburutzat eta honelatsu d i o : « J a k i n a r a z i n a h i k o n i z u e k e g u r e e g o i t z a r e n h e l b i d e a oker idazten ari zaretela behin eta berriro Zuek erabiltzen dituzuen izenek ez dute lekurik gure kultura, historia eta tradi-

zioan, ezta gaur egungo legerian ere. Pentsatzen dugu akats h o r i e k e g i t e k o a r r a z o i a i z a n g o d e l a d a t u - b a s e a k e g u n e r a t u gabe izatea edo gaia ez ezagutzea Hori dela eta, honakoak zuzendu ditzazuen idazten dizuet: Okerreko erabilerak: La Coruña eta Laracha. Erabilera zuzenak: ACoruña eta ALaracha. Zuen interesa eskertuz, edozein zalantzatarako, laguntzeko gertu naukazue»

«Zuek erabiltzen dituzuen izenek ez dute lekurik gure kultura, historia eta tradizioan, ezta gaur egungo legerian ere»

O h i k o a g u r r a k eta adeitasuna adier a z t e n z i t u e n g u t un a k h o n d a r r e a n . E z z e n h o r a m a i t z e n , o r d e a . B a z e k a r r e n b e r e p o s t - d a t a : «Bien bitartean, enp r e s a h o n e t a n , g o i a n a z a l d u t a k o a o n a r t u e d o k o n t u a n h a r t z e n e z d u e n g utunik ez dugu irakurriko». Eta parentesi irekia zekarren, ondoren: «Uste dugu badela ordua gure kultura eta historia aitortu eta errespetatzeko»

Parentesia ixtea ahaztu zitzaion egileari.