zk. 446 2021eko abenduaren 10a www.goiberri.eus
Iritzia Judit Garcia Llorens. Bidea eginez
03
10-11
Elkarrizketa
Fermin Lopetegi: «Bideak anekdota eta bizipen ugari ematen dizkizu»
Gure lurra
14-15
Goizane eraikina biziberritzeko ahaleginean murgildu da Goimen
ELKARTOKI IZATEARI UZTEN 04
Elkarte gastronomikoak onenak emanda
02 Publizitatea # 446 • 2021eko abenduaren 10a
Iritzia 03 Judit Garcia Llorens • Baserritarra
2021EKO ABENDUAREN 10A
# 446 Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL
Itzain
Bidea eginez
Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga
Kudeatzailea: Josu Iñigo
Erredakzio-burua: Loinaz Agirre
Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)
Banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011
Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.
Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.
Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus
Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus
Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus
Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus
Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Legorreta, Mutiloa, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga
Azaleko irudia: Gorka Gomez
G
lasgowko bilkuran lehausnarketa berria baina, gure hen munduko estaaldetik bidea egiteko, hamartuek, botere ekonokadetan indartzen joan garen miko handiek sustamentalitate kontsumista aldatuta, bere buruari kutsatzen jatu beharko dugu. Gure kontsurraitzeko aukera zabaldu diote, mo ereduak ekoizpenean, ingainontzeko lurraldeen kaltedustrian, nekazaritzan... eragin tan. Kutsadura hori zuritzeko zuzena dauka. Judit Garcia Llorens gainera, besteen aukerak erosi Gabonen atarian, badira asBaserritarra edota lurrak, nekazaritzakoak te batzuk gure hiriburu eta hebarne, pribatizatzea eta bererri asko beti bezala argiztatu diganatzea nahikoa dute. Horrela rela egun hauetarako. Jendea Egoera oso larria lurralde txiroagoak etengabe animatu eta kontsumoa susta zanpatu eta ustiatzen segitzeko dadin, black friday , turismoa dela etengabe eta abar, energia gastatuz, araasmoa dago. gogorarazten zo guztiak ahaztuz. Eta egia Adituek nabarmentzen dute digute, baina esan, animatzeko premia badugainera, etorkizunean elikaegoera larritzen gula sentitzen dut. Pandemia, gaien ziurtasuna zaildu eta lur aldaera berrien sortze amaigaemankorra gero eta urriagoa duena aldatzeko bea, aldaketa klimatikoa, kriizango dela. Tenperatura igoez dago asmorik sia, gazteen etorkizun ezjakitzen bada, gune zabalagoetan na... muduaren amaiera. Horreelikagaien ekoizpena zailduko da. Glasgown zabaldu dituzten aukerekin arazo lako mezuz inguratuta baikabiltza azkeneko bi hori areagotu egiten da eta lurralde aberatsenek urteotan, baina egoerari aurre egiteko bide alternatiborik eraiki gabe. baliabideak bereganatzeko bide eman dute. Horregatik Goierri mailan bidea zabaltzera Egoera oso larria dela etengabe gogorarazten digute, baina egoera larritzen duena aldatzeko doazen proiektuen berri jasotzeak animatzeko ez dago asmorik. Maila globalean norabide alda- arrazoiak ematen ditu. Kooperatiba berri bat keta abiatzeko gaitasuna dutenen borondatea martxan jartzera doa, eta herritarron proiektua izateaz gain, kontsumo eredua aldatzeko aukeagerian geratu da. Kezkak eta beldurrak gero eta nabariagoak rak gehiago zabaltzen ditu, eta horrekin batera dira. Baina deigarria egiten zait maskarilla jan- gure eskualdean agroekologian lanpostu betzita betiko moduan kontsumitzen jarraitzera rrientzako baldintzak sor ditzake. Gutxiagoareanimatzen gaituztela, betiko propaganda kan- kin bizi eta gehiago sortzen ikasi, eta horretarapainak eta betiko mezuak. Egungo kontsumo ko iraunkortasunaren norabidean doazen ereduak zerikusirik izango ez balu bezala. Ez da proiektu kolektiboak beharrezkoak dira.
04 Sakonean Elkarte gastronomikoen oraina eta geroa
E
lkarte gastronomiko askok ez dute bere garairik onena bizi. Gizartea aldatu egin da eta gazte askok ez dute aisialdi mota hori gogoko. Gainera, koronabirusari aurre egiteko bete beharreko neurriek eta birusari beldurrak, bazkide askok elkarteetara joateari uztea ekarri du. Hala, elkarte gastronomiko askotan geroz eta bazkide gutxiago dira eta giroak behera egin du. GOIBERRIk lau beasaindar elkartu ditu Bareak elkartean, gaiari buruz hitz egiteko: Aitz-Zorrotz ehiza eta arrantza elkarteko Jesus Mari Ongai eta Aitor Mendizabal, Pelotazale Murumendi elkarteko Martin Urkiola eta Bareak elkarteko Enrique Prado eta Xabi Iraeta. Garai batean oso zaila zen elkarte batean tokia lortzea. «Tokia lortzea zaila zen, garestia zen arren. Egun, ordea, baja asko daude eta ez dira plaza guztiak
# 446 • 2021eko abenduaren 10a
betetzen. Gehien gerturatzen diren gazteak haurrak dituztenak dira. Izan ere, toki bat behar dute ospakizunak egiteko edo lagunekin elkartzeko». Hori dela eta, elkarte batzuetan bazkidelagunaren figura sortu dute. Bazkideek senitarteko edo lagun bat bazkidelagun izendatu dezakete eta horiek bere kasa joan daitezke elkartera. Bazkidelagunek ez dute kuotarik ordaintzen. «Bazkidelagun hauek elkarteak biziberritzen laguntzen ari dira, baina ohiturak aldatu dituzte: ez dira kozinatzera joaten, elkartzera eta pizza edo ogitarteko batzuk jatera baizik». Aitz-Zorrotz elkartekoek bazkidelagunaren figura kentzea erabaki zuten, ez baitzuten kontsumitzen.
Urrezko aroa Pradok garai batean Bareak elkartean sukaldaria eta upategiko arduraduna
zituztela gogoratu du. «Jatetxe baten modukoa zen. Egunero jendea etortzen zen bazkaltzera. Gure enpresetako bezeroak ekartzen genituen eta txundituta gelditzen ziren. Baina bazkideak zahartu egin ziren eta kontsumoa jaitsi egin zen. Egun, elkarteetan larunbatean eta igandean egoten da jendea. Ostiraletan elkartzeko ohiturak ere behera egin du. Hori dela eta, duela 20 urte baino gehiago bazkideen seme-alabei elkarteko ateak ireki genizkien. Izan ere, elkarte batek etortzen direnek bertan kontsumitzea beharrezkoa du. Kuotarekin ez da nahikoa elkarteari eusteko», azaldu du. Horren eraginez, giroa aldatu egin da. «Gazte batzuk betiko bazkideak eta ohiturak errespetatzen dituzte, baina beste batzuk ez», gehitu du Mendizabalek. «Batzuetan elkarteek haurtzaindegi itxura dute, baina... Gure seme-ala-
Sakonean 05 Elkarte gastronomikoen oraina eta geroa
2021eko abenduaren 10a • # 446
Erreportajea
OHITURA BERRIAK, PANDEMIA ETA ELKARTEAK Testuak: Asier Zaldua
Aitor Mendizabal, Martin Urkiola, Enrique Prado eta Jesus Mari Ongai, Bareak elkarteko barran. Gorka Gomez
«Etortzen direnek bertan kontsumitzea beharrezkoa da: kuotarekin ez da nahikoa elkarteari eusteko» Enrique Prado Bareak elkarteko bazkidea
«Aforoa murrizten badute, ez du merezi elkartea irekitzea, dirua galtzen baitugu» Martin Urkiola Pelotazale Murumendi elkartekoa
Elkarte gastronomikoek indar handia izan zuten duela hamarkada batzuk, baina egungo gazteek beste aisialdi eredu batzuk nahiago dituzte. Pandemiaren ondoriozko neurriek ere ez diete mesederik egin.
bak ere haurrak izan ziren. Ez da haserretu behar. Elkarteak ez dira haurrentzako tokiak izan, baina... Sagardotegietan ere berbera gertatu da: lehen ez ziren haurrak ikusten», dio Urkiolak. «Arazoa ez dira haurrak, gurasoak baizik», gehitu du Mendizabalek.
Gizartearen aldaketa Iraetak eta Pradok gizartea asko aldatu dela diote. «Guk indarra galdu dugu eta gazteek ez dute elkartera hainbeste etortzeko ohiturarik. Astelehen, astearte eta asteazkenetan ez da jenderik ikusten, ez elkarteetan eta ez kalean. Ostegunetan eta larunbatetan kalea jendez gainezka egoten da, baina gainontzeko egunetan... Lehen ez zegoen horrenbesteko gorabeherarik. Gainera, garai batean elkarteetan lan handia egiten genuen. Egungo gazteek, ordea, ordaindu eta dena eginda ematea nahi
dute. Garai bateko giroa ezagutu zuten, baina... Bizilagunen artean ere berbera gertatzen da. Lehen gu geu arduratzen ginen atariko kontuez, eta orain bertako errealitatea ezagutzen ez duen bati ordaintzen diogu dena egin dezan. Ordaintzen diogunez, denaz ahazten gara. Elkarteetan, zorionez, zuzendaritza dugu eta denok pasa behar dugu zuzendaritzatik». Etorkizuna ez dute begi onez ikusten, batez ere pandemiagatik. «Berriro ixten bagaituzte, gurekin bukatuko dute», diote Ongaik eta Mendizabalek. «Aforoa murrizten badute, ez du merezi elkartea irekitzeak, dirua galtzen baitugu. Garbitzaileari ordaindu behar zaio, gainontzeko gastuak ordaindu behar dira... Murumendi urriaren 8an ireki genuen eta hilabete eta erdian 50 bat erreserba izan ditugu. Gutxi da», azaldu du Urkiolak.
06 Sakonean Elkarte gastronomikoen oraina eta geroa
# 446 • 2021eko abenduaren 10a
Zumarragako Eitza auzoko Irrika elkartea, jendez gainezka, 2016ko San Isidro jaietako ekitaldi batean. Asier Zaldua
Pradok ulergarria dela dio. «Gure elkartean egun batzuetan garbiketa norberak egin beharra du, sukaldean bi egon gaitezke gehienez, maskara jarrita eduki behar da... Batzuk erabateko normaltasunaren zain daude eta ez dira etortzen». Besteek arrazoia eman diote. Jendeak beldur apur bat duela aipatu dute: jende artean ibiltzeko beldurra. Elkarte batek baino gehiagok gaizki pasako duela uste dute. «Gazterik ez duten elkarteetan gaizki pasako dute».
Zumarragako Eitza elkartea Goierri garaiko elkarte batzuetan ere kezkatuta daude. Joxe Mari Gabiria zumarragarra Eitza auzoko Irrika elkarteko bazkidea da. Elkarte hori 1973an sortu zen. «Elkarte gehienak garai hartakoak dira. Arrazoi sozioekonomikoak daude horren atzean: frankismoaren amaiera, askatasun egarria, gazteek diru pixka bat zuten... Elkarteetan askatasun egarri hori ase zitekeen: politikaz hitz egin, ekitaldiak antolatu... Urretxuko etxe-orratzean lau elkarte daude eta guztiak garai hartakoak dira». Irrika elkartean ere askatasun egarria asetzeko aukera eduki zuten eta
«Gazte batzuk betiko bazkideak eta ohiturak errespetatzen dituzte, baina beste batzuk ez» Aitor Mendizabal Aitz-Zorrotz elkarteko bazkidea
«Elkarte gastronomikoak askatasun eremu izan ziren, baina egun askatasuna kalean dago» Joxe Mari Gabiria Irrika elkarteko bazkidea
ekitaldi asko antolatu zituzten. «35 bat bazkide gara. Elkarte txikia da, baina berezia, auzo elkartea baita. Auzoaren dinamikarako oso garrantzitsua da. Herri txikietan ere elkartea dinamizatzailea izaten da». Gabiria Aztiriko elkarteko bazkidea izan zen, Irrikakoa baino lehenago. «Umetan asko ibiltzen nintzen bertan, eta aukera izan nuenean bazkide egin nintzen. 12 bat urtetan bertako bazkide izan nintzen. Baina urrutiegi gelditzen zitzaidan. Handik etorri egin behar da afaldu eta gero... Herriko elkarte bateko bazkide egin behar nuela pentsatu nuen eta Irrikako bazkide egiteko aukera suertatu zen. Garai batean asko ibili nintzen Eitzan, aitarekin, eta aukera polita zela pentsatu nuen. Izan ere, beste elkarte batzuetan dagoeneko ez zegoen tertulia giroa zegoen. Duela bost bat urte egin nintzen bazkide», gogoratu du.
Bazkide izatearen abantailak Elkarte bateko bazkide izateak abantaila asko dituela uste du. «Nire emaztea Etxarrikoa da eta senitartekoak etortzen direnean, etxean ez gara denok ka-
Sakonean 07 Elkarte gastronomikoen oraina eta geroa
2021eko abenduaren 10a • # 446
bitzen. Gainera, lan egiten nuenean, etxera bidean elkartean gelditu eta bertan ordubete ematea asko gustatzen zitzaidan. Tertulia giroa asko gustatzen zait. Txikiteoa ez, ordea. Lehendik ezagunak zenituenak, elkartean lagunak bihurtzen dira». Ez dute bazkide berririk lortzen, ordea. «Beste elkarte batzuetan ere hori gertatzen ari da. Gainbehera duela 10 urte hasi zela uste dut. Gazte jendeak beste ohitura batzuk ditu. Elkarteak askatasun eremu izan ziren eta egun askatasuna kalean dago. Lehen 23:00etan ia dena ixten zen eta elkartera joaten ginen. Orain elkarteak ez dira ezinbestekoak eta gazte jendeak beste toki batzuk aurkitu ditu. Duela urte batzuk garitoak modan jarri ziren. Ez dut uste elkarteak itxiko direnik, baina ez dute garai bateko mugimendua izango».
Hori guztia gutxi balitz, koronabirusak bazkide asko uxatu egin ditu. «Alarma egoera ezarri bezperan, elkartean egon nintzen. Ia 25 urte neramatzan lagun kuadrilla batekin ostiralero elkartzen. Ordutik, hiruzpalau aldiz bakarrik elkartu gara. Pandemiak eten egin digu hori. Elkarteak ireki zituzten, baina beldurra genuen. Gainera, elkartean musukoarekin egotea antinaturala da. Nola egingo dituzu keinuak musean? Aurten ez dugu batzar nagusirik egin, elkartea sortu zenetik lehen aldiz. Whatsappez konpondu dugu kontua», azaldu du. Koronabirusak elkarteei kalte ekonomikoa ere egin die. «Jende gutxiago badoa, gutxiago kontsumitzen da. Elkarte batzuk kreditua ordaintzen ari dira oraindik. Elkarte batzuk galerak izango zituzten, ziur».
Iñigo Gorospe, Armuño elkartean. Tere Madinabeitia
Brinkolako Armuño elkartea: landa auzoetako elkarteen ekarpena
A
rmuño elkartea ere auzo elkarte bat da, baina landa auzo batekoa: Legazpiko Brinkola auzokoa. Iñigo Gorospe bazkidea erreportajeko gainontzeko protagonistak baino gazteagoa da: 42 urte ditu. «20 bat urte daramatzat elkartean. Aita ere bazkidea da. Brinkolan kafe bat hartu nahi baduzu edo norbaitekin elkartu nahi baduzu, elkartera jotzen duzu. Baserritarron bilerak ere bertan egiten ditugu eta auzoaren izaera mantentzen laguntzen du. Jai batzordeak elkartean egiten ditu bilerak, jaietan taberna bezala irekitzen da, Aizkorrin Barrena mendi martxako parte hartzaileak hartzen ditu-
Elkarte batzuetan bazkidelagunaren figura sortu dute, gazteak elkartera erakartzeko Beldurra eta pandemiari aurre egiteko hartutako neurriak direla eta, jende askok elkarteetara joateari utzi dio
gu, mus txapelketa antolatzen dugu, sanmartinetan afaria egiten da...». 40 bazkide dira. «Bazkide gehienak bertan jaio eta kanpoan bizi diren bizilagunak dira. Auzoarekin lotura mantentzeko modua da. Bazkide kopuru aldetik ez gabiltza gaizki. Auzo txikia dela kontuan izanda, ondo gaude». Baina bazkide gehienak adinekoak dira. «Media 50 urtetik gorakoa izango da. Ez dut uste 40 urtetik beherako bazkiderik dagoenik». Azken urteetan giroa aldatu egin dela uste du. «Lehengo zaharrek beste saltsa bat izaten zuten: afari gehiago egiten ziren, adibidez. Orain, astean zehar etortzen direnak, telebistari begira egoten dira. Asteburuetan, bai, asteburuetan kuadrilla bazkariak egoten dira. Elkarte lasaia da». Elkartearen etorkizunak ez du kezkatzen. «Ez dugu sekula horri buruz hitz egin. Dena den, azken urteetan bazkide kopuruak behera egin du. Azken urteetan ez da inor sartu. Gu sartu ginenean, urtero pare bat lagun sartzen ziren». Bere lagunetako batzuk herriguneko elkarteetako bazkideak dira. «Ez dakit kaleko elkarte baten eta Brinkolakoaren artean alderik dagoen. Beharbada, kaletarrek elkartea eskuragarriago dute: kalean zaudela, elkartean ogitarteko batzuk afaltzeko, adibidez. Nik afari gutxi egiten ditut elkartean. Baina lanera joan aurretik edo nonbaitera abiatu aurretik, bertan hartzen dut kafea. Gutxitan etortzen naiz egotera».
08 Herri jakintza Ondare immateriala
# 446 • 2021eko abenduaren 10a
Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus
Hitzen ganbara
Esaera zaharra
Efemerideak
Prantatu: Aditza. Goierrin, prestatu edo egin. Adibidez, otordua. «Bazkarie prantau do». Pertsona edo objektu bat ere pranta liteke: preparatu, apaindu, itxuroso jarri, zerbaiterako edo norabaiterako prest ipini.
«Gari piloan hazitako txoria bezala»
1966-12-9. Andoni Salamero Alberdi
Ezeren faltarik gabe, oparotasunean, guztia nahi eran eta nahi beste duela, nahikoa jan-edanarekin eta erosotasun guztiekin hazitakoari buruz esateko erabiltzen den konparazioa.
idazlea jaio zen, Zumarragan.
1982-12-10. Aitziber Garmendia Mendizabal aktorea jaio zen, Zaldibian. 1992-12-13. Jon Ander Intxausti Irastortza txirrindularia jaio zen, Mutiloan.
Ondare immateriala
Garagardotarako lupulua Goierrin Testuak: Aimar Maiz
A
rtisau erako garagardogintzaren aparraldiak bertako lehengaia lantzeko beharra jarri du mahai gainean. Lupulua (Humulus lupulus) da ezinbesteko gai hori, zehazki lupulu landarearen lore emetik ateratzen den lupulina substantzia. Euskal Herriko garagardogileak, baserritarrak eta Neiker ikerketa zentroa azken bost urteotan ari dira bertako lupulua lantzen eta ikertzen. Baina horren ezaguna ez dena da, duela 75 urte ere landatzen zela lupulua Goierrin. II. Mundu Gerraren ondoren izan zen. Alemaniak gerra galdu ondoren, handik etortzen zen lupulurik gabe geratu ziren Espainiako estatuko garagardo lantegiak. 1945ean, Estatuak berak bultzatu eta arautu zuen lupulu landaketa. 1958ra arte, Gipuzkoan 10 hektareatan egon ziren lupulu sailak. Hogei bat urte iraun zuen denera, 1968rako desagertu ziren Hego Euskal Herrian. Gipuzkoan aurreneko landaketak Hernanin jarri zituzten, Urumea ibaiaren erriberetan. Esperientzia onuragarria izan zela ikusita, 1949an lupulu landaketak zabaltzen hasi ziren. Iñaki Sanz-Azkuek ikertu du euskal lupulu landaketa historikoa gehien (Argia, 2017-1-15), eta haren arabera 1950erako Hego Euskal Herrian 20.000 lupulu landare zeuden, 225 nekazariren ardurape-
an. «Bizkaian, Araba iparraldean eta Nafarroako Goizueta herrian eta Baztan, Arakil eta Iruñeko bailaretan ere ezarri ziren. Gipuzkoako hogei herritara ere iritsi zen: Hondarribia, Oiartzun, Astigarraga, Hernani, Usurbil, Orio, Gabiria, Mutiloa, Azpeitia, Mutriku, Oñati...», dio Sanz-Azkuek.
Zortzi metro altuko landareak Lurpeko sustraietatik, 6-8 metroko altueraraino hazten da lupulu landarea. Pujatik ateratzen zen, ez ereinda. Udaberri hasieran landatzen zen, eta arba edo parra luzeetan gora hazten zen, indaba bezala, aihen igokaria den heine-
an. Abuztu erditik irailaren erdira ematen zuen lorea, eta orduan izaten zen biltzeko garaia, ondo zaindu beharrekoa. Lehortu egiten zen gero lorea, hasieran baserrietako ganbaretan, eta geroago, emaitza oso onik atera ez zenez, estatuaren lehortegietara bidalita. Gaur egun, itzuli da lupulua landatzeko ohitura. 2018an, Villabona inguruko nekazariak mota desberdinekin hasi ziren proban. 2019ko irailean, Neiker bertako lupulua garagardogintzan txertatzeko ikertzen ari zen. Barietate ugari daude, baina Euskal Herrian bada bertako lupulua ere, erreka ertz eta gune heze epeletan berez etortzen dena.
Lupulu lorea eta landareak. Euskaraz zerbeza-lorea (Gipuzkoa), zerbeza-landarea (Gipuzkoa), otsaihena (Nafarroa) edo bierbelarra (Iparraldea) esan izan zaio.
Bertsoa • Kate motzean 09 Graxi Elosegi Madariaga • Eloisa Rivas
2021eko abenduaren 10a • # 446
Gaiak hala dio
Kate motzean Eloisa Rivas • Guzta janari-dendako nagusia
«San Francisco eta New York ezagutu nahi ditut» Graxi Elosegi Madariaga
Gaia: Elur protokoloa Neurria: Hamarreko handia Doinua: Itsasoari begira Hotza, euria eta elurra, herriak zuritu dira mendi guztiek zilar kolorez egiten dute dizdira lan egiteko gogorik ez-ta goazen pasiran mendira orduak pasa nahiko nituzke su bajuari begira hotza iritsi zaigun garaian alferkeria hasi da. “Ez etorri gaur klasera arren” heldu zaigu korreora elurra mara mara ari du goazen bada sutondora protokoloa jada martxan da ezin da irten kanpora egun pare bat klaserik gabe guztiok gaude gustora alferkerian erori gara, hola ez goatz inora.
HURRENGOA » Bertsolaria: Aitor Irastorza Fadrique Gaia: San Silbestre
Testua eta Argazkia: Asier Zaldua
Eloisa Rivas, Marisa lagunentzat, Zegaman jaio zen eta 1983an Idiazabalgo Guzta baserrira ezkondu zen. Hasieran behiekin lan egin zuen eta 2006an janari-denda hartu zuen. Handik urte gutxira, krisiak janari-denda txikiei ere min egin ziela ikusita, dendari okindegia eta kafetegia gehitu zien.
Zeintzuk dira zure zaletasunak? Ez dut denbora librerik. Erretiroa hartzen dugunean, bi urte barru, irakurtzeko eta bidaiatzeko asmoa dugu. Lehenengo bidaia Mediterraneoan zeharrekoa izango da. Europa autoan zeharkatzeko asmoa ere badugu.
Musika talde bat edo musikari bat? Chayanne, Ricky Martin, Julio Iglesias, Tino Casal...
Abesti bat? David Bisbalen Maria eta Tino Casalen Eloise, adibidez.
Oporretarako toki bat? Azken 30 urteetan ez dut oporrik izan. New York eta San Francisco ezagutu nahi ditut.
Zer gosaltzen duzu? Kafesnea ogi txigortuarekin edo croissant batekin.
Zein izan da zure bizitzako egun bereziena?
Gustuko liburua?
Semeen jaiotze egunak.
Ez dut irakurtzeko aukerarik. Liburu bat hartzen dudanean, lo hartzen dut. Historiari eta kulturari buruzkoak gustatzen zaizkit eta horiek irakurriko ditut erretiroa hartzen dudanean.
Jaso duzun opari bereziena?
Pelikula bat? Titanic.
Idiazabalen biziko ez bazina...
Hiru semeak. Ezin da hori baino opari hobeagorik jaso.
Goierriko txoko kuttuna. Lazkaomendi. Donostian.
10 Elkarrizketa Fermin Lopetegi • Done Jakue eta Ignaziotar bideetako erromesa
# 446 • 2021eko abenduaren 10a
Elkarrizketa Fermin Lopetegi Done Jakue eta Ignaziotar bideetako erromesa
«EGIAZTA DEZAKET DONE JAKUE BIDEAN ZERBAIT BADAGOELA» Testua eta irudia: Tere Madinabeitia
Erromes titulua ondo irabazia du Fermin Lopetegik, Done Jakue bidea 20 aldiz baino gehiagotan egin eta gero. Ignaziotar bidea egin zuen lehena izan zen gainera. Ondoren beste bederatzitan egin du, eta hamargarrena hasita du. Erromesaldi horietako esperientziak kontatzeko eskatu diote laster estrenaituko den dokumental baterako. Zumarragako Etxeberri auzokoa zara. Bi urte nituenean etorri ginen Irurtzundik, eta han egon ginen Sagaspe taberna hartu genuen arte. Beti izan dut bihotzean, eta bi liburu eskaini dizkiot, familien bidez auzoko historia jasoz bat, eta bestea argazkiekin osatuz. Etxeberri, historia de mi barrio. Nace un sentimiento izenburua dute.
Nolatan egin zenituen liburuak? Datu bilketarako afizioa dut, lanetik datorkit, eta bizitzako beste esparru batzuetara eraman dut. Done jakue edo Ignaziotar bideak egiten ditudanean, egunerokoa idazten dut, eta Facebooken ere idazten dut eguneko ibilbidearen laburpena, argazki eta guzti.
Noiz hasi zinen Done Jakue bidea egiten? Lehena 2004an egin nuen. Astebururo mendira joaten nintzen Aitor semeare-
kin, eta inguruko guztiak ezagutu genituenean, Galiziara oporretan joaten ginenean bide bazterretan ikusten genituen erromesekin gogoratu ginen. Larunbat batean Orreagara joan ginen, eta oinez Zizur Txikiraino iritsi ginen, 52 kilometro eginda. Hurrengo egunean bigarren etapa egin genuen, beste 54 kilometro. Lehen aldiz, asteburuz asteburu egin genuen, gezi horiari jarraituta.
Gehiagotan egin duzu gerora. Hogeigarren aldiarekin, zenbatzeari utzi nion. Urte berean joan nintzen bigarren aldiz, baina barruko bidetik, Goierritik. Orduan motxila hartuta dena jarraian egin nuen.
Ariketa fisiko hutsa al da bidea? Ibiltzeagatik, jarduera fisikoagatik ere egiten dut, beti izan naizelako kirolzalea. Baina bigarren aldian asmo bat nuen, promesa bat egin nuen, eta bete
egin zen. Hurrengoa ere berezia izan zen, laneko istripu larri baten ondoren egin nuelako.
Zer ematen dizu bideak? Satisfakzio asko! Hirugarren aldian ere eskaera bat egin nuen, eta bete egin zen. Beti esaten da bidean badagoela zerbait, eta nik egiaztatu dezaket baietz, badagoela zerbait. Horrez gain, lagun asko ere ematen dizkizu, onak eta txarrak, eta nola ez, anekdota eta bizipen ugari.
Nolako bizipenak? 2010eko Urte Santurako Ate Santua ireki zutenean, hura igaro zuen lehen erromesa izan nintzen, adibidez. Atea irekitzeko ekitaldian egon nahi nuen, eta abenduaren 31n Santiagora iritsi eta akreditazioa jasotzera joan nintzenean, ekitaldi hartarako erromes bat behar zutela esan zidaten. Nik baiezkoa eman nuen, eta ordua iritsi zenean, han nin-
Elkarrizketa 11 2021eko abenduaren 10a • # 446
Fermin Lopetegi • Done Jakue eta Ignaziotar bideetako erromesa
ibilbidearen inguruan. Hurrengo egunean Loiolara joan nintzen, eta han zuten informazio apurra eta kredentziala hartuta, bi egunetara abiatu nintzen. Loiola-Brinkola egin nuen lehen etapan, eta hurrengoan Brinkola-Araia, Handik aurrera jarraian egin nuen. Bidea ez zegoen prestatuta orain bezala, aterpetze gutxi zeuden orduan.
Nola hartu zintuzten Manresan? Martxoaren 15ean aurkeztu zuten han bidea, eta ni hurrengo egunean iritsi nintzen. Nire zain zeuden, eta udalak eta Izpiritualitate etxeak harrera egin zidaten.
Zenbat aldiz egin duzu Ignaziotarra? Bederatzi aldiz. Zortzi Loiolatik Manresara, eta bat alderantziz. 28 etapa dira, baina nik 18tan egiten dut. Aitorrek ere egin du. 2012tik hona asko aldatu da, azpiegitura gehiago dago bidean eta gezi laranja ere bai, ibilbidea markatzeko.
Gida bat ere egin zenuen. Informazio asko bildu nuen lehen aldietan, eta Loiolako eta Manresako bulegoetara bidali nuen, webguneetan argitaratzeko. Gerora, idatzitako lehen gida atera nuen, Guia del camino Ignaciano.
Ignaziotar bidean aditua zara, beraz. Ondo ezagutzen dut, bai. Behin baino gehiagotan lagundu diet etxetik, telefonoz, bidea egiten ari zirela galdutako erromesei.
Zumarragan Antiotik igarotzen da.
«Done Jakue bidea 2004an egin nuen lehen aldiz, Aitor semearekin... Hogeigarren aldiarekin, zenbatzeari utzi nion» «Behin baino gehiagotan lagundu diet etxetik, telefonoz, Ignaziotar bidea egiten ari zirela galdutako erromesei»
tzen ni. Agintari erlijiosoak eta politikoak igaro eta gero, ni sartu nintzen lehena erromesen artean. Komunikabide ugaritan agertu nintzen!
Erromes izateaz gain, aterpetxeetako boluntarioa ere bazara. Bai, bideko Gipuzkoako Lagunen Elkarteko kidea naiz. Aterpe batzuen ardura dugu. Ni Beasaingoan ibiltzen naiz. Urteko estatistikak ere egiten ditut.
Eta Done Jakue bidea nahikoa ez balitz, Ignaziotar bidea ere bai. Lehena izan zinen egiten, gainera.
Gida gehienetan jasotako ibilbidea, erreka ondokoa, ez da jatorrian San Ignaziok egin zuena, Antiotik pasa zelako. Sandratitik joan ordez, Oñatitik joan zen, han arreba Magdalena bizi zuelako, baina hara ez zen menditik joan, gaurko ibilbidean markatzen den bezala. Hor ere, gidetako ibilbidea ez da jatorrizkoa.
Nongoak dira erromesak? Asko kanpotarrak dira, bertakoak ez dira gehiegi animatzen. San Ignaziorekin eta jesuitekin harremana duenez, kutsu erlijiosoa duela uste dute.
Pandemiak izango zuen eragina.
Ez, bigarrena. Lehena San Ignazio bera izan zen.
Bai, noski, ni neu etxera itzuli nintzen Biasteritik iazko martxoan. Aurten hartu dut berriz, eta Zaragozaraino iritsi naiz, baina leku asko itxita aurkitzen nituenez, aurrera ez egitea erabaki nuen.
Baina lehen erromesa bai, izan zinen.
Jendea itzuliko al da bidera?
Bai, 2012an egin nuen. Done Jakue bidea beste behin egitekotan nintzela, egunkari batean irakurri nuen Ignaziotar bidea prestatzen ari zirela, San Ignaziok 1522an Loiolatik Manresara egindako
Nik uste dut baietz. Datorren urtean 500 urte beteko dira San Ignazioren jaiotzatik, eta uztailaren 31 igandea denez, Jubileu Urtea izango da. Urte garrantzitsua izango da biderako, ziur.
12 Erretratua Irudi baten istorioa
# 446 • 2021eko abenduaren 10a
Erretratua
TXIKITAKO ILUNTZEAK
80ko hamarkada hasierako argazkia, etxeko egongelan dantzan. Itxaro Mendizabalek utzia
Itxaro Mendizabal Amundarain Ordizia
A
rgazki hau 80ko hamarkada hasierakoa da. Telebistarik gabe bizi ginen garai hartakoa. Nik 5-6 urte inguru izan arte, telebista etxean sartu arte, gauero, afalondoan, egongelan elkartzen ginen etxekook, batzuetan irakurtzen edo jolasten, eta beste batzuetan tokadiskosa martxan jarri eta dantzan pasatzen genuen lotaratzeko ordua iritsi arte. Argazkia atera genuen eguna gogoan dudala uste dut. Eroak bezala dantzan, ahizpa, ama eta ni. Arropak kendu eta
tontoarena egiten. Aske sentitzen nintzen. Pozik. Lasai. Etxetik kanpo ezer ez balego bezala. Gu bakarrik, elkarrekin, bata-bestearekin begiradak, barre algarak elkarbanatuz. Segurtasun sentsazioa erabatekoa zen, babestuta sentitzen nintzen. Oraindik ere argazki hau ikusteak hori bera sentiarazten dit, familiaren goxotasuna eta babesa. Telebista ekarri genuenean ere, beti elkartzen ginen afaldu ondoren egongelan. Denok batera ikusten genituen albisteak, dokumentalak, Un-dos-tres edo Funtzioa bezalako saioak… eta beranduago, nola ez, Goenkale! Egongela edo sala guk deitzen genion bezala, gure toki komuna zen, base zentrala, lasai egoteko leku goxoa. Amonaren etxean ekonomikak eskaintzen zigun berotasunaren pareko gogoratzen dut, gauero egiten genuen erritual hura.
Bakoitza bere gelara Gaur egun horrelako egoerak galdu izanak pena handia sortzen dit. Familia askotan, afaldu eta bakoitza bere gelara
joaten da; ordenagailuan jolastu, tiktok-ak ikusi, bideo deiak egin… edo serieren bat ikustera, hori bai, bakoitzak berea. Teknologiak aurrerapen asko ekarri dizkigu, baina beste gauza on asko kendu. Konturatzerako zurrunbilo honetan sartu gara. Gure seme-alabei eskura jarri dizkiegu horretarako tresnak, eta okerrena, gu izan gaituzte eredu. Korrika bizi gara, eta korrika egin nahi dugu dena. Nekatuta bukatzen dugu eguna, eta deskantsurako tarte hori hartzea baino errazagoa da pantailan burua sartu eta bertan dugunarekin buruko kezkak disolbatzea.
Txikitako iluntze haiek Falta handia sentitzen dut txikitako iluntze haiek gogoratzean. Dantza egitea, orduko barre algarak... Argazki hau berriro esku artean izateak barruan zerbait mugiarazi dit. Badakit nire esku dagoela sentipen horiek berreskuratzea. Berriro ere gelditu, arnasa hartu eta daramagun abiaduraz hausnartzea tokatzen zait. Badaukat lana.
Gaztejira 13 Aitor Zunzunegi Tapia • Josune Gil
2021eko abenduaren 10a • # 446
«Disfrutatzen nabilen artean segi egingo dut» AITOR ZUNZUNEGI TAPIA • Mendi korrikalaria
Testua: Aitor Garmendia
JOSUNE GIL
Ezkerreko eserlekutik
Argazkia: Ane Garmendia
@JosuneGil
Goierritik kanpoko lasterketetan ere parte hartu duzu, ezta? Euskal Herrian, Tolosako T3T Maratoia egin nuen, Anboto inguruan ere ibili naiz eta Belaguan ere bai. Tolosako izan da urteko lasterketa bereziena, nire lehenengo maratoia izan da. Madrilen ikasten dut eta hango lasterketa batzuetan ere parte hartu dut. Lasterketak ez dira asko aldatzen, baina ezberdina da.
Duela gutxi hasi zinen mendian korrika. Zehazki, noiz?
H
erritarrek pandemia aurretik baino kirol gehiago egiten dute gaur egun, aire librean batez ere. Aitor Zunzunegi Tapia (Legorreta, 2000) ere ordutik aurrera hasi zen mendi lasterketak serio hartzen. Iaz, postu politak lortu zituen eta, aurten, Ordiziako Mendi Maratoi erdia eta Goierri Kopa Traileko sailkapen orokorra irabazi ditu.
Ordiziko Mendi Maratoi erdia irabazita amaitu zenuen denboraldia. Bai, hobeto ezin da bukatu. Gustura ibili nintzen inguruko mendi eta parajeetan. Lasterketa ezagutzen nuen, eta beste batzuetan baino maila gutxiago egon arren, denbora ona egin nuen.
Goierri Kopa Traileko sailkapen orokorra ere irabazi duzu. Aurten berezi samarra izan da. Lehen zatiko lasterketak bertan behera geratu ziren, eta amaieran elkartu dira gehienak. Nahiko formatu murriztuan geratu da. Normalean zazpi lasterketa izaten dira eta, aurten, soilik hiru: Zaldibiakoa, Axari Trail eta Ordiziakoa.
Kirolaria betidanik izan naiz, baina beti futbola, futbola eta futbola, gainontzeko kirolak bigarren plano batean utzita. Kanpora ikastea joan nintzenean, futbola utzi nuen, eta pandemiaren ondoren, mendian hasi nintzen. Gauzak ondo zihoazela ikusita, gehiago entrenatzen eta lasterketetarako mentalizatzen hasi nintzen. Orain disfrutatzen ari naiz, eta hala nabilen bitartean segi egingo dut.
Madrilen ari zara ikasketak egiten. Batxilergoa bukatu nuen momentuan alde egiteko gogoa neukan, alde egin eta segituan, ordea, etxera bueltatzekoa. Historia eta Ekonomia gradu bikoitza ikasten ari naiz. Hemengo lau lagun joan ginen eta pisua batera hartu genuen. Horrela, Madril handia izan arren, gure habitat txikia sortu dugu. Ikasketekin gustura nabil, klaseak arratsaldez ditut eta goizetan entrenatzen dut. @AZunzunegi @aitorzunzu
Aitor Zunzunegi
Adoktrinamendua
A
zken asteotan politikari batzuk estatuan ofizialak diren hizkuntza gutxituen inguruan sortutako eztabaidan murgildu dira. Askok uste dute gutxi batzuek hitz egiten dituzten hizkuntzak kulturan babestea, pandemia garaian, ez dela eztabaidatu beharreko gaia, badaudela beste zenbait kontu gure atentzioa merezi dutenak horren aurretik. Baina gure hizkuntzak kulturan, eta zergatik ez, kultura mainstreamean, babestu eta bultzatu nahi izatea ere logikoa da. Askok, txikitan, ikusentzunezko edukiaren ia %100 euskaraz kontsumitzen genuen (Doraemon, Shin Chan, Berebiziko espioiak, Autobus magikoa…) gure belaunaldiko marrazki bizidunak gazteleraz entzunez gero, sentsazioa arraroa zen eta katez aldatzen genuen. Haur eta gazte asko, ikastetxetik urruntzean, euskararengandik urruntzen dira, hori delarik hizkuntzarekin duten harreman bakarra. Gaur egun, nik neure burua maketotzat jotzen dut eta onartzen dut erdalduna naizela, hobeto moldatzen naizela gazteleraz. Askok ditugun familia erdaldunek, hala ere, urteetan bultzatu eta ospatu dute gure heziketa hizkuntza honetan jaso ahal izana, baita kultura euskaraz kontsumitu ahal izatea (izan telebista, izan ipuinak). Haiek, ordea, nahiz eta hemen jaio eta hezi, ez zuten aukera bera izan. Hori bai izan zela adoktrinamendua.
14 Gure lurra Goizane eraikinaren biziberritzea
# 446 • 2021eko abenduaren 10a
Gure lurra
BIZIBERRITZE ATARIAN Testua: Iñaki Gurrutxaga
Argazki nagusian, Goizane eraikinaren aurrealdea. Behekoan, ekintzaileentzako alokagai duten ‘coworking’ gunea. Goimen
Iraunkortasunaren topagune izateko jaio zen Goizane eraikina. Sorrera garaiko oinarri berberei eutsiz egin nahi du aurrera. Eraldaketa gunea eta Kixkurgune taberna-denda lehiaketara aterako ditu Goimenek, eta ‘Coworking’ gunea ere sustatu nahi du.
Z
aldibiatik Larraitzera bidean dagoen Olaeta auzoan –goierritar askorentzat Tejeria bezala ezaguna– orain 11 urte zabaldu zuten eraikina da Goizane. 2010eko uztailaren 23an inauguratu zuten ofizialki. Zaldibiako Udalaren eta Goimenen artean landutako proiektu bat izan zen, Goierriko landa eramua eta lehen sektorea bultzatzeko helburuarekin. Asmorik behinena lehen sektorean aritzen direnei zerbitzuak eskaintzea bada
ere, «lehen sektorearen, gainontzeko sektoreen eta gizartearen artean zubi lana egitea» ere badu helburu, aurkezpen egunean adierazi bezala. Eraikina 1.200 metro koadro da, hainbat espaziotan banatuta: nekazaritzatik eta abeltzaintzatik sortzen diren produktuak eraldatzeko gunea eta biltegiak; bulegoak eta lanerako espazioak; batzar, bilera zein aurkezpenak egiteko areto nagusi bat; eta batzar eta bilera gela bana. Behe solairuaren alde batean, Aralarri begira, Kixkurgune taberna-jatetxea du, bertako produktuen denda izateko bokazioa ere baduen eremua –gaur-gaurkoz itxita dago–. Goierriko Goimen Landa Garapen elkartearen egoitza ere eraikin horretan dago. Goizane ireki eta berehala jarri zuten han bulegoa, urtetan Ordiziako Dorrea etxean egon eta gero. Goimen bera arduratzen da Goizanek eskain-
Gure lurra 15 Goizane eraikinaren biziberritzea
2021eko abenduaren 10a • # 446
«Landa eremuarekiko kontzientzia-pizte bat badatorrela dirudi, landa eremurik gabe ez baitago jasangarritasunik» Manex Aranburu Goimen elkarteko kudeatzailea
tzen dituen hainbat zerbitzu kudeatzeaz eta esleitzeaz, eta edonork izan dezakeen proiektuen aurrean aholkulari lanak egiten dituzte bertako teknikariek.
Esleipenak eta ‘coworking’ gunea Urte hauetako guztietako gorabeheren lekuko izan da Manex Aranburu Goimeneko kudeatzailea: «Ibilbide honetan guztian 30 lagun baino gehiago aritu gara hemen lanean, zazpi enpresa pasa dira bertatik, hiru erakunde egon dira hemen ordezkatuta... Ez dugu esango ordu txikitan gaudenik, baina pandemia garai honetan badirudi landa eremuarekiko kontzientzia-pizte bat badatorrela. Hiritarrak jasangarritasunaren beharraz jabetzen hasi direnean landa eremura begira jarri dira. Azkenean, landa eremurik gabe ez dago jasangarritasunik hirian». Sumatzen duten aldaketa horretara egokitzeko lanean ari dira Goimenen: webgunea berritu dute, eta eraikinaren atarian hainbat berrikuntza lan egin dituzte. Eta 2022rako asmo gehiago ere badituzte. Eraldaketa gunearen eta Kixkurgune taberna-dendaren kudeaketa lehiaketa publikora aterako dituzte udaberrian. Horrez gain, dituzten bulego eta aretoen erabilpena eta okupazioa sustatu nahi dute –tarifak webgunean–, baita ekintzaileentzako martxan duten coworking gunea ere (140 euro hilean, kostu eta zerbitzu guztiak barne). Ateak zabalik ditu Goizanek, iraunkortasunaren eta lankidetza berrien topagune izateko helburuz.
Goizanerentzat tresna izango den webgune berria du Goimen elkarteak
G
arai eta behar berrietara egokitzeko ahaleginarekin jarraituz, webgune berria du martxan duela aste batzuetatik hona Goimen Landa Garapen Elkarteak: goimen.org. «Orain dela 1314 urte egin genuen aurrekoa, oso webgunea itxurosoa. Informazio asko biltzen zuen, Goimenen esentzia osoa. Webgune hau dinamikoagoa da, askoz praktikoagoa, eta autonomia gehiago emango digu», nabarmendu du Manex Aranburu Goimeneko kudeatzaileak. Era berean, Goizane eraikinak eskaintzen dituen zerbitzu guztiak sustatzeko tresna izateko bokazioa ere badu. Goimen. Webgunearen sarrera orriak elkartearen beraren berri ematen du. Goierriko 22 udalerrik eta hainbat nekazaritza elkartek osatzen dute, eta eskualdeko herri txiki eta auzoak suspertzea du helburu. Diru-laguntzen kudeaketarako teknikarien laguntza zerbitzua ere eskaintzen du. Atal horren barruan, Kontratatzailearen profila eta Lotura interesgarrien zerrenda ere badakar. Zerbitzuak. Goimenek eskaintzen dituen zerbitzu guztien berri ematen du atal honek (Belar bilketa lanak, be-
lar bolen plastiko bilketa, Nekazal lurren gestioa...). Diru-laguntzen atala du azpialdean, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak bideratzen dituzten Leader eta Erein eremukoak. Ezagutu Goierri atalaren barruan, eskualdeko 13 nekazalturismoen informazioa jasotzen du. Goizane. Goizane zentroak eskaintzen dituen espazioen informazio zehatza dakar atal honek (Areto nagusia, Batzorde gela eta Bilera gela), alokairurako tarifen informazio zehatza emanez. Enpresa eta autonomoentzako lanerako bulegoak ere baditu Goizanek, baita coworking gunea ere. Publikazioak. Azken urteotan Goimenek egindako hainbat argitalpen eta azterketa irakurri eta deskarga daitezke atal honetan. Berriak. Landa eremuaren garapenarekin zerikusia duten albisteak eta informazio interesgarria zabalduko dituzte atal honetan. Kontaktoa. Zaldibiako Olaeta auzoan, Larraizko bidean, dago Goimen, Goizane eraikinean. Tfnoa: 943 16 12 44. Emaila: goimen@goimen.org. Sare sozialak: Facebook eta Twitter.
16 Eszena Goierriko kultur plaza
# 446 • 2021eko abenduaren 10a
Dantza
Laburrean Mikel Sarriegi Dantzaria
Zergatik Zalakain?
Z
ergatik joan behar duzu igande ho- umotua eta helduagoa iritsiko zaigulako, netan, abenduaren 12an, Martin Victoria Eugeniara edo Arriagara joaten Zalakain dantza-ikuskizuna ikus- ibili beharrik gabe. 80 dantzari, 18 musikatera Beasaingo kiroldegira? Dantza ri, Artedrama antzerki taldea, Harkaitz Cazalea zarelako. Antzerkia maite duzulako. noren testuak. Orain ikusten ez baduzu, Musika atseginaren lagun zarelako. Tradi- ikusteko ia aukerarik gabe geratuko zarelaziotik abiatuta goi mailako sorkuntza ko, eta damutuko zaizulako. emaitza ederrez nola egin daitekeen ikasiNorbaitek esan zuen moduan, Western ko duzulako. Euskal generoaren gure aldaera dantzak aspergarriak dieuskalduna delako, Karrela pentsatzen baduzu, listaldien gatazketan oiiritzia aldatuko duzulanarritua, maitasun istoko. Seme-alabak dantza rio eta guzti. Pio Barojataldera eramaten dituren Zalakain abenturazalea eleberri klasikoa zunez, honako hau bezaezagutzeko beste era bat lako lan erreferentzialak delako, entretenigarriaezagutu(arazi) gabe gegoa, nahi bada, eleberri ratu ezin zaitezkeelako. dantzatua delako. Marian Arregik, Juan Goierrin bertan, Antonio Urbeltzek eta urrutirago joan beharrik Argia dantzari taldeak gabe ikusteko aukera mende erdi luzez eginparegabea daukazulako, dako ikerketa, lanketa sarrera merkez (dozena eta sorkuntza lanaren erdi euro) zeure buruari azken emaitza dastatu eta ingurukoei egin dieahal izango duzulako. Dantza filma gustukoa zaiekezun opari ezin hoizan baldin bazenuen, bea delako. Dantza, muIkuskizuna: Markin Zalakain orain ere gozatuko zaresika eta antzerki ikuskiEguna: Abenduak 12 Ordua: zun bikaina prezio bakalako. Orain lau urte es19:00 Lekua: Antzizar kiroldegia rrean. treinatu zenetik, ondo
Goierriko artisten topaketa bueltan Goierriko Artisten Topaketak 20 urte beteko ditu aurten. Bihar (18:00-20:00) egingo dute juntadizoa, eta erakusketa abendu osoan zehar izango da ikusgai. Lekua: Igartzako jauregia • Eguna: Bihar • Ordua: 18:00
Puntako bertso jaialdia, igandean Luzio Gabiriaren omenezko 34. bertso jaialdia egingo dute Zumarragan, Antton Fernandez, Aroa Arrizubieta, Saioa Alkaiza, Unai Iturriaga eta Amets Arzallusekin. Sarrerak online eta leihatilan. Lekua: Zelai Arizti aretoa • Eguna: Igandea • Ordua: 19:15
Publizitatea 17 2021eko abenduaren 10a • # 446
18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian
# 446 • 2021eko abenduaren 10a
Komikia
Aliritzian
Marian Velasco • Mekanizazio teknikaria
Ez naiz beste neskak bezalakoa
H
ogeita gutxi urte nituela, kuadrillako mutil batek, kak bezalakoa». Funtsean, testuinguru horretan esaldia posiezagutzen zuen emakumerik matxistena nintzela tiboa dela uler daiteke. Gainerako neskak bezalakoa ez izatea leporatu zidan. Eta gaur egun esaldi horrek asko lo- lausengu hutsa zen! Aitak guztiz zapaldu zuen autoestimua tsarazten nauen arren, garai hartan harro nengoela berreskuratu eta lotsa sentitzetik harro egotera pasa nintzen, onartu beharra daukat, ni «ez bainintzen beste neskak beza- beste nesken eta nire arteko amildegia handituz. lakoa». Nola liteke? Bereizketa horrekin, beste emakume Aitaren partetik presio asko jasan nuen batzuen izateko modua barregarritzat Emakumezkoen rol nerabezaroan. Garai hartan, behin eta bezein baliogabetzat uzten nuen. Halako tradizionalarekin ez rriz errepikatzen zidan neska femeninoasendoak dira patriarkatuaren estereotinintzen identifikatuta goa izan beharra nuela. Ez nuela soinekopo sexistak, eta hala hezi gara gizarte hosentitzen. Baina rik janzten. Ez nintzela manera finekoa. Ez rren alabak, ezjakintasunean, inposatu nuela obedientziaz jokatzen. «Ez nintzen zaizkigun aurreiritziak zalantzan jartzemutila ere ez nintzen. beste neskak bezalakoa», edo hala esaten ezintasunarekin, eta emakumeen arZerbait ez zetorren bat ko zuen berak. Hortaz gain, ez nintzen emateko lehia eta gorrotoa pizten. kumezkoen rolarekin (edo aitak saltzen Bada bizitza osoan errealitate distorzidan definizio tradizionalarekin) identifikatuta sentitzen. tsionatu hau sinisten duenik. Kostata, baina zorionez, nik Baina mutila ere ez nintzen. Ze ostia? Zerbait ez zetorren bat! ikasi nuen nire aitaren lezioa baztertzen. Urte batzuk beranduago, ordea, laguntzat nituen mutilek, Orain, kuadrillakoa harro egon daiteke nirekin, baina daberezia nintzela esan zidaten. Haietako beste bat nintzela goeneko, gizon batek nire feminitateari zein izaerari buruz (beste mutil baten parekoa, alegia) eta «ez nintzela beste nes- duen iritzia ez zait batere inporta.
Publizitatea 19 2021eko abenduaren 10a • # 446
