zk. 434 2021eko irailaren 17a www.goiberri.eus
Iritzia Aitor Sarriegi Galparsoro. Adinaren gauzak
03
Elkarrizketa
10-11
Laida Ruiz: «Ez da erraza ilustrazio lan arloa, oso ezegonkorra da»
Ibiltari
14-15
Elortxikiko bira, Aizkorbarreneko gain, bide eta zidorrak ezagutuz
IAZKOAREN TANKERAN 04
Pandemia garaiko bigarren kurtsoari ekin diote eskolek
Iritzia 03 Aitor Sarriegi Galparsoro • Irakaslea eta bertsolaria
2021EKO IRAILAREN 17A
# 434 Argitaratzailea:
Itzain
Adinaren gauzak
Goierriko Hedabideak SL
Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga
Kudeatzailea: Josu Iñigo
Erredakzio-burua: Loinaz Agirre
Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)
Banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011
Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.
Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.
Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus
Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus
Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus
Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus
Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Legorreta, Mutiloa, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga
Azaleko irudia: Gorka Gomez
P
asatu berri den irailaren 11k New Yor- launaldiari nola azaldu bigarren hegazkinak keko zero gunera darama gure adin dorrea jo zuen unea eta, ondoren bata bestearen bueltakoen gogoa, ezinbestean. Hogei atzetik dorreak erortzen zuzenean ikusteak urte bete dira aurten, eta askotan esan eragin zigun zirrara? Nola adierazi, edukiak sordiogu elkarri guztiok dugula gogoan non eta tu eta sareratzetik jendea bizi den garaiotan, zertan ari ginen berria jaso genuenean. ETAk hainbeste eduki eman zezakeen gertaera unean eta mundura zabaltzeko bere jarduera amaitu zuela ikus-entzuneko bide bakarra esateko komunikatuaren begaur egun ia kontsumitu ere rri izan genuenean bezalaegiten ez duten telebista zetsu. nik? Asko dira 20 urte, eta gure Esponentziala da gure bigogoan hurbileko gertaera zitzetan etengabe ematen ari bezala ikusi arren, denboran den aldaketa, eta harrigarria iruditu baino urrunago dageroni ere zein azkar ohitu goela (gero eta urrunago) garen aldaketa horietara (eta ohartu naiz. Besteak beste, zein azkar onartu ditugun). unibertsitate-graduak edo Aitor Sarriegi Ariketa erraza da. Pentsatu, lanbide heziketako zikloak Irakaslea eta bertsolaria une batez, ze urtetakoa den amaitzen ari dira orduan eskuan izan zenuen lehen jaiotakoak, askok ipurdidun smartphonea, noiz jarri zetelebistan ikusi genituen doEsponentziala da nuen wifia etxean, ze urtetan rreak erortzen, lehen gure bizitzetan ireki zenituen ustez beti hor smartphoneak merkaturaegon diren sare sozialetako tzeko ia hamarkada bat falta etengabe ematen kontuak... Urtea ez zaizu zen, eta gerora gertaera haari den aldaketa, hain urruna egingo, baina ren bideoz (eta hamaika eta harrigarria betidanik eskura izan ditukonspirazioren azalpenak geroni ere zein gun tresnak direla iruditzen ematen dituzten beste hainzaigu, eta gaur egun 20 urte bestez) elikatutako Youtube azkar ohitu garen (edo gutxiago) dituztenei ez zen sortu lau urte beran(eta zein azkar New Yorkeko gertaerez hitz duagoko San Balentin eguneonartu ditugun) egitea guri Monetaren Jaurera arte. Twitter urtebete begiko efemerideaz hitz egitearanduago, Instagram huren parekoa denik ez gara rrengo hamarkadan... ohartzen. Youtuber, Tik-Toker eta Adinaren gauzak. bestelakoz elikatzen den be-
04 Sakonean Pandemia garaiko bigarren ikasturtearen hasiera
# 434 • 2021eko irailaren 17a
Erreportajea
ITZULERA LASAIAGOA Goierriko ikastetxeetan hasi dute 2021-2022 ikasturtea. Bigarren urtez jarraian, COVID-19 testuinguruan ekin diote. Hori dela eta, neurri bereziak hartzen jarraitu beharko dute, baina iaz baino lasaiago ari dira.
Testuak: A.Vierbücher / T. Madinabeitia Argazkiak: Gorka Gomez
A
buztua amaitu eta irailan sartzearekin batera, eskolara itzultzea izaten da elkarrizketa askoren ardatza. Izan ere, uda atzean geratzen da eta ikastetxearen, institutuaren, unibertsitatearen eta lanaren errutina itzultzen da, zalantzarik gabe, benetako urte hasiera baita. Errutinara itzulera, edo 2021-2022 ikasturtearen hasiera, COVID-19 testuinguruan egin dute, bigarren urtez jarraian. Pandemia hasi eta orain artekoa ikastetxeetan nola bizi izan duten, ikasturte berriaren hasiera nolakoa izan den eta ikasturte berriaz zer espero duten jakin nahi izan du aldizkari honek Goierriko lau ikastetxerekin hitz eginez. Beasaingo Txindoki institutua da horietako bat, eskualdeko handiena dena. DBH 3, DBH 4 eta Batxillergoko ikasleak hartzen ditu, 830 ikasle inguru. Loinazpe institutua ere hari atxikita dago. Bigarren horrek, DBH1eko eta DBH2ko 420 ikasle inguru ditu. Irakasleak, bi zentroen artean, 140. Guztira, 1.390 pertsona, Legorretak dituen adina biztanle, ia-ia. Josune Lopetegi zaldibiarra da zuzendaria, eta haren esane-
tan, «ez da batere erraza hainbeste jende hartzen dituen bi zentro hauen antolaketa eta koordinazioa». Zuzendariarekin egindako elkarrizketaren unean, kargu horrek duen zamari tenperatura hartzea posible izan da; hirutan edo lautan eten behar izan du elkarrizketa, lehen 10 minutuetan. «Hau horrela da egunero», nabarmendu du.
Iazko esperientzia oinarrian Hori aprobetxatuz,Txindoki bezalako zentro handi batean ikasturte hasiera nolakoa izan ohi den kontatzen hasi da Lopetegi: «Zuzendaritza taldea abuztuaren amaieran hasi ginen lanean, irailaren 1ean guztia prest edukitzeko, egun horretan hasi baitzen lanean irakasleria. Dena den, irailaren 9ra arte ez ziren hasi irakasle guztiak; bajak direla, ordezkoak direla… Ikasleak, irailaren 9an hasi ziren, eta egunerokoak dakarzkin ezustekoak, ezta? Ikasle bat galdu dela bidean, ea zein klase duen... Lehenengo egunak beti izaten dira horrela! Irakasleentzat ere bai; irakasle berriak hartu, haiei esplikatu behar zaie nola funtzionatzen duen ikastetxe honek… Gauza asko dira!». Hori, ikasturte normal batean, «eta gehitu behar zaio, COVID-19 testuinguruan gaudela, baina poliki-poliki eta pazientziarekin, egingo dugu aurten ere!».
Ikasle talde bat Beasaingo Txindoki institutuan sartzen, joan den astean. Ikasturte hasiera lasaiagoa izaten ari dela diote irakasleek.
Sakonean 05 2021ko irailaren 17a • # 434
Pandemia garaiko bigarren ikasturtearen hasiera
2020ko martxotik, ikastetxeen martxa dezente aldatu da pandemiagatik, baina orokorrean «ongi» ari dira 2021-2022 ikasturtea ere neurri bereziekin hasi behar izan dute. Hala izanda ere iaz baino lasaiago hasi dute
Atzera bota du begirada Lopetegik, eta 2020ko martxoa ekarri du gogora, Goierrin lehen COVID-19 kasuak agertu ziren egun haiek. Lehen alarma egoera ezarri aurreko astea zen, zalaparta handia zegoen,eta kalean bazegoen ikasleak etxera bidaliko zituztenaren usaina. «Prentsaren bidez enteratu ginen», esan du Lopetegik. Martxoaren 11n eskolak itxi eta etxetik hasi ziren lanean. «Ezustean harrapatu gintuen, eta gainera, lehen momentu hartan, gutxirako izango zela uste genuenez, hortan pentsatuz osatu genuen lan antolaketa, nahiz eta gero ikusi zen, luze joko zela». Baina hala izanda ere, «ondo egokitu» zirela adierazi du; «bai ikastetxea, bai ikasleak, bai familiak,...denen erantzuna primerakoa izan zen!». Aldaketa garrantzitsua gertatu zen ikastetxeen eguneroko martxan. Txindoki institutuaren kasuan, digitalizazioaren bidean hasiak ziren aspalditik, eta horrek, «dezente erraztu» zuen guztia. «Ikasleek beren Cromebook bazutenez, lanak aurreratuta genituela esan daiteke, eta gainera, ez zirenez horrenbeste ikasle izan etxean Internetik ez zutenak, eta udalak hortan lagundu zuenez, segituan lortu zen guztiek sarrera izatea». Ikasturtea, «nahiko txukun» amaitu zutela nabarmendu du Josune Lopetegik.
06 Sakonean Pandemia garaiko bigarren ikasturtearen hasiera
# 434 • 2021eko irailaren 17a
Ondoren etorri zen hurrengo ikasturtea, 2020-2021ekoa. «Presentzialki hasi ginen, gure beldurrekin... eta urrian, Goierri mailan kasuen gorakada egon zela eta, baheketa masiboa egin zen gure ikastetxean», jarraitu du kontatzen. Emaitzak «onak» izan zirela esan du zuzendariak; «ikastetxean positibo oso gutxi egon ziren». Ikasturtean zehar, ikastetxean bertan sor litezken agerraldiekin beldur baziren ere, «azkenean uste baino hobe» joan zela dio Lopetegik. «Kasuren bat agertu eta ikasle asko konfinatu zirenez, ondo kontrolatu zen egoera». Metodologiari dagokionez, pandemia baino lehen, «saiakerak egiten ari ginen ikasketa kooperatiboa sartzeko poliki-poliki, eta talde pilotu batzuk bagenituen, talde lana bultzatzeko, eta kohesioa eta adimen emozionala lantzeko». Koronabirusa dinamika hori garatzen jarraitzeko «eragozpena» izan dela azaldu du zuzendariak, «ikasleak ezin direlako taldeka eseri». Ikasturte berrirako protokoloak, «DBH 1 eta 2 mailatan taldeka esertzen uzten du eta hala egingo dute». DBH3tik gorakoek, «taldekako lanak egin egingo dituzte, baina ezingo direnez taldeka eseri, teknologia berriak erabiliko ditugu». Aurtengoa, koronabirusari dagokionez «lasaigo» hasi dutela nabarmendu du, «iazko esperiaentzia badugulako». Aurtengo erronketako bat, talde lanari berriro heltzea, eta bai klase presentzialak bai etxean dagoen ikasleari arreta onena ematea.
hartu emana orain baina handiagoa zen». Lehen, arloka lan egiten zutenez, haurrak ziren eskolako espazioetan mugitzen zirenak, eta orain, irakasleak dira espazioan mugitzen direnak. «Horregatik gelak diseinatu behar izan ditugu arloka baino, dena lantzeko. Hori izan da arazo handiena». Hortaz gain, zuzendaritza taldearen beldurra zen, «egoerari aurre egiteko lantaldea nahikoa izango ote zen ala ez». Baina Covid laguntzari esker, zentzu horretan ez dute arazorik izan. Hasierako beldurrak gaindituta, ados datoz eskola txikia izanagatik, «luxuzko egoeran» pasa dutela orain artekoa. «Saiatu gara gure esentzia ez galtzen eta jarri zizkiguten arauak, zentzu pixkatekin praktikara eramaten», nabarmendu dute. «Saihestu ditugu ikasleak lehen bezala nahasten, baina batez ere, espazioari begira, lehen espazio
Adin aniztasuna metodologian
Josune Lopetegi
Itsasondoko Urkipe Herri Eskolako zuzendaritza taldea Leire Ezeizak, Irune Aldatzek eta Maria Rosario Etxeberriak osatzen dute. Ikasturte berria «iazkoa baino lasaiago» hasi dute, ikastetxe handienen alboan «desberdin». Urkipeko metodologian adin-aniztasuna du ezaugarrietako bat, tailerka lan egiten dute eta ikasleak dira eskolako espazioetan mugitzen direnak. Metodologia horri eutsi ahal izango zioten ala ez pentsatzeak, «beldurra» sortzen zion lantaldeari. Eta noski, lan egiteko moduan baldintzatu ditu koronabirusak, nolabait, baina orain arteko guztia pasata, baieztatu dezakete, «uste baino hobeto» joan dela. «Asko baldintzatu du hala ere, lehen mugimendu handia zegoen Urkipen, umeen artean
Txindoki-Loinazpeko zuzendaria
«Digitalizazioaren bidean urratsak ematen hasiak ginen aspalditik, eta horrek, dezente erraztu zuen guztia»
«Saiatu gara gure esentzia ez galtzen eta jarri zizkiguten arauak zentzu pixkatekin praktikara eramaten» Maixa Etxeberria Urkipeko zuzendaritza taldea
gehiago konpartitzen zituzten, eta hori egin dugu, batik bat, gero konfinamenduak zetoztelako, eta ez zen berdina bi gela oso konfinatzea, edo gela bat».
Zuzendari berria karguan Zuzendari kargua hartu berritan ekin dio pandemiaren bigarren ikasturtearen antolaketari Mikel Garciak La Salle Urretxu-Zumarraga ikastetxean. Protokolo guztiak martxan jarrita, irailaren 8an hasi zituzten eskolak. Ikasleen sarrera orduak mailakatuta, eta maila batetik bestera bost minutuko aldearekin abiatu zuten ikasturtea La Sallekoek, Eusko Jaurlaritzak ezarritako segurtasun protokoloari jarraiki. «Hori iazko protokoloan ere jasota zegoen. Egia esan, puntu gutxi batzuk bakarrik aldatu dira oraingoan. Nahiko murriztailea da oraindik segurtasun aldetik». Hala ere, arindu dira neurri batzuk; adibidez, ikasleei ez zaie tenperatura hartuko sarreran , «etxetik tenperatura hartuta etorriko dira». Beste «aurrerapauso handi bat» ere egin da: «nahiz eta burbuila ikastaldea edo gela den, lehengo ikasturtean ezin ziren lau-bosteko talde kooperatiboak antolatu, eta aurten baimena dago horretarako, DBHra arte behintzat, eta horrek asko laguntzen digu gure metodologian». Gurasoekiko harremanetan ere izan da hobekuntzarik ikasturte berrian. «Lehen bilera guztiak bideo deien bidez egiten genituen, eta oraingoan baimena dugu aurrez aurre egiteko, eta guretzako pauso handia da zuzeneko harreman hori berreskuratzea». Guraso elkarteak ere itzuli daitezke eskolara, bilerak eta ekintzak egitera. Eskolaz kanpoko ekintzen itzulera ere nabarmendu du Garciak: «Eskola kirola normaltasunez egingo da, barnetegietara joateko irteerak...». Horrez gain, baloiarekin jolastearena bezalako hainbat debeku altxatu dituzte, eta «horrek, ikastetxe bakoitzaren errealitatearen arabera, malgutasun batekin jokatzeko aukera ematen du». La Salleko zuzendariaren arabera, aldaketa horiek guztiek «normaltasunerantz pauso bat eman dela erakusten dute», baina «oraindik asko falta da». Hala ere, badirudi abendu aldera Hezkuntza sailak beste protokolo bat ezarriko dutela, «malguagoa». Kontuan izan behar da 12-14 urte bitarteko gaztetxo gehienak ordurako txertatuta egon-
Sakonean 07 Pandemia garaiko bigarren ikasturtearen hasiera
2021eko irailaren 17a • # 434
go direla, «baita irakasleak eta gurasoak ere». Garciaren ustez, protokoloa beharrezkoa da, eta eraginkorra; aurreko ikasturtekoak «ondo funtzionatu du, eta oso ondo barneratu dute ikasleek, familiek eta irakasleek». Balorazio «oso positiboa» egin du zuzendariak. «Egia da protokolo baten atzetik lan asko dagoela, elkarrizketa asko dagoela irakasleen artean, zuzendaritzan... eta martxan jartze horrek baliabideen aldetik asko eskatzen duela, bai ekonomikoki bai pertsonen aldetik, baina segurtasuna ematen dizu, erraztasunak ematen dizkizu, gauzak ondo egiten dira...». Emaitza onak dira horren ordaina, eta Garciak gogoratu duen bezala, «ikusi da kutsatzeak eskolaz kanpo gertatu direla batez ere, eta horrek esan nahi du gauzak ondo egiten ditugula». Eskolan normaltasunerako bidea ireki dela dio amaitzeko, «eta hori behar-beharrezkoa da, familien kontziliazioan eragin handia duelako».
rrek, eta «eskertzekoa eta txalotzekoa da, benetan, jaso dugun laguntza». Ikasturte berri honetan ere mantendu egin dira errefortzuko langileak. «Betiko martxan astindu ederra jaso dugu», aitortu du Haztegiko zuzendariak, «baina egoera berrira moldatu gara, eta Classroom bezalako baliabide digital berriak erabiltzen hasi gara, adibidez». Alde horretatik pandemiak «gauza onak» ere ekarri dituela dio, ikastetxeko sarrerako bost ateak erabilgarri jartzea kasu: «Orain ikasleen sartu-irtenak lasaiagoak dira, eta pasabideetan ere lasaitasuna da nagusi». Hori ere «gelditzeko» etorri dela esan du. Txertoa ikasleen artean zabalduta eta kutsatuen kopuruak behera eginda, ikasturte berriari baikor begiratzen dio Etxabek, beti ere protokoloak ezarritako neurriak oraindik behar direla gogoratzearekin bat.
Hauek dira 2021/22 ikasturtean ikastetxeetan COVID-19aren aurrean hartu beharreko prebentzio neurri nagusiak.
» Erabateko presentzialtasuna Irakaskuntza, maila eta etapa guztietan.
» Maskara, nahitaez Ikasle eta langile guztiek uneoro erabili beharko dute, espazio guztietan, HHn eta hezkuntza bereziko geletan izan ezik.
» Tenperatura, etxetik hartuta Ez da tenperatura hartuko eskola sartzean, etxean hartzea gomendatzen da.
Sarrera-irteera mailakatuak Ikasleen pilaketak saihestuko dira.
Burbuila taldeak elkar eraginik gabe Gela desberdinetako ikasleak nahastea saihestuko da, baita patio orduan ere. Gela barruan 4-5 ikasleko lan-azpitaldeak egin ahalko dira.
Alderdi «onei» ere erreparatuz Aurrekoan baino «lasaiago» heldu diote ikasturte berriari Legazpiko Haztegi ikastolan, Sagrario Etxabe zuzendariak dioenez. Hilaren 8ko aurkezpenekin hasi zituzten eskolak, ikasleek, familiek eta irakasleek dagoeneko oso barneratuta dituzten neurriak hartuta, eta zatitutako ordutegira itzuliz. «Egoera ezagunagoa da aurten, eta segurtasun protokoloa ere malgutu da apur bat». «Iaz, konfinamenduaren ondorengo ikasturte hasieran, beldurra sumatzen zen, ez genekien zer zetorren. Horregatik, geletara itzultzea erronka gisa hartu genuen, zetorrenari aurre egiteko gai izango ginela sinestuta». Orduko egoerak eskatuta, «neurri oso zorrotzak» ezarri zirela gogoratzen du, eta ikasturtean zehar kutsatze kasu batzuk izan bazituzten ere, «eskola barruan hedatzea ez zen hainbesterako izan». Haur Hezkuntzan izan ziren kasu gutxien, eta DBH-n gehien, «baina ikasleen eremu sozialetik etorritakoak batez ere». Kutsatzeak kudeatzeko Hezkuntzak jarritako baliabideak goraipatu ditu Etxabek. «Eskertzekoa da eduki dugun laguntza langileen aldetik, eta ikasketa aldetik edo emozio aldetik sortu diren hutsuneak indartzeko eskaini digutena». Pandemiak ikasleen errendimenduan ia eraginik ez izatea ekarri du ho-
PREBENTZIO NEURRIAK
Garbiketa eta aireztapena Gutxienez egunean behin garbitu eta desinfektatuko dira gelak eta beste guneak. Aireztapenak garrantzia handia du.
«Normaltasunerako bidea ireki da eskolan, eta hori behar-beharrezkoa da, familien kontziliazioan eragin handia duelako» Mikel Garcia Iriarte La Salle Urretxu-Zumarragako zuz.
Arrisku eremuak Kafe makina bezalako espazio komunetan pertsonak elkartzea saihestuko da.
Irakasleen bilerak- Guraso elkarteak Irakasleen bilerak telematikoki egitea gomendatzen da. Guraso elkarteak ikastetxe barruan elkartu daitezke.
Aire librean Aisialdiko, kiroleko eta hezkuntzako jardueretarako aire zabaleko espazioen erabilera gomendatzen da.
Eskolaz kanpoko jarduerak Eskola kirola, gaua kanpoan igarotzea... baimenduta daude.
«Pandemiarekin ikastolako betiko martxan astindu ederra jaso dugu, baina egoera berrira moldatu gara» Sagrario Etxabe Haztegi ikastolako zuzendaria
Kasuen kudeaketa Erreferentziazko arduraduna izango da ikastetxe bakoitzean.
08 Herri jakintza Ondare immateriala
# 434 • 2021eko irailaren 17a
Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus
Hitzen ganbara
Esaera zaharra
Efemerideak
Sastala: (Adjektiboa). ‘Bero sastala, eguraldi sastala’. Bero handia, zakarra. Aitor Azpiazu ikertzaileak ‘zaztala’ aldaera ere jaso du (‘Gipuzkoa hegoaldeko euskara’). Sustantiborik gabe erabiltzen da: «Sastala dago gaur».
«Buru handia baino hobea da lapitz txikia»
1936-9-16. Ormaiztegiko tren zubia moztu eta bota zuten errepublikarrek. 1995-9-19. Alex Aranburu txirrindularia jaio zen, Ezkion. 1993-9-22. Irene Usabiaga txirrindularia jaio zen, Ordizian.
Eduki daitekeen oroimen onena edukita, gauzak ahaztu egiten dira. Eta idatzitakoa haizeak eramaten ez duenez, hobe beti idaztea.
Ondare immateriala
Urola, herri futbola borobiltzen 50 urte Urola futbol taldea, lehen lehendakari 1971tik 1973ra izan zuen Luis Urdangarinekin (zutik, ezkerretik laugarrena). Goiberri
ere zabaldu baitzen. Aurrez, 1941eko San Andres egunean, lekuz aldatu behar izan zuten zelaia. Urola klub berriarentzat jokaleku izango zen lau urtean, 1944-45 denboraldira arte. Zelaia galtzearekin, kluba ere desagertu zen. Harrezkero, 25 urtez, kuadrillen arteko futbola bakarrik izan zen Urretxun eta Zumarragan: 9 jokalarirekin, herri barruko lehiaketetan, eta futbol ofizialeko parte izan gabe. Ikusle ugari joaten zen, hala ere. Urretxuko gaztek Elizaldeko zelaia egokitu zuten. 1945ean. Eskualdeko lehen futbol txapelketa han jokatu zen, 1960-61ean. Testua: Aimar Maiz
O
spakizunetan da Zumarragako Urola futbol kluba. Mende laurdeneko historia bete du aurten. Futbola, ordea, askoz lehenagoko kirola da han. Orain mende bateko aipamenak dira udal artxiboko lehenengoak. Jose Albisu medikuntza ikasleak eta lagun batzuek udalari futbolean jokatzeko zelaia eskatu zioten. Jose Busca Sagastizabal alkateak batzorde bat eratzeko proposatu zuen, baina Felipe Gonzalez Irutxiki zinegotziak kontra egin, eta bere horretan geratu zen asmoa. 1921eko uztailaren 21a zen. Geroz, kultu bihurtzeraino garatu da kirol hori, bere erlazionatzeko modu, lehia-eredu eta ehunka gazteren amets.
Bi urte geroago, 1923ko maiatzean, gazte haiek beraiek ekintzaile zirela, futbol zelai bat egingo zela iragarri zuten, Jauregi dorrearen inguruan, Artizen alargunaren lurretan. 95 metro luze eta 45 zabal izango zen. Jauregiko Zelaia izenez ezagutuko zena 1924ko martxoaren 24an inauguratu zuten. Ohitura berriak ekarri zituen futbolak. 1925eko ekaineko bigarren igandean, adibidez, Jose Murua defentsak Azpeitian hanka hautsi zuen, futbol partidan. Ama alarguna zen, eta anaia-arrebak, txikiak. Herri osoak familiaren egoerari lagundu nahi izan zion, eta ekainaren 18an lagunarteko ongintzapartida bat jokatu zuten Goierri Sport eta Zumarraga Futbol Club taldek. Jauregiko zelaia 1945ean desagertu zen, industri garapena eremu hartara
Argixaorekin, argi berria Zumarragako lurretara itzulita, Argixao zelaia eraikitzeko lehen urratsak 1968ko otsailean egin zituzten, udalak Juan Maria Agirre arkitektoari kirolgunearen proiektua enkargatu zionean. Kirol kluba eratzeko prozesua 1970ean hasi zuten. Udalarekin eztabaidak piztu ziren, aginte-organoak nolakoa behar zuen ez zirelako ados jartzen. SD Urolaren batzar eratzailea 1971ko maiatzaren 14an egin zuten, La Salle Legazpi eskolaren aretoan. Luis Urdangarin jarri zuten lehendakari. Argixao zelaia, berriz, urte bereko abuztuaren 16an inauguratu zuten, Reala-Eibar partidarekin (4-0). Urolak futbol federatuan 1971-72an egin zuen debuta, behe-behetik, 2. Erregional mailan.
Bertsoa • Kate motzean 09 Mikel Iturriotz Etxaniz • Maria Eugenia Amenabar
2021eko irailaren 17a • # 434
Gaiak hala dio
Kate motzean Maria Eugenia Amenabar • Partzoneriako kudeatzailea
«Izarrei begira egotea asko gustatzen zait» Mikel Iturriotz Etxaniz
Gaia: Mundu paraleloak Neurria: Hamarreko txikia Doinua: Mundua ala gu Mendi punta batean pozik oporretan lanean, tabernetan ta asanbladetan plazan nahiz aspaldiko lagunen etxeetan - Mikel, non egon zera zu uda honetan? Instagramen ez beste toki guztietan Klik batean mundu bat azaleko, antzu zoriontsu den zenbat jende irrifartsu ta ni non sartu naizen galdetzen didazu egun batez kalera jaisten bazera zu mundu errealean aurkituko nauzu
Testua eta irudia: Asier Zaldua
Maria Eugenia Arrizabalaga Azpeitian jaio zen. Biologia ikasi zuen, eta ondoren Gasteizen lan egin zuen, nekazal munduan, Eusko Jaurlaritzaren beka batekin. 2013a arte Gasteizen lan egin zuen eta 2016tik Partzonerian lan egiten du. Bikotea Zegamakoa duenez, bertan bizi da. «Zegama oso herri erosoa da. Haurrak hazteko aproposa», esan du. Partzoneriako kudeatzailea da. «Partzoneria mendien aprobetxamenduaz arduratzen da: larreak, basoa eta ehiza. Ehizak lana ematen du, baina diru iturri nagusia da. Hona etorri nintzen arte ez nuen ehiza mundua ezagutzen».
Zeintzuk dira zure zaletasunak?
HURRENGOA » Bertsolaria: Iñaki Murua Jauregi Gaia: Errolarre
bu batekin bidaia bat egiten duen mediku bat da. Liburuak bere bilakaera azaltzen du.
Pelikula edo telesail bat? Hitchcock asko gustatzen zait. Intriga edo suspenseko klasikoak gustatzen zaizkit.
Musika talde bat edo musikari bat? REM.
Abesti bat? Gloria Gaynor-en I will survive.
Kolore bat? Urdina.
Oporretarako toki bat? Kantauri itsasoko kostaldea. Zumaiako Itzurun hondartza asko gustatzen zait.
Zer gosaltzen duzu?
Mendira joatea eta izarrei begiratzea. Nepalen izan nintzen eta Annapurnako bira egin nuen.
Ogia olioarekin eta urdaiazpikoarekin, eta kafesnea.
Gustuko mendia?
Jaso duzun opari bereziena.
Lehen Izarraitz-Xoxote. Orain Elortxiki.
Jasotzeko nago.
Gustuko liburua? Las voces del desierto. Protagonista tri-
Zegaman biziko ez bazina... Itsasoa duen lekuren batean.
10 Elkarrizketa Laida Ruiz • Ilustratzailea
# 434 • 2021eko irailaren 17a
Elkarrizketa Laida Ruiz Ilustratzailea
«ORRI ZURIAREN AURREAN JARRI, ETA ERAMATEN NAUEN LEKURA JOATEN NAIZ» Liburugintzan lehen partaidetza eginez aurkeztu du bere burua Laida Ruiz ilustratzaileak (Lazkao, 1996). San Benito ikastolatik Bilboko Arte Ederren Fakultatera Sorkuntza eta Diseinua ikastera, eta Galizian bi urtez ilustrazioaren masterra eginda itzuli da herrira, lanerako asmoan. Baina sektorea zail dagoela dio, eta txiro. Proiektu pertsonal batzuk baditu buruan, enkarguak mehetzen direnerako. Testua eta argazkia: Aimar Maiz
Margotzen eta marrazten txikitan hasiko zinen zu ere? Hala da, txikitan ohikoak direnak egiten: urtebetzeetarako marrazki bat lagun bati, beste bati... Gaizki ez zitzaidala suertatzen ikusten nuen, ondo ere ez baina; baina hor bazegoen gustatzen zitzaidan zerbait. Ikastolan, San Bosko festan egiten zen lehiaketan ere noiz edo noiz parte hartu nuen, eta ikastolako mural batzuetan badaude nire marrazkiak. Izugarri samarrak dira, baina tira... Gutxinaka hasi ginen.
Balio zenuela sentitu, esan ere egingo zizuten... Motibazio berezirik bazenuen marrazten jarraitzeko? Lagunen aldetik eta etxean ere esaten zidaten. Baina, azkenean, ni bultzatzen nauena da, eta horrekin segitu dut. Eta horrela nabil. Motibazioa da istorioren bat marrazki bidez kontatzeko gogoa edukitzea, orri batean zerbait plasmatu nahi izatea. Ea zer ateratzen zen. Hasieran pentsatuta ezer ez dut izaten, ideia orokor bat gehienera, eta marrazten hasitakoan esaten dit nondik joan naite-
keen. Marrazten jarritakoan, edozer gauza atera liteke, hasiera bateko ideiatik beste norabait joanda. Hobea izan liteke, gainera.
Inprobisazio erabatekoa? Momentukoa da. Noski, ideia bat eduki behar duzu enkargu baterako ari bazara, nora joan nahi duzun. Baina, bestela, orri zuriaren aurrean jarri, eta eramaten nauen lekura joaten naiz. Egitura bat badaukazu, zer erakutsi nahi duzun, baina ez duzu jakiten nora joan.
Zaletasuna eta marrazteko gogoa beti mantendu beharko dituzu, sortzaile zaren aldetik? Bai. Nire proiektu pertsonalak alboratuta dauzkat orain, eta bitartean beste lan batzuekin ari naiz. Baina segitzera motibatzen naute. Adibidez, DBHn eta Batxilergoan nahiko gutxi marrazten nuen. Gero, jada Arte Ederretako Fakultatera joandakoan eta masterrean ere bai, hasi nintzen erabat. Orain ere ia egunero marrazten dut. Oporretan utzi egiten dut, hori bai. Atsedena behar da.
Zure artista garapenean, zein izan dituzu mugarri garrantzitsuenak? Karrera bukatu nuenean, gradu amaierako animaziozko lana izan zen mugarri bat. Lehenengo, ilustrazio liburu bat
egin nuen, eta gradu amaierako lana hori animaziora eramatea izan zen. Animazio prozesu hori izugarrizko lana dela ikusi nuen, fotograma piloa marraztea; eskuz egin nuen dena, gainera. Orduan erabaki nuen animaziotik aldentzea eta ilustraziora dedikatu nahi nuela. Bigarren une garrantzitsu bat, masterrean, nire lan pertsonalarekin eta master amaierako lanarekin burubelarri hasi nintzen, eta komiki bat egin nuen. Bukatzeko daukat, noizbait. Bi aro garrantzitsu izan ziren horiek.
Arte Ederren karrera aukeratu zenuen. Ezinbestean? Ez zen nire lehenengoetako aukera. Arte Ederrak baneukan, baina Zuzenbidea edo Antropologia ere bai. Aurretik, ahizpak Arte Ederrak ikasia zuen, Zaharberritze adarretik. Ez nuen berdina ikasi nahi, eta Sorkuntza eta Diseinua aukeratu nuen. Ilustrazioa bainuen buruan, eta hara iritsi nahi nuen. Zeramikak ere arreta ematen zidan, baina biak batera ezin ziren hartu. Pena eman zidan zeramika uzteak, gustatzen zaidalako.
Antropologia eta filosofia ere bai, agidanez. Bai. Indiana Jonesen pelikulak asko gustatzen zaizkit. Antropologia, paleontologia... Nik Indiana Jones izan nahi dut!
Artea unibertsitatean ikasterakoan, espero zenuena aurkitu zenuen? Denetik, ona eta txarra. Bego Vicario, adibidez, oso irakasle ona izan dut. Animazioko irakaslea da. Asko bultzatu gintuen gure proiektu pertsonalak egi-
Elkarrizketa 11 2021eko irailaren 17a • # 434
Laida Ruiz • Ilustratzailea
«Marrazten hasitakoan edozer gauza atera daiteke, hasierako ideiatik beste norabait. Hobea ere izan liteke» «Ez da erraza ilustrazio lan arloa: oso ezegonkorra eta gaizki ordaindua da. Baina Amaia Telleriarekin zorte izugarria izan dut»
tera. Ikasle ohiekin eta bertan genbiltzanekin animazio taldeak egiten zituen, gero proiektuak ateratzeko. Lanean berarekin aritu gara, karrera bukatu genuenetik. Animazio esperimental kortoak egiten ditugu, eta iaz beste bat egin genuen.
Zaletasunetik ikasketetara, eta ikasketetatik lanera. Ez da erraza. Lagun guztiak lanarekin eta soldata onarekin daudenean, gure arlo hau oso ezegonkorra da. Hil honetan lanik ez daukat, agian hurrengoan bai... Egunkari batekin astero zerbati ateratzeko lana baduzu, ondo. Baina bestela, asko aritu behar duzu bila. Amaia Telleriarekin izugarrizko zorte handia izan dut, Zuhara liburua ilustratzeko eskaintza egitera bera etorri zitzaidalako. Baina gogorra da mundu hau. Horregatik alboratu ditut proiektu pertsonalak orain, nahiz eta beti buruan eduki, ezer ez daukadanean agian zerbait atera daitekeelako.
Ilustraziotik jarraitu nahi duzu? Bai. Animazioko talde hori hor daukagu, Vicario irakaslearekin. Baina gradu amaierako lanarekin erreta bukatu nuen –nire eskuak ezin zuen gehiago marraztu–, eta utzita daukat. Nire kasuan, ilustrazioak bizitzeko lain ez dit ematen. Espainiako estatuan oso gaizki ordainduta dago, gainera.
Zer lan dituzu esku artean? Amaiarekin [Telleria] beste liburu batean ari gara lanean. Gero, Enara Garmendia idazle lagunarekin lehiaketa batera joatekoak gara, eta liburu bat egin behar dugu. Gauza txikiak badaude.
12 Erretratua Irudi baten istorioa
# 434 • 2021eko irailaren 17a
Erretratua
SEGURAKO ACCION CATOLICA 1961eko ekainaren 24ko argazkia. Atzean, ezkerretik hasita: Gema Telleria, Guadalupe Cid, Clara Gorrotxategi, Alma Campos, M. Luz Ormazabal, M.Loli Rekondo, M. Karmen Arostegi, Lurdes Imaz, M. Jesus Luzuriaga eta Nekane Intxausti. Aurrekoak: Ana Mari Ugalde, Juan Mari Jauregi, M. Klara Jauregi, Miren Arantxa Aldanondo (atzekoa), Inmakulada Ariztimuño, Milagros Oiarbide, M. Jesus Jauregi eta Antton Telleria. Bizente Aranburu herriko bikarioa
A
Lourdes Imaz Ugalde Segura
ccion Catolica zuen izena igande batzuetan 10:30etako meza nagusiaren ondoren izaten genuen saio hark. Saioa, Segura Irratiko gela batean izaten zen eta herriko neska gaztetxo talde bat hantxe elkartzen ginen. Garbi dago ez genekiela zer esan nahi zuen Acción Católica hitzak, eskolan, gaztelaniaz noski, ikasten genituen hainbat hitzen antzera. Hala ere, ederki pasatzen genuen. Han ikasi nuen Agur Xuberoa euskal kanta, eta han entzun nituen baita ere
euskal kulturari lehen aipamenak. Gabonetako «eskea» ere beraiek antolatzen zuten, neska taldeak amona jantzita ibili ahal izateko. Saio hura berezia zen guretzat, ez zeukan zer ikusirik eskolan ikasten genuenarekin, eta saioa gidatzen zuen neska gazteek euskaraz hitz egiten ziguten. Gogoan ditut neska gazte haiek: Garbiñe Etxeberria, Belen Aldanondo, Felizitas Aranzadi eta Karmentxu Etxeberria, besteak beste. Oraindik Franco agintean zegoen garaiak izaki, euskal kultura bultzatzeko ezer gutxi egin zitekeen. Nahiz eta erlijioak indar handia izan zuen gure egunerokoan, Accion Catolicaren estalpean bide berri bat irekitzen saiatu ziren. Gaurko gaztetxoei hau dena sinesgaitza egiten bazaie ere, ez dira urte asko egoera hura bizi izan genuela. Garbiñe dagoeneko gure artean ez daukagu, baina eskerrik asko berari eta beste guztioi egindako lan bikainagatik.
Gaztejira 13 Irati Artzelus
2021eko irailaren 17a • # 434
«Txapelketetarako zailagoak diren piezak ikasten ditugu» IRATI ARTZELUS • Trikitilaria
Testua: Ane Garmendia
Argazkia: Ibon Errazu
«Abestiak irakasleekin ikasten ditugun arren, gero lan asko egin behar izaten dugu etxean, gure kabuz zein bikotearekin»
Zenbat txapelketa irabazi dituzu guztira? Guztira 7 txapel dauzkat, nahiz eta guztiak ez ditudan panderista berarekin lortu. Zarauzko txapelketa 3 aldiz irabazi dut, 2018an, 2019an eta aurten; pasa den urtean bigarren postua lortu genuen. Bestalde, Getarin, Errezilen eta Goiatzen txapel bana lortu dut, eta Zaldibarren jokatu zen Euskal Herriko Txapelketan ere lehen postua lortu nuen 2019an.
I
rati Artzelus (Lazkao, 2004) sei urte zituela hasi zen trikitia jotzen Lazkaoko Lazkao Txiki musika eskolan. Zarauzko Trikitilari Gazteen 41. Txapelketan irabazi du irailaren 1ean, Arrasteko Mirari Plazaola pandero-jotzailea lagun zuela. Hirugarren txapela du Zarautzen, eta guztira zazpi ditu lortuak lazkaotarrak.
Lehen postua lortu zenuten Zarauzko Txapelketan. Nola bizi izan zenuten hau? Egia esan Mirari eta biok beldur pixka batekin igo ginen eszenatokira. Emanaldien ordena aukeratzeko egin ohi den zozketan azkenak izatea egokitu zitzaigun, eta gure aurretik jo zutenen abestiak entzun eta gero, maila oso altua zegoela ikusi genuen eta itxaronaldia luzea egin zitzaigun . Azkenean heldu zen gure txanda, eta amaitu genuenean sentsazio onarekin geratu ginen, egindako lanarekin gustura.
Nola prestatzen da bat honelako txapelketa baterako? Denbora asko ematen dugu txapelketa hauetarako prestatzen. Abestiak irakasleekin batera ikasten ditugun arren, gero lan asko egin beharra izaten dugu etxean, gure kabuz nahiz bikotearekin, panderistarekin kasu honetan. Lehendabizi abestiak buruz ikasi eta guztia bere lekuan jarri beharra izaten dut, eta behin hori egindakoan nire lana panderistarekin partekatu eta bere moldaketak non eta nola sartuko diren zehazten dugu; lan handia egin behar da azken emaitza lortu arte. Pieza aldetik, txapelketetarako teknikoki zailagoak diren abestiak ikasi ohi ditugu, handiagoa eskatzen dutenak.
@iratiarcelus
Mirari Plazaola arrasatearra izan zen zure bikotea Zarautzen, panderista lanetan bera. 2018ko udan kasualitatez ezagutu nuen Mirari, biok ezagutzen genuen lagun baten bitartez, eta urte hortan bertan Zarauzko Txapelketan atera ginen lehenengo aldiz. Aurretik beste bikote batzuk eduki ditudan arren, orain berarekin aritzen naiz. Lagunak gara, denbora asko pasatzen dugu batera eta oso gustura gaude. Lan ona egiteaz gain, uste dut garrantzitsua dela bikotearekin erlazio ona izatea; kasu honetan oso ongi moldatzen naiz Mirarirekin, eta uste dut hori gure lanetan islatzen dela.
14 Ibiltari Elortxikiko bira Zegaman
# 434• 2021eko irailaren 17a
Elortxikiko bira
AIZKORBARRENEKO GAIN, BIDE ETA ZIDORRETATIK
Elortxiki edo Ormakiogañe zapaldu ondoren, eta Aizkorri magalaren zati bat zeharkatuz, Zegama du abiapuntu eta helmuga PR-GI 135 eta PR-GI 3009 ibilbideak uztartuz egin den itzuli zirkular honek. Testua eta argazkiak: Iñaki Gurrutxaga
A
Itzubiagatik behera 300 metroko luizia etorri zen iazko Aste Santuan, kanaleraino iritsiz. Mandabideko tarte hori zeharkatzeko moduan jarri zuten iaz Amezti elkartekoek.
izkorriren magalean zeuden «hamabost bat ibilbide nahasiei» konponbidea emateko helburuarekin, PR-GI 135 eta PR-GI 136 ibilbide laburrak batu, eta PRGI 135 ibilbidea sortzea erabaki zuen iaz Zegamako Amezti mendi elkarteak. Bide horrek, Zegama, Elortxiki, Oazurtza, Itzubiaga, Moano eta Zegama lotzen ditu 16 kilometroan, baina Ibiltari honetarako bidea zertxobait laburtu eta Mandabidea erabiltzea proposatu dute Emilio Txurruka eta Andres Arana elkarteko kideek. Horretarako, Gipuzkoako Parketxeen Sareak kudeatzen duen PR-GI 3009 baliatu behar da, eta bide batez, iazko apirilean luizi batek eragindako txikizioa bertatik bertara ikusi. Zegamako plazatik (296 metro) abiatu eta Anduetza parketxera igotzea da lehen jomuga. Hango informazio panelean gidarien lehen azalpenak entzun ondoren, eskubitara zabaltzen den bidezidor bat hartu beharra dago arrasto zuri-horiei segika, Murgizelai atsedenlekura iritsi arte. Bidegurutzean ezkerretara hartuta Mendalde baserrira iristen da, eta bideari segiz Arrieta-Haundi nekazalturismora. Hura igarota, ezkerretara irekitzen den gurdibidea hartu beharra dago gorantz egiteko. Igotako zati horrek osatzen du Zegama-Aizkorri mendi maratoiaren azken tartea. Bidegurutze batekin baino gehiagorekin egingo dute oinezkoak igoera honetan, eta Elortxikira doanari (PR-GI 135) egin behar zaio kasu ez nahasteko, apeaderora doana ezkerretara utziz. Zati piko eta lauagoak tartekatuz, harpaso batekin egingo du topo ibiltariak. Hura
Ibiltari 15 Elortxikiko bira Zegaman
2021eko irailaren 17a • # 434
KONTUAN HARTZEKO Emilio Txurruka eta Andres Arana, Elortxikiko aterpetxera ailegatzen.
gainditu, eta Zegamako herriaren ikuspegia ageri da, eta haren gainean Mariñamendi, Amezti eta Aztio mendiak, besteak beste. Eta bideari aurrera jarraituz gero, Zegamako baserririk garaiena, Mendieta, dagoeneko utzia dagoena. Lehen ordubetea, osatuta.
Elortxiki izenaren jatorriaz Ezkerrera hartu beharra dago ordea, eta segituan Aizkorri-Aratz parke naturalaren seinaldea agertuko da. Bide erosoan jarraituz, 10 minutuan Burnikurutz bidegurutzera iristen da (ezkerretara apeaderoa, eskubitara Barbari), eta aurrera jarraituz, ordu laurden batean, Ormakiora, artaldeak Bizkai aldera eramateko artzainak elkartzen ziren tokira. Arrasto zuri-horiei jarraituz, erraza da Elortxikirainoko bidea. Gainera iritsi aurretik, garai batean antena bat zegoen eraikin bat dago, gaur egun aterpe ireki modura egokitua. Toki aproposa hamarretakoa egiteko. Mendiaren izenak jarri du zeresana. Zegamarrek Elortxiki (865 metro) modura ezagutzen dute, baina tontorreko suziriak Elortxuri dela dio. Jose Luis Ugarte toponimia aztertzailearen esanetan, Elortxuri izena «asmatua» da,
Aizkorbarrenean dagoen basopista eta bidezidor sarea bateratzeko sortu zuen Amezti elkarteak PR-GI 135 ibilbide laburra
» Anduetza parketxea
edo «kutsatze fenomenoaz» sortua. «Inguru hori ondo ezagutzen dutenek bi modutara esaten dute: Elortxiki eta Ormakiogañe». Agiri zaharretan, hala ere, ez du Elorditxiki izenik ikusi, eta bai ordea ‘Yllarradichiqui’. «Ez da ahaztu behar aldameneko tontorra Illarradizabaleta dela. Hori dela eta, nire ustez, ‘Illarrea’ edo ‘Txilarra’ dago jatorrian, ez elorri zuririk, ez elorri beltzik». Legazpin eta Zerainen Ormakiogañe esaten diotela ikusita, Ugartek Ormakiogaña proposatu zuen aspaldi, eta ordezko aldaera modura, Elortxiki. Hala jasota dago Legazpi eta Zegamako mapetan.
Itzulera Mandabidetik Ikusmira ederra dago gainetik, baina beherantz egin beharra dago itzultzeko. Oazurtza ordu laurden batera dago, eta puntu honetan azti, PR-GI 135a utzi, ezkerrera egin, eta PR GI 3009a hartu beharra dago Mandabidea hartzeko. Berriz ere maratoiko ibilbidean dago oinezkoa. Gozo-gozo hartuta, ordubete dago Moanora, hasieran lauago eta bukaera aldera gora beheratsuago. Moanon, ezkerrera zabaltzen den bidea hartu beharra dago Zegamara jaisteko. Beste ordubete behar da, gutxi asko. Eta Mandabide erdian, luiziaren arrasto nabarmenak parez pare. A ze sarraskia! Errespetua ere ematen du bertatik igarotzeak, baina merezi du ahaleginak. Eta ahaleginak aipatuta, Ameztiko mendizale beterano batzuek bide zati hori erabilgarri egiteko egindako lana goraipatu behar. Zegama-Aizkorri mendi maratoia egiten ari direnak akordatuko dira, akordatuko direnez.
Ibilbidearen hasieran dago Anduetza baserria, Aizkorri-Aratz parke naturaleko parketxeetako bat. Egurraren interpretazio zentroa izatez gain, hainbat ekintza eta bisita gidatu antolatzen ditu urtean zehar.
» Elortxiki, begiratoki aparta Arranoaitz (875 m.), Arripillaeta (864 m.) eta Oamendi (862 m.) dira Elortxikik inguruan dituen beste gainak, denak ere Zegama, Legazpi eta Zerain arteko mugatokietan. Aizkorriko mendietatik amiltzen diren paretatzarrak ikusteko toki paregabea da, baita Aralar, Udalatx eta Anboto ikusteko ere.
» Mandabidea, bide historikoa Goierri Arabarekin lotzeko bide komertzial historikoa da Aizkorbarrenean dagoen Mandabidea. Pagoa da nagusi bertan, baita Douglas izeia eta gorostia ere. 700-800 metroko garaieran, Aizkorri mendizerra ia guztia zeharkatzen du Sancti Spiritura iritsi arte.
» Amezti eta mendi maratoia Herrigunetik gertu dagoen gain bati zor dio Amezti izena Zegamako mendi elkarteak. Hura da, udalaren babesean, Zegama-Aizkorri mendi maratoia martxan jarri zuena.
FITXA TEKNIKOA • Iraupena: Lau ordu • Luzera: 12 kilometro • Desnibel metatua: 1.100 metro • Zailtasun teknikoa: Erraza/Ertaina
16 Eszena Goierriko kultur plaza
# 434 • 2021eko irailaren 17a
Dantza
Musika Oihane Vicente Dantzaria
GenEroa
D
antza oinarri harturik, egungo gizartean inpaktu bat sortuko duen ez-ohiko balore eta gestio eredua dugu helburu, beti ere emaitza profesional eta hezitzailea ardatz izanik». Kimua dantza kolektiboko dantzarien hitzak dira hauek. Garbi dago dantzak gizartean aldaketak eragiteko duen gaitasuna eta Kimuak taldeak hori lortu nahi du sortu berri duen GenEroa ikuskizunarekin: gure kontzientziak astintzea, lotzen gaituzten kateak puskatzea eta bakoitzak bera den hori bilatu eta besteen aurrean beldurrik gabe adierazi ahal izatea. Aniztasunean, errespetuan eta onarpenean oinarrituko den gizarte bat eraikitzeko hausnarketa bultzatzen du kolektiboaren dantza ikuskizunak. Dantzaren bidez, «hartzen ditugun rolak edo ezartzen dizkigutenak» aztertu eta hainbat galdera planteatzen dituzte: «Benetan askeak bagina, nola mugituko ginateke? Nola dantzatuko genuke? Eta zu, ausartuko zara lehen dantza pausua ematera? Loturak puskatzera? Benetan aske izatera?» Ikuskizunean, egunerokotasunean bizi ditugun hainbat egoera oso garbi ikusi eta larruazalean sentitu daitezke. Generoak gizarte guztia zeharkatzen du, lantokietatik gure etxeko sukalde eta ohetaraino ere sartzen da, eta gure janzkera, irudi fisiko, osasun, pentsamendu, emozio eta harremanetan eragina du. Joan GenEroa ikustera, baina ez ikusle soil bat bezala, Izenburua: GenEroa hausnartu dezagun nolako kimuak Konpainia: Kimua DK sortu nahi ditugun gure bizitzetan.
Kontzertu adina estilo
K
ultur egitarauari begira jarrita, asteburu betea datorrela esan liteke, bai behintzat musika eskaintzari dagokionean. Izan ere, bost kontzertu antolatu dituzte Goierrin datozen egunetarako. Musika mota aldetik ere, aukera anitza izango da oso, kontzertu adina estilo musikal ezberdin entzun ahal izango baita. Aurreneko saioa gaur bertan izango da, Ordizian. Ilargi taldeak, rock doinuak ekarriko ditu Oiangu Parkera. Emanaldia 19:00etan hasiko da. Larunbatean berriz, bi kontzertu, eta ez nolanahikoak. Urretxun Hip-Hop jaialdia egingo dute, Sho Hai (Zaragoza), Agresión Verbal (UrretxuZumarraga) eta Aigory & DJ Beniz (Donostia-Urretxu) talde eta musikariekin; 18:00etan hasita, Labeaga aretoan. Eta aldameneko herrian, oso bestelako estiloan, Musbika Ensemble taldeak Europar Barrokoan Barna emanaldia egingo du, 19:00etan, Antioko Musikaldiaren barruan. Igandean ere, beste horrenbeste. Urretxun euskal jaien ordez antolatutako ekitaldietan, Esne Beltza eta Amak taldeak ariko dira, 19:00etan hasita, Ederrena pilotalekuan. Eta Ordizian, Gorka Lizasoren Sin Mala Intencion taldeak joko du; saio hau ere Oiangun izango da, 19:00etan. Eta asteburukoa gutxi balitz, astean zehar ere izango da aukerarik; asteartean Konpost taldeak joko du Lazkaon, eta asteazkenean, Mikel Urretabizkaiak Bizi Musika zikloan parte hartuko du, Ordizian.
Publizitatea 17 2021eko irailaren 17a • # 434
18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian
# 434 • 2021eko irailaren 17a
Komikia
Aliritzian Asier Iriondo Hizkuntza aholkularia
Ideia bat
B
adaukat ideia bat diru askoren sorrarazle izan daitekeena. Beno, ez da nire ideia. Atzerrian preso dagoen batek bidalitako gutunean daukat gordeta. Ideia oparitu zidan, berak ezingo zukeela gauzatu eta. Beraz, ideia badaukat. Ez dakit zer egin berarekin. Ez dakit Legazpiko Udalera jo, Gipuzkoako Aldundira edo Oiartzungo Doneztebe plazara, Udalbiltzaren bulegoetara. Kontua da azpiegitura pixartxoa eta sinaduraren bat edo beste behar dela abian jartzeko. Kontrolatutako Substantzien Legearen ezagutza pixka bat ere komeni da, edo ezagutza duen baten aholkularitza. Ez naiz ekintzailea, ekimenduna ere ez, eta, bizitzeko, dirutza ere ez dut behar. Nagia ematen dit. Ideia saltzea ere pentsatu dut, baina arrastorik ere ez daukat nola egiten den hori. Nonbait erregistratu beharko dela pentsatzen dut, baina non?
Sei hilabete badira nirekin dudala, eta inoiz egin dut gaia ateratzeko imintzioa, baina ez naiz horretara iritsi. Hurbilen ogi-saltzailea egon da. Ogia eskuetan, Ideiabatbadutka hasi nintzen, baina, begiratua nire atzeko bezeroari bota ziola konturatzean, eten egin nuen kontaketa. Beste behin, Korosti tontorrean bakar-bakarrik nintzela, ezezagun bat zetorren gorantz. Itxuragatik urretxuarra iruditu zitzaidan. Otamotzek entzule fama badute eta nire auEz naiz ekintzailea, kera izan zitekeela ekimenduna ere ez, pentsatu nuen, baibizitzeko, dirutza ere na hurbildu ahala, ez dut behar. Nagia berehala konturatu nintzen ezin zitekeematen dit ela urretxuarra izan. Praka barrenak zikin-zikin zekartzan. Azkenean, gutunekoak e-mail batean jaso ditut. Hitzetan ez da testu luzea, bost-sei minututan idatzi dut. Gaiaren eremuan ‘ideia bat’ jarri dut. Norbaiti bidaliko diot, bai, eta berak erabaki dezala Udalera, Aldundira, Udalbiltzara edo Vatikanora jo.
Publizitatea 19 2021eko irailaren 17a • # 434
