zk. 426 2021eko ekainaren 25a www.goiberri.eus
Iritzia Miren Estensoro Garcia. Etorkizun hurbileko lan eskariaz
03
Elkarrizketa
10-11
Marta Zabaleta: «Sei urte nituela barruraino sartu zitzaidan musika»
JAIEN TXINPARTARIK EZ Goierriko festak ez ospatzeko bidean doaz bigarren urtez
04
Garapena
14-15
Goierriko Azoka plataforma digitala asteartean aurkeztuko dute Goiekin
02 Publizitatea # 426 • 2021eko ekainaren 25a
Iritzia 03 Miren Estensoro Garcia • Ekonomia ikertzailea
2021EKO EKAINAREN 25A
# 426 Argitaratzailea:
Itzain
Etorkizun gertuko lan eskariaz
Goierriko Hedabideak SL
Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga
Kudeatzailea: Josu Iñigo
Erredakzio-burua: Loinaz Agirre
Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)
Banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011
Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.
Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.
Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus
Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus
Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus
Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus
Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Legorreta, Mutiloa, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga
Azaleko irudia: Aimar Maiz
A
urreikuspenen arabeBagenekien STEM lanpostuetan ra, Europak eta baita genero arrakala argiki azalarazEuskal Herriak eta ten dela, baina estereotipoen Goierrik zientzialari eragina pentsatu baina handiaeta teknologo gehiago beharko goa da. STEM profesionalak perdituzte epe labur eta ertainean, tsona langileak, argiak, jakineta ez da izango lanpostu horiek tsuak, pazientzia handikoak eta betetzeko behar adina langile Miren Estensoro Garcia jakinguratsuak direla uste dute gaitu. Etorkizuneko lanpostuen gazteek. Ez ote dira, akaso, emaEkonomia ikertzailea % 80an STEM konpetentziak kume gazteen bi herenak horrebeharrezkoak izango dira eta lako pertsonak kontsideratzen? hainbat lantoki eta sektoretan Gazteek sektore horiei eta hauen beharko dira. Zientzia, teknoloSTEM lanpostuetan lanpostuei buruzko duten pergia, ingeniaritza eta matematitzepzioan dago gakoa. Eta kongenero arrakala kako alorretako lanpostuak dira tua da, gizarteko faktore asko diargi azalarazten da rela pertzepzio horren eraikunSTEM lanpostuak ( Science, Technology, Engineering and tzan eragiten dutenak. Mathematics). Alor horietako Ugariak dira azken urteetan ezagutza teknikoa izateaz gain, zeharkako gaita- erronka honi aurre egiteko martxan jarritako ekisun zehatzak dituzte STEM profesionalek. Azken menak. Oraindik denbora beharko dugu hauen horien artean daude arazoak konpondu, pentsa- eragina neurtu ahal izateko. Ekimen hauetako mendu kritikoa izan edota sormen edo komuni- gehienek gazteen pertzepzioa eraldatzeko helbukaziorako gaitasunak esaterako. rua dute eta egin beharreko zerbait da ezbairik Jarduera ekonomikoaren lehiakortasuna mu- gabe. Aldiz, badira askotan itzalean dauden baina rrizteaz gain, egun ditugun erronka sozioekono- STEM lanpostuen elitismoa elikatzen duten fakmikoei aurre egiteko giltzarri dira diziplina ho- toreak. Erronka honi modu eraginkorrean aurre rietan gaituriko pertsonak (emergentzia klimati- egin nahi badiogu helburua ezin da gazteak aldakoa kasu). Baina, Elhuyarrek Bilboko Udalarekin tzea izan. Esaterako, zein puntura arte erabaki egindako ikerketa batek erakutsi berri duen mo- dezake ikasle batek bere ibilbide profesionala? duan, gazteen asmo profesionalen proiekzioek ez Ikasle orok, klase, genero, arraza edo etnia ezberdituzte ematen dauden beharren adinako kopu- dinekoak izan arren, sarbide baldintza berdinak ruak, eta nesken kasuan bereziki larria da egoera. dituzte ikasketa arlo batean edo bestean? Gure Badago, Elhuyarren ikerketa horretan berezi- ikastetxeetako ebaluazio sistemak mugak jarki atentzioa eman didan datu bat: mutilen tzen ditu? Gizarte moduan egiturazko aldaketak % 46,9k eta nesken % 29k bakarrik gai ikusten eskatzen dizkigu erronka honek, eta konturatzedute beren burua sektore horretan lan egiteko. rako, urgentziazkoa izan liteke.
04 Sakonean Herriko festarik ez aurten ere
# 426 • 2021eko ekainaren 25a
Erreportajea
2021EAN ERE EZ Koronabirusaren pandemiagatik, iazko martxoaren erditik aurrerako herriko festa guztiak bertan behera geratu ziren Goierrin, itxaropena 2021ean jarriz. Baina aurten ere, antzeko bidetik doa. Festen hutsunea arintzeko, kultura eta aisialdi ekintzen egitarauak antolatzen ari dira. Testuak: Ariane Vierbücher
K
ultura, garai eta gizarte orotan, gizakia dagoen tokian, jaiak edo ospakizunak ez dira falta. Bien arteko harreman horrek, interpretazio ugari ditu; egunerokotik ihes egin eta ongi pasatzeko beharra, parranda gogoa asetzea, harremantzea, komunitate izaera indartzea, errebindikaziorako gune baten beharra... Interpretazioak aparte, festarik gabeko bizitza bat ulertzen edo irudikatzen zaila da. Baina urtebete baino gehiagoko pandemiaren ondoren, ikuspegia ere aldatu da. Gauza bat argi dago: aurten ere herrietako jaiak ez direla izango ezagutzen genituen bezalakoak, edo ez behintzat, koronabirusa gure bizitzetan agertu aurrekoak bezalakoak.
Goierrin, Idiazabalgo festak dira egutegian lehenak. Otsailaren 3an, San Blas egunaren bueltan, antolatzen dira. 2020 urtekoak, egitarau bete-betea ekarri zuten: 40. kros herrikoia, Txistularien 27. alardea, birigarro txitulari elkarteak herriko eragile ezberdinen laguntzarekin antolatuta. 2020ko otsailaren 1ean, 12:00etan, Axariaren jatsierak eta pregoiak, eman zien festeei hasiera ofiziala. Pilarreneako Eguneko Zentroko erabiltzaile eta langileak izan zuten ardura hori, eta ilusio handiarekin egin zuten, ez baita egunero gertatzen den zerbait. Eta helduen danborrada. Aspalditik galduta zegoena. 2008an azkenekoz egin zenetik, berriro egin gabe gabe zeuden. Edo, Axari Dantza Taldeak ipurdi dantzaren 40. urteurrena ospatu zuen, dantza erraldoi batekin. Horrez gain, musika kontzertuak, bertso saioak, eta beste hainbat eta hainbat
ekitaldi. Eta ekitaldiez aparte, herritarrek eurak lagun edo familia giroan antolatutako bazkari eta afariak. Poteoa. Lehen gaupasa gazteenentzat. Jende berria ezagutzea, goizaldera arte dantzan ibiltzea... Otsailaren 4an, Axariaren igoerakin, amaitu ziren San Blas jaiak. Aspaldiko eguraldi goxoena izan zuten 2020ko negu hartan. Goxotasunak gutxi iraun zuen, ordea. Une hartara arte, pentsatu ere egin ezin zena iristear zen. Aste gutxitan, normaltasun berri bat asimilatzeko ariketan, pertsonen arteko distantzia mantentzera, mugimendua mugatutzera, jende pilaketarik gabeko espazio irekiak erabiltzera... Goitik behera, guztia aldatu zen.
San Prudentzioak, balkoian Konfinamendu bete-betean ailegatu zen San Prudentzio garaia. Apirilaren
Sakonean 05 Herriko festarik ez aurten ere
2021eko ekainaren 25a • # 426
tzearen askotariko ondorioak arintzeko helburuarekin antolatu dira; alderdi sozialetik ekonomikora doaz ondorioak. Udalerri batzuetan, ere, ez diote egun handiak ospatzeari uko egin, baina modu seguruan eta araudira egokituta betiere. Tradizio handiko hainbat ekitaldiri eusteko ahalegina egin da. Zumarragan, adibidez, Santa Isabel egunez, uztailaren 2a, Antion ezpata dantza egitea erabaki da eliz barruan txistulari eta dantzariekin.
Ondorio zuzenak arlo askotan
Idiazabalgo San Blas jaiak izan pandemiaren aurretik Goierrin ospatu ziren azken festak, 2020ko urtarril-otsailean. Asier Zaldua
amaieran ospatzekoak ziren, baina bertan behera utzi zituen udalak, lehentasuna herritar ororen osasun-segurtasuna bermatzea zelako, eta horretarako jende pilaketak ekidin behar zirelako. Txupinazoa izan zen egin zen ekitaldi bakarra; plaza eta udaletxeko balkoia hutsik zirela, eta Drindots taldeak grabatutako mezu bat aireratu zuten bozgorailutik. Etxetik atera ezinik, herriko plaza eta kaleak huts-hutsik, balkoietan eta leihoetan ospatu zituzten ezfestak. Lazkaotarrei erreleboa hartuz, Legazpin ere, gertakarien bilakaera ikusita, herriko jaiak (Santikutz , maiatza hasieran) bertan behera uztea erabaki zuen Legazpiko Udalak. Hemen ere, balkoietatik, keinu bat egin zitzaien festei, baina hortik aurrerakoak, iraileko Agorreko Santikutzetan ospatzekotan. Lazkaon eta Legazpin bezala, Beasai-
nen, Seguran, Mutiloan, Zumarragan, Ordizian, Gabirian, Zerainen, Zegaman, Ataunen,Urretxun, Zaldibian... 2020 urtea amaitu arteko herrietako eta auzoetako festa guztiak, bata bestearen atzetik, erori ziren egutegitik, eta itxaropena, 2021ean jarri zuten. Baina, 2021a ere, iazkoaren bidetik doa, nahiz eta egoerak hobera egin duen, eta neurriak malgutu dituzten. Gauzak, momentuz, ez dira lehenera itzuli.
Festen faltan, beste aukera batzuk Festek utziko duten hutsunea arintze aldera, Goierriko udalerri gehienetan, kultura eta aisialdi ekintzez osaturiko egitarauak antolatu dituzte. Egungo testuingurua kontutan hartuz antolatutakoak dira; aforo mugekin, distantziak mantendu beharko dira pertsonen artean... Festak bertan behera gera-
Herriko festek, lehengo moduan behintzat, jende asko elkartzen dute. Horrekin batera, herrien eta auzoen arteko hartu-emana sustatzen dute eta taberna, merkataritza establezimendu eta herri eragileei egiten dieten ekarpen ekonomikoa ere oso garrantzitsua da. Diru iturri horren galera, aisialdirako eskaintza hori galtzea, gogorra izaten ari da. Alde horretatik, merkatarien eta tabernarien egoera aipatzekoa da. Haientzako egun handiak dira, koltxoi bat ematen diete urte osorako, eta zaila izango da hutsune hori estaltzea. Herriko eragile eta merkataritzaz gain, Euskal Herriko sortzaile eta kulturgileek ere pairatu dituzte jaiak bertan behera geratzearen ondorioak. Eta alderdi sozialean, gizarte osoarengan eragingo badu ere, gazte eta nerabeetan, ondorioak are larriagoak izan daitekezkeela baieztatzen dute soziologo eta psikologoek. Nerabezaroa, amets eta idealizazio garai eder hori, esperimentatuz ikasten den garaia, norbere identitatearen bila ibiltzeko une hori, pandemiak gogor jo du, lehen esperientzia asko ukatu dizkielarik; gaugiroa, lehen harreman afektiboa, ikasturte amaierako bidaiak, hamaika txokotako jendea ezagutzea, lehen gaupasa... Arlo soziala eten zaie gazteei. Bizitzak hortik gehiena badu ere, nekez onartzen dugu ziurgabetasuna. Eta orain horixe besterik ez dago. Hau noiz eta nola amaituko den, ideiarik ez. Norbaitek ba ote daki hori? Hortaz, zalantza handiko garaia onartu eta kudeatzen saiatzea beste erremediorik ez dago. Eta, ahal den neurrian, kopetilun ibiltzeari utziz, horrek ere ez baitu ezer ere ez konponduko. Galdu dugunagatik negar egin beharrean, hobe dugunarekin gozatzen saiatzea. Eutsi edo etsi, besterik ez dago.
06 Sakonean Herriko festarik ez aurten ere
# 426 • 2021eko ekainaren 25a
ASIER ASEGINOLAZA- KIRKIL TABERNA (ORDIZIA)
«Tabernan neurriak bete egiten dira. Tabernak istean dator arazoa» Ordiziako Santa Ana festak uztailean ospatu beharko lirateke, baina beste herri batzuetan zer gertatzen ari den ikusita, ez dirudi Ordizian ospatuko dituztenik. Horren faltan, kultur eta aisialdi ekintzaren bat edo beste antolatzea oso posible da, baina oraindik jende pilaketarik ez da gomendatzen. Zein eragin du horrek zure negozioan? Egia esan, beldur naiz. Ikusten dugu nola ari diren neurriak malgutzen, jendeak alkoholarekin kontrola galtzen duela... eta ostalariak izango gara ez festetan, beste behin ere, polizia lanak egin beharko dugunak. Iaz hala gertatu zen, hala ari da gertatzen, eta aurten ere, ausartzen naiz esaten, antzeko egoerak biziko ditugula. Eta ez dut batere gogorik, beldurrez gaude etor litekeenagatik. Egun horietan jende gehiago ibiliko dela uste duzu?
Uste dut baietz! Hala bada, lan egiteko aukera bat izango da. Etxeratzeko ordu mugarik ez izateak, eta ostalaritza establezimenduen ordutegia luzatu izanak, bueltatxo bat emateko aukera emango du. Baina esan bezala, beldurrez gaude! Ordutegia aipatu duzu, pasa den astetik 02:00ak arte ireki dezakezue... Gauerdira arteko muga motz geratzen zen. Orain, bi ordu gehiagorekin, afal ondoren ere lan egin dezakegu, beraz, tira! Ikusiko dugu nola doan. Bestalde, neurrien inguruan, uste dut, ez direla oso logikoak. Jendea tabernan dagoenean neurriak bete egiten dira. Arazoa dator, tabernak istean. Astebururo-astebururo ikusten ari gara, kaleetan eta parkeetan biltzen dela jendea, eta hor ez du inork esku hartzen. Ez zen hobe izango jende horrek ostalaritza establezimenduetan eserita jarraitzeko aukera izango balu?
Herriko festak urteko diru sarrera garrantzitsuenetako bat izaten dira. Nola eragingo dizue ez ospatzeak? Orain arte bizirautea lortu dugu, baina soldatarik etxera eraman gabe. Aurreko urtean bi soldata baino ez genituen eraman, eta aurten beste pare bat. Eta laguntzak ez dira nahikoak izan. Berandu, gaizki eta gutxi jaso dugu, eta ezin da ahaztu, ez digutela lanik egiten utzi. Hori konpentsatu egin behar da! Baina hala ere, benetan nahi dudana da, lan egiten utz diezagutela.
EUSEBIO ALVES-HUGO ETA EUSEBIO ATRAKZIOAK (URRETXU)
«Festarik gabe eta jende pilaketarik gabe ezin dugu lanik egin» Hugo eta Eusebio atrakzioak enpresako arduraduna zara. Pandemia hasi zenetik lanik egin ezinik zabiltzate. Bigarren urtea da ia geldirik gaudela, lanik egin ezinik. Festarik gabe, eta jende pilaketarik gabe, ezin dugu lanik egin. Martxoan hasten da guretzat denboraldia, festekin batera, eta urrian amaitzen dugu. Sei hilabetetan lan egiten dugunez, urte osoari aurre egiteko sei hilabete horietan, ia atsedenik hartu gabe egin behar dugu lan, eta pandemia aurretik, hala izaten zen. Ditugun gastuak gainera handiak dira; aseguruak,azterketa teknikoak… Eta hain juxtu, denboraldia hasi aurretik egiten diren gastuak dira, hortaz, 2020ko martxoan alarma egoera ezarri zenean, urte osorako inbertsio oso handia egin berri genuen. Egoera normalean, hurrengo hilabeteetako lanarekin berreskuratzen dugu, baina
esan bezala, iaztik, ia ez dugu lanik egin. Orain hasi gara, herri batzuetan atrakzioak jartzen, baina ez da nahikoa. Beraz, aurrezkietatik tiraka ari gara. Baina egoera horretan ezin dugu denbora luzean egon. Gainera familia guztia hortatik bizi gara. Festarik festa ibilita, eskualdean ezagun zarete goierritar asko eta askorentzat? Gurasoek 40 urte inguru daramate herriz herriz lanean. Ni neu Beasaingo jaietan jaio nintzen, eta umetatik, gurasoekin hara eta hona ibili naiz. Jende asko ezagutzeko aukera eman digu, eta herri askotan, gu iritsi zain egoten dira haurrak. Pandemiaren ondorioez gain, asteburuan Lezon jarrita zeneukaten ohe elastiko bat bat erreta agertu zen larunbatean. Esango nuke, nahita egin zutela. Aurreko asteetan ere hainbat arazo izan genituen. Txartel-leihatilan sartu ziren lapurtzera,
eta ondoren buelta eman zioten. Azken urtebetea oso gogorra izan da, uda honetan lan pixka bat egiteko aukera edukiko genuela uste genuen, eta orain hau… Ezin dut ulertu. Ez zait buruan sartzen nola egin dezakeen norbaitek horrelako zerbait. Dena den, gertatutakoa eta gero, jendeak gurekin izan duen erantzunarekin gelditzen naiz. Oso eskertuta nago jaso ditugun animo mezuengatik. Egoera zail honetan lanean segitzeko indarra ematen du.
Sakonean 07 Herriko festarik ez aurten ere
2021eko ekainaren 25a • # 426
UDETE JUSTO - LABORES OTEA (BEASAIN)
«Ospakizunetan erabiltzen diren jantzien salmentan asko nabaritu da»
Herriko festak ospatzeak tokiko merkataritzan ere eragina izan ohi du. Zurean ere hala gertatzen da? Bai, hala da! Festen aurretik beti nabari da lan kargak gora egiten duela, eta martxa oso onean egin izan dugu lan. Hortaz, festarik ez ospatzeak, ospakizun desberdinetarako erabiltzen diren jantzien salmentan beheraraka ekarri du, eta ondorioz, urteko diru sarrera oso garrantzitsu bat gabe geratu gara. Ekonomikoki kolpe handia suposatu du pandemiak.
Zer da festen aurretik gehien saltzen duzuna? Beasaingo festetan, kuadrilla egunean, kolore bizi-biziak hartzen dituzte kaleak. Aspaldiko ohiturari jarraiki, herriko kuadrilla guztiak edo ia gehienak, blusa koloretsuak jazten dituzte egun horretan. Kuadrilla bakoitzak berea egiten du, besteengandik bereizteko. Horietako asko eta asko, guk egiten ditugu, banan-banan eta eskuz. Beraz, jaien aurretik, kuadrilla asko gerturatzen dira dendara, oihalak aukeratu eta egun handirako blusak prest izan ditzaten. Zenbat egin izan dituzu urte batean? Festen atarian 150 inguru egitera ere iritsi naiz. Eta aurten? Askoz ere gutxiago, asko nabaritu da. Apenas izan dugu blusak egiteko enkargurik. Esango nuke, kuadrilla bakarra etorri dela,
beraz, pentsa! Ospakizunik egin ez bada ere, gutxi batzuk, betiko moduan jantzi dute. Horrez gain, beste produktu batzuen salmentan nabaritu duzu festen falta? Bai, noski! Baserritar jantziak eta beharrezko osagarri guztiak ere egiten ditugu. Mariren jaitsieraren egunean beasaindar askok jazten dute baserritar jantzia. Gainera, euskal dantzetako dantzarien arropak ere josten ditugu, baina horrek ere behera egin du. Dantza emanaldirik ezin bada antolatu, arropak berritzeko beharrik ez da egoten, beraz.... Zein ikuspegi duzu? Ba galera ekonomikoaz harago, tristura pixkat sortzen dit festak bertan behera geratu izana. Baina tira, egoera horrela dago, eta aurrera begiratzea baino ez da geratzen. Ea Gabonetarako gauzak hobetu eta ekitaldi gehiago antolatzen diren.
IÑAKI REZUSTA-GURI5 ERROMERIA TALDEA (ORMAIZTEGI-GABIRIA)
«Oholtza gainean, jendaurrean disfrutatzen dugu gehien»
Pandemia hasi zenetik, bigarrenez bertan behera geratuko dira Goierriko herrietako festak. Guri5 erromeria taldean ere nabaritu duzue hori... Koronabirusa gure bizitzetan sartu zenetik, badirudi ez garela existitzen. Sektorea erdi hilda dago. Herriko festetan jotzeko dei eta proposamen asko jasotzen genituen lehen, baina azkeneko urte eta erdian, telefonoa ixildu egin da. Normalean, martxotik aurrera egiten ditugu emanaldi
gehien, eta udako hilabeteetan, topera ibili izan gara. Guri5 taldea sortu zenutela badira urte batzu-batzuk. Zenbat emanaldi egin izan dituzue urte batean? 2012an egin genituen lehen kontzertuak, beraz bederatzi urtera bidean goaz. Badugu ibilbide bat egina, herriko eta auzoetako festa askotan izan gara. Urte batean, 20-30 kontzertu inguru egiten ditugu. Goierrin, herri gehientsuenetan jo dugu; Ormaiztegin, Beasainen, Zegaman, Legazpin, Lazkaon, Mutiloan, Urretxun, Itsason, Ataunen, Seguran... Goierritik kanpo ere dexente mugitu gara; Zarautz, Mendaro, Orio, Alegia, Tolosa, Portugalete... Festarik ez, erromeria eta kontzertuak egiteko datarik ez, horrek guztiak motibazioan ere eragin dizue? Entseguak egiten-eta jarraitzen duzue?
Gustuko dugulako egiten dugu musika, eta nahiz eta ez garen hontatik bizi, noski eragina izan duela, asko gainera. Urte asko daramatzagu talde bezala, maiztasun batekin elkartzen eta entseguak egiten kontzertuak prestatzeko... Baina indarrean egon diren neurriekin, entseguak egiteko ere lanak izan ditugu, oztopo handi bat izan da taldearen dinamika onarekin jarraitzeko. Eten handi bat suposatu du honek guztiak! Azkeneko urtean, ia entsegurik ez dugu egin, ez digutelako elkartzen utzi, eta elkartu garen gutxietan, kontzertuak prestatzera begira baino, elkartzeko eta ongi pasatzeko aitzakian elkartu gara. Desiatzen egongo zarete berriro ere oholtza gainera igo eta jendaurrean jotzeko... Bai, noski! Hori da gehien desio duguna, horrela disfrutatzen dugulako gehien, gure doinuekin jendea dantzan jartzen.
08 Herri jakintza Ondare materiala
# 426 • 2021eko ekainaren 25a
Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus
Hitzen ganbara
Esaera zaharra
Efemerideak
Oinazkarra: Tximista. Goierri hegoaldean erabiltzen da. Lardizabal zaldibiarrak 1855ean idatzia: «Odeia batbatean lertu, eta bota zituen oñazkar ta iñusturi izugarriak». ‘Oñaskar’, ‘oiñezker’ eta ‘oinaztar’ aldaerak ere badira.
«Azkar iristeko, geldi joan»
1948-6-27: Izazpi mendi gailurreko gurutze handia inauguratu zuten. 1930-6-29: Jaxinto Fernandorena Lazkaoko ikastolaren sortzailea jaio zen. 1931-6-29: Ezkion amabirjina ikusi zutela esan zuten bi anai-arrebak.
Presa ez da lagun ona. Azkar ibiltzeak ez du esan nahi helburua lehenago lortuko denik, ez helmugara lasterrago iritsiko denik. Presaka dabilenari ustekabeko arazoak sortu ohi zaizkio.
Ondare materiala
Erremedioko bainuetxea
Erremedio deritzon parajea, Ataunen. Aimar Maiz Testua: Joxe Bikuña Agirre
G
ure antzinakoek Ataunen esaten zuten Aitzarteko Siñolaz deitzen zuten lekuan, gaur Erremedio, amabirjina azaldu zela, harri txabal baten gainean, bi kandelaren erdian. «Lehorra, bi teilarekin behinik» eskatzen omen zuen. 1604an, Pedro Ortiz de Telleria Tellazpiko seme eta San Martin parrokiako bikarioak bere kontura baselizatxo bat eraiki zuen. Gerotxoagoan ere ba omen zen Amabirjina harria deitzen ziotena. 1754an hazi zuten baseliza, Martin Karreraren planoen arabera. 1787an erre egin zen, ermitariaren gelarekin batera Amabirjinaren irudia osorik gelditu zen, eta San Martin elizan dago, bere altarearekin. 1804an, iturriko uraren mesedeak ikusirik, auzolanean berregin zuten. 1813an, frantsesek erre zuten.
Gerora baserri bat eraiki zuten, eta familia bat bizi izan zen. 1884an eraiki zuten Erremedioko Amabirjinaren Bainuetxea, iturri santuaren ondoan. Sufre, kaltzio eta artsenikodun ur usaindunaren iturri horrek 21 litro minutuko ematen du, 14,5 zentigraduan. Juan Arinek zioen Espainiako uretan onenetakoa jotzen zutela. Bainuetxetik urtean 120 bat lagun pasatzen ziren. Uda garaian bakarrik egoten zen zabalik, ekainaren 15etik urriaren 15era. Aldiko 15 lagun, eta 15 egunerako.
Sukaldearen ‘sendakuntza’ Bainuetxeko lehenengo sendagilea Arturo Daza de Campos izan zen. Azkeneko jabeak, berriz, Peñaneko Pako Izagirre Peña eta Donostiako Agustina Otero senar-emazteak. Ez zuten familiarik. Hogei lagunentzat lekua zuten. Bi senar-emazteez gain, lau neska-
mek (Iturritzako Maria, Iturbeko Martina, Patxiaundineko Maria eta Barandiarantxikiko Maria) eta morroi batek (Iztatorko Patxi Dorronsoro, 14 urtekoa) lan egiten zuten. Asto-behorrekin enkarguak egin, eta adineko bainuzaleak zaldian eramaten zituen Patxik. Hileko 30 pezetako soldata zuen, jan-edana eta ohea. Eskupekoak, berarentzat. Esaten zuen eskupekoetan diru gehiago ateratzen zuela soldatarekin baino. Pako Izagirre nagusia sukaldaria eta gozogilea zen, eta ikusteko menuak jartzen zituen: legatza Oriotik zuzenean ekarria, txekor haragia, arkumea, oilaskoa, txerrikia... herriko onenak. Postretan natillak, budina, arroz-esne, gaztanbera, poteko melokotoia eta fruta. Errioxako ardo txapel gorria, sagardoa, koinak frantsesa, patarra eta puru habanoak. Morroiak esaten zuen bainuak onak izango zirela, baina hango mantenuarekin gehiago ere sendatuko zirela. Bainuak goizean ematen zizkieten, lau bainuontzi portzelanazkotan ura berotuta. Iturriko ura igotzeko motoponpa txiki bat zeukaten, errekako uraren bidez elektrizitatea sortuta. Han sortuko zen Ataungo lehenengo elektrizitatea. Bainuzaleak Tolosa eta Donostia aldekoak ziren gehienak. Jai egunetan Lazkaoko fraide bat meza ematera igotzen zuen morroiak. Jai arratsaldeetan erromeria egiten zen. 1920 aldera modaz pasatzen hasi, eta 1926an itxi zuten. 1925ean, Migel Imazek ura Arratetako harrobira ekarri zuen, bainuetxea han irekitzeko asmoz. Erremedion ur usainduna ezkutatuta dago han ibilitako kamioien pisuaz. Herriko ondare honek, mereziko luke iturburuan hartu eta iturri eder bat egitea.
Bertsoa • Kate motzean 09 Maitane Legarreta Etxezarreta • Joanes Arratibel
2021eko ekainaren 25a • # 426
Gaiak hala dio
Kate motzean Joanes Arratibel • Legoreggae jaialdiaren antolatzailea
«Dena aurreikustea ez da batere erraza izan» Maitane Legarreta Etxezarreta
Gaia: Hilekoa Neurria: Hamarreko handia Doinua: Azken arnasa eman nahi nuke Beti izan da zikina eta ezkutukoa, iluna nahiz ta sisteman beharrezko den ugaltzeko gaitasuna jaitsi ala ez kezka iturri lorea eta asuna sabela eta titiak puztu mina ez baita leuna orduan ere behar duguna zaintza eta maitasuna Konpresa, tanpoi edota kopa inork ikusteko lotsa kontu hauetaz hitz egiteko sarritan mingaina motza hain naturala baldin badugu zer dela ta harrabotsa? Sentitu poza, nekea, mina arrangura edo hotza ez du mugatzen gure ahotsa altxatu harro kokotsa!
HURRENGOA » Bertsolaria: Sustrai Goenaga Intxausti Gaia: Ez da posible
Testua eta argazkia: Mikel Albisu
Uztailaren 2an eta 3an izango den Legoreggae jaialdiaren antolatzaileetako bat da Joanes Arratibel (Legorreta, 1990). Aurtengoa berezitasunez betetako jaialdia da. «Lehenengo aldiz eserita egon beharko da, eta janaria zein edaria mahaietan banatzen ibiliko gara». Nahiko berandu arte ez dute erabaki jaialdia egin edo ez, eta behin aurrera egitea erabakita, «legeak astez aste aldatzen joan dira eta dena aurreikustea ez da batere erraza izan».
Zaila izan al da taldeak lotzea? Lan horretan Revolutionary Brothers anaiak ibiltzen dira eta beti erraztasunak ematen dizkigute. Datozen taldeak erabateko prestutasuna erakutsi dute jaialdian egoteko, oso gustura gaude.
Ze zaletasun dituzu? Musika, leku eta kultura berriak ezagutzea, saskibaloia, snowboarding-a…
Pelikula bat edo telesail bat. Pelikula Snatch, cerdos y diamantes, eta telesaila Breaking bad. Liburu bat. El club de la lucha. Musika talde edo abeslari bat.
Zer gosaltzen duzu? Kafesne bat, gose gutxirekin jaikitzen naiz.
Inoiz ahaztuko ez duzun eguna. Horrelako batzuk badaude dagoeneko, onak eta txarrak.
Amets bat.
Doble V, Damian Marley, DUB INC…
Gizarte justuago bat, denak berdintasunean bizi ahal izateko.
Abesti bat.
Bizitzako plazer txiki bat.
Azken aldian That´s not true, Skip Marley & Damian Marley.
Ingurukoak gustura ikusten dituzunean.
Oporretarako leku bat.
Goierriko txoko bat.
Balkanak. Gehiago ezagutzeko gogoarekin geratu nintzen.
Aralarko parajeak.
Jaso duzun oparirik bereziena.
Dexentetan bueltatuko nintzateke bisitan.
Esanahi asko duen binilo bat.
Legorretan biziko ez bazina…
10 Elkarrizketa Marta Zabaleta • Pianista
# 426 • 2021eko ekainaren 25a
Elkarrizketa
Marta Zabaleta Piano jotzailea
«NIRE EGUNEROKO BIZITZA PIANOA JOTZEA DA, ETA EZ DUT ALDATU NAHI» Pandemia garaia atseden hartzeko eta ikasteko baliatu du Marta Zabaleta piano jotzaileak (Legazpi, 1965). Orain, indarberrituta heldu dio piskanaka berriz ere betetzen ari zaion agendari. Igandean Stravinskyrekin du hitzordua, Donostiako Ganbara Musika Astearen azken kontzertuan.
Testuak: Tere Madinabeitia Argazkia: Axpe
Donostiako Ganbara Musika Astea ixteko ardura eman dizute. Bai, igandean, ekainaren 27an kontzertua emango dugu Miguel Borgesek eta biok, Victoria Eugenian, 19:00etan.
Nolako kontzertua izango da? Horrelako aste bat izatea zoragarria da. Iaz, pandemia bete-betean egin zen, arrakasta handiz. Orduan Beethovenen figuraren inguruan egin zen, haren sonatak eta ganbera musika joz. Aurten aldaera gehiago jaso dituzte egitarauan, eta niri Stravinskyren inguruan programa bat eraikitzea proposatu didate.
Gustuko duzu Stravinsky? Stravinsky orkestrako konpositorea
Elkarrizketa 11 Marta Zabaleta • Pianista
2021eko ekainaren 25a • #426
izan da, eta batez ere ballet lanengatik da ezaguna. Suzko txoria (Pajaro de fuego), Petrushka eta Udaberriaren sagraratzea (La consagracion de la primavera) dira bere ballet lan ezagunenak. Baina horrez gain, lau eskuko eta bi pianoko transkripzioak ere egin zituen, eta horiek joko ditugu guk. Stravinskyren obrak jotzea orkestrentzat erronka handia dira oso zailak direlako, are gehiago piano jotzaileontzat, erritmikoki oso konplikatuak direlako.
Senarrarekin joko duzu gainera. Miguel Borges nire senarra da, eta horrek gauzak erraztu ditu. Horrelako kontzertu bat emateko hilabete batez egon behar duzu entseguak eta entseguak egiten. Bakoitzaren zatia zaila bada, zailagoa da bi parteak elkartzea.
Eta zer prestatu duzue? Hiru obra benetan apartak! Stravinskyk oso ondo ezagutzen zuen pianoa eta oso ondo jotzen zuen, eta hori agerian geratzen da bere lanetan. Apirilean 40 urte bete ziren hil zenetik, eta hori gogoratzeko orkestra handiak ezin izan ziren elkartu. Guk pianoekin egingo diogu omenaldia Donostian.
Pandemia garaian dator kontzertu hau. Nola bizi izan duzu zuk? Niri ez zait gaizki etorri pandemia. Batzuetan, gelditzea ondo etortzen zaigu programak ikasteko edo zer egin nahi dugun ikusteko. Nik asko ikasi dut eta atseden hartu dut. Vienako Kontserbatorioan elkartruke batean klaseak eman behar nituenean hasi zen guztia, baina etxean geratu ginen. Gero, proiektu asko erori ziren. Orain hasi gara berriz ere lehengo konpromisoekin. Banuen gogoa dena berriz martxan jartzeko.
Tartean, jotzeko aukera izan zenuen. Donostiako Hamabostaldian... Bai, kontzertu batzuk egin nituen, baina erdia edo gutxiago.
Emanaldi hauek edukiera mugatuekin izan dira. Zuk zer nahiago duzu, publiko gutxi ala publiko asko? Areto betea! Alde handiarekin gainera. Iritsiko dira une horiek berriz, eta nire ustez azkar ahaztuko dugu guztia. Ekonomia ere berpiztuko da, eta kultura lotuta dagoenez, baita kultura ere.
Kultura bereziki zigortutako sektorea izan da azken urte honetan. Bai. Gu, klasikoak, zigortuak izan gara,
baina pentsatzen dut flamenkokoek, ballet konpainiek, antzezleek... eta musikoek orokorrean gaizki pasa dutela.
Aurrera begira, zer duzu esku artean? Baditut proiektu batzuk, batez ere ganbara musikakoak. Olivier Messiaen-en kuarteto bat egingo dugu Hamabostaldian, Beethoven, Kreisler eta Schuberen trioak Hamabostaldi Ibiltarian... Igandeko Stravinskyren programa seguru aski Lisboara eta Madrilera joango da datorren urtean. Eta bakarlari gisa errezitaldiak ere egingo ditut.
Agenda betea duzu. Betetzen ari da. Kontzertu asko eman gabe geratu ziren eta horiek berriz ere sartu behar dituzte lehengo egitarauetan. Martxa hartzen ari da dena.
Zein da emanaldietako baten atzean dagoena? Zein da zure egunerokoa? Goiz-goizetik kafea jartzen dut pianoaren ondoan, eta lanean hasten naiz. Pianoa etxean dut, bi ditugu hobe esanda, eta ni goizetik hasten naiz programak buruz ikasten, mentalki jestuak ikasten. Pianistok nota asko jotzen ditugu, eta beti hurrengo lau edo 15 konpasak jakin behar ditugu, aurrez jakin behar dugu gero zer datorren, nahiz eta partitura izan, bestela jestua ez doa, ezingo genuke mentalki beso batekin hara joan, eta etorri, eta behatz bat mugitu eta gero bestea, eta orain hiru eta gero hamar, emozioak erakutsi ere ez. Hori de-
«Orain hasi gara berriz ere lehengo konpromisoekin. Banuen gogoa dena berriz martxan jartzeko» «Sei urte nituela musika sartu zitzaidan barruan eta ez zait inoiz atera. Pianoa musika egiteko tresna izan da niretzat»
na memoria lan bat da, egunero landu behar dena. Hori da gure lana, lehenik partiturak deszifratu eta ikasi, estiloak kokatu, jestuak ikasi eta gero, jakin behar dugu noraino eraman tentsioa eta non erlaxatu. Hori kontzertu batean ez badago, aspergarria izango da.
Ordu askoko lana al da? Egunero lau, bost, sei... baita zortzi ordu ere. kontzertu baten aurreko bi asteetan, baita gimnasia ere, sorbaldak asko sufritzen duelako. Lasaiago gaudenean, hiru-lau ordurekin nahikoa da. Klaseak ematen ditudanean, batzuetan ez dut pianoa jotzen etxean.
Izan ere, irakasle ere bazara. Azken 21 urteetan Musikeneko pianoko irakasle titularra naiz, eta Granadosek Bartzelonan sortutako eskolaren ardura daramat. Granados hiltzean, Marshalek hartu zuen akademia, eta haren ikaslea izandako Alicia de Larrocha izan zen hurrengo zuzendaria, eta Aliciaren ondoren, ni. Klase magistralak ere ematen ditut, han eta hemen.
Senarra ere musikaria izanda, etxean egun osoan entzungo da musika. Bai, pianoa, egun osoan! Badugu, hala ere, arau bat, semeak arratsaldean ikastetxetik etortzen direnean, gelditzea. Baina beti ezin dugu bete!
Nola bizi dute semeek aita eta ama musikariak izatea? Esaten dute musikarien seme-alabek musika gorrototzen dutela, egun osoan musika entzuten ari direlako. Gureak ez dira horrelakoak. Batek pianoa ikasi du, eta besteak biolontxeloa. Musikari amateurrak dira, ez dute gu bezala musikari profesionalak izan nahi.
Zuk txikitatik izan nahi al zenuen pianista profesionala? Sei urte nituela musika sartu zitzaidan barruan eta ez zait inoiz atera. Pianoa musika egiteko tresna bat izan da niretzat. Etxean pianoa genuen eta harekin hasi nintzen, eta Legazpiko Arantxa Rodriguez irakasle bikainarekin jarraitu nuen. Baina pianoa baino, musika nuen nik barneratuta. Pianoaren mundua oso zabala da, eta bakarka, jendearekin, errepertorio izugarri handia dago, eta ez da inoiz bukatzen. Hainbeste idatzi da! Nire eguneko bizitza pianoa jotzea da, eta ez dut aldatu nahi. Nahiko nuke 80 urterekin pianoa jotzen jarraitu!
12 Erretratua Irudi baten istorioa
# 426 • 2021eko ekainaren 25a
Erretratua
GAROTEAK
Patxi Albizu Apaolaza Segura
San Andres baserri zaharra, aldamenean garotegia eta aurrean garo zuhatza duela. Joseba Telleriak utzia
G
arotea hitza, elurtea, lehortea, gosetea, gerratea, izurritea… bezala sortua da. Garo garaia adierazten du. Garoa gorritzen hasi eta biltzekoa. Garai hori, iraila zen. Iratze hilabetea. Baserrirako ezinbesteko gaia. Ganaduei azpiak egin ondoren, hauen gorotzekin nahastuta ximaur bihurtu eta soro-baratzetarako ongarria. Irailean, beraz, urte guztirako garoa ekarri beharra izaten zen. Baserrian, urte osoan izan ohi zen lana, baina garairik gogorrena uda amaierakoa zen. Orduan zetozen sagar biltzeak, indibaba eta arto jasotzeak… eta nola ez, garotea. Inguruan nahiko garo ez zenez, gu nahiz ingurukoak, partzoneriko lurretara joaten ginen. Lur komunaletan, komun txikia eta komun handia genituen garo lekuak. Txikikoa, Otsaurtetik Ubiergo errekaraino, irailaren hasieran jasotzen zen. Handikoa, Ubiergo errekatik Aratz alderakoa, irailaren amaiera aldera. Roke Antonio Telleriak, atabala lagun, ahoz irakurtzen zuen udal bandoak (orduko herri komunikabide nagusietakoa) iragartzen zuen garotearen hasiera.
Garo jarduna Garoteetan, lanerako gauza zen orok parte hartzen zuen. Baita baserriko senideen senar-emazteek ere, nahiz eta kalekumeak izan. Donostian bizi ziren bi osaba ere, trenez etortzen zitzaizki-
gun Otsaurtera garotean laguntzera. San Andres, gure baserriko garoteak, hamarren bat egun irauten zuen. Itzaina, idi parea eta gurdiarekin, goizeko 3etan atera ohi zen baserritik. Beharrezko tresnak (segak, ittaiak, eskoarak, aizkorak…), arropak, estalkiak eta jan-edanak gurdiratuta. Asto edo behor bat ere eraman ohi zen, besteak beste, nardea karreatzeko. Eguna argitze alderako ailegatzear izaten ziren partzoneriko lurretara. Gainerakook oinez eta bizikletaz joaten ginen. Etxafleroak ematen zion hasiera jardunari. Eguna argitzearekin batera, ittaiez markatzen genuen ebaki beharreko saila. Segaz, garoa ebakitzea zen presazkoena, jarraian zabaldu eta ihar
Garote kantuak
L
aureano Telleriak gogoan du, umetan, Don Angel Egaña Mitxelena maixuak irakatsi zien garoteei buruzko kantua: Aupa aupa irrintzikan, iratze eballeak kaletikan, aupa aupa irrintzikan, zatotik nahikoa eginikan, goizean goiz altxaturikan, atso eta agureak leihotikan galdezka daude harriturikan, zein ote datorren kaletikan.
zedin, ondoren, garoa bildu eta azkenik, lanik nagusiena, garoa gurdiratu. Tokirik aldapatsuenetara gurdia ezin zenez igo, nardea erabiltzen genuen karreorako. Pago adar luze eta zabal bat aizkoraz moztu eta bere gainean kargatzen zen garoa. Adar nagusia balantzinari lotuta asto edo behorraren bitartez jaisten genuen garo pila gurdiraino. Zabal eta txukun kargatu behar izaten zen, orraztu onak emanez, ahalik eta garo kopuru handiena eraman eta bidean kargarik ez galtzeko. Gure etxean, Joan Albizu, anaia, zen horretan espezialista. Gaua, garo pilan, zuhaitz adarrez eraikitako zuloetan pasa ohi zuten gure aurrekoek. Gau horietan, gazteenek festatxoak antolatu eta harremanak ere egiten zituzten. Aurrerago, 50 eta 60ko hamarkadetan, artzaien txaboletan eta, hasi ginen erretiratzen. Hamar egun inguru horietan, batzuk etorri eta beste batzuk joanez ibiltzen ginen. Tarte horretan, eguraldiak lagun, seiren bat gurdi-biaje baserriratzen genituen guk. Urte guztirako adina garo. Lana, ordea, ez zen eramatearekin bukatzen, ikuiluratu ondoren, garo zuhatzak egin behar izaten baitziren ondoren. Belaunaldi baten bueltan, halako lanak izaten zirela gogoratzeak ere, sinestezina dirudi. Gure koinatuetako batek, garoteetako batetik bueltan halaxe esan zigun: «Hau izango zian andrea hartzearen ordañe».
Gaztejira 13 Iban Irastorza • Yon Ander Marcos
2021eko ekainaren 25a • # 426
YON ANDER MARCOS Egurrezko zaldia @axerigorri
Ne peux-tu pas parler riche?
«Mezua transmititzea da garrantzitsuena» IBAN IRASTORZA • Soinu teknikari ikaslea
Testua: Ane Garmendia
Argazkia: Iban Irastorza
I
ban Irastorza (Beasain, 2001) soinu teknikaria izateko goi maila bat ikasten dabil Andoainen. Ikasketak gauzatzearekin batera, bere pasioa ezagutu du eta buru-belarri ekin dio bere proiektuari: Your Sound Productions izeneko produktora.
du lan prozesua. Hala ere, gehien asebetetzen nauena jendearen erantzuna da, produktu bat amaitu eta emaitza entzundakoan pozik eta gustura geratzen direla ikustea.
Zein da musika produktore baten egiteko garrantzitsuena?
Pare bat gauza egin ditut. Beasaingo lagun bati, SDBI izenez ezaguna den abeslariari, 2-3 abesti produzitu nizkion, eta horietako batekin bideoklip bat egitera ere animatu ginen. Oraingoz batez ere lagunarteko proiektuak egin ditut, Beasaingo eta Ordiziako jendearekin.
Jendearen pentsamendu eta sentimenduak abesti bihurtzea. Etxean, koaderno zaharren batean pare bat letra idatzita dituen jende asko ezagutzen dut, baina oso gutxi dira letra horiek hartu eta abesti moduan kaleratzera ausartzen direnak, eta horixe da nire egin beharrekoa: letra edo mezu hori hartu, eta ahalik eta gehien landu abesti bihurtu arte. Eta garrantzitsuena, mezu hori ongi transmititzea.
Produktore moduan, zer da gehien gustatzen zaizuna? Sektore honetatik gehien gustatzen zaidana moldakortasuna da, izan ere, material gutxirekin gauza txukunak egiteko aukera dago eta horrek asko errazten @yoursoundproductions YourSound_Productions
Dagoeneko egin al duzu proiekturen bat?
Zein izango litzateke zure ametsa esparru honetan? Etorkizunean estudio bat ireki eta talde profesionalekin lan egitea eta grabatzea izango litzateke nire ametsa, Azken Sustraiak edota Nafarroa 1512 bezalako taldeekin.
Kanpora begira hainbat proiektu egin dituzun arren, zuk ere zeure hainbat lan grabatu dituzu. Non aurki ditzake jendeak lan horiek? Kritika soziala jorratzen duten lauzpabost abesti egin ditut orain arte, baina horrez gain, nire YouTubeko kanalera, zein Instagramera ere coverrak igotzen ditut, jendeak zer nolako soinua ateratzen dudan ikus dezan, nire burua ezagutzera emateko.
A
urreko batean, Donostian, gazte talde batek zerbait galdetzeko gelditu ninduen. Alde Zaharra non zegoen galdetu zidaten, frantsesez. Eta nik egoki erantzun nien, euskaraz. Ezer ez ulertzean berriz ere galdetu zidaten, frantsesez. Eta nik berriz erantzun, euskaraz. Ea frantsesez nekien galdetu zidaten, eta ezetz erantzun nien, bakarrik euskaraz nekiela. Hainbeste eta hain azkar globalizatzen ari den munduan handiak txikia irensten du. Herrialde kapitalista, inperialista...(txor-txor) horiek nahi dutena egiteko ustea dute. Asterix eta Obelixen antzera gu galiar xumeak gara. Lasai-lasai bizi gara gure egunerokotasunean. Lana egiten dugu, aisia... Baina erromatarrak gu zapaltzeko desiatzen daude. Oso ondo iruditzen zait turistak gurera etortzea aisia bila, baina argi jakin beharko lukete hau ez dela Europako komuna. Aldi berean, kapitalismoaren erruz etorkin asko iritsi dira, baina klasismo edo arrazakeriarengatik ez diegu ezertarako aukerarik ematen. Izan ere, ze guapoak diren Europar galant ilehori begi urdinak... eta ze itsusiak aldiz Afrika, Hego Amerika eta Asiako langile klasea... Joan dadila pikutara Haizearen Orrazia bisitatu nahi duen Smith familia, eta ongietorria izan dadila gerratik errefuxiatu datozen Ahmedtarrak.
14 Garapena Goierriko Azoka plataforma digitala
# 426 • 2021eko ekainaren 25a
Garapena
PLAZA DIGITAL BERRIA Goierri beheko merkatari, ostalari, zerbitzu eta ekoizleak plataforma digital batean bildu eta salerosketa eredu berrien aurrean ahalduntzeko proiektua abian da dagoeneko: Goierriko Azoka. Egitasmo irekia da eta izena emateko aukera zabalik dago.
Testua: Iñaki Gurrutxaga
D
igitalizazioaren eraginez erabat aldatu dira azken urteotan gizartearen kontsumo ohiturak. Webguneak eta sare sozialak bilakatu dira salerosketarako erakusleiho, eta paradigma berri horretara egokitzea ezinbestekoa zaie Goierriko ostalaritza, merkataritza, ekoizle eta zerbitzu sektoreetako langileei. Are gehiago pandemia garaiotan. Gabezia horri aurre egiteko jaio da Goierriko Azoka (goierrikoazoka.eus) plataforma digital berria. Goierrik arlo horietan guztietan duen potentzial guztia webgune bakar batean bildu, eta tokiko produktu eta zerbitzuen kontsumoa bultzatzeko bokazioa du, erosketa kanal berri horiek erabiltzen dituzten herritarrei produktu eta zerbitzuak esku-eskura jarriz. Joan den uztailean egitasmoa aurkeztu zenetik plataforma aktibatu eta parte-hartzaileak bilatzen zentratu dira ekintza gehienak. Besteak beste, ekimenaren informazioa zabaltzeko posta elektroniko bidezko kanpainak egin dira, baita merkatari eta zerbitzuei zuzendutako aurkezpenak ere herri guztietan. Instagram sare sozialean ere profil bat sortu da. Hasiera batean kaptazioari zuzendutako kanpaina bat egin
GOIERRIKOAZOKA.EUS Plataforma digital berriaren hainbat ezaugarri, labur-labur azalduta.
» Lau kategoriatako produktuak Ostalaritza, merkataritza, zerbitzuak eta ekoizleak biltzen ditu.
» Erakusleihoa-Erosketa elektronik. Erakusleihorako eta erosketa elektronikorako aukera ematen du.
» Aholkularitza eta formakuntza Aholkularitza etengabea izateko eta formakuntza digitala jasotzeko aukera dute plataformarekin bat egiten duten guztiek.
» Kostua eta finantzazioa Erakusleiho fitxa martxan jartzeagatik 100 euro, eta beste 100 online erosketa jartzeagatik. Udal bakoitzak zenbateko jakin batean finantzatuko du.
zen, eta gaur egun, plataformara batu diren negozioen publizitatea egiten du estrategia bati jarraituz. Gaur gaurkoz, Goierriko hamar herritako 33 negozio daude ikusgai webgunean. Datorren asteartean, hilak 29, egingo da plataforma berria martxan jartzeko aurkezpena.
Proiektura batzeko aukera Kopuru hori haztea espero da datozen hilabeteetan, bailarako ostalaritza, merkataritza, ekoizle eta zerbitzuen giharrari eustea ere helburu baitu Goierriko Azokak. Tokiko produktuen kalitateari balioa emanez, tokiko ekonomiari kalte egiten dioten plataforma handiei ere aurre egin nahi dio egitasmoak. Horretarako, berealdiko garrantzia ematen zaio erronka digitalari, eta Goierriko Azokak eskaintzen dituen baliabide, aholkularitza eta formakuntza erabiliko dira bide hori jorratzeko, bakarka nahiz taldean.
Garapena 15 Goierriko Azoka plataforma digitala
2021eko ekainaren 25a • # 426
Irudian, plataforma digital berriaren bilatzailea, barrualdearen itxura eta Goierriko Azoka markaren logotipoa.
Egitasmoaren kanpo komunikazioa nabarmen indartuko da datorren asteartetik aurrera, eta 2021eko bigarren seihileko honetan Goierriko Azoka kontsumitzaileen artean ezagutzera emateko ahalegin berezia egingo da. Izena eman ez duten negozioek proiektura batzeko aukera zabalik dago, egitasmo irekia baita Goierriko Azoka. Webguneko formularioa betez egin daitezke partaide interesa dutenek. «Goierritarrek Goierrin kontsumitzea nahi dugu, baina baita gure produktuak kanpoan ezagutzera eman ere. Goierrik eskain dezakeen guztia webgune batean eskuragarri jartzea da helburua», nabarmendu dute egitasmoaren sustatzaileek.
Abantaila ugari ditu
Goierri Azokak baliabide, aholkularitza eta formakuntza zerbitzuak eskaintzen dizkie proiektuko partaideei Proiektuarekin bat egin duten Goierriko udalek kostuaren zenbateko bat finantzatuko diete parte hartuko duten negozioei
Lau kategoria nagusitan banatutako webgunea da goierrikoazoka.eus, eta azalean bilatzailea eta partaide guztiak modu errazean aurkitzeko mapa topatuko du bisitariak. Bi dira eskaintzak: batetik, Erakusleiho digitala, eta bestetik, Erakusleiho nahiz salmenta digitala. Lehen proposamenak 100 euroko kostua du urtean, eta bigarrenak 200 eurokoa, BEZa kontuan hartu gabe. Behin izena emanda, erabiltzaileak argazkiak aldatu eta bere fitxa kudeatzeko aukera izango du, baita beste merkatari eta zerbitzuetako negozioekin erakusleihoa partekartzeko aukera ere. Proiektuarekin bat egin duten Goierriko udalak kostu horren zati baten kargu egingo dira. Hori bai, negozio bakoitza arduratu beharko da bere udala ehuneko zenbatekoa finantzatzeko konpromisoa hartu duen. Fitxa irekitzeko ezarrita dauden prezioak egokiak dira oso tankerako beste plataforma batzuekin alderatuz gero, izan ere plataforma honen sorkuntza eta hazkundea ezinbesteko jotzen da eskualdeko sektore guztien iraunkortasunari begira.
Ekainaren 29an aurkeztuko dute proiektua
D
atorren asteartean, hilak 29, egingo du Goiekik Ordiziako Arranomendia auzoan duen egoitzan goierrikoazoka.eus plataforma digitalaren aurkezpen ekitaldia. Goiekiko udal ordezkari eta teknikariek, Borja Urretabizkaia proiektuaren sortzaileak, marka berriaren diseinatzaileak eta plataforman parte hartzeko urratsa egin duten hainbat merkatari eta ekoizlek parte hartuko dute aurkezpenean. Ordezkaritza anitza elkartuko da, baina osasun murrizketen ondorioz ekitaldia ez da irekia izango. Proiektua zergatik sustatu duen azalduko du Goiekik, eta Urretabizkaiak Goierriko Azokaren jatorria eta historia kontatuko ditu. Merkatari eta ekoizleen ikuspuntu eta errealitateak ezagutzeko aukera ere izango da, eta plataforman sartuta dauden negozio batzuen lekukotzak ere entzungo dira. Azkenik, markaren sorreraz eta esentziaz ariko da diseinuaz arduratu den diseinatzailea. Garatuko diren komunikazio ekintzak ere aurkeztuko dira. Ekitaldiaren amaieran sustapenerako erabiliko diren eskuorriak ere aurkeztuko dira, eta hurrengo asteetan herriz herri banatuko dira negozio berriak webgunera erakartzeko.
» Harremanetarako Webgunea. goierrikoazoka.eus Izena emateko. Webguneko ‘Izena eman’ ataleko formularioan. Instagram. @goierriko.azoka Telefonoa. 677 009 969
16 Eszena Goierriko kultur plaza
# 426 • 2021eko ekainaren 25a
Musika
Bide urratzaileak Gaizka Oiartzabal
Lagunak taldea (Zaldibia)
Tabernaria eta musikazalea
Askatasun pixka bat
B
azen garaia, askatasun pixka bat. Arnasa hartzeko aukera. Badirudi gauzak hobera doazela. Baina, urte eta erdi gogorra izan dugu, neketsua. Orain berreskuratu beharko ditugu hainbat eskubide, orain bueltatu beharko gara lehengora, orain. Lan horietan jarri baino lehen, ordea, niri atzera begirako azterketa egitea gustatzen zait. Gogoratzen dut tabernak terrorismo berria ginenean. Gogoratzen dut kutsatzeen gorakada gizartearen errua izaten zirela. Gogoratzen dut nola tratatu zituzten haurrak. Gogoratzen dut kultura eta sorkuntza itotzen saiatu zirela. Gogoratzen dut Ertzaintza langileak, gazteak eta mundu guztia egurtzen. Gogoratzen dut Erkoreka tabernari bat komisaldegian biluzik mantentzea ordu luzez normala dela esanez. Gogoratzen dut Urkullu kazetariekin haserre galderak egiten zizkiotelako, edo berriro Erkoreka gezurretan, edo berriro Ertzaintza langileak egurtzen, edo ETB manipulatzen... Horrela jarraitu nezake ordu luzez. Guri dagokigu orain gure tokia berreskuratzea. Normaltasuna ez da bere kabuz bueltatuko. Ez zaizkigu falta irriparra eta ametsak errotik mozten saiatuko direnak, eta baldintzen kaxkartzea mantentzen saiatuko direnak. Ez dira falta polizia eskuindarrak eta politiko txatxuak. Hortik aurrera, hasi gaitezke egokitzen, lehenbailehen, orain. Orain garbiago daukat nondik gatozen, garbiago nora joan nahi ez dudan. Eta badakit zer ez egin ere. Bada aurrerapausu bat. Dena hobetzeko dago, orain. Bigarren pausoa jaialdiak antolatzea izan da, bata uztailaren 24ean. Kaskezur, Oki Moki eta Lie Detectors izango ditugu, eta garagardoa. Bigarrena Urriaren 9an. Moonshakers, Bamms eta Capsula. Aurten ehunka jaialdi ez dira antolatuko, guk hiru egingo ditugu. Gainera proiektu berri oso interesgarriak eta berriak ekarri ditu pandemiak, horrek are gehiago motibatzen nau. Hurrengo jaialdietan ekarri beharrekoen zerrenda gorantz doa: Gailu, Tatxers, Bamms... gure momentua da, orain!
Lagun artetik jendartera
E
uskal kantagintza eta euskal kulturaren aldeko sentimendua pil-pilean zeuden 60ko hamarkadaren bukaeran. Askatasun egarriak eta garai berri baten beharrak bat egin zuten, eta nahi horiei kantatzen zioten bakarlari eta taldeak sortu ziren nonahi. Garai horren adibide da Zaldibiako Lagunak taldea. Beste asko bezala, eliz giroan kantuan hasitako lau lagun elkartu eta taldea sortzea erabaki zuten. Mariasun eta Pakita Mendizabalek, eta Mari Paz eta Maria Dolores Iruinek osatu zuten laukotea. Gitarra lagun zutela, hainbat ahotsetara kantatzen zuten. Euskaraz abesten zuten, kantu herrikoiak eta abesti ezagunen euskarazko moldaketak eginez; horietako bat izan zen Dominique kantuaren bertsioa. Haien kantuak ere bazituzten; ezagunena, Zaldibiari eskaini zioten Herritxo txiki bat abestia. Garai hartan euskaraz abesten zuten taldeak jaialdi askotan elkartzen ziren, eta Lagunak laukotekoak, Ez Dok Amairu mugimenduarekin batera hasi ziren; plazaz plaza kontzertu ugari egin zituzten, horrela. Kolektiboko kide egiteko proposamena ere jaso zuten, baina uko egin eta haien ibilbideari jarraitu zioten. Pixkanaka, ordea, emanaldiak bakantzen eta taldekide bakoitza bere bizimodua egiten hasi zen, harik eta taldea desegin zuten arte.
Erakusleihoa 17 Merkataritza eta zerbitzuak
2021eko ekainaren 25a • # 426
Komunitatea Ana eta Jose Luis Gonzalez, Amaia Blazquez • Auzokide 95 (Ordizia)
Komunitateko batzarrak bideokonferentzia bidez. Oraina ala etorkizuna?
C
OVID 19k eragindako egoerak baldintzatuta lanean jarraitu dugu, nahiz eta legeak urtero nahitaezkotzat jotzen zituen jabe- bilera batzuk baino ez ditugu egin. Azkenean, 2021eko maiatzaren 4ko Errege Lege-Dekretuak jabetza horizontaleko erregimenean dauden erkidegoen jabe-batzordeei aplika dakizkiekeen ez ohiko neurriak ezarri ditu. Neurri horiek Alarma Egoera amaitu zenean eta, osagarri gisa, lurralde bakoitzean dagokion erkidegoak ezarri dituen arauak aplikatzen hasi gara. Horrela, etenda geratu da jabe-
kideen batzarra deitu eta egiteko betebeharra 2021eko abenduaren 31 arte, baita aurreikus daitezkeen diru sarreren eta gastuen plana eta urteko aurrekontuak batzarrean aurkezteko derrigorra ere. Luzatutzat jotzen dira urteko azken aurrekontua eta azken batzarrean onartutako karguak. Salbuespen gisa, 2021eko abenduaren 31 arte atzeratu ezin den akordioa hartu behar den kasuetan, bilerak egin daitezke: - Bideokonferentziaz edo telefonia konferentzia anizkoitzez, baldintza batzuk betetzen badira.
- Batzarrik gabeko erabakien bidez, botoa postaz ematea edo komunikazio telematikoa bideratuta, baldin eta parte hartzeko bermeak betetzen badira eta jabe guztien eta bidaltzailearen identifikazio nahikoa bermatzen bada. - Era presentzialean, segurtasun neurriak bermatzen direnean. Bilerak etxetik bideokonferentzia bidez egiteak zalantzak sortzen ditu. Zenbat eraikinetan jabe guztiek dituzte horretarako behar diren baliabideak eta ezagutzak? Arazo hori konpontzeko bilera mistoak planteatzen dira, hau da, bertaratu nahi duena eta bideokonferentzia bidez nahi duena, baina... ba al dago bideokonferentzia bidezko bilera bat antolatzea atari batean? Ez zaigu iruditzen, horregatik teknologiak bultzatzen duen neurrian, bilerak administratzaileen lokaletara edo horretarako prestatutako beste lokal batzuetara eraman beharko dira, eta bideokonferentzia bidez konektatu nahi duenari eta lokalera joan nahi duenari aukera emango zaie. Atariak ez al dira izango betidanik izan diren bizilagunen bilguneak? Beraz, une honetan, eraikineko jabeen aukerak baloratu eta elkartzeko aukerarik onena topatuz ari gara lanean. Teknologiak aurrera egiten jarraitzen badu eta bideokonferentzia bidezko bilerak aukeratzen hasten bagara, ez dadila izan lehenbailehen gaindituta egotea espero dugun birusaren mehatxuagatik, baizik eta kudeatzen ditugun komunitateetako jabeek hala eskatzen digutelako.
18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian
# 426 • 2021eko ekainaren 25a
Komikia
Aliritzian
Asier Iriondo • Hizkuntza aholkularia
Sarri Legazpira
U
ztailaren 14an etorriko omen da Sarri Legazpira. Sarri Sarrionandia, ez adberbioa. Lekanazpi elkarteak ekipo bikoitza jarriko omen du kontzertu akustikoetarako, erdia bozgorailu eta beste erdia Josebaren egonleku. Twitterren galdera itxura eman diote jolas bati: «Zure adina aitortu gabe, jende gazteak ulertuko ez duen zer esan dezakezu?». Denetariko erantzunak daude: kaseteak, Bittor Aiape, Superbat kluba… Josebaren kartzelako ihesarena ere izan daiteke erantzun? Madrilgo bi ahizpa gazteri euskara eskolak ematen aritu naiz. 14 eta 15 urte dituzte eta harritu ninduten, baina, Martuteneko ihesaren berri bazuten. Pelikuletako heroiarena bailitzan kontatzen zuten, gainera. Motibazio hori ikusita, ariketak bere testu eta erreferentziekin prestatzea pentsatu nuen. Ahizpa gazteak negar egiten zuen Martin Larralderen herio-
tzaren aipuarekin. Leonorrek izaera eginagoa edo eraginagoa du eta «zein mengela zaren, Sofia» esaten zion. Ahizpen arteko bakeagatik, gehiago ez erabiltzea erabaki nuen. Kortaturen Sarri Sarri, aldiz, biek maite dute eta, lehenengo kolpean, gainera, hitz dezente ulertzen eta intuitzen dituzte: dantza, emititzen, rekuento generalean, entzierroa, bafleetatik, kriston martxa, bibatu… Uztailaren 14an, herriko zenbait talde izango omen ditugu eta Sarriren aipamenik ez omen da faltako. Ez omen da nabarmenduzalea, eta Legazpin eroso sentitzea nahiko lukete. Horregatik, bozgorailuak zirritua izango Bozgorailuak zirritua omen du, bere begiek izango omen du, malko isuritzeko gogorik balute ere. bere begiek malko Omenka nabil eta isuritzeko gogorik kazetarien esana da balute ere zurrumurruak ez direla albiste, nahiz eta aspaldi ahuldutako araua den, sare sozialek ahulduago dutena. Baina, esperantza badugu, Martuteneko murruak gainditu zituenak zurruak ere gaindituko dituen.
Publizitatea 19 2021eko ekainaren 25a • # 426