zk. 424 2021eko ekainaren 11 www.goiberri.eus
Iritzia Patxi Zubizarreta Dorronsoro. Gereziekin akordaturik
03
Elkarrizketa
10-11
Gari Mujika: «EH Bildu alternatiba politiko sendoa izatea da erronka»
Gure lurra
14-15
Landa lurren publifikazioa, urrats bat natur kontserbaziorako bidean
ATLETISMOA SASOIKO 04
Bailarako bi klubak kirol honen gorabeherez aritu dira
02 Publizitatea # 424 • 2021eko ekainaren 11
Iritzia 03 Patxi Zubizarreta Dorronsoro • Kazetaria
2021EKO EKAINAREN 11
# 424 Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL
Itzain
Gereziekin akordaturik
Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga
Kudeatzailea: Josu Iñigo
Erredakzio-burua: Loinaz Agirre
Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)
Banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011
Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.
Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.
Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus
Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus
Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus
Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus
Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Legorreta, Mutiloa, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga
Azaleko irudia: Ane Garmendia
U
metan izan genuen bizilaia askatzen lagundu zuen, eta lagun gerezizalearekin bere egunerokoan ezin hobeto jaakordatzen naiz: arboso zuen zer izan zen bertako emalara igota, gerezi jan kume presoentzat ezpainetako mundialak egiten zituen sobra bat jasotzea: «Gurutze Gorri Briere, eta, gero, tripakada gozoaren taniarra iritsi, eta, handik gutxiondotik beherakoa etortzen balra, hara non ezpainlapitz mordoa din bazitzaion, zuhaitz txanogoiritsi zen. Ez genuen halakorik Patxi Zubizarreta rritsutik jaitsi ere egin gabe, lasanahi, bestelako gauza pila eskaDorronsoro kapoto halakoak prakak askatu, tzen ari ginen, baina, ez jakin Idazlea adarretatik egin beharrekoa egin, nondik nora, bakarren batek ezeta mokoka jarraituko zuen, zozo painetako barrak eskatu zituen. Umetan izan gozozaleak nola. Dena dela, arboEta nik jakin egin nahi, izan ere genuen bizilagun keinu hura jeinu batena izan bailatik gorputzaldi onarekin jaitsiz gero, gereziondopean bertan hargerezizalearekin tzen, albisterik bikainena. Ziur tuko zuen geriza, hantxe egingo atxilotuei ezerk ezin ziela akordatzen naiz nago zuen lo-susta. hobeto lagundu. Emakumeak Baina Manuel Rivasek jasotaizara gabeko oheetan etzanda ko pasadizo batekin ere akordazeuden, kamisoirik gabe, baina tzen naiz: goizean, bikote bat gosaltzen ari dela, ezpainak bizi-bizi gorriztatuak; edo hara-honaka mutilak gerezi bat eskaini dio neskari, urteko le- ikusten genituen, noraezean, trakets, mamuen hendabizikoa; begi beroekin, bekatu begiekin be- pare, baina ezpain gorriminekin. Mahai post giratu bitartean, neskak bere egin du gereziaren mortem batean, emakume bat hilik zetzan, baina haragia eta, gozagarria desegindakoan, agur mu- artean ezpainetako zatitxo bati eusten zion. Azsu bat eman dio mutilari, eta, musuarekin batera, ken batean, ez jakin nondik nora, bakarren batek gereziaren hezurra; mutilak egun osoan ibili du emakume etsituei berriro itzuli zien pertsonen ahoan, neska gogoan, hortzen teklatuan hezurra- duintasuna, nor izatera iritsi ziren, atzera, besorekin musika eginez, eta hura gauean itzuli zaio- an tatuatua zeukaten zenbaki hutsetik harago. nean, honela esan dio: «Badaukat zuretzat zer- Nola edo hala, berriro hasi ziren itxuraz ardurabait, matte». Eta haren ahoan lehen gereziaren tzen. Ezpainetako haiek gizatasuna itzultzen lagundu zieten». hezurra utzi du. Bateko zein besteko gerezi edo anpolaiekin Baina bizilagunarekin eta bikote maiteminduarekin bezala, gerra bukaerako pasadizo bate- akordaturik, pentsatzen dut aurten ere Etxaurira kin ere akordatzen naiz. Sobra ere, II. Mundu Ge- edo Milagrora joan beharrean nagoela, edo Jerterraren akaberan, Mervin Willett Gonin teniente ra, edo Gredosera, nire egunerokotasuna pinporkoronelak Bergen-Belseneko kontzentrazio ze- ta gorriz koloreztatzera, bizipoza bilatzera.
04 Sakonean Goierriko atletismoaren egoera
# 424 • 2021eko ekainaren 11
Erreportajea
ALTUAGO, URRUTIAGO ETA AZKARRAGO IRISTEKO, GOGOR LANEAN Txindoki eta Goierri Garaia atletismo klubetako arduradunek atletismoa sasoiko ikusten dute, garai batean baino fitxa gutxiago izan arren. Garaiak eta bizimodua aldatu egin direla diote, eta baita lan egiteko modua ere.
Testua: Kerman Garralda Zubimendi
T
xindoki eta Goierri Garaia atletismo taldeetako ordezkariek osasuntsu nabaritzen dute euren kirola. Angel Perez Pululu eta Santi Perez ordezkariek aitortu dute ez direla garai batean bezainbeste fitxa egiten, baina aurtengo kopuruekin gustura daude: 130 fitxa baino gehiago dituzten bien artean. «Iaz baino dozena bat fitxa gutxiago ditugu. Pandemia hasi zenetik ia batere ez dugu lehiatu, eta jendea uzten joan da», esan du Perezek, Goierri Garaiko ordezkariak. «Halere, jende berria ere hasi da. Urtero izaten dugu bateren bat hasi berria. Polita da, eta aurten gehiago», gaineratu du. COVID-19aren eraginaz aparte, Pululuk, Txindoki Atletismo Taldeko ordezkariak, fitxa gutxiago izateko beste arrazoi bat bota du: «Geroz eta haur gutxiago jaiotzen da eta kirol eskaintza geroz eta handiagoa da. Ordizia da herritar bakoitzeko federatu gehien duen herria. Asko, eta oso onak. Errugbian punta-puntako taldea dugu, eta horrek erakarpen handia du gaztetxoengan; saskibaloian orain dela gutxi arte EBAn aritu dira; eta berdin futbolean, txirrindularitzan, igeriketan...».
Txindokiren erroak ordiziarrak izan arren, taldeak eskualdeko izaera duela nabarmendu du Pululuk. Goierri Garaiak Legazpiko, Urretxuko eta Zumarragako atletak biltzen ditu. Atletismoko hiru pista daude eskualdean: Ordiziako Altamira, Zumarragako Argixao eta Legazpiko Bikuña. Hirurak aire libreko pistak dira, nahiz eta Altamirak zuzengune nagusian hiru kale estalita dituen, erosoago entrenatu dezaten.
Korrika probetan batez ere Lasterketetako probetan lehiatzen dira, bereziki. «Ez dugu jaurtiketarik egiteko baliabiderik, adibidez. Belardia hondatu egiten da eta Argixao Urola futbol taldearekin konpartitzen dugu. Korrikako probetara bideratzen ditugu gaztetxoak», azaldu du Perezek. Atletismoko probak bost multzo handitan banatzen dira: lasterketak, jauziak, jaurtiketak, martxa eta konbinatuak; multzo bakoitzaren barruan modalitate ezberdinak daude: luzera jauzia, altuera, jauzi hirukoitza; pisu jaurtiketa, mailua, diskoa, xabalina; abiadura probak, hesidunak, krosak... Goierritarren artean iraupeneko probak direla gustukoenak dio Pulu-
Korrikalari bat, esfortzu betean, abiadura hartu nahian. Eskualdeko atletismoak aspaldi hartu zuen erritmo bizia. Gorka Gomez
Sakonean 05 2021eko ekainaren 11 • # 424
Goierriko atletismoaren egoera
«Txindoki Atletismo Taldea da ekitaldi gehien antolatzen duen Gipuzkoako kluba» «Egunean bertan laguntzeko nahikoa jende egoten da. Aurretik falta da jendea» Angel Perez ‘Pululu’ Txindoki Atletismo Taldea
luk, nahiz eta abiadurako probetan lehiatzen den jendea egon badagoen. «Eta oztopo-lasterketan, jauzietan, jaurtiketetan, martxan eta konbinatuetan parte hartzen duten atletak ere baditugu. Eta maila onekoak. Nora Tobarren kasua da esanguratsuena. Hamalau Espainiako txapelketatan hartu du parte, eta hamabitan podiumean amaitu du. Bere emaitzarik txarrena laugarren postua da. Baina modalitate guztietan aipatu genezake izen propioren bat », gaineratu du. Halere, bere ustez, atletismoa bakarkako kirola izanik jendeari gehiago kostatzen zaio lehiaketetan parte hartzea. Proba herrikoiek, sailkapenak garrantzi handirik ez dutenek, horregatik izaten dutela arrakasta handiagoa dio: «Edozein herritako lasterketa herrikoi batean txapelketa ofizialetan bezainbeste jende elkartzen da. Begira zenbat jende elkartzen den Behobian. Edo guk antolatzen dugun Josetxo Imazen. Iaz, pandemia zela eta, baimendutakoa baino dortsal gutxiago banatu genituen, segurtasuna are gehiago bermatzeko eta jendea etorriko zen dudak genituelako. Berehala banatu ziren dortsal guztiak».
06 Sakonean Goierriko atletismoaren egoera
# 424 • 2021eko ekainaren 11
GOIERRIKO EGUTEGIA Pandemiak atletismoko egutegia ia ezerezera mugatu du. Itzultzeko prest daude. Goierrin urte osoko egutegia antolatzen da, era askotako probekin.
» Jose Antonio Peña sari nagusia Hitzordurik garrantzitsuena da. Goi mailako atletak elkartzen dira. Aurten, 200 baino gehiago izango dira. Ekainaren 19an, 18:00etatik aurrera, Altamiran.
» Probak Denera 11 proba izango dira: emakumezkoetan 100, 400, 800, 1.500 eta pertika; eta gizonezkoetan 100, 400, 800, 1.500, 5.000 eta luzera-jauzia. Beste modalitate batzuk ere izango dira, baina txapelketatik kanpo.
» Urte osoko egutegia Txindoki eta Goierri Garaia atletismo kluben artean hamar proba baino gehiago antolatzen dituzte. Gainera, egun berezietan, San Silbestreetan, esaterako, hainbat lasterketa herrikoi antolatzen dira.
Atleta bat pertika-jauzian. Eskualdean soilik Ordiziako Altamiran dago pertika-jauzia egiteko materiala. Ane Garmendia
Bi kluben artean hamar proba baino gehiago antolatzen dituzte. Horiei eskualdeko beste herrietan egun berezietan egiten diren beste hainbat lasterketa gaineratu behar zaizkie. San Silbestre lasterketak, esanguratsuenak.
EAEko mitin bakarra, Ordizian «Txindoki Atletismo Taldea da ekitaldi gehien antolatzen duen Gipuzkoako kluba: urtean krosa, pistako irekia, mitina, erakustaldia eta lasterketa herrikoia antolatzen ditugu», hasi da. «Urteak daramatzagu egitura horrekin». Pululuk nabarmendu du adin eta maila guztietako atletak biltzen dituztela hala, eskolan dabiltzanetatik beteranoenetara arte; amateurretatik goi mailakoetara. «Euskadin antolatzen den [Espainiar] estatu mailako mitin bakarra da. Hemen, Ordizian. Jose Antonio Peña Ordiziako Sari Nagusia. Euskal Herriko, Espainiako eta atzerriko atletak elkartuko dira, marka onak dituen jendea. Ordizian egindako markak ofizialak dira, eta horrek jendea erakartzen du», azaldu du. Datorren larunbatean izango da, 18:00etatik aurrera. Denera ha-
maika proba izango dira: emakumezkoetan 100, 400, 800, 1.500 eta pertika; eta gizonezkoetan 100, 400, 800, 1.500, 5.000 eta luzera-jauzia. Beste modalitate batzuk ere izango dira, baina txapelketatik kanpo. 200 taleta baino gehiago lehiatuko dira, denera.. «Jose Antonio Peña eskualdeko atletismoaren sustatzeile handietako bat izan zen, Josetxo Imazekin, eta Jose Manuel Caballerorekin eta Txiki Arrugaetarekin batera. Atletismoagatik dena eman zuten. Baina, zoritxarrez, laurak gazte hil ziren. Peña 2015ean hil zen, eta orduan hasi ginen sari nagusia antolatzen. Aurtengoa bosgarren edizioa izango da». «Peñak orduak eta orduak igarotzen zituen Altamiran, gazteenei laguntzen, atletismoa maite zuelako. Beste horrenbeste Imazek, Txato Caballerok eta Txikik. Jada ez da horrelako jendea gelditzen», atsekabetu da Pululu. Antolaketa lanetan buru belarri dabil azken egunetan, lanez lepo: «Egunean bertan laguntzeko nahikoa jende egoten da. Azken finean klub handia gara, jende asko igaro da hemendik, eta laguntzera etortzen dira. Aurretik falta da jendea.
Klubaren egunerokoan lan egingo duen jendea behar dugu». Perezek ere bat egiten du. «Inplikazioa eskatzen du, eta hori kosta egiten da. Baina tira, ezin gara kexatu. Ongi moldatzen gara». Protagonistek aipatutakoaren arabera, gurasoek sarri nahiago dute ordaindu eurak musutruk inplikatu baino. Alde ona eta txarra du horrek: egungo entrenatzaileak prestatuago daude, profesionalagoak dira, baina ordaindu egin behar zaie. Eta aurrekontuak mugatuak dira. Gainera, klubek eskaini ahal dituzten baldintzak ez dira onenak: orduka lan egin beharra, asteburuetan, joan etorriak... «Ez da erraza», laburbildu du Pululuk.
Udazkenari begira jarrita Perezek espero du udazkenean berriz ere txapelketak ugaritzen hasiko direla. Eurek ere zerbait antolatzeko aukera izatea gustatuko litzaioke: «Ea Legazpiko milia egiteko modurik badugun. Irailean izaten da. Gainerako probak pasa zaizkigu», atsekabetu da. Bi mendi lasterketa, krosa, lasterketa herrikoia eta Legazpiko milia antolatzen dituzte,
Sakonean 07 Goierriko atletismoaren egoera
2021eko ekainaren 11 • # 424
«Jende berria ere hasi da. Urtero izaten dugu bateren bat hasi berria. Polita da» «Inplikazioa eskatzen du, eta hori kosta egiten da. Baina ezin gara kexatu. Ongi moldatzen gara» Santi Perez Goierri Garaia Atletismo Taldea
besteak beste. «Tira, iaz eskolen arteko lasterketa egin ahal izan genuen, pandemiaren aurretik. Zortea izan genuen», eman dio buelta. Txindoki Atletismo Klubak Josetxo Imaz memoriala antolatu zuen iaz, irailean. «Uztaila gogorra izan zen Ordiziarentzat. Lehen agerraldi masiboa izan zen, baheketak... baina abuztuan, oporrak aprobetxatuz, protokolo bat egin nuen. Jendeak alferrik izango zela esan arren, Jaurlaritzara bidali nuen, eta oniritzia eman zidaten. Lasterketa egin egin genuen, giro ederrarekin, eta ez zen ezer gertatu», oroitu du Pululuk. Haren kezkarik handiena ea Jose Antonio Peñaren omenezko mitinean ikusleak egoteko aukerarik izango den da. Egun kirol ikuskizunetara ezin da ikuslerik sartu, baina intzidentzia 150era jaisten bada aukera hori zabaldu daiteke. «Ulertezina da egun gutxiren faltan publikoa izango dugun edo ez ezin jakitea. Halere, pandemiak zerbait ona izan badu, streaming emanaldiak areagotu egin direla izan da. Txapelketa ia gutziak ikusi daitezke orain internet bidez, eta horrek atletismoa zabaltzen lagunduko du».
Hesidun proba bat, Altamirako pista estrenatu zuten egunean, iaz. Tartana berritu eta urdin kolorekoa jarri zuten, Ordiziaren kolorekoa. Ane Garmendia
Olinpiar Jokoek bultzada ematen diote atletismoari
2
021.na Olinpiar urtea izango da, aro modernoko 32. olinpiadako bigarren urtea izango den arren. Uztailaren 23an hasiko dira, pandemia dela eta urtebeteko atzerapenarekin. Santi Perezek eta Angel Perez Pululuk itxaronaldiak mereziko duela uste dute, atletek goi mailako ikuskizuna eskainiko dutelakoan. Usain Boltek, azken urteetako atletismoko izarrik handienak, ez du parte hartuko. Atzetik badatoz gazteak, baina inork ez du lortu oraingoz jamaikarraren sona. «Erreferenteak ezinbestekoak dira, eta Olinpiar Jokoek ikusgarritasun eta erreferente horiek eskaintzen dituzte. Lau urtetan atletismoa ikusten ez duen jendea erakartzeko ahalmena dute. Gainera, atletismoa Olinpiar Jokoetako proba nagusienetako bat da, igeriketarekin batera», azpimarratu du Pululuk. «Halako kirol bilkura handiek motibatu egiten dute. Gaztetxoak entzuten ditut ‘hau joango da’, ‘hau sasoiko dago’... atletismoa jarraitzen du jendeak. Dena ez da futbola», gaineratu du Perezek. Pululuk uste du Espainiako selekzioak lan txukuna egin dezakeela. Euskal Herritarrek ere badute joateko aukerarik. «Espainiako atletarik onena Eibarko mutil bat da: Odei Jainaga xabalina jaurtitzailea. Agian ez da Tokiora joango, baina komunikabideetan agertzen denez, gaztetxoek ikusi egiten dute eta bateren batzuk animatu ere egingo dira». «Goierrin ere izan ditugu halako erreferente indartsuak. Alazne Furundarena, esaterako. Gipuzkoako 100 eta 200 metroko errekorraren jabea da oraindik, eta Espainiako txapeldun izandakoa da». Etorkizunean goierritar bat Olinpiar Jokoetan lehian ikustea lorpen handia litzateke. Harrobia egonik, denbora kontua da goi mailako atletak irtetea. Agian ez da asko itxaron beharrik egongo, gazteak indartsu datoz eta. Bitartean, atletismoarekin gozatu dezatela eta ikusleek, euren ahaleginarekin.
08 Herri jakintza Gertaera
# 424 • 2021eko ekainaren 11
Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus
Hitzen ganbara
Esaera zaharra
Efemerideak
Zatak: Garai bateko oinetako mota bat. Abarka moduko zapatak izaten ziren, gomazkoak. Kolorez beltzak, eta txarolezko itxura emateko, distiratsuak izaten ziren. Gomaren kalitate txarragatik, sarri hausten ziren.
«Sermoi luzeak ipurdia mugiarazten du; motzak, bihotza»
1947-6-7: Mari Karmen Garmendia politikaria jaio zen, Ormaiztegin. 2019-6-9: Iker Irribarriak buruz buruko bigarren txapela irabazi zuen. 1925-6-11: Ordiziako plaza estali berria inauguratu zuten.
Berriketa luzeak probetxu handirik ez duela adierazteko. Esan beharreko mezua zuzena eta laburra behar da. Bestela, bitartean aspertzeko arriskua.
Gertaera
Etendako karrera bat, Ormaiztegikoa Ormaiztegiko San Joan eguneko txirrindulari lasterketa, 1945ean. Urte askoan antolatu zuten, 1920ko hamarkadan hasita. ‘Ormaiztegi 1860-1970’ liburutik hartua
Testua: Aimar Maiz
D
atorren urtean ehun urte izango dira Ordiziako Proba txirrindulari lasterketa lehenbiziko aldiz jokatu zenetik. 1922an izan zen lehenengo karrera. 1936 eta 1937 gerra-urteetan izan ezik, etenik gabe jarraitzea lortu duten gutxietakoa da Goierriko klasiko hori. Baina 1920ko hamarkadan, herri askotan hasi ziren halako bizikleta probak antolatzen. Ormaiztegin, adibidez. 1930ean, esaterako, V. Ormaiztegi Proba egin zuten, ekainaren 24an, herriko kirolzaleek antolatuta eta udalaren babesarekin. Txirrindulari amateurrentzako zen. Sariak, irabazlearentzat
50 pezeta, eta hurrengoentzat 35, 25 eta 15 pezeta. Zapata pare batek 40 pezeta balio zuen orduan, eta karreran izena emateak 2,50. Urte hartan 46 kilometro ibilbidea prestatu zuten: Ormaiztegin udaletxe paretik abiatu, Zumarragara igo Eitzagan gora, Urretxun buelta hartu, atzera Ormaiztegitik igaro, eta Legorretaraino joan-etorria. Aurreko egunetan, garai hartako prentsa oso hauspo-emailea zela kontuan izanda ere, «egundoko irrika» zegoen karrerarako. Antza denez, Espainiako Txirrindularitza Federazioak (Union Velocipedica Española deitua orduan), profesional hasi berrientzat zuzendutako lasterketaren baimena kendu zien ormaiztegiarrei, hasieran hala hitzartu arren,
«egun berean Eibarresa Sari Nagusia ere bazelako». Handienak irabazten zuen duela 90 urte ere. Hala, ahalik eta ziklista gehien inguratzeko, opari eta sari ugari bildu zituzten. Ondoen sailkatzen ziren herri bereko hiru ziklistentzat zilarrezko kopa bat jarri zuten, herriko lehenengoarentzat diru saria, bainuetxeko udatiarrek ordulari bat eman zuten saritzat, partikularrek eskupeko batzuk, pasatu ziren herrietako udalenak... Edozeinek eman zezakeen oparia: «Hiru iraultzailek» 5 pezeta ipini zuten. Eta edozertarako: herriko azkenak ere 5 pezeta jasoko zuen. 35 txirrindulari bildu ziren.
Oñatiarrak onenak Ibilbideko epaileak hauek izan ziren: German Campos, Gregorio Telleria, F.Irizar, Ignacio Intxausti, Juan Mari Intxausti, Baltasar Mantzisidor eta A. Irizar. Kronometratzailea, A. Campos. Medikuak, Roberto Esnaola eta Manuel Canellas. Ez zen antolakuntza makala. 1930eko Ormaiztegiko Proba Doroteo Aiastui oñatiarrak irabazi zuen (1:16:12), bigarren Hilario Goia gabiriarra, eta hirugarren Pedro Gorostidi eibartarra. 32 iritsi ziren helmugara. Taldeka Oñati garaile, eta lehen ormaiztegiarra A. Garmendia eta bigarrena J.M. Agirrebengoa izan ziren.
Bertsoa • Kate motzean 09 Gorka Maiz Alustiza • Gus Arana
2021eko ekainaren 11 • # 424
Gaiak hala dio
Kate motzean Gus Arana • Itsasondon bizi den ordiziarra
«Bizitzeko lekua? Erreka garbi baten ondoan» Gorka Maiz Alustiza
Gaia: GI-632 Neurria: Hamarreko handia Doinua: Mutil koxkor bat Beasainetik Ormaiztegira dagon kilometrajea ia laurogei zentimo dira jun-etorri biajea erabakiak nahieran hartuz bai dabil jendilajea begietatik kendu dezagun behingoarren bendajea izena ere aldatu zaio ipintzeko peajea Bionda denak aldatu dira gutxienez hamar aldiz bateko zulo besteko batxe breazko petatxo handiz baztar guztiak ikusten dira belar txarrez eta sasiz kotxean baino hobe da joan kasi gurdi eta zaldiz politikoak berriro ere nundik lapurtuko dabiltz
HURRENGOA » Bertsolaria: Endika Igartzabal Murua Gaia: Uda garaia
Testua eta argazkia: Mikel Albisu
Jesus Arana du izena (Ordizia, 1960), baina Gus bezala ezagutzen du jendeak. Trebea da eskulanetan, 1994. urtean Itsasondon etxea erosi eta berak berritu zuen goitik behera. Harrezkero bertan bizi da. Berrikuntza lanetan hasi zenean helburua etxea erabilgarri eta eroso jartzea izan zuen, «ukitu artistiko txiki batekin ahal bazen» Hala ere dena ez zen erraza izan, «hezetasunari aurre egiteak eman zidan lan dezente». Aranarentzat lanerako trebezia baino, gogoa eta gustukoa izatea garrantzitsuagoa da.
Abesti bat. Emel Mathlouthiren Naci en palestina.
Kolore bat Urdina.
Oporretarako leku bat. Toki baten egotea baino ibilbide bat egitea nahiago dut.
Zer gosaltzen duzu? Kafesnea, ogi txigortua eta zerealak.
Inoiz ahaztuko ez duzun eguna. Txikitan uda garaian gurasoekin egindako afari-meriendak.
Jaso duzun oparirik bereziena.
Ze zaletasun dituzu?
Aitak oparitutako belaontzi maketa.
Baratzea, eskulanak, marraztea...
Amets bat.
Pelikula bat edo telesail bat. Green book. Liburu bat. Eduardo Galeanoren El libro de los abrazos. Musika talde edo abeslari bat.
Nire lekua aurkitzea.
Emel Mathlouthi.
Erreka garbi baten ondoan.
Bizitzako plazer txiki bat. Ogitarteko goxo bat jatea.
Goierriko txoko bat. Ioia (Idoiaga).
Itsasondon biziko ez bazina...
10 Elkarrizketa Garikoitz Mujika • EH Bilduko zuzendari nagusia
# 424 • 2021eko ekainaren 11
Elkarrizketa Garikoitz Mujika EH Bilduko zuzendari nagusia eta parlamentaria
«KRITIKARIK EZ DUGU KAMUSTEN, HAU ETXE HANDI ETA ZABALA DA»
Lanbidez kazetaria, 2017. urtetik EH Bilduko zuzendari nagusia da Garikoitz Mujika (Idiazabal, 1982). EH Bilduk 10 urte bete berri ditu, eta koalizioak sorreratik izan duen bilakaeraren, egungo egoeraren eta etorkizuneko erronkez mintzatu da Mujika, besteak beste. Testua: Ariane Vierbücher Argazkia: EH Bildu
Zer martxa azken hilabeteotan? Lan askorekin! Bukatu dugu EH Bilduren kongresu orokorra, eta orain, herrialde eta herrietako arduradunak hautatzen gabiltza. Ikasturte politikoa ere prestatzen ari gara.
Familia handi horretan, pixuzko kargua duzu. Hamar urte bete berritan zer moduzko osasuna du EH Bilduk? Bide onetik goazela uste dut. Kontsolidatzen ari gara indar politiko gisa. 10 urteotan, bilakaera desberdinak izan ditugu. Hauteskunde ziklo bati erantzuteko, testuinguru politiko zehatz batetan sortu zen Bildu, koalizio huts bezala. Lanketa batzuk ere egon ziren, ezker abertzaleak bere baitan hartu zuen eztabaidarekin oso lotuak. Eusko Alkartasunarekin batera egin zen akordioa, Alternatiba ere sartu zen... Ikusten zen, Euskal Herrian ziklo politiko berri bat: Aieteko konferentzia, ETAren ekintzen geldiaraztea... Ondoren ere, bilakaerak jarraitu zuen. Garrantzitsua zen, guk zer izan nahi genuen; EH Bildu erreminta politiko-estrategiko bat bezala, ez bakarrik indar politiko bat bezala, ez garelako alderdi soil bezala definitzen, sujeto integral bat izan nahi genuen, ez bakarrik hauteskundeetara begira.
Elkarrizketa 11 Garikoitz Mujika • EH Bilduko zuzendari nagusia
2021eko ekainaren 11 • # 424
2017an Baluarten egin zen kongresuan gertatu zen hori.
behar dela, eta hemen ere gure prozesu propioa ondo jostea lortu behar dugula.
Bai, hala da! Alderdiak parte izanik, beren soberaniaren zati bat eman edo esleitu zuten, sujeto propio bat sortzeko, gure espazio politiko organiko eta demokratiko, militantzia, estruktura, zuzendaritza, eta eremu propioak izango zituena, eta erabakiak hartuko zituena. Azkeneko lau urteetan ibili gara atal organizatibo guztia garatzen, eta ildo politikoa jarraitzen. Eta bitartean, ziklo elektoral ezberdinei ere aurre egin behar izan diegu, eta oso joan da; Madrilen ordezkaritza lortu dugu inoizko emaitza onenekin, autonomikoetan ere, indar politiko bezala etengabe gorantz ari gara, eta eta zabalkundean gaude.
Eta pandemiaz?
10 urte baino ez izan da kongresuaren leloa, etorkizunean jarriz begirada. Zeintzuk dira erronka nagusiak? EH Bildu ez da soilik gobernu bokazioa daukan indar bat, baizik eta estatu bokazioa daukana, eta gure proiektu politikoa, Euskal Herri aske bat izatea den heinean, horri begirako definizio eta ildo programatikoak garatu behar ditugu, maila askoz ere handiagoan. Hala, erronka bat da, alternatiba politiko bat izatea, eta anbizio handiko partida bat jokatzea. Horri erantzuteko, ekipo bat sortu dugu; jende prestatuarekin, beste maila bateko baliabideekin eta programarekin… Baina batik bat, militante politikoak gara. Ez gara profesionalki politikagintzara lanera etorri. Proiektu politiko batera atxikita, borondate eta nahi guztiarekin zerbitzua ematera etorri garen pertsonak gara.
Eskuina eta eskuin muturra indarrean daude Europan. Zein da zuek egiten duzuen irakurketa? Gelditzeko etorri den ziurgabetasunezko testuinguru politikoa dago Espainiar eta Frantziar estatuetan. Begira bestela, estatu frantziarra euskara nola ari den kolpatzen. Hori ez da zerbait aislatua. Eskuina, eta eskuin muturra gehiago, Europan eta toki guztietan populismoa oso indartsu eta inongo lotsarik gabe erakusten ari da. Zer esanik ez Espanian. Eta euskaldun bezala, badugu esperientzia historiko handia, zer etor dakiguken aurrikusteko. Guk argi daukagu, horri guztiari, pareta bat jarri behar zaiola, eta horretarako ezinbestekoa dela Madrilen jokatzen ari garen partidaz harago, Euskal Herritik eta Euskal Herrirako lanketa bat egin
Hori ere ziurgabetasun horren erakusle da, eta erakutsi digu ezin zaiela erronka politikoei, herri bezala ditugun erronke zein beste erronka zehatz eta indibidualei errezeta zaharrekin erantzun, nahiz eta batzuen tendentzia hori izan, egoera igualtxuetara edo okerragoetara emango gaituelako. Krisi demografikoa ere ezin dugu alderatu. Ezta trantsizio energetikoa ere. Euskal Herrian ez gara energetikoki burujabeak, eta horrek ere eskatzen digu aldarrikapen hutsetik egin beharretara igarotzea, modu azkar batean esanda.
Arnaldo Otegi koordinatzaile nagusi karguan berretsi dute bigarren kongresu honetan. Indartuta atera da? Bai, dudarik gabe! Lau urteren ostean, hor daude eman ditugun jauzi guztiak, ez soilik lan elektoralean, botereguneetan… Lortu ditugu akordio estrategikoak Kataluniako indar politikoekin, eta horrek eragina izan du. Bestalde esan nahiko nuke, oraingoan ere, Otegik lideratu duela hautagaitza, baina 2017ko kongresuarekin alderatuz, gaur egungo zuzendaritza berrirako zortziko plantxa aurreko zuzendaritzak aho batez onartu eta proposatu duela. EH Bildu geroz eta indar kohesionatuagoa denaren adierazle da hori.
Baina, EH Bildun Sortuk duen indarra kritikatzen duten barne ahotsak ere badaude, ala? Kritikarik ez dugu kamusten, hau etxe oso handia eta zabala da, baina esango nuke, koalizioaren barruan baino, koa-
lizioa osatzen duen alderdi zehatz batek dituen arazoen ondorioak direla egon diren posizionamendu publiko batzuk. EAren barruan dute gatazka. EH Bildun, alderdi guztiek parte hartu dute; EAk ere parte hartu du, eta bere egin du zortzikoaren plantxa. Hortaz, komunikabide batzuk trasladatu duten gutxi batzuen ikuspegia da hori, eta zilegi da, baina, ez dio erantzuten EH Bildun daukagun atmosferari eta errealitate politikoari, inondik inora.
Alderdi pertsonalagora joz, 2017an izendatu zintuzten EH Bilduko zuzendari nagusi. Nola bizi duzu? Erronka zalea naiz. Lehendik ere banentorren erronka potenteetatik, nagusiena, 2011an Donostiako udaletxean alkatetza hartzeko aukera izan genuenean. Alkatearen ondoko, gabineteburu bezala jardun nuen. EH Bilduren prozesu guztia ere bizi izan dut, 2015ean sartu nintzen Bilduko mahai nazionala dinamizatzera, eta hor bai, bultzatu nuen, hain juxtu, prozesu bat martxan jartzea, ia bi urte iraun zuena, eta 2017ko kongresuarekin amaitu zena. Eta orain, zama handiagoarekin bai, beste liga batean jokatzen ari garelako; Madrilen, besteak beste. Bidea ez da erraza izan, baina pozik nago eta merezi du, zalantzarik gabe! Zeren proiektu politiko bati atxikia nago, konbentzimendu eta determinazio guztiarekin, eta horrek eta gure komunitateak ematen didate jarraitzeko gasolina. Erantzukizun eta ardura sentimendua beti ditut presente, baita umiltasuna ere, hanka sartzea ere oso posible izaten baita.
Ander Rodriguezek utzitakoa tokia ere betetzen ari zara Gasteizko legebiltzarrean. Kargu horretan lehen idiazabaldarra zara.
«EH Bildu alternatiba politiko bat izatea, eta anbizio handiko partida bat jokatzea da erronka nagusienetako bat» «Erantzukizun eta ardura sentimendua beti ditut presente, umiltasuna ere bai, hanka sartzea ere posible izaten baita»
Hala da! Hamargarren joan nintzen zerrendetan, eta Anderrek utzi behar izan duenez, ni sartu naiz. Beraz, bai, parlamentaria ere banaiz, baina tira, nik nagusiki jarraituko dut EH Bilduren koordinazio lanetan. Eta ez naiz politikan lehen idiazabaldarra izango, baina bai parlamentari ariketan.
Zer da zuretzat proiektu honen parte izatea? Ohore bat! Erantzukizuna eta ardura da bai, baina, ariketa kolektibo eta ilusionante honen parte izatea hasieratik, eta ez edonolako parte hartzearekin gainera, ohore bat da.
12 Erretratua Irudi baten istorioa
# 424 • 2021eko ekainaren 11
Erretratua
BESTE MODU BATEKO HEZIKETA
Jesus Mari Alberdi Sasieta Urretxu
G
ezurra badirudi ere, 50 hamar urte pasatxo joan dira Zumarragako La Salle-Legazpi ikastetxean hasi ginenetik. Zazpizortzi urte inguru izango genituen eskola horretan sartzeko azterketa zorrotza egitera joan ginenean. Izan ere, sarrera proba egin behar izaten zen garai hartan La Salletar anaien geletan ikasi ahal izateko. 60ko hamarkada hartan anaia La Salletar asko ziren Zumarragako eskolan (gogoan ditut bereziki hermano Justo eta hermano Ignacio, jator askoak biak ere, euskaldunak eta euskaltzaleak); baina anaiak ezezik, maisu sekularrak ere baziren dezente; maisuak diot, bai; neuk behintzat ez daukat gogoan maistrarik garai hartan La Sallen. Erlijiosoek nahiz sekularrek diziplina latza ezartzen zuten gela barruan eta kanpoan. Patioan bertan ikus zitekeen nola jartzen ziren mutil koskorrak gelara sartu aurretik, praka motzetan, bi ilaratan, formazioan, soldaduskan bezalaxe. Gutxienez egunean hiru aldiz egingo genuen formazioa: goizeko bederatzietan (puntual asko gainera), errekreo ondoren, eta gero arratsaldean berriro (hiruretan uste dut). Esango nuke lehenengo kurtsoa izan zela gogorrena gehienontzat; alde batetik, oraindik oso umeak ginelako diziplina militarrari aurre egiteko, eta bestetik, den-dena berria zelako guretzat.
La Salle ikastetxeko mutikoak maisuekin, 1965-66 ikasturtean. Jesus Mari Alberdik utzia
Maisu hark beldurra sartzen zigun barruraino; bere txaketa amerikarra jantzita, makila eskuan… mutiko gizarajoak dardarka. Ia 60 mutil koskor maisuaren esanetara. Biderketa-taula izaten zen ariketa gogorrenetako bat: zazpi bider zortzi!, bederatzi bider sei!... eta horrela ez dakit zenbat aldiz.
Tintaz idaztea erronka Lehen kurtso hartan beste erronka handi bat tintaz idaztea izaten zen, bi punta ezberdineko lumarekin; bata kaligrafia egiteko, eta bestea, berriz, diktadoa egiteko, uste dut. Eta tinta-ttantta bat koaderno gainera eroriz gero, a ze iskanbila! Bizpahiru urte geroago, 10 urterekin, Batxilerrari eman genion hasiera (ez oraingo Batxilerra, noski) eta 14 urterekin Institutura pasa edo, La Sallen bertan, Ofizialia eta Maestria ikasteko aukera izaten zen: besteak beste, mekanika, elektrizitatea, elektronika, delineazioa, administrazioa… Tailer ederrak zituzten beheko solairuetan. Garrantzi handia ematen zioten irakasleek Matematikari eta Geografiari; gutako ikasle askok gogoan ditugu oraindik ere piramidearen, konoaren
edo esferaren bolumenaren formulak, edota Pitagorasen teorema; eta Geografiari dagokionez, mundu osoko hiriburuak buruz ikasten genituen, baita Afrikako beste muturrekoak ere. Eta gela barrukoek ezezik, kirolak eta aisialdiak ere indar handia zuten La Salletarren artean. Errekreo garaian, ikastetxeko patio ederrean, hantxe gurutzatzen ziren sei edo zazpi baloi, eta horien atzetik gela ezberdinetako dozenaka mutiko korrika, gola zeinek sartuko beste aldeko porterian. Seguruenik, futbola izango zen nagusi, baina esku pilotan eta saskibaloian ere maiz egiten genuen.
Mendi irteerak eta zinema Aisialdiari dagokionez, berriz, tarteka mendi irteerak, astean zehar hermano Justok puntualtasunagatik edo jokabide txukunagatik eskuratzen zizkigun txartelen truke. Eta igande arratsaldeetan, berriz, zinema pantaila handian, eskolako zine aretoan: Quo Vadis, Rocha, el hijo de Sanson, edo John Wayne protagonista zuten bakeroen pelikulak… eta horrelakoak. Joan ziren, bai, garai haiek, baina ondo asko ditugu gogoan gehienok.
Gaztejira 13 Aritz Fernandez Kortazar • Josune Gil
2021eko ekainaren 11 • # 424
«Etxean dantza egitean urduriago jartzen naiz» ARITZ FERNANDEZ KORTAZAR • Dantzaria
JOSUNE GIL
Ezkerreko eserlekutik
Testua: Ane Garmendia
@JosuneGil
Kanpotar horiek
E
A
ritz Fernandez Cortazar (Zumarraga, 1999) dantzariak pasa den larunbatean Zumarragako Zelai Ariztin jokatutako Euskadiko Dantza Retro Txapelketan parte hartu zuen Uxoa Ibarreta azpeitiarra bikotekide zuela. Saltsa eta bachata modalitateetan lehenengo postua lortu zuten.
Noiz piztu zitzaizun dantzarekiko pasio hau? Zein estilo egiten dituzu? Duela 10 urte hasi nintzen dantza munduan. Zumarragako jai batzuetan Joxe Mari Orbegozoren dantza-eskolako emanaldi bat ikusi eta gero, hurrengo ikasturtean bertan izena ematea erabaki nuen. Estilo ugari dantzatu izan ditut: merenguea, txa-txa-txa, saltsa, rock and rolla, jive, sanba, bachata, runba, boleroa, tangoa, pasodoblea... Baina azkenaldi honetan gehien egiten ditudanak saltsa eta bachata dira.
Euskadiko Dantza Retro txapelketan parte hartu duzu. Zer moduz joan zen? Modalitate bat baino gehiago zeuden arren, gu soilik bi modalitateetara aurkeztu ginen: saltsan eta bachatan. Egia esateko, txapelketa ongi joan zen, eta aipatutako bi dantza horietan lehenengo postua lortu genuen. Badaude zuzendu beharreko gauzatxo batzuk, baina emanaldia ongi atera zen eta oso harro gaude egindako lanaz. Uxoa eta ni zenbait emanalditan batera egon garen arren, txapelketa batean batera dantzatzen genuen lehenengoa aldia izan zen aurrekoa, eta oso urduri geunden. Dena emanda atera ginen eszenatokira, eta epaileek egin dugun lana eta esfortzua aintzat hartu zituzten.
Nolakoa izan da prestatze prozesua? Hasieran zalantzak izan genituen arren, azkenean txapelketan parte hartzea
erabaki genuen. Martxo hasieran ekin genion dantza prestatzeari, eta hilabete hartan egoera ez zegoen oso ongi koronabirusa zela eta. Intzidentzia handia zegoen Gipuzkoa osoan, baina ez genuen mugikortasun arazorik izan eta astero geratzen ginen entseguak egiteko. Hasieran larunbatetan geratzen ginen arren, data gerturatzen zihoan heinean astean zehar geratzen ere hasi ginen dantza prestatzeko. Prozesu luzea izan zen, eta koronabirusak ez zizkigun gauzak erraztu, baina esan daiteke prozesu luzea izan arren ona izan zela, eta ongi egin genuela.
Nolakoa izan zen etxekoen aurrean dantza egitea? Ni beti urduriago jartzen naiz etxean dantza egitea tokatzen zaidanean, ahalik eta hobekien egin nahi izaten dudalako. Egia da azkenean txapelketa batean dena emanda ateratzen zarela eta urduritasuna handiagoa dela, baina emanaldietan, presio hori herriaren arabera aldatu egiten da. Niri Zumarragan gehiago kostatzen zait, baina azken finean ingurukoengandik jasotzen dudan babes hori izugarria da, eta oso gustura ibiltzen naiz.
ustatetik ateratako datuen arabera, Goierriko biztanle guztien %11,23 atzerrian jaiotako pertsonak dira, 68.720 goierritar ingurutik 7.720, kontutan izan gabe modu irregularrean gure artean bizi direnak. Asko bakarrik etortzen dira, familia atzean utzita. Zenbaitek biolentzia eta pobrezia utzi dute jaioterrian. Batzuek Ceutara iritsi berri diren horien bide berbera egin dute. Beste askok okerragoak ikusi dituzte, adibidez, Kanarietako itsasbide hilgarri hori gurutzatuz. AEBetan beltz eta latinoamerikarrekin gertatzen den bezala, gure artean ere kolektibo horiek sufritzen duten berdintasun faltan eragina izan du koronabirusaren krisiak. Laneko arriskuak, etxebizitzetan ematen diren pilaketak eta osasun publikoko zerbitzuetan sartzeko zailtasunak arrisku-talde bihurtzen dituzte migratzaileak, bizi duten pobrezia-maila handiari eta zenbaitetan harrera-komunitateetan sufritu behar dituzten eraso xenofobo eta mespretxuei gehituta. Gure agureak zaintzen dituztenak, fruta-bilketa denboraldietan baldintza latzetan lan egiten dutenak, kalez kaleko saltzaileak, Internet bidez egiten ditugun erosketak etxera ekartzen dizkigutenak, finean, askotan guk baztertzen ditugun enpleguetan lan egiten duten horiek dira. Gutxienez, gure harrera eta errespetua merezi dutenak.
14 Gure lurra Landa lurren publifikazioa
# 424 • 2021eko ekainaren 11
Gure lurra
LURRA DA ABIAPUNTUA Jabetza pribatuko landa lurrak eskuratu, bertako zuhaitz espezieak landatu eta ondare publiko bihurtzeko bidea egiten ari dira Goierriko hainbat herri. Habitat naturalak zaindu eta lehengoratzea dira jarduera hauen helburu.
Testua: Iñaki Gurrutxaga
G
aurko egunean, lurjabe askok ez dute etekinik ateratzen jabetzan dituzten sailetatik. Askok lurrarekiko harremana galdua dute, eta jabetza senide askoren artean banatuta egoten da. Baldintza horietan, «egokiena eta errazena» lursailak erostea dela irizten dio Iñaki Aizpuru Itsasondoko alkateak. Biologo eta botanikaria ere bada, eta soro eta belardi ez diren, eta nekazaritzarako erabiltzen ez diren lurzoruek «ahal den neurrian» kudeaketa publikoa izan behar luketela dio. «Menditik ateratzen ditugu ura, aire garbia, biodibertsitatea... Ondare publikoa dira». Duela dozena bat urte Murumendiko haitzak soilik zituen jabetzan udalak –15 hektarea–, eta hamarkada pasa honetan, 100dik goraren jabe da, udalerriaren azaleraren %11-12. Udal aurrekontuan urtero 15.000 euro bideratzen dituzte horretarako. Erositako baso gehienak pagadiak dira, eta horien kontserbazio egoera hobetzeko lanak egin dituzte. Erositako beste sail batzuetan koniferak bazeuden –edo egurretarako beste espezieren bat–, horiek ustiatu edo bakandu ondoren, bertako espezieen landaketak egin dituzte. Haritzak landatu dituzte batik bat, baita gere-
ziondoak, lizarrak, astigarrak eta otsanlizarrak ere. Beste zenbait hektarea, aldiz, lurjabeekin egindako zaintza akordioen bidez kudeatzen dituzte. «Lursailak eskaintzeko epea irekita dago, denei eman behar zaie horretarako aukera», adierazi du Aizpuruk.
San Lorentzo eremua Itsason Itsaso da natura ondarea berreskuratzeko lanean ari den Goierriko beste herri bat. Kaskotik San Lorentzo ermitara bitarteko mendi sail batzuk erosi zituen iaz, Klima aldaketari aurre egiteko Eusko Jaurlaritzak duen programa baten bidez diru-laguntza lortuta. Natur Ondarearen Kontserbazio Proiektuaren parte dira erosketok. Neguan egin zituen landaketak enpresa batek Aranzazi Zientzia Elkartearen gidaritzapean –gehienak haritzak, gereziondoak,
100 hektarea baino gehiagoren jabe egin da azken dozena bat urteetan Itsasondoko Udala, eta dagoeneko herriaren azaleraren %11-12 publikoa da. Urtero 15.000 euro bideratzen ditu lurrak erosteko.
15
hektarea publiko izango ditu Itsasok urtea bukatzerako San Lorentzo inguruan. Hamar hektarea pasatxo erosi eta landatu zituen iaz, eta aurten beste lau eskuratu nahi ditu.
Gure lurra 15 Landa lurren publifikazioa
2021eko ekainaren 11 • # 424
hektareatatik 15 lirateke publikoak», zehaztu du Gorka Sasieta Itsasoko batzordeko ordezkariak. Itsasoko herritar talde bat, aurtengo martxoaren 6an, San Lorentzo eremuan zuhaitzak landatzen auzolanean. Gorka Sasieta
Ezkion, nahia bai, trabak ere bai Ezkiok Izazpi azpian herrikoak diren hiru bat sail ditu, baina beste dena lurjabe pribatuena da. «Arazo bat daukagu oso potoloa, eta da Diputazioak esaten duela lursail horiek jabetzan eduki beharra daudela horrelako ekimen batzuk dirulaguntzen bidez aurrera eramateko. Lurjabe batzuk prest daude debalde emateko ere, beste batzuk ez dute ezer jakin nahi, eta sail bat oso bat osatu ezinean gabiltza», nabarmendu du EzkioItsasoko landa eremuko zinegotzi Joseba Telleriak. «Nahia badago, baina trabak ere bai!», jarraitu du. Goimenen kontsulta egina dute ea kontzesio bidez eginez aldundiak onartuko ote lukeen. «Udalak egingo luke hitzarmen bat lurjabe horiekin denekin 50 bat urterako kontzesioa eskatuz, eta udalak egingo lioke erabilpen bat eman, landaketa batzuk egin, eta behin epea pasatutakoan, lurjabeen eskuetara pasatuko litzateke edo bestela berriz luzatu».
Olaberrian ere urratsak egiten
lizarrak…– eta martxoko lehen astean eskolaumeek eta herritarrek ere egin zituzten landaketak. Alegian, Santa Lutzi errekaren ertzean, haltzak ere aldatu dituzte. Bi eremuak batuta, 3.000 landare baino gehiago sartu dituzte. Kizkitzan, berriz, pago mugarratuak kimatu dituzte, argiuneak sortuz. «Aurtengo proiektuan beste lau hektarea sartu ditugu, eta Alegiako errekaondo horretan ere landaketak egingo ditugu. Horiekin, Itsasok dituen 800
Olaberriko Udalak jabetzan dituen lursailak «oso gutxi dira, 14 hektarea», nabarmendu Aitor Urkiola Ingurumen zinegotziak. «Naturtzaindiaren bidez diru-laguntzak lortzeko prozesuan gaude degradatuta dauden tokietan bertako espeziak landatzeko». Aurten, kreditu aldaketa bidez, 20.000 euro dituzte esku artean partikularren lursailak erosteko. «Lurjabeekin biltzea da asmoa, eta ondo azaltzea zeintzuk diren aukerak eta dauden kudeaketa ereduak». Bertako espezieak landatzeko prest dauden lurjabeei laguntzeko bideak jartzeko prest ere badago udala. «Kudeaketa plan bat baduzu diputazioak %50a edo %60a ematen du, eta gainontzekoa udalak jar lezake». Hala ere, «prozesu luzea» izango dela argi du zinegotziak.
«Lursailak eskaintzeko aukera zabalik dago udalean. Denei eman behar zaie salmenta egiteko aukera» Iñaki Aizpuru Itsasondoko alkatea
«Izazpi azpiko lurjabe batzuk prest daude lurrak debalde emateko, beste batzuk ez dute ezer jakin nahi, eta sail oso bat osatu ezinean gabiltza» Joseba Telleria Ezkio-Itsasoko landa eremuko zineg.
«Aurtengo proiektuan beste lau hektarea sartu ditugu. Horiek gehituta, Itsasok dituen 800 hektareatatik 15 izango lirateke publikoak» Gorka Sasieta Itsasoko batzordeko ordezkaria
«Lurjabeekin biltzea da orain asmoa, eta ondo azaltzea zeintzuk diren aukerak eta dauden kudeaketa ereduak» Aitor Urkiola Olaberriko Ingurumen zinegotzia
16 Eszena Goierriko kultur plaza
# 424 • 2021eko ekainaren 11
Antzerkia
Bertsolaritza Gorka Lariz Aktorea eta Urrup taldeko kidea
333 egun
H
irurehun eta hogeita hamahiru egun pasa dira, hirurehun eta hogeita hamahiru egun eta kontatzen. Hirurehun eta hogeita hamahiru egun zu ikusi gabe, zure babesa izan gabe, hain da gogorra zure epeltasuna, berotasuna edo sua ez sentitzea, non batzuetan poliki-poliki itzaltzen nindoala sentitu baitudan. Zorionekoak hirurehun eta hogeita hamahiru egun luze hauetan zurekin izateko aukera izan «Zurekin, zuregatik eta dutenak. Zurekin, zuzugan bizitzea izan regatik eta zugan bizidaiteke dudan ametsik tzea izan daitake bizigozoenetakoa, baina tzan izan dudan ametsik gozoenetakoa, egoera ziztrin, neketsu baina egoera ziztrin, eta nazkagarri honek neketsu eta nazkagabanandu egin gaitu» rri honek banandu egin gaitu. Zurekin egoteko irrikan nago, zure energia arnasteko gura sentitzen dut, zu sentitzeko desira. Geroz eta gehiago. Geroz eta indar handiagoarekin. Zure falta sumatzen dut. Zure indarra sentitzearekin, zure presentzia soilak, edozer gauza izan eta egiteko gai naizela sumatzen dut. Printze, errege, bufoi, gizon boteretsu naiz eskale edo rock izar garrantzitsu... Hirurehun eta hogeita hamahiru egun bai, baina geroz eta gutxiago gelditzen da berriz ere elkar ikusi eta sentitu ahal izateko. Ene oholtza maitea, berriz ere izango gara biok bat, zu zara eta enbor ustel honen ama lurra. Zurekin, biok elkarrekin berpiztuko gara.
Bertsolari gazteak, zaplaka
B
ertso eskoletatik eta gazteentzako txapelketatik plazara jauzia egitea. Hori da Zapla ekimenaren asmoa. Bertsolari gazteei plazak eta eskarmentua ematen laguntzeko asmoz sortu dute, eta denera, sei saio egingo dituzte Gipuzkoan barrena. Aurreneko biak, Eskoriatzakoa eta Azkoitikoa, egin dituzte dagoeneko. Bihar Hernanin ariko dira, eta gaur zortzi, Zarautzen. Goierriko bi saioak azkenerako utzi dituzte. Saio guztietan, hiru bertsolari hasiberri eta esperientzia gehiago duen bat elkartuko dituzte. Legazpi eta Beasain izan dira hautatutako herriak. Hilaren 25ean egingo dute aurrenekoa, Agirre-Etxeberri parkean. Saio musikatua izango da, gainera. Bertan, Uxue Alkorta, Maddi Aiestaran, Julene Iturbe eta Ane Labaka bertsolariek parte hartuko dute. Beasaingo saioa, uztailaren 2an izango da, Igartzako jauregian. Bertso-trama egingo dute, Uxue Alkorta, Haizea Arana, Iker Ormazabal eta Nerea Elustondo bertsolariekin. Bi saioetarako gonbidapenak, bertsozale.eus webgunean sartuta eskatu behar dira. Zapla egitarauaz gain, bertsolaritzarekin lotutako beste hitzordu bat ere izango da hil honetan. Beasaingo Trans Zikloaren barruan, bertso-trans saioa egingo dute, 27an, Igartzako jauregian. Alaia Martin, Uxue Alberdi, Maddi Aiestaran, Maider Arregi eta Jon Martin ariko dira bertsotan, eta Amaia Agirre, gai jartzaile lanetan.
18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian
# 424 • 2021eko ekainaren 11
Komikia
Aliritzian
Joseba Telleria • Irakaslea eta ikaslea
Ormaiztegin gelditzen ez den trena
Prebentzioa, erlatibizazioa, arazoak onartzea, laguntza eskatzea, positibotasuna, ariketa fisikoa, erlajazio teknikak, dieta orekatua, harreman sozialak hobetzea, helburuak eta lehentasunak ezartzea… Bla, bla, bla… Erretzea, alkohola, bestelako drogak, gehiegi eta gaizki jatea, hatzazalak jatea, bizimodu sedentarioa… Bla, bla, bla… Honetaz guztiaz eta gehiagoz ari zen koadrilatxo bat Liersperota, espero gabe, iraupen motzez edo luzez, in- niko Xeoretxeko tabernan. Xeoretxea, Lierniko ermitta ondotentsitate txikiz, ertainez, handiz, kontrolpean nahiz ko baserria da. Ermittaz arduratu izan diren belaunaldi ezberkontrolik gabe, kontziente izanda ala ez, guk geuk dinetako emakume ezkongabeak, xerorak, izan dira bertan. edo kanpo faktoreek eraginda, norberak kudeatua, Hango tabernak ere historia luzea du. Hasiera batean, baserribesteren batek edo inork ez, onerako nahiz txarrerako, haur, ko sukaldean eta eraikinaren atarian zerbitzatzen zituzten gazte, heldu eta adineko… Bla, bla, bla… jan-edanak. Aurrerago, taberna itxura emanez, barra egin Ikasketek, azterketek, lanak, harremanek, arazo ekonomi- zioten. Barruan nahiz baserri kanpoaldeko arboladipeko leku koek, osasun arazoek, ezbeharrek, indarkeriak, berrikuntza paregabean izaten zen mokadutxoak eta egonaldiak egiteko handiek, familiak, edozein arazo motak… aukera. Orain 20 urte inguru arte egon zen Bla, bla, bla… martxan zerbitzua. «Alejo! Zer da zutzat Urduritasuna, buruko mina, somatizaPasadizo hau hantxe gertatua da. Maria estresa?» Baita azkar Telleria, xerora, eta Alejo Telleria anaiazioa, memoria arazoak, sabelekoak, konzentraziorik eza, portaera aldaketak, nearrebak bertan bizi zirela, Xeoretxeko azken erantzun ere: «Zer kea, bortizkeria, loezina, apetiturik eza, zerbitzariak. Koadrila hartako batek hala dan? Ormaiztegin negatibotasuna, umore txarra, tristura, galdetu omen zion Alejori: «Alejo! Zer da zugelditze eztan trena» tzat estresa?» Baita azkar erantzun ere: «Zer bakardadea, utzikeria, kezka jarraiak, andan? Ormaiztegin gelditze eztan trena». tsietatea, depresioa… Bla, bla, bla…
E
Publizitatea 19 2021eko ekainaren 11 • # 424
