Goiberri 249. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

Joxe Mari Barandiaran

249. zenbakia. 2017ko irailaren 8a

Joxe Mari Barandiaran, Ordiziako Argi-Berri elkartean, ‘Goierriko Hitza’ egunkariaren ale bat eskuan duela. AIMAR MAIZ

Bertsozalea eta euskaltzalea

«Eskola zaharrekoa naiz, baina eskola zaharrak funtzionatu du» 10-11

Janire Oiarbide 3 Iritzia 4-5 Ardi Beltzak musika taldea 6 Urrup, 25 urte oholtza gainean 7-9 Gure Lurra: Ander Barandiaran artzaina 13 Igartza auzoan festa eta dantza 14

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

MIKEL ALBISU

Janire Oiarbide Amets Bideko dantzaria

«Munduko leku ezberdinetara erizain bezala laguntzera joatea dut amets» Mikel Albisu Ordizia Gasteizko Txagorritxu Ospitalean lan egiten du Janire Oiarbide erizainak (Ordizia,1994).

Bere zaletasun nagusia, berriz, euskal dantzak dira. Bost urte zituela hasi zen dantzan; «Jakintza dantza taldean izan zen.

16 urterekin monitore bezala hasi nintzen. Amets Bide Kultur elkartea sortu genuen eta geroztik dantzan gabiltza, ume zein helduekin eta beste kultur eragileekin elkarlanean».

bait ikastea gustatuko litzaidake.

Munduko leku ezberdinetara erizain bezala laguntzera joatea.

Pelikula bat.

Origen.

Liburu bat.

Oporretarako leku bat.

Menorka.

Albert Espinosaren El mundo amarillo.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Birdy.

Haurra nintzela izandako bihotzeko ebakuntza ondo joan izana.

Abesti bat.

Goierriko txoko bat.

Mikel Laboaren Martxa baten lehen notak.

Herriko alkate bazina...

Musikari bat.

Janari bat.

Euskal dantza bat.

Amonak prestatzen zizkidan kroketak.

Fandangoa eta arin-arina.

Edari bat.

Beste dantza mota bat.

Garagardoa.

Dantza mota guztietatik zer-

Amets bat.

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

«Dantza mota guztietatik zerbait ikastea gustatuko litzaidake»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa:

GOI B ERRI

Oiangu.

Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Kultur eragileei indar gehiago emango nieke.

Ordizian biziko ez bazina...

Herria baino, bertan norekin biziko nintzatekeen izango nuke kontutan.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Antxiñe Mendizabal Aranburu Idazlea

Benidorm, Gizateriaren Ondasun

urtengo udan hamaika albiste iritsi zaizkigu turismoaren inguruan, haietako batzuk Donostian kokatuak. Gaur egungo turismo eredua zalantzan jarri duten ahotsak altxatu dira gurean; erakunde ofizialek eta turismo sektoreko eragileek, berriz, «Tourist go home» bezalako mezuen eta hainbat ekintzen erabilera salatu dute bisitariak uxatuko dituzten beldur.

Beste paraje are turistikoagoetan, berriz, ez daukate horrelako arazorik, ez horixe. Espainiako turismoaren ikono den Benidorm hirian, esaterako, turismoa are gehiago bultzatu nahian dabiltza eta, horretarako, hiria Gizon-Emakume guztien Ondare izendatzeko izapideetan hasita daude.

Ekimena, noski, ostalariena izan da. Aditzera emandakoaren arabera, bi argudio erabiliko dituzte izendapena eta ondorengo diru-laguntzak lortzeko: parajean nagusi den mikroklima eta hiria betetzen

A

duen etxe orratz andana. Benidorm da, hain justu, New Yorken ondoren, metro karratuko etxe orratz gehien dituen hiria, baita munduan biztanleko etxe orratz gehien dituen hiria ere. Bistan da Benidormen ez direla txikikerietan ibiltzen. Iturri beraren arabera, azken urteotan gainera, Britainia Handian izugarrizko arrakasta duen Benidorm izeneko telesail bati esker, turista britainiarren presentzia gero eta handiago da, Brexit -ak eragin ditzakeen zailtasunak ere gaindituz.

Ez dugu ahaztu behar Imsersok eta euskaldunok erantzukizun zuzena dugula Benidormen arrakasta turistikoan; horren lekuko da parte zaharrean dagoen Euskaldunen eremua izeneko inguru bat. Beste izendapen tamalgarri bat ere erabili ohi dute aipaturiko kaleak izendatzeko: Calle del coño , (nonbait, bertan elkartzen diren euskaldun gehienak elkarren artean ezagutu eta «¡Coño, que haces tu por aqui!» ahotan daukate etengabe). Aitortuko dut ni ez nai-

«Gaur bertan entzun dut irratian Euskadin turismo kopuruaren gorenera iritsi garela aurten, inoizko daturik onenak lortuz.

Jaurlaritza eta ostalariak poz-pozik daude»

zela inoiz Benidormen izan eta informazioa hiria iragartzen duen web batetik aterata dagoela. Horrela dio zehatz-mehatz: «El turista podra disfrutar de un ambiente bullicioso y cosmopolita que le teletransportara a cualquier calle de pintxos de alguna ciudad de Euskadi» . Horixe besterik ez genuen behar, Donostiako parte zaharrean giri pintxojale amorratu gutxi ez, eta Benidormekoak ere tele-garraiatzea.

Gaur bertan entzun dut irratian Euskadin turismo kopuruaren gorenera iritsi garela aurten, inoizko daturik onenak lortuz. Jaurlaritza eta ostalariak poz-pozik daude. Gauzak horrela, ni ere Benidorm Gizateriaren Ondare bihurtzearen alde nago eta, bide batez, Donostiatik garraio-zerbitzu azkarra eskaintzea bururatzen zait Donostiako parte zaharra turistez zertxobait arindu eta bakarren batzuk behintzat Benidormera desbideratzeko.

Susmoa daukat nire ekimenak ez duela ez erakunde ofizialen ez ostalarien aldetik diru-laguntzarik jasoko.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Oporren amaiera Oporrak amaitu direla eta, Josu Marotok dio hurrengo hilabeteei aurre egiteko animoak eta pilak kargatuak beharko direla.

Gipuzkoa barrenekoak omen gara gu, Euskadi sakonekoak. Lehorrekoak, alajaina! Baina itsas ondoan ez izanagatik ere beti sentitu izan dugu guk itsasoa gertu, hondartza. Autoa edota trena hartu eta 40 km bueltan kosta eta hondartzak aukeran. Kasu honetan distantzia hau ez da sekula urrutiko kontu bat izan. Baina beste kontu batzuei erreparo eginez gero, orduan bai sumatu ditudala nik behintzat distantzia luzeak. Esaterako, bolo-bolo dabilzkigu estropada-jokoak uda guztian zehar eta gorena bi aste hauetan, Kontxako bandera tarteko.

Ez dakit zuk nola bizi izan duzun kirol hau, baina barnealdekoa izanda, nik behintzat urrun sumatu dut beti. Kontxako estropadarekin izandako nire lehen esperientzia kontatuko dizut (emakumezko talderik ez zen orduan): juerga bazela eta iraileko bigarren igandean Donostiara gerturatu eta hara non eskatu ziguten Urgull mendira joateko txartela ordaindu behar genuela! Tira, ordaindu eta aurrera. Baina esertzeko tokirik ere ez dago eta! Aldapan, sasi artean lekua hartu eta hasi da erronka. Baina zein den nor eta zein doan aurrena ere ezin antzeman daiteke eta? Horretarako prest zaleak, irrati-aparailua belarri ondoan itsatsita. San Pedro aurrena, Oriok aurre hartu diola…

Zaila egin zitzaidan benetan ulertzea lehen esperientzia honetan, gugandik gertu bazela futbolaz aparte nolabaiteko giro berezi

bat kirol mailan. Eta horrek asko poztu ninduen. Are gehiago estropadak amaitu eta kapitaleko parte zaharrean sartu ginenean. Kolore guztietako kamisetak soinean, kasu hartan horia nagusi, moreak…, baina baita gorriz jantzitako ugari ere. Eta nire galdera: «Baina finalean gorriz jantzitako arraunlari-talderik ez zegoen eta?».

«Eta zer, gu zumaiarrak gara eta arrauna maite dugu, gure taldea estropadetako tourrean izan ala ez!». Eta horrekin geratu nintzen ni, ezagutzen ez nuen kirol batekiko maitasun propio horrekin.

Eta barnealdean ere zer? Igandean dugu Lazkao Txiki Bertsopaper Lehiaketako sari banaketa eta estropada eguna galdu behar!

Baita Realaren partidua ere! Eta denak amorrarazi eginda! Ez dakit zuk nola bizi izan dituzun honelako kontuan zuenean, Asier, baina esango didazu, ezta?

Aitor Calvillo

bat eta

Legazpiarron taldea Zumaia izan dela esango nuke, gure jariakinak jasotzen dituen herria. Pentsatzen dugu horrek arrakastan nahiz porrotean izango duela eragina. Gainera, azken urteotako Legazpiko arraunlarien % 66 ere Zumaiako traineruan ibili dira, hirutik bi, Iñaki Lizarralde eta Aritz Segurola. % 33ko aldean, San Pedron ibili da Xabi Artola.

Jon Maia arraunlari ohiaren hitzek ere «irabazi ala galdu ez dakigu ze ingo deun», Telmo Deun zale bihurtzen gaituzte. Kantuek badute indar hori, zaletasunak sortu eta areagotzekoa. Beste adibide bat da beste arraunlari ohi honena: Sorkunena. Iñigo Legorbururen hitzetan Hibaikari egindako kantak «Bihotzak mila, ametsak ha-

bat Asier Iriondo

maika!» dituztela gogorarazten digu.

Igandean, Zumaiaren faltan, Hibaikaren ametsen alde ni.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

Ardi Beltzak taldearen hastapeneko notak Loinaz Agirre Ordizia Musikak elkartu ditu Adei Palomo, Iker Ramirez, Harri Arzelus eta Adur Iñigo ordiziarrak, eta Xiker Larrea beasaindarra.

Otsailean Ardi Beltzak taldea osatu eta Ordiziako Santa Ana jaietan lehenengo kontzertua egin zuten, zortzi kantuko errepertorioa prestatua.

Iker Ramirezi eta Adei Palomori gaztetxean Altxa Gudari taldearen kontzertua entzunda piztu zitzaien taldea sortzeko harra. «Asko gustatu zitzaigun, eta Iker eta biok hitz egiten aritu ginen, eta talde bat sortzea pentsatu genuen», adierazi du Palomok. Taldekideak aurkitzea izan zen hurrengo erronka: «Gure gelakide zen Harriri esan genion eta baiezkoa esan zuen.

Harrik Adur ezagutzen zuen eta laukotea osatu genuen». Bateria falta zitzaien eta Beasaingo Xiker Larrearengana jo zuten.

Majoriko entsegu lokala lortu zuten jarraian; «hiru talderekin elkarbanatzen» dute.

Adei Palomo, Iker Ramirez, Harri Arzelus, Adur Iñigo eta Xiker Larrea Ordiziako entsegu lokalean. L.A

Punk musika Taldea sortzerako garbi zuten zein estilotako musika egin nahi zuten: punk musika. La Polla, Descontrol, Siete Balas, Rip, Garaipena .... taldeen bertsioak prestatu zituzten lehenengo kontzerturako. Lehenengo abestia ere sortu dute dagoeneko, Ardi Beltzak izenekoa.

Babeslea

Gaztetxoen artean ez da ohikoena punk-a entzutea; horregatik jarri diote izen hori taldeari

Gaur egun 14-15 urtekoen artean musika mota hori entzutea ez da oso ohikoa , eta horregatik jarri diote taldeari Ardi Beltzak izena, musikaren gustuen arloan ardi beltzak sentitzen direlako, «artaldetik kanpokoak» direla uste dutelako; «gure lagun gehienek reggaetoia entzuten dute», diote.

Lehenengo kontzertua Ardi Beltzak taldeko kideek ez dute berehalakoan ahaztuko

2017ko uztailaren 22an lehenengo kontzertua eskaini zuten eguna. «Oso ondo atera zen, jende asko zegoen eta zoriondu egin gintuzten». Hasierako urduritasunak gainditu eta gozatu egin zuten eskenatoki gainean. Hori bai, «eskenatoki gainean desberdina da. Gora igotzen zarenean, inpresioa egiten du».

Aurrera begira, kontzertu gehiago egin nahi dituzte, musikarekin gozatuz jarraitzea baita haien nahia.

GOIBERRI 07

ASTEKO GAIA

Urrupek antzezlan ugari taularatu ditu 25 urteotan. Irudian, ‘Luc eta bere antzerkiko lagunak’ antzezlaneko argazkia, 2007an GOIBERRI

25 urte taula gainean Ordiziako Urrup antzerki taldeak 25. urteurrena du. Shakespeareren ‘Zuek nahi bezala’ aukeratu dute ospatzeko.

A. Vierbücher Ordizia Aghata Christie, Garcia Lorca, Shakespeare eta beste hainbat eta hainbat autoreren komedia, drama, musikal eta beste mota askotako antzezlan ugari taularatu ditu Ordiziako Urrup antzerki taldeak 25 urteotan.

Dena den, antzezlanak taula gainera eramatea baino harago doa talde honen eginkizuna; «lagun taldea, gertutasuna, konfidantza, une politak eta ez hain politak konpartitzeko gunea ere izan da taldeko kideentzat». Horrela definitzen dute taldea Urrupeko aktoreek.

Eta horixe izan daiteke hain zuzen, horrenbeste urtez bizirauteko sekretua; aurten 25. urteurrena iritsi zaie eta ospakizunetarako garaia izateaz gain,

atzera begirada bat botatzeko une aproposa da, etorkizuna ahantzi gabe.

Sekretuak sekretu, Goierriko aktore hasi berri eta ez hain berrientzat plataforma garrantzitsua da, izan da eta aurrerantzean ere izaten jarraituko du Urrupek. Eskualdean asko eta asko dira interpretazioaren mundu horretan lehen urratsak Urrupen eman dituztenak; Sara Cozar, Lariz anaiak edota Aitziber Garmendia dira horietako batzuk. Gaur egun Urrup osatzen dutenak harro daude, aipatutako lauak aktore profesional izatera iritsi direlako, baita taldeko beste kide askok ere telesail eta zineman parte hartu dutelako; eta ez hori bakarrik, harro daude entseguz en-

08 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

tsegu taldekide bakoitzak ematen dituen aurrerapauso txiki edo handiengatik ere. Antzerkiaren mundura gerturatzeko antzerki eskola eta, horrez gain, harrobi polita da Ordiziako Urrup antzerki taldea.

Ez dago hasiera errazik Denboran atzera, Oianguren institutuan eman zituen lehen urratsak Urrupek. Garai hartan, Oiangurenen bazen institutuko ikasleek osatutako antzerki talde bat. Fran Garcia zen haien irakaslea eta taldearen zuzendaria. Garciak egindako lanak «garrantzia handia izan zuen», gaur egun Urrup osatzen duten kideen hitzetan, «Garciak erein baitzuen gaur egungo fruituaren lehen hazia».

Baina hastapenak sarri ez dira errazak izaten eta Urrupen kasuan ere hala izan zen; «taldeko hainbat kide unibertsitateko ikasketak zirela medio, denbora batez kanpoan» izan zirela kontatu du Arrate Leundak, eta «antzerkia alde batera» utzi zutela erantsi du. Gauzak horrela, eta une hartara

arte egindako lan guztia alde batera utzi ezin zutela pentsatuz, Marisol Caverok taldea berriro ere martxan jartzea proposatu zion herrian gelditutako hainbati. «Taldean aritutako gutxi batzuk baino ez zeuden une hartan Ordizian eta horregatik beste batzuei ere dei egin zigun», argitu du Leunda ordiziarrak. Leunda eta Cavero dira hasiera-hasieratik irauten duten Urrupeko bi aktore bakarrak.

Cavero zuzendari lanetan jarrita, Cuentalo tu que tienes mas gracia antzezlana estreinatu zuten. Madrilgo erdigunean kokatutako Castellanaazka Building izeneko hotela zuen eszenatoki, eta hiru prostituta eta beren bezeroen arteko harremanen inguruan aritzen den antzezlana zen, guztia umore giroan.

Barre artean gogoratzen du Leundak Caverok taldearen gidaritza hartu eta aktoreei ezer esan gabe, estreinaldirako eguna hartu eta aktoreen zerrenda osatu zuela. Taldeko inork ezer ere jakin gabe hartu zituen era-

bakiak garai hartako zuzendariak eta «entsegu egun batean, estreinaldirako eguna jarrita zegoela» esan zien. «Ziurrenik, taldeak martxa hartzeko behar zuen bultzada zen», erantsi du Leundak, «nahiz eta une hartan guztiak jota utzi».

Baina kokildu gabe, aurrera egin zuten. Caveroren erabakiak «entseguak seriotasun gehiagorekin hartzeko» balio izan ziela esan du Leundak. Estreinekoaren egunaren presiopean, «lana gogotik» egin zuten eta «emaitza ere mundiala» izan zela kontatu du Ordiziako aktoreak. «Gehiegi espero gabe, antzokia jendez bete» egin zela gogoratu du Leundak eta «publikoak izandako jarrera oso ona» izan zela.

Urrup antzerki taldeak jendaurrera eramaten zuen lehenengo antzezlana zen eta emaitza ikusita «lanean jarraitzeko indar biziz» bete zituen taldekideak. Horrela sortu zen Urrup antzerki taldea.

Handik urtebetera, gaur egun taldearen zuzendari Rosa Rojo beasaindarrak hartu zuen

Urrup antzerki taldeko kideak, ‘Zuek nahi bezala’ antzezlanaren entseguetako batean, Ordiziako Herri Antzokian. A. VIERBÜCHER

gidaritza. Antzerki talde baten bila zebilen une hartan Rojo eta Ordiziako taldea, berriz, zuzendari baten bila. «Udaletxera joan nintzen antzerki tailer bat antolatzeko eskaintza egitera eta han, herrian antzerki talde bat zuzendari bila zebilela» aipatu ziotela azaldu du beasaindarrak.

Antzerkiaren munduan esperientzia handia duen emakumea da Rojo. Granadan izan zuen antzerkiarekin bere lehen harremana, aktore lanetan.

«Lokala eta eszenatokia genituen eta antzerki klasikoarekin hasi nintzen talde hartan», gehitu du Urrupeko zuzendariak. Sei urte igaro zituen han eta ondoren Madrilera joan zen bizitzera. Interpretazio ikasketak egin zituen han. «Alderantziz» hasi zela aitortu du Rojok;

GOIBERRI 09

ASTEKO GAIA

Estreinaldiak

«antzezten, ikasten baino lehenenago, alegia». Baina, gauzak batzutan horrela izaten dira eta halaxe izan zen hain zuzen, Urrupeko zuzendariaren kasuan.

Familia handi bat Rojok taldearen gidaritza hartu zuenetik 24 urte igaro dira eta ongi ezagutzen ditu taldetik pasatako eta gaur egun taldea osatzen duten aktore eta teknikariak. «Urrupera iritsi orduko sentitutako energia ona eta indarra» nabarmendu ditu: «Hura izan zen gelditzeko eta taldean jarraitzeko ilusioa bizirik mantentzearen arrazoi nagusia».

Taldera iristen azkena Asier Korta segurarra izan da. Antzerkia betidanik izan du gustuko.

«Urrupen aritzen zen lagun batek taldea uztekotan zebilela aipatu zidan eta aktore mutilen falta zutela ere esan zidan».

Gehiegi pentsatu gabe animatu eta uztailean estreinatu zen taula gainean, Shakespeareren antzezlanean paper garrantzitsu batekin.

«Fran Garcia lehen zuzendariak erein zuen gaur egungo fruituaren lehen hazia» Arrate Leunda Aktorea

«Urrupera iritsi orduko, segituan sentitzen dira energia ona eta indarra» Rosa Rojo Zuzendaria

Orain dela 25 urte sortu zen Ordiziako Urrup antzerki taldea, eta urte guztiotan, makina bat antzezlan taularatu ditu Goierrin.

Autore eta mota desberdinetako lanak interpretatu dituzte, eta euskaraz antzeztearen aldeko apustua ere egin dute.

1992. ‘Cuentalo tu, que tienes mas gracia’.

1994. ‘La llave del desvan’.

1994. ‘Sexo debil’.

1995. ‘La importancia de llamarse Ernesto’.

1996. ‘Melocoton en almibar’.

1997. ‘Errege gaua’.

1998. ‘Romeo eta Julieta’.

1999. ‘Auto’.

2000. ‘Batzarra emakumeena’.

2001. ‘Bernarda Alba’.

2002. ‘Susie’.

2003. ‘Ez dago lapurrik onik ez dakarrenik’.

2003. ‘Margolariek ez dute oroitzapenik’.

2004. ‘El aniversario’.

2004-2005. ‘Nire jostailuak kutxan’.

2005. ‘La cantante calva’.

2006. ‘Una noche de primavera sin sueño’.

2007. ‘Luc eta bere antzerkiko lagunak’.

2008. ‘La ratonera’.

2009-2010. ‘Aqui no paga nadie’.

2010-2011. ‘El cianuro... ¿solo o con leche?’.

2011-2012. ‘Arrautza kontua’.

2012-2013. ‘Seis personajes en busca de autor’.

2013-2014. ‘Comisaria especial para mujeres’.

2014-2015. ‘Ez dago lapurrik onik ez dakarrenik’.

2015. ‘Figuranteen matxinada’.

2017. ‘Zuek nahi bezala’.

Segurakoak «taldera iritsi eta lehenengo egunetik taldekideen aldetik jasotako harrera ona» nabarmentu du. «Guztiek, bat kanpoan utzi gabe, etxean bezala» sentiarazi dutela aitortu du pozik Kortak eta Urrupen hasteko erabakia hartu zuenetik «egun bakar batean damutu ez» dela erantsi du. Ordiziakoa, «antzerki talde soil bat baino askoz ere gehiago» dela adierazi du: «Familia handi bat da».

rruan sortzen dituen «emozioa eta aldi berean urduritasuna ezin askatuta», estreinaldia «bikain» joan zela kontatu du Rojo zuzendariak. Ordiziako antzokia «jendez bete zen» eta publikoaren erantzuna «beste behin ere aparta» izan zela adierazi du beasaindarrak.

Shakespeareren lan bat antzezten duten hirugarren aldia da Urrupekoentzat. Jatorrizko lana moldatu eta euskaratu ondoren, «emaitzarekin oso gustura» dago taldea . Baita Garazi Zabaleta beasaindarrak antzezlanerako sortutako abestiekin ere.

Uztailean Ordiziako Santa Ana jaietako estrenaldiaren ondoren, Beasaingo Usurbe antzokira eramango dute antzezlana, azaroaren 3an.

Horrez guztiaz gain, Urrupen 25 urteak biltzen dituen liburu bat ere prestatzen ari dira eta taldekideek aurreratutakoaren arabera, laster izango da kalean. Taldearen historia eta argazkiak bilduko ditu eta datorren urrian aurkeztea espero dute Ordiziako Barrenan.

Shakespeare ospatzeko Urtero antzezlan berri bat estreinatzen saiatzen da Urrup antzerki taldea. Aurtengoa, gainera, 25. urteurrena izanda, modu berezian ospatu nahi izan dute. Gogor aritu dira lanean, Shakespeareren Zuek nahi bezala antzezlana taula gainera eramateko. Estreinaldia Ordizian egin zuten, uztailaren 20an, Santa Ana festen bezperan. Aipatzekoa da, baita ere, Ordiziako Udalak, urteotako lana saritze aldera, jaietako pregoilari izendatu zituztela.

Estreinaldi batek barru-ba-

10 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

AIMAR MAIZ

Joxe Mari Barandiaran Bertsozalea eta antolatzailea

ÂŤGoierrin transmisioak sekulako kezka eta arazoa sortzen ditÂť Aimar Maiz Ordizia Lazkao Txikiren izeneko 26.

Bertsopaper Lehiaketako sariak etzi banatuko dituzte, Ordizian. Gaur, Goierriko bertsolarien saioa izango da. Antolake-

tak utziak ditu Joxe Mari Barandiaranek (Ataun, 1947), baina sariketaren eta Goierriko Bertso Eskolaren sortzaileetakoa da. Ahotsa eta hitza da Barandiaranena bertsolaritzan, eus-

kalgintzan eta herrigintzan. Eta kezkati da, 70 urteren talaiatik.

Bertsopaper lehiaketa orain 25 urte hasi zenuten, 1992an.

Aurrera atera behar genuela ari ginen pentsatzen, eta Joxe Mi-

geli [Iztueta, Lazkao Txiki] deitu genion. Etorri, eta Argi-Berri elkartean egon ginen. Orduan, bertsopaperak gaur baino ugariago zeuden. Gurea bertso eskolaren 10. urteurrenaren buel-

GOIBERRI 11

ELKARRIZKETA

tan izan zen, geldituko zen zerbait utzi nahi genuelako.

Ondo iruditu zitzaion Iztuetari?

Bai, ez zigun eragozpenik jarri.

Baina hark beti politikarekin lotzen zuen: «Nik politikarekin ez diat ezer jakin nahi». Ezetz esan genion, jendeari paperak eskatu, bidali, eta ez zela besterik izango, euskararen aldeko ikuspegitik. Hitzarmen bat egin genuen; geuk idatzi lau lerro, eta Manolo Gorospe zenak eta Joxe Migelek sinatu zuten. Politikarekin ez zuela zerikusirik nahi esaten zuen, baina berak hori lantzen zuen, politikan jarduten zuen. Argi-Berriko paretek hitz egingo balute, egun hartan hark esan zituen zenbait gauzataz...

Argi-Berriko hormak. Zenbat bertso eta kontu ez ote dute entzun, elkartea irekiz geroztik.

Bai. 1978ko urtarrilean ireki zen.

Atariko lauburua Juanito Lopez eskultore tolosarrak egina da.

Bertso eskola hemendik sortua da. Ordiziarako bertso eskola geneukan pentsatuta, baina 1980an, Beasaingo Lizeoko bilera batean, irakasleek-eta zioten Goierri mailan izan behar zuela. Gure eskemak puskatzen zituen, eta beste arazo batzuk sortzen zituen. Handik urtebetera esan genuen ados, aurre egingo geniola, eta Goierrira zabaldu genuen. 1982an hasi zen.

Argi-Berrik hasieratik jarri zuen arreta bertsolaritzan?

Ez. Estatutuetan esaten du kultura eta euskara laguntzeko eta bultzatzeko elkartea dela. Hori hala izan da, sorreratik. Hasieran, Guraso Elkarteari laguntzen genion. Gero, dantza talde bat sortzeko ideia atera zen, baina ez zen gauzatu. Eta, hirulau urtera, bertsozale batzuk bageunden, eta bertso eskolaren proiektua egin genuen.

Guk geneukan berezitasuna zen, beste bertso eskolek inork ez zeukatena, guk ekarri eta eramaten genituela umeak; Ataun, Zegama, Gabiriatik...

Aurreneko urtean salbuespena

Ataun izan zen; autobusean etortzen ziren, 50 bat haur apuntatu zirelako.

Makina bat haur eta gazte pasatuko zen, 1982tik.

Bai. 500-600 lagun pasatu dira, eta denak zerrenda batean jasota daude. Horrek poza ematen du. Euskal munduan dabiltza batzuk, bertsolaritzan zuzenean ibili gabe ere. Ez du esan nahi gure meritua denik, baina guk ere zerbaiten partea izango dugu, ezta? Guretzat pozgarria izan zen Aitorrek [Sarriegi] Gipuzkoako Txapelketa irabazi zuenean, adibidez. Hemendik ateratakoa da.

Ez, idazlea pattala izan naiz ni beti. Hori zen beste arlo bat Arantzazun lantzen zena. Bertso eskolan 30 urtean idaztea tokatu zait, udalari, harremanak, konpromisoak, memoriak edo hitzarmenak. Baina mota horretako idatziak eta artikuluren batzuk; aparteko ezer ez.

Bertsolaria izan zara, kantuz?

Ez, kantatu ez dut egin. Bertsozale Elkartean egon nintzen aurreneko batzordeetan, baina antolakuntzan gehiago. Bertsoa aditzea asko gustatzen zait. Hori bai: izugarri.

Zeuri nondik datorkizu bertsotarako zaletasuna?

Goierri, gaur egun, Euskal Herri mailan motore bat da, bertsolaritzan. Zuek hasitako lanaren fruitu ez al da izango?

Amak bertso asko zekien, buruz. Markesaren alabarenak eta, asko. Baina etxetik baino gehiago, 10 urterekin Arantzazura joan nintzen. Han liburutegia zegoen, hemen ez geneukana. Liburutegian zeuden Azpillagarenak, Lopategirenak...

Batez ere, Arantzazutik etorri zen bertso zaletasuna.

Ez, ez, guk hasitakoarena ez.

Gure aurretik ere Goierrin bertsolari asko zegoen, eta saio asko egiten ziren. Zepai saria Idiazabalen —pena izan zen hura moztea—, Artxanberri Zaldibian, Osinalde ordurako bazen... Guk ez genuen ezer hasi, gu kate horretan beste maila bat izan gara. Horrerainoxe.

1957-58an, ordurako Arantzazun bazen euskal giroa?

Gaur egun, ahaleginak non jarri

Bai, bai. Zorte izugarria izan nuen. Bitoriano Gandiaga irakasle izan nuen; Joseba Intxausti segurarra ere bai, eta Luis Villasante. Horiek euskaltzaleak ziren. Haiengandik asko jaso nuen. Arantzazun, garai hartan, 1957-60 tartean, erdaraz egiten zen. Han geunden 150 mutikoren artean erdaraz aritzen ginen. Arratsaldeetaneta, errekatxora, Iturriederreraeta ateratzen ginenean, Bitorianok taldekooi esaten zigun: «Zuek euskaraz egin behar duzue». Hori bultzatzen zuen.

Noiz arte Arantzazun?

Arantzazutik pasatu nintzen, eta Foruan bukatu nuen. Gero erre egin zen komentu hura.

1962an etorri nintzen. Forutik Zarautzera joaten zen, nobiziatua egitera; lehenago buelta hartu nuen nik.

Bertsolaritza maiteena, baina beste arlorik jorratu al duzu?

Literatura edo.

«Arantzazutik etorri zait bertso zaletasuna. Zorte izugarria izan nuen irakasleekin» «Transmisioarena ondo proiektatu eta landu behar da, ez ‘etorriko dituk’ esanda utzita» «Nik badakit eskola zaharrekoa naizela, baina eskola zaharrak funtzionatu du»

beharko lirateke? Erreka norantz bideratu behar da?

Sekulako arazoa eta kezka sortzen dit transmisioak. Sekulakoa. Gu jada bukatuta gaude, eta atzetik datozenak nekez ikusten ditut. Transmisioak kezka ematen dit. Baina gogoarekin hartzen badute, eta guk baino askoz gehiago dakitenez, aterako dute aurrera. Borondate kontua da. Goierrin, momentu honetan, gazte jende dinamikoena Gabiriakoa da; diferentziarekin, aurretik daude.

Besteetan ez dut ikusten, eta kezka dut.

Zuen hasiera-garaian, orain 40 urte, beste indar bat zegoen?

Bai. Batez ere Manolo Gorospe zena, Pedro Irastortza eta hirurok aritzen ginen gurdiari tiraka, eta laguntza behar zen momentu jakinetan, bageneukan atzetik jendea. Eta guk hirurok noiznahi ikusten genuen elkar elkartean, edozertaz hitz egiteko. Gaurko egunean, teknologiak agudoago egiten du dena, hainbeste telefono mobil, Whatsapp eta kristo, baina ez dakit, bada, funtsa bidean galtzen ez ote den. Hor kezka badaukat. Aurrez aurrekoak balio du. Nik badakit eskola zaharrekoa naiela, baina eskola zaharrak funtzionatu du.

Zein da formula?

Etsipena nagusitu da, eta gaur egun jendea bilatzea kostatzen da elkarteetan. Zaharren eta gazteen artean sekulako etena dago. Transmisioarena ez orain, aspaldi planteatu behar zen. Bertsozale Elkarteak ondo proiektatuta eta ondo landuta egin du, ez ‘etorriko dituk’ esanda utzita. Transmisioa landu egin behar da. Horrekin sekulako pena daukat. Herri Urratsen, adibidez, lanean jende zaharra ikusten dut, urtero joaten dena.

Luzera begiratu behar da.

Iraupenarekin pentsatu dugu guk bertso eskolarekin eta bertsopaper lehiaketarekin. Bihiru urtean eman eta utzi, hori ez da eskola. Eskola batek luzera pentsatu behar du.

12 GOIBERRI

INTERNET

saretik Albisteak

Sarean ikusia

Iparra, euskara eta teknologia

Udako argazki lehiaketa Goierriko Hitza-k eta Fotoetxek 11. urtez jarri dute martxan Udako Argazki Lehiaketa. Aurten inoiz baino irekiago dator gainera, goierritar guztiek izango baitute parte hartzeko aukera. Hilaren 30era arte bidali daitezke argazkiak goierri@hitza.eus helbidera (gehienez bi). Epaimahaiak aukeratu eta banatuko dituen sariez gainera, irakurleek ere izango dute beste sari batzuk hautatzeko aukera.

Horretarako goierri.hitza.eus webguneko argazki lehiaketaren atalean sartu, argazkiak ikusi eta gustukoena aukeratu behar da. goierri.hitza.eus

eu.wikipedia.org

Euskal ondareko irudiak nazioarteko lehiaketara ikipedia osatzen duten milaka bolondresen artean, informazio baliagarriaz gain, argazkiak ere igotzen dituzte. 2010. urtean, Wiki Loves Monuments lehiaketa sortu zuten Herbehereetan, eta pixkana, mundu osora zabaldu da. Azken edizioan, 76 herrialdetako 1.500.000 monumenturen 1.700.000 argazki jaso zituzten.

W

Lehiaketa irailean antolatzen da urtero, eta aurten, Euskal Herrian bertan ere parte hartzeko aukera izango da, Euskal Wikilarien Kultur Elkarteari esker. Euskal Herriko ondarearen zerrenda osatu dute, eta hor agertzen den edozein monumenturen argazkiak bidalita parte har daiteke. Jasotakoen artean onenak aukeratu eta horiek bidaliko dituzte nazioarteko lehiaketara. Lanak aurkezteko epea irailaren 30ean bukatuko da.

Euskara eta teknologia berriak uztartzen dituen ataria da Iparra.eus. Sakelako telefonoetarako euskarazko aplikazioak, artikuluak, albisteak eta beste hainbat atal jasotzen ditu. Hainbat sistema eragile eta programaren euskarazko bertsioak ere aurki daitezke bertan. Aurten, Blogetan blog lehiaketan saria jaso du, zientzia eta teknologia sailean.

Windows Paint ez da desagertuko Microsoft Windows sistema eragilearen bertsio berria prestatzen ari da. Orain arte ezagutu izan dugun Paint marrazki editorea desagertu egingo da Windowsetik; horren ordez, Paint 3D sustatuko dute. Hala ere, Paint klasikoa ez da erabat desagertuko. Windows Storen jarriko dute, nahi duenak doan deskargatzeko moduan.

GOIBERRI 13

GURE LURRA

modu profesionalean, nolabait esatearren.

Urte askoan lantegiko lana eta baserrikoa uztartu behar izan dituzu.

Hamalau bat urtez aritu naiz lantegi batean lanean, eta orain urte eta erdi inguru utzi nuen erabat. Lantegiak asko lagundu dit hasierako urteetan, egin beharreko inbertsioak handiak baitira.

Hutsetik hasi behar izan duzu zure ametsa egi bihurtzeko.

Barandiaran Idiazabalgo Gaztainaditxulo baserriko gaztategian. JOSUNE ZARANDONA

Ander Barandiaran Artzaina

«Baserritarraren lana ikasten inoiz amaitzen ez den ofizioa da» Josune Zarandona Idiazabal Ander Barandiaranek (Amasa, 1982) 2006an utzi zuen bere sorterria Idiazabalen bere ametsari ekiteko. Ez da baserrian jaioa, baina baserri giroan hazitako mutila da. Beti izan du baserritik bizitzeko harra barrenean. Orain errealitate bihurtu du, lan, dedikazio eta sakrifizio askoren truke izan bada ere.

Nolatan Amasatik Idiazabalera?

«Honetan sartu nintzenean, garbi nuen urte txarrak pasatu beharko nituela hasieran»

Garbi izan dut beti baserritik bizitzea nahi nuela. Salgai zeuden baserriak begira nenbilela izan nuen Gaztainaditxuloren berri. Bertara etorri, ikusi eta erostea erabaki nuen. Pixkanaka hasi nintzen.

Noiz hasi zinen gazta egiten?

Aurretik etxean gazta egiten bagenuen ere, 2009an egin nintzen Idiazabal Jatorri Izendapeneko eta Artzai Gaztako kide. Orduan hasi nintzen

Honetan sartu nintzenean garbi nuen urte txarrak pasatu beharko nituela hasieran, baina helburuan sinisten baduzu edozer egiteko gauza zara. Pixkanaka eman ditut pausoak, 10 ardirekin hasi nintzen. Egin nahi duzun hori ondo ezagutu behar duzu aurrena, eta ikasi. Gurea, ikasten inoiz amaitzen ez den ofizioa da.

Ardietatik bizi zara gaur egun?

Bai, gazta salmentatik batez ere, arkumeak ere hazten ditugu. Baratzea etxeko kontsumorako daukagu, nahiz eta dagoenean hortik ere saltzen dugun zerbait.

Ordiziako azokan izan zara abuztuan. Zer nolako esperientzia izan da?

Ona. Hasierako asteetan jende mordoxka bat ibili da, atzerritarrak ere bai asko. Azken asteetan lasaiagoa izan da giroa. Hemendik aurrera ere jarraitu nahiko nuke azokara joaten, baina baserriko lanak eta azokakoa nola uztartu pentsatzen nabil orain.

Nola ikusten duzu artzaintzaren etorkizuna?

Gero eta gutxiago gara. Aurrera jarraitzeko bide bakarra, baserritarrok egiten dugun produktua eta lana balioan jartzea da.

14 GOIBERRI

MOTZEAN

Igartza auzoan festa eta dantza Beasaingo Igartza-Loinatz auzoan festak dituzte asteburuan; dantzak protagonismo berezia izango du.

Loinaz Agirre Beasain Beasaingo Loinatz futbol zelaiaren ondoko aparkalekua festaleku bihurtuko da asteburuan. Gaur, 18:00etan botako dute danbatekoa eta ondoren, buruhandiak aterako dira.

18:45ean, Linaje magoa eta 19:15ean Igartza-Loinazko VIII. Ardo dastaketa izango dira.

22:30ean, Pho-Bo, Bullet Proof Lovers eta Kol-p taldeek kontzertua eskainiko dute.

Bihar, 11:00etan, haurren jolasekin hasiko dute eguna.

12:00etan apar festa izango da eta 12:30ean Igartzako Dantzarien jarduna izango da Igartzako Monumentu Multzoan.

13:00etan, poteoa egingo dute Beti Berandu txarangak alaituta. 16:00etan, mus txapelketa jokatuko da eta 16:45ean pata-

ta tortilla lehiaketa hasiko da.

Tortillak egiten ari diren bitartean, 17:00etan, Hijos de Martin y Loinaz taldeak haur antzerkia eskainiko du eta 17:30ean Aiko musika taldearekin erromeria izango da Igartzan. 19:00etan, txingak eta sokatira saioak egingo dituzte Beti Berandu txarangak lagunduta. Eguna amaitzeko, 20:00etan poteoa, herri afaria mozorroturik, mozorro lehiaketa eta karaokea izango dituzte.

Igandean, azkenik, 11:00etan puzgarriak, 12:00etan apar festa, 12:30ean Laguntasuna Errondaila, 14:30ean paella erraldoia, 17:00etan Gelo Fuentesen bakarrizketak, 18:30ean buruhandiak eta 19:00etan trikipoteoa antolatu dituzte.

Dantzariz beteko da larunbatean Igartza. TERE MADINABEITIA

Bihar ehun dantzaritik gorako katea osatuko dute Igartzako Dantzariek gartzako Dantzarien Kofradiaren egun handia izango da biharkoa. Udaletxetik Igartzara bitarteko ezpata dantzarien segizioa luzea izango da aurten gainera, 100 dantzari baino gehiagok parte hartuko baitute. Horrez gain, Kataluniako Rubi herriko Esbart Dansaire taldea lagun izango dute. 40 dantzarik eta musikarik osatzen dute taldea eta Kataluniako talde zaharrenetakoa da, 1923an sortua.

Egun osoko egitaraua antolatu dute biharko. 12:00etan Bandera jasotzea egingo dute udaletxean eta ondoren, plazatik Igartzarainoko segizioa egingo dute. 12:30ean, ezpata dantzarien eta Rubiko dantzarien saioak izango dira. 14:30ean Igartzako jauregian bazkaldu eta 17:30ean, erromeria egingo dute Aiko taldearekin Igartzako jauregiaren inguruko zelaietan.

I

GOIBERRI 15

PUBLIZITATEA