G
azetari Artur Radovani, i njohur si një yll i medias televizive të Tiranës, rrënohet papritur pasi zbulohet përfshirja e tij në një aferë korrupsioni të ministrit të Kulturës. Si pasojë e këtij zigzagu të madh në jetën e tij deri dje të shkëlqyer, atij i ikën nga shtëpia pa i dhënë asnjë shpjegim edhe bashkëshortja, Arjana, një grua e kultivuar, që merret kryesisht me përkthime librash artistikë. Kjo goditje, më e fortë se ajo e akuzës për përfshirje në korrupsion, e shtyn Arturin të kërkojë ndihmën e një agjencie private për gjetjen e gruas së zhdukur. Agjencia i vë në dispozicion një vajzë të re, që dallohet për shkathtësi dhe zgjuarsi, Liljana Dukën. Kështu fillon romani “Hoteli i drunjtë”, që do të vijojë si një investigim i dyfishtë policesk dhe psikologjik në enigmën e zhdukjes së Arjanës. Ç’ka ndodhur me të? Pse duhej të ikte ajo nga shtëpia pa u shpjeguar me të shoqin pikërisht në ditët e tij më të zeza të jetës? A mos ka ikur me një të dashur tjetër? A mos e kanë rrëmbyer? A mos e kanë vrarë për një arsye…iks? Apo… as njëra as tjetra, por thjesht ka ikur diku për një arsye që nuk e di kurrkush përveç saj? Përgjatë zbardhjes hap pas hapi të kësaj enigme nga dedektivja private Liljana Duka, lexuesit i jepet rasti të ndjekë me kërshëri një histori tërheqëse me elemente të thrillerit dhe njëkohësisht të njihet me disa pamje domethënëse, nganjëherë edhe tronditëse nga jeta bashkëkohore. Korrupsionin që ka vënë në lëvizje gjithë intrigën e romanit e ka bërë vetë ministri. Ai ka qenë përfituesi i madh. Përfituesi numër dy ka qenë Arturi. Por ministri që “nuk ka firmosur” gjëkundi, në mirëkuptim me Arturin që nuk ka nga të lëvizë, vendos të bëjë kokë turku para drejtësisë shefen e financës, Fatmira Selimin. Për një rastësi në vargun e rastësive të shpeshta në këtë roman, Fatmira është gruaja e vejë e Gent Radit, një bohem, ish-i dashuri i Arjanës. Kjo hollësi do të përcaktojë drejtimin e saktë të hetimeve të Liljanës . I ndërtuar me teknikën e rrëfimit në vetë të parë të protagonistëve, romani sjell një larmi gjendjesh, marrëdhëniesh dhe kontradiktash nga jeta e sotme e Tiranës. Shtypi cinik, i pashpirt dhe vrasës, që gjen kënaqësi në shkatërrimin e tjetrit, është një “personazh” me rëndësi në këtë roman. Në rrokullisjen e tij nga “Olimpi” i shtypit, gazetari Artur Radovani, tashmë viktimë
Me këtë roman shkrimtarja Diana Çuli kërkon të na thotë se ka ende kërkues dhe luftëtarë të së vërtetës, ka ende hapësirë për drejtësi, pavarësisht se degradimi dhe kalbëzimi kanë përfshirë pjesë të tëra të botës politike, mediatike, ekonomike dhe shoqërore. Shkrimtarja kërkon t’i lartësojë këta njerëz dhe t’i fryjë zjarrit të shpresës, natyrisht pa dalë nga shtrati i letërsisë. Ajo shkruan rrjedhshëm, me një dorë të stërvitur në shkrime letrare dhe përkthime
e të njëjtit mekanizëm denigrimi që ka shërbyer deri dje, zbulon se gjithë suksesi i tij ka qenë ngritur mbi lustrimin e realitetit dhe goditjen. Kjo është “ formula” e suksesit të mbarë një medie të ngritur mbi informalitetin dhe mashtrimin. Fati i Arturit dhe reflektimet e tij sjellin mesazhin e paqëndrueshmërisë dhe dështimit të pashmangshëm të një formule të tillë. Në fund të fundit, shoqëria kundërpërgjigjet dhe Liljana Duka, dedektivja private, është një personifikim i këtij pohimi. Ajo rrëmbehet shpirtërisht nga hetimi i saj, vendos t’i shkojë deri në fund, duke marrë në sy disa rreziqe, si disa heronj librash. “Seancat” finale të hetimit të saj do ta çojnë në luginën e Valbonës, atje ku personazhet e intrigës së këtij romani do të mblidhen si nga dora e fatit për të “prodhuar” zbardhjen e së vërtetës. Atje është edhe hoteli i drunjtë që i ka dhënë titullin librit. Me këtë roman shkrimtarja Diana Çuli kërkon të na thotë se ka ende kërkues dhe luftëtarë të së vërtetës, ka ende hapësirë për drejtësi, pavarësisht se degradimi dhe kalbëzimi kanë përfshirë pjesë të tëra të botës politike, mediatike, ekonomike dhe shoqërore. Shkrimtarja kërkon t’i lartësojë këta njerëz dhe t’i fryjë zjarrit të shpresës, natyrisht pa dalë nga shtrati i letërsisë. Ajo shkruan rrjedhshëm, me një dorë të stërvitur në shkrime letrare dhe përkthime. Brenda romanit shohim konturet e tre-katër tregimeve, që ngjajnë si oaze të vezullimit, siç është për shembull takimi pas shumë vitesh i Arjanës me ishtë dashurin e saj të sëmurë dhe të rrënuar, Gent Radin. Përdorimi i saktë dhe me vend i fjalëve dhe termave të reja nga fusha e komunikimit dhe prodhimit përforcon sfondin bashkëkohor të romanit. Ndërkaq ndihet gjithkund ndikimi i leximeve të autorëve modernë. Por më duket se ky roman vuan nga roli përcaktues i rastësive, që janë të shpeshta, siç e thamë në krye. Ato përcjellin përshtypjen e një kollajllëku në kompozimin dhe shtjellimin e subjektit. Udhëtimi njëherësh drejt Valbonës i Arjanës dhe gazetarëve dhe zbulimi i të “zhdukurve” të shumëkërkuar atje ilustrojnë këtë pohim. Krijohet kështu një lloj kontradikte midis shkrimit dhe kompozimit. Por duam s’duam, në prozë mesazhet dhe idetë duhet të rrjedhin nëpër ngjarje dhe vetë ngjarjet duhet të ruajnë logjikën e brendshme.
zgjedhja e Zogajt 91