Oktober 2011 | Jaargang 2 | nr 4
1
STREEKVERKENNERS
HOE ZIET JOUW ERUIT?
Bos Ter Kerst Polderbos
Huwynsbossen
& Keuneleute foto: Koen Cornelus
HIER KAN JE DAGELIJKS GENIETEN
m n
‘t Rhodesgoed
m n
Wij genieten van het Vijverbos, 10 ha bos van de Vlaamse gemeenschap. Maar de gemeente kocht ook de “Keuneleute”, een klein hakhoutbosje, en het nabijgelegen Polderbos (8 ha). In die omgeving doet de gemeente bewust aan natuurontwikkeling: bos wordt uitgebreid, grasland wordt ecologisch beheerd, kleine landschapselementen worden heraangelegd, bedrijfsgebouwen worden geïntegreerd aan de hand van landschapsbedrijfsplannen. Zo ontwikkelde de kern van Westrozebeke zich tot het groene dorp. Maar ook nabij de andere dorpskernen werden een tiental jaar terug speelbossen aangelegd en krijgt het geboortebos stilaan vorm. Openstellen van bossen voor wandelaars en fietsers is belangrijk. Het laat toe om in je onmiddellijke omgeving te ontspannen. Je trekt je wandelschoenen aan en zonder verre verplaatsing met de auto kom je midden in de natuur. Hier kan je dagdagelijks genieten zonder vooraf veel te moeten plannen. En het Stad-Land-schap is er dan om deze mooie plekken bekend te maken en te tonen aan de inwoners van ’t WestVlaamse hart. Bijvoorbeeld tijdens de Dag van ’t West-Vlaamse hart op zondag 9 oktober in Staden. Wij nodigen alle inwoners van de regio van harte uit om die dag kennis te maken met de Keuneleute, het Polderbos, de Vrijbosroute en nog tal van andere troeven van onze gemeente. Dergelijke activiteiten gecombineerd met overleg tussen lokale overheden versterken het draagvlak om verder het groene open landschap te bewaren en om natuurontwikkeling een plaats te geven. Enkele mooie resultaten van de samenwerking van het Stad-Land-schap lees je verderop in dit magazine: zoom@ regio, de knotploeg, een publieksenquête die polst naar jouw favoriete landschap,….
m n m n Vierkavendomein
m n m n m n
m nm n
m n m n
m n
Teerlingenbos
Merelbos
Koekuitbos
WallemoteSterrebos
Wolvenhof
Toegegeven, met bijna 200 hectare is het areaal bos in ’t WestVlaamse hart niet bijzonder uitgebreid. Maar op dat vlak staat onze regio lang niet alleen. In Vlaanderen bedraagt de totale bosoppervlakte 146.381 ha. Dit komt overeen met een bosindex (= aandeel bos t.a.v. de totale landoppervlakte van het Vlaamse gewest) van 10,8%. Hiermee is Vlaanderen één van de bosarmste streken in Europa. Maar niet getreurd. Er beweegt heel wat in de regio: heel wat jonge bossen zijn in aanwas en er ligt een masterplan voor een heus stadsrandbos in Roeselare op tafel. Wie zijn streek een beetje kent, weet dat er op fietsafstand van thuis toch een pak bosgebieden zijn in ’t West-Vlaamse hart. Gevestigde waarden zoals ’t Veld, Het Sterrebos, ’t Rhodesgoed en de Huwynsbossen. Maar ook een pak minder bekende die een ommetje waard zijn. Het Vijverbos, Teerlingenbos, Koekuitbos, Vierkavendomein, Wallemote-Wolvenhof, de Keuneleute en het Polderbos ... Die laatste twee kan je alvast verkennen tijdens de Dag van ’t West-Vlaamse hart op zondag 9 oktober (zie p. 3). Tel bij deze authentieke en jonge bossen ook de vele speelbossen, geboortebossen en productiebossen en je bekomt 192 ha bos in ’t West - Vlaamse hart. En er is heus nog meer groen in de regio dan dat. Zo zijn er de beheerde groendomeinen, kilometers bermen, vele particuliere tuinen, parken, groene assen… . Ook zij dragen hun steentje bij aan de belevingswaarde, het uitzicht, het landschap, de biodiversiteit, … van ’t West-Vlaamse hart.
Alvast veel leesplezier en tot zondag 9 oktober in Staden! Ken je alle bossen van ’t WestJosiane Lowie
Bestuurder Initiatiefgroep Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse hart
Burgemeester Staden
Coverfoto: Koen Cornelus
(Kasteelstraat ter hoogte van de Keuneleute in Westrozebeke)
Mandelhoek
‘t Veld
Staden is een landelijke gemeente waar zorg voor open ruimte, bos en natuur belangrijk is. Op de flanken van de heuvelroute, lopende van Staden naar Westrozebeke, kan je perfect genieten van deze groene structuren, afgewisseld met prachtige vergezichten.
2
Vijverbos
Vlaamse hart? En ben je er al eens geweest? Doe mee aan de bosenquête en surf naar: www.westvlaamsehart.be/bos !
op de Stadenberg us en Coprn3:elKoen Cornelus Foto: Kofoto’s
DAG VAN ’T WEST-VLAAMSE HART OP EN ROND STADENBERG
Na de eerste editie van de Dag van ’t West-Vlaamse hart in Dadizele slaat het Stad-Land-schap dit jaar zijn tenten op in Staden. Onder
de titel “De Keuneleute in!” vindt op zondag 9/10/’11 een dagvullend programma rond het thema ‘bos’ plaats op en rond Stadenberg.
De gemeente Staden, het Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse
van ‘t West-Vlaamse hart onder de aandacht brengen. 2011 is
hart, de Provincie West-Vlaanderen, ANB, Natuurpunt, Pasar en
daarenboven uitgeroepen tot Internationaal Jaar van de Bossen.
Velt vonden Staden, Oostnieuwkerke en Westrozebeke dan ook
En met de datumkeuze van 9 oktober zit de Dag van ‘t West-
het ideale decor voor deze bosdag in ‘t West-Vlaamse hart. Met
Vlaamse hart pal in de Week van het Bos.
onderstaand aantrekkelijk programma beleef je op zondag 9
Dat Staden de uitvalsbasis vormt voor deze dag rond bos
oktober een onvergetelijke dag in eigen streek!
ligt voor de hand. Op zijn grondgebied zijn opmerkelijk veel groengebiedjes zoals de Keuneleute, het Polderbos, het Moerasbos, het Vijverbos, ….
PROGRAMMA
Begeleide wandeling in speelbos Oostnieuwkerke
Boomklimmen,
10 uur
Afspraak aan Moerasbos, Vyvestraat 13 in Oostnieuwkerke
Van
Gheluwe
(gedeputeerde
Provincie),
Josiane
Lowie (burgemeester Staden), Brenda Bussche (provinciaal directeur ANB), Peter Hantson (Natuurpunt) en Oscar Wullepit (Boerenbond). Karl Vandenberghe, nieuwsanker bij WTV, modereert 11 uur Open Huis, Ieperstraat 157 in Staden Fiets- en wandelfotozoektocht (8,5km) langs Vrijbosroute, Polderbos en Keuneleute
Aan het startpunt staan 60 fietsen ter beschikking die je gratis kan ontlenen. Op het parcours rijden ook enkele huifkarren op en af. Starten kan tussen 13 en 15.30 uur. Prijsuitreiking om 17.30 u. Startplaats in Open Huis, Ieperstraat 157 in Staden
boomstammen,
touwenparcours,
het Polderbos en de Keuneleute
Praatcafé ‘Bos in ’t West-Vlaamse hart’ met panelgasten Patrick
slepen
bosspellen, zoeken van wild, kastanjes poffen en zoveel meer in Doorlopend van 13 tot 17 u Het parcours van de zoektocht leidt je er heen, maar je kan ook rechtstreeks naar ’t Polderbos aan de Kasteelstraat in Westrozebeke. Volg knooppunt 65 vanuit Staden. Vanuit Westrozebeke, volg knooppunt 48. Tentoonstellingen, infostands en animatie Doorlopend van 14 tot 17.30 uur Open Huis, Ieperstraat 157 in Staden
3 OOST WEST, THUIS ...
Het Stad-Land-schap wil de groen-, natuur- en bosgebieden
foto’s p 4-5: Stefaan Beel
WILLY SPILLEBEEN
SCHRIJFT AUTOBIOGRAFISCHE ROMAN OVER DE STREEK
“DE KEUNELEUTE IS DE NAVEL VAN
GEBOREN EN GETOGEN
4
Op zondag 9 oktober strijkt het Stad-Land-schap neer in Staden. Deze locatie voor de Dag van ’t West-Vlaamse hart werd niet met de vogelpik bepaald. In het Internationaal Jaar van het Bos vond het Stad-Land-schap het passend om een plek op te zoeken waar de bosrooimachine enkele hectaren ongemoeid heeft gelaten. In Staden en zijn deelgemeenten zijn er zo een paar van die sites. De bekendste is allicht de Keuneleute, 12 135 m2 bos langsheen de Heuvelkamroute in Westrozebeke. Het is de geboorteplek van schrijver Willy Spillebeen. En dat mag je haast letterlijk nemen, want de ouderlijke hoeve ligt er op een steenworp vandaan. “Deze streek is de navel van mijn leven. De hele omgeving heeft mij sterk geïnspireerd en speelt dan ook een grote rol in mijn romans en poëzie.” Redenen te over om met deze uitgeweken inwoner van ’t West-Vlaamse hart eens rond de tafel te gaan zitten. Het Stad-Land-schap ontmoette de man in de Keuneleute aan de picknicktafel waarop één van zijn gedichten is aangebracht.
Wat doet het u om hier terug te komen?
WILLY SPILLEBEEN: “Dit is mijn streek. Hier voel ik mij nog altijd meer thuis dan in mijn woonplaats in Menen. Ik denk dat dit nu eenmaal typisch is aan een geboortestreek: je voelt er je thuis maar je wil er niet opnieuw wonen. Ik ben nog vaak op de streek want ik breng regelmatig een bezoekje aan mijn broer die in de ouderlijke hoeve woont. Deze omgeving roept veel herinneringen op, aan mijn kindertijd, aan mijn vrienden, aan tijden van geluk,…. Doorheen de jaren zijn de herinneringen wel waziger geworden. Ik noem ze vaak kameleons of verkleurmannetjes. Je gaat de dingen van toen ‘verschonen’, esthetischer voorstellen dan ze in werkelijkheid waren. Dat is kenmerkend voor iedereen, misschien nog meer voor een schrijver.”
Heeft u hier veel inspiratie opgeraapt?
WILLY SPILLEBEEN: “Mijn kinderjaren heb ik hier in de Keuneleute gesleten. Ik was hier dagelijks om te spelen met vrienden, later om te lezen, om te schrijven … en nog later waren er natuurlijk ook de meisjes. Al die gebeurtenissen spelen een grote rol in mijn romans. Ook mijn poëzie situeert zich vaak hier. Eigenlijk heeft de hele omgeving mij sterk geïnspireerd. Volgend jaar breng ik een autobiografische roman uit en die gaat helemaal over deze streek hier.”
Kunt u de titel al verklappen? Komt ‘Keuneleute’ erin voor?
WILLY SPILLEBEEN: (Aarzelt om de titel prijs te geven, maar zwicht al na een paar seconden.) “Het boek zal ‘Zomersneeuw’ titelen. Het is een allusie op de pluisjes van de populieren die in de maanden mei en juni de hele omgeving een mooi wit tapijt bezorgden. Deze ‘zomersneeuw’ staat symbool voor het mooie
en vluchtige van mijn kindertijd. Het boek gaat niet alleen over die tijd. Ik schrijf ook over de verschillende types van mensen die ik hier gekend heb, over de streek zoals ik er over hoorde vertellen door mijn ouders, vooral door mijn vader, ook, door de seizoenwerkers die meehielpen op de hofstede, ….. Wist je dat er bij de Keuneleute en op de Kayaerheuvel ernaast gesneuvelde soldaten van de Eerste Wereldoorlog zijn opgegraven? Dat deze heuvel ondergraven was en als schuilplaats diende voor de Duitsers. Via trechters daalden ze af in gangen vol kazematten (hier: ondergrondse slaapplaatsen – nvdr). Van hieruit kon je ondergronds tot in Stadendorp geraken. Mijn grootouders en hun volwassen zonen zijn meteen na de Eerste Wereldoorlog van Gullegem naar hier gekomen om kraters die de obussen geslagen hadden te dichten en zo het landschap van zo’n vijftien hectaren te effenen.”
Is de streek veel veranderd sinds uw jeugdjaren?
WILLY SPILLEBEEN: “Ook tijdens mijn jeugd al heb ik veel zien veranderen. Richting Staden waren er heel wat bossen:populieren, eiken en verderop sparren. Langs de weg naar Westrozebeke en de Vijfwegen stonden rijen knotwilgen en Canadese populieren die er na de oorlog ’14-’18 werden aangeplant. Ook het Polderbos hier schuin tegenover was veel groter dan nu. Daardoor was het hier een tamelijk gesloten landschap. Op het einde van de jaren ‘40 is men duchtig beginnen kappen in deze bossen. Er waren toen ook enkel aardewegen waardoor de omgeving er landelijker
bij lag dan nu. Ik heb ook nog de ruïnes van het Stadenkasteel geweten. Het werd tijdens W.O.I vernietigd, maar de ruïnes zijn tot eind jaren ’50 blijven liggen.”
Wat vindt u van de Keuneleute en zijn omgeving zoals die er op vandaag bijliggen?
WILLY SPILLEBEEN: “ In 1880 schreef een Stadens onderpastoor dat de streek op niets meer trekt. Toegegeven, vóór 1950 was het hier landelijker en daardoor mooier. Maar ik ervaar de omgeving niet zoals die pastoor het onverbloemd beschreef. Het is nog steeds een mooie streek al is er veel bebouwing bijgekomen: niet meteen aantrekkelijke hangars en serres en zo. Het rooien van bossen moet je in zijn context plaatsen. Vroeger was er nogal wat grond van doen om landbouw te bedrijven. Nu veel minder. Hier zijn ondertussen weer populieren en andere bomen aangeplant… Ach, het is nu eenmaal typisch aan de mens dat hij goede zaken van vroeger idealiseert en het lelijke vergeet. .”
!
KASTANJEBOSJE ‘in het land van vergeten’ (Psalm 88:13)
Navel van moeders aarde kastanjebosje waar de hoeve bij aansloot als een schoot in de liesplooi van de heuvel waar het kind de silex raapte en uitvinder was van het wiel waar de man met zijn gevleugelde ziel als een lege vioolkist onder zijn arm komt om de zon te zien ondergaan achter bossen die niet meer bestaan. Willy Spillebeen uit ‘De geschiedenis van een steenbok’ (2002)
Tot slot. Waarom zou de lezer naar hier moeten afzakken tijdens de Dag van ’t WestVlaamse hart?
Wat was dat ook al weer over dat menselijk trekje om de dingen van vroeger te idealiseren?
5 WARANDE Vierkant van kastanjehakhout, hartslag van het landschap waar ik de angst voor het onvatbare begroef: jeugd als dromenzware slaap. De ijle rijen takken waakten, de dreef bedreef haar eendere fout: ze filterde te kwistig het licht, van vlinders zinderde het hout. Geliefden liepen hier veel liever dan elders – mijn bos warme hartslag
De Keuneleute en omstreken zijn sterk vervlochten met het werk van schrijver Willy Spillebeen. Zelf stipt hij ‘De vossejacht’, ‘De varkensput’
begreep en kende toverwoorden voor een stameling, blik of glimlach.
en ‘Steen des aanstoots’ aan als boeken die het meest refereren aan de streek. Volgend jaar verschijnt ‘Zomersneeuw’, een autobiografische fictie die volledig terugkeert naar de Westrozebeekse heimat van de Menenaar. Ook zijn poëzie is sterk geïnspireerd door de streek. Niet in het minst de gedichten hiernaast die over de Keuneleute gaan.
En ik, ik droomde door karrensporen droomde door zomer, schoonheid, herfst droomde door landschap, door mezelf, door alles tot zeldzaam besef…
Willy Spillebeen uit ‘Gedichten 1959-1973’ (1973)
POËZIEBOS
WILLY SPILLEBEEN: “Hier is het een aangename en ideale streek om te wandelen en te fietsen. Ik kan mij inbeelden dat veel inwoners van ’t West-Vlaamse hart deze plek nog niet of onvoldoende kennen. Ik vind het ook een goede zaak dat een themadag rond bos, zoals hier op zondag 9 oktober, de mensen attent maakt voor het belang van bos, als groene long en als plaats om er te recreëren. Het valt mij op dat er de laatste tijd een trend is ingezet naar ‘meer natuur’. Ook de beleidsvoerders schenken er meer aandacht aan dan vroeger. Al is het wel godgeklaagd dat ondertussen in Vlaanderen nog zoveel gezonde bomen sneuvelen. Maar hier in Westrozebeke-Staden bijvoorbeeld is er de laatste jaren veel weideland omgezet in bos. Hiermee levert de gemeente het bewijs dat het ook anders kan. Alleen vind ik dat de gemeente wel dringend wat beheerwerken moet uitvoeren hier in het Keuneleutebos. Kijk maar even rond je hier!”
foto: Geert Verbeure
VANAF MAART 2012 OPNIEUW REGIOKLASSEN
PERFECTE LANCERING VOOR Wie heeft deelgenomen aan zoom@regio bekijkt de akkers, fabrieken, straatnamen, natuurplekjes, landschappen,… van ’t West-Vlaamse hart voortaan op een andere – lees: meer nieuwsgierige – manier dan voorheen. Dat was precies het opzet van de regioklassen in eigen streek.
EXTRA MUROS
6
Meer dan 300 leerlingen van het vijfde leerjaar zetten in mei een zoombril op en gingen twee dagen met fietskar en gps op verkenning in eigen regio. Uit hun verslaggeving en uit de commentaren van hun leerkrachten valt op te maken dat zoom@regio een ideale vorm van omgevingsonderwijs is. Ook bij de bedrijven en verenigingen die de klassen met open armen hebben ontvangen, vallen enkel positieve klanken op te tekenen. Een perfecte lancering dus. Op naar een volgend seizoen!
NIET ALS EEN KIP ZONDER KOP En dat volgend seizoen gaat in maart 2012 van start. In tussentijd stelt het Stad-Land-schap de parcours, de fietskar met exploratiematerialen, de opdrachten voor onderweg, de digitale methodiek ter voorbereiding van de tweedaagse,… nog wat bij. De hoofdingrediënten van de regioklassen zoom@regio blijven echter ongewijzigd: tweedaagse excursie met overnachting in een bivakhuis, rond het thema voeding, via een parcours langsheen de stad alsook het platteland, met tweeà drietal bezoekplaatsen onderweg en gewapend met fietskar en –gps. Voorafgaand aan de uitstap ontvangen de klassen een cd-rom met zes lesmodules en bijhorende opdrachten. Dit stelt de klassen in staat om hun tweedaagse ten gronde voor te bereiden. Welke weg zullen we nemen? Wat zullen we onderweg
zien? Welke bedrijven bezoeken we? Wat leren die over onze regio? Hoe verhouden stad en platteland zich tot elkaar? …. Om je maar te zeggen dat de leerlingen niet als een kip zonder kop doorheen ’t WestVlaamse hart fietsen, wandelen en sporen.
De regioklassen zijn bestemd voor leerlingen van de derde graad van het lager onderwijs. Scholen kunnen kiezen uit één van de drie bivakhuizen in ’t West-Vlaanderen. Het zijn Het Rokken in Roeselare, De Touwladder in de Dadizele en Afrit Radar 9 in Lichtervelde. Van daaruit verkennen de leerlingen en hun begeleiders ’t West-Vlaamse hart, met de fiets, te voet en in sommige gevallen ook met het openbaar vervoer.
Voor inschrijvingen en info, neem contact op met het Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse hart: westvlaamsehart@west-vlaanderen.be – 051 27 55 64
Donderdag 19 mei vertrokken we vanuit Dadizele naar het proeftuincentrum in Beitem. We zagen kroppen sla die in water groeiden. Het tweede bezoek was in het afvalbedrijf Trans Vanheede. We hebben geleerd dat we de brikken moeten uitspoelen, anders geeft het een geur af. Het derde bezoek was aan een pillbox in Ledegem. Iemand van de heemkundige kring heeft er ons meer verteld over voeding tijdens de Eerste Wereldoorlog. We mochten ook op de bunker staan. ‘s Anderdaags fietsten we naar boerderij
Het Bruwershof. We hebben een lekker ijsje gegeten en melk van de koeien gedronken. ’s Namiddags speelden we in het rusthuis van Moorslede een spel rond voeding met de bejaarden. We fietsten ook langs het standbeeld van pater Lievens . Onderweg moesten we een opdrachtje doen bij een weide waar koeien graasden. In Dadizele namen we een kijkje bij basiliek en de pompeschitter. Jullie moeten het zeker eens proberen. HET WAS ECHT DE MAX ! Milan,Ashanti,Karel, Benedicte, Amber Vrije Basisschool Oostnieuwkerke
Zelfs als leerkracht heb ik heel veel bijgeleerd over de regio zoals bijvoorbeeld de geschiedenis van Roeselare, hoe bedrijven te werk gaan,.... Joke Duyck – Kapelhoekschool - Roeselare
Met onze deelname aan zoom@regio willen wij de jeugd laten weten dat maar liefst 40% van de totale Europese diepvriesgroenteproductie hier in het hartje van West-Vlaanderen wordt geteeld. In onze sector zijn in totaal 2500 werknemers actief en dat zal allicht nog een tijdje zo blijven. De jeugd is dan ook een potentieel publiek naar toekomstige tewerkstelling. Wij hebben de bezoeken als zeer aangenaam ervaren, niet in het minst omdat de jeugd de voedingsindustrie door hun eigen creatieve invalshoek bekeek. Steve De Backere – d’Arta - Ardooie
REPORTAGE ZOOM@REGIO KWESTie Magazien WTV Zaterdag 15 en zondag 16 oktober (herhalingslus)
Jij kijkt toch ook?
Vanaf 15 oktober is de aflevering ook online raadpleegbaar op
www.focus-wtv.tv/programma/kwestie
KATHO LEERT JE DE STREEK VERKENNEN VIA DE COMPUTER
Voor de uitwerking van de regioklassen vond het Stad-Land-schap een perfecte partner in KATHO Tielt. Het departement Lerarenopleiding en het Expertisecentrum Erfgoededucatie van deze campus werkten voor de leerkrachten en de leerlingen een zoom@regiotool uit. Het betreft een digitale methodiek op cd-rom waarmee de leerlingen in de klas op een vrij zelfstandige manier een aantal opdrachten vervullen die omgevingsonderwijs helpen ondersteunen. De digitale tool werd vooral ingezet in de weken voorafgaand aan de tweedaagse en tijdens de naverwerking in de klas. Met de lessen, opdrachten en verwijzingen op het computerschijfje levert KATHO het bewijs dat je voor omgevingsonderwijs niet noodzakelijk buiten de schoolpoorten moet. Omdat het Stad-Land-schap het belangrijk vindt dat ook jij je streek wat beter leert kennen – ook al ben je de korte broek ontgroeid – geven we enkele geheimen van de zoom@regiotool prijs . www.vioe.be
www.groentekalender.be
Als het aan de temperaturen niet meer valt af te lezen in welk seizoen wij ons bevinden, dan kunnen de akkers ons misschien nog het best wegwijs maken. Welke groenten en fruit typisch zijn voor de maand lees je op www.groentekalender.be. Via deze website snorden de leerlingen in de klas op welke gewassen ze tijdens hun excursie zouden aantreffen op het veld, op de loopband en in de groenteveiling. Het brengt hen ook iets bij over duurzaam aankoopgedrag. Zo boffen de leerlingen dat ze hun regioklassen in mei ¬– volop aardbeienseizoen – konden ondernemen, want geef toe, een ijsje met spruitjes smaakt bijlange niet hetzelfde als een ijsje met aardbeien. Niet?
t
Zijn er in jouw buurt van die oude, mysterieuze gebouwen waarvan je wel eens het bouwjaar, hun voormalige functie of architect wilt leren kennen? Dan kan bovenstaande website misschien soelaas brengen. Het is de webstek van het Vlaamse Instituut voor Onroerend Erfgoed. Je vindt er een inventaris van het bouwkundig erfgoed in je regio. Op onderstaande foto zie je een voormalige chicorei-ast uit de Veldkaaistraat in Ardooie. Even surfen naar de website leert dat de ast dateert uit het interbellum. Het gebouw is in drie niveaus/vloeren opgetrokken en heeft een betonnen zadeldak met luchtstraat.
be r
Benieuwd hoe jouw straat er bij lag in 1776? Neem dan een kijkje op bovenvermelde website waar je alle Ferraris-kaarten van ons land kunt raadplegen. Deze kaarten zijn opgemaakt tussen 1771 en 1778 door Graaf de Ferraris. De uiterst gedetailleerde kaarten werden met de hand getekend en ingekleurd. Alle gebouwen, rivieren, hagen, poelen, moestuinen en zelfs galgen werden opgetekend. Oorspronkelijk werd de kaart opgemaakt om militaire operaties op het terrein te vergemakkelijken. Napoleon gebruikte de kaart tijdens zijn militaire veldtochten en oorlogen om terreinkennis op te doen. Nu wordt de kaart vooral gebruikt door archeologen, historici, ingenieurs, landschapsdeskundigen,... De kaart is erg waardevol omdat het de toestand van het landschap in detail weergeeft net vóór de grote Industriële Revolutie. De kaarten van weleer stellen de regiozoomers in staat om het landschap en zijn gedaanteverwisselingen beter te bevatten.
cL : Lu foto
am
WIST JE DAT...
www.kbr.be
7
Het Stad-Land-schap is op zoek naar enthousiaste inwoners om samen te werken aan een kwalitatieve leefomgeving in ’t West-Vlaamse hart. Misschien voel je je geroepen voor een van onderstaande oproepen. Wie het schoentje past,….
Aan leerboeken over seizoenen, het landschap, de natuur,… geen
ontdekking van het landschap en het bos? Als
gebrek. Maar kennis kan je ook opdoen buiten de schoolmuren.
jouw antwoord op alle voorgaande vragen
Daarom kiezen veel meesters en juffen om er met een bos-
positief klinkt, dan ben jij de geknipte man/
of landschapskoffer op uit te trekken. Hierbij krijgen ze een
vrouw om de poule streekverkenners te versterken.
goede begeleiding van een streekverkenner. Dit is een bos- en
De cursus is gepland in maart 2012 en duurt 5 dagen.
landschapsanimator die de schoolkinderen op een enthousiaste
De focus ligt op de actieve beleving van landschap
en interactieve wijze iets bijleert over de natuur, het landschap,…
en bos in de regio. De landschaps- en boskoffer en het
in eigen streek. De Provincie en het Stad-Land-schap willen hun
kabouterleerpad vormen de rode draad doorheen de cursus. De
equipe streekverkenners uitbreiden en organiseren daarom een
opleiding bestaat uit praktijkgerichte theorie en excursies te velde.
‘cursus bos- en landschapsgids’. Hou je van de natuur? Kan een landschap jou uitermate boeien? Heb
Op dinsdagavond 31 januari vindt er om 19.30 u een infoavond over
je een boontje voor de streek? Kan je je tijdens de werkweek af en
deze cursus plaats. Afspraak in het Jeugd- en ontmoetingscentrum,
toe vrijmaken om een klas enthousiaste kids te begeleiden bij hun
Bollewerpstraat 3 in Ingelmunster.
Knotbomen maken deel uit van het typische Vlaamse landschap.
Heb je een partij knotbomen die dringend eens onder handen
Knotbomen staan niet alleen mooi in het landschap, de holtes
moet genomen worden? Dan brengt het Stad-Land-schap jou i n
in de stam en het verrotte kernhout bieden ook een schuilplaats
contact met één van de vrijwillige knotters van
en nestgelegenheid aan veel planten, dieren en insecten. Voor
het Stad-Land-schap. Als jouw gemeente
het behoud van de knotbomen in ’t West-Vlaamse hart heeft het
een knotpremie voorziet, dan blijf je die
Stad-Land-schap vorig jaar een werking met vrijwillige knotters
als eigenaar behouden.
opgestart. Wil je zelf knotten?
Heb je nog wat land ter beschikking
Het Stad-Land-schap brengt de knotter in contact met eigenaars
waar
die het onderhoud van hun bomen willen uitbesteden. In ruil
misstaan? Ook dan kan je bij het
voor zijn inzet, mag de knotter het brandhout van de knotwerken
Stad-Land-schap terecht voor gratis
meenemen. Voor de knotter wordt een verzekering tegen
plantgoed voor knotwilgen.
WIE ZOEKT, DIE ...
8
knotbomen
niet
zouden
ongevallen voorzien.
In het voorjaar starten een drietal ecotuinteams in ’t West-
ze opnieuw een thuis voor vogels, vlinders en allerlei inheemse
Vlaamse hart. Er zijn nog enkele plaatsen vrij voor de
planten en kruiden. Samen met andere tuinliefhebbers van ’t West-
snelle beslissers.
Vlaamse hart verken je gedurende 5 bijeenkomsten de principes
Onder het motto ‘natuur is overal’ leer je via
van ecologisch tuinieren. De ecotuinteams bieden tips en advies op
deze teams hoe in je eigen achtertuin een
maat voor je eigen ecologische tuin. Een deskundig lesgever neemt
klein stukje natuurgebied kan bouwen. Door onze tuinen ecologisch in te richten worden
het team op sleeptouw. Deelname is gratis.
foto: Koen Cornelus
HOE ZIET JOUW FAVORIETE LANDSCHAP ERUIT?
Wat vind jij het mooiste plekje in je buurt? Wat maakt een landschap mooi? Welke elementen verstoren het landschap? Geef je ongezouten mening op deze en een pak andere vragen en schrijf zo mee aan het toekomstbeeld van het landschap van ’t WestVlaamse hart. Wie de enquête invult, maakt kans op één van de vijf smaakvolle prijzen. De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) is volop in de weer met de opmaak van een toekomstbeeld voor het landschap van ’t West-Vlaamse hart. Centraal hierbij staat de vraag hoe het landschap deze regio nog aantrekkelijker kan maken voor zijn inwoners en bedrijven. Om de wensen en noden van streekbewoners, landen tuinbouwers en de spelers uit de voedingssector in kaart te brengen, heeft de VLM de voorbije maanden enkele tientallen interviews afgenomen. Tijdens de fietshappening ‘t Vijfde Wiel van de Landelijke Gilden polste de VLM bij de deelnemers naar hun waardering van de verschillende landschappen die ze Landmaatschappij naar de landschapswensen van de bezoekers.
Tussentijdse balans Uit de respons tot dusver blijkt een eerder dubbele houding van de bewoners ten aanzien van hun omgeving: er is zeker nog heel wat beeldkwaliteit in ’t West-Vlaamse
De enquête invullen vraagt enkele minuutjes van jouw kostbare tijd. Maar deze minuten zijn van cruciaal belang voor een aantrekkelijk toekomstbeeld voor het landschap van ’t WestVlaamse hart. Wie de enquête invult, maakt daarenboven kans op één van de vijf smaakvolle manden met streekproducten. Invullen kan tot en met 16 oktober. Wie geen toegang heeft tot deze online-enquête, kan een papieren versie van de vragenlijst opvragen via onderstaande contactgegevens. Later in het najaar zal de VLM in twee proefgebieden uittesten wat zo’n toekomstbeeld concreet kan betekenen. In het voorjaar 2012 zal de VLM de landschapsvisie voorstellen. Frans Pauwels
- projectleider VLM-Thought 4
Food - frans.pauwels@vlm.be - 050 45 81 00
9 TOUGHT 4 FOOD
onderweg tegenkwamen. Op het Landbouwsalon in Roeselare luisterde de Vlaamse
Wat is het mooiste plekje in jouw buurt? …
hart, maar toch wringt er iets…. Zo worden de open landbouwlandschappen sterk gewaardeerd, vooral in combinatie met groen in het landschapsbeeld, én zolang ze er maar niet al te verrommeld bijliggen. Veel geïnterviewden beschouwen de land- en tuinbouw essentieel voor de streekidentiteit en vinden de sector dan ook belangrijk om het landschap open te houden. Groengebieden, zoals ’t Veld in Ardooie of het Sterrebos in Rumbeke, kregen een hogere score dan verwacht. Lintbebouwing en de toenemende versnippering van het landschap stippen de ondervraagden als storend aan. Maar ook de toch al lang aanwezige, vaak monotoon ogende loodsen van de groenteverwerkende industrie worden maar matig geapprecieerd. Opvallend ook was de herhaaldelijk wens naar meer recreatiemogelijkheden in openlucht.
Laat jouw mening horen! Via interviews en gesprekken konden een pak streekbewoners hun mening al kwijt. Maar de kous is nog niet af! VLM en het Stad-Land-schap vinden het belangrijk dat zoveel mogelijk inwoners van de streek de kans krijgen om hun zegje te doen. Hoe meer ideeën en standpunten de opstellers onder ogen zien, hoe meer inzicht in de wensen van de streek en hoe beter en herkenbaarder de toekomstvisie voor ’t West-Vlaamse hart er zal uitzien. Daarom lanceren ze op 25 september de
enquête ‘Welk landschap wens jij voor ’t West-Vlaamse hart?’. Via www.
westvlaamsehart.be/mijnlandschap krijg je enkele vragen voorgeschoteld over je eigen leefomgeving. Wat vind je mooi? Wat is voor jou een doorn in het oog?
De opmaak van deze landschapsvisie kadert in het luik “Omgevingskwaliteit” van het Agro-Voedingsplatform. Dit platform, opgericht binnen het Europees project Thought 4 Food heeft als doelstelling om de agro-voedingssector, die zeer sterk aanwezig is in de regio’s Midden-West-Vlaanderen en de Westhoek, te ondersteunen met onder meer diverse initiatieven op het vlak van innovatie en opleidingen. Deze voedingsregio wordt sinds kort ook gepromoot als het ‘Smakerijk!’. Deze smaakvolle regio krijgt binnenkort ook een echt uithangbord met het Miummmm - Vlaams Huis van de Voeding, dat in het voorjaar van 2012 de deuren opent. www.agrovoedingsplatform.be
foto: Koen Cornelus
84 KILOMETER ONVERHARD
Heb je ’t West-Vlaamse hart ooit al eens bekeken door een ATFbril? Je weet wel, zo’n MTB-bril die voorkomt dat je ogen gaan tranen door de snijdende wind of de opspattende modder. Juist, we hebben het over mountainbike. Ook in deze regio kent de sport een aanzienlijke aanhang. Met zes permanente routes (goed voor 220 kilometer waarvan 84 km onverhard) en tal van toertochten komen deze aanhangers zeker ook in ’t West-Vlaamse hart aan hun trekken. In deze sport zijn conditie en competitie
lang niet de enige drijfveren. Velen bestijgen hun stalen ros om de regio eens te verkennen vanuit een ander perspectief via de velden, boswegels, karrensporen en oude spoorwegbeddingen. ’t West-Vlaamse hart bekeken door een ATF-bril.
elu
s
VTT
10 Co
rn n oe :K foto
Hooglede-Gits: ‘WK 2007 Mountainbikeroute’ Rode lus
24 km (verhard 17 km - onverhard 7 km)
Startplaats:
Hoeve ter Kerst, Koolskampstraat 39a, Gits
Blauwe lus
28 km (verhard 17 km - onverhard 11 km)
Startplaats:
Atlantahal, Oude Rozebekestraat 55, Hooglede
Ingelmunster: Brigand Groene lus
26 km (verhard 15.5 km – onverhard 10.5 km)
Startplaats:
Sportcentrum, Bollewerpstraat 92a, Ingelmunster
Rode lus
14 km (Verhard 10 km - onverhard 4 km)
Startplaats:
Sportcentrum, Bollewerpstraat 92a, Ingelmunster
Staden: Heuvelrug Mountainbikeroute Rode lus
52.2 km (verhard 36 km - onverhard 16,2 km)
Startplaats:
Sportcentrum De Wankaarde, Ooststraat 2, Staden
Moorslede: Heuvelrug Mountainbikeroute Groene lus Startplaats:
33 km (verhard 21.4 km – overhard 11.6 km) Sportcentrum, Grimmertinge, Iepersestraat, Moorslede
Roeselare: Roularius Rode lus
42.5 km (verhard 18.8 km - onverhard 23.7 km)
Startplaats:
Schiervelde, Diksmuidsesteenweg 396, Roeselare
WEST-VLAAMSE MTB-KALENDER
W M oeusnt - V l a a m t a in b s e he rf st e -w ink le11n-2ik tea r 20 d01e r2
De Provincie heeft recent de ‘West-Vlaamse mountainbikekalender herfst- winter 20112012’ uitgebracht. Deze kalender in pocketformaat is de ideale wegwijzer om je mountainbike-uitjes te plannen. Elk weekend heb je keuze uit verschillende tochten. Van september tot maart 2012 zijn er 107 toertochten in West-Vlaanderen waarvan 14 tochten in ’t West-Vlaamse hart. Mogelijkheden zat dus om jouw topvorm de komende seizoenen vast te houden. De kalender is beschikbaar op de vele toertochten, je kan dit handige boekje bestellen via sport@west-vlaanderen.be met vermelding van naam, adres en het aantal exemplaren. Je kan het ook downloaden via www.westvlaamsehart.be\mtb .
BEN JIJ EEN ROUTEPLANNER? Heb je zelf een leuke mountainbikeroute samengesteld? Wil je deze delen met andere mountainbikers? Laat het ons weten via westvlaamsehart@west-vlaanderen.be en wij zorgen voor de publicatie en verspreiding via onze website.
foto: Koen Cornelus
IN VOLLE VAART RICHTING VIERINGSJAAR 2012
In 2012 is het 150 jaar geleden dat het parlement het licht op groen zette om het kanaal Roeselare-Leie uit te graven. Het minste wat je kan zeggen, anderhalve eeuw na datum, is dat deze beslissing een serieuze stempel heeft gedrukt op onze regio. Op velerlei gebied: industrie, werkgelegenheid, welvaart, ruimtelijke ordening, landschap, natuur, recreatie,….. En het kanaallied is nog verre van uitgezongen. Tot op vandaag brengt deze vaargeul ambities, plannen en ontwikkelingen op gang. Om zoveel geschiedschrijving en toekomstige uitdagingen onder de aandacht te brengen, pakken de de kanaalgemeenten, de provincie en een handvol andere partners volgend jaar uit met een heus vieringsjaar. Reeds lang vóór 1862, in de jaren 1500, waren al pogingen om deze regio met de zee te verbinden. Oorspronkelijk probeerde men om de rivier de Mandel bevaarbaar te maken. Halfweg de 19e eeuw werden deze plannen definitief begraven naar aanleiding van de beslissing om een volledig nieuw kanaal van Roeselare naar de Leie te graven. Alexander Rodenbach was de grootste pleitbezorger van het kanaal. Een kanaal zou het overstromingsgevaar van de grillige Mandel indijken en transport van goederen via water in deze regio eindelijk mogelijk maken. Hetgeen later essentieel gebleken is voor de groeiende nijverheid van deze regio. Het valt dan ook niet te verwonderen dat de industriëlen uit deze regio zich als één man achter deze Roeselaarse parlementair schaarden.
11 VAARWATER
Blauw-groen lint Varen op de Mandel is niet eens zo een gek idee. Al sinds de 16e eeuw wordt de bevaarbaarheid van de Mandel onderzocht. Er is zelfs een studie geweest om de Mandel met de zee te verbinden. Halfweg de 19e eeuw is de denkpiste om te varen op de Mandel volledig verzand. De beslissing om een kanaal Roeselare-Leie te graven, was de achterliggende reden. Geert Hoornaert, voorzitter van de Koninklijke Geschiedkundige Kring Roeselare, geeft in zijn recente publicatie ‘De Mandel’ het historische verhaal van de rivier weer. Het kanaal is in elk geval een succes gebleken. En dat is het nog steeds. Dit jaar werden al bijna 3,8 miljoen ton goederen over het kanaal Roeselare-Leie getransporteerd. Daarmee is het kanaal één van de belangrijkste waterwegen in de provincie. De Mandel kreeg een heel andere functie toegewezen. De rivier, die ontspringt in Passendale en ter hoogte van Sint-BaafsVijve in de Leie uitmondt, vormt een belangrijk blauw-groen lint door het landschap en zal ook in de toekomst een belangrijke toeristischfoto: Koen Cornelus
recreatieve functie vervullen in ’t WestVlaamse hart.
Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse hart Vorige maand werd de eerste slechtvalkenkast opgehangen in ’t West-Vlaamse hart. Het is de firma Hendrix Haeck die haar bedrijfstoren ter beschikking stelt om de nestgelegenheid aan op te hangen. De kast is er gekomen op vraag van Natuurpunt De Buizerd. Voortaan heeft deze unieke vogelsoort ook in onze regio een geschikte broedplaats. Het Fonds voor de Instandhouding van Roofvogels (FIR) leverde en installeerde de nestkast. Voor deze installatie konden de initiatiefnemers rekenen op financiële steun van de Provincie Wes-Vlaanderen.
12
TRAKTEER JEZELF OP EEN GRATIS RONDJE
Dit aardewerk werd vorig jaar opgegraven bij de aanleg van een industrieterrein aan de Nijverheidsstraat in Staden. Het dateert van de 13e en verwijst naar een middeleeuwse walgrachthoeve. Zo zitten er nog wel een paar historische rijkdommen verborgen onder de grond in ’t West-Vlaamse hart. Op donderdag 10 november kom je er alles over te weten tijdens een lezing van twee archeologen. Afspraak om 20 u in de bibliotheek van Staden. Deze lezing kadert binnen ‘een rondje erfgoed’, een lezingenreeks van de erfgoedcel TERF. De twee andere lezingen van deze reeks gaan over ‘armoede in
onze regio medio 19e eeuw’ (13/10 – Rodenbachbibliotheek Roeselare) en ‘Industriële (r)evolutie in de regio TERF’ (8/12 – biibliotheek Ingelmunster). Meer info lees je op www.westvlaamsehart.be\kalender . Op deze website vind je nog veel meer tips voor een uitstapje in ’t West-Vlaamse hart. Heb je zelf een activiteit in het verschiet? Een fietstocht, een begeleide wandeling, een spreekbeurt over onze regio,…. Dan kan je deze aankondigen via bovenstaande URL.
Hoe kunnen we de leefbaarheid, de belevingswaarde en de omgevingskwaliteit van Midden-West-Vlaanderen verhogen? Dit is de hamvraag die voorligt in het Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse hart, een samenwerkingsverband tussen negen steden en gemeenten van het arrondissement Roeselare en de provincie West-Vlaanderen. Samen gaan de partners op zoek naar mogelijkheden en impulsen op het domein van landschappelijkheid, natuur, recreatie, educatie en erfgoed, zowel in de stad als op het platteland en met oog voor de interactie tussen beiden.
SURF Het project Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse hart maakt ook deel uit van een Europees netwerk dat zich inlaat met de problematiek rond de ontwikkeling van duurzame stadsranden. Sustainable Urban Fringes of kortweg SURF brengt 15 partners uit de Noordzeeregio samen om hier rond informatie uit te wisselen en expertise op te bouwen. SURF maakt deel uit van het Interreg IVB North Sea Region Programme en is gesubsidieerd door het European Regional Development Fund. Voor meer info over SURF, surf naar www.sustainablefringes.eu.
COLOFON Dit magazine is een uitgave van het Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse hart, Streekhuis Midden-West-Vlaanderen, Peter Benoitstraat 13, 8800 Roeselare, 051 27 55 64, westvlaamsehart@west-vlaanderen.be www.westvlaamsehart.be Verantwoordelijke uitgever: Guido Decorte Werkten mee aan dit nummer: Hugo Verhenne, Michael Verscheure, Frans Pauwels, Anne Mouton, Myriam Deboysere, Roeland Vanlerberghe en Koen Vankeirsbilck Vormgeving: DOS Creations bvba – Roeselare Druk: Concordia Drukkerij - Roeselare Gedrukt op gerecycleerd, chloorvrij gebleekt papier