Magazine 't West-Vlaamse hart (Nr. 8 oktober 2013) by koen vankeirsbilck

Oktober 2013 l Jaargang 4 l nr 8

Frisbee@night vertelsels Tips straffe

3 p. 3 p. 6 p.

voor het plantseizoen

Abonneer op e-zine

en win een fotoboek

160 kampeerders sloegen eind augustus hun tentje op in domein Ter Kerst in Gits

“Vakantie en ontspanning dicht bij huis” “Helft Belgen gaat niet op reis deze zomer”, kopte een Vlaamse krant. Het gaat om een stijging met 8% die vooral kan toegeschreven worden aan de crisis. Het is een opmerkelijk cijfer dat ons wakker schudt. Zijn we er immers niet van overtuigd dat elkeen recht heeft op ontspanning en een deugddoende vakantie? Vakantie en ontspanning die steeds vaker dicht bij huis gezocht worden. Een reden temeer om vanuit ’t WestVlaamse hart onze eigen regio ook op die manier te promoten.

En dat deden we de voorbije zomer met o.a. de zomerzoektocht. Deze fietstocht voerde ons over de Kezelbergroute, de voormalige spoorlijn die als recreatief fietspad wordt heringericht. Iets waar we ook in de toekomst blijven op inzetten. We zagen onze basiliek en konden knuffelen in de Roeselaarse stadsboomgaard aan het Bergmolenbos. We deden 3 nabij gelegen provinciedomeinen aan: het Sterrebos, WallemoteWolvenhof en Bergelen. Ook in het najaar nog verder aandacht voor ‘50 jaar provinciedomeinen’, met twee unieke activiteiten om alvast naar uit te kijken: de “Nacht van de Duisternis” in provinciedomein Wallemote-Wolvenhof en “Straffe Vertelsels van ’t Veld” in Ardooie. We besteden ook veel aandacht aan opleidingen. Binnenkort worden nieuwe streekverkenners opgeleid die schoolkinderen enthousiast en interactief iets bijbrengen over de natuur, het landschap,… in eigen streek. En da’s niet alles, want eind oktober is er een workshop “spelen in de natuur” voor jeugdleiders en -leidsters van ’t West-Vlaamse hart. Naast het organiseren van activiteiten en het aanbieden van vorming, zijn we uiteraard ook planmatig bezig. Met een vernieuwende visie op publiek groen in ’t West-Vlaams hart, of de vraag hoe we de belangrijke economische dynamiek van onze regio kunnen koppelen aan landschapsopbouw. Je hoeft het niet altijd ver te zoeken. Samen met vrienden fietsen, picknicken in het gras, genieten op een terrasje, wandelen in de natuur, genieten van je eigen tuin,… Al ligt de zomer al een tijdje achter ons, onze streek blijft heel wat mogelijkheden bieden. Geniet ervan… Filiep Bouckenooghe Ondervoorzitter Stad-Land-Schap ’t West-Vlaamse hart Schepen Stad Roeselare

www.westvlaamsehart.be Coverfoto: Heks Mavele, te gast op Nacht van Ter Kerst, tekent ook present in Izegem op Nacht van de Duisternis. foto Joost Decorte

‘Wit Love Bende’ met hoofdprijs aan de haal! Vorige maand is de winnaar van de zomerzoektocht in ‘t WestVlaamse hart zijn prijs komen ophalen bij Fietsen Scheldeman in Ardooie. Marc Casteleyn van Gits (op foto 2e van links) kwam als winnaar uit de bus. Marc en zijn vriendenkring ‘de Wit Love Bende’ houden er wel eens van om af en toe een fietstochtje in eigen streek te maken. De zomerzoektocht van Stad-Land-schap langsheen drie provincie domeinen, aangekondigd in de vorige editie van dit magazine, leek hen een ideale picknickuitstap. En of het een geslaagde dag werd! “Het weer was super. De broodpudding en cake werden gesmaakt. We ontdekten verrassend mooie plekjes zoals bijvoorbeeld de voormalige spoorlijn de Kezelbergroute. En de opdracht om onderweg dingen uit te beelden en op foto vast te leggen, hebben aardig op de lachspieren gewerkt. Kortom, zo zie je maar dat je niet per se ver moet rijden om een geslaagde uitstap te maken”, aldus winnaar Marc.

“Een woord is een woord!” Winnaar Marc heeft gekozen voor een Venturelli damesfiets. De fiets doet Marc cadeau aan Ingrid Crombez (op foto 2e van rechts), tevens aangesloten bij deze jolige bende van Gits. “Ingrid was diegene met de meest schamele fiets tijdens de fietszoektocht in ’t West-Vlaamse hart. Mocht de winnaar iemand van de Wit Love Bende zijn, dan zou de gewonnen fiets naar Ingrid gaan”, spraken de vrienden onderling af. “Een woord is een woord”, is Marc van mening en daarom schenkt hij de hoofdprijs van harte aan zijn buurvrouw Ingrid. We wensen haar en de vrienden alvast veel fietsplezier toe in ’t West-Vlaamse hart! Opdracht 5 fietszoektocht: Geef in de stadsboomgaard een dikke knuffel aan Trezeke Meyers. Ziehier het resultaat van winnaar Marc.

Sfeerfoto frisbee@night Sint-Jozefscollege Izegem © Frederik Dousy

Frisbee@night Zin in een avondlijk partijtje frisbee? Laat de stadionverlichting maar gedoofd want op zaterdag 12 oktober gooien we met lichtgevende schijven in het provinciedomein Wallemote-Wolvenhof. Tijdens deze Nacht van de Duisternis staan nog een paar mystieke activiteiten gepland. Wat dacht je bijvoorbeeld van een spannende vertelling in de kasteelkelder, mediteren met een heks in het bos, vleermuizen opsporen met een batdetector of badminton spelen met LED-shuttles? Jij komt toch ook?

Sfeer en animatie Op 12 oktober gebeurt er meer dan licht uitschakelen. Voor de inwoners van ’t West-Vlaamse hart tippen we de sfeervolle en geanimeerde avond in het provinciedomein Wallemote-Wolvenhof in Izegem. Stad-Land-schap, de Izegemse milieuraad, Natuurpunt de Buizerd en de provincie West-Vlaanderen organiseren in dit idyllische kastelenpark een onvergetelijke, sfeervolle, geanimeerde en tezelfdertijd leerrijke avond voor jong en oud! In het kader van ’50 jaar provinciedomeinen’ krijgt deze editie van Nacht van de Duisternis bovendien een feestelijk tintje. Mis deze afspraak niet!

Van 18.45 uur tot 21.30 uur. Provinciedomein Wallemote-Wolvenhof, Kokelarestraat in Izegem. Gratis deelname. Inschrijven hoeft niet! Info: www.westvlaamsehart.be/actueel

3 DONKER EN STRAF

Denk maar niet dat er een stroompanne is opgetreden als je je op zaterdagavond 12 oktober op de openbare weg begeeft. Tijdens de Nacht van de Duisternis doven immers heel wat gemeenten de openbare verlichting. Hiermee betuigen ze hun sympathie voor de jaarlijkse campagne van de Bond Beter Leefmilieu, vzw Preventie Lichthinder en de Werkgroep Lichthinder die de impact van lichtvervuiling onder de aandacht brengt. Want er wordt te veel en verkeerd verlicht. We kunnen best met minder verlichting, zonder daarbij aan veiligheid in te boeten. Even vaak wordt de verlichting naar boven de hemel in gestraald. Met alle gevolgen van dien: te veel nachtelijke verlichting

leidt tot slaapgebrek en tot gezondheidsproblemen bij mensen. Maar ook het bioritme van planten en dieren lijdt eronder. Bovendien is een te fel verlichte nacht een enorme energieverspilling.

Theaterwandeling met straffe vertelsels van ’t Veld ’t Veld was ooit een desolaat gebied met heide, struweel en wat karpervijvers, waar schijnbaar nooit iets gebeurde. Wat niet mocht gezien worden, zocht er zijn plaats. Het Veld als schuiloord voor deserteurs, rapalje en geboefte... met af en toe eens een wrede moord. Wist je dat de eerste grote kunstroof van de 20e eeuw aan ’t Veld zijn ontknoping kende? (Zie artikeltje hiernaast.) Op zondagnamiddag 20 oktober maak je tijdens een theaterwandeling kennis met straffe vertelsels van en over ’t Veld en zijn omgeving. Kan je je herfstuitstap nog origineler bedenken?

Zondag 20 oktober Vrije start tussen 13.30 en 15 uur Afspraak aan cafetaria De Keunepupe, provinciedomein ’t Veld, Bloemgatstraat in Ardooie Dit is een gratis initiatief van Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse hart i.s.m. de Provincie West-Vlaanderen en heemkring Mulenbeca.

 De frontpagina van Le Petit Parisien van 9 februari 1908 vermeldt de opheldering van één van de grootste kunstroven in ons land. Het schilderij ‘de kruisoprichting’ van Antoon Van Dyck werd even voordien gestolen uit de O.L.V.-kerk van Kortrijk. Het was een zekere smid Quequin van wijk de Sneppe aan ’t Veld die een verdachte karrenvracht langs de steenweg van Kortrijk naar Brugge opmerkte en zo het gestolen schilderij op het spoor kwam. O.a. dit verhaal passeert de revue tijdens de theaterwandeling van zondag 20 oktober.

“ZONDER ZWAMMEN WORDT ALLES DOODS EN DOR”

In de ban van de zwam PINNEMUTS

Jimmy Desmet is al enkele jaren in de ban van de mysterieuze wereld van zwammen. Deze mycoloog – zo noemen ze een kenner van zwammen – is dan ook de geknipte gids om mee te nemen op een paddenstoelenwandeling. Stad-Land-schap heeft deze Roeselarenaar gestrikt voor een rondleiding in het najaar in ’t Veld en in Wallemote-Wolvenhof.

boom zijn verbonden met de zwam. Hier staan ook veel beuken en eiken, geliefkoosde boomsoorten voor het gros van de in symbiose levende zwammen zoals russula’s, amanieten, gordijnzwammen,…. Een andere groep zwammen leeft op dood hout dat ze afbreken. De platte tonderzwam, een bruine zwam die er uitziet als een diep soepbord en meestal in groep voorkomt, is daar een voorbeeld van.”

Tijdens een paddenstoelenwandeling in ’t Veld in Ardooie, inmiddels 7 jaar geleden, kreeg Jimmy de microbe te pakken. “Ik werd overdonderd door de vele soorten, in alle kleuren, vormen en geuren. Ik wilde voor mezelf de uitdaging aangaan om al die verschillende soorten te leren kennen.”

Een wereld zonder paddenstoelen. Welke gevolgen zou dat hebben? Jimmy: “Misschien eerst eens het verschil tussen een zwam en een paddenstoel uitleggen. In feite is een paddenstoel een vruchtlichaam dat op een zwam(vlok) groeit en als doel heeft sporen te verspreiden om elders nieuwe zwammen te vormen. Als er morgen geen zwammen meer zouden zijn, dan zou organisch materiaal zoals bladeren, takken, mest, dode dieren,... niet meer afgebroken worden. Jaar na jaar zou alles zich blijven opstapelen. De nodige voedingsstoffen zouden niet meer in de bodem geraken waardoor planten en bomen zouden afsterven. Alles zou er dor en doods beginnen uitzien.”

Waar heb je je expertise opgeraapt? Jimmy: “In het begin vooral door mee te gaan op geleide wandelingen met de Paddenstoelenwerkgroep Mycologia. Te velde leer je waarop je moet letten om de ene soort van de andere te onderscheiden. Stap voor stap begonnen de puzzelstukjes in elkaar te passen. Na een tijdje heb ik mij wat boeken en een microscoop aangeschaft om thuis door zelfstudie nog meer kennis op te doen.” Welke soorten komen voor in ’t West-Vlaamse hart? Jimmy: “Een typische soort in ’t West-Vlaamse hart is bijvoorbeeld de vliegenzwam (zie foto). Deze tref je vooral aan bij berken. Je moet weten dat heel wat paddenstoelen in symbiose leven met één of meer boomsoorten. Ze helpen elkaar als het ware om aan de nodige voedingsstoffen te geraken. De wortels van de

Kan je zo’n paddenstoelenwandeling aanraden aan de lezer? Jimmy: “Tijdens zo’n wandeling leer je met andere ogen naar paddenstoelen kijken. Kleinere soorten die veel voorkomen maar die je nooit eerder hebt opgemerkt laten zich graag bewonderen. En met een loep zien ze er nog veel mooier uit. Je leert er zeker een paar herkennen, zodat je achteraf tijdens een boswandeling ook al eens je kennis kan etaleren. Dit alles in een groene mooie omgeving en wie weet komen we wel een kabouter tegen!” (lacht).

Paddenstoelenwandelkalender In het najaar kan je drie keer op pad met Jimmy Desmet.

Zondag 27 oktober in Wallemote-Wolvenhof

Afspraak om 14 u op de parkeerplaats in de Kokelarestraat in Izegem. Org.: Izegemse Milieuraad, Natuurpunt De Buizerd i.s.m. provincie West-Vlaanderen, Stad-Land-schap en Mycologia Zuid-West-Vlaanderen

Zondag 3 november in ’t Veld

Afspraak om 14 u aan cafetaria de Keunepupe in provinciedomein ’t Veld in Ardooie. Org.: provincie West-Vlaanderen en Stad-Land-schap i.s.m. Mycologia Zuid-West-Vlaanderen

Woensdag 4 december in ’t Veld: paddenstoeleninventarisatie

Afspraak om 13.30u aan de parkeerplaats in de Bloemgatstraat in Ardooie. Org.: Mycologia Zuid-West-Vlaanderen i.s.m. provincie West-Vlaanderen.

Patrick Corveleijn met kleinzoon Felix

Herfstvakantie! Joepie, spelen in de tuin! Dankzij onderstaande speeltips van Patrick Corveleijn zal de verveling tijdens de herfstvakantie niet al te snel toeslaan. Deze Lichterveldenaar is één van de lesgevers voor Scharrelkids, een cursus van CVN voor (groot)ouders en (klein)kinderen over spelen in de natuur. Recent is er zo’n cursus in Izegem en Hooglede opgestart. Vind je de tuin maar een saaie speelplek? Test dan eens onderstaande opdrachtjes uit en laat ons weten hoeveel speelplezier je er aan beleefd hebt.

Vind je kriebelbeestjes maar vies? Verzamel dan vruchtjes van bomen, struiken en planten. Je zal verwonderd staan wat je allemaal ontdekt in de tuin. Staat er een vlierstruik in de tuin? Breek dan eens een takje af en haal het merg eruit. Dit gaat vrij vlot met een breinaald of een ander puntig voorwerp. Nu even neuzen op het internet hoe je van de uitgeholde tak een fluitje maakt. Fluiten maar!

Ga op zoek naar paddenstoelen in de tuin. Niet plukken hoor! Je wil de kabouters toch niet verstoren hé. Sommige paddenstoelen zijn immers ook giftig. Hou eens een spiegeltje onder de hoed van de paddenstoel. Wat zie je? Plaatjes of buisjes? Snoeihout breng je naar het recyclagepark... maar dat kan ook morgen of later. Eerst dienen de takken om een avontuurlijk kamp te bouwen in de tuin! Staat er al een voederhuisje in de tuin? De herfst is het geschikte moment om er eentje te maken. Zoek een paaltje van minimum 2,50 m en spijker er een plankje op. Heb je nog wat houtresten voor een afdakje? Geef je constructie een mooi plekje in de tuin. Leg wat graan op het plankje. Hoeveel verschillende soorten vogels bezoeken jouw tuin? Observeren maar!

Workshop ‘Spelen in de natuur’ voor jeugdanimatoren Dankzij de Bartel Van Riets en Steve Backshalls van deze wereld gaan kinderen nog es back-to-nature. Evenveel en zelfs meer natuur dan in Ketnet-programma’s zoals ‘Kamp X-treem’ of ‘de dodelijkste 60’ valt er te beleven buiten het televisiescherm, bijvoorbeeld in de tuin, het nabijgelegen park of op het speelterrein van de jeugdbeweging. Met de workshopdag ‘Spelen in de Natuur’ willen de provincie West-Vlaanderen en Stad-Land-schap alle leiders en leidsters van de jeugdbeweging en de monitoren van de speelpleinwerking hiervan overtuigen. De natuur biedt oneindig veel inspiratie en mogelijkheden om het spel in de jeugdbeweging en de speelpleinwerking onvergetelijk te maken. Met workshops zoals ‘wilgenbouwsels’, ‘muziek maken met natuurelementen’, ‘landart’, ‘koken met natuur’,… willen de initiatiefnemers de jeugdleiding hiervan overtuigen. Ben je moni, jeugdleider of -leidster? Noteer dan naaststaande afspraak.

Workshopdag ‘Spelen in de natuur’ Donderdag 31 oktober ’13 van 9.30 tot 16 u Provinciedomein Wallemote-Wolvenhof in Izegem. Info en inschrijvingen: westvlaamsehart@ west-vlaanderen.be 051 27 55 50

5 SPEELTijd

Neem een botervlootje, of beter nog, een doorzichtig bakje. Daarin kan je kriebelbeestjes uit de tuin verzamelen. Die vind je gewoon onder de blaadjes van struiken of op de bodem. Bekijk ze even met een vergrootglas. Sommigen zien er werkelijk prachtig uit. Anderen lijken een beetje griezelig. Ken je de naam van de soort? Op het internet vind je vast en zeker informatie over de beestjes in je tuin.

Stadenberg op een oktoberochtend in 2010

5 TIPS VOOR EEN GESLAAGDE AANPLANT

Plant goed! De herfst vormt een uitstekend seizoen om aan te planten. Het koele, vochtige weer en de nog relatief hoge bodemtemperatuur zijn ideaal voor een goede ontwikkeling van de wortels. Als de bomen hun bladeren definitief hebben afgeschud en zolang het kwik boven het vriespunt blijft, kan je vanaf eind oktober aan de slag.

Alvorens plantgoed te bestellen en kuilen te graven, neem je best eens onderstaande tips van de landschapsconsulent van ’t WestVlaamse hart onder ogen.

POTEN MAAR!

KIES DE JUISTE PLANT Plant een soort die past in zijn omgeving. Een aanrader is streekeigen plantgoed. Deze bomen en struiken zijn aangepast aan ons klimaat, beter bestand tegen ziektes en bieden voedsel aan vogels, vlinders, bijen en andere dieren. Er schuilt veel waarheid in het gezegde ‘boompje groot, plantertje dood’. Hou er dus rekening mee dat sommige planten aardig kunnen opschieten, ook al gaan daar soms een paar jaartjes over. Je plant ook beter één boom die groot mag worden dan 10 bomen die je in toom moet houden.

JUISTE PLANT OP DE JUISTE PLAATS

Hou rekening met de standplaats (grondsoort, bodemvochtigheid en lichtinval) van je nieuwe plant. Deze bepaalt heel sterk welke soorten er zullen gedijen en welke niet. Knotwilgen, essen, elzen en populieren hebben het vooral naar hun zin op vochtige bodems, bijvoorbeeld langs waterlopen. Groenblijvende soorten zoals hulst en taxus zijn absoluut niet geschikt om op natte bodems te planten. Tradities zijn er om in eer te houden. Overweeg daarom mogelijkheden zoals een boomgaard omzomen met een meidoornhaag, een symmetrische aanplant van bomen die je oprijlaan beklemtoont, een eenzame majestueuze eik of beuk op het hoger gelegen hoekperceel, een linde bij de kapel,…. Tip: check www.velt.be/plantenzoeker. Via deze plantenzoeker van de ‘Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren’ (VELT) kan je op basis van een aantal criteria een plantenlijst voor je tuin samenstellen.

PLANT OP DE JUISTE MANIER Maak de plantkuil voldoende groot en niet te glad. Plant nooit dieper dan de wortelhals, d.i. de overgang tussen de stengel en de wortel. M.a.w. hou de stam bovengronds. De meeste planten houden niet van natte voeten. Plant daarom desnoods op een kleine heuvel. Goed verteerde stalmest is ideaal om voeding en structuur aan de plantkuil toe te voegen. Bij hoogstammige bomen voorzie je best een steunpaal. Die zet je aan de westzijde van de stam zodat die bij hevige wind (meestal uit het westen) niet tegen de boom aanschuurt. Schapen, geiten, paarden,… zijn verlekkerd op jonge planten. Scherm de bomen en struiken daarom goed af. Vergeet niet om de planten water te geven tijdens droge periodes. Planten steken eerst energie in de groei van hun wortels. Dus niet panikeren als de planten het eerste jaar nog niet sterk groeien.

PLANT VOLGENS DE WET Het veldwetboek geeft volgende richtlijnen: plant hagen en heggen op minstens een halve meter van de perceelsgrens; hoogstammige bomen zet je op 2 meter afstand van je buur; een bos (vanaf 10m breed) plant je op 6 meter van de perceelsgrens. Het adagium van de landschapsconsulent inzake aanplanten is: “goede afspraken maken goede buren!”. Wees ook bewust van de wetgeving rond het beschermen van kleine landschapselementen (KLE). Eens een haag, heg, houtkant, bos, dreef of boomgaard er staat, is het niet meer vanzelfsprekend om deze te rooien. Je zal daarvoor de nodige vergunning moeten hebben.

GENIET VAN JE REALISATIE Eens het plantwerk achter de rug is, begint het beheer. Zorg ervoor dat je geen slaaf wordt van je beheerwerk. Knotbomen worden gemiddeld om de 5 à 6 jaar geknot. Hagen krijgen twee scheerbeurten per jaar en een houtkant wordt gemiddeld om de 10 jaar tot tegen de grond afgezet om brandhout te oogsten. Een boomgaard wordt jaarlijks geplukt en geregeld gesnoeid. Zorg er ook voor dat de planten de eerste jaren niet te veel concurrentie ondervinden van lang gras of kruiden. In sommige gevallen kan je ook ondersteuning (subsidie, advies landschapsconsulent, vrijwillige knotters,…) genieten voor beheerwerken. Meer weten? Bestel de gratis publicatie ‘Buitengewone soorten – streekeigen bomen en struiken’ via westvlaamsehart@west-vlaanderen.be of 051 27 55 50.

KNOTWERKING DRAAIT ALS GEOLIEDE KETTINGZAAG

Knotbomen aan kapbeurt toe? In 2010 is er een werking met vrijwillige knotters opgestart in ’t West-Vlaamse hart. En die draait stilaan als een geoliede kettingzaag. De vrijwillige knotters maken zich stilaan op voor een nieuw snoeiseizoen. Woon je in landelijke gebied en staan er in jouw buurt knotbomen die wel eens aan een kapbeurt toe zijn? Dan is deze klus misschien wel een kolfje naar de hand van de knotequipe van ’t West-Vlaamse hart.

Gezocht: eigenaars van knotbomen Woon je in landelijk gebied en heb je een partij knotbomen staan? Zijn die bomen aan een kapbeurt toe? Dan is de kans groot dat je

Gezocht: knotters Beschik je over het nodige materieel om bomen te knotten? Kan je aardig uit de voeten met een kettingzaag? Weet je hoe je knotbomen te lijf moet gaan? Heb je af en toe vrij om op een ander te gaan knotten? Dan kan je je laten registreren als vrijwillige knotter in ’t West-Vlaamse hart. Stad-Land-schap brengt je dan graag in contact met eigenaars die het onderhoud van hun bomen graag willen uitbesteden.

7 ZAGEN EN VLECHTEN

Knotbomen maken deel uit van het typische Vlaamse landschap. Vandaag is het knotbomenbestand in onze streek echter sterk teruggedrongen. Het onderhoud van deze bomen is dan ook heel arbeidsintensief. Wanneer het onderhoud achterwege blijft, kunnen knotbomen (bv. bij hevige wind) bezwijken onder het gewicht van hun eigen kruin. Ze scheuren letterlijk open. Knotbomen zijn echter niet alleen een verrijking voor het landschap, de holtes in de stam en het verrotte kernhout bieden ook een schuilplaats en nestgelegenheid aan veel planten, dieren en insecten. Het Stad-Land-schap zet dan ook alles op alles om deze bomen te behouden en hun aantal op te krikken.

een beroep kunt doen op één van de vrijwillige knotters van ’t WestVlaamse hart. Die voert kosteloos het vooraf verkende knotwerk voor je uit. In ruil neemt hij wel het brandhout mee. Het kleine takhout wordt op een afgesproken plaats verzameld. Reikt jouw gemeente een knotpremie uit? Dan blijf je daar als eigenaar recht op hebben.

Wie van plan is om knotbomen aan te planten en daarvoor ruimte ter beschikking heeft, kan ook aankloppen bij Stad-Land-schap. De ondersteuning kan gaan van advies, aanleveren van wilgenpoten tot de opmaak van een landschapsplan voor je terrein. Interesse? 051 27 55 50 – westvlaamsehart@west-vlaanderen.be

Infoavond planten en vlechten van hagen Deze infoavond is gratis. Inschrijven hoeft niet. Afspraak op 5 november om 19u in ontmoetingscentrum Den Aert in de Sint-Bavostraat 23 in Wielsbeke. ‘De6’ in een samenwerkingsverband rond natuur- en milieueducatie tussen de gemeentebesturen van Dentergem, Meulebeke, Oostrozebeke, Pittem, Tielt, Wielsbeke en de Provincie West-Vlaanderen. (*)

Op dinsdag 5 november vindt er in Wielsbeke een infoavond plaats over het aanplanten, onderhouden en vlechten van hagen. Met dit initiatief willen de provincie West-Vlaanderen en ‘De6’ (*) de verschillende soorten streekeigen hagen en de verschillende vlechttechnieken onder de aandacht brengen. Wedden dat bioloog Arnout Zwaenepoel, inleider van deze avond, je zal weten te overtuigen van dit ecologisch alternatief voor de metalen tuindraad of sparrenmuur?

DE ERVARING VAN STREEKVERKENNER MARTIEN

“Voor zij die houden van natuur, verhaal en erfgoed” Martien D’hondt draait al een tweetal jaar mee als streekverkenner in ’t West-Vlaamse hart. Menig leerling is al met haar op stap geweest in een groendomein, op stadswandeling of in de buurt van de school. Met een exploratiekoffer, leuke opdrachten, een sterk verhaal en heel veel goesting weet ze de kinderen te boeien voor het erfgoed en de natuur in eigen streek. “Voor mensen met een hart voor natuur, streekverhalen en erfgoed is de opleiding streekverkenner zeker een aanrader”, weet deze exleerkracht uit Sint-Eloois-Winkel.

OP PAD

Valt er in ’t West-Vlaamse hart wel voldoende te beleven op het vlak van natuur, landschap,…? Martien: “Zeker en vast. Maar veel zaken zijn te weinig gekend. Je zou versteld staan hoeveel natuurpareltjes er wel zijn in de regio.” Lopen de kinderen warm voor een bos- of landschapsverkenning? Martien: “Mijn ervaring is dat kinderen altijd oog hebben voor natuur en cultuur. Je kan ze makkelijk boeien met een sterk verhaal. In de lagere school worden de kiemen gelegd voor de toekomst. Een kind luistert met open oren, neemt heel veel op om later als ie groot is zelf op ontdekking te gaan. Op school zijn de leerkrachten en leerlingen sterk gebonden aan hun weekschema en de schoolbanken. Veel tijd voor waarnemingen buiten de schoolmuren is er helaas niet. Daarom is het goed dat scholen, de provincie en Stad-Land-schap nauw samenwerken rond omgevingsonderwijs, zoals bijvoorbeeld bij de landschaps- en bosverkenningen.”

Boompje meten!

Hoe groot is deze boom? Dit is een voorbeeld van een vraag die aan bod komt tijdens een bos- of landschapsverkenning. Gelukkig steekt er een boomhoogtemeter in de exploratiekoffer. Met een beetje hulp van de streekverkenner kunnen de leerlingen er in een handomdraai mee aan de slag. Wist je dat je ook aan de hand van jouw eigen schaduw en die van de boom de hoogte kunt meten? Hoeveel leerlingen zouden er in deze boom kunnen? Even het meetlint uitrollen en met z’n allen horizontaal gaan (zie foto). Met deze en nog een koffer vol andere oefeningen gaan de schoolkinderen en de streekverkenner samen op pad.

Ben je na de opleiding streekverkenner een volleerde gids? Martien: “De opleiding heeft mijn motivatie en interesse voor streekverkenningen heel sterk aangewakkerd. Regelmatig volg ik nog lezingen en rondleidingen om bij te leren. Momenteel volg ik ook nog een cursus natuur. Ik vind het immers belangrijk om de kinderen juist te informeren. Een mens kan nooit genoeg weten.”

Gezocht: nieuwe streekverkenners Aan leerboeken over seizoenen, het landschap, de natuur,… geen gebrek. Maar kennis kan je ook opdoen buiten de schoolmuren. Daarom kiezen veel meesters en juffen om er met een bos- of landschapskoffer op uit te trekken. Hierbij krijgen ze een goede begeleiding van een streekverkenner. Dit is iemand die de schoolkinderen op een enthousiaste en interactieve manier iets bijleert over de natuur, het landschap,… in eigen streek. De Provincie en het Stad-Land-schap ’t WestVlaamse hart willen hun equipe streekverkenners uitbreiden en organiseren daarom een opleiding voor nieuwe begeleiders. Hou je van de natuur? Kan een landschap jou uitermate boeien? Heb je een boontje voor de streek?

Kan je je tijdens de werkweek af en toe vrijmaken om een klas enthousiaste kids te begeleiden bij hun ontdekking van het landschap en het bos? Als jouw antwoord op alle voorgaande vragen positief klinkt, dan ben jij de geknipte man/vrouw om de poule streekverkenners te versterken. De gratis opleiding bestaat uit 4 lesdagen: 17 en 24 oktober en 7 en 14 november. De focus ligt op de actieve beleving van landschap en bos in de regio. De landschaps- en boskoffer en het kabouterleerpad vormen de rode draad doorheen de cursus. De opleiding bestaat uit praktijkgerichte theorie en excursie te velde.

Info en inschrijvingen: jasper.dugardeyn@west-vlaanderen.be 051 27 55 54

‘T VELDBOS WAS OOIT EEN HEIDE

Kiekeboe... gaspeldoorn! Herken je de struik op bovenstaande foto? Allicht niet want in onze contreien komt hij maar zelden meer voor. Hoewel, de laatste tijd werd hij hier en daar opgemerkt. Bijvoorbeeld in het provinciedomein ’t Veld waar enkele bomen geveld en de humuslaag verwijderd werden om de oorspronkelijke heidevegetatie opnieuw kansen te bieden. Met resultaat, want vanuit de eeuwenoude onderliggende zaadbank kiemen opnieuw dop- en struikheide, brem en ook de zeldzame gaspeldoorn (zie foto).

Op de kaarten van graaf Ferraris (eind 18e eeuw) zie je dat het provincie domein ooit een open heidevlakte met enkele grote en kleinere vijvers was. De Meulebeekse veldbossen, waarvan er nog wat relictbosjes zijn overgebleven, vormden een aaneengesloten geheel met het provinciedomein.

Fel gekapt tijdens de oorlog Toen baron Theodoor de Jonghe in 1773 het Ardooie-Veld verwierf, begon ’t Veld te veranderen van heide naar bos. Deze Gentse ondernemer liet de vijvers op twee na droogleggen. De heide werd geploegd en in 1777 plantte de baron er de eerste bomen van het veldbos in Ardooie. In de toegangsdreef naar het kasteel staan nog enkele kanjers van zomereiken die dateren van kort na deze periode. Wist je dat de bosoppervlakte van ’t Veld voor de Eerste Wereldoorlog ongeveer 100 ha was? Tijdens de wereldoorlogen werd de bosoppervlakte ongeveer gehalveerd en kwamen de Veldbossen in Meulebeke los van het huidige provinciedomein (44 ha) te liggen. De meeste bomen van het huidige bos dateren van na de wereldoorlogen. 70 % bestaat uit inheemse soorten. Zomereik en berk zijn het talrijkst als inheemse soort. Tamme kastanje en Amerikaanse eik domineren de uitheemse boomsoorten. De provincie is de laatste jaren begonnen met het gefaseerd verwijderen van deze uitheemse bomen. Recent werd de dreef aan de parkeerplaats aangeplant met zomereiken. Uit cultuurhistorische en ecologische overwegingen breidt de provincie hier en daar de droge heide in het domein uit. Of hoe de geschiedenis zich steeds maar weer herhaalt.

9 WASTINE

Heidevegetatie in ’t Veld? Het provinciedomein bestaat toch grotendeels uit bos. Klopt op vandaag, maar dat is niet altijd zo geweest. Op de kaart van Ferraris, daterend van eind 18e eeuw, zie je duidelijk dat ’t Veld voornamelijk bestond uit visvijvers en heide met daarrond bos. Deze mix van bos en heide, ontstaan door menselijke ontginning, werd op de kaart als ‘veld’ bestempeld. Wellicht is de wastine in Ardooie ontstaan rond 1300 toen er een laatste golf van ontbossing door de

Vlaamse zandstreek trok. De zandige bodem was immers ideaal als grasland om vee te hoeden en later om turf te steken. De veldvijvers werden kunstmatig aangelegd. Zij dienden om karper en andere zoetwatervissen te kweken voor consumptie. Toen waren er immers nog geen steenwegen om verse vis uit zee naar het binnenland te voeren. ’t Zeetje in het provinciedomein in Ardooie (foto boven) is het enige relict van bijna 20 vijvers die zich in de ruime omgeving van ’t Veld bevonden.

Een monumentaal landschap Naar aanleiding van deze rondleiding op Open Monumentendag heeft Frank Develtere van Mulenbeca een rijk geïllustreerde brochure gemaakt met als titel ‘Het (Ardooie)Veld en de (Meulebeekse) veldbossen: een verbazend landschap!’. Wil je je er ook eentje aanschaffen (€ 8). Neem contact op met westvlaamsehart@west-vlaanderen.be of 051 27 55 50.

Wie Open Monumentendag zegt, denkt in de eerste plaats aan kastelen en oude herenhuizen. Maar ook landschappen kunnen een monumentale waarde hebben. Dat hebben de heemkring Mulenbeca en het StadLand-schap vorige maand aangetoond met hun cultuurhistorische landschapsverkenning rond ’t Veld in Ardooie en de Meulebeekse veldbossen. 140 bezoekers gingen samen met gids Frank Develtere op zoek naar zichtbare relicten, legendes en andere waardevolle geschiedenis in het veldgebied.

HOE KAN GLASTUINBOUW ÉN LANDSCHAP DUURZAAM ONTWIKKELEN?

Nieuwe ideeën voor een aantrekkelijk landschap

Wist je dat er in de REO-veiling van Roeselare jaarlijks 20 miljoen kg tomaten en 5 miljoen kg aardbeien verhandeld worden? Een groot deel daarvan komt uit bedrijven uit de buurt en dus uit ’t West-Vlaamse hart. Onze regio wordt hier en daar gekenmerkt door een zekere concentratie van glazen en plastieken serres, de één al groter dan de ander. Misschien staat er ook eentje op wandel- of fietsafstand van je huis. De serreteelt beperkt zich echter niet alleen tot tomaten en aardbeien. De streek staat ook bekend om zijn specialisatie zoals het kweken van paprika, courgettes, verschillende slasoorten en andere groenten. Zoveel diversiteit in teeltsoorten en schaalgrootte typeert de glastuinbouw in deze streek. Het zorgt ervoor dat de sector heel wat flexibiliteit aan de dag kan leggen (vb. teeltkeuze, nieuwe technieken) en vlot kan inspelen op een wijzigende marktvraag. Het spreekt dus voor zich dat we deze troef maar beter koesteren en samen zoeken hoe de glastuinbouwsector zich in de toekomst verder duurzaam kan ontwikkelen.

De provincie West-Vlaanderen coördineert het ruimtelijk strategisch project ‘duurzame ontwikkeling van het glastuinbouwgebied Roeselare’. Hiervoor werkt de provincie nauw samen met 13 gemeenten uit Midden-WestVlaanderen, de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Inagro, de glastuinbouwsector, het Stad-Landschap,.... Het project loopt tot mei 2016. Info? Neem contact op met Pieter Bekaert of Jan Van Winghem (051 27 55 50 – pieter.bekaert@west-vlaanderen.be – jan.vanwinghem@west-vlaanderen.be)

Ruimte is beperkt In ruimtelijke plannen staat onze regio omschreven als ‘macrozone glastuinbouwgebied Roeselare’. Veel nieuwe glastuinbouwcomplexen kunnen hier echter niet gebouwd worden. Niet een gebrek aan ambitie bij onze ondernemers, maar wel een tekort aan beschikbare ruimte is grotendeels de oorzaak. Je moet weten dat de glastuinbouwsector bijlange niet de enige vragende partij is voor grond. Daarenboven gaan nieuwe bedrijven vandaag op zoek naar een aanzienlijke lap grond van enkele hectare omwille van economische noodzaak (efficiëntie redenen) én met het oog op een eventuele noodzakelijke uitbreiding in de toekomst. Weinig nieuwbouw in combinatie met jaarlijks een aantal stoppende bedrijven (geen opvolging, verouderde serres,...) zorgt ervoor dat het glasareaal in de regio momenteel zelfs afneemt.

Impact op landschap De grote ruimtevraag in deze regio, in combinatie met maar weinig resterende open ruimte, zorgt ervoor dat de ruimtelijke en visuele impact van nieuwe bedrijfsontwikkeling al snel als hinderend wordt aanzien. Nieuwe constructies hebben altijd een impact op het landschap, maar er bestaan mogelijkheden om deze impact te milderen. En dat is net het opzet van het strategisch project: het verkennen, uitwerken én uitvoeren van nieuwe methodes en technieken om beter te kunnen omgaan met de impact van bedrijven op het landschap. Eén van de hoofdvragen die op tafel ligt, is dan ook op welke wijze we tegelijkertijd kunnen zorgen voor meer (economische) leefbaarheid voor de glastuinbouw in deze regio én een aantrekkelijker landschap.

Gezocht: wervende projectnaam! De officiële titel van het ruimtelijk strategisch project luidt ‘duurzame ontwikkeling van de macrozone ‘glastuinbouwgebied Roeselare’: naar een partnerschap tussen economische dynamiek en ruimtelijke kwaliteit’. Toegegeven, er zijn titels die beter bekken dan deze. Daarom zijn de coördinatoren op zoek naar een nieuwe naam voor het project. Eentje waar je je tong niet over breekt en die een duidelijke verwijzing naar de inhoud en/of uitdagingen in zich draagt. Een afkorting, een acroniem, een leuze,…. De beste inzending wordt beloond met een geschenkenpakket van de provincie West-Vlaanderen. Stuur je voorstel naar pieter.bekaert@west-vlaanderen.be

COMPLEX

Hoe kunnen we de dynamische serreteelt in de regio toekomstkansen bieden en tezelfdertijd het landschap aantrekkelijker maken? Dat is in een notendop de uitdaging van het ruimtelijk strategisch project ‘duurzame ontwikkeling van het glastuinbouwgebied Roeselare’. De komende drie jaar buigen de provincie, de gemeenten van Midden-West-Vlaanderen, de sector, de Vlaamse Landmaatschappij en het Stad-Land-schap ’t WestVlaamse hart hierover hun hoofd.

VERKEN HET KANAAL MET DE MILIEUBOOT

Unieke rondvaart op ’t kanaal

Tijdens een tocht met de milieuboot gebeurt er veel meer dan wat varen. Zo maak je kennis met alle aspecten van het kanaal Roeselare-Leie, het landschap in de omgeving, de stad aan het water en het leven op, om en in het water. De milieuboot is bovendien uitgerust met een laboratorium waar je kan helpen bij het bepalen van de waterkwaliteit van het kanaal. In het ruim van het vaartuig is er een tentoonstelling over de invloed van onze leefwijze op waterlopen en over milieu bewust omgaan met water. Integraal waterbeheer, biodiversiteit en duurzame ontwikkeling vormen het groter kader. Uniek aan deze rondvaart is dat ook de projectcoördinator van ‘het gebiedsprogramma kanaalzone Roeselare Ooigem / 150 jaar kanaal’ meevaart. Hij zal een woordje uitleg verschaffen over het geschiedkundige aspect, het economisch belang en de toekomstvisie van ’t kanaal Roeselare-Leie. De rondvaart vindt plaats op zondag 27 oktober van 13.30 tot 16.30 uur. Instappen doen we aan de kop van de vaart ter hoogte van de Trakelweg in Roeselare. Deelnemen kost € 4 p.p. Interesse? Reageer snel, want het aantal plaatsen is beperkt! Mail westvlaamsehart@west-vlaanderen.be of bel 051 27 55 50.

Stel scherp op natuur! De orchidee op bovenstaande foto is een zeldzame soort. Geert Cools heeft het hondskruid – zo heet deze plant – voorbije zomer gefotografeerd in de bermen van Lichtervelde en Gits. De foto van deze natuurgids en -fotograaf uit Hooglede kreeg een mooi plaatsje in de fotogalerij op de website van ’t West-Vlaamse hart. Met een dergelijke prent zou Geert wel eens hoge ogen kunnen gooien in de natuurfotowedstrijd van Natuurpunt Mandelstreke. Natuurpunt Mandelstreke bestaat in 2014 zestig jaar. De vereniging organiseert daarom een fotowedstrijd en -tentoonstelling onder het motto ‘Ontdek de natuur in Mandelstreke’. Iedere amateurfotograaf kan deelnemen met zijn/ haar natuurfoto’s die in Roeselare, Hooglede, Ledegem, Moorslede of Staden getrokken werden. De wedstrijd loopt nog tot 15 mei 2014. Je hebt dus nog even de tijd om enkele seizoenen op de gevoelige plaat te zetten. De bekroonde foto’s krijgen een plaatsje in een foto-expositie die Natuurpunt in september 2014 tijdens de viering van 60 jaar Mandelstreke zal inhuldigen. Heb je mooie foto’s van ’t West-Vlaamse hart? Laat ons dan meegenieten en geef ze een plekje in de fotogalerij van ’t West-Vlaamse hart. Check www.westvlaamsehart.be/fotos. Voel je je geroepen om deel te nemen aan de natuurfoto wedstrijd van Mandelstreke, raadpleeg dan het reglement op www.natuurpuntmandelstreke.be.

11 TER LAND TER ZEE EN ...

Op zondagnamiddag 27 oktober gaat Stad-Land-schap aan boord van de Milieuboot voor een verkenning van het kanaal Roeselare-Leie. Aan boord is er plaats voor een 50-tal deelnemers. Wens je iets bij te leren over deze belangrijke waterweg, het landschap in de omgeving en het leven op, om en in het water? Mis dan deze buitenkans niet. De Milieuboot passeert immers maar één keer om de vier jaar in ’t West-Vlaamse hart.

FOTOWEDSTRIJD ‘ONTDEK DE NATUUR IN MANDELSTREKE’

Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse hart

Oostnieuwkerkewegel in Hooglede

Op draai in ’t West-Vlaamse hart Voor een namiddagje uit hoef je niet altijd de wagen uit de garage te rijden. Ook in eigen streek valt heel wat te beleven. Deze kalender geeft je enkele tips om je vrije tijd in eigen streek te spenderen. De kalender vermeldt activiteiten die te maken hebben met fietsen, wandelen, landschapsbeleving, natuur, erfgoed en educatie in ’t West-Vlaamse hart. Organiseer je zelf een wandeling, excursie, fietstocht, streekvertelling,… in ’t West-Vlaamse hart? Dan kan je die aankondigen op de website van Stad-Land-schap. Surf naar www.westvlaamsehart.be/agenda, klik op ‘activiteit publiceren’, vul de nodige gegevens in en klaar is kees. Za 12 okt. / Nacht van de Duisternis / Wallemote-Wolvenhof Izegem Zo 13 okt. / Zwammenrijkdom (geleide wandeling) / Sterrebos Rumbeke Do 17 okt. / Opstart opleiding streekverkenner Zo 20 okt. / Straffe Vertelsels (theaterwandeling) / ’t Veld Ardooie Zo 20 okt. / Trage Wegenwandeling / Gits Zo 27 okt. / Rondvaart milieuboot / kanaal Roeselare-Leie Zo 27 okt. / Paddenstoelenwandeling / Wallemote-Wolvenhof Izegem Do 31 okt. / Workshopdag Spelen in de Natuur / Wallemote-Wolvenhof Izegem Zo 3 nov. / Zwammenrijkdom (geleide wandeling) / ’t Veld Ardooie

Maxigreen Stad-Land-schap maakt ook deel uit van Maxigreen, een Europees netwerk dat zijn hoofd buigt over de vraag hoe we onze erfgoedsites kunnen ontwikkelen tot multifunctionele en duurzame ruimtes. Veel aandacht hierbij gaat ook uit naar omgevingsaanleg en groeninrichting. Als partner van Maxigreen wenst StadLand-schap enerzijds expertise op te doen in binnen- en buitenland en anderzijds om ook zelf innovatieve en wervende projecten in eigen streek op gang te brengen. Voor meer info over Maxigreen, surf naar www.maxigreen.eu.

Di 5 nov. / Infoavond planten en vlechten van hagen / OC Den Aert Wielsbeke Za 16 en zo 17 nov. / Dag van de Natuur Wo 4 dec. / Paddenstoeleninventarisatie / ’t Veld Ardooie Meer info over deze activiteiten vind je op www.westvlaamsehart.be/agenda

Op zoek naar 1.500 abonnees! 1.123 mensen ontvangen maandelijks de elektronische nieuwsbrief van Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse hart in hun mailbox. Mag het ietsje meer zijn? Natuurlijk! Tegen het jaareinde wil Stad-Land-schap de abonnementenlijst aandikken tot 1.500. Ontvang jij het e-zine van ’t WestVlaamse hart al? Neen. Surf dan als de wiedeweerga naar www.westvlaamsehart.be/e-zine en geef je e-mailadres op! Wie als 1.200e, 1.300e, 1.400e of 1.500e intekent, schenken wij het Argus Fotojaarboek 2013, een boek met 147 bladzijden prachtige natuurfoto’s van hier en over heel de wereld.

STAAT HET AL OP DE ALMANAK?

Hoe kunnen we de leefbaarheid, de belevingswaarde en de omgevingskwaliteit van MiddenWest-Vlaanderen verhogen? Dit is de hamvraag die voorligt in het Stad-Land-schap ’t WestVlaamse hart, een samenwerkingsverband tussen Ardooie, Hooglede, Ingelmunster, Izegem, Ledegem, Lichtervelde, Moorslede, Roeselare, Staden en de provincie West-Vlaanderen. Samen gaan de partners op zoek naar mogelijkheden en impulsen op het domein van landschappelijkheid, natuur, recreatie, educatie en erfgoed, zowel in de stad als op het platteland en met oog voor de interactie tussen beiden.

Ransuil gespot in ’t West-Vlaamse hart

Colofon Dit magazine is een uitgave van het Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse hart, Streekhuis Midden-West-Vlaanderen, Peter Benoitstraat 13, 8800 Roeselare, 051 27 55 64, westvlaamsehart@west-vlaanderen.be www.westvlaamsehart.be Verantwoordelijke uitgever: Guido Decorte Werkten mee aan dit nummer: Myriam Deboysere, Pieter Blontrock, Pieter Bekaert, Jasper Dugardeyn, Jan Van Winghem, Roeland Vanlerberghe en Koen Vankeirsbilck Vormgeving en druk: Creative Printing - Roeselare Gedrukt op gerecycleerd, chloorvrij gebleekt papier