Vzi nieuwsbrief december 2016

Elektronische Nieuwsbrief

DECEMBER 2016

INHOUD

3 V

AN HET BESTUUR Erna Vreeke

Colofon Oprichtingsdatum 26 februari 2004 Aantal leden 109 Lidmaatschap V&VN € 69,- per jaar /Afdeling VZI €20,50 per jaar Eindredactie Ulco de Boer ulcodeboer@gmail.com Bestuur Erna Vreeke, voorzitter Renée Verwey, secretaris Eef Peelen, penningmeester Paul Blankers Nico Kok Ybranda Koster Contact E-mail: infovzi@venvn.nl Website: http://vzi.venvn.nl Twitter: @VenVN_VZI LinkedIn VZI: http://www.linkedin.com/e/vgh/2557980/

DECEMBER 2016

4 V

&VN VZI SCRIPTIEPRIJS

6 S

LIMME DRINKBEKER Anouk Sijbers

7 V

IRTUAL REALITY BRIL Stascha Kordianek, Maaike Zwiers en Marit van Os

8 I

NZET VAN E-HEALTH

Nicole Readts en Karlijn Ewalds

9 E

-HEALTH APPLICATIONS IN GENERAL PRACTICE Jeroen Vergouw

10 M

EDICATIE REMINDER APP Eline Nijbakker

11 V

ERSLAG NI 2016 Ybranda Koster en Renée Verwey

VAN HET BESTUUR In deze nieuwsbrief kijken we terug op een zeer geslaagde activiteit, namelijk de verkiezing en uitreiking van de eHealth scriptieprijs. Uit 13 inzendingen zijn uiteindelijk 5 genomineerden geselecteerd. In totaal hebben meer dan 10.000 verpleegkundigen en verzorgenden gestemd. En circa 1000 verpleegkundigen en verzorgenden waren op woensdag 9 november aanwezig toen winnares Anouk Sijbers, pas afgestudeerd aan de Hogeschool Zuyd, de prijs voor haar onderzoek overhandigd kreeg. De uitreiking was onderdeel van de feestelijke slotconferentie in TivoliVredenburg waarmee V&VN het 10-jarig jubileumjaar feestelijk afsloot.

We zijn heel blij met alle publiciteit die de eHealth scriptieprijs heeft gegenereerd. Mede hierdoor staat eHealth weer een stukje meer op het netvlies van verpleegkundigen en verzorgenden!

Wat ons platform beoogd is, om aan de hand van zichtbare activiteiten, eHealth voor verpleegkundigen en verzorgenden op de kaart te zetten. Dit zowel voor de beroepsgroep als voor beleidsbepalers.

Dat dit resultaat heeft blijkt wel uit het feit dat we door VWS benaderd zijn om mee te denken met V&VN over de inhoud van het congres “Toekomst van V&V in verpleegtehuizen” te Corpus in Leiden, op 20 januari 2017. Tijdens dit congres wordt volop aandacht besteed aan eHealth.

Erna Vreeke

Platform coördinator VZI, V&VN

Overige activiteiten: • We zijn betrokken bij de herziening ‘richtlijn verpleegkundige verslaglegging’. De eerste klankbordgroep bijeenkomst heeft onlangs plaatsgevonden. VZI vindt het belangrijk dat er nadrukkelijk aandacht wordt besteed aan verslaglegging in een EPD. • We nemen deel aan de klankbordgroep ‘Ehealth monitor’. In oktober 2016 is deze uitgekomen, zie https://www.nictiz.nl/ ehealth/ehealth-monitor/ehealth-monitor-2016. Een van de adviezen is om meer aandacht te besteden aan opleiding. In gaat VZI onderzoeken hoe we dit advies kunnen concretiseren.

• Een van onze leden is naar het ‘International Congress in Nursing Informatics’ in Geneve geweest en doet hier verslag over in deze nieuwsbrief.

In de week van 21 januari 2017, wordt er een eHealth week georganiseerd door VWS en partners (https://www.ehealthweek. net/). Door het hele land vinden activiteiten plaats om te laten zien wat eHealth is en hoe eHealth werkt. Als je in deze week een activiteit hebt of een verhaal over eHealth in de praktijk wilt delen, waar we via het platform VZI publiciteit aan kunnen geven, mail ons dan!

Tot slot willen we jullie hele fijne feestdagen wensen en een goed 2017 met veel eHealth activiteiten.

Erna Vreeke Coördinator platform V&VN VZI

3

V&VN VZI Scriptieprijs eHealth 2016 Platformbestuur vindt prijsuitreiking geslaagd

VZI NIEUWSBRIEF DECEMBER 2016

In het voorjaar van 2-16 werd besloten om een scriptieprijs uit te loven om daarmee bij verpleegkunde studenten aandacht te vragen voor het onderwerp eHealth. En niet alleen bij studenten, ook bij alle andere bij V&VN aangesloten leden. Met deze prijs wilden we de toepassing van eHealth door verpleegkundig specialisten, verpleegkundigen en verzorgenden stimuleren en hen uitdagen om de meerwaarde van deze innovaties te onderzoeken.

De inzendingen Het idee werd enthousiast ontvangen, er werd een deskundige jury samengesteld, met mensen van de platforms Wetenschap in Praktijk, Opleiders en Studenten.

De jury, onder voorzitterschap van Renée Verwey, heeft vervolgens de criteria vastgesteld. Bij de beoordeling werd het innovatieve karakter en de meerwaarde voor de patiënt als uitgangspunt genomen. Daarnaast vond men de praktische toepasbaarheid en verbetering van kwaliteit en efficiency in de verpleegkundige beroepsuitoefening eveneens van belang. Tenslotte vond de jury het belangrijk dat patienten daadwerkelijk een rol hadden gehad bij het onderzoek.

Tot 15 juli konden studenten hun beoordeelde scriptie indienen waarna de jury uit de inzendingen de beste vijf zou bepalen. Het aantal inzendingen viel tegen; er werden 13 scripties ingediend van zes verschillende onderwijsinstituten. Het betrof twee Engelstalige scripties van studenten WO Nursing Science en vier scripties van een HBO master, waarvan drie van Advanced Nursing Practice, waar Verpleegkundig Specialisten worden opgeleid en één van de master Hoger Gezondheidszorg Onderwijs. Verder werden er vier scripties ingediend van een HBOV, twee van de HBO Mens en Gezondheid en één van HBO Gezondheid en Technologie. Ondanks de goede PR via de website en Facebook was er geen enkele inzending van het MBO bij.

Nadat de juryleden een top 5 hadden samengesteld gingen vijf kandidaten door voor de volgende ronde namelijk de publieksjurering via de website van de VZI. In de maand oktober konden de bezoekers pitches en samenvattingen van de scripties bekijken en stemmen op hun favoriet. Onze webmaster Norbert van Houttum draaide overuren! Er werden meer dan 10.000 stemmen uitgebracht.

De uitreiking Paul de Leeuw reikte de V&VN VZI Scriptieprijs eHealth 2016 uit aan Anouk Sijbers voor haar onderzoek naar de bruikbaarheid van een slimme drinkbeker voor ouderen.

Ruim 900 verzorgenden en verpleegkundigen waren op woensdag 9 november aanwezig toen winnares Anouk Sijbers, pas afgestudeerd aan de Hogeschool Zuyd, de prijs voor haar onderzoek overhandigd kreeg van niemand

4

minder dan Paul de Leeuw. De uitreiking was onderdeel van de feestelijke slotconferentie in TivoliVredenburg waarmee V&VN het 10-jarig jubileumjaar feestelijk afsluit.

De slimme dinkbeker De slimme drinkbeker -My Beaker- maakt het voor de verpleegkundige mogelijk om snel en nauwkeurig de vochtinname van oudere patiënten te meten. Die informatie kan naar een app worden doorgestuurd.

Doordat de inzet van de slimme drinkbeker nauwkeuriger en minder arbeidsintensief is dan het invullen van vochtlijsten, kan dit van meerwaarde zijn voor de dagelijkse zorg rondom vochtintake en het voorkomen van dehydratie bij ouderen.

Anouk Sijbers was blij met de prijs en vindt het belangrijk dat verpleegkundigen en verzorgenden zich interesseren voor eHealth: ‘Door slimme eHealth-toepassingen voor de zorg, zoals deze slimme drinkbeker, houd je meer tijd over voor patiëntenzorg.’

Scripties van de overige genomineerden De overige genomineerden ontvingen een cheque van 100€. Hieronder een korte samenvatting van hun scriptie.

• Marit van Os, Stascha Kordianek en Maaike Zwiers van Saxion hebben via interviews met mensen met beginnende dementie onderzocht of het ophalen van herinneringen in 3D via een Virtual Reality bril zou kunnen bijdragen aan hun kwaliteit van leven.

• De mogelijkheden en randvoorwaarden rondom de inzet van e-health bij de Veteranen Intensieve Behandel Unit zijn door Karlijn Ewalts & Nicole Raedts van Fontys in kaart gebracht. Er bleek behoefte te bestaan aan apps gericht op: (ont)spanning, dagstructuur, sport, eet- en slaappatroon, stemming en erkenning.

• Jeroen Vergouw van de Universiteit Utrecht heeft de behoeften van chronisch zieke ouderen ten aanzien van het gebruik van digitale programma’s binnen de huisartsenpraktijk onderzocht. Daaruit blijkt dat eenvoud in het gebruik voorop staat en dat ouderen betrokken willen worden bij de inzet van deze programma’s.

• Eline Nijbakker concludeert op basis van haar onderzoek dat medicatie reminder applicaties kunnen worden ingezet om het zelfmanagement te bevorderen ten aanzien van het medicijngebruik bij revalidanten met niet-aangeboren hersenletsel. Verpleegkundigen blijven uiteraard wel een belangrijke rol hebben in het observeren en registeren van de medicatie-inname.

Er was de nodige aandacht voor eHealth tijdens het jubileumcongres, voorafgaand aan de uitreiking was er een videoboodschap van staatssecretaris van Rijn, waarin hij het belang van eHealth benadrukte en ook de rol die verpleegkundigen hierbij kunnen spelen. Kortom de scriptieprijs was een geslaagd initiatief en is zeker voor herhaling vatbaar!

5

Scriptie 1: Slimme drinkbeker

Het nauwkeurig meten van vochtintake bij ouderen Probleem Een veelvoorkomend gezondheidsprobleem bij ouderen is dehydratie. Een belangrijk onderdeel van het voorkomen en het tijdig behandelen van dehydratie is het meten van de vochttoestand van de oudere. Dit wordt meestal uitgevoerd door het bijhouden van vochtlijsten, echter gebeurt dit vaak onnauwkeurig. Er is een slimme drinkbeker ontwikkeld die nauwkeurig de hoeveelheid vocht meet welke in en uit de beker gaat. Met deze beker wordt de vochtintake nauwkeuriger en makkelijker meetbaar.

VZI NIEUWSBRIEF DECEMBER 2016

Doel Het doel van het inzetten van deze slimme beker is het nauwkeurig meten van de vochtintake om dehydratie te signaleren en voorkomen bij ouderen in het ziekenhuis. In de bachelor thesis is onderzocht op welke wijze de slimme drinkbeker ingezet kan worden om de vochtintake nauwkeurig te meten bij ouderen in het ziekenhuis. Daarnaast is onderzocht hoe de implementatie kan worden vormgegeven door middel van het verandermodel van Grol en Wensing.

Resultaten Het onderzoek is uitgevoerd door gebruik te maken van verschillende methodes, namelijk een literatuurstudie, semigestructureerde interviews, informele gesprekken en observaties. Uit het onderzoek blijkt dat het nauwkeurig meten van de vochtintake van belang is om een indicatie van de hydratiestatus van de oudere te verkrijgen.

Tevens gaven geĂŻnterviewde inhoudsdeskundigen aan positief te zijn ten opzichte van de slimme drinkbeker.

Omtrent de huidige situatie rondom het meten van de vochtintake blijkt dat het bijhouden van vochtlijsten een arbeidsintensieve taak is en dat de meting minder nauwkeurig is. Om de vochtintake nauwkeurig te meten bij ouderen kan de slimme drinkbeker worden ingezet.

Om een pilot met de slimme drinkbeker te laten slagen, is het van belang om gerichte interventies in te zetten.

Na het onderzoek zijn interventies, voornamelijk gericht op educatie van de zorgmedewerkers aanbevolen door de student. Door omstandigheden was het niet mogelijk om een pilot te laten plaatsvinden op een afdeling in het ziekenhuis, er is wel een pilot uitgevoerd rondom het meten van de vochtintake met de slimme drinkbeker in een zorgcentrum. Uit deze pilot blijkt dat de ouderen en zorgverlener die een dagdeel met de beker gewerkt hebben, uiteenlopende meningen hebben over de slimme drinkbeker en dat er een aantal aandachtspunten zijn waar de projectgroep betrokken bij de validatie van

6

de beker, aan zou moeten werken.

Conclusies Concluderend kan worden gesteld dat de slimme drinkbeker kan bijdragen om in de toekomst de vochtintake nauwkeuriger te kunnen meten bij ouderen in het ziekenhuis. De patiĂŤnten waar de vochtintake van gemeten wordt, drinken dan gedurende de dag, alle dranken uit de slimme drinkbeker. De voedingsmedewerkers en/of verpleegkundigen kunnen de beker uitlezen waarbij dan op de computer een overzicht staat van de vochtintake van de oudere patiĂŤnt op die dag. Doordat de inzet van de slimme drinkbeker nauwkeuriger en minder arbeidsintensief is dan het invullen van vochtlijsten, kan dit van meerwaarde zijn voor de dagelijkse zorg rondom vochtintake en het voorkomen van dehydratie bij ouderen.

Anouk Sijbers

1218719sijbers@zuyd.nl

Youtube:

https://www.youtube.com/ watch?v=Li6ZLIpESvk

Scriptie 2: Virtual Reality bril Herinneringen in 3D voor mensen met dementie Doel van het onderzoek Het doel van dit afstudeeronderzoek is om aan de hand van kwalitatieve analyse te onderzoeken wat de verwachte toegevoegde waarde van Virtual Reality is voor de kwaliteit van leven van patiënten met een milde neurocognitieve stoornis. De probleemstelling die daarbij is opgesteld luidt als volgt: Welke verwachtingen hebben patiënten met een milde neurocognitieve stoornis (Mild Cognitive Impairment = MCI), zorgverleners en mantelzorgers van de inzet van Virtual Reality bij de behandeling van deze patiëntencategorie?

Om deze probleemstelling te beantwoorden zijn de volgende onderzoeksvragen opgesteld: 1. Wat zijn de verwachtingen van patiënten met een milde neurocognitieve stoornis tegenover Virtual Reality?

2. Wat zijn de verwachtingen van zorgverleners tegenover de inzet van Virtual Reality bij patiënten met een milde neurocognitieve stoornis?

3. Wat zijn de verwachtingen van mantelzorgers tegenover de inzet van Virtual Reality bij patiënten met een milde neurocognitieve stoornis?

4.

Hoe kan Virtual Reality toegepast worden in de zorgverlening voor patiënten met een milde stoornis, zowel inhoudelijk en praktisch gezien?

Methode van onderzoek De methode die voor dit onderzoek gebruikt wordt is een kwalitatieve data-analyse. Er worden twee soorten kwalitatieve methoden van dataverzameling gebruikt: literatuurstudie en interviews. Voor de interviews wordt gebruik gemaakt van een theoretisch framework (Venkatesh, Morris, Davis, F.D. & Davis, G.B., 2003). Door middel van een topic list worden drie categorieën uit het theoretisch framework behandeld.

De onderzoekspopulatie bestaat uit een groep patiënten met MCI (n=6), een groep zorgverleners (n=7) en een groep mantelzorgers van mensen met MCI (n=5). De uitkomstparameters zijn meningen/gevoelens van de respondenten, welke aan de hand van open, axiaal en selectief coderen worden geanalyseerd.

Aan de hand van de codebomen die voortkomen uit het coderen worden resultaten verwerkt en conclusies getrokken.

Patiënten met MCI denken graag na over vroeger. Het idee van bewegende beelden over vroeger spreekt hen over het algemeen aan, zij zien hierbij echter niet in hoe nieuwe technologieën zoals de VR bril hen hierbij zou kunnen helpen. Na uitleg over de mogelijke functie bij de inzet van de VR bril, geeft deze doelgroep aan hier wel de meerwaarde van in te zien. Zorgverleners twijfelen over de verwachte meerwaarde van de inzet van de VR bril, zij verwachten dat de VR bril te individueel is, waardoor persoonlijk contact met de patiënt vermindert. Ook zien zorgverleners de meerwaarde van de bewegende beelden niet in. Mantelzorgers zien de meerwaarde van de VR bril wel in, juist vanwege de bewegende beelden tegenover foto’s. Ze verwachten dat MCI patiënten hierdoor meer levendige herinneringen kunnen ophalen. MCI patiënten, zorgverleners en mantelzorger verwachten dat deze nieuwe toepassing van reminiscentietherapie meer als ontspanning zou werken dan als behandeling. De VR bril biedt nieuwe mogelijkheden om herinneringen op te halen, echter zijn er nog verbeterpunten met betrekking tot het gebruiksgemak. Aan de hand van de resultaten van dit onderzoek wordt een vervolgonderzoek aanbevolen.

Stascha Kordianek, Maaike Zwiers en Marit van Os Marit_van_os@hotmail.com

Youtube:

https://youtu.be/MASnnSCQQb8

Resultaten Uit de interviews met de verschillende doelgroepen zijn de volgende punten naar voren gekomen:

7

Scriptie 3: Inzet van E-Health

E-health binnen de Veteranen Intensieve Behandel Unit Het afstudeeronderzoek is uitgevoerd binnen de Veteranen Intensieve Behandel Unit (VIBU), een specialistische behandelvoorziening van Vincent van Gogh voor geestelijke gezondheidszorg te Venray. Veteranen die opgenomen zijn binnen de VIBU, geven aan weinig tot geen overzicht te hebben over hun behandeling. Vanuit de VIBU is dan ook de onderzoeksvraag ontstaan hoe de behandeling overzichtelijker kan worden gemaakt met behulp van e-health, rekening houdend met de eigen regie van de veteranen.

VZI NIEUWSBRIEF DECEMBER 2016

Doel van het onderzoek Het doel van het onderzoek is om te achterhalen wat e-health kan bijdragen aan de behandeling van veteranen binnen de VIBU. Hiervoor is de volgende probleemstelling opgesteld: ‘Welke interventies, gericht op empowerment, kunnen door middel van e-health ingezet worden om de behandeling van veteranen binnen de Veteranen Intensieve Behandel Unit (VIBU) van Vincent van Gogh (VvG) te optimaliseren?’.

Om antwoord te kunnen geven op de probleemstelling is een kwalitatief onderzoek uitgevoerd. Dit is gedaan aan de hand van een literatuurstudie en semigestructureerde interviews onder drie veteranen, vier verpleegkundigen en twee behandelaren van de VIBU. Daarnaast hebben de onderzoekers contact gelegd met experts op het gebied van veteranenzorg en/of professionals die werken met e-health binnen de behandeling.

De inzet van e-health is binnen de gezondheidszorg sterk in ontwikkeling en heeft dan ook verschillende voordelen, zoals meer eigen regie onder cliënten, extra keuzemogelijkheden binnen de zorg en vergroting van de efficiëntie van het GGz-aanbod. Wat betreft de specifieke problematiek van veteranen, tonen verschillende onderzoeken aan dat de prevalentie van post traumatische stress stoornis (PTSS) onder veteranen sterk varieert, maar dat het wel de meest voorkomende diagnose is.

Resultaat van het onderzoek Uit de interviews komt naar voren dat de VIBU graag wil werken met e-health modules op het gebied van: dagstructuur, agressie, (ont)spanning, sport, slaap(hygiëne), voeding, stemming, erkenning en beeldbellen. Wat betreft e-health innovaties die de behandeling en de empowerment van de veteranen kunnen bevorderen worden onderdelen genoemd, gericht op: meer eigen regie, overzichtelijke dagstructuur en therapieonderdelen, tips en handvatten voor persoonlijke omstandigheden, meer overzicht over de

8

behandeling en controle over het eigen dossier. Voor de implementatie van e-health dient er volgens de respondenten, experts en de literatuur voornamelijk aandacht te zijn voor een training in het gebruik van e-health en de tablets waarmee gewerkt zal gaan worden.

Vanuit deze wensen, behoeften en voorwaarden heeft de VIBU ervoor gekozen om met de e-health aanbieder Karify te gaan werken.

Naar aanleiding van de hoofdvraag kan geconcludeerd worden dat er interventies ingezet dienen te worden gericht op het ontwerpen van één e-health platform met onderdelen gelinkt aan de wensen, behoeften en voorwaarden die uit de interviews naar voren zijn gekomen. Daarnaast dient nauw samengewerkt te worden tussen het verpleegkundig team, behandelteam en de veteranen om de onderlinge betrokkenheid en verantwoordelijkheid te bevorderen.

Alvorens er aanbevelingen gedaan konden worden, hebben de onderzoekers een SWOT-analyse opgesteld.

Op basis van deze analyse richten de aanbevelingen zich op het creëren van draagvlak binnen het team voor de implementatie van e-health, het trainen van het team en de veteranen in het gebruik van e-health en tot slot het plannen van evaluatiemomenten om de implementatie te monitoren.

Nicole Readts en Karlijn Ewalds

k.ewalts@student.fontys.nl nicoleraedts@hotmail.com

Youtube:

https://youtu.be/JlcJ55EoAbo

Scriptie 4: E-health applications in general practice Health en ouderen in eerste lijn

Achtergrond Het aantal ouderen dat zorg nodig heeft groeit door de vergrijzing. Ouderen willen het liefst zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen. Aangezien ouderen vaak meerdere gezondheidsaandoeningen hebben, is het een uitdaging om doelmatige en efficiënte zorg te kunnen bieden in de eerste lijn. Digitale programma’s, ook wel e-health genoemd, zoals een consult op afstand met de huisarts, worden in toenemende mate ingezet om te kunnen voldoen aan de toenemende zorgvraag. Hoewel veel voor- en nadelen van het gebruik van digitale programma’s bekend zijn, ontbreekt er informatie over het gebruik van digitale programma’s bij ouderen binnen de huisartsenpraktijk.

Doel Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de behoeften, bevorderende factoren en barrières van internetvaardige ouderen met meerdere chronische aandoeningen ten aanzien van het gebruik van digitale programma’s binnen een huisartsenpraktijk in Nederland.

De digitale programma’s die hierbij centraal stonden waren: elektronisch een afspraak maken, elektronisch een herhaalrecept aanvragen, elektronisch een consult aangaan met een zorgverlener, lab uitslagen inzien en inzage in het medisch dossier.

zijn. Een barrière in het mogelijk gebruik is dat ouderen persoonlijk contact met de praktijk belangrijk vinden.

Deelnemers gaven aan dat het contact met de assistente hen vaak direct geruststelt en dat de assistente daarbij meteen de ernst van de gezondheidsklachten kan inschatten.

Conclusie Ouderen die openstaan voor het gebruik van digitale programma’s willen vooral dat deze programma’s voldoen aan hun verwachtingen en behoeften: het moet eenvoudig en simpel zijn in het gebruik. Bij het ontwikkelen van nieuwe digitale programma’s moet rekening gehouden worden met gebruikersbehoeften van ouderen. Om dit te realiseren is het betrekken van ouderen bij de ontwikkeling van digitale programma’s en e-health een essentiële voorwaarde.

Jeroen Vergouw

jwvergouw@vergouw.net

Youtube:

https://youtu.be/MTzmbcSu4BM

Methode Twee onderzoekstechnieken zijn gebruikt om de behoeften, bevorderende factoren en barrières te achterhalen: interview gesprekken en de zogenaamde hardop-denken methode waarbij de deelnemer gevraagd is om alles wat in hem of haar opkwam hardop uit te spreken tijdens het oefenen met de digitale programma’s.

Resultaten Er zijn twaalf interviews uitgevoerd met in totaal 19 ouderen. De gemiddelde leeftijd was 73 jaar en 47% was vrouw. Overzichtelijkheid van de digitale programma’s kwam naar voren als een belangrijke behoefte en wens van ouderen. Iemand moet meteen begrijpen wat de bedoeling is, zonder daarvoor eerst te hoeven zoeken op het computerscherm. Verder bleek dat gemak en efficiëntie belangrijke voorwaarden zijn voor ouderen om de programma’s te gebruiken. Een bevorderende factor is dat de digitale programma’s 24 uur per dag beschikbaar

9

Scriptie 5: Medicatie reminder app

Vergeet je medicijnen niet! Gebruik een medicatie reminder applicatie Aanleiding Jaarlijks krijgen in Nederland ongeveer 160.000 mensen een vorm van niet- aangeboren hersenletsel.

Niet- aangeboren hersenletsel (NAH) is schade aan de hersenen ontstaan in de loop van het leven, bijvoorbeeld door een herseninfarct, ongeluk, tumor, hartstilstand, hersenbloeding of een operatie. NAH kan zorgen voor cognitieve stoornissen, zoals aandacht en- concentratiestoornissen, geheugenstoornissen en stoornissen bij het plannen en uitvoeren van activiteiten.

Revalidanten van de afdeling NAH binnen Adelante hebben ten gevolge van cognitieve stoornissen vaak ondersteuning nodig bij het beheren van de medicatie.

Deze ondersteuning kan een belemmering vormen voor het zelfmanagement van de revalidant. Er zijn veel gezondheidsapplicaties ontwikkeld voor de smartphone of tablet die revalidanten kunnen ondersteunen bij het zelfstandig beheren van de medicatie. Het gebruik maken van medicatie reminder applicaties bevordert het zelfmanagement en verminderd het aantal medicatiefouten.

Doel Het te verwezenlijken doel is dat het zelfmanagement, ten aanzien van het medicijngebruik van revalidanten met NAH, bevorderd wordt door middel van het inzetten van een applicatie.

VZI NIEUWSBRIEF DECEMBER 2016

Hoofdvraag Op welke wijze kan de verpleging van de revalidatieafdeling niet- aangeboren hersenletsel een applicatie inzetten, bij revalidanten met niet- aangeboren hersenletsel, om het zelfmanagement ten aanzien van het medicijngebruik te bevorderen?

Methodiek De implementatiemethodiek van Grol en Wensing is gebruikt om deze kwaliteitsverbetering vorm te geven. De wenselijke en feitelijke situatie is in kaart gebracht middels verschillende methodes, zoals literatuuronderzoek, expertinterviews, observaties en een enquĂŞte. De doelgroep en setting is in kaart gebracht met behulp van een informeel interview met de hoofdverpleegkundige.

De Effective Practice and Organisation of Care Group (EPOC) taxonomie is gebruikt om de strategieĂŤn en interventies te selecteren Resultaten & Conclusie De kennis van de verpleging over het gebruik van een medicatie reminder applicatie is vergoot door het

10

uitvoeren van de geselecteerde interventies. Tevens is een duidelijke vermindering te zien in het aantal vergeten medicatie- inname momenten bij de revalidanten die gebruik maken van een medicatie reminder applicatie.

Geconcludeerd mag worden dat de Medisafe Meds & Pill Reminder applicatie kan worden ingezet om het zelfmanagement te bevorderen ten aanzien van het medicijngebruik bij revalidanten met NAH. Allereerst dient beoordeeld te worden of de revalidant geschikt is om gebruik te maken van een applicatie. Tijdens het gebruik van de medicatie reminder applicatie dient de medicatie- inname consequent geobserveerd en geregistreerd te worden.

Aanbevelingen De aanbevelingen tot het verankeren van de kwaliteitsverbetering zijn gelegen in interventies gericht op kennisvergroting, creĂŤren van bewustwording en urgentie omrent het consequent observeren en registeren van de medicatie- inname en het meten van tevredenheid onder de betrokkenen.

Eline Nijbakker

E.Nijbakker@adelante-zorggroep.nl

Youtube:

https://youtu.be/RbQmIMMjWog

Verslag NI 2016 eHealth for all

Op zondag 25 juni begon het congres Nursing Informatics 2016 in Geneve. Ybranda Koster en Renée Verwey van het platform V&VN VZI doen verslag van het congres.

Opening congres De openingsspeech werd verzorgd door Carmen Lapaza Santos,hoofd van de Europese Commissie afdeling Health and Welbeing. Zij benadrukte het belang van verpleegkundigen als essentiële partners in de verspreiding van eHealth. Ze noemde specifiek het Radboud MC in Nederland als ‘best practice ziekenhuis’(ParkinsonNet) en wees op het door de EU uitgebrachte Greenpaper over mobile health. Belangrijke uitdagingen waar we voor staan zijn het regelen van wettelijke kaders voor mHealth, interoperabiliteit, dataprotectie en veiligheid van mHealth apps.

Tijdens de officiële opening werd ook de award voor ”Pionieer in Nursing Informatics” uitgereikt aan Professor Marianne Talberg. Marianne Talberg is al vanaf 1978 actief in de wereld van verpleegkunde en informatica.

In de dagen daarna ging het programma volop van start.

Een aantal interessante lezingen die voorbij kwamen op dit zeer inspirerende symposium zullen hieronder worden aangestipt. Alle bijdragen zijn te vinden in het congres ebook evenals de presentaties.

Total Health program Op maandagochtend begon de dag met een lezing van Judy Murphy van IBM, zij vertelde over het “total health” programma zoals dit onder andere in de grote zorgorganisatie Kaiser Permanente, in Amerika, wordt toegepast. In dit concept gaat men er vanuit dat alles in onze omgeving (milieu, water etc. ) wordt meegenomen in de zorg. Gezondheid draait niet om de ziekenhuizen en zorginstellingen maar speelt zich overal af. Zorg wordt gevormd door een aantal factoren: 20% omgevingsen sociale factoren, 40% persoonlijk gedrag, 30% familiegeschiedenis en erfelijkheid, 10% medische zorg.

Centraal staat de vraag: “hoe kan Kaiser Permanente haar leden het beste helpen?”. De nadruk ligt hierbij op preventie van aandoeningen en het tijdig diagnosticeren van aandoeningen. En het is ook een kwestie van omdenken: mensen worden steeds vroeger uit de ziekenhuizen ontslagen, dat betekent dat ze nog geen ziekenhuis gerelateerde complicaties hebben opgelopen.

Ook brengt Kaiser Permanente de zorg naar de mensen toe. In een aantal supermarkten zijn gezondheidsstations opgezet. Bij deze zorgposten kun je terecht met klachten

die eenvoudig te verhelpen zijn. Kaiser Permanente zal binnenkort zijn eigen medische opleiding openen.

In deze opleiding zullen zorgmedewerkers (artsen, verpleegkundigen en andere disciplines) interdisciplinair worden opgeleid in de holistische gezondheidszorg.

Kaiser Permanente rekt de grenzen op van hoe zorg geleverd moet worden door deze te integreren in het dagelijks leven. Een mooie, holistische visie op zorg waar in Nederland bijvoorbeeld het concept van “De Gezonde Samenleving” (visie domein Gezondheid, Sport en Welzijn van Hogeschool Inholland) prachtig op aan sluit.

Studenten inzendingen Uit alle inzendingen waren zes geselecteerd om een presentatie geven. Op grond van deze presentaties werden de winnaars bekend gemaakt. Hieronder een kort overzicht van de inzendingen: 1. Adoption of Speech Recognition Technology (SRT) in Community Healthcare Nursing: Tijdens een observatieonderzoek hebben studenten geconstateerd dat het daadwerkelijke verzorgen van de wond 50% van de zorgtijd in beslag nam en dat 41% van de tijd van de verpleegkundige opging aan de diverse administratie. De studenten hebben daarop een prototype ontworpen waarin SRT gebruikt werd om de notities te maken en om bijvoorbeeld foto’s te nemen.

Het uiteindelijke prototype (gemaakt met behulp van een go-pro en een smartphone) was in staat om op commando van spraak foto’s te nemen, metingen te verrichten en notities te nemen. Daarnaast kon in het scherm van de smartphone een samenvatting van het cliëntdossier getoond worden, een up to date voorraadlijst en een wondkaart worden bijgehouden en was er een mogelijkheid om multimedia post-its te gebruiken. Alle functionaliteiten konden spraak gestuurd worden opgeroepen. De toepassing heeft de

11

VZI NIEUWSBRIEF DECEMBER 2016

“ It is harder for a programmer to learn how to work as a nurse than for a nurse how to work with a programme “ naam WOC eTalkie.

2. Individual Nomad Clinical Assistant (INCA): INCA is een mobiele applicatie waarin verpleegkundigen hun planning kunnen zien met betrekking tot de verpleegkundige taken die zij moeten uitvoeren. De applicatie heeft de mogelijkheid om de taken te valideren en af te tekenen, gegevens kunnen meteen worden opgeslagen. De bedoeling is dat deze toepassing kan gaan communiceren met het EPD. De verpleegkundige ziet dan bijvoorbeeld de taak polstellen, voert de taak uit, registreert de waarde en deze verschijnt in het EPD. 3. Improving Drugs Administration Safety in Pediatric Resuscitation using mobile technology: Als een kind gereanimeerd moet worden is het van belang dat de juiste medicatie, in de juiste dosering zo snel mogelijk wordt toegediend. Op dit punt gaat er echter veel mis door stress, gebrek aan ervaring (reanimatie van een kind komt gelukkig niet vaak voor), slechte communicatie en vermoeidheid. In de volwassenzorg wordt de medicatie toegediend op gewichtscategorieën (zwaar, gemiddeld en licht) bij kinderen moet deze dosering echter worden berekend op het exacte gewicht van het kind. Er zijn kaarten in gebruik die dit berekenen ondersteunen maar verpleegkundigen geven aan dat deze te veel informatie bevatten om goed overzicht te geven. Het doel van de technische oplossing was het terugdringen van de tijd die nodig is om de medicatie klaar te maken en het verminderen van fouten. De studenten hebben hiervoor een mobiele app ontwikkeld. In het eerste scherm kan het gewicht van het kind worden ingegeven. Er verschijnt vervolgens een lijst medicatie. Hieruit kan de juiste (voorgeschreven) gekozen worden. Klik op het medicijn en de dosering wordt berekend. Een aantal parameters zijn aan te passen (zoals toedieningssnelheid). Bij testen op een dummy bleek de tijd die verstreek vele malen korter te zijn, ook was de kans op fouten kleiner.

4.

Hygiene game. In de EU kunnen per jaar 30.000 doden worden voorkomen door het beter toepassen van handhygiëne. Toch laat de handhygiëne in ziekenhuizen nog te wensen over. Redenen die worden aangegeven voor het niet voldoende reinigen van de handen zijn: tijd, vergeten, onderschatting, scholing, motivatie, huidirritatie en materiaal. Door slimme observatie van de handhygiëne willen deze studenten proberen om de motivatie en het bewustzijn van handhygiëne bevorderen. Door het plaatsen

12

van sensoren op de plaatsen waar handhygiëne plaatsvindt is het mogelijk om de handhygiëne in kaart te brengen. Door bluetooth sensoren op de kraan, zeeppomp en handdoek en het plaatsen van een iPad of smartphone kan de handhygiëne goed gemonitord worden. Vervolgens kan hier een game element in worden aangebracht om de gebruiker te motiveren zijn gedrag te veranderen. Hiervoor moeten scores, regels, design en een scorebord worden toegevoegd. Andere mogelijkheden zijn het laten afgaan van een alarm als je zonder handenwassen een patiënt benaderd of het op slot blijven van een medicijnkar bij het achterwege blijven van goede handhygiëne. Pagina: www. hygienegames.com 5. Slimme inlegzool: 50% van de ouderen komen niet aan hun dagelijkse hoeveelheid aanbevolen beweging.

Momenteel wordt de beweging van ouderen gemonitord met behulp van vragenlijsten, domotica in huis of in een kunstmatige omgeving. De hier gepresenteerde slimme inlegzool heeft de mogelijkheid om doormiddel van de zool en een klein kastje wat aan de schoen wordt geklikt informatie te verzamelen over onder andere de hoeveelheid activiteit, gang en belasting. De inlegzool kan naast het meten van de activiteit ook gebruikt worden om revalidatie te monitoren, het verschil van therapie in kaart te brengen en de daadwerkelijke impact van een beperking in beeld te brengen. Het apparaat heeft in het laboratorium een accuraatheid van 97%.

Bovendien kan het daadwerkelijke bewegingspatroon van de patiënt in beeld gebracht worden in plaats van een vertekenend beeld bij observaties en metingen in een oefenruimte.

6. Delirium: met deze app is het mogelijk om met een handheld device een delirium score af te nemen op de ICU. De app berekent de score en geeft aan indien actie nodig is. Om het draagvlak voor deze app te onderzoeken is gebruik gemaakt van de TAM (Technology Assessment Measurement).

Uiteindelijk is de internationale prijs gegaan naar het delirium assessment en de hand hygiene games (1000sfr per winnaar). De prijs voor de beste Zwitserse inzending ging naar de slimme inlegzool. De wedstrijd eindigde met een mooie uitspraak van de jury: It is harder for a programmer to learn how to work as a nurse than for a nurse how to work with a programme….

Smart Glasses Op dinsdag vonden er wederom een aantal korte workshops en lezingen plaats. Een daar van ging over het gebruik van “Smart Glasses” in het trainen van verpleegkundigen. De hoge verwachtingen en de hoge werkdruk vereisen nieuwe trainingsmethoden. Zo wordt er gebruik gemaakt van mobiele apparaten om leerobjecten aan de dagelijkse praktijk te koppelen. Voor het gebruik van deze “Smart Glasses” werden leerobjecten in de praktijk verzameld en werden deze met behulp van spraak herkenning en sensors op de bril geprojecteerd.

Verpleegkundigen kunnen op deze manier aanvullende audio informatie krijgen bij trainingen. Ook wordt de bril ingezet als feedback hulpmiddel.

Vervolgens kwam de intelligente kledingkast aan bod.

Voor (dementerende) ouderen is het maken van de juiste keuze voor kleding een groot probleem. De intelligente kledingkast is bedoeld om dat probleem te verminderen.

Met behulp van een systeem met een scherm in de kastdeur (met drukknoppen), licht strips in de kast en wasbare kledingtags (RFID) wordt de oudere geholpen met de kledingkeuze. Door de sensor bij de deur kan worden bekeken of de oudere de juiste kleding aan heeft bij het verlaten van het huis en of de kleding past bij het weer. Na de keuze zal in de kast de betreffende plank met de lichtstrip worden aangegeven. Op dit moment moet de familie of de thuiszorgmedewerker er nog voor zorgen dat de kleding op de juiste plank ligt.

Digitale leerobjecten Op dinsdagmiddag volgde een lezing over het verzamelen van digitale leerobjecten. Voor dit project werden verpleegkundigen voorzien van een speciale app (WITRA) waarmee ze opnames konden maken van leerobjecten met hun telefoon of tablet. Op deze manier zijn 303 leerobjecten verzameld. Deze leerobjecten bestaan uit foto’s, video’s en ingesproken teksten. De leerobjecten worden gebruikt om beginnende verpleegkundigen het vak te leren en om nieuwe collega’s in te werken in de gang van zaken op de afdeling. Het grootste probleem met het verzamelen van deze leerobjecten was dat bij niet alle leerobjecten (30) het doel van het leerobject duidelijk was of dat de privacy richtlijnen werden overschreden (naam zichtbaar bij uitleg rond het werken met het EPD).

De verpleegkundigen gaven wel aan dat het noodzakelijk is om een derde hand te hebben bij het maken van deze opnamen. Vaak filmde een meelopende student de leerobjecten terwijl de verpleegkundige de mondelinge uitleg gaf en de activiteit uitvoeren. Het verzamelen van de leerobjecten zelf was een lerende ervaring, doordat de verpleegkundigen de handeling moesten uitleggen en deze werd opgenomen waren de verpleegkundigen veel bewuster met de handeling bezig. Na het opnemen werd er gereflecteerd op de opname en de handeling. De leerobjecten werden ook nagekeken op juistheid: slechts twee van de 303 leerobjecten bevatten fouten in het handelen.

Gamification in de zorg Als onderdeel van het overweldigende aanbod van lezingen was ook een sub-conferentie geprogrammeerd over social media. Eén onderdeel daarvan was een workshop over gamification in de zorg. Deelnemers in de workshop kregen een handleiding voor het ontwerpen van apps met behulp van het CANVAS model. De deelnemers kregen vervolgens de opdracht om een app te ontwikkelen voor een jonge vrouw met reuma. Na de vele presentaties was het een welkome afwisseling om ook zelf ergens mee aan de slag te gaan.

Aan het eind van de middag was er nog een workshop over Canadees initiatief. Een groep verpleegkunde docenten van diverse onderwijsinstellingen hebben daar een ‘ Digital Health Faculty Peer Network’ opgericht. Dit heeft geleid tot breed gedragen competentiebeschrijvingen en een toolkit voor het onderwijs. Zeer bruikbaar voor de opzet van bachelor onderwijs in Nederland!

13

Internationaal framework voor ICT competenties De laatste ochtend van de conferentie startte met een workshop rond het maken van een internationaal framework voor ICT competenties voor verpleegkundigen. Zo werd er gekeken of de informatica een geïntegreerd of een losstaand deel van het curriculum moet zijn. De meeste aanwezigen waren van mening dat beide aanwezig moeten zijn. Een basiskennis rond informatisering moet onderdeel zijn van het reguliere curriculum omdat er (zeker in de toekomst) geen zorg meer kan zijn zonder technologie. Daarnaast moet er voor de verdere verdieping ( voor hen die er zich meer mee bezig willen houden) de mogelijkheid zijn om meer kennis te kunnen opdoen in een aparte minor of cursus.

Een door Ybranda ingebracht punt werd hier breed ondersteund: in de eerste periode van de opleiding moet gestart worden met het creëren van een bewustzijn van het eigen gebruik van technologie: wat gebeurt er als je een e-mail stuurt, hoe zit dat met privacy, wat gebeurt er met je data als je bijvoorbeeld een digitale aankoop doet, hoe komt het dan dat je vervolgens reclame ziet van andere zaken die jou interesseren? Studenten moeten zich bewust zijn van wat er met data gebeurt als zij iets invoeren. De verpleging is een nieuw gebied voor de studenten als je daar dan meteen een nieuwe manier van kijken naar technologie aan toe voegt kunnen studenten dit niet plaatsen, door eerst te beginnen met de technologie in hun dagelijks leven is de overstap naar de verpleegkundige technologie daarna sneller gemaakt.

Toekomst van het verpleegkundig beroep De laatste keynote lezing ging over de toekomst van het verpleegkundig beroep met een aantal inspirerende, leuke en interessante uitspraken: • De nieuwe generatie zal technologie volledig in hun leven integreren, het is niet meer iets wat los staat.

• Verpleegkundigen zijn de batterij van het gezondheidszorgsysteem • Als verpleegkundige moeten we kennis hebben van de technologie die er voor kan zorgen dat de patiënt weer zo goed mogelijk terug kan naar zijn normale leven.

• Je kunt de meest geavanceerde technologie hebben, we moeten niet vergeten dat het ons doel is om mensen gelukkig en in de beste gezondheid te houden en te brengen.

• “Stupidity is also a gift from God, but we must not misuse it” (Paus Johannes Paulus II) • Het menselijk lichaam is de meest perfecte machine, tot nu toe zijn we nog niet in staat geweest om alle menselijke eigenschappen te kopiëren. Liefde is het hart van onze professie, dit kun je niet met technologie vervangen.

• Alleen zij die het onzichtbare zien kunnen het onmogelijke doen.

Ybranda Koster quypkoster@versatel.nl

Renée Verwey

VZI NIEUWSBRIEF DECEMBER 2016

renee.verwey@zuyd.nl

14