INË BOTËRORE: MODELI SHQIPTAR Kështu Krasniqi e hoqi perden duke ua zbuluar lexuesve të tij, se shqiptarët më parë nuk kishin njohur ndonjë shkrim të shkruar para ardhjes së osmanëve dhe letërsia shqiptare nuk kishte ekzistuar para përhapjes së Islamit dhe kjo si e tillë nuk do të ishte derisa muslimanët nuk u bënë shumicë në këtë vend. Pra, letërsia e paraqitur te katolikët shqiptarë nuk erdhi para shekullit XVI-të e XVII-të, ndërsa ajo si e tillë u shfaq si rezultat i ruajtjes së vlerave katolike shqiptare nga epërsia muslimane në vend. Autori i kushton një kapitull të plotë vlerave historike të letërsisë shqipe me alfabet arab, të cilët për herë të parë letërsia shqiptare ishte marrë me mallin për dashurinë e atdheut, për ndjenjat rreth problemeve shoqërore dhe poezi të zhanreve të ndryshme. Kjo letërsi më vonë ra viktimë e konsideratave ideologjike, u injorua plotësisht për shkak se ajo në vete barte ndikime të qarta islame. Përbuzja erdhi nën pretekstin se kjo letërsi ishte shkruar në alfabetin arab dhe brenda kësaj letërsie ka pasur përmbajtje të shumta me shprehje që vinin nga fjalori arab. Autori është shprehur se letërsia shqiptare nuk do të ndikohej sikur të dihej se ç’ka në të qoftë edhe me shkrimin arab, sepse ky shkrim ishte edhe te të tjerët si dhe te turqit. Kjo duhej të ishte një pjesë integrale e letërsisë shqiptare dhe duhej të trajtohet si e tillë. Përkundër vlerës së saj historike, kjo letërsi u injorua me shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë nga Perandoria Osmane më 1912-të. Kjo pavarësi nuk u njoh deri në vitin 1920 derisa elitat e asaj kohe të ndikuar thellë nga rrymat perëndimore nuk garantuan në tjetërsimin e politikave properëndimore në të gjitha fushat. Thënë realitetin autori tregon se, orvatja për të tjetërsuar politikat shqiptare nga ajo islame në perëndimore kishte
PAQJA
filluar qysh nga mesi i shekullit të XIXtë kur doli në pah lëvizja kombëtare me emrin Rilindasit Shqiptarë. Ishte bërë një bashkim i përfaqësuar nga besimtarë të fesë islame dhe asaj bektashiane, të asaj krishtere nga katolikë e ortodoksë, të cilët kishin dalë nën moton e poezisë së botuar nga Pashko Vasa (1825-1982) “Mos shikoni kisha e xhamia se feja e shqiptarit është shqiptaria”. Analiza e Krasniqit shkon më tej kur ai shkoqitë detaje të tjera në lidhe me këtë sulm të hapur ndaj fesë. Kjo gjendje vazhdon Krasniqi të thotë se nuk u ndal e as nuk u zvogëlua, por ajo do të egërsohet edhe më shumë në gjysmën e shekullit të XX-të kur në letërsinë shqiptare shfaqen shkrimtarë të shumtë në krye me Fan Noli (1882-1965) dhe Lasgush Poradeci (1889-1987), të cilët do ta sulmojnë çdo gjë që ishte islame dhe osmane te shqiptarët. E gjithë kjo jehonë antiislame siç thotë Krasniqi doli pas gjysmës së dytë të shekullit XX-të mbase kishte presion nga Partia Komuniste e Shqipërisë dhe ish-Jugosllavisë, sepse kjo ideologji ishte vendosur në shumë vende të botës, por shqiptarët ranë viktimë e ekstremizmit
ideologjik. Në emër të Revolucionit Kulturor në vitin 1967 hoqën të drejtën e besimit dhe rrënuan xhamitë dhe kishat, të cilat kishin vlera historike. Shumë prej tyre i kthyen në magazina, punëtori ose palestra sportive etj. Për të kaluar Partia Komuniste pa pasoja ajo kishte ‘ngarkuar’ shkrimtarë të lehtësonin punën e tyre në krye të cilit ishin Ismail Kadare, Dritero Agolli, Xhevahir Spahiu, Moikom Zeqo etj. Këta shkrimtarë u tallën në mënyrën më të poshtër të mundshme me fenë, derisa këtë e shndërruan në program të tyre. Analiza e dëshmuar nga Milazim Krasniqi vërteton se këta shkrimtarë janë turpi i letërsisë shqipe, se letërsia shqiptare ka ra viktimë e sistemit edhe pse në populli i njeh si shkrimtarë të mëdhenj. Kjo trashëgimi e keqe vazhdoi me decenie, mendohej se do të duhej të përfundonte me rënien e sistemit komunist, por nuk ndodhi. Atyre iu dha shansi të arsyetoheshin me rënien e sistemit sikur të deklaronin se kishin qenë nën presion të partisë, mirëpo është e habitshme që disa prej tyre vazhdojnë me të njëjtin avaz dhe me urrejtje edhe më të madhe të sulmojnë fenë dhe Islamin në veçanti. Pas gjithë kësaj sa më sipër u tha rreth pikëpamjeve të analizave të Milazim Krasniqit në këtë libër, janë shumë të dobishme hulumtimet e tij rreth sulmeve të fesë dhe angazhimi i tij prej një intelektuali dhe mjeshtri të madh në fushën e letërsisë dhe politikës, i cili iu kundërvu dukurive negative në rrethin ku ai ka ndikim. Përsiatjet e tij kapërcyen rrethin e kombit të tij duke dhënë vizione në këtë libër, të cilat do t’i shërbejnë një rrethi më të gjerë, prandaj them se do t’i shërbente një rrethi shumë më të madh sikur ky libër të përkthehej edhe në gjuhën arabe. n
Përktheu dhe përshtati Muhamed J.KAJOLLI Nr. 73 n MAJ/QERSHOR'13 15