I N FO RM AT I E B L AD B O SG ROE P LI M BU RG D RI EMA AND E L I J K S T I JDSC H RI F T - N` 8 3 J A N U AR I , F E B R U AR I , M AART 2 02 4
Bosbelang
AF GIF TEK ANTOOR: H ASSELT 1 3D E AF D ELING P3A9010
PB- PP B- 01675 BELGIE(N) - BELGIQUE
Jouw Bosbelang op papier? Vergeet niet het antwoordformulier in te vullen op pag. 15)
Vlotte start van Natuurbeheerplan Ham en Leopoldsburg
Giften, schenkingen en nalatenschappen: hoet zit het met het fiscale aspect?
Inkijk in het Beierse bosbeheer
MAART
21
donderdag
Algemene Vergadering Provinciehuis Hasselt
Contactdag in een nieuw jasje Af en toe moet je het eens over een andere boeg gooien. Daarom stoppen we onze jaarlijkse Algemene Vergadering in een nieuw jasje en kiezen we voortaan voor een avondvullend programma. Op donderdag 21 maart 2024 verwelkomen we jullie graag in de Boudewijnzaal van het Provinciehuis voor een boeiende avond. Naar goede gewoonte beginnen we met de Algemene Vergadering waarin we de financiële cijfers voorleggen en de werking van het voorbije jaar toelichten. Je krijgt hierbij zoals altijd de kans om je stem te laten horen. We zouden echter Bosgroep Limburg niet zijn, mochten we het nuttige niet aan het aangename koppelen. Dat doen we met een inspirerende voordracht. Nadien nodigen we je uit op een informele receptie om de avond gezellig af te sluiten met een klein hapje, een verfrissend drankje en een leuke babbel. Stip donderdagavond 21 maart 2024, van 18.30 tot 21.00 u., alvast aan in jouw agenda. Later ontvang je als lid nog een persoonlijke uitnodiging. We kijken ernaar uit om je te verwelkomen!
in dit nummer Bosbeheer
2 Nieuws uit de regio
Regio West
Wetgeving
Gezamenlijke houtverkoop 2023 _ 10
Vlotte start voor Natuurplan Ham en Leopoldsburg _ 4
Giften, schenkingen en nalatenschappen: hoe zit het met het fiscale aspect? _ 8
Schützen und Nutzen: inkijk in het Beierse bosbeheer _ 12
Beste Bosbeheerder Het is je wellicht niet ontgaan: onlangs erkende de Vlaamse overheid negen gebieden als Nationaal Park of Landschapspark. Maar liefst vijf van die uitzonderlijke landschappen liggen in onze provincie. Naast de Hoge Kempen, krijgt ook Bosland een erkenning als Nationaal Park. De Maasvallei, Hart van Haspengouw en Grenzeloos Bocagelandschap (dat onder meer Voeren omvat) werden Landschapsparken. Goed nieuws voor de Limburgse natuur en een kroon op het werk voor iedereen die zich inzet voor het groen in onze provincie. Privé-eigenaars spelen daarin een cruciale rol. Zonder jullie inspanningen voor duurzaam bosbeheer was dit nooit gelukt. Bovendien is jullie inzet buiten de grenzen van deze Vlaamse parken onmisbaar. Samen maken we onze provincie groener, klimaatrobuuster en biodiverser dan ooit tevoren én zorgen we ervoor dat onze bossen en andere natuur als een hefboom voor streekontwikkeling en lokale economie dienen. Daar moeten we er eentje op drinken. Op 21 maart, bijvoorbeeld. Dan vindt onze jaarlijkse Algemene Vergadering plaats. Je leest er meer over op pagina 2. Veel leesplezier!
Bert Lambrechts gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur voorzitter vzw Bosgroep Limburg
COLOFON
Bos online _ 7 Bos te koop _ 15 Contactgegevens _ 16
De deputatie van de provincieraad van Limburg, Jos Lantmeeters, gouverneur-voorzitter, Inge Moors, Bert Lambrechts, Igor Philtjens, Tom Vandeput, gedeputeerden en Wim Schoepen provinciegriffier I Coördinatie Pascal Vanhees, Bosgroep Limburg I Tekst Leen Raats, Teksttype.be, Pascal Vanhees, Johan Van Den Bosch I Taaladvies Yvette Vandormael, Informatie en Communicatie, provincie Limburg I Concept en vormgeving Hilde Winters, Informatie en Communicatie, provincie Limburg I Fotografie Robin Reynders, Informatie en communicatie, provincie Limburg, Luc Daelemans, Ries Bosch (Unsplash), Tom Fisk (Pexels), Juliane Liebermann (Unsplash), Oost-Vlaamse Bosgroepen, Heiko Prümers (Duits Archeologisch Instituut), Noah Busher (Unsplash), Michelle Henderson (Unsplash), Niklas Toft (Pexels) I Drukwerk Drukkerij Baillien & Maris, Hasselt I Oplage 4300 ex. I Verantwoordelijke uitgever Vera Boesmans, Universiteitslaan 1 - 3500 Hasselt I Wettelijk depotnummer D/2008/5857/82 Deze publicatie werd gedrukt op houtvrij gerecycleerd CO2-neutraal papier met EU Ecolabel en FSC certificaat.
Nieuws uit de regio
3
Regio West
Vlotte start voor Natuurplan Ham en Leopoldsburg In 2022 schreven we al over de bossen van Ham en Leopoldsburg, waar toen een beheeropvolging en een nieuw beheerplan type 1 op de planning stonden. Tijd voor een update. We praatten ook met Geert Webers, geëngageerd boseigenaar in Ham.
4 Regio West
Winst voor natuur en eigenaar In het najaar van 2022 bezochten we enkele honderden hectare bos in Heppen en in het oosten van Ham. We bekeken welke beheermaatregelen nodig waren. Voor veel bossen gaven we het advies om een dunning uit te voeren. Sommige bossen waren acht jaar eerder al gedund. Andere bosbestanden, vooral van eigenaars die nog geen lid van Bosgroep Limburg waren, kampten met achterstallig beheer. We proberen deze eigenaars steeds te bereiken bij een beheeropvolging, zodat ook deze bossen een duurzaam beheer krijgen. In bijna 50 ha bos van 60 verschillende eigenaren werden dunningen aangeduid. Dit beheer leverde in totaal meer dan 4 000 m3 industriehout op, gezamenlijk verkocht tijdens onze houtverkoop op 15 juni 2023. De gunstige prijzen bezorgden de betrokken eigenaars een mooi rendement op hun eigendom. Ze engageerden zich bovendien om een klein deel van de opbrengst te investeren in de aanplant van nieuwe bomen volgens ons KAPPLA-systeem.
deelden we in kleine loten voor particulieren en verkochten we op de brandhoutverkoop van 28 oktober. Dit brandhout bestaat vooral uit dikkere stammen Amerikaanse vogelkers, een invasieve exoot. Door het hout als brandhout te verwijderen, vangen we twee vliegen in één klap.
Nieuw natuurbeheerplan
Brandhout maken van Amerikaanse vogelkers
Naast een eventueel beheervoorstel dat resulteerde in een houtverkoop, boden we alle eigenaars de mogelijkheid om in stappen in het nieuwe natuurbeheerplan Ham/Heppen. Veel oude, beperkte bosbeheerplannen in Ham en omstreken zijn reeds of bijna afgelopen. Het was onze intentie om al deze percelen onder één natuurbeheerplan type 1 te bundelen.
We besteedden ook aandacht aan de lokale productie van brandhout, iets dat we als Bosgroep belangrijk vinden. Zo kunnen particulieren die met hout verwarmen hun voorraad op een eerlijke, duurzame manier aanvullen. In totaal maten we meer dan 180 stère brandhout op. Die ver-
Een groot voordeel: in zo’n plan zijn alle kappingen voor de komende 24 jaar gemachtigd. Dat maakt dat eigenaars die zelf regelmatig kleine hoeveelheden brandhout oogsten niet langer om de drie jaar een nieuwe kapmachtiging moeten aanvra-
gen. Bovendien brengt een natuurbeheerplan geen extra verplichtingen of engagementen met zich mee. Er was een groot enthousiasme: 40 eigenaars tekenden in met in totaal iets meer dan 28 ha bos. De gemiddelde grootte van 101 deelnemende percelen is nog geen 0,3 ha. Door deze kleine bosjes te bundelen, ontstaat een volumevoordeel voor de houtverkoop. Als Bosgroep nemen we ook heel wat administratieve last van de schouders van de betrokken eigenaars. Op 12 juni keurde het Agentschap voor Natuur en Bos het natuurbeheerplan type 1 Ham/Heppen goed. De Bosgroep inventariseerde alle percelen en overlegde met de eigenaars over het beheer dat zij wensten. Zij weten nu goed wat er de komende 24 jaar mogelijk is in hun bossen en beschikken over de nodige machtigingen.
Op naar het westen van Ham Na deze goedkeuring begonnen we
Regio West
5
vatte. Geleidelijk aan vorm ik het om naar een diverser geheel. Daarbij plant ik actief heel wat bomen bij, ook al is dat niet verplicht. Afgelopen winter plantte ik nog 191 zomereiken die hun eerste groeiseizoen bijna allemaal overleefden. De afgelopen jaren plantte ik onder meer ook tamme kastanje, hazelaar, linde, beuk en berk. Op die manier wil ik mijn bos klimaatrobuuster maken. Bij de laatste gezamenlijke houtverkoop van de Bosgroep werd er ook industriehout uit mijn bos verkocht, goed voor een mooie opbrengst. Ik vind dat het zeker moet kunnen dat een privéboseigenaar iets overhoudt aan zijn eigendom. Zonder de Bosgroep zou dit voor al die kleine eigenaars een onmogelijke opdracht zijn.
met de opvolging van het andere deel van Ham, de westkant. Hier gingen we op dezelfde manier te werk en ook hier was de respons op zowel beheervoorstellen als deelname aan het natuurbeheerplan erg groot. De houtverkoop die hieruit resulteert, staat gepland voor juni 2024 en de aansluiting van deze percelen bij het natuurbeheerplan zou ook rond deze periode in orde moeten zijn. Zo kunnen de bossen in Ham en Heppen er weer even tegen!
Boseigenaar Geert Webers getuigt Geert Webers is al veel jaren eigenaar van een bosperceel in Ham, dat hij vooral gebruikt om brandhout te oogsten. Hoe het bos in zijn bezit kwam, is een bijzonder verhaal dat hij graag vertelt. Geert: “Ik wilde al lang een eigen bos. Ik heb groene vingers en werk
6 Regio West
in de natuursector. Tijdens een wandeling langs het toeristisch fietspad in Ham zag ik toevallig een ”te koop”-bord aan een bosje. De notaris bracht me in contact met de eigenaar. We regelden een afspraak om samen het bosje te bezichtigen. Opmerkelijk daarbij is dat de toenmalige eigenaar zelf niet meer wist waar dat bos exact lag. Ik maakte de eigenaar wegwijs en we kwamen al snel tot een akkoord. Ik verwarm mijn woning vooral met brandhout, dus ook dat was een belangrijke motivatie voor mijn aankoop. Nu kan ik een deel van het nodige brandhout op een duurzame manier uit eigen bos halen. Daarnaast probeer ik voldoende aandacht te besteden aan het ecologische aspect van het beheer. Het is een typisch dennenbos dat voor 90 % uit grove den bestond en heel wat Amerikaanse vogelkers be-
Ik ben lid sinds 2007. In die periode zocht de Bosgroep vrijwilligers om te helpen bij de opmaak van het beheerplan Gerheserheide. Als geëngageerd bos- en natuurliefhebber ging ik hier graag op in. Later werd ik één van de eerste bosconsulenten. In die hoedanigheid volg ik elk jaar mee de brandhoutloten op die via de Bosgroep verkocht worden. Ik vind het belangrijk om mensen te informeren over bosbeheer. Het gebeurt wel vaker dat ik uitleg geef aan passanten op de wandel- en fietswegen die door mijn bos lopen. Op die manier worden sommige, in eerste instantie onlogische zaken voor veel mensen duidelijk. Vaak kan ik norse blikken veranderen in begrip en waardering voor ingrepen en werkzaamheden. De bezoekers van het bos op die manier meekrijgen met het verhaal, daar geniet ik enorm van.”
Bos online
Als bosgroepmedewerkers lezen we regelmatig interessante berichten die we graag met onze leden delen. Meer artikelen lezen om over door te bomen? Dat kan, op onze website en Facebookpagina.
BIJ DROOGTE NEMEN BOSSEN MINDER CO 2 OP
Droogte heeft niet enkel een negatieve invloed op de vitaliteit van bossen. Uit recent onderzoek blijkt dat droogte er ook toe kan leiden dat een bos aanzienlijk minder CO2 opneemt. Dat bleek bijvoorbeeld het geval tijdens de warme, droge zomer van 2022. Het fenomeen werd waargenomen in bossen in heel Europa. In een van de bossen waar metingen plaatsvonden, in het Franse Les Landes, namen de bomen die zomer zelfs helemaal geen CO2 meer op. Een onrustbarende ontdekking, aangezien extreme droogte en hitte in de toekomst waarschijnlijk vaker zullen voorkomen.
AMAZONEWOUD MIINDER ONGEREPT DAN GEDACHT Via 3D-scans vanuit vliegtuigen zochten onderzoekers naar verborgen menselijke sporen in het Amazonewoud. Ze vonden al meer dan 10 000 sporen van voor de komst van Columbus. Ze vermoeden dat er nog veel meer vondsten op ontdekking wachten. Hiermee wordt de aanname van wetenschappers dat het Amazonewoud eeuwenlang ongerept was, onderuitgehaald. Bovendien zouden lokale bewoners ook heel wat bomen hebben aangeplant met het oog op voedselproductie. bit.ly/3QzlV0k
bit.ly/3srsj1O
WERELDWIJDE ONTBOSSING ZET ZICH DOOR In 2022 verdween er wereldwijd nog 6,6 miljoen hectare bos. Ondanks inspanningen van de Europese Unie, een ommekeer in Brazilië én de belofte van meer dan honderd landen op de VN-klimaatconferentie in Glasgow om de wereldwijde ontbossing tegen 2030 te stoppen. Bovendien blijkt uit het onderzoek dat de ontbossing van waardevolle tropische wouden en oude bossen zich zorgwekkend snel voortzet, wat een grote domper is voor de biodiversiteit. Lichtpuntje: heel wat landen zijn wel goed bezig en ook de Europese Unie heeft het tij gekeerd. bit.ly/3QFRUfs
Bos online 7
Wetgeving
Giften, schenkingen en nalatenschappen: hoe zit het met het fiscale aspect? Boseigenaars stellen ons weleens de vraag of ze de Bosgroepwerking met een gift kunnen ondersteunen. Dat kan sinds enkele jaren zelfs met fiscaal attest. Je kunt een bos ook opnemen in een schenking of Bosgroep Limburg opnemen in je testament. We zetten graag de mogelijkheden en voordelen op een rij.
8 Wetgeving
Giften aan fonds Vrienden van Bosgroep Limburg In 2020 zag het fonds Vrienden van Bosgroep Limburg het levenslicht. De Koning Boudewijnstichting staat in voor het beheer. Vanuit onze visie dat goed bosbeheer ervoor zorgt dat ook de volgende generaties van prachtige natuur kunnen genieten, ondersteunt Vrienden van Bosgroep Limburg privéboseigenaars bij het duurzaam beheer van hun bos. Daarbij zetten we sterk in op een maatschappelijk gedragen en verantwoord beheer in functie van bos, natuur en klimaat. Zo creëren we samen gezonde, aantrekkelijke bossen waar eigenaars genieten van de vele voordelen van multifunctioneel beheer. Dat doen we al jaren door boseigenaars bij te staan met neutraal en onafhankelijk advies, informatie en hulp bij vergunningsaanvragen. Met jouw gift realiseert Bosgroep Limburg extra projecten in jouw buurt en lever je een concrete bijdrage aan duurzaam bosbeheer in Limburg. En het beste nieuws? Giften vanaf 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar. Dat wil zeggen dat elke gift van 40 euro of meer aanleiding geeft tot een belastingvermindering van 45 % op het werkelijk gestorte bedrag. Als je de Bosgroep permanent wilt steunen, kun je ook een doorlopende opdracht instellen.
Schenkingen van bossen of geld Een gift is een schenking, maar schenkingen kunnen ook andere
vormen aannemen. Je kunt onroerende goederen schenken, zoals een bos. Bij de schenking van een bos moet je steeds een notaris inschakelen en de schenking laten registreren. De ontvanger betaalt dan schenkbelasting. Bij een schenking van roerende goederen zoals bijvoorbeeld geld, kun je kiezen voor een ”handgift”. Dat moet je niet (maar kun je wel) registreren. Als je de schenking niet registreert, betaal je geen schenkbelasting. Let op: indien de schenker binnen drie jaar na de schenking overlijdt, wordt de schenking bij de nalatenschap geteld. Daardoor moet de ontvanger erfbelastingen op zijn schenking betalen en die zijn hoger dan de schenkbelastingen. Als je de schenking wél registreert via een notaris, moet de ontvanger schenkbelasting betalen. De schenking kan niet meer worden betwist door derden, want je hebt een bewijs van schenking. Bovendien moet je geen erfbelasting betalen als de schenker binnen drie jaar overlijdt. Dit gaat vaak om hogere bedragen. Een notaris kan je helpen met vragen rond deze materie.
voor de volle 100 % gebruikt voor het goede doel dat je na aan het hart ligt. Let op: in het verleden had je ook het systeem van duolegaten. Deze zijn afgeschaft bij de hervorming rond nalatenschappen. Als jouw nalatenschap nog steeds een duolegaat bevat, moet je dit bij de notaris laten aanpassen. In het huidige systeem is dit nu vaak nadelig. Kortom: als je een gift wil doen, kan dit op een eenvoudige manier via het fonds Vrienden van Bosgroep Limburg en geeft jouw gift vanaf 40 euro aanleiding tot een fiscaal attest. Wil je echter nadenken over successieplanning, schenkingen of legaten, dan neem je best contact op met een notaris die al je vragen kan beantwoorden en het nodige op papier kan zetten.
Bosgroep Limburg als goed doel in jouw testament In je testament kun je een nalatenschap aan Bosgroep Limburg opnemen. Sinds 2021 bedraagt de erfbelasting voor goede doelen in Vlaanderen 0 %. Je geld wordt dus
Wetgeving
9
Houtverkoop
Gezamenlijke houtverkoop 2023
Onze laatste gezamenlijke houtverkoop van 17 juni 2023 leverde mooie bedragen op. Voorlopig houden de hogere houtprijzen dus stand, maar we vermoeden dat deze trend zich niet lang meer zal voortzetten.
HOUTVERKOOP IN CIJFERS
19 loten te koop
Tijdens de coronacrisis en door de massale aantasting van fijnsparbossen door de letterzetter in 2019-2020, kende de houtindustrie een lichte terugval. De massale aantastingen van naaldbomen over heel West-Europa maakten sanitaire kappingen op grote schaal nodig, waardoor de houtmarkt overspoeld werd. Een prijsdaling was onvermijdelijk. In 2021 ontstond een houtschaarste doordat veel bosbeheerders hun geplande kappingen uitstelden vanwege de lage prijzen. Dat zorgde voor een kleiner aanbod op de markt. Tegelijkertijd steeg de vraag naar gezaagd hout sterk omdat veel particulieren tijdens de coronacrisis aan het klussen sloegen, terwijl de bouwsec-
10 Bosbeheer
tor en andere houtverwerkende sectoren vrij normaal konden doorwerken. Na de coronacrisis kenden de deelnemers bouwsector en andere industriële verkopers/eigenaars takken bovendien een heropleving.
81
Wat niemand verwachtte, gebeurde toch: de prijsstijging zette zich in 2022 fors door, omdat niet kon voldaan worden aan de vraag naar hout. Bij onze laatste gezamenlijke houtverkoop van 17 juni daalden de prijzen nagenoeg niet ten opzichte van 2022. Ons aanbod bleef vergelijkbaar met dat van het jaar voordien. De hoge inflatiecijfers doen vermoeden dat we momenteel over het hoogtepunt heen zijn en dat de prijzen zullen normaliseren en verder dalen.
10 157 m3 hout aangeboden
13
houtfirma’s brachten bod uit
9
houtfirma’s deden een aankoop
PRIJZEN 56,85 euro/m3
gemiddelde prijs
houtprijzen houden stand NAAM
BOOMSOORT (ZIE LEGENDE)
AANTAL BOMEN
AANTAL M3
HOOGSTE BIEDER
HOOGSTE BOD
PRIJS/M3
Hengelhoef – gemengd
52 % grove den, 28 % Am. eik, 10 % berk, 3 % zomereik, 2 % Cors. den, 5 % overige
3 725
2 157,62
Internationale Houthandel Ras
131 999,00
61,18
Hengelhoef – loog
28 % beuk, 26 % Am. eik, 14 % zomereik, 9 % grove den, 7 % tamme kastanje, 16 % overige
693
893,65
De Groot Dienstverlening
58 175,96
65,10
Ham – Gerhees
64 % grove den, 23 % Cors. den, 5 % Am. eik, 5 % zomereik, 3 % overige
1 501
779,70
Internationale Houthandel Ras
42 999,00
55,15
Ham / Leopoldsburg
65 % grove den, 25 % Cors. den, 4 % zomereik, 2 % Am. eik, 4 % overige
6 076
3 158,88
Internationale Houthandel Ras
179 999,00
56,98
Ham – fijnspar
100 % fijnspar
710
105,58
Muffels Leon
3 604,00
34,14
Tessenderlo – Hulst
55 % Douglas, 32 % Cors. den, 7 % zeeden, 5 % grove den, 1 % fijnspar
507
122,84
Muffels Leon
5 043,00
41,05
13 212
7 218,27
421 819,96
58,44
0
0
1 669,00
82,53
65 999,00
55,06
TOTAAL REGIO WEST-LIMBURG Bree – Berkenbroek – jLo
100 % larix
47
89,95
geen bod
Bree – Berkenbroek – Am. eik
100 % Am. eik
10
20,22
Weijtmans Boomrooierij
Bree – Herenbossen
71 % grove den, 18 % Am. eik, 7 % larix, 4 % zomereik,
1 952
1 198,63
Bree – Broekkant – xPo
100 % populier
41
52,95
Maes Jimmy
2 012,00
38,00
Bree – Luysen – xPo
100 % populier
46
139,32
EFM
5 390,00
38,69
Dilsen-Stokkem – xPo
100 % populier
86
140,94
Bollen Patrick
5 995,00
42,54
TOTAAL REGIO OOST-LIMBURG
Internationale Houthandel Ras
2 182
1 642,01
81 065,00
49,37
Voeren – Kwinten
63 % es, 30 % berk, 7 % overige
170
130,48
HWC Bronk
4 120,00
31,58
Voeren – Komberg
59 % zomereik, 21 % es, 6 % berk, 5 % esdoorn, 3 % boskers, 6 % overige
271
274,80
Muffels Leon
17 376,00
63,23
Voeren – Krindaal – gemend
73 % es, 25 % larix, 2 % boskers
333
90,44
Muffels Leon
3 246,00
35,89
Voeren – Krindaal – xPo
100 % populier
189
343,98
Cohout
21 400,00
62,21
Eigenbilzen
97 % zwarte els, 2 % berk, 1 % zomereik
153
62,38
HWC Bronk
2 506,00
40,17
Hasselt – Stokrooie – Eik
100% zomereik
540
132,46
HWC Bronk
6 623,00
50,00
Heers – Sterbos – FSC
65 % esdoorn, 15 % es, 7 % zomereik, 4 % boskers, 4 % populier, 5 % overige
654
263,01
HWC Bronk
14 206,00
54,01
TOTAAL EGIO ZUID-LIMBURG
2 310
1 297,55
69 477,00
53,54
ALGEMEEN TOTAAL
17 704
10 157,83
572 361,96
56,35
2021
2023
EVOLUTIE HOUTPRIJZEN - GEZAMENLIJKE HOUTVERKOPEN BOSGROEP LIMBURG 60
prijs/m3
50 40 30 20 10
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2022
jaar
Bosbeheer
11
Bosbeheer
Schützen und Nutzen: Inkijk in het Beierse bosbeheer Naar jaarlijkse gewoonte gingen bosbeheerders en -eigenaars samen op studiereis. In Beieren genoten we van prachtige bossen waar houtproductie en natuurbescherming hand in hand gaan. De ontmoetingen met lokale beheerders van openbare en privébossen boden heel wat inspiratie.
12 Bosbeheer
Topeiken in een beukenbos We starten meteen met een hoogtepunt: Spessart, één van de grootste aaneengesloten bosgebieden in Europa, gekend om eik van topkwaliteit. Het is van nature een beukenbos. Zonder intensief beheer zouden de eiken verdwijnen. De Spessart kent een eeuwenoude traditie van eikels inzaaien, sinds 2021 erkend als Unesco-Werelderfgoed. Tijdens mastjaren verzamelen lokale bewoners eikels, die ze wegen, sorteren en dagelijks keren. Hiervoor ontvangen ze een vergoeding. Om lange, dikke, kaarsrechte eikenstammen te verkrijgen, is het van cruciaal belang dat de eiken voldoende ”ingepakt” staan. Daarvoor gebruiken ze vooral beuk en haagbeuk. Krijgen de beuken vrij spel, dan verdringen ze de eiken; worden de eiken te veel vrijgesteld, dan hebben ze last van waterloot. Bovendien zijn dunne groeiringen in het eikenhout een noodzaak voor topfineer, dus de eiken groeien best traag en gelijkmatig. Houtopbrengst is een belangrijke functie. Elk jaar kappen ze zo’n 100 000 m3, waaronder ook steeds enkele 400-jarige topeiken, die zo’n 2 000 euro/m3 opbrengen. De jaarlijkse houtopbrengst van 7 miljoen euro maakt het bosbeheer zelfbedruipend en winstgevend. Houtopbrengst en biodiversiteit zijn in Spessart in harmonie. De parameters structuur, leeftijd, dood hout en biotoopbomen bepalen de biodiversiteitsklasse van een bosbestand. Biotoopbomen bezitten speciale natuurwaarden zoals holen, grote diameters of hoge ouderdom. Per hectare behouden ze minstens 10 biotoopbomen.
Van sterke stam tot fijn fineer Bij fineerbedrijf Fritz Kohl liggen indrukwekkende stapels rondhout van vooral eik, maar ook walnoot, esdoorn en boskers. De man die de selectie en zaagsneden maakt
”leest” de stam aan de hand van schorsdikte en slapende knoppen. In het kookbad wordt het hout zacht. Elk bedrijf heeft zijn eigen geheime kookrecept. De afrolmachine snijdt stukken tot 3 meter lengte tot dunne schillen. Bij de snijfineermachine passeert een blok hout aan hoge
Bosbeheer
13
snelheid langs een dunschiller. Een blok van 1 m3 levert 1 000 m3 fineer. De verkoopprijs van fineer bedraagt gemiddeld 4 euro/m3, maar kan oplopen tot 25 euro/m3. De gemiddelde inkoopprijs van de stammen is 625 euro/m3. Ze verlaten de fabriek als fineer aan 4 000 tot 25 000 euro/m3.
Vaten vol vakwerk Familiebedrijf Assman is al vier generaties gekend om zijn houten vaten van topkwaliteit. De 90-jarige her Assman leidt ons met veel passie rond. 95 % van het houtpark bestaat uit eik uit de regio, aangevuld met kers en kastanje. Elk vat is maatwerk en vakmanschap. Het hout moet noestvrij zijn en de transportvaten in het hout mogen niet worden doorgesneden, anders lekken de vaten. De duigen worden conisch gezaagd, met een smalle binnenzijde en dikkere uiteinden. Vervolgens zetten ze het vat ineen en binden het met metaalbanden. Daarna volgt het betere plooi- en buigwerk. Het familiebedrijf maakt ongeveer 300 wijnvaten per jaar, 70 gigavaten en Spielerei zoals bloembakken. We sluiten af met een proeverij van datgene waarvoor de vaten bestemd zijn: wijn en schnaps.
Bosdomein Castel In bosdomein Castel voelen ze de klimaatverandering. Met goede jeugdzorg zorgen beheerders dat de natuurlijke verjonging van de eik een kans krijgt tussen de beuken. Hiervoor gebruiken ze kleine lenzen, die voor extra licht zorgen. Het is belangrijk dat de lens niet loodrecht boven de verjonging hangt. Met een oriëntatie van zuid-zuidwest of zuid-zuidoost ontvangt de verjonging voor een korte periode direct
14 Bos online
zonlicht. Dit benadeelt de beuk, maar is voordelig voor de eik.
Naturpark Steigerwald Schützen und Nutzen. Beschermen en benutten. Deze kijk op bosbeheer vormt de rode draad tijdens onze studiereis. We maken kennis met de Bayerische Staatsforsten, die 800 000 ha bos beheren. dr. Ulli Megner en dr. Daniel Kraus waren 17 jaar geleden de grondleggers van een systeem waarbij natuurlijk bos en bosbeheer hand in hand gaan. Een ommezwaai in het klassieke Duitse bosbeheer. De hoofdregels zijn: veel dood hout, habitatbomen en verouderingseilanden, waarbij de diverse functies samen op één oppervlakte voorkomen in plaats van te werken met zoneringen. Privébosbeheerders genieten van subsidies voor deze maatregelen. In 17 jaar tijd gingen ze in Steigerwald van 20 m3 naar 40 m3 dood hout. We sluiten af met een bezoek aan het Baumwipfelpfad: een reuzegrote toren leidt ons tot ver boven de boomkruinen en biedt een prachtig uitzicht.
Op bezoek bij de lokale bosgroep Beieren is een zeer bosrijk gebied, met een bosindex van 35 %. De oppervlakte en het economisch bosbelang zijn veel groter dan Vlaanderen. De eigendomsstructuur is wel vergelijkbaar: privé-eigenaars bezitten ongeveer 60 % van de bossen en kleine boseigenaars (< 5 ha) zijn er ook in de meerderheid. Privéboseigenaars en openbare besturen zijn er ook verenigd in ”bosgroepen”.
Elke bosgroep heeft haar eigen werking, maar de basisprincipes zijn dezelfde. Hun belangrijkste taken zijn adviesverlening, dunningen aanduiden, houtverkopen organiseren en aannemers opvolgen. Ze ontvangen subsidies van de overheid en de eigenaars betalen lidgeld. Net zoals bij ons geeft de bosgroep advies, maar ligt de eindbeslissing bij de eigenaar. We werden ontvangen door Johannes von Rotenhan van de lokale bosgroep die 650 leden telt met een totale oppervlakte van 12 000 ha. Jaarlijks verkoopt deze bosgroep zo’n 20 000 m3 hout. De laatste 3 jaar was dit zelfs 45 000 m3 door aangetast naaldhout. Ze verkopen alles in eigen regie. De bosgroepmedewerker sorteert tijdens het schalmen de stammen al volgens dimensies of toepassingen. Ze werken met een vaste exploitant tegen vaste kosten. De bosgroep is zeker dat de exploitatie goed wordt uitgevoerd en de exploitant weet dat hij jaarlijks een bepaald houtvolume kan oogsten. De bosgroep neemt 4 % commissie op de opbrengst van de verkoop. Beierse bosbeheerders werken zoveel mogelijk met natuurlijke verjonging. Ze gebruiken hierbij ook ”vliegende zaaibedden”: omrasterde stukken bos waar de zaailingen na 1 à 2 jaar geoogst worden en elders in het bos uitgeplant.
Zoekertjes
P BOS TE KOO Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek vind je een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepsleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bosbeheer gegarandeerd is.
+
+ Afspraken bij de zoekertjes Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje verschijnt eenmalig in het Bosbelang.
Hoe reageer je op een zoekertje? Je neemt zelf contact op met de boseigenaar. Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje.
De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos.
Ham 36,98 are naaldbos ann.smedts@proximus.be 0479 37 83 54
Als je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte.
+
KNIP DEZE KAART UIT, steek het in een envelop en stuur het voldoende gefrankeerd terug naar Bosgroep Limburg vzw Universiteitslaan 1 3500 Hasselt
Houthalen-Helchteren 1,60 ha gemengd bos 011 44 14 05
Maasmechelen 43,26 are gemengd bos danny.mommens@skynet.be 0485 51 27 17 Recht van voorkoop Lanaken 2,98 ha deels naaldhout, deels loofhout bijnens.gerard@telenet.be 0475 24 46 11 Diepenbeek 31,88 are loofhout 011 33 41 85 Recht van voorkoop Voeren 1,27 ha loofhout 0467 06 24 61 Recht van voorkoop Oudsbergen 78,60 are naaldhout nadiavan@gmail.com 0475 24 26 21
Ik wens het “Bosbelang” in de toekomst op papier te blijven ontvangen! naam straat postcode + gemeente
Ik wens het “Bosbelang” in de toekomst enkel digitaal te ontvangen mailadres
OF GEEF JOUW VOORKEUR ONLINE DOOR VIA bit.ly/enqueteBBL of via
Als wij geen reactie ontvangen voor 31 maart 2024, gaan we ervan uit dat je niet geïnteresseerd bent en ontvang je na die datum geen ledenblad meer. Vink jouw keuze aan en vul aan
contactgegevens
BOSGROEP LIMBURG
p/a provincie Limburg Universiteitslaan 1 B-3500 Hasselt bosgroep@limburg.be bosgroeplimburg.be tel. 011 23 73 28 algemene coördinatie ir. An Pierson tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 an.pierson@limburg.be secretariaat Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30 patricia.rouffa@limburg.be
HamontAchel Lommel
Regio West
communicatieverantwoordelijke Pascal Vanhees tel. 011 23 83 74 gsm 0478 55 16 14 pascal.vanhees@limburg.be
Kinrooi
Bree
HechtelEksel
Peer
Ham
Maaseik Beringen
Oudsbergen
Tessenderlo HouthalenHelchteren HeusdenZolder Lummen
DilsenStokkem
As
Zonhoven Genk
Halen
Herk-De-Stad
Maasmechelen
Hasselt Diepenbeek
Zutendaal Lanaken
Nieuwerkerken Alken
Bilzen Kortessem
Regio Oost
Wellen Hoeselt Sint-Truiden Borgloon
Heers
Riemst Tongeren Herstappe
Gingelom
bosbouwtechn. medewerker Liam Van Eyck tel. 011 23 83 63 gsm 0470 47 37 21 liam.vaneyck@limburg.be
boekhouding Matty Colla tel. 011 23 83 63 gsm 0475 29 37 30 matty.colla@limburg.be
Bocholt
Leopoldsburg
coördinator ing. Frederik Bollen tel. 011 23 83 71 gsm 0479 19 10 08 frederik.bollen@limburg.be
administratief coördinator Ilse Vanhoudt tel. 011 23 74 26 gsm 0479 54 30 72 ilse.vanhoudt@limburg.be
Pelt
Voeren
Regio Zuid REGIO ZUID REGIO WEST
REGIO OOST
coördinator ir. Lore Bellings tel. 011 23 83 19 gsm 0471 23 82 14 lore.bellings@limburg.be
coördinator ir. Patrick Meesters tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 patrick.meesters@limburg.be
adjunct-coördinator Pieter Flamend tel. 011 23 83 29 gsm 0476 93 11 50 pieter.flamend@limburg.be
adjunct-coördinator Els Kimpe tel. 011 23 73 85 gsm 0470 57 67 15 els.kimpe@limburg.be
secretariaat Evi Ghijsens tel. 011 23 73 29 evi.ghijsens@limburg.be
secretariaat Ine Houbrechts tel. 011 23 83 15 ine.houbrechts@limburg.be
coördinator ir. Aelyn Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 karolien.vandiest@limburg.be adjunct-coördinator Jolan Wouters tel. 011 23 83 89 gsm 0471 85 63 30 jolan.wouters@limburg.be secretariaat Clara Caradonio tel. 011 23 83 12 domenicaclara.caradonio@ limburg.be
Wil jij dit tijdschrift blijven lezen? Geef jouw voorkeur door via deze uitknipbare antwoordstrook of online Vier keer per jaar valt dit ledenblad bij jou in de bus. We hopen dat je onze artikelen kunt smaken en dat je het fijn vindt om te lezen over duurzaam bosbeheer. Misschien ben jij een van de vele mensen die het liefst van al een papieren magazine in handen houdt? Graag willen we onderzoeken of je het magazine ook leest of belandt het bij jou ongelezen in de papiermand? Dat
laatste is natuurlijk jammer, want een papieren tijdschrift maken kost geld en heeft een zekere impact op het milieu. Daarom bieden we voortaan de mogelijkheid om het magazine digitaal te ontvangen. Geen nood: ook het papieren tijdschrift blijft bestaan, maar we sturen het enkel nog naar leden die dat écht graag willen.