I N FO RM AT I E B L AD B O SG ROE P LI M BU RG D RI EMA AND E L I J K S T I JDSC H RI F T - N` 8 2 O K TO B E R , NO VE M B E R , DE CE M BE R 2 02 3
Bosbelang
Nationaal Park Hoge Kempen: 20 jaar in het spoor van de natuur
AF GIF TEK ANTOOR: H ASSELT 1 3D E AF D ELING P3A9010
Symposium 25 jaar De Bosgroepen, verslag van een boeiende namiddag
PB- PP B- 01675 BELGIE(N) - BELGIQUE
De toekomst van ecologisch bosbeheer
Met de fiets of te voet door Zutendaalse privébossen Ga op zondag 15 oktober met ons mee op tocht door Zutendaal, het groenste snoepje van Vlaanderen. Je kan kiezen voor een fietstocht van 13 km waarbij we onderweg stoppen op acht interessante locaties. Je hoort er meer over de gevolgen van de klimaatverandering en boomziektes. We vertellen ook over het gevoerde beheer om de bossen weer gezond en klimaatrobuust te maken. Gids van dienst is Eddy Cryns, boseigenaar en bestuurder van het eerste uur. Hij zal vertellen over de evolutie van De Bosgroepen en het belang ervan voor eigenaars en bosgebruikers. Daarnaast geeft coördinator Patrick Meesters een korte, technische toelichting over de realisaties op het terrein en de kosten en baten van bosbeheer. Wie liever wandelt, kan deelnemen aan een tocht van ongeveer 4 km waarbij diensthoofd An Pierson enkele interessante realisaties van Bosgroep Limburg toelicht. Ter ere van het 25-jarig bestaan van De Bosgroepen bieden we na afloop een gratis drankje en versnapering aan alle deelnemers aan. Mis deze kans niet om de prachtige bossen van Zutendaal te verkennen, leuke contacten te leggen en je kennis over bosbeheer te vergroten! Schrijf je vandaag nog in en kijk alvast uit naar een mooie fietstocht. Wanneer? Zondag 15 oktober 2023 Vertrek wandel- en fietstocht 9 u. Waar? Zuurbroekstraat 11, 3690 Zutendaal Inschrijven is verplicht. Fiets huren? Dat kan. Gewone fiets: € 10, elektrische fiets: € 25. Inschrijven en/of een fiets aanvragen doe je via ine.houbrechts@limburg.be of via 011 23 83 15 voor 5 oktober. De route bevat slechts één korte helling en 2 km onverharde weg, de rest van de tocht gaat over vlak, verhard terrein. Vergeet niet om je kleding aan te passen aan de weersomstandigheden voor een comfortabele rit.
in dit nummer
Regio Oost
Nationaal Park Hoge Kempen: 20 jaar in het spoor van de natuur _ 4
2 Nieuws uit de regio
25 jaar De Bosgroepen
Bosbeheer
Symposium 25 jaar De Bosgroepen, verslag van een boeiende namiddag _ 8
De toekomst van ecologisch bosbeheer _ 12
Beste lezer Naar aanleiding van het 25-jarig bestaan van De Bosgroepen, organiseerden we in mei een symposium in het Vlaamse Parlement in Brussel. In dit nummer lees je een beknopt verslag van die dag, waar we terugblikten op het verleden, maar vooral kritisch nadachten over de toekomst. Noemenswaardig is zeker de enthousiaste en emotionele getuigenis van een van de Bosgroepleden, die eens te meer aantoont hoe diep de verbintenis van veel boseigenaars met hun bos is. Verder laten we in dit Bosbelang Kris Vandekerkhove en Sofie Verreydt, twee ecologische specialisten, aan het woord. We vroegen hen wat De Bosgroepen betekenen voor de Vlaamse bossen en wat nog beter kan. Johan Van Den Bosch, coördinator van het Nationaal Park Hoge Kempen maakt de balans op van 20 jaar Nationaal Park Hoge Kempen. Meer dan een derde van onze leden heeft een bos in of aan dit natuurgebied, dat zich over 10 gemeenten uitstrekt. Privéboseigenaars vormen ook hier essentiële partners, die in sterke mate bijdragen aan het internationale succes van het project. Veel leesplezier!
Bert Lambrechts gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur voorzitter vzw Bosgroep Limburg
COLOFON
Bos online _ 14 Bos te koop _ 15 Kalender _ 15 Contactgegevens _ 16
De deputatie van de provincieraad van Limburg, Jos Lantmeeters, gouverneur-voorzitter, Inge Moors, Bert Lambrechts, Igor Philtjens, Tom Vandeput, gedeputeerden en Wim Schoepen provinciegriffier I Coördinatie Pascal Vanhees, Bosgroep Limburg I Tekst Leen Raats, Teksttype.be, Pascal Vanhees, Johan Van Den Bosch I Taaladvies Yvette Vandormael, Informatie en Communicatie, provincie Limburg I Concept en vormgeving Hilde Winters, Informatie en Communicatie, provincie Limburg I Fotografie Robin Reynders, Informatie en communicatie, provincie Limburg, Pascal Vanhees, Regionaal Landschap Kempen en Maasland, Peter Baas, Medialife, Erwin Christis, Evi Ramaekers, Boudewijn Huysmans (unsplash), Felix Mittermeier, Aleksey Kuprikov I Drukwerk Drukkerij Baillien & Maris, Hasselt I Oplage 4300 ex. I Verantwoordelijke uitgever Vera Boesmans, Universiteitslaan 1 - 3500 Hasselt I Wettelijk depotnummer D/2008/5857/82 Deze publicatie werd gedrukt op houtvrij gerecycleerd CO2-neutraal papier met EU Ecolabel en FSC certificaat.
Nieuws uit de regio
3
Regio Oost
Nationaal Park Hoge Kempen: 20 jaar in het spoor van de natuur In de naweeën van de sluiting van de Limburgse steenkoolmijnen en na de succesvolle campagne ”Hoge Kempen, Groene Kans” van het Regionaal Landschap Kempen en Maasland eind jaren ’90, ging de Vlaamse Regering in 2002 over tot de oprichting van een eerste nationaal park in België: de Hoge Kempen. Ondertussen groeide dit internationaal geprezen concept uit tot een natuurgebied van meer dan 120 km2 (12 000 ha), dat zich uitstrekt over tien Limburgse gemeenten.
4 Regio Oost
Het Nationaal Park Hoge Kempen is het resultaat van een nauwe samenwerking van niet minder dan 32 partners, waaronder Bosgroep Limburg vzw. Elke partner heeft een specifieke opgave rond doelen uit het nieuwe masterplan (2020-2040) en het operationele plan (2020-2025). De partners treffen elkaar halfjaarlijks in een Stuurgroep, onder voorzitterschap van de Vlaamse minister van Omgeving. Het Nationaal Park Bureau, sinds de start onderdeel van het Regionaal Landschap Kempen en Maasland vzw, staat in voor de dagelijkse coördinatie, afstemming tussen de partners en uitvoering van de gemeenschappelijke acties.
Ruimte voor ruimte Het label ”nationaal park” houdt verwachtingen en verantwoordelijkheden in. Wat een nationaal park hoort te zijn, is internationaal vastgelegd door de International Union for Conservation of Nature (IUCN). Zij delen beschermde natuurgebieden in ca-
tegorieën in en definiëren een nationaal park als volgt: ”Groot natuurlijk of grotendeels beschermd gebied waarbinnen grootschalige ecologische processen, met inbegrip van voor de regio karakteristieke soorten en ecosystemen, plaatsgrijpen.“ Door de verstedelijking in onze regio, is een nationaal park in Vlaanderen niet vanzelfsprekend. Enkel met gedurfde beleidskeuzes en gerichte investeringen komen we in de Hoge Kempen in de buurt van wat de internationale bezoekers van een nationaal park verwachten. Het zal nog decennia aan volgehouden inspanningen kosten om helemaal in lijn te zijn met de internationale criteria. Het hoeft niet te verbazen dat de uitdagingen uit het masterplan vaak over ruimtelijke kwesties gaan: het afsluiten van wegen voor autoverkeer (zoals de Asserweg), de bouw van ecoducten (zoals over de E314), het stopzetten van zand- of grindwinning (zoals op de Mechelse Heide) of het uitdoven van activiteiten
die niet in een nationaal park thuishoren (zoals bedrijventerrein Op de Berg).
Meer bos dan heide Wie aan het Nationaal Park Hoge Kempen denkt, ziet paarsbloeiende heidevelden voor zich. Dit 12 000 ha grote gebied bestaat echter vooral uit bossen, met 7 keer meer bos dan heide. Dat zal in de toekomst zo blijven. Hoewel we her en der in bosranden meer ruimte voor heide creëren, landduinen vrijmaken van naaldhout of een geïsoleerd bos vervangen door heide, planten we op heel wat terreinen nieuwe bossen aan. Dat houdt de balans in evenwicht.
1 000 ha prioritaire bossen De dominantie van naaldbossen, met grove en in mindere mate ook Corsicaanse den, doet haast verge-
Regio Oost
5
ten dat de Hoge Kempen ook bossen omvat die Europese bescherming genieten. Een aantal struweelen bostypes zijn in het kader van de Europese habitatrichtlijn aangewezen als prioritair habitat en vormen een belangrijk onderdeel van het Natura 2000-netwerk. In Vlaanderen draagt het Nationaal Park Hoge Kempen een grote verantwoordelijkheid voor een aantal van deze boshabitats. Zo vind je in As (Heiderbos) het enige Vlaamse jeneverbesstruweel (27 ha). Met 538 ha ligt 14 % van alle Vlaamse oude zure eikenbossen in de Hoge Kempen. Andere zijn wat meer bescheiden aanwezig: alluviale bossen (260 ha of 2,3 % van het Vlaamse arsenaal), zure beukenbossen met hulst (244 ha of 1,3 %) en wintereikenbossen (20 ha, goed voor 0,6 %). In totaal is ruim 1 000 ha van de bossen in de Hoge Kempen een prioritair Europees habitat.
Van naald naar loof Twee derde van alle bossen in het Nationaal Park Hoge Kempen zijn naaldbos. Het hoeft niet te verbazen dat er een markant verschil is in biologische waarde tussen de als houtplantage aangelegde naaldbossen en de vaak via spontane verbossing of omvorming ontstane loofbossen, veelal zure eiken-berkenbossen. Van alle naaldbossen is minder dan 1 % als zeer waardevol gekarteerd op de Biologische Waarderingskaart. Voor de loofbossen is dat maar liefst 70 %! De geleidelijke omvorming van naald- naar loofhout, o.a. via gerichte dunningen of het aanplanten van kleine loofhoutgroepen, is dan ook een belangrijke doelstelling in het bosbeheer van de Hoge Kempen.
In goede handen Bijna 80 % van het Nationaal Park Hoge Kempen is openbaar bezit of eigendom van een natuurorganisa-
6 Regio Oost
tie. Veruit de grootste beheerder, al dan niet in samenwerking met de gemeenten, is het Agentschap Natuur en Bos (8 737 ha), gevolgd door Limburgs Landschap vzw (366 ha) en Natuurpunt vzw (213 ha) en Orchis vzw (34 ha). Het belang van de vele privéboseigenaren is niet te onderschatten. Naast enkele grote beheerders zijn er in en nabij het Nationaal Park 1 120 bosbeheerders lid van Bosgroep Limburg (ruim een derde van alle leden!), samen goed voor 2 000 ha. De bosbeheerders vertegenwoordigen bovendien in de meeste gevallen een hele familie die mede-eigenaar is van de onverdeelde bossen.
1 nationaal park, 100 beheerplannen Het is geen streven om voor het Nationaal Park Hoge Kempen naar één beheerder en één beheerplan te gaan. Veel handen maken licht werk. Bovendien vergroot het de
betrokkenheid en het draagvlak als belangrijke beheerders zoals de gemeenten, natuurverenigingen en privébos- en natuureigenaren een actieve rol opnemen. Anderzijds dreigt het gevaar van versnippering en tegenstrijdigheden in de beheerplannen. Vergelijk het met een voetbalteam zonder coach. Momenteel zijn 18 verschillende publieke partners en natuurverenigingen aan de slag met 69 natuurbeheerplannen, samen goed voor bijna de helft van de oppervlakte van het Nationaal Park Hoge Kempen (5 800 ha). Tel daar nog een handvol grote en tientallen kleinere privé-eigenaren bij en je komt allicht in de buurt van 100. Met de omschakeling naar natuurbeheerplannen binnen de nieuwe regelgeving, dient zich een kans en een uitdaging aan. In dialoog met alle beheerders moeten we een natuurstreefbeeld voor het hele nationaal park uitwerken, zodat iedereen bijdraagt aan een groter en samen-
hangend ecosysteem. Daarbij kijken we maximaal naar wat de natuur in snel veranderende omstandigheden ons te vertellen heeft. In een nationaal park heeft de natuur het laatste woord.
Ruimte voor spontane bosontwikkeling De effecten van klimaatverstoring, met hitterecords en langdurige droogte, hakken zwaar in op de vitaliteit van de bossen van de Hoge Kempen. Het beperkte waterhoudend vermogen van de grove zanden kiezelbodems, in combinatie met voedselarme, weinig gebufferde en zure bodems, zetten de meeste bosaanplantingen zwaar onder druk. Die stress maakt de bosbestanden extra gevoelig voor infecties. Zo leggen grove dennen in Lanaken massaal het loodje of zijn de meeste bomen zichtbaar verzwakt.
Toch zien we de toekomst van bos in de Hoge Kempen niet somber in. Wie door de aftakeling van naaldbossen heen kijkt, ziet een snel opkomende struik- en boomlaag met enkele opmerkelijk vitale bomen die amper last van droogte of warmte lijken te hebben. Het bos verdwijnt niet uit onze streken, het verandert. We pleiten dan ook voor véél meer ruimte voor spontane bosontwikkeling. Bovendien is er nood aan meer onderzoek dat inzicht verschaft in het klimaatbestendige Kempense bos van de toekomst, waarbij we afstappen van traditionele bosbouwkundige denkpatronen. Ook daar wil het Nationaal Park Hoge Kempen, o.a. met het Field Research Centre van de UHasselt, een meer actieve rol spelen. We kunnen de toekomst niet voorspellen, maar we kunnen ons wel voorbereiden. Johan Van Den Bosch, coördinator Nationaal Park Hoge Kempen
Regio Oost
7
25 jaar De Bosgroepen
Symposium 25 jaar De Bosgroepen Verslag van een boeiende namiddag De Bosgroepen zijn een kwart eeuw jong. Stilaan groeide deze groep zaailingen uit tot een volwaardig bos dat zich over heel Vlaanderen vertakte. Op maandag 22 mei verzamelden partners uit de natuur- en houtsector, bestuurders en beleidsmakers in het Vlaamse Parlement in Brussel. Ze blikten terug op de afgelopen 25 jaar, maar namen ook de uitdagingen van nu en morgen onder de loep.
8 25 jaar De Bosgroepen
Jan Verheeke van de Minaraad praatte het geheel aan elkaar. Eric Smeets, voorzitter van de Koepel van Vlaamse Bosgroepen, stelde in zijn verwelkoming dat De Bosgroepen de start-upfase ontgroeiden. Daarom sprak hij de hoop uit voor een erkenning van de Koepel van Vlaamse Bosgroepen als een natuurvereniging. Het zal een volgende stap zijn in de professionalisering. Jan De Haes, gedeputeerde van de provincie Antwerpen, wees op het grote belang van bossen voor onze gezondheid. De bossen zorgen goed voor mensen via de vele ecosysteemdiensten die ze leveren en De Bosgroepen en hun leden zorgen op hun beurt heel goed voor die bossen. Het is dus niet meer dan logisch dat de provincies goed voor De Bosgroepen zorgen.
Zonering op landschapsschaal De eerste voordracht kwam van professor Bart Muys (KU Leuven). Hij wees op de veranderde context van het beleid rond bosbeheer, waarbij de focus op instandhoudingsdoelstellingen maakt dat de andere ecosysteemdiensten van bossen naar de achtergrond verdwijnen. Hij stelde een alternatief voor: natuurgericht, klimaatslim bosbeheer dat focust op drie aspecten: biodiversiteit, klimaatadaptatie en -mitigatie en circulaire bio-economie. Hierbij pleitte hij voor een zonering op landschapsschaal van natuurreservaten, bossen waar de productie primeert en multifunctionele zones. Professor Muys toonde aan dat zelfs
intensief bosbeheer voor veel minder verstoring zorgt dan andere vormen van landgebruik. Om de transitie naar een circulaire bio-economie te maken, vormen bossen een onmisbare bondgenoot. Dit kan volgens Bart Muys perfect in synergie met de biodiversiteit. Uit onderzoek blijkt zelfs dat indien het aantal boomsoorten stijgt, het bos meer hout oplevert. Het mengen van boomsoorten doet ook het effect van de klimaatverandering op de vitaliteit van het bos afnemen. Bart breekt een lans voor klimaatbestendige uitheemse soorten en vergeten inheemse soorten zoals de taxus.
Straffe ambities Bosgroepcoördinatoren An Pierson en Jan Goris schetsten hoe De Bosgroepen uitgroeiden tot een onmisbare schakel in het Vlaamse bosbeheer. Ze zetten het unieke van de Bosgroepformule in de verf en benadrukten de hoge efficiëntie die al meermaals uit onafhankelijke screenings naar voren kwam. Maar ook stonden ze stil bij de vele uitdagingen, waaronder de stijgende werkdruk en de nood aan meer middelen. Jan en An sloten af met de ambities die De Bosgroepen de komende jaren gaan nastreven. • Binnen 10 jaar 80 % van de Vlaamse oppervlakte aan privébos multifunctioneel beheren. • Klimaatveerkrachtig beheer in alle aangesloten bossen. • Elk jaar minstens 100 ha nieuwe bossen planten. • Koepel van de Vlaamse Bosgroepen wordt erkend als natuur- en milieuvereniging.
Liefde voor het bos Deze gedreven boseigenaar werd aangekondigd als ”privéboseigenaar spreekt vanuit de buik over het bos” en dat was absoluut niet gelogen. Boseigenaar en bestuurslid Chris Couwelier nam ons op humoristische en emotionele wijze mee naar een van zijn drie bosjes. Hij is een van de 70 kleine eigenaars die, samen met de stad Torhout, Natuurpunt en Bisdom Brugge, het 100 ha grote Groenhovebos in Torhout beheren. Nadat hij en zijn vrouw in 2007 drie percelen van in totaal 0,8 ha aankochten, begon hun bosavontuur. De boswachter bracht hen in contact met Bosgroep Houtland. De stad hielp om een bouwvallige chalet op het perceel op te ruimen. Door gebrek aan beheer was het een zeer dichte aanplant met geen enkele volgroeide boom. Een dunning, een beplantingsplan en een plantactie luidden de omschakeling naar een gemengd loofbos met gedeeltelijk hakhoutbeheer in. Chris eindigde met de mooie wens dat zijn kleinkinderen binnen 25 jaar nog steeds kunnen rekenen op professionele begeleiding van De Bosgroepen bij het duurzaam beheer van de bosjes van opa. Dat leverde hem heel wat bijval uit de zaal op.
Eenzame strijd Vlaams minister van Omgeving, Zuhal Demir wees in haar speech op het feit dat het merendeel van de Vlamingen pro-bosuitbreiding is en toch horen we vooral de tegenstan-
25 jaar De Bosgroepen
9
ders. Ze lanceerde een warme oproep aan alle aanwezigen om hun stem te laten horen. Hoe dan ook is er de voorbije jaren iets in beweging gezet en de tanker kan niet meer gekeerd worden. Verder sprak de minister haar waardering uit voor de aanpak van De
10 25 jaar De Bosgroepen
Bosgroepen, die op relatief korte termijn uitgroeiden tot “een prachtige organisatie, wier rol niet te onderschatten valt”. De minister sloot af met een oud Grieks gezegde: “Een samenleving groeit als de ouderen bomen planten in wier schaduw ze zelf nooit zul-
len zitten” en riep De Bosgroepen en eigenaars op om te blijven doen wat ze doen en om als één blok naar buiten te komen.
Bevlogen panelgesprek Na de pauze genoten we van enkele filmpjes van partners uit de natuuren houtsector die De Bosgroepen feliciteerden met hun jubileum. Vervolgens was het tijd voor het panelgesprek met Wim Smits (Natuur en Bos), Jan De Haes (gedeputeerde provincie Antwerpen), Andries Saerens (Belgische Houtconfederatie), professor Kris Verheyen (UGent), Marie-Dominique Vande Plassche (boseigenaar) en Sylvie Mussche (coördinator Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord). Moderator Jan Verheeke legde het panel zes thema’s voor. Hier de belangrijkste bevindingen van de panelleden. De toekomst van de Vlaamse houtproductie • Bosbeheer en houtproductie zijn onlosmakelijk verbonden, bosbeheer en biodiversiteit versterken elkaar. Het is echter een uitdaging om dit goed te doen. • De communicatie naar burgers over kapwerken is heel belangrijk. Het zou goed zijn om dit nog meer overkoepelend als natuuren houtsector aan te pakken. • Vaak ligt onwetendheid of gebrek aan kennis aan de basis van reacties. Daarom moeten ook (lokale) beleidsmakers beter geïnformeerd worden. • Alle schakels van de ketting zijn belangrijk. Beperk de schade aan het bos door met goede bosexploitanten samen te werken die rekening houden met weersomstandigheden, vaste ruimpistes, etc.
Klimaatslim bosbeheer • Uit onderzoek blijkt dat klimaatslim bosbeheer voor veel eigenaars een prioriteit is. • De samenwerking tussen De Bosgroepen en kennisinstellingen is er, maar kan nog nauwer en beter op sommige vlakken. • Neem klimaatreflexen standaard op in de beheerplannen. • Denk op landschapsschaal. • De introductie van nieuwe boomsoorten is complex en moet doordacht gebeuren. • Betrek de houtsector om mee te waken over de uitvoerbaarheid van plannen. • Overheden hebben een voorbeeldfunctie met hun eigen bossen. Bosuitbreiding • De omwenteling naar meer bos is ingezet, maar er zijn veel moeilijkheden, waaronder de pachtwetgeving, de grote gronddruk/ ruimtelijke ordening, ... • De provincie Antwerpen wierf mensen aan die specifiek op bosuitbreiding werken, maar ook zij stellen vast dat slechts een klein percentage van de vele potentiële bebossingsdossiers uiteindelijk uitvoerbaar blijkt. • Ook andere overheidsinstellingen zouden (meer) kunnen inzetten op bebossing. • We mogen niet blind bebossen, maar moeten focussen op kwaliteit en ecosysteemdiensten. Recreatie • Gebruik gezondheid en recreatie als hefboom voor bosuitbreiding. Meer groen zorgt voor miljoenen euro’s besparing in de gezondheidszorg. Dit geld zou moeten geïnvesteerd worden in nog meer
groen. • Een goed toegankelijkheidsreglement en duidelijke communicatie naar burgers is zeer belangrijk, indien nodig is ook handhaving van belang. ANB speelt hierin een belangrijke rol. • Vervuiling en verstoring zorgen voor een negatief effect bij privébeheerders. Handhaving en overlast kunnen met meerdere eigenaars samen aangepakt worden. Lokale overheden kunnen helpen, ook via preventie zoals de inrichting van een hondenlosloopzone. De rol van privéboseigenaars in de toekomst • Bij veel boseigenaars leeft bezorgdheid over de toekomst. We moeten de liefde voor bossen doorgeven aan de volgende generatie. • Boseigenaars zijn divers. De liefde voor bossen is de rode draad. Het is zeer waardevol dat een grote groep mensen zorg draagt voor de bossen en dit uitdraagt naar de directe omgeving. Dat moeten we koesteren. Na afloop van het panelgesprek hieven we het glas op ons 25-jarig bestaan en alvast op de komende 25 jaar. Natuurlijk werd er her en der al eens een boompje opgezet over de vele interessante lezingen en gesprekken van die middag. Het was een gedenkwaardige dag vol nieuwe en interessante inzichten rond duurzaam bosbeheer.
25 jaar De Bosgroepen
11
Bosbeheer
De toekomst van ecologisch bosbeheer Hoe dragen De Bosgroepen bij aan de realisatie van diverse bossen die volop ecosysteemdiensten leveren en welke grote uitdagingen zijn er op dit vlak? We vroegen het aan twee specialisten. dr. ir. Kris Vandekerkhove is onderzoeker bosecologie en bosbeheer aan het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) en lid van Bosgroep Houtland. De Bosgroepen doen regelmatig een beroep op zijn expertise. Sofie Verreydt is docent milieu- en natuurbeheer aan de Thomas More Hogeschool en lid van de Bosgroep Zuiderkempen. Binnen de Onderzoeksgroep Natuur, Bos en Landschap stelt ze natuurbeheerplannen op, onder andere in opdracht van De Bosgroepen. Ook voor excursies en stages voor studenten werkt ze samen met De Bosgroepen.
12 Bosbeheer
“De wisselwerking tussen De Bosgroepen en de onderzoekswereld is inspirerend voor beide partijen.” – Kris Vandekerkhove
Welke meerwaarde leveren De Bosgroepen voor het Vlaamse bosareaal? Kris Vandekerkhove: “De Bosgroepen zijn uniek in Vlaanderen, omdat ze op een vrijblijvende, maar begeesterende manier privé-eigenaren enthousiasmeren voor meer en beter bos. Dankzij hun goede opleiding, gedrevenheid en aangeboren nieuwsgierigheid slagen de Bosgroepcoördinatoren erin om hun uitstekende vakkennis over te dragen. Uit onderzoek blijkt dat eigenaars vaak weinig vertrouwen hebben in aanbevelingen van de overheid, maar dat ze het advies van De Bosgroepen wel toepassen.” Sofie Verreydt: “Een bos is meer dan een verzameling bomen alleen. Het is tijdens terreinbezoeken met de Bosgroep dat eigenaars kennismaken met de karakteristieken van bossen zoals hun gelaagdheid, soortenrijkdom en samenhang. Door hun expertise en laagdrempeligheid verzekeren De Bosgroepen de boseigenaars van een goede opvolging en uitvoering van beheerwerk en een consistente aanpak over de grenzen van eigenaars heen. Dit is erg belangrijk voor de ecologische waarde van onze bossen.”
ge veranderde de context waarbinnen onze bossen functioneren sterk. Denk maar aan verzuurde bodems, toename van ziekten en plagen, lange droogteperiodes, hittegolven en stormen. Er is nood aan veerkrachtige en stabiele bossen, met meer menging, ongelijkjarigheid en minder grootschalige ingrepen. Dat maakt bosbeheer complexer, maar ook uitdagend en boeiend voor de beheerder. Het plannen en uitvoeren van beheer wordt nog arbeids- en kennisintensiever. Een hele uitdaging voor De Bosgroepen!” Sofie Verreydt: “Misschien moeten we in het kader van klimaatverandering ook breder durven kijken dan de huidige lijst van soorten die we vaak als een heilige graal beschouwen. In een soortenrijk en veerkrachtig bos kunnen een aantal ingeburgerde soorten zoals walnoot, tamme kastanje of een robinia een rol gaan spelen. De ecologische integratie van dergelijke soorten vraagt zeker verder onderzoek. Daarnaast blijft de ruimtelijke versnippering in Vlaanderen een uitdaging voor onze bossen. Door het bosbeheer alvast te ontsnipperen zetten De Bosgroepen in op robuus tere boscomplexen.
“Een toekomst waarbij elke
Voor welke grote uitdagingen staan bosbeheerders?
Vlaamse boseigenaar de
Kris Vandekerkhove: “Global chan-
– Sofie Verreydt
weg vindt naar De Bosgroepen, zou onze bossen enorm vooruithelpen.”
Wat is jullie boodschap voor De Bosgroepen en hun leden? Kris Vandekerkhove: “Blijf contact houden met de onderzoekswereld. Zo blijven jullie up-to-date rond de nieuwste kennis en daag je onderzoekers uit om de theorie aan de praktijk te toetsen. Deze wisselwerking is inspirerend voor beide partijen. Beleidsmakers, blijf investeren in De Bosgroepen, want het is een succesformule. Het grote succes en de uitdagingen om bosuitbreiding te realiseren maken de nood aan voldoende middelen groot.” Sofie Verreydt: “Koester je bos. Het levert zoveel meer dan tastbare producten. Tijdens corona werd duidelijk dat bossen en open ruimte een basisbehoefte zijn. Samen in het bos zijn, zorgt voor verbinding met de natuur en met elkaar. Bosgroepen: zet jullie troeven, expertise en geslaagde aanpak in de kijker. Jullie oprechte aandacht voor de boseigenaars en professionaliteit in adviesverlening en terreinuitvoering schept vertrouwen en zorgt voor resultaat. Een toekomst waarbij elke Vlaamse boseigenaar de weg vindt naar De Bosgroepen zou onze bossen enorm vooruithelpen.”
Bosbeheer
13
Bos online
Als bosgroepmedewerkers lezen we regelmatig interessante berichten die we graag met onze leden delen. Meer artikelen lezen om over door te bomen? Dat kan, op onze website en Facebookpagina.
VETERAANBOMEN ALS BIODIVERSITEITSSCHATKAMERS
30 PROCENT MINDER ONTBOSSING IN HET AMAZONEWOUD
In het project ”Veteraanbomen in natuurgebieden in Vlaams-Brabant” werden potentiële veteraanbomen en andere waardevolle bomen onderzocht. Ze bestudeerden de waarde voor de biodiversiteit en gingen op zoek naar manieren om de levensduur van de bomen te verlengen. Veteraanbomen, die zich kenmerken door hun leeftijd, dikte en aftakelingsfase, vormen belangrijke habitats voor o.a. zweefvliegen en zwammen. Bosbeheer speelt een cruciale rol bij het behoud en de ontwikkeling van deze kranige oudjes.
Goed nieuws vanuit het Amazonewoud. Tijdens de eerste zes maanden van het presidentschap van Lula da Silva nam de ontbossing van de groene long van de wereld met een derde af, vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. De Braziliaanse president maakte bij zijn aantreden begin dit jaar duidelijk dat-hij de ontbossing in het Amazonewoud, die onder zijn voorganger Jair Bolsonaro hard toenam, wil bestrijden. Het lijkt er dus op dat hij woord houdt! bit.ly/3KC2OAF
bit.ly/3OS8uZU
BELGIË DRAAISCHIJF VOOR ILLEGAAL TROPISCH HOUT Een onderzoek brengt aan het licht dat België een grote rol speelt in de handel in illegaal gekapt tropisch hout. De afgelopen tien jaar verdubbelde de import van gezaagd tropisch hout uit niet-EUlanden. Vorig jaar ging het om ruim 234 000 ton, die grotendeels wordt uitgevoerd. De illegale kap leidt niet enkel tot ontbossing, maar gaat samen met criminaliteit, corruptie, witwaspraktijken en schendingen van mensenrechten in de landen van oorsprong. Het meeste illegale hout komt uit Kameroen, Gabon en Brazilië. bit.ly/3Ea4T3f
14 Bos online
Zoekertjes
kalender
OKTOBER
15
P BOS TE KOO
zondag
wandel- of fietstocht Zutendaal
Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek vind je een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepsleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bosbeheer gegarandeerd is.
Sluit, naar aanleiding van ons 25 jarig bestaan, aan bij een wandelof fietstocht door Zutendaal en ontdek de evolutie van Bosgroep Limburg en het belang ervan voor eigenaars en bosgebruikers. Onderweg houden we halt bij enkele interessante realisaties.
Afspraken bij de zoekertjes
Ter ere van het 25-jarig bestaan van De Bosgroepen bieden we na afloop een gratis drankje en versnapering aan alle deelnemers aan.
Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje verschijnt eenmalig in het Bosbelang. De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos.
Hoe reageer je op een zoekertje? Je neemt zelf contact op met de boseigenaar. Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje.
+
Als je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte.
KNIP DEZE KAART UIT, steek het in een envelop en stuur het voldoende gefrankeerd terug naar Bosgroep Limburg vzw Universiteitslaan 1 3500 Hasselt
Ham 1,15 ha gemengd bos philippe.vdhd@gmail.com +31 620 59 63 03 Ham 46,10 are naaldbos mieke.eeman@skynet.be 0474 41 62 52
Vertrekpunt: Zuurbroekstraat 11, 3690 Zutendaal Start: 9 u. (einde voorzien rond 12 u.) Inschrijven verplicht: Fiets huren? Dat kan. Gewone fiets: 10 euro, elektrische fiets: 25 euro Inschrijven en/of een fiets aanvragen doe je via ine.houbrechts@limburg.be of via 011 23 83 15 voor 5 oktober
Ik wens het “Bosbelang” in de toekomst op papier te blijven ontvangen! naam straat postcode + gemeente
Ik wens het “Bosbelang” in de toekomst enkel digitaal te ontvangen mailadres
OF GEEF JOUW VOORKEUR ONLINE DOOR VIA bit.ly/enqueteBBL of via
Als wij geen reactie ontvangen voor 31 december 2023, gaan we ervan uit dat je niet geïnteresseerd bent en ontvang je na die datum geen ledenblad meer. Vink jouw keuze aan en vul aan
contactgegevens
BOSGROEP LIMBURG
p/a provincie Limburg Universiteitslaan 1 B-3500 Hasselt bosgroep@limburg.be bosgroeplimburg.be tel. 011 23 73 28 algemene coördinatie ir. An Pierson tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 an.pierson@limburg.be secretariaat Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30 patricia.rouffa@limburg.be
HamontAchel Lommel
Regio West
communicatieverantwoordelijke Pascal Vanhees tel. 011 23 83 74 gsm 0478 55 16 14 pascal.vanhees@limburg.be
Kinrooi
Bree
HechtelEksel
Peer
Ham
Maaseik Beringen
Oudsbergen
Tessenderlo HouthalenHelchteren HeusdenZolder Lummen
Halen
Herk-De-Stad
DilsenStokkem
As
Zonhoven Genk
Maasmechelen
Hasselt Diepenbeek
Zutendaal Lanaken
Nieuwerkerken Alken
Bilzen
Regio Oost
Kortessem
Wellen Hoeselt Sint-Truiden Borgloon
Heers
Riemst Tongeren Herstappe
Gingelom
bosbouwtechn. medewerker Liam Van Eyck tel. 011 23 83 63 gsm 0470 47 37 21 liam.vaneyck@limburg.be
boekhouding Matty Colla tel. 011 23 83 63 gsm 0475 29 37 30 matty.colla@limburg.be
Bocholt
Leopoldsburg
coördinator houtverkoop ing. Frederik Bollen tel. 011 23 83 71 gsm 0479 19 10 08 frederik.bollen@limburg.be
administratief coördinator Ilse Vanhoudt tel. 011 23 74 26 gsm 0479 54 30 72 ilse.vanhoudt@limburg.be
Pelt
Voeren
Regio Zuid REGIO ZUID REGIO WEST
REGIO OOST
coördinator ir. Lore Bellings tel. 011 23 83 19 gsm 0471 23 82 14 lore.bellings@limburg.be
coördinator ir. Patrick Meesters tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 patrick.meesters@limburg.be
adjunct-coördinator Pieter Flamend tel. 011 23 83 29 gsm 0476 93 11 50 pieter.flamend@limburg.be
adjunct-coördinator Els Kimpe tel. 011 23 73 85 gsm 0470 57 67 15 els.kimpe@limburg.be
secretariaat Evi Ghijsens tel. 011 23 73 29 evi.ghijsens@limburg.be
secretariaat Ine Houbrechts tel. 011 23 83 15 ine.houbrechts@limburg.be
coördinator ir. Karolien Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 karolien.vandiest@limburg.be adjunct-coördinator Jolan Wouters tel. 011 23 83 89 gsm 0471 85 63 30 jolan.wouters@limburg.be secretariaat Clara Caradonio tel. 011 23 83 12 domenicaclara.caradonio@ limburg.be
Wil jij dit tijdschrift blijven lezen? Geef jouw voorkeur door via deze uitknipbare antwoordstrook of online Vier keer per jaar valt dit ledenblad bij jou in de bus. We hopen dat je onze artikelen kunt smaken en dat je het fijn vindt om te lezen over duurzaam bosbeheer. Misschien ben jij een van de vele mensen die het liefst van al een papieren magazine in handen houdt? Graag willen we onderzoeken of je het magazine ook leest of belandt het bij jou ongelezen in de papiermand? Dat
laatste is natuurlijk jammer, want een papieren tijdschrift maken kost geld en heeft een zekere impact op het milieu. Daarom bieden we voortaan de mogelijkheid om het magazine digitaal te ontvangen. Geen nood: ook het papieren tijdschrift blijft bestaan, maar we sturen het enkel nog naar leden die dat écht graag willen.