Bosbelang 75 - winter 2021

INFORMATIEBLAD BOSGROEP LIMBURG

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT - N`75

JANUARI, FEBRUARI, MAART 2022

Bosbelang

AFGIFTEKANTOOR: HASSELT 1 3DE AFDELING P3A9010

Natuur onder hoogspanning: de creatie van een ecologische corridor onder elektriciteitsmasten

Klimaatslimme bomen gesignaliseerd!

De zaaistok: bomen zaaien zonder rugpijn

Boseigenaars en bedrijven gaan samen voor meer bos

Er zijn heel wat eigenaars die een stuk grond bezitten dat ze graag willen (her)bebossen, maar die zich laten tegenhouden door financiële overwegingen. Aan de andere kant zijn er bedrijven die willen investeren in meer bos om zo hun maatschappelijke engagement te tonen. Daarom ontwikkelde De Koepel van Vlaamse Bosgroepen een aanbod voor bedrijfssponsoring.

Een sponsor voor jouw bos?

Bezit je een stuk grond waar je een nieuw bos wil creëren, of heb je een perceel dat herbebost moet worden (bijvoorbeeld na het afsterven van de bomen of een eindkap), maar twijfel je aan de financiële haalbaarheid van je plannen? Meld je dan aan bij jouw Bosgroepcoördinator of Dries Moerloose om te onderzoeken of het perceel in aanmerking komt voor sponsoring.

Zelf investeerder worden?

Ben je bedrijfsleider en wil je investeren in meer bos, maar heb je geen gronden ter beschikking of weet je niet goed waar te beginnen? Dries Moerloose zoekt samen met jou naar de perfecte formule voor jouw bedrijf. Als lid van de Bosalliantie zetten De Bosgroepen mee hun schouders onder ”Meer Bos!”, het bosuitbreidingsplan van de Vlaamse overheid. Met ons aanbod voor bedrijfssponsoring genereren we extra middelen voor bosuitbreiding en herbebossing en dragen we actief bij aan meer en gezonde bossen in Vlaanderen.

Dries Moerloose - Koepel van Vlaamse Bosgroepen koepel@bosgroepen.be - 09 267 78 65

in dit nummer

Nieuws uit de regio

Natuur onder hoogspanning: de creatie van een ecologische corridor onder elektriciteitsmasten _ 4

Bosbeheer en klimaatverandering

Klimaatslimme bomen

gesignaleerd! _ 8

Bosbeheer

De zaaistok: bomen zaaien zonder rugpijn _ 12

Nieuws uit de Bosgroep _ 7

Zoekertjes _ 13

Bos online _ 14

Kalender _ 15

Contactgegevens _ 16

Beste bosbeheerder

Bij het creëren en beheren van bossen loont het vaak de moeite om inventief te zijn. Zo moeten we soms durven afwijken van ”traditionele” boomsoorten en herkomsten om bossen te realiseren die bestand zijn tegen een stevig klimaatstootje Specialisten buigen zich dan ook over de vraag wat de beste bomen zijn voor het bos van de toekomst. Je leest er alles over in het artikel over klimaatslimme bomen, waarbij we ook inzoomen op enkele beloftevolle soorten.

Kansen voor natuur en bos zitten soms in een onverwachte hoek. Dat blijkt eens te meer uit de samenwerking tussen Bosgroep Limburg en Elia. De verplichte veiligheidszone onder een hoogspanningslijn vereiste het kappen van heel wat bomen. Deze werken creëerden een ecologisch waardevolle open corridor. Veel eigenaars stapten mee in een natuurbeheerplan om deze strook met lage begroeiing in te richten als een habitat en ”groene snelweg” voor tal van dieren. Zo zie je maar, hoe je met een beetje creativiteit van de nood een deugd kunt maken.

Die creativiteit krijgt een extra impuls, want Bosgroep Limburg mag twee nieuwe medewerkers verwelkomen: ‘Voortaan zetten Liam en Rob mee hun schouders onder het duurzaam en multifunctioneel beheer van de Limburgse bossen.’

Veel leesplezier en prettige feestdagen!

Bert Lambrechts gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur voorzitter vzw Bosgroep Limburg

COLOFON

De deputatie van de provincieraad van Limburg, Jos Lantmeeters, gouverneur-voorzitter, Inge Moors, Bert Lambrechts, Igor Philtjens, Tom Vandeput, gedeputeerden en Wim Schoepen provinciegriffier I Coördinatie & Hoofdredactie Karolien Van Diest, Bosgroep Limburg I Tekst Leen Raats, Teksttype.be Hasselt, Karolien Van Diest, Pieter Flamend, Rob Hillen en Liam Van Eyck, Bosgroep Limburg I Taaladvies Informatie en Communicatie, provincie Limburg I Concept en vormgeving Informatie en Communicatie, provincie Limburg I Fotografie Informatie en communicatie - Provincie Limburg, Elia, Robert Flogaus, Robbie Goris Dimìtar Nàydenov, Renaat Nijs, David J. Stang, Debby Termonia, Pascal Vanhees, Franz Xaver, Krzysztof Ziarnek Drukwerk Drukkerij Chapo, Hasselt I Oplage 4300 ex. I Verantwoordelijke uitgever Vera Boesmans, Universiteitslaan 1 - 3500 Hasselt I Wettelijk depotnummer D/2008/5857/82 Deze publicatie werd gedrukt op houtvrij gerecycleerd CO2-neutraal papier met EU Ecolabel en FSC certificaat.

Natuur onder hoogspanning:

de creatie van een

ecologische corridor onder elektriciteitsmasten

Door noodzakelijke uitbreidingswerken aan een reeds bestaande hoogspanningslijn tussen Zandhoven en Kinrooi, moest de verplichte veiligheidszone onder de lijn ook uitbreiden. Bosgroep Limburg volgde de vereiste kapwerken voor haar leden op en werkte samen met netwerkbeheerder Elia een vergoedingssysteem uit voor de betrokken eigenaars. We zijn ook betrokken bij de opmaak van een natuurbeheerplan om deze 65 meter brede corridor in te richten als een waardevolle biotoop en groenverbinding. Of hoe je van de nood een deugd maakt!

Van twee kanten bekeken

De hoogspanningslijn MassenhovenVan Eyck loopt over een totale afstand van 92 kilometer door de provincies Antwerpen en Limburg. Het traject start aan het hoogspanningsstation Massenhoven in Zandhoven, loopt naast het Albertkanaal naar de elektriciteitsstations in Geel en Meerhout en van daaruit naar het station Van Eyck in Kinrooi. Deze luchtlijn overspant 15 gemeenten. In Limburg gaat het om Ham, HechtelEksel, Oudsbergen, Peer, Bocholt, Bree en Kinrooi.

Mede door het grote aantal nieuwe en hernieuwbare energiebronnen die men over het hele land op het elektriciteitsnet aansluit, nemen de elektriciteitsstromen toe. Dankzij de werken aan dit traject, kan Elia de bestaande hoogspanningsstromen via haar netwerk beter spreiden en transporteren. Ook de uitwisseling van elektriciteit tussen België en Nederland zal hierdoor vlotter verlopen. Begin 2021 startte Elia met de nodige werken tussen Meerhout en Kinrooi. Het traject tussen Geel en Meerhout komt in 2022 aan bod. Er komen geen bijkomende masten: op het hele traject was reeds een hoogspanningslijn aanwezig. Tot voor de werken hingen er slechts kabels aan één kant van de masten. De andere helft van de masten was dus nog vrij. Om de capaciteit op te schalen, voegde Elia een tweede draadstel toe aan de luchtlijn tussen Geel en Kinrooi, waardoor er voortaan hoogspanningskabels aan beide kanten van de masten hangen. In een tweede fase vervangt de netwerkbeheerder bovendien de reeds bestaande

kabels door een nieuwe generatie draden. Het gaat om zogenaamde HTLS-geleiders. Dit is een nieuw type van hoogperformante elektriciteitsdraden die meer stroom vervoeren en minder snel doorhangen.

Vergoeding voor boseigenaars

Hoewel Elia binnen dit project geen nieuwe masten plaatste, brengen de werken toch veranderingen in het landschap met zich mee. Dat heeft

alles te maken met de verplichte veiligheidszone. Om de veiligheid en bedrijfszekerheid te garanderen, is hoge begroeiing onder een hoogspanningslijn uit den boze. Als gewassen in aanraking komen met kabels, kan dit immers zorgen voor storingen in de stroomvoorziening. Bij aanleg van nieuwe kabels zorgt een hoge begroeiing ook voor moeilijkheden. De breedte van deze veiligheidszone is afhankelijk van het vermogen van de lijn. Hoe groter het vermogen, hoe breder de zone. Het plaatsen van bijkomende kabels op het bestaande traject Massenho-

ven-Van Eyck en de opschaling qua vermogen, maken dat men de veiligheidszone moest vergroten tot een breedte van 65 meter. Het organiseren van de nodige kapwerken was niet evident. Meestal zijn immers enkel de lapjes grond waarop de masten staan eigendom van Elia en niet de gronden en terreinen waarover de hoogspanningslijnen lopen. Die zijn in het bezit van privé-eigenaars, overheden en bedrijven. Voor het uitbreiden van de bestaande veiligheidszone op dit traject, sloot Elia nieuwe overeenkomsten met hen af. De eigenaars behouden hierbij hun eigendom. Binnen dit project moesten struiken en bomen op meer dan 300 kadastrale percelen verwijderd worden. Omdat de zone van 65 meter ook in de toekomst onbegroeid moet blijven en boseigenaars hiermee (een stukje van) hun bos verliezen, werkte Bosgroep Limburg samen met Elia een vergoedingssysteem uit voor de eigenaars. Elia betaalt deze vergoeding uit. Daarnaast bood de netwerkbeheerder de betrokken eigenaars de kans om mee in te stappen in een nieuw natuurbeheerplan dat wordt opgemaakt voor deze strook onder de hoogspanningslijn. Bosgroep Limburg, Bosgroep Zuiderkempen en Natuur en Bos van de Vlaamse overheid (ANB) slaan hiervoor de handen in elkaar.

Als Bosgroep stonden we ook in voor het exact afbakenen van de 65 meterzone, met behulp van ons gps-systeem en digitale kadasterkaarten. Dit deden we voor elke eigenaar afzonderlijk, aangezien zij de kans kregen om het op hun terrein gekapte hout zelf te houden. Tijdens de werken van Elia, leidde Bosgroep

Limburg de exploitaties, uitgevoerd door vijf aannemers, in goede banen.

Van veiligheidszone naar groene corridor

Momenteel zijn de nieuwe kabels reeds op grote delen van het traject geïnstalleerd. Mede door de natte zomer beginnen veel gekapte bomen en struiken al opnieuw uit te schieten. Elia monitort deze zone en stuurt snoeiploegen ter plaatse indien nodig. Op de plaatsen waar eigenaars ervoor kozen om (het gekapte gedeelte van) hun perceel op te nemen in het natuurbeheerplan, schenkt men specifieke aandacht aan de biodiversiteit. Naargelang de ecologische potenties, zijn er hier verschillende ecotypes mogelijk. Aan de bosranden zal een mantel-zoomvegetatie als overgang naar het bos dienen. Hier kiest men voor een struik- en hakhoutzone, waarbij

Elia de bomen en struiken periodiek afzaagt op geringe hoogte. De frequentie van het kappen hangt af van de boomsoort en de groeisnelheid, die dan weer samenhangt met factoren zoals de standplaats. Door gefaseerd te kappen, ontstaat meer variatie en een grotere biodiversiteit. Zo zal de veiligheidscorridor als een snelweg voor biodiversiteit fungeren. Eerder onderzoek naar ecologisch beheer onder hoogspanningsinfrastructuur in België toont aan dat de veiligheidszones bijdragen aan de migratie van diverse soorten en de versterking van open habitats. Een mooie invulling van deze noodzakelijke kapzones!

Welkom Liam en Rob!

Met Liam Van Eyck en Rob Hillen verwelkomen we twee nieuwe medewerkers. Liam startte op 13 september ter versterking van onze dienstverlening rond houtverkoop. Rob ging op 3 november van start en ondersteunt als adjunct-coördinator de werking van regio Zuid. Graag stellen beide nieuwe collega’s zichzelf even voor.

Rechtzetting foutje in artikel houtgebruik

Liam

“Ik heb een hart voor bos en hout. Ik doe niets liever dan door het bos lopen en zoeken naar de bomen die over het potentieel beschikken om hout van topkwaliteit te leveren. Tijdens mijn opleiding Agro- en Biotechnologie met specialisatie Milieubeheer kwam ik in contact met de verschillende methodes om een bos te beheren, met de QD-methode als mijn absolute favoriet. De vierdaagse cursus rond boomgericht bosbeheer, die ik volgde in Duitsland, vormde de perfecte aanvulling. Tijdens mijn studentenjaren werkte ik bij een zelfstandig bosbeheerder, waar ik de kneepjes van het vak leerde. Dat zorgde er uiteindelijk voor dat ik bij Bosgroep Limburg belandde.”

Rob

“Een groot deel van mijn kindertijd bracht ik spelend door in de bossen van Grote-Brogel. Sindsdien hebben bos en natuur mij niet meer losgelaten. Ik specialiseerde me in bos- en natuurbeheer tijdens mijn studies bio-ingenieurswetenschappen en volgde daarna een opleiding natuurmanagement. Ook in mijn vrije tijd ben ik het liefst bezig met natuurwandelingen, tuinieren, mij verdiepen in wilde eetbare planten… Ik droom van een diverse, veerkrachtige samenleving die dichter bij de natuur staat en er een positieve interactie mee aangaat. Daarbij spelen multifunctioneel bosbeheer en duurzame houtopbrengst voor mij een grote rol, dus ik ben zeer enthousiast om hieraan te mogen bijdragen via Bosgroep Limburg.”

In de vorige editie van het Bosbelang hadden we het in een artikel over nieuwe technieken op het vlak van houtgebruik over het verhitten van hout, om het zogenaamde Thermowood te bekomen. We schreven: ”Deze gecontroleerde pyrolyse zorgt voor chemische veranderingen in het hout. Hierdoor verhoogt de duurzaamheid van naaldhout en lichte loofhoutsoorten zoals populier en es, waardoor het bijna even sterk is als tropisch hardhout.“

Eén van onze wakkere lezers merkte terecht op dat duurzaamheid niet hetzelfde is als sterkte. Thermowood is weliswaar zo duurzaam als tropisch hardhout, maar niet zo sterk en daardoor niet geschikt voor het maken van constructies.

Bosbeheer en klimaatverandering

Klimaatslimme bomen gesignaleerd!

De bomen in onze bossen krijgen het de laatste jaren hard te verduren door de grillen van het veranderend klimaat. Hoewel de focus van heel wat beheervisies de afgelopen decennia op inheemse soorten lag, verbreden bosbeheerders nu hun blik om de toekomst van hun groene oase en houtproductie veilig te stellen en tegelijkertijd bij te dragen aan de zo noodzakelijke CO2-captatie. Net zoals bij voedselbossen uit de permacultuur vertrouwt een groep beheerders op het zogenaamde “regeneratieve principe”, waarbij ze zoveel mogelijk samenwerken met de natuur en gebruikmaken van natuurlijke processen. Zo komen soorten in beeld die we eerder niet overwogen, maar die beter bestand lijken tegen de nieuwe klimaatcondities. Onze Nederlandse collega’s spreken van ”klimaatslimme bomen”.

Klimaatslim bosbeheer

Bomen zijn onmisbaar in de strijd tegen de klimaatverandering. Maar die heeft tegelijkertijd al een duidelijk merkbare, negatieve impact op de gezondheid van onze bossen. Klimaatslim bosbeheer wil hier een passend antwoord op bieden door bossen aan de ene kant veerkrachtiger te maken en aan de andere kant zoveel mogelijk CO2 vast te leggen. Waar we vroeger vasthielden aan ”traditionele” inheemse soorten, verleggen beheerders nu stilaan hun horizon. Naast minder courante inheemse bomen, zoals gewone esdoorn, veldesdoorn, fladderiep, taxus en haagbeuk, zijn namelijk ook bepaalde uitheemse soorten en variëteiten erg interessant. Hierbij kijken specialisten vooral naar de herkomst, die een grote invloed kan hebben op factoren zoals droogtetolerantie en productiviteit (hout, koolstofopslag).

Natuurlijk komt er meer kijken bij klimaatslim bosbeheer dan ”gewoon” de juiste boomsoorten uitkiezen. Het is belangrijk om een volledige kaalkap te voorkomen, omdat er bij kaalkap mineralisatie van de bosbodem plaatsvindt, waardoor de in de bodem opgeslagen koolstof wordt vrijgegeven, wat bijdraagt aan de klimaatverandering. Daarnaast is het

belangrijk om het bos gevarieerder te maken. Het is kortom een slecht idee om een bos met slechts één klimaatboomsoort aan te planten. Het mengen van boomsoorten is cruciaal, in groep of individueel, met best zoveel mogelijk variatie qua structuur. Een gemengd, structuurrijk en genetisch divers bos is sterker, biodiverser en minder gevoelig voor ziekten en plagen. Een goede menging zorgt voor een betere nutriëntenkringloop en een sterkere groei. Daardoor leggen gemengde bossen over het algemeen meer CO2 vast én zijn ze tegelijkertijd interessanter op het vlak van houtproductie.

Enkele interessante soorten onder de loep

Hieronder zoomen we in op een aantal bomen die een rol kunnen spelen in bestaande én nieuwe klimaatslimme bossen.

Elsbes - Sorbus torminalis

Deze Europees inheemse soort, nauw verwant aan de lijsterbes, kan goed tegen droogte. Het strooisel verteert snel en deze soort levert een goede bijdrage aan de biodiversiteit. Het hout is bijzonder waardevol en kent heel wat toepassingen. De elsbes gedijt zowel op voedselrijke als arme, zure gronden.

Populier - Populus

Nederlandse bosbouwers prijzen de inheemse ratelpopulier Populus tremula omwille van zijn snelle jeugdgroei, goed afbreekbaar strooisel en hoge biodiversiteitswaarde. We kunnen dit gerust veralgemenen, want alle populierensoorten bieden dezelfde voordelen voor de biodiversiteit en bodem, ook de vroeger verguisde canadapopulier Populus x canadensis. Deze laatste zorgt, zo blijkt ook uit onderzoek van het INBO (Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek), snel voor extra structuur (hogere etage), meer koolstoffixatie en dik, dood hout, wat hem eigenlijk interessanter maakt dan de ratelpopulier. Voor de herbebossingssubsidie komt de ratelpopulier in aanmerking.

Walnoot - Juglans regia

Men plant walnoot vaak aan, maar (momenteel nog) nauwelijks in bossen. Nochtans levert de boom hoogwaardig hout op en kan hij daardoor veel koolstof voor lange tijd vastleggen. Doe daar de snelle jeugdgroei, het gemakkelijk verteerbaar strooisel en de diepe penwortel bij en je kunt absoluut van een klimaatslimme bosboom spreken. Een ideale soort voor lichtrijke plekjes op iets rijkere bodems.

Tamme kastanje - Castanea sativa

Veel mensen zien deze soort al als inheems, maar de Romeinen brach-

Elsbes

Ratelpopulier

Walnoot

ten hem mee. De sterke penwortel en redelijk hoge droogtetolerantie wapenen de tamme kastanje tegen klimaatgrillen. Kastanjehout is hard en duurzaam, vergelijkbaar met eik. Nadelen zijn de traag afbreekbare strooisellaag en de iets kleinere bijdrage aan de biodiversiteit. Opgelet: in het Middellandse Zeegebied heeft de soort al met verschillende ziekten te kampen.

Gewone zilverspar - Abies alba

Ook de gewone zilverspar is een interessante soort, vanwege zijn hoge schaduwtolerantie en diepe wortels, die maken dat hij letterlijk tegen een stootje kan en minder gevoelig is voor droogtestress en aantasting door de letterzetter dan de fijnspar. De houtkwaliteit is vergelijkbaar met die van de fijnspar (vuren). Er komen steeds meer signalen dat een te sterke afname van naaldhout in onze regio voor heel wat soorten nadelig is. Kortom: de gewone zilverspar kan hier en daar in bijmenging worden geïntroduceerd, met name op zandgronden.

Ook interessant

De hartbladige of Italiaanse els - Alnus cordata is een middelgrote boom uit het Middellandse Zeegebied die weinig eisen aan de bodem stelt.

Zowel de Europese of Oosterse netelboom - Celtis australis uit het Middellandse Zeegebied als zijn Amerikaanse neef, de westerse netelboom of zwepenboom - Celtis occidentalis, gedijen op uiteenlopende bodems, zijn droogtebestendig en leveren kwaliteitshout.

De pluimes - Fraxinus ornus uit Zuid-Europa en West-Azië verdraagt verharding en droogte en doet het goed op zowat alle bodemtypes. Nadeel is dat hij traag groeit.

De Amerikaanse amberboom - Liquidambar spp. kan goed tegen verharding en groeit het liefst op leemgronden.

De Europese hopbeuk - Ostrya carpinifolia uit Zuid-Europa is een kleine boom die op alle bodems groeit, zelfs op zeer droge. Bovendien heeft hij weinig problemen met verharding.

Ook Aziatische bomen blijken soms interessant. De Japanse zelkovaZelkova serrata is een mooie boom die houdt van leemgronden en die verharding en voorjaarsvorst goed verdraagt.

Ook Zuid-Europese eikensoorten komen in het vizier van de klimaatslimme bosbouwer. De moseik of Turkse eik - Quercus cerris levert goed hout op, maar verdraagt geen verharding. De Hongaarse eikQuercus frainetto uit de Balkan kan wat beter tegen verdichting en gedijt zowel op droge als natte standplaatsen. De steeneik - Quercus ilex tolereert halfverharding en houdt van droge en kalkrijke bodems. Nadeel is dat jonge steeneiken vorstgevoelig zijn.

Europese hopbeuk

hartbladige of Italiaanse els

Oosterse netelboom

Gewone zilverspar

Tamme kastanje

Exoten versus subsidies (her)bebossing Experimentele bospercelen

Belangrijk om in het achterhoofd te houden als je een subsidie voor (her-) bebossing aanvraagt: de oppervlakte uitheemse soorten en herkomsten wordt weggeknipt uit de subsidieerbare oppervlakte. Vraag is dan of er nog voldoende overblijft om een dossier in te dienen. Een uitzondering hierop is een eerste bebossing waarbij je canadapopulier onder de soorten mengt.

Standstillprincipe

Hou ook steeds rekening met het zogenaamde standstillprincipe: buiten VEN- en SBZ-gebieden kun je naaldhout inmengen, maar moet je rekening houden met de regels uit onderstaande tabel. www.natuurenbos.be/inhoudelijke-criteria

De Koninklijke Belgische Bosbouwmaatschappij (KBBM) legt momenteel arboreta aan waar ze klimaatslimme boomsoorten testen in bossen over heel België. Dit plantseizoen neemt Bosgroep Limburg met enkele leden deel aan dit onderzoek. Op één locatie mixen we inheemse, standplaatsgeschikte soorten met klimaatslimme bomen, waarbij we ook een aandeel naaldhout opnemen. De betrokken eigenaar ontvangt een tegemoetkoming via dit project. Op het andere perceel realiseren we een proefbeplanting in 4 groepen van telkens 25 stuks met gewone beuk, gewone beuk van zuiderse afkomst, oosterse beuk en Hongaarse eik tussen natuurlijke verjonging. Onderzoekers monitoren deze proefaanplantingen over een langere periode (20-30 jaar), wat informatie zal opleveren voor toekomstige bosbouwers.

Bronnen

”Klimaatslim bosbeheer”: van wetenschappelijke achtergrond naar aandachtspunten voor de praktijk’ (rapport van het INBO)

”Boomsoorten voor klimaatslimme bossen” (Vakblad Natuur bos landschap, juni 2021)

Gereedschapskist Klimaatslim Bos- en Natuurbeheer: https://www.vbne.nl/ klimaatslimbosennatuurbeheer/boomsoorten

Website Nederlandse Bosgroepen: https:// bosgroepen.nl/klimaatslim-bos-en-natuurbeheer/

Website Koninklijke Belgische Bosbouwmaatschappij: https://www.srfb.be/nl/

pluimes

moseik of Turkse eik

Amerikaanse amberboom

De zaaistok: bomen zaaien zonder rugpijn

Wil je zelf bomen zaaien in je bos, maar voel je er niet veel om de boomzaadjes handmatig in de grond te stoppen terwijl je op je knieën zit of telkens vooroverbuigt? Dan is er een handig, eenvoudig stuk gereedschap dat het er een pak gemakkelijker op maakt: de zaaistok.

Nu de laatste fijnsparren stilaan het loodje leggen en ook andere boomsoorten in problemen komen door de klimaatperikelen, is het hoog tijd om over verjongingstechnieken na te denken. Weerbaar bos, strooiselverbeterende boomsoorten en kwaliteitshout rollen over veel tongen, maar eerst moet dat jong grut natuurlijk aan water geraken in de bodem. Een gezaaide boom schijnt daarvoor een betere wortelontwikkeling te garanderen dan een geplant exemplaar.

Natuurlijk kun je voor het zaaien een beroep doen op gespecialiseerde zaaimachines achter een trekker, al dan niet in combinatie met bosploegen, frezen of andere krabbende bewerkingen, maar het kan ook anders.

Eikels en hazelnoten

De zaaistok is een metalen buis met bovenaan een handvat en een trechtertje en onderaan een snaveltje met een voetpedaal. Het werktuig

Bosbeheer

staat al decennia in een hoekje van de Grube-bosbouwcatalogus www.grube.de te blinken en leent zich vooral om eikels of hazelnoten te zaaien. Goed om te weten: voor okkernoten is de buisdiameter te klein. Daarvoor moet je eerder een Pottiputki plantbuis gebruiken.

Werken met de zaaistok is eenvoudig: eerst duw je de punt in de grond met de voetpedaal. Niét met de hand in de grond rammen zoals een plantbuis, want dan geraakt het snaveltje verstopt en vallen de zaden er niet meer uit. Eens de plantbuis op

de juiste diepte zit, laat je een eikel of noot in de buis vallen. Nu trek je de buis schuin in de richting van de voetpedaal en haal je hem uit de grond, zo komt het zaad op de juiste diepte terecht. Best nog even aantrappen met de voet zodat de wilde dieren dat snoepje niet meteen zien liggen en op naar de volgende! De zaden kun je bijvoorbeeld in een heuptasje stoppen. Zo krijg je heel wat bomen gezaaid op een minder arbeidsinventieve, maar productieve namiddag.

Zoekertjes

Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek vind je een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepsleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bosbeheer gegarandeerd is.

Afspraken bij de zoekertjes

Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating.

Het zoekertje verschijnt eenmalig in het Bosbelang.

De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos.

Als je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte.

Hoe reageer je op een zoekertje?

Je neemt zelf contact op met de boseigenaar.

Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje.

Ham

32,74 are gemengd bos

christinebroes@hotmail.com

0487 14 62 43

Ham

1,07 hectare gemengd bos

willy.schuermans@gmail.com

0497 85 59 41

Hechtel-Eksel

1,03 hectare naaldbos

mariette.vrijsen@hotmail.be

0498 36 86 38

Maaseik

81,80 are naaldbos

lis.bertels@skynet.be

014 21 61 56

Maaseik

27,90 are jong loofbos

089 65 92 50

Oudsbergen

20,57 are naaldbos

Jos.smulders@telenet.be

0477 78 95 10

Recht van voorkoop

Zutendaal

1,05 hectare naaldbos

joburm@gmail.com

0476 87 99 83

Zutendaal

3 hectare naaldbos

tis1_fthijs@scarlet.be

0478 17 23 39

Robbie Goris (2020) Inverde | De Zaaistok. Bosrevue 86b, 1-5

Als bosgroepmedewerkers lezen we regelmatig interessante berichten die we graag met onze leden delen. Meer artikelen lezen om over door te bomen? Dat kan, op onze website en Facebookpagina.

BOSEIGENAARS AAN HET WOORD IN KNACK

Onlangs verscheen in Knack een tof artikel rond privébossen. Hierin kwamen drie Vlaamse boseigenaars aan het woord. Eén van hen is Eddy Rooyackers, die actief is bij het bestuur van Bosgroep Limburg en een naaldbos van 3 ha beheert. Je kunt zijn verhaal en dat van de andere eigenaars nalezen op onze site. www.bosgroeplimburg.be

RIJKSTROOISELSOORTEN OP ARME GROEIPLAATSEN: LIMITS TO GROWTH?

Onze collega’s van Bosgroep Zuiderkempen startten al in 2012 met het inplanten van groepjes rijkstrooiselsoorten in de monotone naaldhoutbossen, zoals Bosgroep Limburg dat sinds 2016 ook met het Kaplasysteem doet. De gegevens van bijna 1 800 kloempen die ze op die manier aanplantten, vormen nu een schat aan informatie om na te gaan of deze rijkstrooiselsoorten gedijen op arme gronden. Want hoewel deze bomen de bodem verrijken, stellen ze zelf vaak hoge eisen aan hun groeiplaats. Voor het onderzoek kreeg Bosgroep Zuiderkempen hulp van het Labo Bos & Natuur van de UGent, die nagingen vanaf welke bodemcondities de groei en vitaliteit van de geplante bomen achteruitgaat. Hun conclusies kun je in het artikel nalezen.

bit.ly/3CVhV16

STIKSTOF MOGELIJK GROTERE BEDREIGING VOOR BOSSEN

DAN KLIMAATVERANDERING

We schreven in een eerdere editie van het Bosbelang al over de invloed van een teveel aan stikstof in onze bossen. In dit artikel benadrukt Natuurpunt nog eens de nadelen. Zo blijkt uit studies dat de bodemverzuring ervoor zorgt dat eiken minder vitaal worden. Ook ongewervelde dieren ondervinden er heel wat hinder van.

Mogelijk vormt stikstof zelfs een groter gevaar voor onze bossen dan de klimaatverandering!

bit.ly/3FS9eqe

ONDERZOEK NAAR BOOMGERICHT BOSBEHEER IN NEDERLANDSE BOSSEN

Steeds vaker past Bosgroep Limburg boomgericht bosbeheer toe, onder meer via QD-beheer. Door te kiezen voor minder, maar waardevoller hout, zou deze beheervorm zichzelf terugbetalen en tegelijkertijd de natuur meer rust en ruimte bieden. Maar is dat ook zo? Vanuit die vraag vertrekt het onderzoek van de Nederlandse Bosgroepen en de Hogeschool Van Hall-Larenstein. Afgelopen najaar startten ze met hun studie, waarvoor ze enkele Nederlandse uitkapbossen onderzoeken op het gebied van ecologische effecten, klimaatbestendigheid en financiële haalbaarheid. Met de resultaten kunnen we bosbeheerders nog beter informeren over de waarde en implementatie van uitkapbeheer. De onderzoeklocaties maken deel uit van een netwerk van Europese voorbeeld(uitkap)bossen.

bit.ly/3xpyWzr

EERSTE LIMBURGSE AVIFAUNA “VOGELS IN LIMBURG”

Eind december verschijnt een nieuwe publicatie “Vogels in Limburg - Historiek, verspreiding, trends en verplaatsingen”. Dit boek beschrijft elke vogelsoort die ooit in Belgisch Limburg voorkwam en belooft hét standaardwerk over vogels in Limburg te worden. Meer dan 750 LIKONA medewerkers droegen hier de laatste 50 jaar hun steentje aan bij. Het resultaat is een uniek naslagwerk van meer dan 500 pagina’s, geïllustreerd met mooie foto’s. “Vogels in Limburg” is heerlijk leesvoer voor vogelliefhebbers, maar is ook net zo boeiend voor geïnteresseerde natuurliefhebbers of beleidsmakers.

Nog op zoek naar het ideale eindejaarsgeschenk? Bestel jouw exemplaar voor 22 januari 2022, want vroege vogels krijgen een stevige korting.

www.provinciaalnatuurcentrum.be

FEBRUARI 6

zondag Forest in one Day - Halen

In februari is het weer zover: we steken onze schoppen in de grond samen met het Jane Goodall Instituut (JGI) Belgium en Luminus. Samen planten we een bos in één dag. Dit event vindt op drie locaties in België plaats. Voor Limburg is dat Halen. Door de klimaatextremen van de afgelopen jaren trekken we de kaart van klimaatrobuust bos. Op twee percelen met dood of minder vitaal naaldhout, mengen we inheemse bomen met minder gekende, klimaatslimme soorten zoals moseik en Douglassparren. In totaal planten we 5 725 bomen op 1,7 hectare. Wil je helpen planten? Meer informatie en het inschrijvingsformulier vind je op luminus.be/forestin1day.

MAART 26

zaterdag

Contactdag 2022 Alden Biesen

Noteer zaterdag 26 maart 2022 in je agenda. Die dag vindt onze 14de ledentrefdag plaats in Alden Biesen (Bilzen).

Programma

13.30 u. Ontvangst met koffie

14.00 u. Verwelkoming door gedeputeerde

Bert Lambrechts, voorzitter van Bosgroep Limburg vzw

14.15 u. Algemene Vergadering Bosgroep Limburg vzw

15.30 u. Start voordachten en activiteiten

Voordrachten

”Van QD naar K3 – Wat hebben we in het Interreg-project eco2eco geleerd over bosomvorming?“

door Wim Buysse (Natuur en Bos)

”Wildlife dicht bij ons. De wolf in Vlaanderen”

door Frederik Thoelen (Wild Things)

Activiteiten

Keuze uit een reeks themawandelingen en -fietstochten

17.30 u. Gezellig napraten met een hapje en een drankje

Voor meer informatie kun je terecht bij Evi Ghijsens - tel. 011 23 73 29.

Onder voorbehoud van de ontwikkelingen op het gebied van COVID-19

contactgegevens

BOSGROEP LIMBURG

p/a provincie Limburg

Universiteitslaan 1

B-3500 Hasselt

bosgroep@limburg.be

bosgroeplimburg.be

tel. 011 23 73 28

algemene coördinatie

ir. An Pierson

tel. 011 23 83 24

gsm 0473 88 53 95

an.pierson@limburg.be

coördinator houtverkoop

ing. Frederik Bollen

tel. 011 23 83 71

gsm 0479 19 10 08

frederik.bollen@limburg.be

bosbouwtechn. medewerker

Liam Van Eyck

tel. 011 23 83 63

gsm 0470 47 37 21

liam.vaneyck@limburg.be

administratief coördinator

Sally Dewallef

tel. 011 23 83 14

sally.dewallef@limburg.be

Ilse Vanhoudt

tel. 011 23 74 26

gsm 0479 54 30 72

ilse.vanhoudt@limburg.be

boekhouding

Matty Colla

tel. 011 23 83 63

gsm 0475 29 37 30

matty.colla@limburg.be

communicatieverantwoordelijke

Pascal Vanhees

tel. 011 23 83 74

gsm 0478 55 16 14

pascal.vanhees@limburg.be

Regio West Regio Zuid

REGIO WEST coördinator

ir. Lore Bellings tel. 011 23 83 19

gsm 0471 23 82 14 lore.bellings@limburg.be

adjunct-coördinator

Pieter Flamend tel. 011 23 83 29 gsm 0476 93 11 50 pieter.flamend@limburg.be secretariaat

Evi Ghijsens tel. 011 23 73 29 evi.ghijsens@limburg.be

REGIO OOST

coördinator

ir. Patrick Meesters tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 patrick.meesters@limburg.be adjunct-coördinator

Els Kimpe tel. 011 23 73 85 gsm 0470 57 67 15 els.kimpe@limburg.be secretariaat

Ine Houbrechts tel. 011 23 83 15 ine.houbrechts@limburg.be

Regio Oost

REGIO ZUID coördinator

ir. Karolien Van Diest tel. 011 23 83 25

gsm 0473 88 53 94 karolien.vandiest@limburg.be adjunct-coördinator

Rob Hillen

tel. 011 23 83 89

gsm 0471 85 63 30 rob.hillen@limburg.be secretariaat

Clara Caradonio tel. 011 23 83 12 domenicaclara.caradonio@ limburg.be

Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30 patricia.rouffa@limburg.be

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kun je evenwel altijd te rade gaan bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de Bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn:

vragen en hulp bij bosuitbreiding gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten)

informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruitziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken.

hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen kaartmateriaal coördinatie van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars ondersteuning bij FSC-certificering, boscompensatie in natura, bedrijfssponsoring voor (her)bebossingen, aanplantingen en ecologische beheerwerken.