Blikvanger in natuurrood by Redactiebureau Palindroom

jaargang

B E L G I A N

B U I L D I N G

M A G A Z I N E

# 89

⎟ 2 nummers per jaar ⎟ April 2018 ⎟ 31

ste

BBM

Blikvanger in Natuurrood

Inhoud BBM 89

Voorwoord | Ing. Herman Looghe - Digitalisering in de

LRArchitectes |

bouw: de realiteit van morgen

Doeltreffende precisie

Felrood kantoorgebouw is blikvanger in het straatbeeld | Zwevende constructie rond lichtgevende patio

27 Architectenportret:

Aannemersperikelen | Hoe gaan aannemers om met het groeiende mobiliteitsprobleem?

12 Krachtpatser met présence | Bescherming van het hoogste niveau

14 Bereken het perfecte dak |

30 En toen was er licht! | Nieuwe dakvensters spelen hoofdrol in renovatieproject

35 Juridische column | Nieuwe Pandwet: verbeterde positie voor de onbetaalde verkoper

37 Zuiderzicht| Een nieuwe ster aan de Antwerpse skyline

42 Projecten om naar uit te kijken | © VK Architects & Engineers, Michel Rémon & Associés

De kortste weg naar de meest efficiënte energiebesparing

16 Efficiënt ontwerpen | dankzij de online BIM/Textuur-generator

18 De beglazing

van morgen | natuur én mens

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

20 Akoestiek in

haar mooiste vorm | Naadloze plafondoplossingen met doorlopende patronen

22 Drukkerij Vooruit | krijgt tweede leven als studentenhuisvesting

Foto cover: © Wienerberger

44 Dak met ambitie | Skipiste boven op energiecentrale

49 De Hamvraag | Is de invoering van het S-peil in Vlaanderen een goede zaak?

51 Colofon | BBM ONLINE

Met respect voor

Op de BBM website vind je een uitgebreide versie van dit magazine: meer projectreportages, meer productinformatie, meer projectbeelden… Surf naar www.belgianbuilding.be

Voorwoord

Ing. Herman Looghe Head Agoria Building, Contracting and Technical Services Industries

Digitalisering in de bouw:

de realiteit van morgen Denk je dat digitalisering zich vooral toespitst op sectoren zoals ICT, de zorgof de automobielsector? Wel, ik kan je met zekerheid vertellen dat dit niet zo is. Ook de vrij traditionele bouwsector stapt het digitale tijdperk binnen. Een aantal triggers zullen dit proces alleen maar versnellen. Laten we eerst naar de infrastructuur kijken: mobiliteit – en dan vooral de ‘slimme mobiliteit’ – vormt hier het sleutelwoord. De connectiviteit tussen voertuigen en de vaste infrastructuur zal almaar toenemen: van variabele verkeerssignalisatie gaat men naar ‘on-boardtoepassingen’. Slimme infrastructuur kan met andere woorden enkel gegarandeerd worden door digitale toepassingen. Ook op het vlak van openbare verlichting zijn er heel wat veranderingen op til. De digitale straatverlichting wordt een onderdeel van de smart city, waarbij verlichting, veiligheid, gezondheid, energie en mobiliteit aan elkaar gekoppeld worden. Dit is een mooi voorbeeld van een domein waarin digitalisering en nieuwe technologieën andere verwachtingen zullen scheppen bij burgers, lokale en regionale besturen, distributienetwerkbeheerder en bedrijven. Besparing op energie- en onderhoudskost, het behalen van klimaatdoestellingen, behoefte aan comfort en levenskwaliteit zijn de drijfveren. De evolutie van de traditionele straatverlichting (meer dan 95 procent van de openbare straatverlichting werkt nog met oude technologie) naar slimme, geconnecteerde en zelfsturende ledverlichting zal nieuwe diensten creëren waar ondernemingen op kunnen inspelen – ik denk bijvoorbeeld aan city advertising. Ook in de residentiële en niet-residentiële bouw maakt digitalisering een inhaalbeweging. Neem nu het Building Information Modeling (BIM). BIM biedt een digitaal platform van fysieke en functionele karakteristieken van gebouwen en hun onderdelen. Het garandeert alle bouwactoren en gebruikers een gedeelde kennis- en informatiebron doorheen de volledige levenscyclus van een gebouw (van ontwerp tot afbraak). Het inkorten van de bouwprojecten, het besparen van materialen, het verhogen van de kwaliteit en het optimaal beheren en onderhouden van gebouwen zijn er concrete gevolgen van. De introductie van deze disruptieve technologie zal ervoor zorgen dat de BIM-projectmanager een centrale rol krijgt. Ook onze gebouwen worden steeds smarter. Energie, comfort en veiligheid worden de speerpunten van een smart building. Opnieuw zal digitalisering ervoor zorgen dat de connected devices met elkaar praten. Het Internet of Things staat in de bouw nog in zijn kinderschoenen. De traditionele lichtschakelaar wordt vervangen door een app die men overal zal kunnen aansturen. Dankzij de digitalisering evolueert de elektricien naar een ‘appbouwer’. Dat wordt de realiteit van morgen.

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

De grote uitdaging schuilt in het vinden van de geschikte profielen om de onvermijdelijke digitalisering ten volle te ontwikkelen en te benutten.

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

Projectreportage

Felrood kantoorgebouw is blikvanger in het straatbeeld

In het centrum van Roeselare staat een opvallende nieuwbouw: de nieuwe kantoren voor de Centrale Diensten van twee scholengroepen zweven boven een transparante sokkel. Dankzij de vele grote ramen en een grote patio vanbinnen zijn de kantoren verzekerd van lichtinval. De lichte en roodgloeiende Koramicpannen Façatile en Stormpan 44 geven het gebouw aan de buitenkant extra kleur en karakter.

Het nieuwe gebouw bundelt de administratieve diensten van de scholengroepen Sint-Michiel en Arkorum Roeselare, gebouwd in opdracht van Scholen van Morgen. Architecten Groep III stond in voor het ontwerp. Het complex van net geen 2.000 m2 bevat onder meer landschapskantoren voor de verschillende diensten en kleine en grotere vergaderlokalen. Op de bovenste verdieping is een polyvalente ruimte/refter voorzien, met een groot terras dat een mooi zicht over Roeselare biedt.

Wanneer je de Kattenstraat in Roeselare inwandelt, springt het imposante gebouw meteen in het oog. Vele uitsnijdingen en grote raampartijen zorgen voor een openheid die het complex architecturaal interessanter maken dan een doorsnee vierkant kantoorblok. Lien Vansteenkiste, architect bij Architecten Groep III: “We hebben binnen het rechthoekige volume uitsnijdingen gemaakt om interessante hoeken en terrassen mogelijk te maken. De ramen zorgen voor evenwicht in de gevel. En ze bieden van binnenin natuurlijk ook een prachtig zicht op de groene omgeving.” Dankzij de opgetilde constructie zweeft het gebouw als het ware over de omgeving. Dit laat ook toe om het park erbij te betrekken, want de groene zone is al vanop straat te zien. “Voor passanten is het een gebouw dat in de omgeving opgaat. Tegelijkertijd springt de constructie zelf in het oog, onder meer vanwege de kleur van de gevel en de dakpannen. Dit project valt dus op, maar weliswaar zonder de aandacht van de omgeving weg te nemen.”

BBM 89 |

Uitsnijdingen en raampartijen

Projectreportage

Passend in het straatbeeld Aanvankelijk was het de bedoeling om de constructie nog enkele meters dieper op het terrein te bouwen, zegt Lien Vansteenkiste: “Er werd een groot terrein ter beschikking gesteld, van de straatgrens tot aan de bomenrij. De opdrachtgevers hadden in eerste instantie voorzien het gebouw dichter bij het park te positioneren. Maar wij vonden visibiliteit en toegankelijkheid een belangrijk element. Door het verschuiven van het kantoor naar de straatzijde is het prominenter aanwezig in het straatbeeld en blijft er ruimte achter aan het perceel voor meer groen, in aansluiting met het bestaande park.” Toch is er ook niet pal aan de straatzijde gebouwd. “Door het gebouw toch iets meer weg te trekken van de straat creëren we al meer opening naar het park toe en krijgt het straatbeeld meer ruimte. Het straatbeeld wordt eigenlijk verbreed ter hoogte van het gebouw.”

BBM 89 |

Meerwaarde voor de omgeving

Architecten Groep III wilde met dit project absoluut een meerwaarde creëren voor de omgeving. “Wij starten nooit enkel op basis van een programma, maar betrekken ook steeds de omgeving. Daarom is er heel bewust gekozen voor deze positionering: zo kon de nieuwbouw op optimale wijze worden ingebed in de omgeving, en konden we beantwoorden aan de ambitie om hier echt een blikvanger in het straatbeeld van te maken”, aldus Lien Vansteenkiste. Les zal er niet worden gegeven, maar toch was het belangrijk dat de waarden van het Katholiek Onderwijs in het project zouden terug te vinden zijn. Zo is er op de bovenste verdieping een bezinningsruimte die voor iedereen toegankelijk is, en komt er in de centrale patio nog een kunstwerk dat de waarden van de scholengemeenschap weerspiegelt.

Die patio speelt een cruciale rol. “Van buitenaf lijkt dit gebouw een rechthoekig blok, maar de patio zorgt voor doorzichten en een verbinding tussen de verschillende delen. Het bundelen van de krachten was een idee dat centraal stond in het project.” Deze binnenruimte brengt ook licht in het hart van het gebouw, en in de kantoorruimtes errond: de wanden gericht naar de circulatieruimte rond de patio zijn allemaal voorzien van glas. Het licht stroomt zo langs twee kanten binnen.

Lichte gevelmaterialen Natuurlijk eist ook de opvallende, felrode gevelbekleding een groot deel van de aandacht op. Architecten Groep III koos bewust voor de kleipannen Koramic Façatile Natuurrood. Architecte Lien Vansteenkiste: “Het belangrijkste was dat we met lichte gevelmaterialen zouden werken. Je kan een zwevend gebouw immers niet combineren met zware materialen zoals baksteen. We hebben voor de gevelbekleding eerst

gedacht aan hout, maar Façatile-pannen zijn makkelijker te onderhouden, en het is een heel duurzaam en betaalbaar product.”

Uniformiteit van de kleuren Voor de inpandige gevels werd geopteerd voor de Koramic Stormpan 44 Natuurrood: hetzelfde type materiaal en in dezelfde kleur als Façatile. De combinatie van Façatile en Stormpan zorgde voor de uniformiteit van de kleuren en het behoud van de strakke hoekafwerkingen. “De materialen voor gevelbekleding moesten complementair zijn: we wilden de uitsnijdingen in de constructie accentueren, zonder hierin te overdrijven. We slaagden in dit opzet door gebruik te maken van hetzelfde materiaal met een andere profilering.” De keuze voor Natuurrood lag tijdens de ontwerpfase niet altijd vast. “We hebben getwijfeld tussen Natuurrood en Antraciet mat, maar antraciet is een heel donkere kleur, en dat strookte niet met onze doelstelling voor een fris gebouw, dat echt opvalt in de omgeving.”

• Locatie: Roeselare • Opdrachtgever: DBFM Scholen van Morgen nv • Architect: Architecten Groep III, Brugge

• Stabiliteit en technieken: Stabitec bvba

• Akoestiek: Bureau De Fonseca

• Hoofdaannemer: THV Juvalho

• Gevelbekleding: Koramic Façatile Natuurrood, Koramic Stormpan 44 Natuurrood

Meer info over de producten van Koramic? Stuur een mail naar bbm@koramic.com of surf naar www.wienerberger.be

BBM 89 |

Doorzichten en verbinding

INFO

Voor de gevelbekleding en inpandige gevels werd gekozen voor de Koramic Façatile Natuurrood en Koramic Stormpan 44 Natuurrood: lichte en complementaire materialen.

PROJECTGEGEVENS

Dankzij de rode kleipannen is dit een fris gebouw, dat echt opvalt in de omgeving.

Bellus keramische lei: Superlichtgewicht Supermooi Superﬁjn.

Architect Erik Maeyaert, Diksmuide

Er bestaat geen ﬁjnere of lichtere keramische lei dan de Bellus van Wienerberger. Dankzij haar hedendaagse lijn oogt uw dak heel strak. Als kwaliteitsvol en oogstrelend alternatief voor leien of dakpannen in nieuwbouw én renovatie, is de Bellus naast antraciet mat nu ook verkrijgbaar in de kleuren natuurrood, terra bruin en agaatgrijs. Ontdek Bellus in onze showrooms in Londerzeel of Kortrijk. Of vraag uw brochure aan via info@wienerberger.be

www.wienerberger.be

Aannemersperikelen

Hoe gaan aannemers om met het groeiende mobiliteitsprobleem?

François Goubau gedelegeerd bestuurder bij Genisol

Gilbert Pierrard Toitures Pierrard

Kris De Brabander zaakvoerder In’t Wit

Nancy Vander Putten ATD Covan

Gino D’herde CEO van Pagidak

Verschillende aannemers hebben de filetijden in de loop der jaren zien toenemen. François Goubau, gedelegeerd bestuurder bij Genisol: “Onze mensen vertrekken gemiddeld één uur vroeger dan vijftien jaar geleden om de files te vermijden. We vervoeren ook minder zelf en groeperen de leveringen voor de werven.” Anderen nemen bepaalde regio’s niet meer op in hun werkdistrict. “Soms weigeren we opdrachten in een filegevoelig gebied”, zegt Gino D’herde, zaakvoerder van Pagidak. “Het kost ons te veel, en voor onze werknemers is het ook geen pretje om na een werkdag nog uren in de file te staan.”

Overheid of mentaliteit? D’herde ziet de toekomst ook niet echt rooskleurig tegemoet. “Zonder mentaliteitswijziging van alle gebruikers van ons

wegennet zullen de problemen alleen maar groter worden. Ik vindt niet dat we mogen verwachten van de regering dat zij dit alleen oplossen. Gebruikers hebben de sleutel in handen en moeten zich engageren om zich op een andere manier te verplaatsen.” Gilbert Pierrard van Toitures Pierrard vindt wel dat de overheid mee verantwoordelijkheid draagt voor het fileleed. “Maatregelen die ze nemen voor een betere mobiliteit hebben vaak diametraal het tegenovergestelde effect, zoals het ontmoedigen van treingebruik, geen ondersteuning van carpooling of van zwaar transport via de trein of waterwegen. In een tijdperk waar we zo veel mogelijk fossiele brandstoffen moeten beperken, doet de staat er vooral alles aan om zo veel mogelijk belastingen Ÿ te innen.”

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

Er is waarschijnlijk geen enkele sector waar mobiliteit zo’n grote uitdaging is als de bouwsector. Bedrijfsleiders willen de tijd van hun personeel optimaal benutten en de uren onderweg zoveel mogelijk beperken. Het dichtslibbende Vlaamse wegennet maakt dat steeds moeilijker. Hoe gaan bouwbedrijven daarmee om?

Aannemersperikelen

BBM 89 | 10

Innovatieve oplossingen om het fileprobleem te omzeilen, ze zijn niet makkelijk te vinden. Mobiele werkstations, laadfietsen... voor een aannemer zijn het te kleinschalige oplossingen. Werven en verplaatsingen zijn te ver, het materiaal te groot en te lomp. “Onze werfleiders verwerken tussen de 60.000 en 80.000 kilometer per jaar. Dat moeten we zo efficiënt en comfortabel mogelijk inplannen”, zegt Kris De Brabander, zaakvoerder van In’t Wit. Wat wel opgang maakt: mobiele communicatie-oplossingen. Zeker bedrijven in meer technische takken, zoals verwarming, elektriciteit, ventilatie en domotica, zetten hier sterk op in, bijvoorbeeld om vanop afstand depannages te verzorgen. Dat blijkt uit een onderzoek uitgevoerd door Batiweb in 2014. Zo beschikte 88 % van de bouwbedrijven over één of meer mobiele apparaten: 73 % had een smartphone (63 % in 2013) en 42 % had een tablet (31 % in 2013). Die worden dagelijks gebruikt om de mailbox te raadplegen (41%), sms’en of mms’en te versturen of te ontvangen (39%) en zoekopdrachten uit te voeren (34%). Ook het gebruik van de foto-/videofunctie (38%), geolocatie (31%) en de plaatsing van bestellingen (14%) neemt toe. Veel bedrijfsleiders lijken echter nog te wachten op oplossingen om nog verder te kunnen gaan. De voornaamste vragen zijn de controle van de werven (53%), het versturen van offertes (43%), de permanente toegang tot de boekhouding (47%) en de mogelijkheid om in te gaan op offerteaanvragen (28%). Goubau: “Mobiele toepassingen laten ons toe ons beter te organiseren en dus de verplaatsingen te verminderen. Toch zeker voor de projecten werfleiders. Onze arbeiders en onderaannemers hebben we natuurlijk nog altijd nodig op de werf zelf.”

Mobiele oplossingen

Gilbert Pierrard van Toitures Pierrard: ‘Maatregelen die de overheden nemen voor een betere mobiliteit hebben vaak diametraal het tegenovergestelde effect, zoals het ontmoedigen van treingebruik.’

François Goubau, gedelegeerd bestuurder bij Genisol: ‘Onze mensen vertrekken gemiddeld een uur vroeger dan 15 jaar geleden om de files te vermijden.’

Nancy Vander Putten van ATD Covan: ‘We overwegen nog geen elektrisch transport. Fabrikanten bieden nog niet de juiste bestelwagens aan.’

Zonder mentaliteitswijziging van alle gebruikers van ons wegennet zullen de problemen alleen maar groter worden. (Gino D’herde, Pagidak)

Elektrische wagens

Op de BBM-website vind je een uitgebreide versie van dit magazine met meer aannemersperikelen. Surf naar www.belgianbuilding.be.

BBM 89 |

BBM ONLINE

Niet alleen de reistijd van de bouwbedrijven stijgt gestaag, ook de brandstofprijzen doen zaakvoerders nadenken. Denken ze daarom aan alternatieven, zoals elektrische voertuigen? “Een stijging van de dieselkosten is onmiddellijk merkbaar in onze maandelijkse facturen,” zegt Nancy Vander Putten van ATD Covan. “We overwegen evenwel nog geen elektrisch transport. Fabrikanten bieden nog niet de juiste bestelwagens aan. Zeker als je ziet hoeveel materiaal we dagelijks moeten vervoeren, is het verlies in laadruimte die wordt ingenomen door een batterij te veel.” Anderen zien wel de voordelen van elektrische wagens en zijn er actief mee bezig. “Gezien aankoop, onderhoud en slijtage een grote hap uit ons budget nemen, volgen wij dit op. We proberen in de mate van het mogelijke hierbij rekening te houden bij aankoop van nieuwe voertuigen, ” sluit Gino D’herde af.

Productinfo

Krachtpatser met prĂŠsence

Bescherming van het hoogste niveau

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

De nieuwe TECTA-leien garanderen een daken gevelbekleding die bestand is tegen extreme weersomstandigheden. Een ingenieuze, gepatenteerde coating verzegelt het leioppervlak en beschermt het op die manier tegen schade en verkleuring. Het resultaat: een strakke vorm, egale kleur en authentieke look.

De Alterna TECTA-leien hebben rechte randen en een vlakke, uitgepuurde afwerking.

Dankzij hun reliĂŤfoppervlak, gekartelde randen en typische matte leisteenkleur evenaren New Stonit TECTA-leien de bijzondere charme van natuurleien.

De Umbra TECTA-leien staan garant voor een warm, gevlamd effect.

Een perfecte symbiose tussen esthetiek en performantie: zo kan je de TECTA-leien in een paar woorden omschrijven.

Dit laatste is niet verwonderlijk als je de unieke eigenschappen van de TECTA-leien onder de loep neemt. Dankzij hun gepigmenteerde coating, die wordt uitgehard met uv, blijven ze zowel in een hete zomer als in een helse winter optimaal presteren. Een brandende zon of staalharde regen-, hagel- en sneeuwbuien: zelfs de meest extreme weerfenomenen leiden niet tot schade of verkleuring. Ook vuil, stof, krassen, uitbloeiingseffecten en zelfs graffiti maken geen kans op de matte textuurleien.

IJzersterke garantie TECTA-leien behouden dus steeds hun strakke vorm, egale kleur en authentieke look. Ze zijn zes tot tien keer beter beschermd dan standaardleien, vrijwaren hun kleur en uitstraling drie keer zo lang als klassieke exemplaren en lopen dankzij hun waterdicht oppervlak geen risico op vervorming. De TECTA-technologie biedt met andere woorden een ijzersterke garantie

Drie varianten De TECTA-leien zijn verkrijgbaar in drie varianten: Alterna TECTA, New Stonit TECTA en Umbra TECTA. De Alterna TECTA-leien hebben rechte randen en een vlakke, uitgepuurde afwerking, waardoor ze uitstekend te integreren zijn in een strakke architectuur. Ze zijn leverbaar in zes zachte tinten. Het New Stonit-gamma mikt resoluut op een authentieke uitstraling. Dankzij hun reliĂŤfoppervlak, gekartelde randen en typische matte leisteenkleur evenaren deze leien de bijzondere charme van natuurleien. Umbra TECTA staat dan weer garant voor een warm, gevlamd effect. De leien zijn beschikbaar met rechte of gekartelde randen en in een bruine of grijze kleur. In combinatie met een grote variatie aan mogelijke legpatronen genieten ontwerpers dankzij al deze keuzemogelijkheden een quasi eindeloze creatieve vrijheid. Alterna TECTA donkergrijs (40x24 en 60x30) en New Stonit TECTA leisteengrijs (60x30 en 45x30) zijn reeds beschikbaar. Alle andere kleuren en formaten vanaf augustus 2018.

Meer info over de producten van Eternit? Stuur een mail naar bbm@eternit.com of surf naar www.eternit.be

BBM 89 |

Beschermende coating

op een zorgeloze toekomst. Een belofte die Eternit formeel kracht bijzet door twintig jaar garantie op homogene veroudering, tien jaar garantie op korstmossen en dertig jaar garantie op intrinsieke waarden te bieden.

INFO

Een perfecte symbiose tussen esthetiek en performantie: zo kan je de TECTA-leien in een paar woorden omschrijven. Eternit stelde zijn nieuwe paradepaardje in primeur voor op Batibouw, de jaarlijkse hoogmis voor professionele en particuliere (ver)bouwers. Het vooruitstrevende concept kon er alvast op heel wat belangstelling rekenen.

Productinfo

De kortste weg naar de meest efficiĂŤnte energiebesparing

Bereken het perfecte dak

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

Via een slecht of niet-geĂŻsoleerd dak gaat enorm veel warmte verloren. Uitstekende dakisolatie is dus goud waard. ISOVER toont met zijn online calculator wat er precies nodig is om bij de isolatie van een hellend dak tot een optimaal resultaat te komen.

Wie het slim aanpakt, kan dankzij een verbeterde dakisolatie het warmteverlies van een woning tot 30 procent verminderen.

Op de website www.isover.be/dakisolatiecalculator kan je vanaf nu op een heel eenvoudige manier berekenen welk en hoeveel materiaal er nodig is voor jouw project. Een boodschappenlijstje en handige plaatsingstips krijg je er gratis bovenop.

Drie eenvoudige stappen “Een goede online calculator moet nuttige info aanbieden, maar ook eenvoudig én gebruiksvriendelijk zijn. Daarom werken we met drie eenvoudige stappen”, stelt marketing manager Annick Hulsman van ISOVER. In de eerste stap duidt de gebruiker met de hulp van handige pictogrammen aan over welk type hellend dak het gaat. In stap twee worden de afmetingen van het dak ingevoerd én het aantal aanwezige dakvlakramen. Extra informatie over de diktes van de isolatielagen en het type Gyproc-plaat vervolledigt deze stap. Hoe preciezer de info, hoe nauwkeuriger het resultaat uiteraard zal zijn. Dat resultaat krijg je in stap drie te zien. Dankzij een overzichtelijke lijst van materialen beschik je over al het nodige om een hellend dak perfect te isoleren en luchtdicht af te werken.

All-in-one oplossing Isoleren aan de binnenzijde is de eenvoudigste en goedkoopste oplossing om een hellend dak te isoleren. Het Perfect daksysteem van ISOVER is de gemakkelijkste manier om een maximale energiebesparing, een perfecte luchtdichtheid van de isolatie en een verzorgde afwerking met gipsplaten te realiseren. De Suspente PlaGyp I- ophangstangen maken bovendien komaf met de extra houten structuur tussen gordingen die moet uitgetimmerd worden om dikkere isolatiepakketten in twee lagen aan te brengen. Deze bestaan in 3 afmetingen: 12 - 16 cm, 16 - 20 cm en 20 - 24 cm. Je kan dus tot 24 cm extra isoleren.

De efficiëntste manier om energie te besparen Wie het slim aanpakt, kan dankzij een verbeterde dakisolatie het warmteverlies van een woning tot 30 procent verminderen. “Het is de eerste en meest efficiënte stap om energie, en dus ook kosten, te besparen”, besluit Annick Hulsman.

Meer informatie over de producten van ISOVER? Stuur een mail naar bbm@isover.be

BBM 89 |

ISOVER stelt telkens een totaaloplossing voor, bestaande uit verschillende componenten. Zo kom je niet alleen te weten hoeveel pakken isolatiemateriaal er nodig zijn, maar ook welke bijhorende accessoires. Denk maar aan een dampscherm, kleefband, een dichtingskit en de benodigde Suspentes PlaGyp I (handige ophangstangen uit gewapend composiet). Wie dat wenst, kan een ‘boodschappenlijstje’ in de mailbox ontvangen, inclusief technische fiches en een video met plaatsingstips.

INFO

Boodschappenlijstje

Productinfo

EfficiĂŤnt ontwerpen dankzij de online BIM/Textuur-generator

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

Dankzij de online BIM/Textuur-generator van Wienerberger kan iedereen die modelleert met BIM nu ook de gebruikte gevelstenen en kleiklinkers in het BIMmodel verwerken. Bovendien beschikt de gebruiker meteen over correcte technische en visuele informatie over die keramische producten. De generator is een slimme tool voor Autodesk Revit-gebruikers die automatisch eigenschappen aan het product toevoegt, textuur inbegrepen.

De gevelstenen- en kleiklinkergerelateerde informatie staat voor een groot deel in de ‘Material Browser’ van het Revit-bestand.

De BIM/Textuur-generator werkt volgens het WYSIWYG-principe: What You See Is What You Get. In één oogopslag ziet de ontwerper alle belangrijke informatie met betrekking tot de gevelstenen en kleiklinkers die in een bouwproject gebruikt worden. Die informatie staat voor een groot deel in de ‘Material Browser’ van het Revit-bestand. Om dat bestand niet onnodig groot te maken, is er een URL-link naar de gevelsteen of kleiklinker op de Wienerberger-website. Hier vinden ontwerpers alle aanvullende informatie van de Terca-gevelsteen of kleiklinker.

Geveltexturen creëren De texturen kunnen direct in het 3Dontwerp geladen worden en leveren dankzij hun grote formaat levensechte visualisaties op. Bovendien kan je geveltexturen creëren met aangepast metselwerkverband, gewenste voegdikte en voegkleur. Bij de kleiklinkertexturen kan je kiezen uit diverse legverbanden. Verder kan je gevelstenen en kleiklinkers mixen tot ‘Brick-mix’-texturen. Aan de Brick-mix is wel geen bijkomende informatie in een Revit-file gelinkt.

De texturen kunnen direct in het 3D-ontwerp geladen worden en leveren dankzij hun grote formaat levensechte visualisaties op.

Visueel veel meer mogelijkheden Volgens Vergote kunnen architecten dankzij deze innovatie sneller en efficiënter te werk gaan: “Dankzij die automatische aanmaak van de 3D-texturen kan je ook veel sneller switchen tussen verschillende opties en dus visueel veel meer mogelijkheden tegen elkaar afwegen. Zonder de generator moet je die informatie allemaal zelf bij elkaar sprokkelen. Dat vergt tijd en remt de vergelijking tussen meerdere alternatieven af. Omdat wij onze opdrachtgevers steeds

vaker 3D-visualisaties presenteren, is de BIM/Textuur-generator zeker een welgekomen hulpmiddel.” Met BIM (Building Information Modelling) kunnen de bouwpartners alle relevante informatie gedurende het hele bouwproces opslaan, gebruiken en beheren in een digitaal 3D-gebouwmodel. Iedereen werkt zodoende met dezelfde informatie die continu voorhanden en altijd actueel is. Een ander pluspunt is de beschikbaarheid van meetstaten per toegepast type gevelsteen en kleiklinker. Waar het metselwerk van een project doorgaans telkens apart werd uitgerekend door de calculator, de werkvoorbereider, de leverancier, de onderaannemer en de uitvoerder, kan met BIM iedereen uit de meetstaten de voor hem relevante aantallen genereren.

Productzoekmachine De BIM/Textuur-generator is terug te vinden op de Wienerberger-website via de productzoekmachine voor gevelstenen en kleiklinkers, achter het tabblad BIM/Textuurgenerator.

Meer informatie over de producten van Wienerberger? Stuur een mail naar bbm@wienerberger.com of surf naar www.wienerberger.be

BBM 89 |

Architecten die de BIM/Textuur-generator al hebben gebruikt, zijn enthousiast. Zo ook Fabian Vergote, bij VK Architects & Engineers, actief in de CODO-cel (verantwoordelijk voor de opmaak van de bouwaanvraag- en aanbestedingsdossiers): “De tool is heel gebruiksvriendelijk en heeft als groot voordeel dat je automatisch 3D-texturen en Revit-bestanden van de gewenste gevelsteen kan downloaden, inclusief gekozen verband, voegdiktes en voegkleur. Die bestanden kan je dan rechtstreeks in Revit gebruiken voor je visualisaties.”

INFO

Gebruiksvriendelijk

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

Productinfo

Uitzonderlijk lichtdoorlatend glas

Met respect voor natuur én mens Duurzaam bouwen is vandaag de norm. Saint-Gobain voegt aan het duurzaamheidsaspect nog twee factoren toe: het welzijn en comfort van de gebruiker worden centraal gesteld. Getuige daarvan de ECLAZ ONE-beglazing.

Hoge lichttransmissie

Welzijn & comfort

Daglicht is van levensbelang voor de mens. Het zorgt voor minder stress, een hogere productiviteit, minder ziekteverzuim én betere leerprestaties. ECLAZ ONE staat garant voor een uitzonderlijk hoge lichttransmissie van 80 procent. Dat vertaalt zich in extra comfort voor de gebruiker en een besparing op de energiefactuur door een verminderde nood aan kunstlicht. Daardoor is het product uitermate geschikt voor kantoren, ziekenhuizen, scholen, sportcentra en openbare gebouwen, en biedt het een oplossing voor de donkere noordzijde van gebouwen.

Een regenboog toont verschillende kleuren. Eén daarvan – de zachtblauwe – werkt activerend en verhoogt het gevoel van welzijn en comfort. ECLAZ ONE laat van dat zachtblauwe kleurdeel veel licht binnen waardoor de beglazing het bioritme van de mens positief beïnvloedt. Daarenboven etaleert de beglazing een natuurgetrouwe kleurbeleving. De optimale kleurweergave bij daglicht staat gelijk aan 100, ECLAZ ONE scoort uitermate hoog met een kleurweergave van 98,2.

Energiebalans

Het glas van de toekomst, nu Kort samengevat: ECLAZ ONE is de beglazing van morgen die vandaag al beschikbaar is én beantwoordt aan de richtlijnen voor glas in de nabije toekomst. De beglazing isoleert optimaal, laat meer gratis zonnewarmte binnen, is heel neutraal en garandeert een hoge lichtinlaat en een zeer natuurgetrouwe kleurweergave.

Meer informatie over de producten van Saint-Gobain Building Glass? Stuur een mail naar bbm@saint-gobainglass.com

BBM 89 |

ECLAZ ONE staat garant voor een uitzonderlijk hoge lichttransmissie van 80 procent.

INFO

De duurzame beglazing gaat bovendien prat op een verbeterde energiebalans: minder energieverlies naar buiten en meer gratis zonnewarmte in het interieur. Het resultaat: een lagere verwarmingskost. ECLAZ ONEbeglazing leent zich tot zowel nieuwbouw als renovatie en is inzetbaar voor passiefhuizen en bijna-energieneutrale gebouwen.

Productinfo

Naadloze plafondoplossingen met doorlopende patronen

Akoestiek in haar mooiste vorm

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

Rigitone Activ’Air akoestische plafonds van Gyproc zetten dé standaard op het vlak van akoestisch comfort in scholen, instellingen, hospitalen, burelen en woningen. Ze verminderen de nagalmtijden* en waarborgen een betere spraakverstaanbaarheid.

Rigitone-platen zijn vervaardigd uit gipskartonplaat en voorzien van ronde of vierkante gestanste perforaties. De Activ’Airtechnologie die verwerkt zit in deze Rigitone-producten elimineert tot 70 procent van de formaldehydeconcentratie in de binnenlucht en combineert akoestisch comfort met een beter leef- en werkcomfort. Rigitone-platen zijn 12,5 millimeter dik en hebben een gewicht van circa 10 kg/m2.

Creatief ontwerpproces

* Het geluid dat heen en weer kaatst tussen twee wanden waardoor er snel opeenvolgende echo’s veroorzaakt worden.

Rigitone munt uit op esthetisch vlak. Door de diverse patronen van ronde of vierkante perforaties en de naadloze uitvoering kent het ontwerpproces geen grenzen meer. Naast rechthoekige plafonds kan met Rigitone vrijwel elke willekeurige vorm worden gemaakt zoals rond, driehoekig of ovaal. Rigitone laat zich bovendien ook nog eens verticaal, gebogen of gewelfd toepassen. De finishing touch is de definitieve afwerking in een kleur naar keuze.

Door de diverse patronen van ronde of vierkante perforaties en de naadloze uitvoering kent het ontwerpproces geen grenzen meer.

Geluidsabsorptie

Brandveilig

Rigitone kent regelmatige, verspringende en willekeurige perforatiepatronen. Naast de visuele uitstraling dragen deze perforaties ook bij tot een verhoogde geluidsabsorptie. Rigitone-platen worden standaard geleverd met een akoestisch vezeldoek (zwart of wit) aan de rugzijde. Dit vezeldoek verhoogt de geluidsabsorptie, houdt stof tegen en onttrekt de achterliggende draagconstructie aan het zicht. Voor extra geluidsabsorptie en extra thermische isolatie kan in het plenum bijkomende minerale wol worden aangebracht. De uiteindelijke geluidsabsorptie van Rigitone-plafonds wordt bepaald door een combinatie van akoestisch vezeldoek, perforatiepatroon, perforatiegraad, gebruik van isolatie en de opbouw van het plafond.

De Rigitone-platen zijn A2-s1, d0 geclassificeerd volgens de Europese brandreactieclassificatie. Rigitone-plafonds zijn zeer brandveilig dankzij het unieke gedrag van de onbrandbare gipskern bij blootstelling aan hoge temperaturen. Met Rigitoneplafonds kan je daardoor plafondconstructies met een brandstabiliteit van dertig minuten realiseren volgens Belgische norm.

Meer informatie over de producten van Gyproc? Stuur een mail naar bbm@gyproc.com

BBM 89 |

Een zorgvuldige montage is een vereiste om Rigitone-plafonds optimaal tot hun recht te laten komen. Een nauwkeurige voegafwerking garandeert het gewenste visuele effect waarbij het patroon naadloos doorloopt. De plaatser kan met de Rigitone Mix Voegenvulset de naden snel en probleemloos opspuiten.

INFO

Nauwkeurige voegafwerking

Projectreportage

Drukkerij Vooruit krijgt tweede leven als studentenhuisvesting

ÂŠ Upgrade Estate / Baeyens & Beck / Animotions 3D

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

De voormalige drukkerij Vooruit in Gent krijgt een nieuwe invulling. Studenten zullen de vervallen site nieuw leven inblazen. De grootschalige studentenhuisvesting Backstage2 Upkot krijgt er een plek, met 142 studentenkamers, een ondergrondse evenementenruimte en een handelspand op het gelijkvloers.

Grondige verbouwing met behoud van origineel karakter In het kenmerkende gebouw aan de straatzijde waren appartementen en een pizzeria ingericht. Achteraan de site bevindt zich een indrukwekkend industrieel pand met een betonskelet: de oude drukkerij. Tussen beide gebouwen was een aaneenschakeling van koterijen gegroeid. “Ons ontwerp zet in op een grondige verbouwing van beide volumes”, zegt Yannick Baeyens. “De koterijen verdwijnen en de gebouwen op het gelijkvloers worden met elkaar verbonden door een grote handelsruimte. Dit vormt samen met de fietsenberging een sokkel voor een voorbouw en een achterbouw.

De studenten zullen nieuw leven blazen in de vervallen gebouwen.

Op deze sokkel leggen we tussen de verschillende bouwblokken een buitenruimte aan waar studenten zullen kunnen vertoeven.” Beide bouwdelen worden grondig verbouwd met behoud van de meest kenmerkende eigenschappen van het gebouw. De gevel van de voorbouw blijft behouden en wordt gerestaureerd. De achtergevel wordt volledig vlak gemaakt om zo tot een rustig geheel te komen. De achterbouw (oude drukkerij Vooruit) wordt eveneens grondig gerenoveerd. Yannick Baeyens: “De oorspronkelijke vide in het midden van het industriële pand komt opnieuw vrij te liggen. Zo ontstaat

BBM 89 |

De voormalige drukkerij Vooruit is gelegen in het centrum van Gent, midden in de bruisende studentenbuurt, tegenover het kunstencentrum Vooruit. “De vervallen site is lange tijd onderbenut geweest”, vertelt Yannick Baeyens, ir. architect bij Baeyens & Beck ir. architecten, het bureau achter het ontwerp van de studentenhuisvesting. “Het gebouw aan de straatzijde is historisch waardevol, alsook de gebouwen van de voormalige uitgeverij Vooruit op het achterliggende gedeelte van de site. Na verschillende pogingen van andere projectontwikkelaars heeft Upgrade Estate zijn tanden in dit project gezet. Deze ontwikkelaar realiseerde ook al de naastgelegen studentenhuisvesting, samen met het Backstay-hostel.”

De site wordt grondig verbouwd, met behoud van de meest kenmerkende eigenschappen.

Projectreportage

BBM 89 |

De bovenste twee bouwlagen zorgen voor een prachtig uitzicht over Gent.

een ruime patio in het midden van de achterbouw. Dit brengt licht tot in het midden van het omvangrijke bouwvolume. Loopbruggen op elke verdieping dragen bij aan de beleving van de patio.” Modern buitenschrijnwerk vervangt de kenmerkende ramen, maar de betonnen rasters blijven behouden. De originele gevelindeling wordt maximaal gevolgd. Het bestaande volume wordt deels uitgebreid met twee bouwlagen. De oorspronkelijke gevelbekleding aan de buitenzijde van de achterbouw - rode baksteen met grijs gecementeerde banden en betonkruisen - behoudt zijn oorspronkelijk karakter. De nieuwe gevels van de patio en het optopvolume krijgen een uitwerking in weervast staal dat op termijn een natuurlijke roestkleur zal krijgen.

Luchtdichting beperkt energieverbruik Voor de luchtdichting tussen het buitenschrijnwerk en de houtskeletgevels van de patio in de voormalige drukkerij, viel de keuze op oplossingen van Soudal. “We hebben de aanzettingen dichtgemaakt met Flexifoam, een flexibel schuim. Daarna hebben we er een luchtdichte coating over geplaatst: Soudatight”, vertelt Klaas Vandenbossche, zaakvoerder van Airtight Solutions. “Onze keuze voor Soudal is ingegeven door het uitgebreide gamma waarmee Soudal voor alles een oplossing biedt. Het flexibel membraan is makkelijk te plaatsen en we halen er heel goede resultaten mee, beter dan met traditionele luchtdichtingsfolies. De markt vraagt trouwens meer en meer om dergelijke membranen.”

Wij hebben veel ervaring met studentenkoten maar de complexiteit van zo’n grootschalige verbouwing is buitencategorie.

Buitencategorie “Met Backstage2 Upkot hebben de Gentse studenten er een unieke locatie bij om op

kot te zitten”, zegt Yannick Baeyens. “Door het optoppen biedt het gebouw een prachtig uitzicht over het centrum van Gent. Wij hebben als bureau ervaring met studentenkoten maar de complexiteit van zo’n grootschalige verbouwing is buitencategorie. We kregen te maken met een zeer complex programma, ook op het vlak van erfgoedwaarde, brandveiligheid, circulatie … De ontmantelingsfase van de bestaande bebouwing heeft bovendien veel tijd gekost terwijl we ons moeten houden aan een zeer korte uitvoeringstermijn. Ook de bouw van een kelderverdieping tussen bestaande gebouwen met behoud van de gevels was allerminst vanzelfsprekend. De herbestemming van dit historische patrimonium tot hippe studentenhuisvesting in onze eigen stad maakt ons bijzonder trots.”

OPDRACHTGEVER: Upgrade Estate ONTWERPER: Baeyens & Beck ir. architecten bvba

STUDIEBUREAU: Stabiliteit, Stedec

HOOFDAANNEMER: Constant Deblaere bvba

START BOUWWERKEN: september 2016

EINDE BOUWWERKEN: augustus 2018

Meer informatie over de producten van Soudal? Stuur een mail naar bbm@soudal.com

BBM 89 |

Voor de architect waren de Soudal-producten nieuw. “Om die reden hebben we na plaatsing van een eerste fase een technisch bezoek op de werf aangevraagd, met een positief resultaat”, vertelt Yannick Baeyens. “Na toepassing op de werf zien we er de voordelen van in: eenvoudig te verwerken, flexibel, snel, eenvoudig te herstellen, overpleisterbaar, goede rek. Wij zijn tevreden.” “Als je weet dat 25 procent van het energieverlies van een gebouw via de ramen gaat, speelt een goede luchtdichte behandeling een belangrijke rol in het beperken van het energieverbruik”, benadrukt Klaas Vandenbossche.

PROJECTGEGEVENS

De nieuwe residentie komt midden in de bruisende studentenbuurt te liggen.

INFO

Een patio brengt licht in de voormalige drukkerij.

INTELLIGENTE VENSTERMONTAGE GVK-PROFIEL: SOUDAFRAME SWI VERBINDINGSSTUKKEN: SOUDAFRAME SWI CORNER

AFSTANDHOUDERS: SOUDAFRAME SWI CLIP LIJM EN AFDICHTING: SOUDASEAL SWI

MEER INFORMATIE: BBM@SOUDAL.COM

ADVERT452

SOUDAFRAME SWI (Soudal Window Installation) bestaat uit een intelligent modulair systeem met L-profielen uit glasvezelversterkte kunststof (GVK), dat in het atelier of op de werf geassembleerd kan worden, een speciale lijm, die tegelijk voor de aanvangshechting als de afdichting van het geassembleerde frame tegen de muur zorgt en speciaal ontwikkelde clips die zorgen voor uniforme voegafmetingen tussen het frame en de raamkader.

Architectenportret Op de uitreiking van de Grote Prijs Architectuur van Wallonië maakte LRArchitectes furore door twee prijzen en een eervolle vermelding in de wacht te slepen. Een ware triomf voor Laure Bertrand, Pascal Rahier en Serge Landtmeters, die hun drie ingediende projecten gelauwerd zagen. BBM ging op bezoek bij de gelukkige winnaars. Het team LRArchitectes

LRArchitectes

Doeltreffende precisie “Een van de mooiste scholen ter wereld”

©Marie-Noëlle Dailly

Zo noemde de Amerikaanse krant The Huffington Post de school van LRArchitectes in Barvaux-enCondroz, die in 2010 werd opleverd. Het ging om de renovatie en de uitbreiding van een kleine

structuur, zoals Wallonië er veel telt. Voor het jonge bureau bracht deze bijzondere erkenning alles in een stroomversnellling. Pascal Rahier: “Wat volgde was een uitzonderlijke periode, waarin we op drie jaar tijd aan zestien ontwerpwedstrijden deelnamen en de helft van die opdrachten in de wacht sleepten! Het zijn deze projecten die vandaag het levenslicht zien. We reageerden op heel wat prijsvragen voor kleine dorpsschooltjes, met die in Barvaux als perfecte referentie. Het ging om zogeheten PPTprojecten met een beperkte procedure, wat ons toeliet om heel wat gelijkaardige opdrachten uit te voeren, waaronder de school in Jeneffe.” Ÿ

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

Het kantoor van LRArchitectes bevindt zich op het Waals-Brabantse platteland. De drie vennoten, stuk voor stuk burgerlijk ingenieurarchitecten die in het begin van het jaar 2000 afzwaaiden aan de UCL, delen eenzelfde visie. Ze streven naar een architectuur die verankerd is in haar context en alle aandachtspunten van de bouwheer in rekening brengt.

De school in Jeneffe 27

Architectenportret

L’Arsenal, een sociaal woningcomplex op een oude industriële site in Pont-à-Celles, is de eerste van zestien wedstrijden waaraan het trio deelneemt… om ze meteen ook te winnen, ondanks de stevige concurrentie. Serge Landtmeters: “We kregen het project toebedeeld in 2009 en rondden het af in 2016. Het verenigt oud en nieuw en maakt het saaie spectaculair. Het gebouw diende zich aan als een lege doos van 40 bij 20 meter, waarvan de gesloten ruwbouw in ere hersteld was met subsidies. Er mocht dan ook absoluut niet aan de schil geraakt worden. Ons voorstel had dus louter betrekking op de bestaande context. De persoon die was aangesteld om de kwaliteit van de projecten te beoordelen, was gecharmeerd door ons idee van een centrale binnenstraat.” De meerwaarde van het project situeert zich in de overgangen tussen publieke, semipublieke en private ruimtes (trappen, portalen…), en anderzijds in de diversiteit van de woningen. Een sobere en subtiele interventie die het leven van de bewoners een stuk aangenamer maakt.

Subtiele soberheid

L’Arsenal, een sociaal huisvestingsproject in Pont-à-Celles, kreeg op de Grote Prijs Architectuur van Wallonië 2017 de hoofdprijs in de categorie Collectieve woning.

©Marie-Noëlle Dailly

BBM 89 |

Wat we voorstellen in de wedstrijdfase is exact wat nadien wordt opgeleverd. Dat is de echte uitdaging.

Het Centre d’excellence en technologie de l’information et de la communication (CETIC) op de aeropool van Gosselies.

Architectenportret

Coherentie en vertrouwen

Een aantal projecten later – waaronder een sporthal in Natoye en het Centre d’Art et de Design de la Céramique in La Louvière, dat LRArchitectes op de Grote Prijs Architectuur van Wallonië 2017 de award voor meest beloftevolle jonge architect opleverde – verrees het CETIC in Gosselies. Het Centre d’excellence en technologie de l’information et de la communication is een privégebouw dat grotendeels is opgetrokken via publieke financiering omdat het een link legt tussen de universiteiten en het bedrijfswezen. Het project heeft een extreem eenvoudige volumetrie, maar intrigeert dankzij zijn materialiteit en detaillering: zwarte gevels in vezelcement, een geprefabriceerde betonstructuur en tal van details in eikenhout die ter plaatse gerealiseerd zijn. Pascal Rahier: “We kregen deze opdracht toebedeeld omdat ons project het meest logische was. Het beantwoordde perfect aan de verwachtingen en paste binnen het vooropgestelde budget. Wat we voorstellen in de wedstrijdfase is exact wat nadien wordt opgeleverd. Dat is de echte uitdaging. Alle architecten worden met hetzelfde probleem geconfronteerd. Het CETIC is in die zin een van onze mooiste ervaringen omdat we gezien de EFRO-subsidies gebonden waren aan erg strikte deadlines.” Binnenkort gaan opnieuw twee grote projecten van het bureau in uitvoering: de uitbreiding van het Collège Notre-Dame de la Paix in Erpent en een wooncomplex op de site van Récollets in Nijvel.

Eengezinswoning in Achêne.

Maquette voor een tuingalerij.

INFO

Simultaan met deze omvangrijke prestigeprojecten blijft het negenkoppige team zich echter ook toeleggen op kleine uitbreidingen voor particulieren. Laure Bertrand: “Vanuit architecturaal oogpunt zijn dergelijke kleine projecten even interessant en plezierig. Financieel gezien creëren ze een buffer, die we best kunnen gebruiken wanneer we meedingen naar overheidsopdrachten. Bovendien vergen kleinere realisaties eveneens een ontwerpend onderzoek, dus de ervaring die we zo opdoen komt zeker van pas in grotere projecten. Het is in feite een vorm van experimenteren.” De drie vennoten vinden het allerminst jammer dat ze opereren in een landelijke omgeving. Laure Bertrand: “Dat ‘bouwen op het platteland’ zet ons aan tot een bepaalde ‘menselijkheid’. Je moet niet altijd willen streven naar die ongelooflijk spectaculaire ingrepen. We moeten kalm blijven en vasthouden aan onze architectuurfilosofie, al sluit dat een hedendaagse uitstraling zeker niet uit.” Het team houdt van een monomateriële aanpak, die het mogelijk maakt om door te dringen tot de essentie van het project. Deze neiging tot abstractie weerspiegelt zich in de manier waarop de architecten ontwerpen. Ze starten steevast van een maquette om de site zo goed mogelijk te doorgronden. Pascal Rahier: “Voor ons zijn maquettes echte onderzoeks-, ontwerpen communicatie-instrumenten. Dankzij die schaalmodellen heeft iedereen slechts één seconde nodig om te begrijpen wat we bedoelen. Bovendien spreken ze altijd de waarheid, in tegenstelling tot synthesebeelden. Deze aanpak vloeit voort uit onze wil om altijd en overal correct te handelen.”

BBM ONLINE

Voorliefde voor eenvoudige ingrepen

LRArchitectes

rue de Libersart 1b 1457 Tourinnes-Saint-Lambert www.lrarchitectes.com

Op de website van BBM vind je een rijker geïllustreerde versie van dit artikel, met meer beelden van verschillende projecten en ook andere architectenportretten. Surf naar www.belgianbuilding.be

Projectreportage

En toen was er licht! Toen de eigenaars architect Christophe Dozo in 2015 contacteerden, hadden ze zich nooit kunnen inbeelden dat hun woning er twee jaar later zo zou uitzien. Hun nadrukkelijke wens om over meer ruimte te beschikken, werd werkelijkheid dankzij een slimme herverdeling van de ruimtes, waarin natuurlijk licht een absolute hoofdrol speelt.

Malèves-Sainte-Marie-Wastines, een rustig, maar ideaal gesitueerd dorp in het oosten van Waals-Brabant. Een gezin bezweek er voor een villa uit de jaren 80, gelegen op een terrein met mooie zichten op het omringende platteland. Enkele jaren later, toen hun derde kind op komst was, gingen de eigenaars aankloppen bij Christophe Dozo van ACDC Architectes. Het doel: de leefruimtes vergroten en een bijkomende slaapkamer creëren op het verdiepingsniveau.

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

Algemene reorganisatie

Wanneer hij ter plaatse een kijkje komt nemen, beseft de architect al snel dat hij twee vliegen in één klap kan slaan: de woning vergroten via een uitbreiding en tegelijk ook de leefruimtes reorganiseren om het comfort te maximaliseren. Christophe Dozo: “Zoals wel vaker bij woningen uit de jaren 80, bestond het grondplan uit twee verspringende vierkanten, waarbij het ene vierkant half zo groot was als het andere. De uiterst kleine keuken bevond zich in de centrale restruimte en had een quasi driehoekige vorm, wat resulteerde in een enorm ruimteverlies. Bovendien was er nergens plaats voor een bureau. We hebben de verschillende ruimtes van naaldje tot draadje heringericht, opdat ze een hedendaagse manier van wonen zouden toelaten. Anderzijds hebben we de woning vergroot om

ze functioneler te maken en een eigentijdser uitzicht geven.” Eenzelfde stoelendans vond plaats op de verdieping, zodat er een bijkomende slaapkamer kon worden ingericht, zij het met specifieke aandacht voor een gezonde balans in de ruimtes tussen de kinderkamers. De ouders kregen een heuse masterbedroom met een badkamer en een dressing.

Uitbreiding in CLT Om het vooropgestelde programma te kunnen realiseren, werd de woning aan de achterzijde uitgebreid met een CLT-structuur. Dit vergrootte de nuttige oppervlakte met ongeveer 30 procent, een investering die zeker de moeite waard was, zowel in financieel opzicht als met het oog op het leefcomfort. Vanaf de tuin bekeken, heeft de woning nu een heel ander uitzicht: voorheen werd ze gedomineerd door een immens dakvlak met één enkel VELUX-raam, terwijl ze zich vandaag profileert als een reeks gestapelde volumes met platte daken. Aan de straatkant laat echter niets deze spectaculaire metamorfose vermoeden, waardoor de vereiste bouwvergunning op minder dan dertig dagen kon worden afgeleverd. Structureel gezien bleef het project erg eenvoudig. De CLT-muren kwamen in één stuk aan op de werf en doen gezien hun verankering aan de ruwbouw eveneens dienst als ondersteuning van de plankenvloeren.

BBM 89 |

Projectreportage

De woning voor de werken.

BBM 89 |

Riante lichtinval

De initiële wensen van de eigenaars hadden niet zozeer betrekking op de lichtinval, maar op de beoogde ruimtewinst. Christophe Dozo: “Ik heb hen uitgelegd dat we in staat zijn om erg kleine gebouwen te ontwerpen die er erg groot uitzien. En dat het slechts een kwestie van lichtinval en dieptezicht is. Wat het contact met natuurlijk licht betreft, hebben we net een verschrikkelijke winter achter de rug, waardoor eens te meer duidelijk werd hoezeer we het eigenlijk nodig hebben. Hoe meer je het daglicht kan laten doordringen in een gebouw, hoe beter!” Voorheen werden de eigenaars reeds in de inkomhal geconfronteerd met een sombere zone rond de trap. Door in het dak twee VELUX-dakvensters van 114 x 118 centimeter te integreren (meer bepaald in het hellend deel vlak bij de nok), wist de architect dit centrale gedeelte een stuk helderder te maken – in die mate dat er overdag geen kunstlicht meer nodig is om de trap op en af te gaan. Op de verdieping stapelen de slaapkamers de zichten en de bijhorende lichtinval op. In aangename ruimtes moet je nu eenmaal naar buiten kunnen turen, al volstaat een verticaal raam doorgaans niet om voldoende licht te absorberen. Christophe Dozo: “Een dakraam zal natuurlijk geen ‘zicht’ genereren, tenzij op de hemel. Anderzijds creëert een dakraam altijd meer lichtinval dan een verticaal raam, simpelweg dankzij de invalshoek van de lichtstralen.”

De woning na de werken.

Dankzij twee dakramen van VELUX stroomt het licht rijkelijk binnen boven de centrale trap.

• LOCATIE: MalèvesSainte-MarieWastines (Perwez) • BOUWHEER: Privé • ARCHITECT: ACDC Architectes • STABILITEIT EN TECHNIEKEN: ACDC Architectes

• HOOFDAANNEMER: Construct Homes

• PLAATSING VELUXRAMEN: Marc Briscot Toitures

• DAKRAMEN: vier VELUX-dakramen van 114 x 118 cm en één VELUX-raam voor platte daken met gebogen glas van 120 x 120 cm

Meer informatie over de VELUXproducten? Stuur een mail naar bbm@velux.com

BBM 89 |

Vermits het kleine raam onvoldoende lichtinval genereerde, werden er in een van de kinderkamers twee dakvensters van VELUX geplaatst.

In de kinderkamer die zich aan de zijde van de ouderlijke slaapkamer bevindt, biedt een beglaasde strook een mooi zicht op de tuin, zij het zonder voldoende lichtinval te genereren. Een nieuw dakraam voor platte daken met gebogen glas van VELUX bracht soelaas. Het bevat bovendien een geïntegreerd, motorisch zonweringscreen dat op radiofrequentie te bedienen is. Christophe Dozo: “Het is een toepassing die ik graag voorschrijf vanwege het aangename design. Vermits het esthetiek en functionaliteit combineert, doet het meer dan enkel lichtinval creëren. En de installatie ervan is kinderspel. Alles is voorzien. Het product is erg doordacht ontworpen. Ik schrijf het zelfs voor in sociale woningen… op zijn minst in een basisversie. Ook omdat ik weet dat ik in het geval van problemen kan rekenen op de technische ondersteuning van VELUX.”

INFO

Esthetisch en functioneel dakraam voor platte daken

PROJECTGEGEVENS

Een dakraam genereert altijd minstens twee keer meer lichtinval dan een verticaal raam met dezelfde oppervlakte.

VELUX INNOVEERT :

Een nieuwe vorm van ontwerpen

platdakvenster met gebogen glas

• De CurveTech technologie zorgt voor optimale afstroming van regenwater. • Elegant «glass-to-edge» design garandeert een perfecte waterdichtheid. • Uitstekende akoestische en thermische isolatie. • Ug-waarde van 0,8. • Beste prijs-kwaliteitverhouding.

Ontdek het VELUX platdakvenster met gebogen glas op pro.velux.be

Juridische column

Nieuwe Pandwet

Verbeterde positie voor de onbetaalde verkoper Op 1 januari 2018 trad de nieuwe Pandwet in werking. Deze impliceert een grondige hervorming met betrekking tot de zekerheidspositie van de verkoper. De wetgever wil het gebruik van zekerheidsrechten aanmoedigen door ze flexibeler te maken. Een belangrijke verandering is de versterkte positie van de verkoper onder eigendomsvoorbehoud. Het eigendomsvoorbehoud is een beding waarbij een verkoper (na levering) eigenaar van het verkochte goed blijft zolang de prijs ervan niet volledig betaald is.

Nieuwe regeling De nieuwe Pandwet biedt die onbetaalde verkoper nu een ruimere bescherming. Wanneer een verkoper iets verkoopt onder eigendomsvoorbehoud dat later geĂŻnstalleerd zal worden in een gebouw, kan hij zijn eigendomsvoorbehoud toch nog laten gelden. Voorwaarde is dat het eigendomsvoorbehoud geregistreerd is in het pandregister. Belangrijk om te vermelden is dat een eigendomsvoorbehoud in principe niet geregistreerd moet worden om geldig en tegenstelbaar te zijn. Indien de verkoper een goed verkoopt dat onroerend door

Ĺ¸

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

Onder de oude wetgeving liep de onbetaalde verkoper het risico dat goederen al onroerend door incorporatie geworden waren wanneer hij ze wilde terugvorderen. Goederen worden als onroerend door incorporatie beschouwd zodra ze in een gebouw worden ingebouwd of eraan worden vastgemaakt. Denk bijvoorbeeld aan leidingen, zonnepanelen, wastafels, bakstenen... Het gevolg hiervan was dat de onbetaalde verkoper zijn goederen of de waarde ervan niet meer kon terugvorderen aangezien deze zaken een onderdeel van het onroerend goed geworden waren. Dergelijke goederen vielen dus onder het voorwerp van de hypotheek. De onbetaalde verkoper kon alleen maar hopen dat het goed dat hij geleverd had niet geĂŻncorporeerd was in een gebouw.

Juridische column

incorporatie kan worden, is het echter wel aangewezen om over te gaan tot registratie. Door die registratie kan de verkoper namelijk voorrang krijgen op de hypothecaire schuldeiser, meer bepaald voor de waarde van het goed dat hij verkocht had. Een vereiste is wel dat de registratie is gebeurd voor het moment van de onroerendmaking (dus voorafgaand aan de installatie). Als het goed nog losgemaakt kan worden van het gebouw, kan de verkoper het gewoon in natura terugeisen. Ingewikkelder wordt het echter wanneer een terugvordering in natura niet meer mogelijk is omdat het goed niet zonder beschadiging kan worden teruggevorderd. Dit zou economisch niet interessant zijn aangezien de totale waarde van het gebouw zou dalen door de beschadigingen als gevolg van de verwijdering. In dat geval kan de onbetaalde verkoper de verkoopprijs van wat hij aan de koper verkocht heeft, terugvorderen met voorrang op de hypothecaire schuldeiser.

Wanneer een verkoper iets verkoopt onder eigendomsvoorbehoud dat later geĂŻnstalleerd zal worden in een gebouw, kan hij zijn eigendomsvoorbehoud toch nog laten gelden.

Pandregister in de praktijk Het pandregister is een databank die je terugvindt op de website van de FOD FinanciĂŤn. Een eigendomsvoorbehoud kan enkel geregistreerd worden door de verkoper zelf. De verkoper is dan ook aansprakelijk voor het registeren van foutieve gegevens. Voor het registreren, wijzigen, verwijderen en/of opzoeken dient er vooraf een retributie betaald te worden. De prijs voor de registratie van een eigendomsvoorbehoud hangt af van de verkoopprijs van het roerend goed en bedraagt maximum 500 euro. Voor het raadplegen van het pandregister betaal je 5 euro per zoekopdracht.

BBM 89 |

Voorbeeld

Een verkoper verkoopt een verwarmingsinstallatie aan koper X, die ze zal inbouwen in zijn huis. Het huis wordt gefinancierd met een hypothecaire lening. De verkoper van de verwarmingsinstallatie staat een gespreide terugbetaling toe en bedingt een eigendomsvoorbehoud, dat hij registreert in het Pandregister. Aangezien de verwarming geĂŻnstalleerd wordt, wordt deze onroerend door incorporatie. De eigenaar van het huis wordt echter insolvabel, en het huis moet worden verkocht. In dit geval krijgt de verkoper van de verwar-

mingsinstallatie een voorrangsrecht. Aangezien de installatie niet zonder schade uit het gebouw zal kunnen worden gehaald, krijgt de verkoper met eigendomsvoorbehoud voorrang in de opbrengst van de verwarmingsinstallatie omdat zijn eigendomsvoorbehoud geregistreerd was. Dankzij het feit dat een eigendomsvoorbehoud de onroerendmaking van een onderpand kan overleven, wordt de positie van de verkoper dus aanzienlijk sterker.

Alessio Terrasi Junior Legal Consultant | Tax & Legal Deloitte Accountancy

Projectreportage

Zuiderzicht

een nieuwe ster aan de Antwerpse skyline

BBM 89 |

ÂŠ KCAP Architects&Planners en evr-architecten

Een nieuwe woontoren vult binnenkort de Antwerpse skyline aan. Zuiderzicht maakt deel uit van de ontwikkeling Antwerpen Nieuw Zuid, een gloednieuw woongebied tussen de Schelde en het Justitiepaleis. De toren telt 26 verdiepingen en 132 passiefwoningen.

Projectreportage

BBM 89 |

Zuiderzicht is een residentieel nieuwbouwproject dat een woontoren, een hotel en een tweelaagse ondergrondse parking omvat.

Zuiderzicht is een van de acht woontorens die in de nieuwe wijk worden opgetrokken. Het masterplan voor het Nieuw Zuid is ontworpen door Studio Associato SecchiViganò. Het ontwerp van de Zuiderzichttoren is van de hand van KCAP Architects&Planners (NL) en evr-architecten (B). Als leverancier van het buitenschrijnwerk, realiseerde Reynaers Aluminium tal van oplossingen op maat voor dit project. Het 16.000 m2 omvattende project bestaat uit een balkvormige onderbouw van vijf lagen - waarin een hotel wordt geïntegreerd - en een 26 verdiepingen tellende toren van 80 meter hoog met 132 woonunits. Beide volumes vormen één geheel. Daaronder bevinden zich ook twee ondergrondse parkeerlagen. “De toren heeft een iconische uitstraling en de woningen bieden een schitterend uitzicht op de Schelde, de wijk en de stad”, vertelt Jan Van Den Broeke van evr-architecten.

Wintertuinen achter ontdubbelde gevel Gekoppeld aan de structuur van het gebouw wordt volledig rondom rond een exoskelet opgetrokken. Dit is als het ware een tweede gevel die bestaat uit witte gestraalde architectonische betonnen balken en kolommen. “Het ontdubbelde gevelprincipe, ‘bigger and cheaper’, vinden we in meerdere projecten terug in de wijk Antwerpen Nieuw Zuid. Het was ook een uitgangspunt in het masterplan”, legt Jan Van Den Broeke uit. “Bij Zuiderzicht is de eigenlijke bouwschil omgeven door een dubbelhoog raster uit wit architectonisch beton. Tussen beide gevels bevinden zich geïndividualiseerde terrassen en wintertuinen: onverwarmde, maar volledig beglaasde ruimtes, als verlengde van de achterliggende woonruimtes. Door de combinatie van wisselende plannen en wisselende oplossingen voor terrassen en ‘bigger and cheaper’ ruimtes, ontstaat een boeiend en gelaagd gevelbeeld.

Opmerkelijk aan het ontwerp is de ontdubbelde gevel in wit architectonisch beton.

De woningen zijn voorzien van geïndividualiseerde terrassen en wintertuinen.

Aluminium is en blijft een heel veelzijdig materiaal dat zich uitermate leent voor een toren als Zuiderzicht.

“De belangrijkste uitdaging voor Zuiderzicht is de stapeling van een grote variëteit aan plannen en programma-onderdelen in een volume dat tegelijk rationeel en flexibel wil zijn, en toch een grote eigen architecturale uitstraling beoogt”, meent Jan Van Den Broeke. “De combinatie van hotel en woontoren, de realisatie van het vertrapte volume met dakterrassen, de dubbelhoge passage op het gelijkvloers, de dubbele gevel… Dit zijn zeker geen alledaagse oplossingen.”

Passiefbouw en CLT

Aluminium buitenschrijnwerk voldoet aan hoge isolatie-eis Voor het raamwerk van de toren viel de keuze van de architecten op de oplossingen van Reynaers Aluminium. “Aluminium is voor deze werf het uitgelezen materiaal”,

De architecten kozen voor buitenschrijnwerk van Reynaers Aluminium, zoals dit Masterline 8 HI+-raamprofiel.

BBM 89 |

Het gebouw is ontworpen volgens de passiefhuisstandaard, met superisolatie en ventilatie met HR warmteterugwinning. Bijzonder is ook dat de warmte die nog nodig is, gegenereerd zal worden door het warmtenet voor de hele wijk. De betonstructuur wordt afgewerkt met een supergeïsoleerde gevel en dito aluminium schrijnwerk, met driedubbele beglazing. Jan Van Den Broeke: “Voor de vloeren van de terrassen en wintertuinen maken we gebruik van CLT of cross-laminated timber: zelfdragende en geprefabriceerde lichte houten vloerdelen. Deze zullen bepalend zijn voor de perceptie van de ‘zesde gevel’: de toren van onderuit gezien. De vijfde gevel (de dakterrassen) wordt dan weer afgewerkt met groendaken.”

Projectreportage

BBM 89 | 40

elementen, is een glasbalustrade voorzien van het type Reynaers RB glass. In dit systeem zit een gelaagde glaspartij geklemd op de verticale zijde. De dubbele of stolpramen zijn atypisch gezien de hoogte van het torengebouw. Reynaers Aluminium voerde bijkomend onderzoek en tests uit om de functionaliteit en dichtheid te garanderen. De superisolerende schuiframen zijn van het type monorail met een ‘Hefschuif’vleugel. De schuivende vleugel zit aan de buitenzijde. Dit is noodzakelijk omdat naastliggende panelen aansluiten op de extra isolerende binnenmuur. Een specifiek kader om de waterdichtheid te garanderen ontwikkelde Reynaers eveneens als projectoplossing. Dit verhoogde aanslagprofiel sluit zo perfect aan op het stelkozijn.

Anodisatie in licht brons Voor de architecten lag ook het kleurenpallet aan de basis van hun keuze voor Reynaers Aluminium. Ze opteerden voor een anodisatie in licht brons C31, een kleur die volgens Jan Van Den Broeke perfect aansluit bij het wit architectonisch beton van de gevelelementen.

• LOCATIE: Antwerpen • BOUWHEER: Triple Living nv

• ARCHITECT: KCAP Architects& Planners (NL) en evr-architecten (B) i.s.m. Bureau Bouwtechniek (B) • AANNEMER: Interbuild

• ALUMINIUM CONSTRUCTEUR: Sanpa Industries / Reynaers Aluminium

• EINDE VAN DE WERKEN: Maart 2019

INFO

stelt Peter Koolen van Sanpa Industries, het bedrijf dat de aluconstructie voor zijn rekening neemt. “De toren moet aan zeer hoge eisen betreffende wind- en waterdichtheid voor hoogbouw voldoen, dezelfde eisen die aan de kust aangehouden dienen te worden bij bouwen op de zeedijk. Aluminium is en blijft een heel veelzijdig materiaal dat zich uitermate leent voor deze toepassing wat betreft de op te vangen krachten, de stabiliteit en de isolatiewaarde van de profielen. Deze hele toren is uitgevoerd als passiefbouw en de gestelde isolatie-eis is enorm hoog.” De toegepaste systemen van Reynaers zijn gebaseerd op de Masterline 8 HI + voor de ramen en CP 155-LS HI voor de schuiframen. Beide systemen zijn door Reynaers verder uitgewerkt als projectoplossing op maat voor een optimale inbouw en functionaliteit. Het schrijnwerk zit gemonteerd op een stelkozijn. Op deze manier komt het schrijnwerk in één vlak te liggen met het buitengevelvlak. De ramen zijn opgedeeld in verschillende types gaande van vaste, enkel- en dubbelopengaande elementen. Wanneer er zich geen terras bevindt voor de opengaande

PROJECTGEGEVENS

De toren is opgetrokken volgens de passiefhuisstandaard.

Meer informatie over de producten van Reynaers? Stuur een mail naar bbm@reynaers.com

IMAGINEâ&#x20AC;Ś

Ramen, deuren en glasgevels van Reynaers Aluminium in al uw ontwerpen Binnenstappen in een gebouw dat er nog niet staat. Dat zich in de ontwerpfase bevindt. Maar toch sta je daar. Neem je elk detail in je op. Ervaar je de ruimtes. En je bent er niet alleen. Naast je staan jouw bouwpartners, allemaal in die virtuele wereld. Overleg is mogelijk. Aanpassingen worden in real-time aangebracht. Allemaal in jouw ontwerp. Allemaal in de Reynaers campus.

Info & inspiratie op reynaers.be

INFO

Stilstaan is achteruitgaan. Laat ons daarom een blik richting (nabije) toekomst werpen. Er staat immers een hele rist architecturale pareltjes te trappelen om het Belgische landschap te verrijken. BBM selecteerde een greep uit de talloze boeiende projecten die dit jaar (of een van de volgende jaren) officieel de deuren openen.

ARCHITECT: VK Architects & Engineers, Michel Rémon & Associés

Vernieuwing ziekenhuiscampus De volledige ziekenhuiscampus van de Cliniques Universitaires Saint-Luc (CUSL) in SintLambrechts-Woluwe wordt grondig vernieuwd. VK Architects & Engineers en Michel Rémon & Associés uit Parijs hebben de nieuwe ziekenhuistoren ontworpen: een imposant ontwerp van 52.000 m2 en 900 bedden. Naast het vernieuwde ziekenhuis komt er ook een centrum voor de behandeling van kanker en een psychiatrisch instituut. Daarvoor werkt het Belgisch architectuurbureau MODULO samen met het Nederlandse de Jong Gortemaker Algra.

Herbestemming kantoorgebouw

INFO

BBM 89 | www.belgianbuilding.be 42

Projecten om naar uit te kijken

ARCHITECT: CONIX RDBM Architects

Met het project Multi gaat CONIX RDBM Architects voor de herbestemming van een emblematisch, modernistisch kantoorgebouw aan De Brouckère in Brussel, als verbindende schakel met de publieke ruimte via een toegankelijke stadsplatform. Het project stelt zich een ambitieuze en nauwkeurige doelstelling op het vlak van hergebruik en behoud van een maximum aan componenten. Het gaat om een grootschalige reconversie met grote stedelijke uitdagingen.

INFO

ARCHITECT: B-architecten STUDIEBUREAU: boydens engineering

Renovatie museum Elsene

INFO

De renovatie van het Museum in Elsene gaat in mei van start. Het museum zal drie jaar de deuren sluiten voor de uitbreidingswerken. Voor het ontwerp ging B-architecten uit van de sterktes van het bestaande museumcomplex. Het leidende principe van het project is om het museum te openen voor het publiek en een dialoog te creëren met de stedelijke omgeving. Het bestaande museum is een conglomeraat van verschillende gebouwen zoals een 19e-eeuws slachthuis, een voormalige feestzaal en een vleugel uit de jaren 70. Een nieuwe circulatiezone rijgt de vier verschillende gebouwen aan elkaar en versmelt ze tot één museum.

ARCHITECT: COBE, BRUT STUDIEBUREAU: ARA, Util, Buro Move

Heraanleg Schumanplein

INFO

Samen met de Deense architecten van COBE heeft BRUT de internationale wedstrijd voor de heraanleg van het Schumanplein in Brussel gewonnen. Door z’n centrale ligging in de Europese Wijk omringd door de belangrijkste Europese instellingen, vormt deze plek een belangrijke toegang tot de EU. Het voorstel transformeert een ruimte die vandaag volledig gedomineerd wordt door gemotoriseerd verkeer in een voetgangersgebied en ontmoetingsplek.

ARCHITECT: Souto de Moura + META architectuurbureau AANNEMER: CFE Bouw Vlaanderen NV

Op de BBM-website vind je een uitgebreide versie van dit magazine, met onder andere meer projecten om naar uit te kijken. Surf naar www.belgianbuilding.be

BBM 89 |

De stad Brugge heeft het team ‘Beursgenootschap Souto de Moura – META – CFE’ aangeduid als voorkeursbieder voor de ontwikkeling van de nieuwe beurssite. Het team haalde het van onder meer Atelier Kempe Thill + Architectengroep III, OMA + U-define, Bjarke Ingels Group+Salens en KAAN architecten. Als de onderhandelingen vlot verlopen kan de opdracht in het voorjaar definitief gegund worden. Het stadsbestuur is ambitieus in dit project en onderstreepte dit met het beschikbaar stellen van een bouwbudget (voor nieuwbouw + omgevingsaanleg) dat geplafonneerd is op 40 miljoen euro (alles inbegrepen).

BBM ONLINE

Modern onderkomen voor beurzen en congressen

Projectreportage

Dak met ambitie

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

Skipiste boven op energiecentrale

Dit visionaire project in het Deense Kopenhagen is een schoolvoorbeeld van energetische en ruimtelijke duurzaamheid. Sterarchitect Bjarke Ingels ontwierp niet enkel een imposante energiecentrale die afval omzet in warmte en elektriciteit, maar ook een park annex skipiste op het dak van het complex.

Kopenhagen wil tegen 2025 de eerste klimaatneutrale hoofdstad ter wereld zijn. Anno 2018 zet ze haar verregaande ambities kracht bij met een van de meest vooruitstrevende architectuurprojecten ter wereld. Maak kennis met Amager Bakke, een vernuftige energiecentrale die afval omzet in warmte en elektriciteit voor respectievelijk 160.000 en 62.500 gezinnen, maar die tegelijk ook plaats biedt aan een publiek activiteitenpark en een skipiste.

Gigantische hoogrendementsketel

Elke 15 meter werden er beveiligingshekken geplaatst om de veiligheid van het personeel te garanderen.

BBM 89 |

De Deense topontwerper Bjarke Ingels (BIG) gaat prat op de integratie van ecologische technologieën in hedendaagse architectuur. Hij was dan ook de aangewezen persoon om het concept voor de nieuwe energiecentrale in de stedelijke omgeving van Kopenhagen vorm te geven. BIG opteerde resoluut voor een duurzaam icoon met een strakke behuizing, dat symbool staat voor het milieubewustzijn van de stad. Het complex functioneert als een gigantische hoogrendementsketel en wint enorme hoeveelheden energie uit de gecondenseerde damp in het rookgas. Een derde van die energie wordt omgezet in elektriciteit, terwijl de restwarmte bestemd is voor het voeden van het lokale warmtenet. Op volle capaciteit zal de centrale jaarlijks 400.000 ton afval verbranden. Dankzij geavanceerde filtertechnologie is er geen sprake van vervuilende uitstoot – de lucht in de omgeving van Amager Bakke zou zelfs gezonder zijn dan in het nabijgelegen stadscentrum. De centrale is liefst 25 procent efficiënter dan haar voorganger – het Amager Resource Center, dat tegen 2020 omgevormd wordt tot een biomassacentrale – wat resulteert in een CO 2 -reductie van circa 100.000 ton. Ze is sinds eind vorig jaar in gebruik en levert intussen volop ‘schone’ energie. Ÿ

Projectreportage

BBM 89 |

Recreatiepark en skipiste

Ondanks haar compacte, geplooide vorm heeft de energiecentrale een enorme footprint. De vrije ruimte op het dak van het complex blijft gelukkig niet onbenut en wordt tegen komende herfst omgetoverd tot een publieke recreatiezone met een polyvalent activiteitenpark en een 500 meter lange skipiste. Het park zal bezoekers gedurende de zomer verblijden met wandelen trail running-paden, fitnessinfrastructuur, speelpleinen, â&#x20AC;&#x2122;s werelds grootste klimmuur (86 meter hoog en 10 meter breed) en adembenemende uitzichten over de stad en het havengebied. Karakteristieke vegetatie en strategisch gepositioneerde rotspartijen moeten het de allure van een Scandinavisch berglandschap geven. In de wintermaanden zal het geheel dan weer hoofdzakelijk fungeren als een skigebied, waar wintersportliefhebbers zich kunnen uitleven op drie routes met een variabele moeilijkheidsgraad â&#x20AC;&#x201C; onder meer een zwarte piste met een maximale helling van 45 procent. De inwoners van Kopenhagen en de vele toeristen zullen er dus het hele jaar door terechtkunnen voor sport en verpozing. Gezien zijn groene, natuurlijke karakter zal het dak van Amager Bakke bovendien fungeren als een baken van biodiversiteit en een ideale habitat voor allerhande vogels, bijen, vlinders en insecten. Ook de gevel van de energiecentrale draagt zijn steentje bij. Hij is namelijk bekleed met verspringende metalen plantenbakken, waarvan de vorm en grootte varieert in functie van een optimale bezonning en bewatering. Dit laatste zal op termijn leiden tot het ontstaan van een doorlopende vegetatieve wand.

Vanaf het Amager Bakke Rooftop Park (hier nog in aanbouw) heb je een schitterend uitzicht over Kopenhagen.

De vrije ruimte op het dak van het complex wordt ingericht als publieke recreatiezone met een groen karakter.

immers al heel wat ervaring met dergelijke realisaties (onderliggend betondek en bovenliggend groendak met 20 centimeter turf). We moesten de dragende betonelementen wel nivelleren om de ondergrond te optimaliseren en moesten ook twee grote dilatatievoegen met een speling van circa 10 centimeter integreren, maar dat is uitstekend gelukt. De waterdichting is geplaatst door Multi Tag Entreprise, een erkende partner waar we vaak mee samenwerken. De hoogte en de hellingsgraad vergden wel enkele creatieve oplossingen. Zo werden de zware dakrollen getransporteerd via een inventief railsysteem, zijn er speciale lasmachines gebruikt om ze aan het betondek te verankeren en werden er elke 15 meter beveiligingshekken geplaatst om de veiligheid van het personeel te garanderen. Dit alles heeft zijn vruchten afgeworpen, want het resultaat mag er zeker zijn!”

• LOCATIE: Kopenhagen, Denemarken • BOUWHEER: Amager Resource Centre • ARCHITECT: Bjarke Ingels Group (BIG) • LANDSCHAPSARCHITECT: SLA

• HOOFDAANNEMER: NCC, GEO Copenhagen, Tvilum Landinspektørfirma A/S • DAKWERKEN: Multi Tag Entreprise

• WATERDICHTINGSMEMBRAAN: Derbigum GC WW

Meer informatie over de producten van Derbigum? Stuur een mail naar bbm@derbigum.com

BBM 89 |

Het Amager Bakke Rooftop Park zal het hele jaar door geopend zijn en zal de dakstructuur dus sterk op de proef stellen. Er was dan ook nood aan een uiterst robuust waterdichtingsmembraan om het onderliggende betondek afdoende te beschermen tegen weer, wind en intensief gebruik. BIG ging aankloppen bij Derbigum, dat met het GC WW-membraan over de ideale oplossing beschikte. “Het bevat zowel een polyesterals een glasvlieswapening en is wortelwerend”, vertelt Peter Kranz van Eurotag Danmark, de firma die de Derbigumproducten exclusief verdeelt in Denemarken. “Net wat de architecten nodig hadden! We moesten uiteraard enkele specifieke details uitklaren en 13.000 m2 is zeker geen kleine oppervlakte, maar op technisch vlak was dit project voor ons zeker geen rocket science”, gaat Kranz verder. “We hebben

INFO

Speciale waterdichting

PROJECTGEGEVENS

Er was nood aan een uiterst robuust waterdichtingsmembraan om het onderliggende betondek afdoende te beschermen tegen weer, wind en intensief gebruik.

WENS JE EEN DAK ZONDER ZORGEN ?

Derbigum, het dak van je leven. Ga je een plat dak leggen? Kies dan voor absolute zekerheid. Vertrouw op de 100% APPROOFED bitumineuze dakbedekking van Derbigum. Onze perfect waterdichte dakbanen beschermen je woning langer dan gelijk welk ander materiaal. Zelfs langer dan 40 jaar! Wat wens je nog meer?

Meer info of een gratis off erte? Kijk op www.derbigum.be

Made in Belgium Indrukwekkende waterdichting Professionele installatie Bewezen levensduur van > 40 jaar 100% recycleerbaar

Hamvraag

De vraag

In elk nummer van BBM leggen we een actuele bouwgerelateerde vraag voor aan vier bouwprofessionals.

Is de invoering van het S-peil in Vlaanderen een goede zaak?

Het S-peil geeft inzicht in de verschillende energetische aspecten van de bouwschil.

We moeten opletten dat de EPB-regelgeving het klimaatbeleid niet reduceert tot een louter energetisch gegeven.

Kati Lamens Voorzitter NAV

Meer dan om het even welke andere beroepsgroep zijn wij architecten ervan overtuigd dat de klimaatverandering om een gepaste reactie vraagt. Maar die reactie moet wel efficiënt en haalbaar zijn. Een door alle stakeholders gedragen S38 in blessuretijd vervangen door een S31 zonder overleg en zonder draagkracht bij de bouwpartners: het is een jammerlijk gemiste kans. De laattijdige communicatie van de minister, amper twee maanden voor de inwerkingtreding, maakte dat veel bouwheren hun bouwbudget moesten herbekijken en voorbereide bouwaanvraagdossiers herwerkt moesten worden. Architecten werden bijgeschoold naar een S38 en hadden nadien geen tijd om voeling te krijgen met het nieuwe S31-peil. Ook productinnovaties die nodig zijn om het bouwen betaalbaar te houden, hebben moeite om het tempo te volgen. Daarnaast moeten we opletten dat de EPB-regelgeving het klimaatbeleid niet reduceert tot een louter energetisch gegeven – geënt op een gebouw, in een virtueel spel waarin er E-punten te verdienen zijn. Men mag niet voorbijgaan aan de basis, namelijk het reduceren van de CO2-uitstoot. Gebouwen zijn in dat opzicht een belangrijke, maar zeker niet de enige factor. Ÿ

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

Het S-peil is een goede zaak. Binnen vier jaar bouwen we enkel nog BEN (bijna-energieneutraal), oftewel E30 voor woongebouwen. Om de laatste stap van E40 (Epeileis vanaf 2018) naar E30 (de Europese standaard vanaf 2021) te zetten, is het een goede zaak om de Anneleen Haers nadruk te leggen op de logiIngenieur-architect sche volgorde van energieVlaams besparende maatregelen: Energieagentschap eerst aandacht besteden aan de schil, zodat de energiebehoefte laag is, en in tweede instantie performante hernieuwbare technieken inzetten voor de weinige energie die nog nodig is. Sinds 2010 en tot 2016 verstrengden de maximale U-waarden tweejaarlijks. Met de komst van het S-peil wordt niet louter de isolatiegraad beoordeeld, maar ook de luchtdichtheid, beschaduwing, grootte, oriëntatie en het type beglazing, het vermijden van oververhitting, de nuttige zonnewinsten en de vormefficiëntie. Het S-peil geeft inzicht in de verschillende energetische aspecten van de bouwschil en is daarom een goede ontwerpoefening richting BEN. Meer dan 50 procent bouwt overigens nu al bijna-energieneutraal.

Hamvraag

Luc Dedeyne Architectenergieconsulent Bouwunie

Op zich is het zeker niet slecht dat het K-peil vervangen wordt door het S-peil. Het K-peil hield alleen rekening met de isolatie, terwijl het S-peil eveneens uitgaat van de oriëntatie en de luchtdichtheid van een gebouw. Bovendien zullen alle appartementen in een appartementsblok hun eigen S-peil hebben, wat zeker een goede zaak is. Tot zover het goede nieuws, want de norm is in mijn ogen te streng. Zeker voor halfopen of open bebouwingen is een S-peil van 31 moeilijk haalbaar. We spreken immers toch van een meerkost tussen 2.000 en 5.000 euro, die overigens niet snel terug te verdienen is. Bovendien

dreigen bepaalde materialen in de toekomst niet meer in aanmerking te komen door de invoering van de strengere isolatienorm. Kortom: het S-peil zal een woning significant duurder maken, en dat terwijl het aantal bouwaanvragen in 2017 al meer dan 30 procent lager lag dan in 2016.

Het S-peil zal een woning significant duurder maken.

Johan Poelmans

BBM 89 |

Zaakvoerder AVL Woningbouw

BBM ONLINE

Op zich is de introductie van het S-peil een correcte, positieve evolutie.

Het S-peil staat voor vormefficiëntie in één allesomvattende parameter. De berekening van het K-peil was gebaseerd op de compactheid van de woning en de isolatiewaarden, waardoor grotere woningen vaak in het voordeel waren ten opzichte van kleine, energiezuinigere varianten. De nieuwe maatstaf houdt eveneens rekening met de luchtdichtheid, de bezonning en andere factoren die vanuit het ontwerp de energiezuinigheid van een woning bepalen. Op zich is de introductie van het S-peil dus een correcte, positieve evolutie die energiebewuste bouwers zal belonen voor hun doordacht ontwerp. De nieuwe maatregel en de nadruk op vormefficiëntie hebben natuurlijk wel gevolgen op architecturaal vlak. Wil je allerlei hoekjes en kantjes toevoegen om je woning extra cachet te geven? Dat kan, maar weet dan wel dat het uiteindelijke kostenplaatje heel wat hoger zal uitvallen omdat je nadien de bouwschil moet optimaliseren. Vormelijke details hebben met andere woorden hun prijs… Bouwheren moeten zich daar bewust van zijn en moeten op voorhand overwegen of ze hun ontwerp aanpassen.

Op de BBM-website vind je een uitgebreide versie van dit magazine met onder andere meer antwoorden op de hamvraag door andere bouwprofessionals.

KORAMIC 056 24 96 38 | bbm@koramic.com www.koramic.com

ETERNIT 0800 14 144 | bbm@eternit.be www.eternit.be

SOUDAL 014 42 42 31 | bbm@soudal.com www.soudal.com

ISOVER 03 360 23 50 | bbm@isover.be www.isover.be

VELUX BELGIUM 010 42 09 09 | bbm@velux.be www.velux.be | pro.velux.be

WIENERBERGER TERCA - DESIMPEL - POROTHERM 056 24 96 38 | bbm@wienerberger.com www.wienerberger.be

REYNAERS ALUMINIUM 015 30 88 10 | bbm@reynaers.be www.reynaers.be

BBM ONLINE

Colofon

Meer bouwnieuws op

www.belgianbuilding.be Wil je nog meer weten over het reilen en zeilen in de Belgische bouwsector? Surf dan naar de website van BBM, het digitaal verlengstuk van dit vernieuwde magazine. Alle teksten uit het magazine vind je hier terug, vaak nog met extra fotomateriaal. Maar je kan er ook nog veel andere artikels lezen die specifiek gemaakt werden voor de website en de digitale nieuwsbrieven. Op de website kan je je gratis aanmelden voor de digitale nieuwsbrief die we vier keer per jaar zullen versturen.

www.belgianbuilding.be

SAINT-GOBAIN BUILDING GLASS bbm@saint-gobain-glass.com www.saint-gobain-glass.com | www.glaskeuze.be

IMPERBEL 02 334 87 00 | bbm@derbigum.com www.derbigum.be

GYPROC Verantwoordelijke uitgever Sabine Merlevede Kapel Ter Bede 121 8500 Kortrijk

Redactie en vertaling www.palindroom.be

Lay-out, prepress en druk www.roularta.be

Oplage 35.000 exemplaren

BBM 89 | www.belgianbuilding.be

+32 (0)3 360 22 11 | bbm@gyproc.be www.gyproc.be

• ONTWERPEND & UITVOEREND ARCHITECT: Architecten Groep III, Brugge

BBM IS EEN INITIATIEF VAN DERBIGUM - ETERNIT - GYPROC - ISOVER - KORAMIC - REYNAERS ALUMINIUM - SAINT-GOBAIN BUILDING GLASS - SOUDAL - VELUX - WIENERBERGER