MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI
Aylık Göstergeler Eylül 2013 / Yayın No: 2013-13
01 Yılın ilk dokuz ayında Mersin firmaları ihracat hacmi son 5 yılın en yüksek seviyesinde
07 Eylül ayında limanda elleçlenen yük trafiği artışında iş makinaları ve parçaları ithalatı etkili oldu
08 Açılan yabancı sermayeli firma sayısındaki artış dikkat çekici
11 MTOSB’de enerji tüketimi sınırlı da olsa artış yakaladı
12 Eylül ayında protesto edilen senet tutarı geçen yılın altında
14 Ocak-Eylül döneminde teşvikli yatırımların %68’i yeni yatırım projeleri
16 Döviz kurundaki artış eğilimi; araç satışlarına yansıdı
17 2013 yılında her 100 iş başvurusunun 28’i işe yerleştirildi
DIŞ TİCARET TÜİK tarafından açıklanan geçici verilere göre; 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde Mersin hinterlandı kapsamında gerçekleştirilen ihracat, önceki yıla göre %6 artarak yaklaşık 5,9 milyar $'a; ithalat ise %9 artarak yaklaşık 11 milyar $'a yükselmiştir. 2013 yılı dokuz aylık döneminde dış ticaret açığı %12 artarak 5,1 milyar $’a ulaşmıştır. Belirtilen dönemde ihracatın ithalatı karşılama oranı geçen yıla göre 2 puan gerileyerek %53 olarak gerçekleşmiştir. Dış ticaret hacmi ise geçen yıla göre %8 artarak yaklaşık 16,9 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde Türkiye’de gerçekleştirilen ihracatın %5’i, ithalatın ise %6’sı Mersin hinterlandından yapılmıştır. Yılın dokuz aylık döneminde Mersin firmaları tarafından gerçekleştirilen ihracat, 2012 yılına göre %13 artarak 1 milyar $’a, ithalat ise %4 artarak 863 milyon $’a yükselmiştir. İhracatın ithalatı karşılama oranı 9 puan yükselerek %119’a ulaşmıştır. Mersin firmaları tarafından söz konusu dönemde ihracat artışının; ithalat artışının üzerinde olmasının etkisiyle dış ticaret fazlası geçen yıla göre %102 artarak 162 milyon $’a yükselmiştir. 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde; Türkiye geneli ihracat performansının bir önceki yıla göre önemli bir gelişme kaydetmediği gözlenirken; Mersin firmaları bazında gerçekleştirilen ihracat son beş yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Yılın dokuz ayında Mersin firmaları ihracatı artışında itici gücün imalat sanayi sektörü olduğu gözlenirken; ilgili sektör içerisinde yer alan kimyasal madde ve ürünler ile net ihracatçı sektörler olan başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat; gıda ürünleri ve içecek; metalik olmayan diğer mineral ürünler sektörleri geçen yıla göre ihracat artışında belirleyici olmuştur. Diğer yandan net ihracatçı sektörler arasında yer alan ana metal sanayinde küresel ölçekte yaşanan talep daralmasının etkisinin ticaret hacmine yansımasının devam ettiği gözlenmektedir. Mersin firmaları ihracatındaki gelişmeler üçer aylık dönemler itibariyle incelendiğinde; yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre sınırlı artışın, yılın ikinci çeyreğinde hız kazandığı, üçüncü çeyrekte ise Eylül ayındaki belirgin artışın etkisiyle ivme kazanmaya devam ettiği gözlenmiştir. Yılın dokuz aylık döneminde ithalattaki gelişmeler incelendiğinde; Ocak-Nisan döneminde ithalat gıda ürünleri ve içecek, tarım ve hayvancılık diğer ulaşım araçları sanayi sektörlerindeki artışın etkisiyle geçen yılın üzerinde gerçekleştiği, Mayıs-Temmuz döneminde ise dış ticaret dengesi üzerinde negatif etkisi olan kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıtlar sektöründeki ithalat azalışının etkisiyle geçen yılın altında kaldığı, Ağustos ve Eylül aylarında ise söz konusu sektör ile tarım ve hayvancılık sektöründeki artışın etkisiyle önceki yılın üzerine çıktığı gözlenmektedir.
Dış Ticaret Göstergeleri*
İthalat (Milyon $)
Türkiye Mersin Hinterlandı
İhracat (Milyon $)
Mersin Firmaları Mersin Hinterlandı
İthalat (Milyon $)
Mersin Firmaları
Değişim (%)
112.493
-%0,4
176.983
187.623
%6
5.522
5.868
%6
910
1.025
%13
10.103
10.992
%9
830
863
%4
-64.071
-75.130
%17
-4.581
-5.124
%12
80
162
%102
Türkiye
%64
%60
Mersin Hinterlandı
%55
%53
%110
%119
Türkiye Mersin Hinterlandı Dış Ticaret Dengesi (Milyon $)
18 Konut satışlarında yılsonu beklentileri olumlu
2013 Ocak-Eylül
112.912
2012 Ocak-Eylül İhracat (Milyon $)
Karşılama Oranı (%) *: Geçici veriler Kaynak: TÜİK
Mersin Firmaları
Mersin Firmaları
Mersin Firmaları Tarafından Gerçekleştirilen İhracatın Dağılımı* 200.000
(’000 $)
160.000
%14
%3
120.000
%25
%16
%8
%12
-%6
80.000
%37
%14
40.000 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran Temmuz Ağustos
2012 115.484 122.941
117.120
92.012
104.447
100.411
91.717
2013 131.703 116.040
120.505
115.086
121.020
108.115
104.317
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
77.487
88.538
115.341
140.153
145.738
87.155
120.858
*: Geçici veriler Kaynak: TÜİK
0
Aylık bazda Mersin firmaları bazında dış ticarettteki gelişmeler incelendiğinde; 2013 Eylül ayı ihracatında bir önceki aya göre %39’luk; ithalatta ise %4’lük artış olmuştur. Söz konusu dönemler için dış ticaretteki gelişmelere sektörel olarak baktığımızda tarım ve ormancılık sektörü hem ihracat hem de ithalattaki artışta etkili olurken; ayrıca imalat sanayi sektörünün ihracat artışında payı olan bir diğer sektör olduğu gözlenmiştir. 2013 yılı Eylül ayında Mersin firmaları ihracatı geçen yıla göre aylık bazda %37’lik; ithalatında ise %6’lık artış gerçekleştirmiştir. Söz konusu dönemlerdeki gelişmeler sektörel olarak incelendiğinde; mevsimsellik faktörü kaynaklı tarım ve hayvancılık sektörü ihracat artışında etkili olurken; artışın ivme kazanmasında gıda ürünleri ve içecek ile tekstil ve ürünleri sektörleri belirleyici olmuştur. Söz konusu dönemde ithalat artışında ise tarım ve hayvancılık, kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıtlar; metal eşya sanayi (makine ve teçhizatı hariç); tütün ürünleri sektörlerinin etkili olduğu gözlenmektedir.
Mersin Firmaları Tarafından Gerçekleştirilen İthalatın Dağılımı*
(’000 $)
160.000 %6
120.000
%19
%27
%6
%5
-%14
80.000
-%4
%6
-%2
40.000 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran Temmuz Ağustos
2012
82.752
89.701
85.167
100.612
127.920
89.301
98.978
2013
98.828
94.365
90.116
107.078
110.328
85.702
96.614
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
68.914
86.551
82.702
114.001
102.644
87.858
91.651
*: Geçici veriler Kaynak: TÜİK
0
Mersin Firmaları Bazında Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı * Sektörler Tarım ve ormancılık Balıkçılık Madencilik ve taşocakçılığı
İthalat ($)
Değişim (%)
2013 Ocak-Eylül
2012 Ocak-Eylül
2013 Ocak-Eylül
350.511.893
360.246.174
278.462.878
284.678.727
%3
%2
2.268.410
4.608.204
13.552
3.951
%103
-%71 %69
İhracat
İthalat
13.207.985
12.665.737
344.168
583.063
-%4
İmalat sanayi
541.210.826
643.810.114
537.505.201
567.674.288
%19
%6
Gıda ürünleri ve içecek
139.300.575
156.551.743
33.422.807
62.942.340
%12
%88
Tütün ürünleri
10.503.999
13.949.924
55.966
1.216.895
%33
%2074
Tekstil ürünleri
16.038.221
25.729.261
18.313.379
16.519.575
%60
-%10
Giyim eşyası
10.500.199
13.142.809
8.336.940
8.479.503
%25
%2
560.058
1.227.301
853.976
1.237.876
%119
%45
Ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç); hasır vb. örülerek yapılan maddeler
3.444.418
3.067.919
2.716.445
1.536.264
-%11
-%43
Kağıt ve kağıt ürünleri
Dabaklanmış deri, bavul, el çantası, saraciye ve ayakkabı
02
İhracat ($) 2012 Ocak-Eylül
6.205.959
9.533.538
8.846.408
9.155.640
%54
%3
Basım ve yayım; plak, kaset vb.
344.965
383.538
366.578
156.446
%11
-%57
Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıtlar
890.556
3.332.060
232.844.116
220.217.676
%274
-%5
Kimyasal madde ve ürünler
26.053.612
40.246.300
101.674.304
110.842.207
%54
%9
Plastik ve kauçuk ürünleri
67.755.661
74.296.354
5.438.703
5.764.308
%10
%6
Metalik olmayan diğer mineral ürünler
83.866.545
99.146.014
17.709.493
17.728.857
%18
%0,1
MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI / www.mtso.org.tr
İhracat ($) 2012 Ocak-Eylül
İthalat ($)
2013 Ocak-Eylül
2012 Ocak-Eylül
Değişim (%)
2013 Ocak-Eylül
İhracat
İthalat
Ana metal sanayi
28.555.991
15.076.270
7.649.755
6.108.794
-%47
-%20
Metal eşya sanayi (makine ve teçhizatı hariç)
55.123.031
65.069.611
4.943.856
22.590.505
%18
%357
Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat
67.269.940
85.713.683
58.323.172
52.708.029
%27
-%10
Büro, muhasebe ve bilgi işleme makineleri
305.186
113.223
420.410
399.398
-%63
-%5
Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makine ve cihazlar
4.063.172
10.674.899
7.464.525
6.336.539
%163
-%15
250.228
527.768
2.590.988
2.444.824
%111
-%6
Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları Tıbbi aletler; hassas optik aletler ve saat
871.238
1.270.784
2.216.256
3.055.208
%46
%38
Motorlu kara taşıtı ve römorklar
8.289.430
12.572.468
17.510.888
9.767.245
%52
-%44
Diğer ulaşım araçları
2.827.547
1.280.673
89.493
5.632.014
-%55
%6193
Mobilya ve başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler
8.190.295
10.903.974
5.716.743
2.834.145
%33
-%50
Toptan ve perakende ticaret
2.953.599
3.463.703
13.566.818
9.577.101
%17
-%29
Gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri
420
980
0
0
%133
-
Diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizm.
4.247
4.497
2.767
22.160
%6
%701
910.157.380
1.024.799.409
829.895.384
862.539.290
%13
%4
Toplam
*: Geçici veriler Kaynak: TÜİK
Sektörler
Mersin Firmaları Dış Ticaret İstatistiklerinin Ülke Gruplarına Göre Dağılımı* ($) Ülke Grupları
2012 Ocak-Eylül
2013 Ocak-Eylül
Değişim (%) İthalat
İhracat
-%8
%16
İthalat
İhracat
İthalat
İhracat
Avrupa
307.538.202
328.327.444
282.967.175
380.428.489
Avrupa Birliği**
202.322.298
196.976.633
184.542.242
197.661.720
-%9
%0,3
Diğer Avrupa Ülkeleri
105.215.904
131.350.811
98.424.933
182.766.769
-%6
%39
36.166.792
107.486.511
49.790.949
123.568.344
%38
%15
8.576.101
54.783.848
13.177.326
64.314.424
%54
%17
Afrika Kuzey Afrika Diğer Afrika Ülkeleri
27.590.691
52.702.663
36.613.623
59.253.920
%33
%12
Amerika
219.890.362
18.871.434
192.359.396
28.688.179
-%13
%52
Kuzey Amerika
154.326.780
9.613.691
119.144.508
14.313.481
-%23
%49
19.599.874
778.093
23.605.434
1.663.611
%20
%114
Orta Amerika ve Karayipler Güney Amerika Asya Yakın ve Orta Doğu Asya Ülkeleri
45.963.708
8.479.650
49.609.454
12.711.087
%8
%50
244.933.319
413.820.105
323.028.944
457.752.743
%32
%11
22.234.250
354.823.842
45.369.556
389.632.991
%104
%10
222.699.069
58.996.263
277.659.388
68.119.752
%25
%15
Okyanusya ve Kutup Bölgeleri
10.040.181
677.319
1.180.225
1.631.333
-%88
%141
Avustralya ve Yeni Zelanda
10.040.181
597.502
1.180.225
772.225
-%88
%29
Diğer Asya Ülkeleri
Diğer Okyanusya ve Kutup Bölgeleri Ülkeleri Diğer Ülkeler Serbest Bölgeler Toplam
0
79.817
0
859.108
-
%976
43.981
20.152
0
8.337
-
-%59
11.282.547
40.954.415
13.212.601
32.721.984
%17
-%20
829.895.384
910.157.380
862.539.290
1.024.799.409
%4
%13
*: Geçici Veriler **: 1 Temmuz 2013 itibariyle Hırvatistan’ın üye olmasıyla AB üye sayısı 28’e yükselmiş olup, karşılaştırma yapılabilmesi için önceki yıl verileri 28 ülkeyi içerecek şekilde revize edilmiştir. Kaynak: TÜİK
2013 yılı Ocak-Eylül döneminde Mersin firmaları tarafından gerçekleştirilen ihracat ülke grupları itibariyle incelendiğinde; diğer ülkeler ve serbest bölgeler haricindeki tüm ülke gruplarının ihracatının geçen yıla göre arttığı görülmektedir. Belirtilen dönemde Mersin firmalarının temel ihraç pazarı olan Yakın ve Ortadoğu, diğer Avrupa ve Afrika ülkelerinde geçen yıla göre artışa karşın; diğer önemli ihraç pazarı olan AB ülkelerinde ise; önemli bir değişim olmadığı gözlenmiştir. Yılın dokuz aylık döneminde ihracatta yukarı yönlü hareketlenmelerde etkili olan ülkeler arasında Asya ülkelerinde Irak, Suriye ve Türkmenistan; Avrupa ülkelerinde Rusya Federasyonu, Ukrayna; Afrika ülkelerinde Libya, Etiopya ve Cezayir gelmektedir.
ekon@mtso.org.tr / MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI
03
Mersin firmaları tarafından gerçekleştirilen ülke grupları itibariyle ithalattaki gelişmeler incelendiğinde; 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde Afrika, Asya ve serbest bölgelerde artış; Avrupa, Amerika, Okyanusya ve Kutup bölgelerinde azalış olduğu gözlenmiştir. Asya ülkelerinde Hindistan, Çin ve İsrail; Afrika ülkelerinde Mısır, Sudan, Çad ve Nijerya ithalat artışında etkili olan ülkelerdir.
Aylar İtibariyle Mersin Firmaları Afrika Ülkeleri İthalat ve İhracatı
Aylar İtibariyle Mersin Firmaları Avrupa Ülkeleri İthalat ve İhracatı İhracat
80.000
İthalat
16.000 (1000 $)
60.000 (1000 $)
İthalat
18.000
70.000
50.000 40.000
14.000 12.000 10.000
30.000
8.000 6.000
20.000
4.000
10.000
2.000
0 Oca-12 Şub-12 Mar-12 Nis-12 May-12 Haz-12 Tem-12 Ağu-12 Eyl-12 Eki-12 Kas-12 Ara-12 Oca-13 Şub-13 Mar-13 Nis-13 May-13 Haz-13 Tem-13 Ağu-13 Eyl-13
Oca-12 Şub-12 Mar-12 Nis-12 May-12 Haz-12 Tem-12 Ağu-12 Eyl-12 Eki-12 Kas-12 Ara-12 Oca-13 Şub-13 Mar-13 Nis-13 May-13 Haz-13 Tem-13 Ağu-13 Eyl-13
0
Kaynak: TÜİK
Kaynak: TÜİK
Aylar İtibariyle Mersin Firmaları Asya Ülkeleri İthalat ve İhracatı İhracat
70.000
Aylar İtibariyle Mersin Firmaları Amerika Ülkeleri İthalat ve İhracatı
İthalat
İhracat
40.000
60.000
35.000
50.000
30.000 (1000 $)
(1000 $)
İhracat
20.000
40.000 30.000
İthalat
25.000 20.000 15.000
20.000
10.000
0 Oca-12 Şub-12 Mar-12 Nis-12 May-12 Haz-12 Tem-12 Ağu-12 Eyl-12 Eki-12 Kas-12 Ara-12 Oca-13 Şub-13 Mar-13 Nis-13 May-13 Haz-13 Tem-13 Ağu-13 Eyl-13
5.000
0 Oca-12 Şub-12 Mar-12 Nis-12 May-12 Haz-12 Tem-12 Ağu-12 Eyl-12 Eki-12 Kas-12 Ara-12 Oca-13 Şub-13 Mar-13 Nis-13 May-13 Haz-13 Tem-13 Ağu-13 Eyl-13
10.000
Kaynak: TÜİK
Kaynak: TÜİK
AKİB İHRACAT GÖSTERGELERİ AKİB Birlik ve Mersin Firmaları Bazında İhracatın Aylara Göre Dağılımı (000$) Mersin Firmaları
Birlik Bazında 1.400.000
160.000
1.200.000
140.000
1.000.000
120.000 100.000
800.000
80.000
600.000
60.000
400.000
40.000
200.000
20.000
0
Birlik Bazında
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak ’13
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak ‘12
0
Mersin Firmaları
Kaynak: Akdeniz İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği
04
MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI / www.mtso.org.tr
AKİB'in açıklamış olduğu ihracat rakamlarına göre; 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde Birlik bazında geçen yıla göre %4; Mersin Firmaları bazında ise %2’lik azalış olduğu görülmektedir. 2013 yılı Eylül ayında Birlik bazında ihracatın geçen yıla göre aylık bazda %5 azalarak 946 milyon $’a gerilediği; Mersin firmaları ihracatının ise %20 artarak yaklaşık 105 milyon $’a yükseldiği gözlenmiştir. Birlik bazında ihracat azalışında kimyevi maddeler ve mamulleri sektörü; Mersin firmaları bazında ihracat artışında ise yaş meyve ve sebze ile çimento cam seramik ve toprak ürünleri sektörleri etkili olmuştur.
Sektörel Bazda İhracat Rakamları (’000 $) Birlik Bazında Sektörler
2012 Ocak-Eylül
2013 Ocak-Eylül
I.TARIM
2.036.933 1.499.312 181.020
A. Bitkisel Ürünler B. Hayvansal Ürünler C. Ağaç Ve Orman Ürünleri
Mersin Firmaları Değişim (%)
2012 Ocak-Eylül
2013 Ocak-Eylül
Değişim (%)
2.191.407
%8
642.128
599.531
1.562.355
%4
594.912
549.201
-8
231.361
%28
27.237
23.187
-%15 %36
-%7
356.601
397.691
%12
19.980
27.143
7.275.791
6.731.505
-%7
254.668
273.931
%8
A. Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler
644.606
649.645
%1
13.184
8.997
-%32
B. Kimyevi Maddeler Ve Mamulleri
4.303.038
3.850.908
-%11
58.594
72.648
%24
C. Sanayi Mamulleri
2.328.148
2.230.952
-%4
182.890
192.286
%5
115.067
131.608
%14
7.099
15.473
%118
9.427.791
9.054.520
-%4
903.895
888.935
-%2
II. SANAYİ
III. MADENCİLİK TOPLAM
Not: 07.12.1998 tarih ve 6702 sayılı talimat gereğince (transit ve reexport ticaret, bedelsiz ihracat, geçici ihracat sınır ve kıyı ticareti, mahrecine iade, geçici kabul ile Irak transit ihracat) değerleri dahil değildir. Kaynak: Akdeniz İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği
MERSİN SERBEST BÖLGESİ 2013 yılının Eylül ayı sonu itibariyle Mersin Serbest Bölgesi'nde toplam 8.184 kişi istihdam edilmektedir. 2012 yılı Eylül ayına göre istihdam %4,4 artmıştır. 350’si yerli, 42'si yabancı ve 46’sı yerli-yabancı ortaklığı olmak üzere toplam 438 firma faaliyette bulunmaktadır. Faaliyette bulunan firma sayısının, önceki yılın Eylül ayına göre %5,5 arttığı görülmektedir. Yatırım harcamalarının dağılımına bakıldığında; %93’ünün Türkiye'den bölgeye, %7'sinin ise yurtdışından bölgeye yapıldığı görülmektedir. Bölgedeki ticaret hacmindeki gelişmeler incelendiğinde; 2013 yılı Eylül ayında ticaret hacmi geçen yıla göre aylık bazda %17 artarak yaklaşık 301 milyon $’a yükselmiş; 2013 Ocak-Eylül döneminde ise geçen yıla göre %11 azalarak yaklaşık 2,6 milyar $’a gerilemiştir. Söz konusu dönemlerdeki gelişmeler sektörel bazda incelendiğinde; dokuz aylık dönemde ticaret hacmindeki geçen yıla göre gerilemede sanayi sektöründeki azalışın tarım sektöründe önemli miktardaki artışın üzerinde olmasının etkili olduğu gözlenirken; 2013 yılı Eylül ayı ticaret hacmindeki artışta 2012 yılı Eylül ayında belirgin azalış kaynaklı baz etkisiyle tarım sektörü etkili olmuştur.
Mersin Serbest Bölgesi Ticaret Hacmi 450.000 400.000
(’000 $)
350.000
%17
300.000 %3
250.000 200.000
-%27
-%19
Ocak
Şubat
-%4
-%17
-%2
-%3
-%31
150.000 100.000 50.000 0 Mart
Nisan
Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
ekon@mtso.org.tr / MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI
Mayıs
Haziran Temmuz Ağustos 2012
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2013
05
Bölgedeki ticaret hacmi işlenmiş petrol ürünleri hariç olarak sektörel bazda değerlendirildiğinde; yılın dokuz aylık döneminde tarım sektöründeki geçen yıla göre önemli miktardaki artışa karşın; sanayi sektöründeki azalışın etkisiyle toplam ticaret hacmi %2’lik sınırlı artışla yaklaşık 2,3 milyar $ seviyesinde gerçekleşmiştir. 2013 yılı Eylül ayında ise; geçen yıla göre aylık bazda tüm sektörlerde gözlenen artışın etkisiyle %39’luk artışla toplam ticaret hacminin yaklaşık 270 milyon $’a ulaşmıştır. Bölgedeki ticaretin ülke grupları bazında dağılımı incelendiğinde; ticaret hacmi içerisinde önemli ağırlığa sahip olan AB ile Türkiye’de geçen yılki artışın 2013 yılında yerini azalışa bıraktığı; İslam Ülkeleri’nde ise geçen yılki artışa karşın; 2013 yılında ise önemli bir değişim olmadığı gözlenmiştir.
Mersin Serbest Bölgesi’nde Ticaret Hacminin Sektörel Dağılımı (1000 $) İşlenmiş Petrol Ürünleri Dahil 2012 Ocak-Eylül
Sektörler Tarım Grubu Madencilik
2013 Ocak-Eylül
İşlenmiş Petrol Ürünleri Hariç
Değişim (%)
2012 Ocak-Eylül
2013 Ocak-Eylül
Değişim (%)
411.551
690.229
%68
411.551
690.229
%68
17.392
24.625
%42
17.392
24.625
%42
Sanayi Grubu
2.467.794
1.872.881
-%24
1.783.209
1.541.426
-%14
Toplam
2.896.737
2.587.734
-%11
2.212.152
2.256.280
%2
Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
Mersin Serbest Bölgesi Ticaret Hacminin Ülke Gruplarına Göre Dağılımı 1.400.000
(’000 $)
1.000.000 800.000
40%
13%
1.200.000
-7%
20%
28% -35%
-9%
0%
-0,03% -20%
-20%
600.000
-40%
400.000
-60%
200.000 AB Ülkeleri*
Diğer OECD Ülkeleri
2012 Ocak-Eylül
359.046
149.007
2013 Ocak-Eylül
327.289 -9%
Değişim (%)
-80%
-97%
0
Diğer Avrupa Türk Ülkeleri Cumhuriyetleri
-120% Eski S.S.C.B.
İslam Ülkeleri Diğer Ülkeler
Türkiye
13.067
56.432
155.715
501.068
342.698
1.319.704
138.694
341
72.321
101.043
500.915
385.804
1.061.327
-7%
-97%
28%
-35%
-0,03%
13%
-20%
*: 1 Temmuz 2013 itibariyle Hırvatistan’ın üye olmasıyla AB üye sayısı 28’e yükselmiş olup, karşılaştırma yapılabilmesi için önceki yıl verileri 28 ülkeyi içerecek şekilde revize edilmiştir. Kaynak: Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü
LİMAN FAALİYETLERİ Liman başkanlıkları bazındaki istatistiklere göre 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde Mersin ili elleçlenen yük miktarı, ihracat ve ithalat yüklerindeki artışın etkisiyle önceki yıla %8 artarak 24.393.394 ton olarak gerçekleşmiştir. Yük trafiğinde geçen yıla göre yükleme tonajı %16 artarak 9.134.611 seviyesine; boşaltma tonajı ise %3 artarak 15.258.783 seviyesine yükselmiştir. Yılın dokuz aylık döneminde Mersin Liman Başkanlığı tarafından elleçlenen yük miktarı ile Türkiye genelindeki liman başkanlıkları içerisinde 5. sırada yer almaktadır. Yük trafiğindeki gelişmeler üçer aylık dönemler itibariyle incelendiğinde; yılın ilk çeyreğinde elleçlenen yük miktarı geçen yılın aynı döneminin üzerinde gerçekleşse de; ikinci çeyrekte geçen yılın altında kaldığı, üçüncü çeyrekte ise Eylül ayında ithal yüklerindeki belirgin artışın etkisiyle geçen yılın üzerinde bir seviyeye ulaştığı gözlenmiştir. 2013 yılı Eylül ayında yük trafiğinde yükleme tonajı geçen yıla göre aylık bazda %11 artarak 1.004.401; boşaltma tonajı %134 artarak 3.388.952 seviyesinde gerçekleşmiş ve toplam yük trafiği %87 artarak yılın ilk dokuz aylık döneminin en yüksek seviyesi olan 4.393.353’e ulaşmıştır.
06
MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI / www.mtso.org.tr
Mersin Liman Başkanlığı Bazında Elleçlenen Yüklerin Dağılımı 20%
30.000.000 17%
15%
20.000.000
8%
10%
15.000.000
10% 5%
10.000.000
4%
5.000.000 0
0%
-3%
İhracat
İthalat
Transit
Dahili
2012 Ocak-Eylül
7.521.031
13.925.486
107.554
1.091.190
22.645.261
2013 Ocak-Eylül
8.791.608
14.430.512
118.180
1.053.094
24.393.394
17%
4%
10%
-3%
8%
Değişim (%)
-5%
Toplam
Kaynak: T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
Ton
25.000.000
5.000.000 4.000.000
Ton
3.000.000 2.000.000 1.000.000 0
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran Temmuz 2012
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Kaynak: T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
Aylar İtibariyle Mersin Liman Başkanlığı Bazında Elleçlenen Yük Miktarı
2013
Mersin Liman Başkanlığı bazında çeyreklik dönemler itibariyle ihracattaki gelişmeler değerlendirildiğinde; yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre ihracat artışı; ikinci çeyrekte ivme kazansa da, yılın üçüncü çeyreğinde tekrar yavaşladığı, 2013 yılı dokuz aylık döneminde geçen yıla kıyasla %17 artış kaydettiği gözlenmiştir. Yılın dokuz aylık döneminde petrol ürünleri yük grubu, ihracatta yukarı doğru hareketlenmelerde etkili olan sektörlerin başında yer alırken; söz konusu gelişmede 2013 yılının ilk ayından itibaren Kuzey Irak’tan Mersin Limanı üzerinden ham petrol sevkiyatının başlaması etkili olmuştur. Makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler ve ham ve üretilmiş mineraller, inşaat malzemelerinin belirtilen dönemde ihracat yükleri artışında etkili olan diğer yük grupları olduğu gözlenmiştir. 2013 yılının Eylül ayında ise ihraç yükleri başta petrol ürünleri olmak üzere; makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler yük gruplarındaki yukarı yönlü hareketlenmelerin etkisiyle önceki yılın aynı ayına göre %9 artış kaydetmiştir. 2013 yılı Ocak-Eylül dönemi için ithalattaki gelişmeler değerlendirildiğinde; yılın ilk çeyreğinde önceki yılın aynı dönemine göre artışın; ikinci çeyrekte yerini azalışa bıraktığı; üçüncü çeyrekte ise Eylül ayında belirgin artışın etkisiyle tekrar geçen yılın aynı döneminin üzerinde gerçekleştiği; yılın dokuz aylık döneminde önceki yıla kıyasla %4 arttığı gözlenmiştir. Söz konusu dönemde ithalattaki artışta petrol ürünleri yük grubu etkili olmuştur. 2013 yılının Eylül ayında ise makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler yük grubu içerisinde yer alan iş makinaları ve parçaları ithalatındaki yukarı yönlü hareketlenmelerin etkisiyle önceki yılın aynı ayına göre %145 artmıştır. Mersin Liman Başkanlığı bazında transit ve dâhili taşımacılık yüklerindeki gelişmeler incelendiğinde; 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde transit taşımacılık yüklerinde geçen yıla göre %10’luk artış; dâhili taşımacılıkta ise %3’lük azalış olduğu görülmektedir. 2013 yılı Eylül ayında ise transit taşımacılık önceki yılın aynı ayına göre %14 azalış, dâhili yük taşımacılık ise %6 oranında artış kaydetmiştir.
Aylar İtibariyle Mersin Liman Başkanlığı Bazında İthalat-İhracat Yük Miktarı 4.000.000 3.500.000
Ton
3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000
İhracat
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak ’13
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak ‘12
0
İthalat
Kaynak: T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
ekon@mtso.org.tr / MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI
07
Aylar İtibariyle Mersin Liman Başkanlığı Bazında Konteyner Trafiği 70.000 60.000
TEU
50.000 40.000 30.000 20.000
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak ’13
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Ocak ‘12
0
Şubat
10.000
Boşaltma
Yükleme Kaynak: T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
2013 yılı Ocak-Eylül döneminde konteyner adeti bazında (TEU), geçen yıla göre %8 oranında artış gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde Mersin Liman Başkanlığı, Türkiye genelinde en fazla konteyner elleçlemesi yapılan liman başkanlıkları içerisinde 2. sırada yer almaktadır. Söz konusu dönemde Mersin liman tesislerine operasyon için 3.755 adet gemi uğramış olup, bu sayı önceki yıla göre %3’lük artışı ifade etmektedir. Belirtilen dönemde Türkiye genelinde liman başkanlıkları bazında limanlara uğrayan gemi sayısına göre Mersin 3. sırada bulunmaktadır.
MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI HAKKINDA GENEL BİLGİLER TOBB tarafından açıklanan açılan kapanan şirket istatistikleri incelendiğinde; 2013 yılının Ocak-Eylül döneminde Türkiye genelinde kurulan şirket ve kooperatif sayısı geçen yılın aynı dönemine göre %24, Mersin’de %53 artmış; ticaret unvanlı işyeri sayısı Türkiye genelinde %15, Mersin’de ise %31 azalmıştır. Aynı dönem içinde kapanan şirket ve kooperatif sayısı Türkiye genelinde %13; Mersin’de %14 artmış; gerçek kişi ticari işletme sayısı Türkiye genelinde %145 artarken, Mersin’de ise %4 azalmıştır. Söz konusu dönemde Mersin ile Türkiye genelindeki gerçekleşmeler kıyaslandığında; İlimizde açılan şirket ve kooperatif sayısındaki gelişmelerin Türkiye geneline göre daha olumlu; ticaret unvanlı işyeri sayısında ise daha olumsuz olduğu; kapanan şirket ve kooperatif sayısındaki artışın ise Türkiye geneli ile yaklaşık aynı seviyelerde gerçekleştiği gözlenmiştir. İlimiz; 2013 yılının Ocak-Eylül döneminde Türkiye genelinde yeni açılan firma sayısına göre %1,5’lik payla 12. sırada, kapanan firma sayısına göre %0,6’lık payla 13. sırada yer almaktadır. Yılın dokuz aylık döneminde Türkiye genelinde kurulan yabancı sermayeli şirket sayısı geçen yıla göre %0,6’lık artışla 2.888’e; İlimizde ise %192 artarak 105’e yükselmiştir. 2012 yılı Ocak-Eylül döneminde Türkiye genelinde kurulan yabancı sermayeli şirket sayısına göre İlimiz %1,3’lük payla 7. sırada yer alırken; 2013 yılının aynı döneminde %3,6’lık payla 5. sıraya yükselmiştir. 2013 yılı Eylül ayı sonu itibariyle 12.716’sı faal olmak üzere MTSO’ya kayıtlı üye sayısı 22.547’dir.
Türkiye Eylül 2012
2013
Mersin Ocak-Eylül
Değişim (%)
2012
Eylül
2013
Değişim (%)
2012
2013
Ocak-Eylül Değişim (%)
2012
2013
Değişim (%)
Şirketler ve Kooperatifler Açılan* Kapanan**
2.680
4.061
%52
30.144
37.344
%24
45
94
%109
489
750
%53
932
1.117
%20
11.199
12.605
%13
18
21
%17
199
227
%14
Ticaret Unvanlı İşyerleri Açılan*
5.025
3.698
-%26
52.528
44.748
-%15
56
54
-%4
723
499
-%31
Kapanan**
1.839
1.606
-%13
23.966
58.738
%145
14
11
-%21
211
202
-%4
*: Kurulan gerçek kişi ticari işletmesi sayısı adi ortaklıkları da içermektedir. **: Kapanan gerçek kişi ticari işletmesi sayısı, yapılan tebligatlarla ticari faaliyeti bulunmadığı tespit edilen gerçek kişi ticari işletmesinin kayıtlarının ilgili Ticaret Sicil Müdürlükleri tarafından Ticaret Sicil Yönetmeliğinin 51. maddesine istinaden re’sen silinen işletmelerini de kapsamaktadır. Kaynak: TOBB
08
MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI / www.mtso.org.tr
1.000
150
800
100
600 400
50
200
0
Yeni Kayıt
Eylül
Ağustos
Temmuz**
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak ’13
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
0
Terkin yaptıran firma sayısı
1.200
200
Ocak ‘12*
Yeni kayıt yaptıran firma sayısı
Aylar İtibariyle MTSO’ya Yeni Kayıt -Terkin Yaptıran Firmaların Dağılımı
Terkin
*: 2012 yılı Ocak ayında terkinlerdeki artışın sebebi, durumu münfesih olan şirketlerin, Oda kaydından silinmesidir. **: 2013 yılı Temmuz ayında terkinlerdeki artışın sebebi, ticaret sicil kaydı silinen ancak Oda kaydı devam eden şirket ve kooperatiflerin Oda kaydından silinmesidir. Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası
MTSO’ya Kayıtlı Üyelerin Hukuki Statülerine Göre Dağılımı
Hakiki Şahıs Firmaları 6.780 30%
Anonim Şirketler 1.324 Kooperatifler 6% 223 1% Kollektif Şirketler 97; 0,4%
Yabancı Sermayeli Şirketler 795 4%
Limited Şirketler 13.296 59%
Komandit Şirketler 9; 0,04%
Vakıf, Dernek İşl. ve Kamu Kuruluşları 23; 0,1% Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası
Tır Karnesi, Geçiş Belgesi ve Sayısal Takograf İstatistikleri (Adet) Türkiye 2012 Ocak-Eylül
Mersin
2013 Ocak-Eylül
Değişim (%)
2012 Ocak-Eylül
2013 Ocak-Eylül
Değişim (%)
Tır Karnesi*
493.076
428.030
-%13
44.635
49.052
%10
Geçiş Belgesi
657.074
658.507
%0,2
20.710
19.500
-%6
22.332
18.345
-%18
2.332
2.184
-%6
Sayısal Takograf
*: 4,6,14,20 yapraklı karneler toplamı Kaynak: TOBB, MTSO
2013 yılı Ocak-Eylül döneminde TOBB Ticaret ve TIR Dairesi Başkanlığı’nın verilerine göre; Türkiye genelinde verilen tır karnesi sayısında geçen yıla göre %13, sayısal takograf sayısında %18 azalış, geçiş belgesi sayısında ise %0,2 artış kaydedilmiştir. Söz konusu dönemde Mersin Ticaret ve Sanayi Odası’ndan verilen tır karnesi sayısı ise, geçen yıla göre %10 artış; hem geçiş belgesi hem de sayısal takograf sayısında ise %6 azalış gözlenmiştir. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası tarafından verilen geçiş belgesi, tır karnesi ve sayısal takograf sayısındaki gelişmeler aylık bazda incelendiğinde; geçiş belge sayısının Ocak ve Temmuz ayları haricinde geçen yılın altında kaldığı, tır karnesi sayısının Haziran ve Ağustos ayları haricinde geçen yılın üzerinde gerçekleştiği, sayısal takograf sayısında ise yılın ilk ayı haricinde Şubat-Haziran dönemindeki azalış eğiliminin, Temmuz-Eylül döneminde yerini artışa bıraktığı gözlenmiştir. 2013 yılı Eylül ayında, geçen yılın aynı ayına göre verilen tır karnesi sayısı %8; sayısal takograf sayısı ise %7 artmış; geçiş belgesi sayısı %20 azalmıştır.
ekon@mtso.org.tr / MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI
09
MTSO Tır Karnesi ve Geçiş Belgesi Sayısının Aylar İtibariyle Dağılımı 7.000
(Adet)
6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000
Geçiş Belgesi
Kaynak: MTSO
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak ’13
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak ‘12
0
Tır Karnesi
TİCARET BORSASI 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde Mersin Ticaret Borsası işlem hacmi geçen yılın aynı dönemine göre artış göstererek 2.226.492.735¨ seviyesine ulaşmıştır. Söz konusu dönemde borsada işlem gören ürün sıralamasında bakliyat ve mamulleri ilk sırada yer alırken; onu sırasıyla hububat ve yaş meyveler takip etmektedir. Mersin Ticaret Borsası işlem hacmindeki gelişmeler aylık bazda incelendiğinde; 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde işlem hacminin Mart ayı haricinde geçen yılın üzerinde gerçekleştiği görülmektedir. 2013 yılı Eylül ayında ise Mersin Ticaret Borsası işlem hacminin geçen yılın Eylül ayına göre artış göstererek 253.037.225 ¨ seviyesinde gerçekleştiği görülmektedir. 2013 yılı Eylül ayında işlem gören ürünler içerisinde bakliyat ve mamulleri, hububat ve yağlı tohumlar ilk sırada yer almaktadır.
Mersin Ticaret Borsası’nda İşlem Gören Ürünlerin Paylarına Göre Dağılımı (¨)
35% 30%
(%)
25% 20% 15% 10% 5% 0%
Yaş Meyveler
Bakliyat ve Mamulleri
Hububat 2012 Ocak-Eylül
Muhtelif Gıda Mad.
Diğer
2013 Ocak-Eylül
Kaynak: Mersin Ticaret Borsası
10
MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI / www.mtso.org.tr
ENERJİ Organize Sanayi Bölgesi Elektrik Tüketimi 30.000
64%
(’000 kwh)
25.000
56% 60%
52%
20.000
65%
3%
23%
38%
-3%
15.000 10.000 5.000 0
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran Temmuz Ağustos 2012
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2013
Kaynak: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü
Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi’nde tüketilen enerji miktarı; 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde geçen yıla göre %35 artmıştır. 2013 yılı Eylül ayında tüketilen enerji miktarı, bir önceki aya göre %20 artış göstermiştir. Bölgedeki enerji tüketimindeki gelişmeler aylık bazda incelendiğinde; 2013 yılı Ocak-Temmuz döneminde geçen yılın üzerinde bir seyir izleyen enerji tüketiminin, Ağustos ayında yerini azalışa bıraksa da Eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre %3’lük artış kaydettiği görülmektedir. Doğalgaz tüketiminde ise 2013 yılı dokuz aylık döneminde geçen yıla göre %6; Eylül ayında önceki yılın aynı ayına göre ise %5 azalış olduğu, bir önceki aya göre ise önemli bir değişim olmadığı görülmektedir.
Organize Sanayi Bölgesi Doğalgaz Tüketimi 14.000
(’000 sm3)
12.000 10.000
-%4
-%12
8.000
-%3
-%5
-%8
Mart
Nisan
Mayıs
-%5
-%4
-%8
-%5
6.000 4.000 2.000 0
Ocak
Şubat
Haziran Temmuz Ağustos 2012
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2013
Kaynak: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü
TURİZM BİLGİLERİ İlimiz Deniz Sınır Kapılarından Giriş-Çıkış Yapan Ziyaretçi Sayısı Eylül
Yabancı
Yerli
Toplam
Değişim (%)
Ocak-Eylül 2012
2013
Değişim (%)
2012
2013
Giriş
2.676
4.639
%73
17.223
26.747
%55
Çıkış
4.113
4.439
%8
17.285
22.692
%31
Giriş
10.608
8.373
-%21
70.988
75.578
%6
Çıkış
15.474
15.066
-%3
76.138
81.306
%7
Giriş
13.284
13.012
-%2
88.211
102.325
%16
Çıkış
19.587
19.505
-%0,4
93.423
103.998
%11
Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
11 ekon@mtso.org.tr / MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI
2013 yılı Ocak-Eylül döneminde İlimiz deniz sınır kapılarından giriş yapan ziyaretçilerin sayısı geçen yıla göre %16; çıkış yapan ziyaretçilerin ise %11 arttığı gözlenmiştir. 2013 yılı Eylül ayında ise önceki yılın aynı ayına göre İlimiz deniz sınır kapılarından giriş yapan yerli ve yabancı ziyaretçi sayısı %2; çıkış yapanların sayısı ise %0,4 azalmıştır. Aylık bazda yabancı girişler incelendiğinde; 2012 Eylül ayına göre yabancı girişler %73 artmıştır. Söz konusu artışta Yakın ve Ortadoğu ülkeleri etkili olmuştur. Artışta ülke bazında Suriye’den gelen ziyaretçi sayısındaki artışın etkili olduğu görülmüştür.
Mersin Deniz Sınır Kapılarından Giriş Yapan Yabancı Ziyaretçilerin Ülke Gruplarına Göre Dağılımı
Ülke Grupları
2012 Ocak-Eylül
Avrupa Afrika Amerika Asya Diğer* Toplam
2013 Ocak-Eylül
Değişim (%)
11.302
11.694
%3
42
72
%71
194
115
-%41
5.007
14.611
%192
678
255
-%62
17.223
26.747
%55
*:Diğer içerisinde Okyanusya ve Kutup Bölgeleri ve Diğer Ülkeler yer almaktadır. Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
PARASAL GÖSTERGELER PROTESTO EDİLEN SENETLER Mersin’de protesto edilen senet sayısı 2013 yılının Ocak-Eylül döneminde önceki yılın aynı dönemine göre %22 artarak 10.127 adete, 2013 yılı Eylül ayında ise geçen yılın aynı ayına göre %2 artarak 1.067 adete yükselmiştir. Söz konusu dönemde senet tutarı ise önceki yılın aynı dönemine göre %54 artarken, geçen yılın Eylül ayına göre ise %26 azalmıştır. İlimiz protesto edilen senet tutarındaki gelişmelere aylık bazda bakıldığında; 2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde geçen yıla göre artış eğiliminin Eylül ayında yerini azalışa bıraktığı gözlenmiştir. 2013 yılı dokuz aylık döneminde Türkiye’de protesto edilen senet tutarının %2’si Mersin kaynaklıdır. Söz konusu dönemde Mersin, gerek protesto edilen senet sayısına gerekse tutarına göre iller arasında 9.sırada yer almaktadır
Mersin İli Protesto Edilen Senet Tutarlarının Aylar İtibariyle Dağılımı (1000 ¨)* 18.000
(000¨)
16.000 14.000
112% 115%
180% 41%
12.000
75%
10.000
38%
34%
25%
8.000
-26%
6.000 4.000 2.000 0
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
7.803
12.389
11.798
2012
6.256
5.146
6.019
5.487
7.649
7.718
7.909
7.738
10.983
2013
13.439
14.393
7.550
9.595
10.251
16.334
11.153
9.099
8.109
*:2000 ¨ ve üzerindeki senet tutarıdır. Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi
12
MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI / www.mtso.org.tr
FİYAT ENDEKSLERİ Kentsel Yerler Tüketici Fiyatları Endeksi Değişim Oranları (%) (2003=100) TR62 (Adana-Mersin*)
2012 Eylül
2013 Eylül
Bir Önceki Aya Göre Değişim Oranı (%)
0,53
-0,07
Bir Önceki Yılın Aralık Ayına Göre Değişim Oranı (%)
3,09
4,89
Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim Oranı(%)
9,16
7,67
12 Aylık Ortalamalara göre Değişim Oranı (%)
10,01
7,47
(*):TR62:İstatistik amaçlı bölge sınıflaması “Adana ve Mersin” illerine göre düzenlenmiştir. Kaynak: TÜİK
2013 yılının Eylül ayında, Adana ve Mersin illerini kapsayan TR62 bölgesinde 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi’nde bir önceki aya göre %0,07 oranında azalış, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,89; bir önceki yılın aynı ayına göre %7,67 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,47 oranında artış gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon oranındaki değişim baz alındığında; Adana ve Mersin alt bölgesinin 26 alt bölge içerisinde 10. sırada yer aldığı görülmektedir.
MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri önceki yıla göre %20 oranında artarak 2,4 milyar ¨'ye; gelirler ise %12 artarak yaklaşık 5 milyar ¨'ye yükselmiştir. Söz konusu dönemde bütçe fazlası önceki yıla göre %5 artarak 2,5 milyar ¨ olarak gerçekleşmiştir. Yılın dokuz aylık döneminde bütçe gelirlerinin %95'ini vergi gelirleri oluştururken, harcamaların ise %58'ini personel harcamaları oluşturmaktadır. Belirtilen dönemde bütçe gelirleri içerisinde yer alan vergi gelirleri tahsilatı, önceki yıla göre %11 oranında artmıştır. Söz konusu dönemde, vergi gelirleri içerisinde yer alan, uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergi tahsilatında; geçen yıla göre %12 oranında, ithalde alınan katma değer vergisinde ise %11 oranında artış olduğu görülmektedir.
Mersin İli Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri (’000 ¨) 2012 Ocak-Eylül
2013 Ocak-Eylül
Harcamalar
2.036.215
2.445.727
Personel Giderleri
Değişim (%) %20
1.265.056
1.413.497
%12
Sosyal Güv.Kur.Devlet Primi
221.424
247.466
%12
Mal ve Hizmet Alımı
230.394
253.462
%10
85.138
100.042
%18
Sermaye Giderleri
231.368
428.430
%85
Sermaye Transferi
2.463
2.237
-%9
Cari Transferler
Borç Verme Gelirler 1-Genel Bütçe Gelirleri Vergi Gelirleri
372
593
%59
4.422.566
4.962.911
%12
4.390.397
4.927.826
%12
4.220.855
4.692.648
%11
47.182
51.451
%9
Alınan Bağış ve Yardımlar
Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri
-
4.383
-
Faizler, Paylar ve Cezalar
118.700
131.415
%11
3.660
47.929
%1210
Sermaye Gelirleri 2-Özel Bütçe
32.169
35.085
%9
Bütçe Dengesi
2.386.351
2.517.184
%5
Kaynak: T.C. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü
ekon@mtso.org.tr / MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI
13
Genel bütçe vergi gelirlerinin tahakkuk ve tahsilatının illere göre dağılımı incelendiğinde; 2012 yılı Ocak-Eylül döneminde toplam tahsilat içinde %2,1'lik payla 6.sırada yer alan Mersin, 2013 yılında da %1,9'luk payla yerini korumuştur. 2013 yılı dokuz aylık döneminde Mersin, uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergiler düşüldükten sonraki vergi tahsilâtında ise iller arasında yedinci sırada yer almaktadır.
YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde, Mersin’de öngörülen sabit yatırım tutarı 576 milyon ¨ olan 59 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmiştir. Düzenlenen belgelerde toplam 1.118 kişilik istihdam öngörülmektedir. Aynı dönemde düzenlenen 59 adet Yatırım Teşvik Belgesinin 56 adedi yerli firmalar, 3 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafından alınmıştır. Yerli firmalara düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 565 milyon ¨; öngörülen istihdam 1.090 kişi olurken, yabancı sermayeli firmalara düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 12 milyon ¨; öngörülen istihdam ise 28 kişidir. 2013 yılı dokuz aylık dönemde Mersin’de düzenlenen 59 adet belgenin 40 adedi komple yeni yatırım, 15 adedi tevsi, 4 adedi ise diğer mahiyetli yatırımlardır. Söz konusu dönemde yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam 576 milyon ¨’lik sabit yatırım tutarının 361 milyon ¨’si komple yeni yatırım, 71 milyon ¨’si tevsi ve 145 milyon ¨’si diğer mahiyetleri yatırımlardan oluşmaktadır.
Yatırım Teşvik Belgelerinin Dağılımı Türkiye 2012 Ocak-Eylül Belge Sayısı (Adet)
3.063
Mersin
2013 Ocak-Eylül
Değişim (%)
3.710
%21
2012 Ocak-Eylül
2013 Ocak-Eylül
72
Değişim (%)
59
-%18
Sabit Yatırım (Milyon¨)
34.930
55.198
%58
482
576
%20
İstihdam
96.647
132.649
%37
1.610
1.118
-%31
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı
3305 Sayılı Karar Kapsamındaki Teşvik Belgeleri İstatistikleri Yatırım Teşvik Belgelerinin Sektörel Dağılımı* Belge Adedi
Türkiye
Eylül 2012
Eylül 2013
Eylül 2012
Eylül 2013
İstihdam Eylül 2012
20 Haziran 2012 - Eylül 2013 Eylül 2013
Belge Adedi
Sabit Yatırım (Milyon ¨)
İstihdam
Enerji
21
14
1.355
440
281
93
245
19.690
4.367
Hizmetler
83
103
1.432
1.592
4.432
4.492
1.719
21.947
89.536
244
205
2.097
1.193
7.718
5.699
3.856
43.362
120.953
28
22
293
1.662
767
1.243
396
8.220
14.889
376
344
5.178
4.887
13.198
11.527
6.216
93.219
229.745
0
1
0
2
0
0
4
127
18
İmalat Madencilik Toplam Enerji
Mersin
Sabit Yatırım (Milyon ¨)
Hizmetler
2
3
7
27
54
120
43
388
1.133
İmalat
6
2
21
3
100
17
61
918
1.297
Madencilik
0
0
0
0
0
0
10
43
157
Toplam
8
6
28
32
154
137
118
1.476
2.605
*: Geçici Veriler Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı
14
MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI / www.mtso.org.tr
Yeni teşvik sistemi kapsamında 20 Haziran 2012-Eylül 2013 tarihleri arasında Türkiye genelinde düzenlenen yatırım teşvik belgesi 6.216 adet, öngörülen sabit yatırım tutarı 93 milyar ¨, öngörülen istihdam ise 229.745 kişidir. Belirtilen dönemde Türkiye genelinde düzenlenen 6.216 teşvik belgesinin 2.634’ü genel, 3.549’u bölgesel, 24’ü büyük ölçekli, 9’u ise stratejik yatırım mahiyetine sahiptir. Aynı dönem için Mersin’de düzenlenen yatırım teşvik belge adedi 118 adet, öngörülen sabit yatırım tutarı yaklaşık 1,5 milyar ¨, öngörülen istihdam ise 2.605 kişiye ulaşmıştır. 20 Haziran 2011-Eylül 2012 dönemi (önceki teşvik sistemi ile yeni teşvik sistemi dönemlerini kapsar) İlimizde belge başına düşen yatırım tutarı 6,3 milyon ¨ iken; 20 Haziran 2012-Eylül 2013 döneminde %100’lük artışla 12,5 milyon ¨’ye yükselmiştir. Söz konusu dönemler için belge başına düşen istihdam ise 20 kişiden 22 kişiye ulaşmıştır. İlimizde 20 Haziran 2012-Eylül 2013 döneminde teşvikli yatırımların sektörel dağılımına bakıldığında; yatırımlar içerisinde imalat ve hizmetler sektörünün ağırlıklı paya sahip olduğu gözlenmiştir. İlimizde düzenlenen teşvik belgesinin 41’i genel, 77’si bölgesel mahiyete sahiptir. Düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinin dağılımı bölgesel bazda incelendiğinde; İlimizin de içinde yer aldığı 3.bölgede Türkiye geneli kapsamında düzenlenen belge sayısının %15’ine sahip olduğu gözlenmiştir. 3. Bölgede teşvik belgesine bağlanan toplam 938 yatırımın %12,4’ünün Mersin’de olduğu ve Mersin yatırımlarının söz konusu bölge içerisindeki iller arasında üçüncü sırada yer aldığı görülmektedir. Yatırım teşvik istatistikleri aylık bazda incelendiğinde; 2013 yılı Eylül ayında Türkiye genelinde düzenlenen belge adedinin geçen yılın Eylül ayına göre %9’luk azalışla 344 adede; öngörülen istihdamın %13’lük azalışla 11.527 kişiye; öngörülen sabit yatırım tutarının %6’lık azalışla yaklaşık 4,9 milyar ¨’ye gerilediği gözlenmiştir. Türkiye genelinde aylık bazda teşvikli yatırımlardaki gelişmeler sektörel olarak incelendiğinde; enerji ve imalat sektörlerinde azalış gözlenirken; madencilik sektöründe ise belge sayısındaki azalışın, öngörülen sabit yatırım tutarı ile istihdama yansımadığı, hizmetler sektöründe teşvikli yatırımlarda artış olduğu görülmektedir. Eylül 2013’de İlimizde ise; belge sayısının önceki yılın aynı ayına göre azalış göstererek 6 adede, öngörülen istihdamın 137 kişiye gerilediği; öngörülen sabit yatırım tutarının ise artış göstererek 32 milyon ¨’ye yükseldiği gözlenmiştir. Teşvikli yatırımlarda Eylül 2013’de İlimizde madencilik sektöründe teşviğe bağlanan yatırım bulunmazken; hizmetler sektöründe geçen yıla göre aylık bazda artış; imalat sektöründe azalış olduğu; madencilik sektöründe geçen yılın Eylül ayında teşviğe bağlanan proje bulunmazken; 2013 yılı aynı ayında 1 adet projenin yatırım teşviğe bağlandığı gözlenmiştir.
Yatırım Teşvik Belge Sayısının Bölgesel Dağılımı 2. Bölge 16%
1. Bölge 37%
5. Bölge 9%
3. Bölge 15%
4. Bölge 11%
6. Bölge 12%
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı
ULAŞTIRMA BİLGİLERİ Motorlu Kara Taşıtları Sayısı* Dönem
Otomobil (1)
Minibüs
Otobüs
Kamyonet (1)
Kamyon (2)
Motosiklet
Diğer(3)
Toplam
2012 Ağustos
177.294
6.673
5.334
74.572
25.612
133.620
29.634
452.739
2013 Ağustos
192.595
6.984
5.548
78.920
26.702
135.897
30.379
477.025
*: Motorsuz (römork ve yarı römork) kara taşıtları hariçtir. 1: Arazi taşıtları dahildir. 2: Ağır tonajlı yük taşıtlarını da kapsar. (Çekici, Damperli Kamyon, Tanker, Çöp Kamyonu vb.) 3: Özel amaçlı taşıtlar ve traktörleri kapsar. Kaynak: TÜİK
ekon@mtso.org.tr / MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI
15
2013 yılının Ağustos ayı sonu itibariyle Mersin ilindeki motorlu kara taşıtlarının sayısı 477.025’e ulaşmıştır. İlimiz Türkiye genelinde motorlu kara taşıtları sayısına göre %2,7’lik payla sekizinci sıradadır. 2013 yılı Ağustos ayı sonu itibariyle Mersin ilinde toplam 18.470 adet aracın trafiğe kaydı yapılmıştır. Yılın sekiz aylık döneminde Mersin’de trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısındaki geçen yıla göre artışın, Türkiye genelinin altında kaldığı, Ağustos ayında ise azalışın; Türkiye genelinin üzerinde olduğu gözlenmiştir. Söz konusu dönemde Türkiye genelinde trafiğe kaydı yapılan araçların illere göre yoğunluk sıralamasında Mersin, %2,4’lük payla sekizinci sırada yer almaktadır.
Trafiğe Kaydı Yapılan Taşıt Sayısı Ağustos
Ocak-Ağustos
2012
2013
Değişim (%)
2012
2013
Değişim (%)
Türkiye
91.193
86.274
-%5
733.958
784.586
%7
Mersin
2.406
2.101
-%13
18.259
18.470
%1
Kaynak: TÜİK
Mersin’de Araç Satışlarının Türlerine Göre Dağılımı Araç Türü
2012 Ocak-Eylül
2013 Ocak-Eylül
Değişim (%)
Ağır Ticari Araç
1.257
1.076
-%14
Hafif Ticari Araç
3.664
2.711
-%26
7.812
8.793
%13
12.733
12.580
-%1
Binek Araç Toplam Kaynak: MODER
Mersin Otomobil Yetkili Satıcıları Derneği’nden edinilen bilgilere göre; Mersin’de 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde araç satışları geçen yıla göre %1 azalarak 12.580’e gerilemiştir. Söz konusu gelişmede ağır ve hafif ticari araç satışlarındaki gerileme etkili olurken; binek araç satışlarındaki artış; toplam araç satışlarındaki gerilemenin sınırlı düzeyde kalmasında etkili olmuştur. 2013 yılı Eylül ayında ise Mersin’de satılan araç sayısı tüm araç türleri satışlarındaki azalışın etkisiyle geçen yılın aynı ayına göre %17’lik azalışla 1.282’ye gerilemiştir. Söz konusu gelişmede Eylül ayında döviz kurunda yukarı yönlü hareketlenmelerin etkisi olduğu söylenebilir. Mersin’de satılan araç sayısındaki gelişmeler üçer aylık dönemler itibariyle incelendiğinde; yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre azalışın ardından, yılın ikinci ve üçüncü çeyreklerinde geçen yılın aynı dönemlerine göre önemli bir değişim olmadığı gözlenmiştir. Döviz kurunda gözlenen artışın yılın son çeyreğinde de devam etmesi halinde satışlardaki artışı sınırlandıracağı beklenmektedir.
Aylar İtibariyle Mersin’de Satılan Araç Sayısı 3.000
Adet
2.500 2.000 1.500 1.000 500 0
Ocak
Şubat
Mart
Kaynak: MODER
MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI / www.mtso.org.tr
Nisan
Mayıs
Haziran Temmuz Ağustos 2012
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2013
16
İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ Türkiye
Açık İşler İşe Başvurular
Mersin Değişim (%)
2012 Ocak-Eylül
2013 Ocak-Eylül
12/11
659.733
1.091.812
%34
Değişim (%)
2012 Ocak-Eylül
2013 Ocak-Eylül
%65
11.505
24.731
%62
13/12
12/11
13/12 %115
1.309.054
1.899.851
%26
%45
33.693
48.388
%40
%44
İşe Yerleştirmeler
366.911
529.230
%34
%44
6.050
13.321
%55
%120
İşsizlik Ödeneğine Başvuru
391.127
566.643
%21
%45
5.340
7.179
%19
%34
Kaynak: Türkiye İş Kurumu
Ocak-Eylül 2011-2013 döneminde İlimiz işgücü piyasalarındaki gelişmelere bakıldığında; Türkiye genelindeki gelişmelerle paralellik gösterdiği, 2013-2012 Ocak-Eylül döneminde açık işler, işe başvurular, işe yerleştirmeler ve işsizlik ödeneğine başvuruların 2012-2011 Ocak-Eylül dönemine göre artış hızının yükseldiği gözlenmiştir. Aylık bazda İlimiz işgücü piyasalarındaki gelişmeler incelendiğinde; işe yerleştirmeler ve açık işlerde Ocak ayı haricinde geriye kalan Şubat-Temmuz döneminde geçen yıla göre önemli miktardaki artış eğiliminin, işe yerleştirmelerde Ağustos ayında belirgin şekilde hız kestiği; Eylül ayında ise yerini azalışa bıraktığı; açık işlerde ise Ağustos ayındaki azalışın, Eylül ayında da devam ettiği gözlenmiştir. İşe başvurularda ise Ocak-Ağustos dönemindeki artış eğiliminin, Eylül ayında yerini azalışa bıraktığı; işsizlik ödeneğine başvurularda Haziran ayı haricinde Ocak-Eylül döneminde artış eğiliminde olduğu gözlenmiştir. İŞKUR göstergeleri incelendiğinde; ilimizde Eylül ayı sonu itibariyle 2012 yılında ortalama aylık her 100 iş başvurusundan 18’i işe yerleştirilirken; 2013 yılında bu oran 28’dir.
Mersin İli İşgücü Piyasasındaki Gelişmelerin Aylara Göre Dağılımı 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000
Açık İşler
İşe Yerleştirmeler
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak ’13
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak ‘12
0
İşsizlik Ödeneğine Başvurular
Kaynak: Türkiye İş Kurumu
8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak ’13
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak ‘12
0
İşe Başvurular Kaynak: Türkiye İş Kurumu
17
ekon@mtso.org.tr / MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI
KONUT SATIŞ İSTATİSTİKLERİ Türkiye Genelinde Dönemler İtibariyle Konut Satışlarındaki Gelişmeler* 350.000 300.000
Adet
250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 Türkiye
2011 I. Dönem
2011 II. Dönem
2011 III. Dönem
2011 IV. Dönem
2012 I. Dönem
2012 II. Dönem
2012 III. Dönem
2012 IV. Dönem
2013 I. Dönem
2013 II. Dönem
2013 III. Dönem
173.949
194.888
162.648
176.790
144.845
173.515
170.333
212.928
273.826
295.010
293.318
*: 2011-2012 yılları verileri il merkezleri ve merkez ilçeleri, 2013 yılı verisi tüm yerleşim yerlerini kapsamaktadır. Kaynak: TÜİK
Mersin İli Dönemler İtibariyle Konut Satışlarındaki Gelişmeler* 9.000 8.000 7.000 Adet
6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 Mersin
2011 I. Dönem 4.385
2011 II. Dönem 5.142
2011 III. Dönem 4.226
2011 IV. Dönem
2012 I. Dönem
2012 II. Dönem
2012 III. Dönem
4.711
4.102
4.929
4.399
2012 IV. Dönem
2013 I. Dönem
2013 II. Dönem
7.607
8.505
5.017
2013 III. Dönem 8.479
*: 2011-2012 yılları verileri il merkezleri ve merkez ilçeleri, 2013 yılı verisi tüm yerleşim yerlerini kapsamaktadır. Kaynak: TÜİK
2013 yılının üçüncü (Temmuz, Ağustos, Eylül) döneminde Türkiye genelinde satılan konut sayısı 2013 yılı ikinci dönemine göre %0,6 azalarak 293.318 adede; Mersin ilinde ise %0,3’lük azalışla 8.479 adete gerilemiştir. Söz konusu sınırlı azalışlarda mevsimsellik faktörünün etkisi olduğu gözlenirken; yılın son çeyreğinde ekonomide büyümenin devam edeceği, konut kredileri faiz oranlarının artacağı yönünde beklentiler, KDV oranı avantajı, söz konusu dönemde konut satışlarında önemli hareketlenmeler olacağı yönünde beklentileri güçlendirmektedir. Yılın üçüncü döneminde hem Türkiye genelinde, hem de Mersin ilinde toplam konut satışları içerisinde ipotekli satışların payı %39; diğer satışların payı ise %61’dir. İlimiz Türkiye genelindeki toplam konut satış sayısına göre %2,9’luk payla iller içerisinde 6. sırada yer almaktadır.
18
MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI / www.mtso.org.tr