2019 Ekonomik Rapor

YAYIN KURULU Abdulkadir DÖLEK Genel Sekreter Aslı ÖZYAMANOĞLU Didem ÖZER KAYA Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü Yayın No: 2020-08 Tasarım / Hüseyin AKYAR Baskı / GÜVEN OFSET

Önsöz

T

ürkiye ekonomisi’nde; 2018 Ağustos ayında yaşanan döviz krizi ile beraber gelişen piyasalardan hızlanan sermaye çıkışları sonrasında enflasyon ve faiz oranlarındaki yükseliş, artan jeopolitik risklerle 2019 yılında yüzde 0,9’luk düşük büyüme performansı kaydedilmiştir. 2019’un sonuna doğru Çin’de ortaya çıkan Covid-19, 2020 yılında da küresel boyutta ekonomideki belirsizliklerin devam edeceğini göstermektedir. Ülkemizde reel sektörün finansmana erişimine ve iç talebi canlandırmaya yönelik alınan tedbir ve teşvikler; 2019 yılının ikinci yarısından itibaren iktisadi faaliyetler üzerinde etkili olmuştur. İlimizde de ihracat hacmi artış hızı önceki yıllara göre yavaşlamış olsa da 2019 yılını %3’lük artışla kapatmış; ithalat ise geçen yılki azalışın aksine iç talepteki toparlanmayla birlikte %2 artmıştır. Finansal koşullarda sıkılaşmanın 2018 yılında kredi hacmi üzerinde yarattığı daralma; 2019 yılında yerini hızlı genişlemeye bırakmıştır. Teşvikli yatırımların yılı artışla kapatması; ekonomideki dengelenme sürecinin İlimiz yatırım ortamına olumlu yansımasının bir göstergesidir. Kamu bankaları öncülüğünde başlayan kampanyalar paralelinde faiz oranlarındaki gerileme; tüketim talebinin zayıf seyrettiği konut sektöründe yılın ikinci yarısında; otomotiv sektöründe ise yılın son çeyreğinde etkisini hissettirerek yukarı yönlü hareketlenmesinde etkili olmuştur.

Ayhan KIZILTAN Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı

2020 yılı ekonomik gelişmelerinde başlıca etken olan koronavirüsün, ülke ekonomisinde arz ve talepte yaşanan bozulmanın etkisini azaltmaya yönelik kredi desteklerini istihdam azaltmama koşuluna bağlama, kısa çalışma ödeneği, vergi erteleme gibi önlemler alınmıştır. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası; bu süreçte de başta üst çatı kuruluşu TOBB olmak üzere; birçok kamu kurumu ile sürekli temas halinde olarak sorun tespitleri ve çözüm odaklı önerilerini kapsayan lobi faaliyetleri ve kredi destekleriyle üyelerinin yanında olmuştur. Günümüzde bilgi ve iletişime dayalı yeni ekonomi modeli kapsamında; Ülkemizin kalkınmasında, bölgesel anlamda mevcut potansiyellerin etkin kullanılması amacıyla yeni hedef ve stratejilerin oluşturulması ve uygulanması önem arz etmektedir. Bu bağlamda, Odamızca titizlikle yürütülen çalışmalar sonucunda hazırlanmakta olan “Ekonomik Rapor” yayınımızda farklı kurumlarca derlenen verilerin ayrıntılı olarak bir araya getirilerek, toplumsal ve kültürel yapı, ekonomik yapı ve makro ekonomik göstergeler, alt yapı sistemleri, sivil toplum kuruluşları alt başlıklarında incelenen konuların yanı sıra Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki gelişmeler ve beklentilere ait değerlendirmelere de yer verilmiştir. Yayınımızın üyelerimize ve ilgililere faydalı olmasını diler, destek veren tüm Kurum ve Kuruluşlara teşekkür ederiz.

MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI

YÖNETİM KURULU ÜYELERİ Ayhan KIZILTAN Yönetim Kurulu Başkanı Ali Fuad BUDUR Başkan Yardımcısı

Hakan Sefa ÇAKIR Başkan Yardımcısı

Cem BUCUGE Sayman Üye

Çetin KANAR

Yasemin TAŞ

Yalçın DARICI

Nedim İKANÇ

Ahmet BELİCE

İsa ÇANİ

Hacı Halil KÜREK

MECLİS ÜYELERİ Abdulhamit İZOL Meclis Başkanı Yakup GİTMİŞ Başkan Yardımcısı

Hüseyin DİNLER Başkan Yardımcısı

Orhan Kemal YÜKSEL Katip Üye

Hakan Sefa ÇAKIR

Yusuf Vedat YÜCESOY

Nurettin CUMAOĞLU

Metin BEYAN

Haluk MUTLUAY

Suphi YILMAZ

Ayşe Gülçin HAZAR

Veysel MEMİŞ

Abbay POLAT

Seçkin TATAR

İsmail Yavuz ÖZGÜVEN

Murat OKŞAR

Metin SAPAN

Murat YILMAZ

Sadık Erhan ATTİLA

İshak Mehmet HASANCAOĞLU

Hayri TOPÇU

Şemsettin BAYAR

Hasan YILMAZ

Hamit DOĞAN

Hakan KAYACI

Ali Mehmet AK

Ali SOYUTÜRK

Mehmet Can DUMAN

Edip KANAR

Mesut Selim ÖZCÖMERT

Özcan DEMİR

Mehmet Rıza BOYRAZ

Hakan BOZBEY

Osman KİPER

Hasan Hüseyin İPEK

Nedim İKANÇ

Mesut TOZLU

Musa AKDEMİR

Ahmet BELİCE

Cihad GÜNDOĞAR

Yılmaz ÖZDEMİR

Bayram ÖZBALTA

Sadık Çağatay GÜNEŞ

Selami ARICI

Mustafa KABADAYI

Cem BUCUGE

Mehmet Niyazi YÜCESOY

Mustafa ÖZDAMAR

Sinan KOÇ

Cebrail ORMAN

İsmet SÖKÜN

Ufuk MAYA

Yaşar ÖZKAYA

Necmettin CABADAK

İsa ÇANİ

Mehmet Azmi DAMLA

Alkaan SEVİM

Mustafa Mutlu KOYUNCUOĞLU

Zeynel AYDEMİR

Çetin KANAR

İsmail YERLİKAYA

Hacı Halil KÜREK

Zeyni CEYLAN

Mehmet ATİLLE

Hakan BAYINDIR

Yasemin TAŞ

Ersoy KUŞÇU

Barış GÜLER

Fahrettin AŞUT

Yalçın DARICI

Yalçın BALCI

Tamer GÜNER

Ahmet ONGUN

Hatice DEMİRASAL

Ahmet AKIN

Erol DİBO

Yakup YILMAZ

Ayhan KIZILTAN

Serhat Servet DÖVENCİ

Abit DALKILIÇ

Mehmet ORGUN

Alpay SEYHAN

Sabri TEKLİ

Caner ALTUNTAŞ

Sabahattin KILIÇÇIOĞLU

Zühal İÇENLER

Ahmet BARAN

Serdar YILDIZGÖRER

Ali Fuad BUDUR

Haluk Veli DOĞAN

Ekrem SAĞLAM

Habib KURT

Murat HAS

Nuh YÜKSELGÜNGÖR

İbrahim ARGÜN

Hasan ENGİN

Azmi GÜNDÜZ

Murat İLÇA

Servet ECE

iรงindekiler

Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler ve Beklentiler Mersin Hakkında Genel Bilgiler

Toplumsal ve Kültürel Yapı Nüfus Eğitim Kültür Sağlık Sosyal Hizmetler Sosyal Güvenlik Çalışmaları

Ekonomik Yapı ve Makroekonomik Göstergeler Tarım, Orman ve Hayvancılık İmalat Sanayi Organize Sanayi Bölgeleri Ar-Ge ve Yenilikçilik Dış Ticaret Mersin Serbest Bölgesi Deniz Ticareti Ticaret Borsaları ve Toptancı Halleri İç Ticaret Turizm Madencilik Ulusal Hesaplar Fiyat Endeksleri Parasal Göstergeler Yatırımlar Kamu Gelirleri İşgücü

Altyapı Sistemleri Ulaştırma Haberleşme Hizmetleri Enerji Konut

Sivil Toplum Kuruluşları Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Hakkında Genel Bilgiler İlimizdeki Mesleki Kuruluşlar

9 21

29/70 31 38 54 58 62 65

71/196 73 94 99 104 110 134 139 145 150 154 162 165 169 172 181 186 189

197/221 199 206 209 212

223/234 225 231

Ekonomik Rapor / 2019

Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler ve Beklentiler

Ekonomik Rapor / 2019

2019’DA DÜNYA EKONOMİSİ Dünya ekonomisi, 2008 Küresel finansal kriz sonrasında; zayıf seyreden iktisadi büyüme, istihdamdaki olumsuz gelişmeler, azalan yatırımlar ve jeopolitik risklerin belirginleşmesi gibi unsurların etkisinde kalmaya devam etti. Brexit sürecinin başlaması ve 2016’daki ABD Başkanlık seçimi sonrası uygulanan politikalar belirsizliği daha da artıran etkenler oldu. Bu arada uzun süredir devam eden kur savaşlarına yoğun biçimde ticaret savaşı da eklendi. Bu çerçevede uluslararası ticaret hacmi, büyüme ve istihdama dönük kaygılar belirgin hale geldi. 2019’da bu riskler çerçevesinde dünya ticaret hacminde yavaşlama kendini hissettirdi. Yılın ortasından itibaren imalat sanayi göstergeleri olumlu sinyal üretmiş olsa da dünya ekonomisinin durağan işleyişinde köklü bir değişim yaşanmadı. Ağılıklı olarak 2017’de başlayan ticaret savaşları özellikle Çin ile ABD arasında somut olarak kendini gösterdi. Aslında ithalat kısıtlayıcı önlemler G-20 ülkeleri genelinde gerçekleşti. 2018’de ABD; Çin’den ithal edilen 50 milyar USD’lık ürün için yüzde 25, 200 milyar USD’lık ürün için ise yüzde 10; diğer ülkelerden ithal edilen çelik ve alüminyum için ek gümrük vergileri yürürlüğe koydu. 2017’de Çin’den yapılan ithalata uygulanmakta olan ağırlıklı tarife oranı yüzde 3 civarında iken bu oran 2019’da yüzde 20’nin üzerine çıktı. Çin de buna karşılık ABD’den yapılan 110 milyar USD’lık ithalattaki ağırlıklı ortalama tarife oranını aynı dönemde yüzde 8’lerden yüzde 25’lere yükseltti. IMF (Uluslararası Para Fonu) bu gelişmelerin dünya ekonomisini olumsuz yönde etkileyeceği konusunda uyarıda bulunmuş olsa da durum değişmedi: Ülkeler korumacılık politikalarını artırarak ticaret savaşlarını devam ettirdi.

TABLO 1. DÜNYA EKONOMİSİNDE YAVAŞLAMA Kaynak: IMF

Büyüme (%)

2018

2019

Dünya

3.6

2.9

Gelişmiş Ekonomiler

2.2

1.7

- ABD

2.9

2.3

- Euro Bölgesi

1.9

1.2

- Japonya

0.3

0.7

- İngiltere

1.3

1.4

Gelişmekte Olan Ekonomiler

4.5

3.7

- Çin

6.7

6.1

- Hindistan

6.1

4.2

- Rusya

2.5

1.3

Dünya Ticaret Hacmi

3.8

0.9

Hiç kuşkusuz bu gelişmeler sadece gelişmiş değil gelişmekte olan ülkeler açısından da tedirginliği ve belirsizliği besleyen gelişmelerdi. Ticaret savaşlarının doğal bir sonucu olarak ticaret hacminin daralması yoluyla reel kesimin; beklentiler yoluyla da finansal piyasalardaki oynaklıkları artırıcı etkisi olması kaçınılmazdı.

11

Ekonomik Rapor / 2019

GRAFİK 1. GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERE YÖNELİK SERMAYE AKIMLARI (USD, 4 HAFTALIK BİRİKİMLİ) Kaynak: EPFR

Hisse Senedi Fonları

Borçlanma Senedi Fonları 40 30 20 10 0 -10 -20 -30 01.20

07.19

01.19

07.18

01.18

07.71

01.17

07.16

01.16

07.15

-40

2018’in ortasından itibaren gelişen piyasalara yönelik fon akımlarının tersine dönmesiyle tüm gelişen piyasalarda finansal oynaklıklar artmış; ulusal paralar değer kaybederken, ülkelerin risk primlerinde (CDS) artış gözlenmişti. Türkiye ekonomisi de bu olumsuz gelişmelerden payını almıştı. Ancak 2018 sonu ve başında yeniden sermaye girişleri başlamış olsa da yıl ortasında yeniden çıkış yönünde eğilim başgöstermiş; yılın son çeyreğinden itibaren sermaye akımları yine pozitif görünüm sergilemiş; 2020’ye girerken ise olumlu trend devam etmişti. Bu dalgalanmaların nedenleri; Fed faiz oranlarının hangi yöne evrileceği konusundaki tartışmalar ve yukarıda belirttiğimiz riskler ile özellikle Ortadoğu’da yaşanan sıcak çatışmalardı. Hiç kuşkusuz sermaye akımlarındaki dalgalı trend, gelişmekte olan ülke ekonomilerinde ekonomik faaliyetleri olumsuz yönde baskılamaya devam etti.

EMTİA FİYATLARINDAKİ GELİŞMELER VE ENFLASYON GÖRÜNÜMÜ Küresel ekonomideki yüksek belirsizlik ve para politikalarındaki gevşeme süreci nedeniyle emtia fiyatları dalgalı bir seyir izlemiştir. 2018’in ortasına kadar yükselme eğiliminde olan emtia fiyatları para politikaları ve ticaret savaşlarının yarattığı belirsizlikler nedeniyle üçüncü çeyrekten itibaren gerilemeye başlamış olsa da 2019’un ilk çeyreğinde Fed’in gevşek para politikasına ilişkin beklentilerle yükselme eğilimine girmiş ancak ticaret savaşlarının yoğunlaşması ve yılın sonuna doğru Çin’de ortaya çıkan Covid-19 ile birlikte gerilemeye başlamıştır. İlgi çekici diğer gelişme ise petrol fiyatlarında görülmüştür. 2018 Ekim döneminde varil başına 80 USD’ın üzerine tırmanan Brent tipi petrol fiyatları ekonomik faaliyetlerde yavaşlama beklentisi ile 50 USD’a kadar gerileyerek yılı kapatmıştır. 2019’a yükselişle başlayan petrol fiyatları yılın ortasına kadar 70 USD’ın üzerine tırmanmış olsa da 2019 sonuna doğru Çin ekonomisindeki yavaşlama beklentileri ile 60 USD civarında yılı tamamlamıştır. Covid-19 ve Rusya’nın petrol üretiminde kısıtlamaya gitmeyeceğine ilişkin açıklamalar petrol fiyatlarını 2020 başından itibaren “şok” denilebilecek düşüşle 30 USD’ın altına taşımıştır. ABD ve Çin arasındaki ticaret geriliminin tırmanması, küresel ticaret politikalarına ilişkin belirsizlik, virus salgını nedeniyle olumsuz küresel büyüme metal fiyatlarını da baskılamaya devam etmektedir.

12

Ekonomik Rapor / 2019

GRAFİK 2. EMTİA FİYATLARI (S&P- GS İNDEKSLERİ, YILLIK DEĞİŞİM) Kaynak: Bloomberg

Ana Endeks

Enerji

End. Metal

Tarım 120 80 40 0 -40

04.20

04.19

04.18

04.17

04.16

04.15

04.14

40.13

04.12

04.11

04.10

04.09

04.08

04.07

-80

Son Veri: 17 Nisan 2020

Küresel büyüme görünümündeki zayıflama ve üretim girdisi niteliğindeki emtia fiyatlarındaki dalgalı seyir 2019’da gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin enflasyon seyrini etkilemiştir. Emtia fiyatlarındaki dalgalanmaya paralel bir seyir izlese de 2019’da gelişmiş ekonomilerde enflasyon ortalamala olarak yüzde 1.4; gelişmekte olan ekonomilerde ise yüzde 5 oranında gerçekleşmiştir. 2018’de enflasyon sırasıyla sözkonusu ülkelerde ortalama olarak yüzde 2.0 ve 4.8 olarak gerçekleşmişti. Küresel yavaşlama trendine karşı merkez bankalarının genel eğilimi büyümeyi destekleyen para politkaları ile kendisini göstermektedir. Nitekim enflasyonun ılımlı seyretmesi ve genelde ekonomik faaliyetlerin yavaşlamasına karşın başta Fed olmak üzere gelişmiş ve gelişmekte olan ülke merkez bankaları faizleri düşürme yönünde hareket etmiştir. 2019 Temmuz’unda Fed, 2018’in son ayındaki yükselişin ardından tekrar politika faizlerini düşürmeye başlamıştır. Türkiye’de de TCMB 2018’deki yüksek kur artışlarına karşı yükselttiği politika faizini sermaye akımlarının normalleşmesi ve döviz kuru üzerindeki baskıların ortadan kalkmasının ardından tekrar düşürmeye başlamıştır.

GRAFİK 3. ALTIN VE PETROL FİYATLARININ GELİŞİMİ Kaynak: T.İş Bankası Ekonomi

Altın (USD/ons) Brent Türük Ham Petrol (USD/Varil, sağ eksen) 1.700

75

1.600

70

1.500

65

1.400 60

1.300

55

1.200 1.100 Oca. 19

50 Nis. 19

Tem. 19

13

Eki. 19

Oca. 19

Ekonomik Rapor / 2019

2020’DE DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ OLASI BEKLENTİLER Kur-Ticaret savaşları ve Brexit tartışmaları devam ederken 2019 sonunda Çin’de ortaya çıkan Covid-19, 2020’ye girerken dünya ekonomisindeki belirsizliği daha da artırdı. Çin’in elektronik ve teknoloji üretim merkezi olarak bilinen Hubei eyaletinde ortaya çıkan virüsün yayılım hızını durdurmaya yönelik olarak Çin’de karantina uygulamaları başlatıldı ve yaklaşık 500 milyon kişi sanal karantinaya alındı. 2003’de Sars virüsü ile sarsılan Çin ekonomisindeki bozulma dünya ekonomisini çok fazla etkilememişti. Çünkü Çin’in 2003’de dünya ekonomisi (Gayri Safi Yurtiçi Hasılası -GSYH-) içindeki payı yüzde 4 civarındaydı. 2019’da ise Çin’in dünya ekonomisindeki payı yaklaşık yüzde 17’ye ulaştı. Çin en büyük enerji ve hammadde ithalatçısı ve dünyanın her yerine mamul-yarı mamul mal satan ülke konumunda. Dolayısıyla Çin’de ortaya çıkan virüsün ilk etkisi seyahat, hizmet ve tüketim sektöründe ortaya çıkarken bölgedeki küçüklü büyüklü bir çok fabrika kapanma noktasına geldi. Çin’in ülkelerarasındaki tedarik zincirlerindeki yeri dikkate alındığında Çin ekonomisindeki bir kırılmanın dünya ekonomisini direkt olarak etkilemesi kaçınılmazdı. Nitekim Çin’de arz çöküşü uluslararası piyasalarda hemen hissedildi. Örneğin, Apple Çin’den tedarik yapamadığı için ABD’de hizmet vermekte zorlandı. Diğer taraftan Çin’de üretim ve tüketimdeki çöküş enerji başta olmak üzere hammadde talebini düşürürken, hammadde fiyatları düşme trendine girdi. Çin’in GSYH’nın yüzde 60’ını, istihdamın ise yüzde 90’ını karşılayan KOBİ’lerin yüzde 60’ı kapandı; 2020 Şubat’ında otomobil satışları yüzde 80 düştü; Pekin’de restorantların yüzde 70’i kapanırken, yüzde 30’u ise kapasitelerinin altında faaliyet göstermeye başladı. Toplu işten çıkarmalar ve karantina etkisi neredeyse tüm ülkeyi etkisi altına aldı. Çin kaynaklı bu gelişmelerin küresel durgunluğu tetikleyeceği hemen herkes tarafından kabul edildi. Japonya 2019’un son çeyreğine yüzde 4 civarında bir daralma ile girmişti. Asya’nın bir diğer önemli üreticisi G. Kore de virüsten olumsuz etkilenen ülkelerden biriydi. Çin’de tedarik zincirlerinin kırılması ABD’de ekonomiyi etkilemeye başlamışken; Avrupa’da İtalya’dan olumsuz virüs vakaları gelmeye başladı. 2020 Şubat itibariyle virüs hemen hemen tüm ülkelerde kendisini hissettirdi. Düşen fiyatlar nedeniyle emtia üreten ülkeler zorlanmaya başlarken; küresel düzeyde risk alma iştahı azaldı. Doğal olarak bu gelişme Hindistan ve Türkiye gibi mali kırılganlıkları nispeten yüksek ülkelerde kendisini göstermeye başladı. Gelişen ülke paraları değer kaybetmeye yani kurlar yükselmeye başladı. Hiç kuşkusuz, dünya GSYH’nın yaklaşık yüzde 23’ünü gerçekleştiren ABD ekonomisinin performansı, dünya ekonomisindeki daralma sürecinin en önemli belirleyicisi olacak. ABD’de üretim zincirleri kırılırken S&P 500 indeksinin (hisse senedi indeksi) yüzde 35 gibi yüksek oranda düşmesi mali piyasalarda da belirsizliği artırdı. İndeks, Fed’in 700 milyar USD’lık menkul kıymet alacağını açıklamasının ardından yüzde 16 civarında toparlamış görünse de borsalarda “ayı piyasası” hakim olduğu görünüyor. ABD ekonomisinin toparlanması için ilk etapta işletmelere ve tüketicilere 300 milyar USD’lık yardım, yeni menkul kıymet ihraç edecek şirketlere kredi ve ihraç yardımı, yerel yönetimlere kredi akışının kolaylaştırılması gibi önlemlerle “çöküş” etkisi hafifletilmeye çalışılsa da bu desteklerin yeterli olmayacağı anlaşıldı ve bunlara ek olarak 1.200 USD’lık kişibaşı ödeme biçiminde yardımlar yapıldı. Tüm bu destek paketinin büyüklüğünün ABD GSYH’sının en az yüzde 20’sine ulaşacağı tahmin ediliyor. ABD’de istihdam kaybının yüksek oranlı işsizliğe yol açacağı bekleniyor. ABD’de 2019’daki yaklaşık yüzde 3.5’lik işsizlik oranı ile 50 yıldaki en düşük işsizlik oranı yakalanmışken; 2020’de bu oranın 15.2’ye yükselebileceği hesaplanıyor. Toplam istihdamın en az yüzde 10’unun restaurant sektöründe istihdam edildiği gözününe alındığında bu tahminin gerçekleşme olasılığı oldukça yüksek.

14

Ekonomik Rapor / 2019

TABLO 2. DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ BEKLENTİLER (YILLIK % DEĞİŞİM) Kaynak: IMF

2019

2020

2021

Dünya Ekonomisinde Büyüme

2.9

-3.0

5.8

Gelişmiş Ülkeler

1.7

-6.1

4.5

- ABD

2.3

-5.9

4.7

- Euro Bölgesi

1.2

-7.5

4.7

* Almanya

0.6

-7.0

5.2

* Fransa

1.3

-7.2

4.5

* İtalya

0.3

-9.1

4.8

- Japonya

0.7

-5.2

3.0

- İngiltere

1.4

-6.5

4.0

Gelişmekte Olan Ülkeler

3.7

-1.0

6.6

- Çin

6.1

1.2

9.2

- Hindistan

4.2

1.9

7.4

- Rusya

1.3

-5.5

3.5

- Brezilya

1.1

-5.3

2.9

- Türkiye

0.9

-5.0

5.0

Dünya Ticaret Hacmi

0.9

-11.0

8.4

-10.2

-42.0

6.3

Petrol Fiyatları

2020 başlarında petrol fiyatlarının 60 USD’lardan 30 USD’ların altına düşmesi ile sorunun çözümüne yönelik ortaya konulan çabalar sonuçsuz kaldı. Rusya, durgunluk ve yaşanan arz şoku nedeniyle petrol üretimini kısmayacağını açıkladı böylece OPEC ve OPEC dışı tüm anlaşmalar da çökmüş oldu. Suudi Arabistan da Rusya’nın başlattığı bu girişime petrol fiyatlarını düşürerek yanıt verdi. Böylece devam eden ticaret savaşlarına bir de petrol savaşı eklenmiş oldu. Rusya’nın 1.1 trilyon USD’a ulaşan resmi ve diğer döviz rezervleri ile petrol savaşına ne kadar dayanabileceği merak ediliyor. Ancak düşük petrol fiyatlarından en büyük darbeyi, yüksek maliyetli petrol üreten ve ABD istihdamının yaklaşık yüzde 5’ini gerçekleştiren petrol ve gaz sektöründeki büyük şirketlerin alacağı anlaşılıyor. COVID-19 dünya ekonomisinde uzun süredir biriken stresin atılmasında bir tetik görevi gördü. Yavaşlama trendine girmiş olan dünya ekonomisinde beklenen düzeltme COVID-19 ile yaşanıyor. IMF, yukarıdaki tablodan görülebileceği gibi; gelişmiş ülkelerin neredeyse tamamında 2020’de büyümenin negatif olacağını; gelişmekte olan ülke ekonomilerinde de benzer performansların ortaya çıkacağını, Çin ve Hindistan’ın ise uzun yılardan sonra düşük bir büyüme oranı ile karşı karşıya kalacaklarını tahmin ediyor.

2019’DA TÜRKİYE EKONOMİSİ Türkiye ekonomisi 2019’a; 2018 Ağustos’unda yaşanan döviz krizinin etkisinde girdi. Küresel risk iştahındaki azalma sonucu gelişen piyasalardan sermaye çıkışının hızlanması ile beraber Rahip Branson ile tırmanan riskler döviz kurlarında hızlı yükselişe neden oldu. Kurun enflasyon geçişkenliği nedeniyle enflasyon ve devamında da faiz oranları tırmanmaya başladı. 2018 Ekim’inde yüzde 24.52’ye yükselen Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yılı yüzde 20.30 ile tamamlarken; 2018 Eylül’ünde yüzde 46.15’e fırlayan Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ ÜFE) yılı yüzde 33.64 gibi yüksek bir orandan tamamladı. Yine 2018’de kur artışı ile birlikte Sanayi Üretim Endeksi Ağustos’tan itibaren bir önceki yıla kıyasla hızla geriledi ve sanayi üretimi 2019’da da etkisini sürdürecek biçimde 12 ay üst üste geriledi. Ancak 2019 ikinci yarısından itibaren baz etkisiyle sanayi üretiminde toparlanma başladı. Tüketici Güven İndeksi ve Reel Kesim Güven İndeksi de benzer bir seyir izledi. 2018 başında 200 baz puanın altında olan ve

15

Ekonomik Rapor / 2019

Eylülde 600 baz puana ulaşan Türkiye’nin 5 yılllık Kredi Temerrüd Primi (CDS), daha sonra 2019 Şubatına kadar 300 baz puanlara geriledi. 2019 yıl ortasına kadar tekrar yükselme trendine girerek 500 baz puana ulaşan CDS, yılın ikinci yarısından itibaren gerileyerek yılı 250 baz puanın altında kapattı.

2019’DA BÜYÜME PERFORMANSI 2019 genelinde Türkiye ekonomisi yüzde 0,9 ile 2009’da kaydedilen yüzde 4,7’lik daralmanın ardından en düşük yıllık büyüme performansı kaydetti. Yine de 2019 büyüme oranı, Eylül’de açıklanan yüzde 0,5’lik YEP tahmininin üzerinde gerçekleşti. 2019’da Türkiye ekonomisinin büyüklüğü cari fiyatlarla 4,3 trilyon ¨ düzeyine yükseldi. Bu dönemde döviz kuru gelişmelerinin etkisiyle USD cinsi GSYH yıllık bazda yüzde 4.5 oranında azalarak 754 milyar USD olarak gerçekleşti. Kişi başı GSYH de bu dönemde yüzde 6’ya yakın azalarak 9.127 USD oldu.

TABLO 3. GSYH VE TÜRKİYE EKONOMİSİNİN BÜYÜME PERFORMANSI Kaynak: TÜİK

GSYH (Milyar ¨) GSYH (Milyar USD) Kişi Başı GSYH (USD) Büyüme (%)

2015

2016

2017

2018

2019

2.339

2.609

3.111

3.724

4.280

862

863

853

789

754

11.019

10.883

10.616

9.693

9.127

6.1

3.2

7.5

2.8

0.9

2018’de Gayrisafi Sabit Sermaye oluşumunun yani sabit sermaye yatırımlarının içinde inşaatın payı yüzde 57.8, makine yatırımlarının yüzde 34.2 ve diğer yatırımların payı yüzde 8.0 iken; 2019’da bu pay sırasıyla yüzde 52.0, yüzde 38.5 ve yüzde 9.5 olarak gerçekleşti.

TABLO 4. HARCAMALARIN BÜYÜMEYE KATKISI (% PUAN) Kaynak: TÜİK

2018 I.

2018 II.

2018 III.

2018 IV.

2019 I.

2019 II.

2019 III.

2019 IV.

Tüketim

4.4

2.9

1.2

-3.9

-2.2

-0.1

1.8

4.3

- Kamu

0.7

1.3

0.8

0.8

0.9

0.5

0.7

0.4

-Özel

3.7

1.6

0.4

-4.7

-3.1

-0.6

1.1

3.9

Yatırım

3.0

1.9

-1.3

-3.5

-3.7

-7.1

-3.5

-0.2

Stok Değişimi

3.4

-0.1

-4.4

-3.9

-5.8

-0.1

2.9

6.5

Net İhracat

-3.4

1.0

6.8

8.4

9.4

5.7

-0.2

-4.7

GSYH

7.4

5.6

2.3

-2.8

-2.3

-1.6

1.0

6.0

Harcamalar açısından büyümeye katkı değerlendirildiğinde gerek 2018, gerekse kamunun tüketim harcamalarının büyümeye etkisi pozitif olarak gerçekleşti. Buna karşın 2018’in dördüncü çeyreğinden 2019’un ilk yarısına kadar özel kesimin tüketim harcamalarının büyümeye katkısı negatif olurken; 2019’un ikinci yarısından itibaren faizlerin düşmesi ve kredi hacminin artması, ekonomik destek paketlerinin devreye alınmasıyla özel kesim harcamalarının büyümeye katkısı pozitife döndü. Tablo 4’den de takip edilebileceği gibi; 2018’in ikinci yarısından itibaren yatırım harcamalarının büyümeye katkısı negatif olmuş, bu eksi katkı 2019’un tamamında da devam etmiştir. Net ihracat, ihracat ile ithalatın netleştirilmesiyle bulunmaktadır. 2017’de KGF destekli kredi artışı büyümeyi desteklemiş ve 2017’de büyüme oranı yüzde 7.4 olmuştu. Kredi destekli büyüme ithalatta artışa neden

16

Ekonomik Rapor / 2019

olmuş ve bu süreç etkisini 2018’in birinci çeyreğinde de göstermişti. Bu neden 2018’in birinci çeyreğinde net ihracatın büyümeye etkisi negatif olarak gerçekleşti. Ancak 2018’in ikinci çeyreğinden itibaren ekonominin soğumaya başlaması ve yılın ortasından itibaren döviz kurlarındaki yukarı yönlü hareket ithalatın gerilemesine yol açmış; nisbi olarak ihracatı desteklemiştir. Bunun sonucu olarak net ihracatın katkısı 2019 ortasına kadar devam etmiş ancak düşük faizli kredi ve diğer desteklerle yeniden toparlanan ekonomide ithalatın artması net ihracatın büyümeye katkısını negatif hale getirmiştir.

TABLO 5. TÜRKİYE’DE İSTIHDAM VE İŞSİZLİKTEKİ GELİŞMELER Kaynak: TÜİK

2015

2016

2017

2018

2019

15 Yaş Üstü Nüfus

57.8

58.7

59.8

60.6

61.5

İstihdam (Milyon kişi)

26.6

27.2

28.1

28.7

28.0

İşgücüne Katılım (%)

50.1

50.8

51.8

52.2

52.5

Tarım Dışı İşsizlik (%)

12.4

13.0

13.0

12.9

16.0

İşsizlik Oranı (%)

10.3

10.9

10.9

11.0

13.7

2019’un ikinci yarısında ekonomik faaliyetlerin canlanmasına karşın; 2018’in ikinci yarısından itibaren etkili olan durgunluk istihdam üzerinde olumsuz etkisini gösterdi. 2018’de yüzde 11 olan işsizlik oranı 2019’da yüzde 13.7’ye yükselirken; tarımdışı işsizlik oranı da sırasıyla yüzde 12.9 ve yüzde 16 olarak gerçekleşti. 2019’da 15 yaş ve üzerindeki nüfus 61.469 bin iken işgücü olarak kabul edlilen kişi sayısı yani işgücü 32.549 bindir. Toplam işgücünün 28.080 bini istihdam edilirken 4.469 bin kişi işsiz olarak kayıtlara geçti.

TABLO 6. İSTİHDAMIN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı

2015

2016

2017

2018

2019

Tarım (%)

20.6

19.5

19.4

18.4

18.2

Sanayi (%)

20.0

19.5

19.1

19.7

19.8

İnşaat (%)

7.2

7.3

7.4

6.9

5.5

Hizmetler (%)

52.2

53.7

54.1

54.9

56.5

2019’DA ENFLASYONUN SEYRİ 2018’de yılın ortasından itibaren kurlarda görülen artış trendi enflasyona yansımıştır. İthal fiyatların yükselmesi ile tetiklenen ve maliyet enflasyonunun göstergesi olan Yİ-ÜFE yüzde 33.64; talep enflasyonunun göstergesi olan TÜFE ise yılı yüzde 20.3 olarak tamamlamıştır. 2019’un ilk yarısı kurun enflasyon geçişkenliği etkisini gösterirken, yılın ortasından itibaren enflasyondaki düşüşün temel sürükleyicileri gıda ve temel mal grupları olmuş, tütün ürünleri dışındaki tüm ana gruplar düşüşe katkı vermiştir. Bu dönemde, tüketici ve çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonundaki belirgin yavaşlamada, bir önceki yıldan gelen yüksek baz etkisinin yanı sıra yakın dönemde Türk Lirasında kaydedilen istikrarlı seyir, enflasyon beklentilerindeki iyileşme ve iç talep koşullarının görünümü etkili olmuştur. Üçüncü çeyrekte uluslararası petrol fiyatları oynak bir seyir izlemiş ve bir önceki çeyrek sonuna kıyasla sınırlı bir düşüş göstermiştir. Bu dönemde USD cinsinden ithalat fiyatları da gerilemiş ve ithalat fiyatlarının tüketici enflasyonuna katkısı bir önceki çeyreğe kıyasla düşürücü yönde olmuştur. Buna karşılık, enflasyon üzerinde reel birim işgücü maliyet kaynaklı baskılar bir miktar artmıştır. Toplamda ise tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları bu dönemde önemli ölçüde azalmıştır.

17

Ekonomik Rapor / 2019

TABLO 7. ENFLASYON VE DÖVİZ KURLARI Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı

2015

2016

2017

2018

2019

TÜFE (%)

8.81

8.53

11.92

20.30

11.84

YİÜFE (%)

5.71

9.94

15.47

33.64

7.36

USD/TL (Dönem Sonu)

2.91

3.53

3.81

5.26

5.94

EUR/TL (Dönem Sonu)

3.18

3.69

4.55

6.03

6.65

REDK (2003=100)

99.2

93.6

86.3

76.4

76.2

2003 yılı baz alınarak hesaplanmış olan Reel Efektif Döviz Kuru İndeksi (REDK) 2017’de 86.3 iken 2018’de 76.4’e, 2019’de ise 76.2’ye gerilemiştir. REDK İndeksi TÜFE ile hesaplanmış, ticaret yaptığımız diğer ülkelerin enflasyonlarıyla bizim enflasyonumuz hesaba katılarak hesaplanmış “olması gereken kur”dur. Buna göre; 2003 yılının baz alındığı sepet bazında (0.5 USD + 0.5 EUR) ¨’nin 2019 sonunda yüzde 24 civarında değersiz olduğu görülmektedir. Ülke parasının değer kaybının enflasyon üzerinde olumsuz etkisi bilinmektedir. Diğer taraftan ulusal paranın değer kaybı ithalatı cazip olmaktan çıkarmakta yani ithal talebini kısıp ihracatı desteklemektedir.

2019’DA ÖDEMELER DENGESİ VE FİNANSMANI Büyüme faslında işaret ettiğimiz gibi 2017’deki KGF destekli kredilerle yüksek büyüme yakalayan Türkiye ekonomisi artan ithalatla karşı karşıya kalmıştı. 2017’de ihracat yüzde 11 artarken ithalat yüzde 18 artmış ve Dış Ticaret Dengesi de bir önceki yıla kıyasla yüzde 47 artışla 58.6 milyar USD’a ulaşmıştı. 2018’in başında KGF etkisi devam etse de yılın ortasından itibaren kur artışı ve ekonomik faaliyetlerdeki zayıflama ithalatta gerilemeye yol açarken ihracat artış trendini korumuştur. Böylece Dış Ticaret Açığı 40.8 milyar USD’a gerilemiştir. 2019’da ise 0.9 oranındaki düşük büyüme hızı ithalatın düşmesine neden olurken, ihracat yine artış trendini korumuştur. Sonuçta dış ticaret açığı yüzde 60’a yakın oranda küçülmüş ve 16.6 milyar USD olmuştur. 2018’de ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 81.4 iken, 2019’da bu oran yüzde 92’ye yükselmiştir.

TABLO 8. DÖVİZ DENGESİ (MİLYAR USD) Kaynak: TCMB

2105

2016

2017

2018

2019

İhracat

154.8

152.6

169.2

178.9

182.3

İthalat

203.8

192.5

227.8

219.7

198.9

Dış Ticaret Dengesi

-49.0

-39.9

-58.6

-40.8

-16.6

Cari Denge

-27.3

-26.8

-40.5

-20.7

8.0

Dış Ticaret Dengesine yani mal ihracat ve ithalatına, net turizm, net müteahhitlik, net lojistik gibi hizmet gelirleri ile sermaye hareketlerinin nemaları (kar, faiz) eklendiğinde bulunan Cari İşlemler Dengesi 2017’de 40.5 milyar USD açık verirken, bu açık 2018’de 20.7 milyar USD’ye gerilemiş, 2019’da ise Cari İşlemler Dengesi 8 milyar USD fazla vermiştir. 2019’da 44 milyar USD’lık turizm gelirinin bu fazlada etkisi yüksek olmuştur. 2017’de GSYH’ya kıyasla cari açık yüzde 4.7; 2018’de 2.6’ya gerilemiş; 2019’da da GSYH’nın yüzde 1.06’ı kadar fazla vermiştir.

18

Ekonomik Rapor / 2019

GRAFİK 4. MERKEZ BANKASI REZERVLERİ (MİLYAR USD) Kaynak: TCMB

150

127,3

110,5

106,1

107,7

93

105,5

2015

2016

2017

2018

2019

100 50 0 2014

2017’de 40.5 milyar USD’a ulaşan Cari Açığın finansmanı için aynı dönemde dış borçlanma, portföy hareketleri ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları kanalından toplam 38.6 milyar USD sermaye girişi sağlanmıştır. Diğer taraftan Net Hata Noksan kaleminden de 6.2 milyar USD çıkış gerçekleştiği için oluşan toplam 8.2 milyar USD’lık açık resmi rezervlerden karşılanmıştır. 2018’de Cari Açık 20.7 milyar USD olmuş buna karşın sermaye hareketlerinden 526 milyon USD gibi çok düşük bir finansman sağlanabilmiştir. Ancak aynı dönemde 9.7 milyar USD Net Hata Noksan kaleminden sermaye girişi sağlandığı için resmi rezervlerdeki erime 10.3 milyar USD olmuştur. 2019’da 8.6 milyar USD Cari Fazla verilmiş, aynı dönemde 4.5 milyar USD sermaye girişi sağlanmıştır. Ancak 6.3 milyar USD’lık Net Hata Noksan kalemindeki çıkış rezervlerin 6.3 milyar USD artmasına neden olmuştur. Grafik 4’de yer alan Resmi Rezervler ile rakamların uyuşmamasının nedeni Merkez Bankası’nın bunun dışındaki nedenlerle döviz alış ve satışı yapmasından kaynaklanmaktadır.

2019’DA KAMU KESİMİ DENGESİ 2018’in ikinci yarısında başlayan durgunluk ve 2019 Mart sonunda yapılan yerel yönetim seçimlerinin Haziran sonuna kadar devam etmesi bütçe üzerinde etkisini göstermiştir. Vergi öteleme ve diğer kamu desteklerinin de etkisi ile 2018 ve 2019 bütçesi hedeflerden sapma gösterdi. 2018’de 72,6 milyar ¨ olan bütçe açığı 2019’da 123,7 milyar ¨’ye yükseldi . Bu dönemde bütçe gelirleri yüzde 15,5, bütçe harcamaları yüzde 20,3 artış gösterdi. 2018’de 1,3 milyar ¨ fazla veren faiz dışı denge 2019’da 23,8 milyar ¨ açık verdi. 2019 bütçe hedefine göre 80.6 milyar ¨ açık hedeflenmiş ancak Eylül 2019’da YEP ile hedef 125 milyar ¨’ye yükseltilerek revize edilmişti.

TABLO 9. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ GERÇEKLEŞMELERİ (MİLYAR ¨) Kaynak: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı

2015

2016

2017

2018

2019

Harcamalar

506.3

584.1

678.3

830.5

999.5

Gelirler

482.8

554.1

630.5

757.8

875.8

Bütçe Dengesi

- 23.5

-29.9

-47.8

-72.6

-123.7

Faiz Dışı Denge

29.5

20.3

8.9

1.3

-23.8

Bütçe Dengesi / GSYH (%)

-1.0

-1.1

-1.5

-1.9

-2.9

Kamu Borcu / GSYH (%)

29.0

29.1

28.2

28.7

31.0

2019’da tek seferlik gelirler bütçe açığında daha da yüksek oranlı bir bozulmayı baskıladı. Yılın ilk yarısında bazı sektörlerde vergi indirimlerinin sürmesi ve iç talebin oldukça zayıf seyretmesi bütçe gelirlerini sınırlandırırken, faiz harcamalarındaki yükseliş de bütçe görünümünü olumsuz etkiledi. 2020 için 1.095,5 milyar ¨’lik gider, 956.6 milyar ¨’lik gelir ve 138.9 milyar ¨’lik de bütçe açığı hedeflendi. Bütçe açığının GSYH’ya oranının yüzde 2.9 tutulması ve GSYH’nın yüzde 0.1’i kadar da faiz dışı fazla verilmesi hedeflenmektedir.

19

Ekonomik Rapor / 2019

TÜRKİYE EKONOMİSİNE İLİŞKİN BEKLENTİLER TCMB 2019 IV. Enflasyon Raporunda; “Ana senaryoda esas alınan görünümü ve para politikası duruşunu değiştirme ihtimali bulunan başlıca aşağı ve yukarı yönlü makro iktisadi riskleri sıralamıştır: • Ülke risk priminde gözlenebilecek oynaklıklar; • Orta vadeli enflasyon beklentilerin seyri, • Para ve maliye politikası eşgüdümüne (mali duruş, yönetilen/yönlendirilen fiyat, ücret ve vergi 
ayarlamaları) dair riskler; • Kredi piyasasına yönelik riskler; 
 • Küresel büyüme görünümündeki zayıflamanın devam etmesi; • Gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarının seyrine dair belirsizlik; • Uluslararası emtia fiyatlarındaki oynaklıklar. 
 Türkiye’nin risk primi, diğer gelişmekte olan ülkelere kıyasla yüksek seyretmeye devam etmekte; döviz kuru oynaklığı da yüksek seviyelerini korumaktadır. Küresel belirsizlikler ve jeopolitik riskler ile birlikte değerlendirildiğinde ülke risk primi ve kur oynaklığının orta vadeli enflasyon görünümü üzerinde yukarı yönlü risk oluşturmaya devam ettiği değerlendirilmektedir. Para politikasının sıkılık derecesinin enflasyondaki düşüşün hedeflenen patika ile uyumlu şekilde gerçekleşmesini sağlayacak şekilde belirlenmesi ülke risk primi ve kur oynaklığında kalıcı iyileşme sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Para politikası etkinliğinin desteklenmesi ve olası enflasyon-büyüme ödünleşiminin asgariye indirilmesi açısından makro finansal politikaların finansal oynaklık ve risk primini düşürmeye odaklı bir şekilde belirlenmesi ve maliye politikasının öngörülebilirliğinin güçlendirilmeye devam edilmesi kritik önem arz etmektedir.” Merkez Bankası yukarıda oldukça yerinde saptamalar yaparak uygulanacak para ve maliye politikasını hedefinden saptıracak risklere dikkat çekmiştir. Hiç kuşkusuz Brexit, ticaret savaşları ve jeopolitik riskler de hedefleri olumsuz yönde etkileyebilecektir. Maalesef bu risklere petrol savaşları ve daha da önemlisi Aralık 2019’da Çin’de başlayan Covid-19 salgını daha eklenmemişti. 2020’ye Çin’den gelen haberlerle girildi ve Asya’da etkiler artarken; İran ve Avrupa’dan da olumsuz haberler gelmeye devam etti. Türkiye’de ilk virüs vakası 10 Mart’ta açıklandı. Sonrasında alınan önlemleri biliyoruz: 19 Mart itibariyle 149.382 işletmenin faaliyetine ara verildi. Ardından 21 Mart’ta berber-kuaför gibi işletmelerin de faaliyetleri durduruldu. Böylece toplam 211.670 işletmenin faaliyeti durmuş oldu. Faaliyetine ara veren işletmelerin çoğunluğunun hizmet sektörü olduğu bilinmektedir. Çoğu esnaf, sanatkar ve küçük işletmede istihdam edilen yaklaşık 1.4 milyon kişinin direkt olarak etkilendiği tahmin edilmektedir. COVID-19 etkisi ilk olarak talepte ciddi bir çöküşe yol açmıştır. Örneğin sınırların kapanmasıyla birlikte dış turizm durmuş, esnaf ciddi oranda ciro kaybı ile karşı karşıya kalırken birçok sektörde neredeyse satışlar sıfırlanmıştır. Ekonomide talep yönlü çöküş işsizlikteki artışla daha da derinleşmeye başlamıştır. Sokağa çıkma yasağı, şehirlerarası yolculukların zorunlu olarak durdurulması tedarik zincirlerinde de kısmi kırılmalara yol açmıştır. Türkiye geneline bakıldığında; 5.6 milyon kişinin işsiz kalma olasılığı oldukça yüksek görünmektedir. Tahmini olarak yeni işsiz kalacak kişilerin 5 milyonu hizmet sektörü kaynaklı olması beklenmektedir. Ulusal ve uluslararası yolcu taşımacılığının durma noktasına gelmiş olması; seyahat ile birlikte turizm, eğitim, 20 yaş altı ve 65 yaş üstü kişilerin dışarıya çıkmalarının yasaklanması gibi faktörler eklendiğinde ciddi bir istihdam kaybının yaşanması beklenmektedir. İhracat sektöründe de global talepteki çöküşün etkileri hissedilmeye başlanmıştır. Otomobil, hazır giyim ve tekstil gibi ana ihracat sektörlerinin Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere bir çok ülkeden gelen siparişlerin hissedilir biçimde düştüğü; diğer taraftan özellikle dış turizmin; hem sınırların kapalı olması, hem de açılsa bile turistin geleceği ülkelerdeki engellemeler veya tatil erteleme kararları nedeniyle ciddi oranda sekteye uğraması beklenmektedir. Bu durumda Türkiye ekonomisini hareketlendirecek temel talebin iç talep olacağı anlaşılmaktadır. İç talebin canlandırılmasına yönelik adımlar atılmaya başlanmıştır. Kredi desteklerini istihdam azaltmama koşuluna bağlama, kısa çalışma ödeneği gibi mekanizmalar devreye sokularak işsizliğin önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Vergi ötelemeleri, 2.1 milyon aileye verilen yardımın 4.4 milyon aileye yükseltilmesi gibi tedbirlerle iç talep destek sağlanmaktadır. Alınan önlemler talep ve arzdaki çöküşün etkilerini azaltmaya yönelik önlemlerdir. IMF global düzeydeki olumsuz trendin de etkisiyle Türkiye ekonomisinin 2020’de bir önceki yıla kıyasla yüzde 5 daralacağını, enflasyonun yüzde 12 civarında olacağını ve 2019’da yüzde 13.7 olan işsizlik oranının da 17.2’ye yükseleceğini tahmin etmektedir. COVID-19 maalesef sadece sağlık ve sosyal alanlarda değil ekonomide de olumsuzluk yaratmıştır.

20

Ekonomik Rapor / 2019

Mersin HakkÄąnda Genel Bilgiler

Ekonomik Rapor / 2019

TARİH Kaynak: İl Kültür Turizm Müdürlüğü

Mersin’in Kalkolitik, İlk Tunç ve Orta Tunç Çağlarından bu yana bir yerleşim yeri olduğu anlaşılmıştır. Yörede Hititler, Asurlar, Fenikeliler, Frikyalılar, Yunanlılar, Selefkoslar, Araplar, Selçuklular, Karamanoğulları ve Osmanlıların kültür birikimi mevcuttur. M.Ö. 17-12 yy. arasında Hititler’ le çağdaş Kizuvatna Krallığı hüküm sürmüş, M.Ö. 1290-612 yılları arasında Kue Krallığı ve M.Ö. 546’da Persler yöreye yerleşmişlerdir. M.Ö. 334 yılında Makedonya Kralı Büyük İskender bölgeyi ele geçirmiş, özellikle Silifke’ de etkinliğini sürdürmüştür. Kral Selefkos Nikador, adını bu ilçeye vererek hükümdarlığını M.Ö. 100 yılına kadar devam ettirmiştir. M.Ö. 66 yılında Roma İmparatorlarından Pompeus, korsanların işgalindeki Mersin ve çevresini zaptederek Soloi şehrini kendi adına izafeten Pompeipolis olarak değiştirmiştir. Böylece Kilikya ve Selefkoslar ülkesi bir Roma eyaleti olmuş, daha sonra doğu bölgesi Antonius’a verilmiş ve onun yönetiminde Tarsus ile çevresi zenginleşerek bir bilim merkezi olmuştur. M.S. 330 yılına kadar bir yükselme devri yaşayan bölge İmparator Julyanus döneminde (361-363) putperestliğin resmi din olması ve Hristiyanlara baskı yapılması nedeniyle büyük karışıklıklar yaşamıştır. İlk Kral Arcadius zamanında Kilikya eyaleti üçe bölündü: Silifke, Tarsus ve Anavarza şehirleri merkez seçildi. Bu dönemde Neapolis (Kanlıdivane) şehri kuruldu. Bizans döneminde şehirleşme gelişmiş daha sonra İslam Orduları Kıbrıs’ı ve Silifke’yi, Muaviye döneminde de Kilikya’yı ele geçirmişlerdir. Ancak bir süre sonra Bizanslılar bölgeyi egemenlikleri altına almışlardır. Bölgenin 705 yılında İslam Orduları tarafından tekrar ele geçirildiği ve 250 yıl süre ile egemenliklerini sürdürdükleri bilinmektedir. Çok kısa bir süre Selçukluların elinde kalan İçel, 1516 yılında Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ancak Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa ayaklanması sırasında Mersin ve çevresi İbrahim Paşa tarafından ele geçirilmiş, 1852 Kütahya Anlaşması ile Osmanlılar yeniden egemen olmuşlardır. Osmanlı Devletinin son zamanlarında İçel’ de müstakil mutasarrıflık ve Sancak kurulmuş, Sancağın Merkezi Silifke ve bir sürede Ermenek olmuştur. Önceleri Tarsus İlçesi Gökçeli bucağına bağlı olan Mersin 1850 yılında Bucak Merkezi olmuştur. 1864 yılında Mersin’ de Kaza Teşkilatı, 1894 yılında da merkezi Mersin ile Tarsus’ u içine alan Adana Vilayetine bağlı Sancak Teşkilatı kurulmuş, 1915 yılında müstakil mutasarrıflık olmuştur. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra 1918 yılında tüm Çukurova’yı işgal eden Fransız ve İngilizler, Kurtuluş Savaşı sonunda Ankara Anlaşması ile 3 Ocak 1922’ de Mersin’i terk etmişlerdir. 1924 yılında Mersin Vilayeti kurulmuştur. 1933 yılında, Merkezi Silifke olan İçel Vilayeti lağvedilerek Silifke, Anamur, Gülnar, Mut İlçeleri Mersin’e bağlanmış ve vilayetin adı İçel olarak değiştirilmiştir. 1954 yılında Erdemli, 1989 yılında Aydıncık (Gilindire), Bozyazı ve Çamlıyayla İlçelerinin kurulmasıyla İçel’ in Merkezi İlçe Mersin ile birlikte ilçe sayısı 10’a yükselmiştir. İçel adı, 20.06.2002 tarihli ve 4764 sayılı kanunun 1.maddesinde Mersin olarak değiştirilmiştir. 06.03.2008 tarihli 5747 sayılı kanunla Akdeniz, Mezitli, Toroslar ve Yenişehir ilçeleri kurulmuştur.

23

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN KRONOLOJİSİ Kaynak: Mersin Valiliği

M.Ö. 6000-5500

Neolitik Dönem

M.Ö. 5500-3000

Kalkolitik Dönem

M.Ö. 3000-2000

İlk Tunç Çağı

M.Ö. 2000-1700

Orta Tunç Çağı

M.Ö. 1700-1200

Kizuvatna Krallığı

M.Ö. 1200-612

Kue Krallığı

M.Ö. 546-334

Persler Dönemi

M.Ö. 301-101

Selefkos Dönemi

M.Ö. 101-MS 395

Roma Dönemi

M.S. 395-661

Bizans Dönemi

661

Muaviye’nin İçel’de bazı yöreleri ele geçirmesi

685-960

Yörenin Bizanslılar ile Araplar arasında sık sık el değiştirmesi

960

Bizanslıların yöreye egemen olması

1082

Süleyman Şah’ın İçel yöresini ele geçirmesi

1129

Ermeniler’in Tarsus’u ele geçirmesi

1224

Alaaddin Keykubat’ın İçel yöresinin büyük bölümünü ele geçirmesi

1254

Karamanoğullarının İçel yöresinde egemenliği

1357

Silifke’nin Karamanoğulları Beyliğinin eline geçmesi

1473

Gedik Ahmet Paşa’nın Silifke’yi Osmanlı topraklarına katması

1516

Mersin ve Tarsus yöresinin Osmanlı yönetimine katılması

1839

Mısırlı İbrahim Paşa’nın yöreyi ele geçirmesi

1852

İçel yöresinin yeniden Osmanlı yönetimine katılması

1886

Adana-Mersin demiryolunun hizmete girmesi

17 Aralık 1918

Mersin’in İngiliz ve Fransız birliklerince işgal edilmesi

19 Aralık 1918

Tarsus’un Fransızlar tarafından işgal edilmesi

17 Mart 1920

Fransızlarla ilk silahlı çatışma Başnalar Savaşı

20 Temmuz 1920

Fransızlarla Bağlar Savaşı

05 Ağustos 1920

Pozantı Kongresi

20 Aralık 1921

Çukurova’nın işgalciler tarafından boşaltılması için Fransızlarla Ankara Anlaşması

27 Aralık 1921

Tarsus’un Kurtuluşu

03 Ocak 1922

Mersin’in Kurtuluşu

1924

Mersin Vilayeti’nin Kuruluşu

1933

Mersin’in,İçel’in Vilayet Merkezi olan Silifke ile birleştirilmesi ve İl oluşu

2002

İçel adının Mersin olarak değiştirilmesi

2008

06.03.2008 tarihli 5747 sayılı kanunla Akdeniz, Mezitli, Toroslar ve Yenişehir ilçelerinin kurulması

COĞRAFİ KONUM Kaynak: Mersin Valiliği

Enlemler

Kuzey

34o 47’ 30’’

Boylamlar

Doğu

34o 38’ 00’’

24

Ekonomik Rapor / 2019

İLÇELERİN YÜZÖLÇÜMÜ (km²) Kaynak: Harita Komutanlığı

İlçeler

Km²

Akdeniz

265

Anamur

1.430

Aydıncık

352

Bozyazı

642

Çamlıyayla

602

Erdemli

2.279

Gülnar

1.416

Mezitli

371

Mut

2.718

Silifke

2.692

Tarsus

2.029

Toroslar

1.075

Yenişehir

139

Toplam

16.010

MERSİN İLİ İÇ KİLOMETRE CETVELİ Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü

Mersin 1

Akdeniz

11

13

Mezitli

1

2

12

Toroslar

5

8

4

8

Yenişehir

223

213

201

213

205

Anamur

170

161

149

161

153

52

Aydıncık

209

199

187

199

191

14

38

Bozyazı

90

98

110

100

106

323

270

308

Çamlıyayla

37

39

26

38

30

181

128

166

148

Erdemli

147

166

154

166

158

86

34

72

275

133

Gülnar

158

160

147

159

152

145

92

130

169

127

59

83

87

75

87

79

132

79

117

197

54

81

27

26

38

28

34

251

198

236

72

76

203

KOMŞU İLLER VE UZAKLIKLARI Kaynak: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü

İl

İstikamet

Uzaklık (km)

Adana

Doğu

69

Antalya

Batı

471

Karaman

Kuzey batı

235

Konya

Kuzey

348

Niğde

Kuzey doğu

197

25

Mut 74 Silifke 137

125

Tarsus

Ekonomik Rapor / 2019

İLİN İDARİ DURUMU Kaynak: T.C. İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü

İlçesi

Belediye Sayısı

Mahalle Sayısı

Akdeniz

1

65

Mezitli

1

40

Toroslar

1

67

Yenişehir

1

32

Anamur

1

56

Aydıncık

1

15

Bozyazı

1

26

Çamlıyayla

1

14

Erdemli

1

71

Gülnar

1

50

Mut

1

102

Silifke

1

88

Tarsus

1

179

Toplam

13

805

ÖNEMLİ COĞRAFİ BİLGİLER Kaynak: Türkiye Kültür Portalı

Kıyı Uzunluğu

326 Km.

Bitki Örtüsü

Kıyı ile 500-600 m. yükseklik arasında görülen maki, Akdeniz Bölgesinin yaz ve kış yeşil kalan tipik bitki topluluğudur. Defne, yabani zeytin, keçi boynuzu, mersin, zakkum, kozayemiş, böğürtlen, kuşburnu bu kuşakta doğal olarak yetişmektedir. Makilerden sonra ormanlar başlar. Meşe 100-1000 m., kızılçam 100-1200 m., karaçam 1500 m., sedir ve ardıç ise 2000 m. Yüksekliklerde yetişir. 2500 m.’den sonra çalılıklara ve otlaklara rastlanır.

İklimi

Mersin’in kıyı kesiminde yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı Akdeniz iiklimi, iç kesimlerde ve yükseklerde kara iklimi görülür.

Ada

Boğsak, Dana

Baraj Gölü

Berdan, Gezende

Boğaz

Gülek Boğazı, Sertavul Geçidi

Çay

Alata Çayı (Sorgun), Bakır Çayı, Efrenk Çayı (Müftü Deresi), Limonlu Çayı (Lamos), Sipahi Deresi

Dağ

Bolkar Dağları, Medetsiz Tepesi

Göl

Akgöl, Paradeniz Gölü

Mağara

Astım Mağarası, Cehennem, Cennet, Çaltı Mağarası, Köşekbükü Mağarası

Nehir

Berdan Çayı, Göksu Nehri

Ova

Anamur Ovası, Berdan Ovası, Tarsus Ovası

Plaj

Anamur, Arpaçbahşiş, Ayaş, Aydıncık, Aydıncık Soğuksu, Bozyazı, Büyükeceli, Çarıklar Mamure Kalesi, Erdemli Çamlığı, Gözsüzje, Kapızlı, Kızkalesi, Kocahasanlı, Kumkuyu, Limonlu, Ören, Sipahili, Soli, Susanoğlu, Tarsus Beyazkum, Taşucu Kum Mahallesi, Yanışlı, Yeşilovacık

Şelale

Tarsus, Yerköprü

Yayla

Abanoz, Akova, Arslanköy, Fındıkpınarı, Gökbelen, Gözne, Gülek, Kaş, Kepirli, Kozlar, Sertavul, Soğucak

26

Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI MERSİN METEOROLOJİK DEĞERLERİ Kaynak: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü

Aylar

Ocak

Ortalama Sıcaklık °C

En Yüksek Sıcaklık °C

En Düşük Sıcaklık °C

Aylık Ortalama Açık Gün Sayısı

Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı °C

Ortalama Nisbi Nem %

Toplam Yağış Miktarı (mm)

Yağışlı Gün Sayısı

Aylık Maksimum Yağış Miktarı (mm)

11,1

19

4,1

1

15,7

59,6

244,4

14

84

Şubat

12,9

20,1

6,4

9

14,1

60,5

112

11

39,2

Mart

14,6

22,4

5,7

11

16,3

60,5

129,4

9

38,2

Nisan

17,7

29,3

11

7

17,7

58,7

5,8

6

2,4

Mayıs

23,3

34,6

15

11

21,1

59,9

1,4

3

0,8

Haziran

27

33,4

21,7

9

25,5

66,7

8,2

2

7,8

Temmuz

28,9

33,6

24,4

16

29

62,6

2,4

2

2,2

Ağustos

30

34,8

25,2

18

29,7

61,7

7,4

2

4,8

Eylül

27,9

34

20,4

22

29

53,6

15,4

2

14,2

Ekim

25,1

35,8

16,7

13

26,1

50,3

13

4

8,6

Kasım

19,6

29,1

11,3

17

21,6

42,8

26,8

6

13,6

Aralık

13,5

20,3

8

10

17,6

65

219,8

13

45,2

27

Ekonomik Rapor / 2019

Toplumsal ve Kültürel Yapı

Ekonomik Rapor / 2019

• 2019 yılında İlimizde nüfus artış hızındaki güçlü genişlemede erkek nüfus, ilçeler bazında ise Mezitli ilçesi etkilidir. • Çalışma çağına gelmemiş nüfusun il nüfusu içerisindeki payında daralma, 65 yaş üzeri nüfusun payında ise genişleme hızlanmıştır.

NÜFUS ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİNE GÖRE NÜFUS SONUÇLARI* Kaynak: TÜİK

2017

2018

2019

Toplam Nüfus

80.810.525

82.003.882

83.154.997

İl ve İlçe Merkezleri

74.761.132

75.666.497

77.151.280

Türkiye

Belde ve Köyler

6.049.393

6.337.385

6.003.717

Nüfus Yoğunluğu

105

107

108

Yıllık Nüfus Artış Hızı(‰)

12,4

14,7

13,9

Toplam Nüfus

1.793.931

1.814.468

1.840.425

İl ve İlçe Merkezleri

1.793.931

1.814.468

1.840.425

-

-

-

Nüfus Yoğunluğu

116

117

119

Yıllık Nüfus Artış Hızı(‰)

11,3

11,4

14,2

Mersin

Belde ve Köyler

TÜRKİYE GENELİ YILLIK NÜFUS ARTIŞ HIZI (‰)

MERSİN İLİ YILLIK NÜFUS ARTIŞ HIZI (‰)

Kaynak: TÜİK

Kaynak: TÜİK

14,7

13,4

13,5

2015

2016

12,4

16,3

13,9 10,3

2017

2018

2019

2015

31

2016

14,2 11,3

11,4

2017

2018

2019

Ekonomik Rapor / 2019

2019 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre Mersin nüfusu yıllık ‰ 14,2’lik nüfus artış hızı ile 1.840.425 kişiye yükselmiştir. 2019 yılı ‰ 14,2’lik nüfus artış hızı ile Mersin, Türkiye genelinin üzerindedir. Söz konusu dönemde erkek nüfus önceki yıla göre ‰15,42’lük artışla 919.594’e, kadın nüfus ise ‰12,99’luk artışla 920.831’e ulaşmıştır. 2019 yılında İlimizde nüfus artış hızındaki hızlı genişlemede erkek nüfus etkili olmuştur. Nüfusun en fazla olduğu ilk 15 il içerisinde yıllık nüfus artış hızı ile Mersin geçen yılki 10.sıradaki yeri 2019’de 8.sıraya yükselmiştir. Ülkemiz nüfusunun %2,2’sini karşılayan İlimiz; toplam nüfusu ile Türkiye’nin 11.büyük ilidir. Nüfus yoğunluğu olarak ifade edilen bir kilometrekareye düşen kişi sayısı, Türkiye genelinde 108 iken nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu illerin sıralamasında Mersin 119 kişi ile 21. sırada yer almaktadır. İlimiz; nüfus yoğunluğu ile Türkiye genelinin üzerindedir.

MERSİN İLİ İLÇELERE GÖRE NÜFUS İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TÜİK

2018 İlçeler

2019

Nüfus Artış Hızı (‰)

Erkek

Kadın

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

18/17

19/18

Nüfus Yoğunluğu (km²/kişi)*

Akdeniz

134.075

130.543

264.618

133.085

129.180

262.265

-16

-8,9

990

Anamur

33.420

32.500

65.920

33.461

32.607

66.068

15,1

2,2

46

Aydıncık

5.640

5.448

11.088

5.607

5.416

11.023

12,7

-5,9

31

Bozyazı

13.518

13.322

26.840

13.391

13.204

26.595

8,5

-9,2

41

Çamlıyayla

4.470

4.209

8.679

4.278

4.048

8.326

89,2

-41,5

14

Erdemli

70.107

70.224

140.331

70.788

70.688

141.476

17,3

8,1

62

Gülnar

13.051

12.814

25.865

13.002

12.418

25.420

40,1

-17,4

18

Mezitli

94.991

99.028

194.019

100.181

104.059

204.240

34

51,3

551

Mut

31.501

31.352

62.853

31.318

31.321

62.639

10

-3,4

23

Silifke

59.962

59.341

119.303

61.064

59.809

120.873

15,6

13,1

45

Tarsus

171.375

168.301

339.676

172.779

169.594

342.373

12,1

7,9

169

Toroslar

148.749

147.833

296.582

152.237

150.773

303.010

3,1

21,4

282

Yenişehir

124.661

134.033

258.694

128.403

137.714

266.117

20,8

28,3

1.915

Toplam

905.520

908.948

1.814.468

919.594

920.831

1.840.425

11,4

14,2

119

*: Harita Genel Komutanlığına ait 2014 yılında üretilen 1/1 000 000 ölçekli Mülki İdari Bölümleri Haritası vektör verisinden hesaplanarak elde edilmiş yüz ölçümü verileri yardımıyla hesaplanmıştır.

Nüfus en fazla olduğu ilçeler arasında yer alan Tarsus’ta nüfus artış hızındaki yavaşlamanın son iki yıldır devam ettiği gözlenirken, Toroslar ve Yenişehir ilçelerinde nüfusun artış hızında geçen yıl gözlenen yavaşlamanın; 2019 yılında tersine döndüğü görülmektedir. İlçeler genelinde önceki yıla göre oransal olarak nüfus artış hızı en fazla Mezitli, Yenişehir ve Toroslar ilçelerinde genişlemiştir. Nüfusun en hızlı azaldığı Akdeniz ilçesinde ise nüfustaki azalış 2019 yılında da devam etmiştir. Söz konusu dönemde kilometrekareye düşen kişi sayısı olan nüfusun yoğunluğunun önceki yıla göre en fazla arttığı ilçeler Yenişehir ve Mezitli iken, Akdeniz ilçesi ise azalışın en fazla gözlendiği ilçe konumundadır.

32

Ekonomik Rapor / 2019

ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ SONUÇLARINA GÖRE MERSİN İLİ NÜFUS PRAMİDİ Kaynak: TÜİK

Kadın

2007

2019

‘90+’ ‘85-89’ ‘80-84’ ‘75-79’ ‘70-74’ ‘65-69’ ‘60-64’ ‘55-59’ ‘50-54’ ‘45-49’ ‘40-44’ ‘35-39’ ‘30-34’ ‘25-29’ ‘20-24’ ‘15-19’ ‘10-14’ ‘5-9’ ‘0-4’

‘90+’ ‘85-89’ ‘80-84’ ‘75-79’ ‘70-74’ ‘65-69’ ‘60-64’ ‘55-59’ ‘50-54’ ‘45-49’ ‘40-44’ ‘35-39’ ‘30-34’ ‘25-29’ ‘20-24’ ‘15-19’ ‘10-14’ ‘5-9’ ‘0-4’

Erkek

Kadın

Erkek

2019 yılında İlimize 0-14 yaş grubu (çalışma çağına gelmemiş nüfus) ile 15-24 yaş grubunun (genç nüfus) toplam nüfus içerisindeki payındaki azalışın devam ettiği görülmektedir. 15-64 yaş grubunda bulunan çalışma çağındaki nüfusta ise genç nüfustaki gerilemenin etkisiyle 2017 yılında payında gözlenen gerileme 2019 yılında da sürmüştür. 65 yaş ve üzeri nüfusun toplam nüfus içerisindeki payındaki artış eğilimi hız kazanarak devam etmiştir.

MERSİN İLİ “0-14” YAŞ GRUBUNDAKİ NÜFUSUN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI

MERSİN İLİ “15-24” YAŞ GRUBUNDAKİ NÜFUSUN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI

Kaynak: TÜİK

Kaynak: TÜİK

24,2% 24,0% 23,8% 23,6% 23,4% 23,2% 23,0% 22,8%

15,6% 15,4% 15,2% 15,0% 14,8% 14,6% 14,4% 14,2%

24,1% 23,7% 23,6%

23,8%

23,3%

2015

2016

2017

2018

2019

33

15,5% 15,5%

15,2% 14,9% 14,7%

2015

2016

2017

2018

2019

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ “15-64” YAŞ GRUBUNDAKİ NÜFUSUN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI

MERSİN İLİ “65+” YAŞ GRUBUNDAKİ NÜFUSUN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI

Kaynak: TÜİK

Kaynak: TÜİK

68,0% 67,9% 67,8% 67,7% 67,5% 67,6% 67,4% 67,3% 67,2% 67,1%

9,4% 9,2% 9,0% 8,8% 8,6% 8,4% 8,2% 8,0% 7,8% 7,6% 7,4%

67,9% 67,8% 67,7% 67,5% 67,4%

2015

2016

2017

2018

2019

9,3% 8,5% 8,2%

8,8%

8,3%

2015

2016

2017

2018

2019

ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ SONUÇLARINA GÖRE İLÇELERE GÖRE ORTANCA YAŞ Kaynak: TÜİK, MTSO Hesapları

İl ve İlçeler

2018

2019

Erkek

Kadın

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

Akdeniz

28

29,1

28,5

28,4

29,5

28,9

Anamur

37,6

39,8

38,7

38,1

40,2

39,2

Aydıncık

37,1

39,8

38,4

37,9

40,4

39,1

Bozyazı

37

38,5

37,7

37,5

39,2

38,4

Çamlıyayla

46,3

49,1

47,7

47,7

50,2

49,0

Erdemli

34,2

35,2

34,7

34,6

35,8

35,2

Gülnar

39,1

43,7

41,3

39,7

44,8

42,1

Mezitli

34,6

35,9

35,3

34,9

36,3

35,6

Mut

35,5

37,3

36,4

36,1

37,7

36,9

Silifke

38

39,3

38,6

38,2

39,7

38,9

Tarsus

31,3

32,6

31,9

31,6

33,0

32,3

Toroslar

30

30,7

30,4

30,2

31,1

30,7

Yenişehir

33,3

34,2

33,8

33,6

34,8

34,3

Mersin Toplam

32,4

33,8

33,1

32,8

34,2

33,5

Türkiye Toplam

31,4

32,7

32

31,7

33,1

32,4

Türkiye genelinde 2018 yılında 32 olan ortanca yaş, 2019 yılında 32,4 seviyesine yükselmiştir. Ortanca yaş erkeklerde 31,7 iken, kadınlarda 33,1’dir. İlimizde ise ortanca yaş 2018 yılında 33,1 iken 2019 yılında 33,5’e yükselmiştir. İlimizde ortanca yaş erkeklerde 32,8, kadınlarda ise 34,2’dir. İlimiz ilçelerinde ortanca yaşın en yüksek olduğu ilçe Çamlıyayla iken en düşük olduğu ilçe ise Akdeniz’dir. 2018 yılı ile kıyaslandığında 2019 yılında ortanca yaşta en fazla artış Çamlıyayla, Gülnar, Aydıncık ve Bozyazı ilçelerinde gerçekleşmiştir.

34

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİNİN NET GÖÇ VE NET GÖÇ HIZI Kaynak: TÜİK

Dönemler

Aldığı Göç

Verdiği Göç

Net Göç

Net Göç Hızı (‰)

2008-2009

48.377

49.209

- 832

- 0,51

2009-2010

50.430

51.739

-1.309

- 0,79

2010-2011

51.328

54.630

-3.302

-1,98

2011-2012

46.721

53.523

-6.802

-4,03

2012-2013

51.468

55.482

-4.014

-2,35

2013-2014

55.598

54.843

755

0,44

2014-2015

56.171

58.404

-2.233

-1,3

2015-2016

54.962

52.763

2.199

1,24

2016-2017

54.492

55.393

-901

-0,5

2017-2018

55.779

61.917

-6.138

-3,38

2019-2020

55.429

54.452

977

0,53

2018-2019 döneminde Türkiye genelinde 2.806.123 kişi yaşadığı yeri değiştirirken 24 ilin aldığı göç verdiğinden fazla iken, 57 ilin verdiği göç aldığından fazladır. İlimiz, aldığı göç miktarı ile Türkiye genelinde 7., verdiği göç ile 10. sırada yer almaktadır. Söz konusu dönemde, İlimizin net göç hızının ‰ 0,53 seviyesine yükselmiştir. Nüfusun en fazla olduğu 15 il içerisinde Mersin net göç hızı ile 9.sıradadır. Söz konusu dönemde verilen göçün bir önceki döneme göre tüm yaş gruplarında azaldığı gözlenirken en hızlı azalış sırasıyla “65+” ile “2024” yaş gruplarında olduğu, alınan göçte ise en fazla artış “5-10” yaş grubunda olduğu gözlenirken en fazla azalış “65+” yaş grubunda gerçekleşmiştir.

MERSİN İLİNİN CİNSİYETE VE YAŞ GRUBUNA GÖRE GÖÇ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: TÜİK

2017-2018 Yaş Grubu 0-4

Aldığı Göç

2018-2019 Verdiği Göç

Aldığı Göç

Verdiği Göç

Erkek

Kadın

Erkek

Kadın

Erkek

Kadın

Erkek

Kadın

1.954

1.787

1.604

1.619

1.812

1.773

1.607

1.500

5-9

1.807

1.746

1.770

1.637

2.043

1.849

1.659

1.578

10-14

1.506

1.492

1.447

1.419

1.662

1.520

1.325

1.325

15-19

2.377

3.211

4.357

5.883

2.404

3.116

3.941

5.374

20-24

5.458

7.651

5.384

6.763

5.413

7.644

4.460

6.662

25-29

3.224

3.853

4.311

4.310

3.317

3.615

3.466

4.323

30-34

2.307

2.460

2.208

2.245

2.308

2.338

2.146

2.272

35-39

1.781

1.761

1.630

1.710

1.781

1.687

1.501

1.532

40-44

1.252

1.306

1.300

1.286

1.297

1.278

1.154

1.179

45-49

1.052

965

1.173

1.128

1.173

1.016

934

914

50-54

900

777

989

1.002

858

780

709

689

55-59

663

772

942

1.031

785

756

625

655

60-64

651

668

886

847

620

557

493

525

65+

1.121

1.277

1.475

1.561

952

1.075

880

1.024

Toplam

26.053

29.726

29.476

32.441

26.425

29.004

24.900

29.552

35

Ekonomik Rapor / 2019

2018-2019 DÖNEMİ TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA GÖÇ ALAN İLK 10 İL Kaynak: TÜİK

Gaziantep

Adana

Konya

Mersin

Kocaeli

Bursa

Antalya

İzmir

Ankara

İstanbul

7. Sırada

2018-2019 TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA GÖÇ VEREN İLK 10 İL Kaynak: TÜİK

Mersin

Konya

Şanlıurfa

Adana

Kocaeli

Bursa

Antalya

İzmir

Ankara

İstanbul

10. Sırada

2018-2019 döneminde Mersin ili net göç hızındaki değişimler yaş gruplarına bir önceki dönemle karşılaştırıldığında çalışma çağına gelmemiş (0-14) yaş grubunda net göç hızında artış hızı önceki döneme göre hızlandığı, genç nüfus (15-24) ve çalışma çağındaki nüfus(15-64) yaştaki nüfusta verilen göçlerdeki azalışın etkisiyle net göç hızının arttığı gözlenmiştir. 65 ve üzeri yaş grubunda ise önceki dönemde gözlenen azalış yön değiştirerek artışa geçmiştir.

36

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ YAŞ GRUPLARINA GÖRE NET GÖÇ HIZI Kaynak: TÜİK

6.0 4.0 2.0 0.0 ‰

-2.0 -4.0

Çalışma Çağına Gelmemiş Nüfus (0-14)

Genç Nüfus (15-24)

65+

-6.0

Çalışma Çağındaki Nüfus (15-64)

-8.0 -10.0 -12.0 -14.0 -16.0 2017

2018

2019

37

Ekonomik Rapor / 2019

• Nüfusun yoğun olduğu iller arasında; Mersin yüksekokul ve fakülte mezunu oranı ile 7.sıradadır. • İlimizde çıraklık eğitim merkezlerinde eğitim gören çırak sayısı artıştadır. • Öğretim elemanı sayısı ile Türkiye’nin%1,3’ünü karşılayan Mersin, sıralamada 15. il konumundadır.

EĞİTİM MERSİN İLİ OKURYAZARLIK DURUMU (6 yaş ve üzeri) Kaynak: TÜİK

Türkiye

Erkek

Kadın

Toplam

Mersin

2018

2019

2018

2019

Bilinmeyen

0,8

0,8

0,9

0,8

Okuma Yazma Bilen Oranı (%)

98,3

98,4

98,5

98,6

Okuma Yazma Bilmeyen Oranı(%)

0,9

0,8

0,7

0,6

Bilinmeyen

0,8

0,9

0,8

0,8

Okuma Yazma Bilen Oranı (%)

94,0

94,4

95,7

95,9

Okuma Yazma Bilmeyen Oranı (%)

5,1

4,7

3,5

3,3

Bilinmeyen

0,8

0,8

0,8

0,8

Okuma Yazma Bilen Oranı (%)

96,2

96,4

97,1

97,3

Okuma Yazma Bilmeyen Oranı (%)

3,0

2,7

2,1

1,9

38

Ekonomik Rapor / 2019

BİTİRİLEN EĞİTİM DÜZEYİ VE CİNSİYETE GÖRE MERSİN İLİ NÜFUSU Kaynak: TÜİK

2018

Bitirilen Eğitim Düzeyi (15+ yaştaki nüfus) Okuma yazma bilmeyen

2019

Erkek

Kadın

Toplam

Erkek

Kadın

Toplam

5.377

28.563

33.940

4.788

26.990

31.778

Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen

19.027

58.523

77.550

17.191

55.503

72.694

İlkokul mezunu

131.078

181.097

312.175

124.627

175.803

300.430

İlköğretim mezunu

110.166

79.840

190.006

72.096

51.198

123.294

Ortaokul veya dengi okul mezunu

106.176

87.510

193.686

150.893

122.678

273.571

Lise veya dengi okul mezunu

177.329

144.438

321.767

183.927

149.698

333.625

Yüksekokul veya fakülte mezunu

111.482

99.321

210.803

116.080

104.646

220.726

Yüksek lisans mezunu (5 veya 6 yıllık fakülteler dahil)

8.953

6.737

15.690

9.739

7.488

17.227

Doktora mezunu

1.560

1.121

2.681

1.593

1.186

2.779

Bilinmeyen

5.220

5.425

10.645

5.617

5.818

11.435

Lise veya dengi mezunu oranı (%)

26

21

24

27

21

24

Yüksekokul veya fakülte mezunu oranı (%)

16

14

15

17

15

16

MERSİN İLİ İLKÖĞRETİM EĞİTİM SEVİYESİNE GÖRE OKUL, ÖĞRENCİ, ÖĞRETMEN SAYISI* Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü

2018-2019

2019-2020

Okul Sayısı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı Okul Sayısı

Akdeniz

101

50.701

2.425

94

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

43.983

2.375

Toroslar

103

51.819

2.589

87

44.853

2.292

Yenişehir

118

43.218

2.548

93

40.962

2.116

Mezitli

79

27.217

1.388

72

24.456

1.293

Anamur

50

8.522

565

48

7.330

539

Aydıncık

9

1.439

103

8

1.188

97

Bozyazı

25

4.066

254

23

3.318

255

Çamlıyayla

10

691

59

9

566

55

Erdemli

116

23.357

1.586

107

20.280

1.474

Gülnar

34

3.028

222

53

2.428

201

Mut

69

8.910

587

67

7.373

550

Silifke

85

15.562

1.050

78

13.300

983

Tarsus

174

56.314

3.080

164

50.008

2.844

Toplam

973

294.844

16.456

903

260.045

15.074

*: Resmi ve Özel Okulları kapsamaktadır. Okul öncesi öğrenci, öğretmen ve okul sayıları da dahil edilmiştir.

39

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ ORTAÖĞRETİM EĞİTİM SEVİYESİNE GÖRE OKUL, ÖĞRENCİ, ÖĞRETMEN SAYISI* Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü

İlçe Adı

2018-2019

2019-2020

Okul Sayısı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Okul Sayısı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Akdeniz

31

16.423

1.312

24

14.614

1.141

Yenişehir

63

16.243

1.601

34

15.426

1.283

Mezitli

31

8.728

771

77

18.059

2.013

Toroslar

32

14.954

1.207

33

8.651

827

Anamur

15

3.872

321

15

3.546

324

Aydıncık

2

363

36

2

376

38

Bozyazı

4

1.332

100

4

1.282

104

Çamlıyayla

1

104

17

1

128

17

Erdemli

22

8.424

701

22

8.113

721

Gülnar

5

843

98

5

873

99

Mut

11

3.117

251

10

2.860

255

Silifke

22

6.280

559

24

5.941

571

Tarsus

49

19.794

1.569

53

18.518

1.679

Toplam

288

100.477

8.543

304

97.898

9.072

*: Resmi ve Özel Okulları kapsamaktadır.

2019-2020 ÖĞRETİM YILI MESLEKİ ve TEKNİK ORTAÖĞRETİM KURUMLARININ İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI

Okul Türü

Akdeniz

Toroslar

Yenişehir

Mezitli

Anamur

Aydıncık

Bozyazı

Çamlıyayla

Erdemli

Gülnar

Mut

Silifke

Tarsus

2019-2020 Toplam

2018-2019 Toplam

Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

11

9

4

6

5

1

2

1

6

3

4

9

14

75

72

Din Öğretim

4

3

4

2

2

-

1

-

2

1

1

1

3

24

23

Özel Eğitim Uygulama Okulları

1

3

2

2

1

-

-

-

1

1

1

3

3

18

10

Müzik ve Sahne Sanatları Lisesi

-

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

1

Özel Meslek Liseleri

2

4

3

2

1

-

-

-

1

-

-

1

4

18

19

Toplam

18

19

14

12

9

1

3

1

10

5

6

14

24

136

125

2019-2020 öğretim yılında İlimizde yer alan mesleki ve teknik ortaöğretim kurum sayısı önceki döneme göre %9 artarak 136 adete ulaşmıştır. Bir önceki döneme göre belirtilen kurumların sayısındaki artış, hız kazanmıştır. Söz konusu artışta ağırlıklı olarak özel eğitim uygulama okulları etkili olmuştur. İlimizdeki mesleki ve teknik ortaöğretim kurumu sayısındaki yoğunlaşmada Tarsus, Toroslar, Akdeniz ilçeleri ilk sırada yer almaktadır.

40

Ekonomik Rapor / 2019

2019-2020 ÖĞRETİM YILI ÇIRAKLIK VE KALFALIK EĞİTİMİ GÖRENLERİN DURUMU Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Eğitim Veren İlçeler

Çırak Öğrenci

Kalfa Öğrenci

Öğretmen Sayısı*

824

185

54

Akdeniz Anamur

218

71

10

Erdemli

432

66

14

Mut

124

28

8

Silifke

166

-

13

Tarsus

503

59

28

2019-2020 Toplam

2.267

409

127

2018-2019 Toplam

1.538

1.255

118

*: Öğretmen sayılarına idareci sayısı dahildir.

2019-2020 öğretim yılında İlimizde çıraklık eğitim merkezlerinde eğitim gören çırak sayısında önceki döneme göre %47’lik artış, kalfa öğrenci sayısında ise %67’lik azalış gözlenmiştir. Bir önceki eğitim dönemine göre çırak öğrenci sayısındaki hızlı artış mesleki eğitim açısından olumlu bir göstergedir. Merkezlerde eğitim gören çırak öğrenci sayısındaki en fazla artış Erdemli, Akdeniz ilçesinde olduğu görülmektedir. Söz konusu dönem aralığında eğitim gören öğrenci sayısındaki azalış nedeniyle öğretmen başına düşen öğrenci sayısındaki azalışın devam etmiş, 24’den 21’e gerilemiştir.

2019-2020 ÖĞRETİM YILI ÖZEL OKUL DURUMU Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Akdeniz

Özel Mersin Cebir Ortaokul

14

13

Akdeniz

Özel Mersin Cebir Koleji Anadolu Lisesi

79

19

Akdeniz

Özel Şişecam Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

1.155

53

Erdemli

Özel Erdemli Birey Anaokulu

25

-

Erdemli

TED Mersin Özel İlkokulu

270

25

Erdemli

Özel Gaye İlkokulu

67

18

Erdemli

Özel Erdemli Birey Koleji İlkokulu

46

9

Erdemli

Özel Debi Akademi İlkokulu

92

11

Erdemli

TED Mersin Özel Ortaokulu

256

24

Erdemli

Özel Erdemli Final Ortaokulu

79

13

Erdemli

Özel Gaye Ortaokulu

96

21

Erdemli

Özel Erdemli Birey Koleji Ortaokulu

33

11

Erdemli

Özel Debi Akademi Ortaokulu

78

12

Erdemli

TED Mersin Koleji Özel Lisesi

180

18

Erdemli

Özel Erdemli Final Anadolu Lisesi

146

17

Erdemli

Özel Gaye Anadolu Lisesi

48

15

Erdemli

Özel Gaye Fen Lisesi

38

14

Erdemli

Özel Erdemli Birey Anadolu Lisesi

154

19

Erdemli

Özel Erdemli Doğru Cevap Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

47

14

41

Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Erdemli

Özel Erdemli Doğru Cevap Anadolu Lisesi

64

14

Mezitli

TED Mersin Koleji Özel Anaokulu

133

14

Mezitli

Özel İnci Gündüz Anaokulu

89

7

Mezitli

Özel Merkez Anaokulu

49

4

Mezitli

Özel Mezitli Akdeniz Boğaziçi Koleji Anaokulu

34

1

Mezitli

Özel Mersin Bil Koleji Anaokulu

29

2

Mezitli

Özel Lale Bahçesi Anaokulu

45

-

Mezitli

Özel Akdeniz Gülbahçe İsabet Anaokulu

27

-

Mezitli

Özel Mersin Orman Anaokulu

48

2

Mezitli

Özel Mersin Çukurova Anaokulu

29

2

Mezitli

Özel Renkli Bulut Kent Anaokulu

27

2

Mezitli

Özel Gülbahçe Anaokulu

20

-

Mezitli

Özel Mezitli Bahçeşehir Koleji Anaokulu

100

9

Mezitli

Özel Mezitli Final İlkokulu

48

12

Mezitli

Özel Mersin Cukorova İlkokulu

58

7

Mezitli

Özel Mersin Gelecek İlkokulu

380

42

Mezitli

Özel Mezitli Basut İlkokulu

112

12

Mezitli

Özel Mezitli Akdeniz Boğaziçi Koleji İlkokulu

113

13

Mezitli

Özel Mersin Bil Koleji İlkokulu

84

13

Mezitli

Özel Al Razi Milletlerarası İlkokulu

21

3

Mezitli

Özel Mezitli Başarının Yolu Milletlerarası İlkokulu

130

1

Mezitli

Özel Ninova Müstakbel Milletlerarası İlkokulu

54

7

Mezitli

Özel Irak Bilgi Milletler Arası İlkokulu

29

1

Mezitli

Özel Mezitli Bahçeşehir Koleji İlkokul

177

19

Mezitli

Özel Ninova Müstakbel Milletlerarası Ortaokulu

62

9

Mezitli

Özel Mersin Gelecek Ortaokulu

317

42

Mezitli

Özel Mezitli Final Ortaokulu

47

11

Mezitli

Özel Bilimkent Ortaokulu

63

11

Mezitli

Özel Ataşehir Ortaokulu

31

11

Mezitli

Özel Mezitli Basut Ortaokulu

129

15

Mezitli

Özel Mezitli Akdeniz Boğaziçi Koleji Ortaokulu

163

23

Mezitli

Özel Mersin Bil Koleji Ortaokulu

100

15

Mezitli

Özel Mersin Koleji Ortaokulu

80

10

Mezitli

Özel Mersin Çukurova Ortaokulu

87

9

Mezitli

Özel Mezitli Başarının Yolu Milletlerarası Ortaokulu

134

3

Mezitli

Özel Irak Bilgi Milletlerarası Ortaokulu

40

1

Mezitli

Özel Al Razi Milletlerarası Ortaokulu

10

3

Mezitli

Özel Egem Koleji Ortaokulu

32

7

Mezitli

Özel Deniz Koleji Ortaokul

5

11

42

Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Mezitli

Özel Mezitli Bahçeşehir Koleji Ortaokulu

323

32

Mezitli

Özel Ninova Müstakbel Milletlerarası Lisesi

65

7

Mezitli

Özel Mezitli Başarının Yolu Milletlerarası Lisesi

95

2

Mezitli

Özel Irak Bilgi Milletlerarası Lisesi

30

1

Mezitli

Özel Marmara Bilgi Koleji Anadolu Lisesi

45

16

Mezitli

Özel Tepe Anadolu Lisesi

155

12

Mezitli

Özel Bilimkent Anadolu Lisesi

134

15

Mezitli

Özel Mersin Gelecek Anadolu Lisesi

174

35

Mezitli

Özel Deniz Koleji Anadolu Lisesi

26

14

Mezitli

Özel Mersin Bil Koleji Anadolu Lisesi

49

18

Mezitli

Özel Egem Koleji Anadolu Lisesi

57

15

Mezitli

Özel Mezitli Final Anadolu Lisesi

58

18

Mezitli

Özel Mezitli Final Fen Lisesi

47

17

Mezitli

Özel Al Razi Milletlerarası Lisesi

54

2

Mezitli

Özel Mezitli Fen Lisesi

54

20

Mezitli

Özel Mersin Bil Koleji Fen ve Teknoloji Lisesi

39

19

Mezitli

Özel Deniz Mesleki ve Teknik Anadolu ( Sağlık M.) Lisesi

41

7

Mezitli

Özel Ataşehir Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi

66

16

Mut

Özel Mutlu Çocuk Anaokulu

59

-

Mut

Özel Akın Çelik Anaokulu

3

2

Mut

Özel Mut Volkan İlkokulu

16

4

Mut

Özel Çınar İlkokulu

31

5

Mut

Özel Mut Çınar Koleji Ortaokul

24

10

Mut

Özel Mut Volkan Ortaokulu

113

20

Mut

Özel Mut Volkan Anadolu Lisesi

301

32

Silifke

Özel Silifke Lale Bahçesi Anaokulu

32

-

Silifke

Özel Silifke Özlem Anaokulu

24

1

Silifke

Özel Silifke Final İlkokulu

112

11

Silifke

Özel Silifke Özlem İlkokulu

39

9

Silifke

Özel Silifke Final Ortaokulu

118

18

Silifke

Özel Silifke Özlem Ortaokulu

45

14

Silifke

Özel Silifke Göksu Fen Lisesi

20

14

Silifke

Özel Silifke Göksu Anadolu Lisesi

99

20

Silifke

Özel Silifke Özlem Anadolu Lisesi

75

17

Silifke

Özel Silifke Final Anadolu Lisesi

80

20

Silifke

Özel Hızır Anadolu Sağlık Meslek Lisesi

25

5

Tarsus

Özel Tarsus Değişim Anaokulu

29

4

Tarsus

Özel Tarsus Gelecek Anaokulu

107

13

Tarsus

Özel Tarsus Bil Anaokulu

27

6

43

Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Tarsus

Özel Doğal Anaokulu

21

7

Tarsus

Özel Bilimsarayı Anaokulu

37

4

Tarsus

Özel Tarsus Toros İlkokulu

60

10

Tarsus

Özel Çağ İlkokulu

189

18

Tarsus

Özel Tarsus Sağlık Eğitim Vakfı İlkokulu

298

35

Tarsus

Özel Tarsus Bil Koleji İlkokulu

146

10

Tarsus

Özel Tarsus Gelecek İlkokulu

141

15

Tarsus

Özel Tarsus Final İlkokulu

43

10

Tarsus

Özel Tarsus Kıvılcım İlkokulu

3

7

Tarsus

Özel Tarsus Sağlık Eğitim Vakfı Ortaokulu

303

39

Tarsus

Özel Tarsus Toros Ortaokulu

33

5

Tarsus

Özel Çağ Ortaokulu

194

18

Tarsus

Özel Tarsus Bil Koleji Orta Okulu

230

19

Tarsus

Özel Tarsus Birey Ortaokulu

21

13

Tarsus

Özel Mert Analiz Ortaokulu

31

12

Tarsus

Özel Tarsus Bilge Ortaokulu

151

22

Tarsus

Özel Tarsus Gelecek Ortaokulu

91

14

Tarsus

Özel Tarsus Final Ortaokulu

31

11

Tarsus

Özel Tarsus Derece Koleji Ortaokulu

170

22

Tarsus

Özel Amerikan Lisesi

570

75

Tarsus

Özel Tarsus Çukurova Anadolu Lise

234

34

Tarsus

Özel Tarsus Toros Anadolu Lisesi

100

12

Tarsus

Özel Çağ Anadolu Lise

136

19

Tarsus

Özel Tarsus Derece Koleji Anadolu Lisesi

59

17

Tarsus

Özel Tarsus Bil Koleji Anadolu Lisesi

151

23

Tarsus

Özel Tarsus Bil Koleji Fen Lisesi

48

27

Tarsus

Özel Çağ Fen Ve Teknoloji Lisesi

31

23

Tarsus

Özel Tarsus Bilge Anadolu Lisesi

12

13

Tarsus

Özel Tarsus Erdeniz Anadolu Lisesi

92

47

Tarsus

Özel Tarsus Köklü Anadolu Lisesi

159

19

Tarsus

Özel Tarsus Birey Koleji Anadolu Lisesi

37

18

Tarsus

Özel Çağ Fen Lisesi

84

4

Tarsus

Özel Tarsus Çukurova Fen Lisesi

197

22

Tarsus

Özel Uçan Anadolu Lisesi

159

22

Tarsus

Özel Tarsus Final Fen Lisesi

37

20

Tarsus

Özel Tarsus Final Anadolu Lisesi

74

18

Tarsus

Özel Çukurova Meslek ve Teknik Anadolu( Sağlık) Lisesi

73

13

Tarsus

Özel Tarsus Final Mesleki ve Teknik Lisesi

56

14

Tarsus

Özel Tarsus Bilge Mesleki ve Teknik Anadolu Sağlık Meslek Lisesi

147

15

44

Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Tarsus

Özel Çukurova Gökjet Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi

67

12

Toroslar

Özel Mersin Bahçeşehir İlkokulu

312

37

Toroslar

ODTÜ Geliştirme Vakfı Özel Mersin İlkokulu

290

33

Toroslar

Özel Şebnem İlkokulu

109

14

Toroslar

Özel Toroslar Değişim İlkokulu

44

8

Toroslar

Özel Mavikent İlkokulu

52

7

Toroslar

ODTÜ Geliştirme Vakfı Özel Mersin Ortaokulu

224

27

Toroslar

Özel Mersin Bahçeşehir Ortaokulu

420

38

Toroslar

Özel Toroslar Değişim Ortaokulu

37

9

Toroslar

Özel Mavikent Ortaokulu

84

17

Toroslar

Özel Şebnem Ortaokulu

50

10

Toroslar

Bahçeşehir Anadolu Lisesi

154

23

Toroslar

ODTÜ Geliştirme Vakfı Özel Mersin Anadolu Lisesi

90

23

Toroslar

Özel Toroslar Basut Anadolu Lisesi

30

12

Toroslar

Özel Modern Erişim Okuları Anadolu Lisesi

41

15

Toroslar

Özel Toroslar Kültür Anadolu Lisesi

95

16

Toroslar

Özel Temel Eğitim Kurumları Fen Lisesi

82

14

Toroslar

Özel Modern Erişim Okulları Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi

118

16

Toroslar

Özel Onay Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi

109

17

Toroslar

Özel Cüneyt Ekmen Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi

657

37

Toroslar

Özel Toroslar Basut Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi

958

35

Yenişehir

Özel Güney Gelişim Anaokulu

96

14

Yenişehir

Özel Hamit İzol Anaokulu

60

5

Yenişehir

Özel İçel Anaokulu

63

7

Yenişehir

Özel Mersin Küçükşeyler Anaokulu

178

14

Yenişehir

Özel Mersin Safa Kelebek Anaokulu

20

2

Yenişehir

Özel Mersin Doğa Anaokulu

177

14

Yenişehir

Özel Nevin Yılmaz Anaokulu

34

4

Yenişehir

Özel Toros Anaokulu

106

17

Yenişehir

Özel Yenişehir Gelecek Anaokulu

132

23

Yenişehir

Özel Yenişehir Merkez Anaokulu

88

15

Yenişehir

Özel Mersin Parmak İzi Anaokulu

17

3

Yenişehir

Özel Uslu Çocuklar Anaokulu

57

7

Yenişehir

Özel Yenişehir Neşe Erbek Anaokulu

62

6

Yenişehir

Özel Serpil Orman Anaokulu

35

3

Yenişehir

Özel Yenişehir Kültür Anaokulu

57

14

Yenişehir

Özel Doğa Bekleriz Anaokulu

12

5

Yenişehir

Özel Tekin Anaokulu

20

4

Yenişehir

Özel Başarının Yolu Milletlerarası İlkokulu

36

-

45

Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Yenişehir

Özel Toros İlkokulu

295

39

Yenişehir

Özel Mersin Doğa İlkokulu

330

36

Yenişehir

Özel İçel İlkokulu

87

17

Yenişehir

Özel Yeni Şehir Gelecek İlkokulu

91

21

Yenişehir

Özel Güney Gelişim İlkokulu

227

24

Yenişehir

Özel Serpil Orman İlkokulu

12

3

Yenişehir

Özel Mersin Evrensel Kültür İlkokulu

77

18

Yenişehir

Özel Yenişehir Mersin Final İlkokulu

108

19

Yenişehir

Özel Mersin Yenişehir Yıldızı Koleji İlkokulu

84

21

Yenişehir

Özel Yenişehir Merkez Koleji İlkokulu

272

23

Yenişehir

Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Güney Koleji İlkokulu

90

12

Yenişehir

Özel Berneşti Milletlerarası İlkokulu

13

3

Yenişehir

Özel Mersin Uğur İlkokulu

152

33

Yenişehir

Özel Taç Koleji İlkokulu

49

13

Yenişehir

Özel Yenişehir Kültür Koleji İlkokulu

70

12

Yenişehir

Özel Su Koleji İlkokulu

97

11

Yenişehir

Özel Mersin Nesibe Aydın İlkokulu

45

24

Yenişehir

Özel Tekin İlkokulu

38

11

Yenişehir

Özel Yenişehir Taç Koleji İlkokulu

60

9

Yenişehir

Özel İçel Ortaokulu

106

24

Yenişehir

Özel Berneşti Milletlerarası Ortaokulu

12

1

Yenişehir

Özel Başarının Yolu Milletlerarası Ortaokulu

17

-

Yenişehir

Özel Güney Gelişim Ortaokulu

179

26

Yenişehir

Özel Toros Ortaokulu

413

40

Yenişehir

Özel Mersin Doğa Ortaokulu

274

27

Yenişehir

Özel Mersin Evrensel Kültür Ortaokulu

69

13

Yenişehir

Özel Mersin Yenişehir Yıldız Koleji Ortaokulu

75

30

Yenişehir

Özel Yenişehir Gelecek Ortaokulu

93

21

Yenişehir

Özel Taç Koleji Ortaokulu

70

16

Yenişehir

Özel Kavram Ortaokulu

112

14

Yenişehir

Özel Yenişehir Mersin Final Ortaokulu

159

19

Yenişehir

Özel Altın Oran Ortaokulu

69

21

Yenişehir

Özel Yenişehir Taç Koleji Ortaokulu

54

11

Yenişehir

Özel Yenişehir Merkez Koleji Ortaokulu

129

20

Yenişehir

Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Güney Koleji Ortaokulu

133

17

Yenişehir

Özel Mersin Uğur Ortaokulu

298

26

Yenişehir

Özel Tepe Ortaokulu

111

16

Yenişehir

Özel Yenişehir Kültür Koleji Ortaokulu

106

20

Yenişehir

Özel Mersin Doğru Cevap Koleji Ortaokulu

34

15

46

Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Yenişehir

Özel Su Koleji Ortaokulu

212

25

Yenişehir

Özel Mersin Nesibe Aydın Ortaokulu

202

25

Yenişehir

Özel Pozitif Bilgi Koleji Ortaokul

68

18

Yenişehir

Özel Beyza Şensoy Ortaokulu

39

13

Yenişehir

Özel Tekin Ortaokulu

75

17

Yenişehir

Özel İçel Koleji Anadolu Lisesi

115

20

Yenişehir

Mersin Eğitim Vakfı Özel Toros Anadolu Lisesi

188

26

Yenişehir

Özel Yenişehir Mersin Final Anadolu Lisesi

134

26

Yenişehir

Özel Mersin Uğur Fen Lisesi

31

18

Yenişehir

Özel Taç Koleji Fen Lisesi

68

18

Yenişehir

Özel Altın Kupa Anadolu Lisesi

171

26

Yenişehir

Özel Güney Gelişim Anadolu Lisesi

107

21

Yenişehir

Özel Mersin Yenişehir Taç Koleji Anadolu Lisesi

183

21

Yenişehir

Özel Mersin Uğur Anadolu Lisesi

232

-

Yenişehir

Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Güney Anadolu Lisesi

176

18

Yenişehir

Özel Mersin Elit Koleji Anadolu Lisesi

36

28

Yenişehir

Özel Mersin Doğru Cevap Koleji Anadolu Lisesi

75

18

Yenişehir

Özel Mersin İz Eğitim Kurumları Anadolu Lisesi

123

23

Yenişehir

Özel Özen Anadolu Lisesi

121

27

Yenişehir

Özel Mersin Çözüm Akademi Anadolu Lisesi

230

34

Yenişehir

Özel Yenişehir Detay Anadolu Lisesi

68

24

Yenişehir

Özel Pozitif Bilgi Koleji Anadolu Lisesi

200

26

Yenişehir

Özel Mersin Başarım Anadolu Lisesi

141

24

Yenişehir

Özel Beyza Şensoy Anadolu Lisesi

46

16

Yenişehir

Özel Mersin Akademi Anadolu Lisesi

99

26

Yenişehir

Özel Final Akademi Anadolu Lisesi

74

24

Yenişehir

Özel Mersin Nesibe Aydın Anadolu Lisesi

80

17

Yenişehir

Özel Yenilik Akademi Anadolu Lisesi

273

33

Yenişehir

Özel Mersin Doğa Koleji (Lise)

71

20

Yenişehir

Özel Toros Fen Lisesi

247

28

Yenişehir

Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Güney Fen Lisesi

65

13

Yenişehir

Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Kuzey Fen Lisesi

120

17

Yenişehir

Özel Lisan Fen Eğitim Kurumları Kuzey Anadolu Lisesi

120

16

Yenişehir

Özel Çağdaş Fen Akademik Anadolu Lisesi

102

18

Yenişehir

Özel Tepe Fen Lisesi

99

26

Yenişehir

Özel Mersin Fen Lisesi

64

22

Yenişehir

Özel Mersin Başarım Fen Lisesi

54

23

Yenişehir

Özel Mersin Elit Koleji Fen Lisesi

150

34

Yenişehir

Özel Basamak Fen Lisesi

23

18

47

Ekonomik Rapor / 2019

İlçe

Okul Adı

Öğrenci Sayısı

Öğretmen Sayısı

Yenişehir

Özel Yenişehir Detay Fen Lisesi

100

28

Yenişehir

Özel Evre Fen Lisesi

345

40

Yenişehir

Özel Tekin Fen Lisesi

88

23

Yenişehir

Özel Mersin İz Eğitim Kurumları Fen Lisesi

150

36

Yenişehir

Özel Mersin Evrensel Kültür Anadolu Lisesi

173

30

Yenişehir

Özel Deneyim Anadolu Lisesi

54

22

Yenişehir

Özel Mersin Fen Lisesi

64

-

Yenişehir

Özel Su Fen Lisesi

64

17

Yenişehir

Özel Berneşti Milletlerarası Lisesi

49

1

Yenişehir

Özel Başarının Yolu Milletlerarası Lisesi

7

18

Yenişehir

Özel Su Anadolu Lisesi

235

20

Yenişehir

Özel Mersin Birey Akademi Anadolu Lisesi

133

25

Yenişehir

Özel Forum Kültür Anadolu Lisesi

259

24

Yenişehir

Özel Mersin Basamak Anadolu Lisesi

96

22

Yenişehir

Özel Pozcu Şifa Anadolu Sağlık Meslek Lisesi

152

22

Yenişehir

Özel Mersin Hızır Anadolu Sağlık Meslek Lisesi

150

17

Yenişehir

Özel Mersin Deva Anadolu Sağlık Meslek Lisesi

107

17

*: Özel okulların, sınıflar bünyesinde bulunan okul öncesi öğrencileri(1.023) dahil edilmemiştir.

2019-2020 öğretim yılında İlimizde yer alan özel okul eğitim kurumlarında öğrenim gören öğrenci sayısı %17’lik artışla 35.167’ye, öğretmen sayısı ise %34 artışla 4.594’e yükselmiştir.

YÜKSEKÖĞRETİM Mersin’de yükseköğrenim alanında ikisi resmi (Mersin, Tarsus Üniversitesi), ikisi özel (Çağ, Toros Üniversitesi) olmak üzere dört üniversite ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’ne bağlı Deniz Bilimleri Enstitüsü ile Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır. Mersin ilinde yer alan üniversitelerdeki öğretim elemanı sayısı ile Türkiye genelinde %1,2’lik paya, öğrenci sayısı ile %0,7’lik paya sahiptir. Mersin hem üniversitelerdeki öğretim elemanı sayısı hem de öğrenci sayısı ile ilk 20 il arasında yer almaktadır.

MİLLİ EĞİTİM ELEMANLARININ AKADEMİK GÖREVLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: İl’de yer alan yükseköğretim kurumları

2018-2019

656 654 324 349 Profesör

165 164 Doçent

2.143

2019-2020

421 450 Doktor Öğretim Üyesi

Öğretim Görevlisi

48

2.215

577 598

Araştırma Görevlisi

Toplam

Ekonomik Rapor / 2019

2019-2020 ÖĞRETİM YILI MERSİN ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONEL VE ÖĞRENCİ SAYISI Kaynak: T.C. Mersin Üniversitesi Rektörlüğü

Akademik Birimler

Öğretim Üyesi Sayısı

Öğrenci Sayısı

Anamur Meslek Yüksekokulu

26

795

Anamur Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu

3

-

Aydıncık Meslek Yüksekokulu

1

3

Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu

-

420

Denizcilik Fakültesi

13

135

Denizcilik Meslek Yüksekokulu

12

601

Devlet Konservatuvarı

30

65

Diş Hekimliği Fakültesi

14

268

Eczacılık Fakültesi

25

470

Eğitim Bilimleri Enstitüsü

3

598

Eğitim Fakültesi

96

2.361

Erdemli Meslek Yüksekokulu

21

1.069

Erdemli Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu

12

535

Fen Bilimleri Enstitüsü

26

889

Fen Edebiyat Fakültesi

148

4.266

Güzel Sanatlar Enstitüsü

1

62

Güzel Sanatlar Fakültesi

37

435

Hemşirelik Fakültesi

34

413

İçel Sağlık Yüksekokulu

15

928

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

59

3.058

İletişim Fakültesi

23

792

İslami İlimler Fakültesi

11

62

Mersin Meslek Yüksekokulu

13

1.778

Mimarlık Fakültesi

23

806

Mustafa Baysan Meslek Yüksekokulu

16

248

Mut Meslek Yüksekokulu

15

252

Mühendislik Fakültesi

109

2.934

Rektörlük

53

-

Sağlık Bilimleri Enstitüsü

18

279

Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu

18

1.500

Silifke Meslek Yüksekokulu

23

408

Silifke Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu

8

149

Sosyal Bilimler Enstitüsü

16

1.288

Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu

39

3.569

Spor Bilimleri Fakültesi

24

220

Su Ürünleri Fakültesi

20

80

49

Ekonomik Rapor / 2019

Akademik Birimler

Öğretim Üyesi Sayısı

Öğrenci Sayısı

Takı Teknolojisi Ve Tasarımı Yüksekokulu

3

160

Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu

70

3.848

Tıp Fakültesi

572

1.550

Turizm Fakültesi

26

1.115

Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu

0

251

Yabancı Diller Yüksekokulu

80

-

1.756

38.660

Toplam

2019-2020 DÖNEMİ MERSİN ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONELİN ÜNVANLARINA GÖRE DAĞILIMI

MERSİN ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ SAYISI Kaynak: T.C. Mersin Üniversitesi Rektörlüğü

Kaynak: T.C. Mersin Üniversitesi Rektörlüğü

50.414 Profesör; 298; 17%

Doçent; 141; 8%

39.152

38.660

2018/2019

2019/2020

Doktor Öğretim Üyesi; 358; 20%

Araştırma Görevlisi; 534; 31% Öğretim Görevlisi; 425; 24%

2017/2018

1992 yılında kurulan Mersin Üniversitesi’nde toplam 16 fakülte, 5 enstitü, 8 yüksekokul, 11 adet meslek yüksekokulu, 1 adet konservatuar bulunmaktadır. 2019-2020 öğretim yılında 38.660 öğrencinin öğrenim gördüğü Mersin Üniversitesi’nde 298’ü Profesör, 141’i Doçent, 358’İ de Doktor öğretim üyesi olmak üzere toplam 1.756 akademik personel görev yapmaktadır. Mersin Üniversitesi akademik personel sayısı bir önceki öğretim dönemine göre %2 artmıştır.2018-2019 döneminde Mersin Üniversitesi bağlı bazı akademik birimlerin Tarsus Üniversitesi bünyesine dahil edilmesi kaynaklı olarak Mersin Üniversitesi öğrenci sayısında azalışta etkili olurken 2019-2020 döneminde bir önceki döneme göre %1,3’lük sınırlı azalış görülmektedir.

2019-2020 ÖĞRETİM YILI TARSUS ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Tarsus Üniversitesi

Akademik Birimler

Öğretim Elemanı Sayısı

Öğrenci Sayısı

Rektörlük

3

-

Teknoloji Fakültesi

23

413

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

3

43

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

3

-

Uygulamalı Bilimler Fakültesi

17

331

Meslek Yüksekokulu

38

1.006

Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu

6

52

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Toplam

-

127

93

1.972

50

Ekonomik Rapor / 2019

2019-2020 ÖĞRETİM YILI TARSUS ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONEL DURUMU Kaynak: T.C. Tarsus Üniversitesi

Ünvanı

Personel Sayısı

Profesör

7

Doçent

11

Doktor Öğretim Üyesi

23

Öğretim Görevlisi

39

Araştırma Görevlisi

13

Toplam

93

2018 yılında kurulan Tarsus Üniversitesi’nde toplam 4 fakülte, birer adet enstitü, yüksekokul ve meslek yüksekokulu bulunmaktadır. 2019-2020 öğretim yılında 1.972 öğrenci öğrenim görürken, 93 akademik personel görev yapmaktadır.

2019-2020 ÖĞRETİM YILI ÇAĞ ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Çağ Üniversitesi Rektörlüğü

Akademik Birimler

Öğrenci Sayısı

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

830

Fen Edebiyat Fakültesi

917

Hukuk Fakültesi

1.033

Meslek Yüksekokulu

1.117

Sosyal Bilimler Enstitüsü

639

Toplam

4.536

2019-2020 ÖĞRETİM YILI ÇAĞ ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONEL DURUMU Kaynak: T.C. Çağ Üniversitesi Rektörlüğü

Unvanı

Personel Sayısı

Profesör

20

Doçent

6

Doktor Öğretim Üyesi

33

Öğretim Görevlisi

109

Araştırma Görevlisi

36

Toplam

204

1997’de Mersin ve Adana arasında Yenice’de kurulan ve Mersin’e 35 km. uzaklıkta olan Çağ Üniversitesi’nde, üç fakülte, bir yüksekokul ve bir enstitü bulunmaktadır. 2019-2020 öğretim yılında 4.536 öğrencinin eğitimini sürdürdüğü Çağ Üniversitesi’nde 20’si Profesör, 6’sı Doçent, 33’ü Doktor Öğretim Üyesi olmak üzere toplam 204 akademik personel görev yapmaktadır. Çağ Üniversitesi öğrenci sayısında 2018-2019 öğretim yılına göre %3 azalış, akademik personel sayısı %9 artış kaydedilmiştir.

51

Ekonomik Rapor / 2019

2019-2020 ÖĞRETİM YILI TOROS ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Toros Üniversitesi

Akademik Birimler

Öğrenci Sayısı

Mühendislik Fakültesi

554

İktisadi İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi

499

Güzel Sanatlar Fakültesi

399

Meslek Yüksekokulu

1.127

Sağlık Bilimleri Yüksekokulu

257

Yabancı Diller Yüksekokul

13

Fen Bilimleri Enstitüsü

62

Sosyal Bilimler Enstitüsü

189

Toplam

3.100

2019-2020 ÖĞRETİM YILI TOROS ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK PERSONEL DURUMU Kaynak: T.C. Toros Üniversitesi

Unvanı

Personel Sayısı

Profesör

24

Doçent

6

Doktor Öğretim Üyesi

36

Öğretim Görevlisi

81

Araştırma Görevlisi

15

Toplam

162

Mersin’de kurulan ikinci özel üniversite olan Toros Üniversitesi’nde, 2019-2020 öğretim yılında 24’ü Profesör, 6’sı Doçent, 36’sı Doktor Öğretim Üyesi olmak üzere toplam 162 akademik personel görev yapmakta olup, öğrenci sayısı ise 3.100’dür. Söz konusu dönemde Toros Üniversitesi akademik personel sayısı 2018-2019 eğitim dönemine göre %13; öğrenci sayısı ise %5 azalış göstermiştir.

2019-2020 ÖĞRETİM YILI ODTÜ DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AKADEMİK PERSONEL VE ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü

Öğretim Üyesi Sayısı Ana Bilim Dalı

Öğrenci Sayısı

Prof.

Doç.

Doktor Ö.Ü.

Toplam

Master

Doktora

Toplam

Oşinografi (Deniz Bilim) Anabilim Dalı

-

3

1

4

4

7

11

Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği

-

1

1

2

-

-

-

Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık

3

-

3

6

2

7

9

Toplam

3

4

5

12

6

14

20

Toplam Araştırma Görevlisi

4

Erdemli’de bulunan ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nde; Oşinografi, Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği, Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık bölümleri mevcut olup, 2018-2019 öğretim yılında 12 öğretim üyesi bulunmakta ve 20 öğrenci öğrenim görmektedir.

52

Ekonomik Rapor / 2019

2019-2020 ÖĞRETİM YILI SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SİLİFKE-TAŞUCU MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİ DURUMU Kaynak: T.C. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü

Öğrenci Sayısı

Bölümler

Normal Öğretim

İkinci Öğretim

Bitkisel ve Hayvansal Üretim

104

1

Elektronik ve Otomasyon

89

48

İnşaat

195

50

Dış Ticaret

213

95

Otel, Lokanta ve İkram Hizmetleri

268

210

Seyahat Turizm ve Eğlence Hizmetleri

317

137

Yönetim ve Organizasyon

99

60

1.285

601

Toplam

2019-2020 ÖĞRETİM YILI SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SİLİFKE-TAŞUCU MESLEK YÜKSEKOKULU AKADEMİK PERSONEL DURUMU Kaynak: T.C. Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu

Unvanı

Sayısı

Profesör

1

Doçent

1

Doktor Öğretim Üyesi

3

Öğretim Görevlisi

29

Toplam

34

Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu’nda, 34 öğretim üyesi bulunmakta ve 1.285‘i normal öğretim, 601’i ikinci öğretim olmak üzere toplam 2.275 öğrenci öğrenim görmektedir. Toplam öğrenci sayısında bir önceki öğretim yılındaki azalışın söz konusu dönemde de devam ederek %17 seviyelerinde gerçekleştiği görülmektedir.

53

Ekonomik Rapor / 2019

• Müze ve ören yerlerindeki ziyaretçi sayısı artış hızı yavaşladı. • İlimizde, sinema ve tiyatro izleyici sayısı azalmıştır.

KÜLTÜR MERSİN İLİ MÜZELERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Müzeler

Mersin Arkeoloji Müzesi Mersin Müzesi Mersin-Atatürk Evi ve Müzesi Anamur Müzesi Silifke Müzesi Silifke Atatürk Evi ve Etn. Müzesi Narlıkuyu Mozaik Müzesi Tarsus Müzesi St. Paul Anıt Müzesi

MÜZELERDE BULUNAN ESER SAYISI Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Mersin

Anamur

Silifke

Tarsus

Toplam

Arkeolojik Eser

6.241

3.964

4.202

4.513

18.920

Etnografik Eser

891

876

1.539

1.311

4.617

Sikke

24.904

19.422

17.345

18.897

78.568

Mühür

443

234

109

179

965

Tablet

-

1

-

-

1

El Yazması

-

-

-

6

6

Fosil

2

-

1

-

3

Toplam

32.481

24.497

23.196

24.906

102.080

Sergilenen Eser

1.432

Kapalı

2.034

Kapalı

3.466

54

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ ÖREN YERLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Toroslar Ören Yerleri

Yumuktepe

Mezitli Ören Yerleri

Soli - Viranşehir( Soloı- Pompeıpolıs )

Aydıncık Ören Yerleri

Anıt Mezar (Dört Ayak), Kelenderis

Bozyazı Ören Yerleri

Nagidos

Erdemli Ören Yerleri

Elaiussa-Sebaste( Ayaş )(Tiyatro, Agora, Büyük Hamam, Tapınak, Nekropol Alanı), Korykos (Kızkalesi) (Kızkalesi(Denizdeki Kale), Kanlıdivane)

Mut Ören Yerleri

Alahan Manastırı, Al Oda, Adrassus (Balabolu), Dağpazarı Kilisesi

Silifke Ören Yerleri

Roma Tapınağı, Cambazlı Kilisesi, Aya Thekla Yeraltı Kilisesi(Meryemlik), Taşucu (Holmi), Liman Kalesi, Kilikya Afrodisiası, Demircili (Imbriogon) Anıtmezarları, Uzuncaburç (Diocaesarea)

Tarsus Ören Yerleri

Eski Cami- St. Paul Kilisesi, Aziz Paulus, St. Paul Kuyusu, Gözlükule, Donuktaş, Altından Geçme (Roma Hamamı), Kleopatra Kapısı (Deniz Kapısı), Onur Yazıtı (Yeni Hamam), Justiniaus Köprüsü (Baç Köprüsü), Tarsus Şelalesi ve Roma Mezarları, Cumhuriyet Alanı Antik Kenti, Roma Yapı Kalıntısı, Sağlıklı Köyü Antik Yolu ve Kapısı, Gülek Kalesi

Anamur Ören Yerleri

Titiopolis, Eski Anamur (Anemurium)

MERSİN İLİ MÜZE VE ÖREN YERLERİ ZİYARETÇİ İSTATİSTİKLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

2018

2019

574.416 512.434

465.146 422.410

16.483 Yerli

73.541

26.218

Yabancı

83.052

Müze Kartlı

Toplam

2019 yılında ilimizde yer alan müze ve örenyerleri ziyaretçi sayısı 2018 yılına göre artış hızını keserek 574.416 kişiye ulaşmıştır.

55

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARI Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

2018

2019

Sivil Mimarlık Örneği

493

543

Kalıntılar

85

109

1

1

Dinsel Yapılar

127

130

Kültürel Yapılar

191

228

İdari Yapılar

48

51

Askeri Yapılar

39

40

Endüstriyel ve Ticari Yapılar

136

149

Mezarlıklar

120

133

Şehitlikler (Tarsus Şehitliği)

1

1

Anıt ve Abideler

6

7

1.247

1.392

Korunmaya alınan sokaklar (Tarsus Evleri)

Toplam

MERSİN SİT ALANLARININ DAĞILIMI Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Arkeolojik Sit Alanı 99% Karma Sit Alanları (Arkeolojik - Kentsel) (Tarsus) 0,1%

Kentsel Sit Alanı (Mersin ve Tarsus) 0,3%

Tarihi Sit Alanı (Mersin ve Tarsus) 0,4%

KÜTÜPHANE İSTATİSTİKLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, TÜİK

Türkiye

Mersin

2018

2019

Değişim (%)

2018

2019

Değişim (%)

1.146

1.182

3,1%

24

24

0,0%

Kitap Sayısı

19.993.613

20.742.540

3,7%

337.281

343.747

1,9%

Üye Sayısı

2.201.039

3.955.908

79,7%

34.570

55.302

60,0%

Kullanıcı(Okuyucu) Sayısı

25.091.232

31.451.920

25,4%

440.772

396.655

-10,0%

Kütüphane Sayısı*

56

Ekonomik Rapor / 2019

2019 yılında İlimizde yer alan kütüphanelerde önceki yıla göre üye sayısında artış gözlenirken, okuyucu sayısı azalmıştır.

SİNEMA VE TİYATRO İSTATİSTİKLERİ Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, TÜİK

2018

2019

Pay(%)

Sinema Salonu Sayısı

43

42

Sinema Koltuk Sayısı

5.075

Sinema Seyirci Sayısı

1.179.433

Sıralama 2018

2019

1,5%

12.

12.

5.046

1,5%

11.

10.

988.865

1,8%

9.

10.

Tiyatro Salonu Sayısı

11

11

1,5%

11.

14.

Tiyatro Koltuk Sayısı

7.746

7.122

2%

4.

10.

Tiyatro Seyirci Sayısı

52.904

51.552

0,7%

23.

21.

Türkiye’de mevcut bulunan sinema salonu sayısının 42 adetinin yer aldığı Mersin; koltuk kapasitesi ile Türkiye genelinde 12.sırada yer almaktadır. Türkiye genelinde bir önceki yıla göre sinemaya giden seyirci sayısı yaklaşık %13, İlimizde ise %16’lık azalış kaydedilmiştir. İlimizde yer alan tiyatro koltuk sayısında yıllık bazda %8, seyirci sayısında ise %3 azalmıştır.

57

Ekonomik Rapor / 2019

• Sağlık personeli sayısında artış hızlanmıştır. • Hekim sayısındaki hızlı artışın etkisiyle hekim başına düşen kişi sayısı azalmıştır. • Yatak sayısındaki sınırlı artış paralelinde yüz bin kişi başına düşen yatak sayısında sınırlı azalma kaydedilmiştir.

SAĞLIK Türkiye’nin ilk şehir hastanesi olma özelliğinin taşıyan, bünyesinde Mersin Devlet Hastanesi ile Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi’nin de yer aldığı Mersin Şehir Hastanesi 2017 yılında hizmeti vermeye başlamıştır. Bu kapsamda İlde bir tanesi entegre, bir tanesi şehir hastanesi olmak üzere toplam 11 devlet, 1 üniversite hastanesi ve 15 adet özel hastane olmak üzere toplam 27 adet hastane ile sağlık hizmeti verilmektedir.

İLİMİZ SAĞLIK PERSONELİNİN SAYISAL DAĞILIMI Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü

Sağlık Bakanlığı

Özel Sağlık Kuruluşları

Üniversite

2019 Toplam

2018 Toplam

Uzman Hekim

954

516

228

1.698

1.617

Pratisyen Hekim

901

100

309

1.310

1.185

Uzman Diş Hekimi

17

36

10

63

60

Diş Hekimi

166

375

1

542

509

64

700

6

770

765

Hemşire ve Ebe

Eczacı

4.465

839

601

5.905

5.256

Diğer Sağlık Personeli

2.816

863

125

3.804

3.324

Toplam

9.383

3.429

1.280

14.092

12.716

2019 yılında İlimiz sağlık personeli sayısı önceki yıla göre %11 artarak 14.092’ye, sağlık kurumlarında yer alan yatak sayısı ise %0,2’lik sınırlı artışla 4.792’ye ulaşmıştır.

58

Ekonomik Rapor / 2019

İLİMİZDEKİ YATAKLI SAĞLIK KURUMLARININ HİZMETLERİ Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü

Yatak Sayısı

Poliklinik Hasta Sayısı

Kuruluşun Adı

2018

2019

2018

2019

Mersin Şehir Eğitim ve Araştırma Hastanesi

1.300

1.300

2.527.264

2.494.772

Toros Devlet Hastanesi

400

400

1.501.181

1.556.729

Anamur Devlet Hastanesi

104

104

374.824

341.765

Aydıncık Devlet Hastanesi

25

25

53.669

50.878

Bozyazı Devlet Hastanesi

30

30

95.545

80.195

Çamlıyayla İlçe Devlet Hastanesi

10

10

19.751

21.908

Erdemli Devlet Hastanesi

159

159

703.244

659.499

Gülnar Devlet Hastanesi

30

30

55.268

51.733

Mut Devlet Hastanesi

88

88

248.942

254.279

Silifke Devlet Hastanesi

200

200

598.149

629.080

Tarsus Devlet Hastanesi

544

544

1.690.649

1.654.602

Sağlık Bakanlığı Toplam

2.890

2.890

7.868.486

7.795.440

Özel Anamur Anamed Hastanesi

58

58

98.792

112.883

Özel Erdemli Yenişehir Hastanesi

49

49

34.473

72.769

Özel IMC Hastanesi

87

87

131.683

119.715

Özel M City Hospital Hastanesi

75

75

145.522

155.654

Özel Mersin Akademi Hastanesi

75

75

138.402

121.737

Özel Forum Yaşam Hastanesi

100

100

225.043

213.418

Özel Ortadoğu Hastanesi

100

100

98.307

122.836

Özel Mersin Su Hastanesi

81

81

45.002

81.610

Özel Olbamed Hastanesi

75

75

134.139

133.342

Özel Tarsus Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi

22

22

29.822

27.935

Özel Tarsus Medicalpark Hastanesi

141

141

113.910

119.823

Özel Vizyon Göz Dal Hastanesi

12

12

60.120

58.758

Özel VM Medicalpark Mersin Hastanesi

149

149

52.066

163.251

Özel Yenişehir Hastanesi

89

89

168.476

147.783

Özel Ömer Sayar Hastanesi*

57

57

49.278

44.715

1.170

1.170

1.525.035

1.696.229

Özeller Toplam Mersin Üniversitesi Hastanesi Genel Toplam

722

732

992.975

1.031.602

4.782

4.792

10.386.496

10.523.271

*Özel Ömer Sayar Hastanesi 05.11.2019 tarihi itibarıyla faaliyeti geçici olarak durdurulmuştur.

Mersin ilinde hekim başına düşen kişi sayısı 2018 yılındaki 648 iken 2019 yılında 612’ye gerilemiştir. Söz konusu dönem aralığında sağlık kurumlarında yüz bin kişiye düşen hasta yatağı sayısı 264 iken 2019 yılında 260’a gerilemiştir.

59

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ SAĞLIK GÖSTERGELERİ Kaynak: MTSO Hesapları

Hekim Başına Düşen Nüfus 670

100.000 Kişi Başına Düşen Yatak Sayısı 648

612

264

248

2017

260

2018

2019

31.12.2019 TARİHİ İTİBARİYLE İLİMİZDE BULUNAN SAĞLIK KURUMLARI

Bozyazı

Çamlıyayla

Erdemli

Gülnar

Mezitli

Mut

Silifke

Tarsus

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

1

1

1

1

1

-

1

1

-

1

1

1

-

-

9

İlçe Devlet Hastanesi (Entegre)

-

-

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

1

Üniversite Hastanesi

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

1

ADSH (Ağız ve Diş Sağlığı Hastanesi)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

1

ADSM (Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

-

1

AMATEM (Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezi)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

1

Kadın ve Çocuk-Ergen Arındırma Merkezi

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

1

ÇİM (Çocuk İzlem Merkezi)

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

TRSM (Toplum Ruh Sağlığı Merkezi)

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

1

3

Semt Polikliniği

-

-

-

-

-

-

-

1

-

-

-

-

1

2

İl Ambulans Servisi Başhekimliği

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonu

8

4

2

2

1

5

4

6

3

5

9

7

7

63

Toplam

Aydıncık

-

Devlet Hastanesi

Yenişehir

Anamur

Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Toroslar

Akdeniz

Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü

İlçe Sağlık Müdürlüğü

1

1

-

-

-

1

-

1

1

1

1

1

1

9

Toplum Sağlığı Merkezi

-

-

1

1

-

-

1

-

-

-

-

-

-

3

ASM (Aile Sağlığı Merkezi)

25

8

1

4

1

17

5

16

5

12

32

26

17

169

AHB (Aile Hekimliği Birimi)

101

22

3

9

3

47

9

60

20

39

110

99

78

600

Halk Sağlığı Laboratuvarı

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

1

Sağlık Evi

-

-

-

-

-

3

-

-

1

2

1

1

-

8

GSM (Göçmen Sağlığı Merkezi)

2

-

-

-

-

1

-

1

-

-

1

-

-

5

60

Akdeniz

Anamur

Aydıncık

Bozyazı

Çamlıyayla

Erdemli

Gülnar

Mezitli

Mut

Silifke

Tarsus

Toroslar

Yenişehir

Toplam

Ekonomik Rapor / 2019

GGSM (Güçlendirilmiş Göçmen Sağlığı Merkezi)

-

-

-

-

-

-

-

1

-

-

1

-

-

2

GSEM (Göçmen Sağlığı Eğitim Merkezi)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

1

SHM (Sağlıklı Hayat Merkezi)

-

-

-

-

-

1

-

1

-

-

1

1

-

4

KETEM (Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi)

1

-

-

-

-

1

-

1

-

-

1

1

1

6

VSD (Verem Savaş Dispanseri)

-

1

-

-

-

-

-

-

-

1

1

1

-

4

Deri Zührevi Hastalıklar Dispanseri

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

Sıtma Savaş Dispanseri

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

1

Özel Hastane

3

1

-

-

-

1

-

3

-

1

3

-

3

15

Özel Tıp Merkezi

6

-

-

-

-

-

-

1

-

-

3

1

2

13

Özel Diyaliz Merkezleri

1

-

-

-

-

1

-

1

-

1

2

1

2

9

Özel Tüp Bebek Merkezi

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

Özel Poliklinik

4

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2

6

Özel Müstakil Laboratuvar

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

2

Özel Psikoteknik Değerlendirme Merkezi

7

-

-

-

-

-

-

1

-

1

1

-

-

10

Özel Muayenehane

24

3

-

-

-

5

-

16

-

1

4

1

44

98

Özel Sağlık Kabini

6

-

-

-

-

2

-

1

-

-

1

2

2

14

Özel Akupunktur Ünitesi

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2

3

Özel Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2

2

Özel Diş Protez Laboratuvarı

21

3

-

-

-

1

-

-

-

1

4

-

2

32

Özel ADS Polikliniği

11

1

-

-

-

2

-

4

-

4

7

-

12

41

Özel ADS Muayenehanesi

90

15

-

3

-

19

1

22

5

13

36

6

58

268

Özel Hiperbarik Oksijen Tedavi Merkezi

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

1

Özel Onkoloji Müessesesi

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

1

Özel Evde Bakım Hizmetleri Merkezi

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

2

118

27

3

8

2

66

8

80

18

52

108

74

107

671

5

-

-

-

-

-

-

4

-

-

1

2

1

13

Eczane Ecza Deposu

61

Ekonomik Rapor / 2019

SOSYAL HİZMETLER 2019 YILI SONU İTİBARİYLE İLİMİZ SOSYAL HİZMETLER MÜDÜRLÜĞÜ’NE BAĞLI SOSYAL HİZMET KURULUŞLARININ DURUMU Kaynak: T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Mersin İl Müdürlüğü

Kuruluşun Adı

Yeri

Kapasitesi

Mevcut

Hizmet Türü

Mersin Çocuk Evleri Sitesi

Akdeniz

50

85

Yuva

Erdemli Huzurevi Müdürlüğü

Erdemli

88

88

Huzurevi

Tarsus Huzurevi Müdürlüğü

Tarsus

54

56

Huzurevi

Silifke Huzurevi Müdürlüğü

Silifke

44

43

Huzurevi

Nihat Sözmen Bakım Rehabilitasyon ve Aile Danışma Merkezi

Toroslar

86

97

Bakım Merkezi

Mersin Engelli Bakım Rehabilitasyon Merkezi

Akdeniz

45

68

Bakım Merkezi

Davultepe Çocuk Evleri Sitesi

Mezitli

36

40

Bakım Merkezi

Mersin Çocuk Destek Merkezi

Toroslar

25

22

Bakım Merkezi

Çocuk Evleri Koordinasyon Merkezi

Akdeniz

146

146

Çocuk Evi

Mersin 1.Kadın Konukevi

Toroslar

-

-

Konukevi

Mersin 2. Kadın Konukevi

Yenişehir

-

-

Konukevi

Akdeniz Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü

Akdeniz

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Toroslar Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü

Toroslar

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Tarsus Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü

Tarsus

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Silifke Sosyal Hizmet Merkezi

Silifke

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Anamur Sosyal Hizmet Merkezi

Anamur

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Erdemli Sosyal Hizmet Merkezi

Erdemli

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Mut

-

-

Sosyal Hizmetler Merkezi

Mut Sosyal Hizmet Merkezi

62

Ekonomik Rapor / 2019

31.12.2019 TARİHİ İTİBARİYLE İLİMİZDEKİ DİĞER SOSYAL HİZMET KURULUŞLARININ DURUMU Kaynak: T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Mersin İl Müdürlüğü

Kreş ve Gündüz Bakım Evi

Huzurevi

Çocuk Kulüpleri

Özürlü Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi

3

-

1

1

152

-

20

45

Sayı

2

2

-

1

Kapasite

99

133

-

86

Sayı

29

-

9

1

1.764

-

429

48

11

5

5

4

830

183

243

35

4

-

3

-

347

-

96

-

Sayı

-

-

-

-

Kapasite

-

-

-

-

Sayı

-

-

-

-

Kapasite

-

-

-

-

Sayı

-

-

-

-

Kapasite

-

-

-

-

Sayı

5

1

1

-

305

88

19

-

Sayı

-

-

-

-

Kapasite

-

-

-

-

Sayı

1

-

-

-

Kapasite

40

-

-

-

Sayı

10

1

3

-

Kapasite

542

44

107

-

14

1

2

-

823

54

74

-

Kuruluş Adı Akdeniz

Toroslar

Yenişehir

Mezitli

Anamur

Aydıncık

Bozyazı

Çamlıyayla

Erdemli

Gülnar

Mut

Silifke

Tarsus

Sayı Kapasite

Kapasite Sayı Kapasite Sayı Kapasite

Kapasite

Sayı Kapasite

63

Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI SONU İTİBARİYLE İLÇELERE GÖRE DERNEKLERİN DAĞILIMI

Akdeniz

Toroslar

Mezitli

Yenişehir

Anamur

Aydıncık

Bozyazı

Çamlıyayla

Erdemli

Gülnar

Mut

Silifke

Tarsus

Toplam

Kaynak: T.C. İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü

Düşünce Temelli Dernekler

7

-

2

4

1

-

-

-

3

-

1

2

4

24

Dini Hizmetlerin Gerçekleştirilmesine Yönelik Faaliyet Gösteren Dernekler

28

32

11

20

1

1

3

3

39

5

9

21

16

189

Yaşlı ve Çocuklara Yönelik Dernekler

3

-

-

2

1

-

-

-

1

-

1

-

1

9

Uluslar Arası Teşekküller ve İşbirliği Dernekleri

2

-

1

2

1

-

-

-

1

-

-

-

1

8

Bireysel Öğreti ve Toplumsal Gelişim Dernekleri

25

3

6

23

3

-

-

-

4

-

1

2

11

78

Spor ve Spor ile İlgili Dernekleri

101

44

56

175

13

2

2

1

29

3

8

47

66

547

Şehit Yakını ve Gazi Dernekleri

3

-

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

2

6

Sağlık Alanında Faaliyet Gösteren Dernekler

11

3

1

13

1

-

-

-

-

-

-

-

2

31

Mesleki ve Dayanışma Dernekleri

208

47

48

110

11

1

7

-

35

7

20

48

52

594

Kültür, Sanat ve Turizm Dernekleri

32

8

11

40

4

1

2

-

10

2

3

21

19

153

Kamu Kurumları ve Personelini Destekleyen Dernekler

1

-

-

1

1

-

1

-

1

-

1

2

-

8

İnsani Yardım Dernekleri

15

9

24

17

2

-

1

-

22

-

4

2

10

106

İmar, Şehircilik ve Kalkındırma Dernekleri

-

1

-

2

2

-

-

-

1

-

4

-

4

14

Hak ve Savunuculuk Dernekleri

21

1

3

12

-

-

1

-

3

-

1

2

6

50

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Alanında Faaliyet Gösteren Dernekler

2

1

1

1

2

-

-

-

4

1

-

1

5

18

Toplumsal Değerleri Yaşatma Dernekleri

13

3

4

10

3

-

1

-

2

1

-

6

3

46

Eğitim Araştırma Dernekleri

23

24

16

16

8

1

4

2

19

7

11

26

24

181

Engelli Dernekleri

10

1

6

6

2

-

1

-

1

-

3

1

3

34

Dış Türkler ile Dayanışma Dernekleri

3

2

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

6

Çevre Doğal Hayat Hayvanları Koruma Dernekleri

12

7

6

7

1

1

3

-

3

-

3

13

3

59

520

186

196

462

57

7

26

6

178

26

70

194

233

2.161

Toplam

64

Ekonomik Rapor / 2019

• SGK’ya kayıtlı işyeri sayısındaki azalış devam ediyor. • Zorunlu sigortalı sayısındaki azalış tersine dönmesinde daimi çalışanlar etkili oldu. • Kendi hesabına çalışan esnaf sayısı 2018 ile aynı seviyede iken, çiftçi sayısındaki azalış hızlandı. • Bakmakla yükümlü tutulan kişi sayısının il nüfusu içerisindeki payı geriledi.

SOSYAL GÜVENLİK ÇALIŞMALARI MERSİN İLİ 4/a* KAPSAMINDAKİ İŞYERİ VE ZORUNLU SİGORTALI SAYISI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Değişim (%)

2018 Aralık

2019 Aralık

17-18 Aralık

18-19 Aralık

Türkiye

1.879.771

1.891.512

0,3%

0,6%

Mersin

38.179

37.791

-0,4%

-1,0%

Türkiye

16.054.759

16.010.002

-1,9%

-0,3%

Mersin

285.768

287.622

-6,6%

0,6%

Türkiye

14.229.170

14.314.313

-1,7%

0,6%

Mersin

242.065

248.307

-5,0%

2,6%

İşyeri Sayısı

Sigortalı Ücretli Çalışan Sayısı Aktif Sigortalılar Zorunlu Sigortalılar

*: Hizmet Akdine Tabi Çalışanlar

Sosyal Güvenlik Kurumu’na kayıtlı işyeri ve istihdam ile ilgili gelişmeler incelendiğinde; Türkiye genelinde Aralık 2018-2019 döneminde kayıtlı işyeri sayısı 11.741 adet artarak Aralık 2019 sonu itibariyle 1.891.512’ye ulaşmıştır. Söz konusu dönemlerde zorunlu sigortalı sayısı ise 85.143 kişi artarak 14.314.313 kişiye yükselmiştir. İşyerlerinde geçen yıl gözlenen daralma 2019 yılında sınırlı olsa da arttırdığı, zorunlu sigortalı sayısındaki azalışın ise tersine dönerek yerini artışa bırakmıştır.

65

Ekonomik Rapor / 2019

İlimizde SGK’ya kayıtlı işyeri sayısı önceki yıla göre 388 adet azalarak 37.791’e gerilemiştir. Söz konusu azalışın hızlanmasında mikro ölçekli işyeri sayısındaki azalışın etkili olduğu gözlenirken küçük ölçekli işyerlerin azalışın ise yavaşladığı görülmektedir. İşyeri sayısı en fazla olan 15 il arasında 12 aylık dönemde 8 ilde azalış, 7 ilde ise artış kaydedilmiştir. 2019 Aralık sonu itibariyle bir yıllık dönemde 4/a kapsamında zorunlu sigortalı sayısındaki geçen yılki azalış tersine dönerek 6.242 kişi artarak 248.307’ye yükselmiştir. İlimizde söz konusu dönemde kayıtlı ücretli sayısındaki %2,6’lik artış; Türkiye genelinin üzerinde bir artış oranı göstermiştir. Zorunlu sigortalılardaki artışta sektör bazında özel sektör, ölçek bazında orta ve büyük ölçekli işletmelerde daimi olarak çalışanlardaki güçlü artış etkili olmuştur. Türkiye genelinde zorunlu sigortalı sayısının en fazla yoğunlaştığı 15 il içerisinde yıllık bazdaki artışla İlimiz; dördüncü sırada yer almaktadır.

MERSİN İLİ 4/a KAPSAMINDA ZORUNLU SİGORTALILARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Daimi

Mevsimlik

250.000

Özel

300.000

213.176

206.924

188.129

200.000

Kamu 239.742

250.000

225.038

219.529

200.000

150.000

150.000 100.000

100.000

66.662 35.141

50.000

35.131

50.000

23.269

22.536

15.049

0

0

2017

2018

2019

2017

2018

İŞYERİ BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE ZORUNLU SİGORTALILARIN DAĞILIMI

SGK KAPSAMINDA İŞYERLERİNİN BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE DAĞILIMI

Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Sigortalı Sayısı

İşyeri Sayısı 39.000

300.000 250.000 200.000

38.000 27.785

34.755

37.000

53.444

58.082

36.000

150.000 100.000 50.000

61 534 3.924

35.000 74.929

70.857

85.907

84.613

2018

2019

68 584 3.713

34.000 33.000 32.000

0

Büyük Ölçekli

33.660

33.426

2018

2019

31.000

Orta Ölçekli

66

Küçük Ölçekli

Mikro Ölçekli

2019

Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI İŞYERİ SAYISININ İLLERE GÖRE DAĞILIMI

2019 YILI ZORUNLU SİGORTALI SAYISININ İLLERE GÖRE DAĞILIMI

Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Muğla

Denizli

Kayseri

Manisa

Mersin

Tekirdağ

Gaziantep

Konya

Adana

Kocaeli

Antalya

İzmir

Bursa

Ankara

İstanbul

Aydın

Manisa

Balıkesir

Kayseri

248.307 Gaziantep

Muğla

Mersin

Konya

Adana

Kocaeli

Bursa

Antalya

İzmir

Ankara

İstanbul

37.791

2019 Aralık sonu itibariyle İlimiz kayıtlı işyeri sayı ile Türkiye içerisinde sahip olduğu %2’lik pay ile bir önceki yılda 9. sıradaki yerinde değişim olmamıştır. 4/a kapsamında zorunlu sigortalı sayısı ile 11. sırada yer alan Mersin Türkiye’nin %1,7’sine sahiptir.

MERSİN İLİ 4/a KAPSAMINDAKİ SİGORTALILARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

2018

2019

I- Aktif Sigortalılar

285.768

287.622

Zorunlu Sigortalılar

242.065

248.307

Çıraklar, Stajer ve Kursiyerler

28.867

26.785

Tarım

1.886

1.675

Kısmi Süreli Çalışan Sigortalılar

12.950

10.855

1.607

1.739

Yaşlılık Aylığı Alanlar

101.417

107.062

Ölüm Aylığı Alanlar (Hak sahibi)

40.894

42.861

Ölüm Aylığı Alanlar (Dosya)

30.845

32.445

Sürekli İş Göremezlik Geliri Alanlar

1.230

1.316

Ölüm Geliri Alan (Hak sahibi)

2.212

2.277

Ölüm Geliri Alan (Dosya)

1.304

1.344

Toplam Aylık ve Gelir Alanlar (Dosya)

140.724

148.280

Toplam Aylık ve Gelir Alanlar (Kişi)

151.889

159.830

2,03

1,94

793.541

772.498

II- Pasif Sigortalılar (Aylık Alanlar) Malullük, Yaşlılık, Ölüm Sigortası Malullük Aylığı Alanlar

İş Kazası İle Meslek Hastalığı Sigortası

Aktif/Pasif Oranı Sosyal Güvenlik Kapsamı

67

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ 4/b SİGORTALILARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Kendi Hesabına Çalışan (4/b) Türkiye Mersin

Değişim(%)

2018 Aralık

2019 Aralık

17-18 Aralık

18-19 Aralık

Esnaf

2.288.605

2.287.367

3%

0%

Çiftçi

696.175

600.787

-1%

-14%

Esnaf

53.872

53.943

4%

0%

Çiftçi

27.103

23.922

-3%

-12%

SGK verilerine göre kendi hesabına çalışan kayıtlı esnaf (4/b) sayısı son bir yıllık dönemde Türkiye genelinde 1.238 kişi azalarak 2.287.367’ye; Mersin’de ise 71 kişilik sınırlı artışla 53.943’e ulaşmıştır. 2019 yılında kendi hesabına çalışan esnaf sayısı yaklaşık olarak geçen yıl ile aynı seviyede kalmıştır. Mersin, kendi hesabına çalışan kayıtlı esnaf sayısı ile Türkiye’nin 8.büyük İli konumundadır. Hem Türkiye genelinde hem de İlimizde kendi hesabına çalışan çiftçilerde önceki yılki azalış; 2019 yılında hızlanarak Türkiye genelinde 600.787’ye, ilimizde ise 23.922’ye gerilemiştir. İlimiz, tarım kapsamında çalışan kayıtlı çiftçi sayısı ile Türkiye gelinde sahip olduğu %4’lük pay ile 5.büyük il konumundadır.

MERSİN İLİ 4/c SİGORTALILARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

Değişim (%)

2018 Aralık

2019 Aralık

17-18 Aralık

18-19 Aralık

Türkiye

3.033.301

3.102.808

1,5%

2,3%

Mersin

62.987

64.994

2,2%

3,2%

Dosya

48.422

49.795

5,1%

2,8%

Kişi

52.421

53.846

4,9%

2,7%

1,30

1,31

265.788

273.815

3,0%

3,0%

Kamu Çalışanı Sayısı (4/c) Aktif Sigortalılar

Pasif Sigortalılar (Aylık Alanlar)

Aktif/Pasif Oranı Sosyal Güvenlik Kapsamı

SGK verilerine göre Aralık ayı sonu itibariyle kamu çalışanı sayısı Türkiye genelinde 2018 yılında gözlenen artış 2019 yılında da devam ederek %2,3’lük artışla 3.102.808’e ulaşmıştır. Türkiye genelindeki gelişmelere paralel olarak Mersin’de kamu çalışanları sayısı %3,2’lik artışla 64.994 kişiye ulaşmıştır. Aralık 2019 itibariyle kamu çalışanı sayısına göre Türkiye’nin %2,1’ini karşılayan Mersin, 9.sırada yer almaktadır.

68

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMINDAKİ ÖZET İSTATİSTİKLER (4/a,4/b,4/c) Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

2018 Aralık

Değişim (%)

2019 Aralık

17/18

18/19

Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan Sayısı Türkiye

22.072.840

22.000.964

-0,9%

-0,3%

Mersin

429.730

430.481

-3,9%

0,2%

Sosyal Güvenlik Kapsamında Aylık Alan Kişi Sayısı* Türkiye

12.613.151

12.977.719

3,7%

2,9%

Mersin

258.496

268.840

4,3%

4,0%

Sosyal Güvenlik Kapsamında Bakmakla Yükümlü Tutulan Kişi Sayısı** Türkiye

35.096.530

35.305.977

-1,2%

0,6%

Mersin

845.074

812.850

0,7%

-3,8%

*: Sosyal güvenlik kapsamında aylık alan kişi sayısına hak sahibi kişi sayısı dahildir. **:Sosyal güvenlik kapsamında bakmakla yükümlü tutulanların (yararlanıcıların) sayısı tahmini olarak verilmiştir.

2019 Aralık sonu itibariyle Türkiye’de sosyal güvenlik kapsamında(özel sandıklar dahil) 70.284.660 kişi yer alırken bu rakam nüfusun %86’sının sigortalı olduğunu göstermektedir. İlimizde ise 1.512.171 kişi sigortalı (gelir testi yaptıranlar hariç) olduğu, söz konusu sigortalı sayısı nüfusun %83’ünü teşkil etmektedir. SGK kapsamında aktif çalışan sayısı azalışın yerini sınırlı artışa bıraktığı gözlenirken, aylık alan kişi sayısının aynı oranda arttığı, bakmakla yükümlü tutulan kişi sayısında geçen yıla göre azaldığı görülmektedir. 2019 Aralık sonu itibariyle İlimizde sigortalı nüfus oranında bir önceki döneme göre bir buçuk puanlık azalış kaydedilmiştir. Aralık 2019 itibariyle son bir yıllık dönemde Türkiye genelinde SGK kapsamında aktif çalışan sayısı 71.876 kişi azalarak 22.000.964 kişiye ulaşmıştır. 12 aylık dönemde bir önceki yılki aktif çalışan sayısında azalış, 2019 yılında bir miktar hız keserek %0,3 azalmıştır. Mersin’de ise 12 aylık dönemde SGK kapsamında aktif çalışan sayısı 751 kişi artarak 430.481 kişiye ulaşmıştır. İlimizde aktif çalışan sayısındaki gelişmeler, Türkiye geneline göre iyimserdir. Aralık 2019 itibariyle İl bazında kayıtlı istihdamın dağılımında toplam istihdamın %58’ini oluşturan ilk on il arasında yer alan Mersin; %2’lik pay ile 10. sıradadır.

69

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMINDAKİ KİŞİLERİN İL NÜFUSU İÇERİSİNDEKİ PAYI Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu

90,0 80,0 70,0 60,0

85,6

84,5

83,0

45,9

46,8

46,6

44,6

22,4

23,8

24,9

23,7

23,6

13,1

13,3

13,8

14,2

14,8

2015

2016

2017

2018

2019

83,2 47,6

50,0

83,0

40,0 30,0 20,0 10,0 0,0

Aktif Çalışanların İl Nüfusuna Oranı (%) Emeklilerin İl Nüfusuna Oranı (%) Bakmakla Yükümlü Tutulanların İl Nüfusuna Oranı (%) SGK Kapsamının İl Nüfusuna Oranı (%) Türkiye genelinde Aralık 2019 itibariyle son bir yıllık dönemde sosyal güvenlik kapsamındaki emekli sayısı 364.568 kişi artarak 12.977.719 kişiye ulaşmıştır. Sosyal güvenlik kapsamında aylık alan kişi sayısındaki artış oranı 2018 yılının 12 aylık döneminde %3,7 iken 2019 yılında %2,9 olmuştur. İlimizde ise söz konusu dönemde emekli sayısı 10.344 kişi artarak 268.840 kişiye ulaşmıştır. İlimizde sosyal güvenlik kurumu kapsamındaki emeklilerin il nüfusuna oranı 2018’de %14,2’den 2019’de %14,8’ye genişlemiştir. SGK kapsamındaki bakmakla yükümlü tutulanların sayısı Türkiye genelinde 2019 Aralık sonu itibariyle 12 aylık dönemde 209.447 kişi artarak 35.305.977 kişiye ulaşmıştır. İlimizde ise bakmakla yükümlü tutulan kişi sayısı 32.224 kişi azalarak 812.850 kişiye yükselmiştir. İlimizde sosyal güvenlik kapsamında bakmakla yükümlü tutulan kişi sayısının il nüfusu içerisindeki payı 2 puan gerileyerek %44,6 olarak gerçekleşmiştir.

70

Ekonomik Rapor / 2019

Ekonomik YapÄą ve Makroekonomik GĂśstergeler

Ekonomik Rapor / 2019

• Tarım alanları içerisinde tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin ekilen alanları hızlı daralışta. • Türkiye meyve üretiminin %11,2’sini karşılayan Mersin söz konusu payla 1.sırada • Bitkisel üretim değeri ile Türkiye’nin 3. büyük ili olan Mersin’de, yıllık bazda üretim değeri %34 genişlemiştir. • Yaş, meyve sebze ihracatı ile Türkiye genelinin %24’ünü karşılayan Mersin 1. sırada.

TARIM, ORMAN VE HAYVANCILIK 2019 YILINDA MERSİN’DE ARAZİ VARLIĞI Kaynak: TÜİK

Arazi Nevi

Alan (hektar)

(%)

Tarım Arazisi

333.173

21%

Çayır ve Mera Arazisi

61.327

4%

835.534

53%

Orman ve Fidanlık Tarım Dışı Araziler Toplam

355.266

22%

1.585.300

100%

Akdeniz Havza’sının içinde yer alan Mersin ili, 1.585.300 hektarlık yüzölçümü ile Türkiye’nin yüzölçümünün yaklaşık %2’sini oluşturmaktadır. İl yüzölçümünün %53’ünü orman arazisi, %21’ini tarım arazisi, %22’sini tarım dışı arazi oluştururken, %4’ünü de çayır ve mera arazisi oluşturmaktadır. 2019 yılına göre İlin arazi varlığının nevilerine göre dağılımında orman ve fidanlık alanların payında daralma gözlenmiştir.

73

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ TARIM ALANLARININ TÜRLERİNE GÖRE DAĞILIMI (Hektar) Kaynak: TÜİK

2018

2019

Değişim (%)

Türkiye İçerisindeki Pay (%)

Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri Alanı

139.507

147.102

5,4%

4,2%

Nadas Alanı

22.533

24.123

7,1%

0,7%

Sebze Alanı

32.849

35.641

8,5%

4,5%

Süs Bitkileri Alanı Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Alanı

86

84

-2,5%

1,6%

144.765

126.224

-12,8%

0,8%

Mersin ilinde işlenen tarım alanlarının türlerine göre dağılımı incelendiğinde; tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alanı ve süs bitkileri alanı haricindeki tüm tarım alanları 2018 yılına göre genişlemiştir. İlimizde, tarım alanları içerisinde tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alanındaki son beş yıldır gözlenen daralmanın devam ettiği görülmektedir.

MERSİN İLİ İŞLENEN TARIM ALANLARININ DAĞILIMI (Hektar) Kaynak: TÜİK

251.676

253.276

237.994 200.233

2015

2016

2017

2018

186.071

2019

İşlenen tarım alanlarında son üç yıldır gözlenen azalış eğilimi 2019 yılında azalış hızının yavaşladığı görülmektedir. İşlenen tarım alanı varlığı ile Mersin; Türkiye genelinde %1’lik paya sahiptir.

74

Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI MERSİN İLİ TARIM ALANLARININ İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI (Hektar) Kaynak: TÜİK

İlçeler

Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri Alanı

Nadas Alanı

Sebze Alanı

Süs Bitkileri Alanı

Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Alanı

2018 Yılına Göre Değişim (%)

Pay (%)

Akdeniz

8.863

0

4.140

4

222

0%

4%

Anamur

8.707

2.600

866

0

8.489

-3%

6%

Aydıncık

304

2.342

485

0

2.015

-8%

2%

Bozyazı

1.703

1.575

681

0

3.775

-5%

2%

Erdemli

14.502

2.775

7.333

6

2.834

1%

8%

Gülnar

8.362

100

40

0

10.436

-37%

6%

Mezitli

3.829

700

1.830

1

1.064

7%

2%

Mut

44.195

1.906

2.149

0

22.681

7%

21%

Silifke

13.095

10.300

4.821

0

22.605

0%

15%

Tarsus

33.915

905

12.823

69

49.091

1%

29%

Toroslar

5.325

470

91

4

536

-1%

2%

Yenişehir

2.386

0

86

0

484

-1%

1%

Çamlıyayla

1.916

450

298

0

1.993

1%

1%

147.102

24.123

35.641

84

126.224

-2%

100%

Toplam

İlçeler bazında tarım alanı ile en büyük pay; %29 ile Tarsus, %21 ile Mut, %15 ile Silifke ilçelerine aittir. Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin ekilen alanı Tarsus, Silifke, Mut, sebze alanı Tarsus ve Erdemli, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinin alanı Mut ve Tarsus, Süs bitkileri ise Tarsus ilçelerinde yoğunlaşmaktadır.

MERSİN İLİ BİTKİSEL ÜRETİM MİKTARI Kaynak: TÜİK

10,0% 8,0% 7,6%

4,0% 2,0% 0,0%

0,3% -1,8% 2017 2018 2019 5.524.730 5.541.547 5.442.126 7,6% 0,3% -1,8%

75

-2,0% -4,0%

Değişim (%)

6,0%

Ton

6.000.000 5.500.000 5.000.000 4.500.000 4.000.000 3.500.000 3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 Bitkisel Üretim Miktarı (Ton) Değişim

Ekonomik Rapor / 2019

Mersin ili bitkisel üretim miktarında; 2017 yılındaki ivmeli artış, 2018 yılında yatayda kalırken; 2019 yılında azalışa geçerek 5.442.126 ton seviyesine gerilemiştir. Söz konusu dönemdeki gelişmlerde tahıllar ve diğer bitkisel ürünler ile meyve ürünleri üretimindeki azalışın etkisi olduğu görülmektedir. Meyve ürünlerinde artış ise hız kazanarak devam etmiştir.

MERSİN İLİ SÜS BİTKİLERİ ÜRETİM MİKTARI (Adet)

MERSİN İLİ BİTKİSEL ÜRÜN GRUPLARININ ÜRETİM MİKTARI (Ton)

Kaynak: TÜİK

Kaynak: TÜİK

2.504.472 686.913

2017

580.273

2019

2017

2.357.381

2018

2.232.156

25.726.248

760.162

25.455.908

2.622.478

33.750.854

2.999.455

2.465.113

Meyveler İçecek ve Baharat Bitkileri Sebze Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler

2018

2019

2019 YILI MERSİN İLİ BİTKİSEL ÜRETİM ALANLARI VE ÜRETİM MİKTARLARI Kaynak: TÜİK

Toplam Türkiye Üretim Üretimindeki İçerisindeki Pay (%) Pay (%)

Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler

Ekilen Alan (Dekar)

Üretim Miktarı (Ton)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Tahıllar

1.009.097

332.270

-18%

58%

1,0%

Durum Buğdayı

52.087

11.876

-20%

2%

0,4%

Buğday, Durum Buğdayı Hariç

774.830

207.854

-5%

36%

1,3%

Mısır

91.864

91.764

-40%

16%

1,5%

Arpa (Diğer)

70.786

10.872

19%

2%

0,2%

Çavdar

5.887

1.057

11%

0%

0,3%

Çeltik

13.643

8.847

-10%

2%

0,9%

Patates-Kuru Baklagiller-Yenilebilir Kök ve Yumrular

118.592

24.709

-21%

4%

0,4%

Bakla, Kuru (İnsan Tüketimi İçin) Nohut, Kuru Mercimek, Kuru (Yeşil) Patates (Tatlı Patates Hariç)

46

23

0%

0%

0,4%

113.447

12.235

-39%

2%

1,9%

242

28

-3%

0%

0,1%

2.857

12.212

12%

2%

0,2%

Fasulye, Kuru

2.000

211

27%

0%

0,1%

Yağlı Tohumlar

181.155

68.584

4%

12%

1,9%

Soya Fasulyesi

88.647

40.094

5%

7%

26,7%

Yerfıstığı, Kabuklu

8.330

2.507

-10%

0%

1,5%

Pamuk Çekirdeği (Çiğit)*

48.239

15.752

-16%

3%

1,2%

1.381

100

-18%

0%

0,6%

Susam Tohumu

76

Ekonomik Rapor / 2019

Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler

Ekilen Alan (Dekar)

Üretim Miktarı (Ton)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Toplam Türkiye Üretim Üretimindeki İçerisindeki Pay (%) Pay (%)

Ayçiçeği Tohumu (Yağlık)

34.558

10.131

64%

2%

0,5%

Tekstilde Kullanılan Ham Bitkiler

48.239

35.968

-16%

6%

1,20%

26.254

-16%

5%

1,20%

9.714

-18%

2%

1,20%

Pamuk, Çırçırlanmamış (Kütlü)*

48.239

Pamuk, Çırçırlanmış (Lifli)* Saman ve Ot

77.456

144.996

3%

25%

0,3%

Fiğ (Adi) (Yeşil Ot)

31.827

20.133

-23%

4%

0,8%

Burçak (Yeşilot)

700

657

1%

0%

4,4%

Yonca (Yeşilot)

1.615

3.693

80%

1%

0,0%

Korunga (Yeşilot)

19.070

26.200

8%

5%

1,5%

Mısır (Hasıl)

409

169

-79%

0%

0,1%

Mısır (Slaj)

23.835

94.144

9%

17%

0,4%

1.386.300

570.559

-13%

100%

0,6%

Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Toplamı

*: Çiğit, pamuk (lif) pamuk (kütlü)’un ekilen alanları aynıdır. Bu nedenle toplam edilen alana tek bir değer dahil edilmiştir.

İlimizde, 2019 yılında tahıllar ve diğer bitkisel ürün grubunda ekilen alanlarındaki azalış eğilimi devam ederek yıllık %12’lik azalışla 1.386.300 dekara gerilemiştir. Üretim miktarı ise önceki yıl gözlenen azalış devam ederek yıllık %13 azalışla 570.559 ton seviyesine gerilemiştir. Söz konusu daralmada tahıllar alt ürün grubunda yer alan mısır ürünlerinin önemli payı olduğu görülmektedir. Türkiye geneli tahıllar ve diğer bitkisel ürün grubundaki üretimin %0,6’sı Mersin kaynaklıdır. 2019 yılında Mersin ilinde üretilen tahıl ve diğer bitkisel ürünler altında yer alan ürünlerden, soya Türkiye üretimi içerisinde sahip olduğu %26,7’lik payla 2. büyük il iken, %1,52’lik payı olan yer fıstığı ile ise 7.sırada yer almaktadır.

Ekilen Alan (Dekar)

Üretim Miktarı (Ton)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Toplam Üretim İçerisindeki Pay (%)

Türkiye Üretimindeki Pay (%)

Meyvesi İçin Yetiştirilen Sebzeler

295.334

2.184.678

5%

92,7%

10,4%

Karpuz

26.460

167.238

11%

7,1%

4,3%

Kavun

6.589

22.378

7%

0,9%

1,3%

700

4.725

5%

0,2%

0,4%

Sebzeler*

Biber Salçalık, Kapya

5.574

26.154

-3%

1,1%

7,0%

Biber Sivri

Biber Dolmalık

44.529

281.155

1%

11,9%

31,2%

Hıyar Sofralık

23.697

241.954

2%

10,3%

13,8%

650

975

18%

0,0%

2,3%

Patlıcan

20.107

152.785

-10%

6,5%

18,6%

Domates Sofralık

98.769

1.039.286

12%

44,1%

11,8%

Acur

Bamya

2.189

1.559

34%

0,1%

5,0%

Kabak Sakız

18.981

175.853

-12%

7,5%

39,3%

Bal Kabağı

645

1.613

164%

0,1%

1,7%

36.272

58.891

9%

2,5%

9,9%

Fasulye, Taze

77

Ekonomik Rapor / 2019

Ekilen Alan (Dekar)

Üretim Miktarı (Ton)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Toplam Üretim İçerisindeki Pay (%)

Türkiye Üretimindeki Pay (%)

Barbunya, Taze

1.007

1.178

-5%

0,0%

1,3%

Bezelye, Taze

1.914

1.539

25%

0,1%

1,6%

Bakla, Taze

7.251

7.395

14%

0,3%

18,5%

12.325

41.436

11%

1,8%

1,2%

5

5

-

0,0%

0,0%

Sarımsak Taze

766

1.102

128%

0,0%

4,7%

Sarımsak Kuru

420

212

-1%

0,0%

0,2%

Soğan Taze

3.311

7.127

1%

0,3%

5,0%

Soğan Kuru

2.476

10.664

1%

0,5%

0,5%

Pırasa

4.257

19.567

12%

0,8%

8,4%

Turp Bayır

5

10

0%

0,0%

0,1%

Turp Kırmızı

1.085

2.749

77%

0,1%

1,4%

48.749

131.252

13%

5,6%

6,6%

Lahana Beyaz

5.150

28.271

25%

1,2%

5,0%

Lahana Kırmızı

3.862

11.481

12%

0,5%

6,0%

Karnabahar

8.226

24.273

11%

1,0%

10,4%

Brokoli

5.536

11.742

8%

0,5%

14,5%

Marul Kıvırcık

4.406

11.326

10%

0,5%

5,7%

Sebzeler*

Yumru ve Kök Sebzeler Havuç

Diğer Sebzeler (Başka Yerde Sınıflandırılmamış)

Marul Göbekli

8.888

21.369

1%

0,9%

9,9%

Marul İceberg

4.768

11.370

13%

0,5%

13,3%

Ispanak

5.120

7.275

8%

0,3%

3,2%

Enginar

93

110

55%

0,0%

0,3%

Semizotu

125

150

0%

0,0%

3,0%

Maydanoz

1.430

2.210

57%

0,1%

2,4%

Roka

130

155

94%

0,0%

1,1%

Tere

350

522

17%

0,0%

7,9%

Nane

665

998

151%

0,0%

6,2%

356.408

2.357.366

6%

100,0%

7,6%

Toplam

*:Ekilen alana üretime birden fazla ekilişler ve örtüaltı üretim dahil edilmiştir.

Türkiye genelinde sebze üretiminde 2018 yılındaki azalış, 2019 yılında %3,5’lik artışla 31.089.644 ton seviyesine yükselmiştir. Söz konusu ürün grubunda 2019 ylında İlimizde ekilen alan %4,4 artarak 356.408 dekara, üretim miktarı ise %6 artarak 2.357.366 ton seviyesine yükselmiştir. Sofralık domates üretimdeki artış söz konusu gelişmede etkili olmuştur. Mersin, Türkiye sebze üretimi içerisinde sahip olduğu %7,6’lik payla 3.sırada yer almaktadır.

78

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ SEÇİLMİŞ SEBZE ÜRÜNLERİNİN TÜRKİYE İÇERİSİNDEKİ KONUMU Kaynak: TÜİK

Kabak Biber (Sivri) Bakla Domates (Sofralık) Patlıcan Hıyar Nane Brokoli Soğan Tere Marul Pırasa Sarımsak (Taze) Biber (Dolmalık) Karpuz Karnabahar Lahana Fasulye

1. sıra 1. sıra 1. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 3. sıra 3. sıra 3. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra 4. sıra

Ekilen Alan (Dekar)

Üretim (Ton)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Toplam Üretimdeki Pay (%)

Türkiye Üretimindeki Pay (%)

Üzüm

210.520

328.578

12%

13,1%

11,4%

Sofralık Üzüm, Çekirdekli

174.080

289.432

11%

11,6%

20,8%

Sofralık Üzüm, Çekirdeksiz

8.665

23.060

59%

0,9%

3,5%

Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkiler*

Şaraplık Üzümler

10.485

14.261

96%

0,6%

3,2%

Kurutmalık Üzüm, Çekirdekli

17.290

1.825

-82%

0,1%

0,5%

Muz, İncir, Avokado, Kivi

54.629

341.573

2%

13,6%

39,6%

Avokado

2.769

699

41%

0,0%

16,6%

Muz, Plantain ve Benzerleri

47.434

333.999

2%

13,3%

60,9%

İncir Yaş

4.426

6.875

-11%

0,3%

2,2%

341.103

913.958

-25%

36,5%

21,2%

6.007

25.611

-11%

1,0%

10,3%

Limon ve Misket Limonu

193.567

500.445

-24%

20,0%

52,7%

Portakal Washington

62.096

157.823

-25%

6,3%

12,7%

Portakal Yafa

10.000

32.067

-22%

1,3%

56,3%

Diğer Portakallar

8.783

26.082

-29%

1,0%

6,5%

Turunçgiller Greyfurt Altıntop

Mandalina Satsuma

29.234

86.887

-25%

3,5%

12,8%

Mandalina Klemantin

2.017

6.096

-31%

0,2%

6,8%

Mandalina King

873

2.636

-25%

0,1%

52,7%

Mandalina Diğer

28.526

76.205

-33%

3,0%

12,2%

Turunç Diğer Meyveler-Taş Çekirdekli Meyveler

0

106

2%

0,0%

4,8%

367.638

786.908

15%

31,4%

9,3%

79

Ekonomik Rapor / 2019

Ekilen Alan (Dekar)

Üretim (Ton)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Toplam Üretimdeki Pay (%)

Türkiye Üretimindeki Pay (%)

Elma Golden

11.465

19.330

21%

0,8%

2,2%

Elma Starking

16.127

32.973

19%

1,3%

2,5%

Elma Amasya

473

584

-15%

0,0%

0,3%

Elma Granny Smith

1.854

2.616

337%

0,1%

1,7%

Diğer Elmalar

25.251

81.435

1%

3,3%

7,8%

Armut

5.262

10.489

56%

0,4%

2,0%

Ayva

350

800

38%

0,0%

0,4%

Kayısı

81.316

140.301

57%

5,6%

16,6%

Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkiler*

Kiraz

16.518

14.328

-3%

0,6%

2,2%

Vişne

10

75

6%

0,0%

0,0%

Şeftali

53.645

113.795

2%

4,5%

16,6%

Nektarin

18.456

29.316

16%

1,2%

20,3%

Erik

39.704

57.477

7%

2,3%

18,1%

Yenidünya Malta Eriği

4.626

10.740

3%

0,4%

66,4%

0

144

0%

0,0%

1,4%

Kivi

3.586

2.887

35%

0,1%

4,5%

Çilek

Kızılcık

42.192

168.654

13%

6,7%

34,7%

Böğürtlen

140

209

207%

0,0%

7,7%

Dut

891

1.682

3%

0,1%

2,4%

1.370

6.941

3%

0,3%

42,7%

Nar

40.753

87.239

5%

3,5%

15,6%

Trabzon Hurması Cennet Elması)

3.649

4.893

9%

0,2%

9,5%

Zeytin ve Diğer Sert Kabuklular

497.131

133.455

44%

5,3%

6,7%

Sofralık Zeytinler

214.275

23.225

111%

0,9%

5,6%

Yağlık Zeytinler Zeytinyağı Üretimi İçin)

Keçiboynuzu Harnup

208.908

74.991

27%

3,0%

6,8%

Badem

31.497

22.929

62%

0,9%

15,3%

Şam Fıstığı Antep Fıstığı)

10.833

1.472

88%

0,1%

1,7%

Ceviz

31.618

10.838

38%

0,4%

4,8%

1.471.021

2.504.472

-4%

100,0%

11,2%

Toplam

*:Meyve alanları, plantasyon (toplu) alanlar olup, dağınık ağaçların alanları dahil edilmemiştir. Verilere örtü altı dahildir.

Türkiye genelinde 2018 yılında meyve üretiminde gözlenen sınırlı artış, 2019 yılında da yatay seyir izleyerek 22.335.132 ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu ürün grubunda İlimizde ekilen alan önceki yıla göre %5,4 artarak 1.471.021 dekara ve üretim miktarı ise %4 azalarak 2.504.472 ton seviyesine gerilemiştir. Üretimdeki daralmada turunçgiller ürün grubu altında yer alan limon üretimi etkili olmuştur. Türkiye meyve üretiminin %11,2’sini karşılayan Mersin; iller arasında 1.sırada yer almaktadır. Türkiye’nin muz üretiminin %61’i, yenidünya üretiminin %66’sı, limon üretiminin %53’ü, keçiboynuzu üretiminin %43’ü, çilek üretiminin %35’i, turunçgil üretiminin %21’i, erik üretiminin %18’i, badem üretiminin %15’i İlimiz kaynaklıdır.

80

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİ SEÇİLMİŞ MEYVE ÜRÜNLERİNİN TÜRKİYE İÇERİSİNDEKİ KONUMU Kaynak: TÜİK

İncir Ceviz Trabzon Hurması (Cennet Elması) Nektarin Mandalina Üzüm Nar Böğürtlen Şeftali Kayısı Greyfurt Turunçgiller Avokado Badem Keçiboynuzu Çilek Yenidünya Erik Yafa Portakal Limon Muz

4. sıra 3. sıra 3. sıra 3. sıra 3. sıra 3. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 2. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra 1. sıra

Ekilen Alan* (m²)

Üretim* (Adet)

Üretimde 2018 Yılına Göre Değişim (%)

Kesme Çiçekler

266.568

13.190.056

-2%

51,3%

1,1%

Kasımpatı (Krizantem)

85.000

1.785.000

17%

6,9%

3,7%

Süs Bitkileri

Toplam Üretimdeki Payı (%)

Türkiye Üretimi İçerisindeki Pay(%)

Gül

152.568

11.057.056

-8%

43,0%

11,3%

Nergis

29.000

348.000

-

1,4%

2,3%

Çiçek Soğanları ve Diğer Süs Bitkileri

572.532

12.536.192

5%

48,7%

2,2%

İç Mekân Süs Bitkileri

466.132

10.653.192

15%

41,4%

20,6%

Dış Mekân Süs Bitkileri

106.400

1.883.000

-30%

7,3%

0,4%

Toplam

839.100

25.726.248

1%

100,0%

1,5%

*: Ekilen alan ve üretime; birden fazla ekilişler ve örtüaltı dahildir.

Türkiye genelinde süs bitkisi üretimi önceki yıla göre yaklaşık aynı seviyede kalarak 1.718.098.240 adet olarak gerçekleşmiştir. İlimizde ise ekilen alan %3 azalarak 839.100 m2 ‘ye gerilerken, üretim miktarı ise geçen yıl ile aynı seviyede 25.726.248 adet düzeyinde kalmıştır. Türkiye süs bitkisi üretiminin %1,5’ini oluşturan Mersin; üretim yapan iller arasında 10.sıradadır.

81

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN İLİNDE ÜRETİLEN SÜS BİTKİSİ ÜRÜNLERİNİN TÜRKİYE İÇERİSİNDEKİ KONUMU Gül

5. Sıra 4. Sıra

Kasımpatı

3. Sıra

Nergis İç Mekan Süs Bitkileri (Oda Bitkileri)

2. Sıra

Mersin ili, arazi yapısı tarımsal çeşitlilik sunan, özellikle meyve üretiminde ülke ekonomisine önemli katkısı olan illerden biridir. Elverişli toprak yapısı, bitkisel üretimde sulu tarımın yaygınlığı, ılıman iklimi ve gelişmiş alt yapısı ile yüksek katma değerli ürünler yetiştirilmektedir. İlimiz, 2019 yılında 11.277.113 000 bitkisel üretim değeri ile Türkiye’nin üçüncü büyük ilidir. Yıllık bazda bitkisel üretim değerinde %34’lük güçlü genişleme kaydedilmiştir

Kaynak: TÜİK

4.822.132

4.088

2017

Aydın

4.911.630 Ankara

5.565.729 Manisa

6.214.237 Bursa

6.323.972 İzmir

6.810.341 Şanlıurfa

8.011.114

6.127

Adana

Mersin

Konya

Antalya

11.277.113

Kaynak: TÜİK

12.192.031

MERSİN İLİ KİŞİ BAŞINA DÜŞEN BİTKİSEL ÜRETİM DEĞERİ (¨)

13.987.128

BİTKİSEL ÜRETİM DEĞERİNE GÖRE İLK 10 İL (1.000 ¨)

4.656

2018

2019

2019 yılında Türkiye genelinde yaş meyve sebze ihracatı önceki yıla göre %3 azalarak 2.260.598.411 $ seviyesine, Mersin firmaları tarafından gerçekleştirilen yaş meyve sebze ihracatı ise geçen yıl ile aynı seviyede kalarak 542.911.088 $ olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında İlimiz firmaları tarafından gerçekleştirilen narenciye ihracatının Türkiye içerisindeki payı 3 puan artarak %42 seviyesine yaş meyve ve sebze ihracatı içerisindeki payı ise geçen yıl ile aynı seviye olan %24 düzeyinde kalmıştır.

82

Ekonomik Rapor / 2019

MERSİN FİRMALARININ GERÇEKLEŞTİRDİĞİ YAŞ MEYVE SEBZE İHRACATI Kaynak: AKİB

Ürün Armut Ayva Bezelye Biber Çay Çilek Diğer Baklagiller Diğer Sebzeler Diğer Taze Meyveler Domates Elma Erik Fasulye Greyfurt Havuç, turp Hıyar, kornişon Hurma Ispanak İncir Kabak Karnabahar Karpuz Kavun Kayısı Kestane Kiraz, vişne Lahana Limon Mandarin Mantar Marul, hindiba Maydanoz Muz Nar Patates Patlıcan Pırasa Portakal Sarmısak Soğan, şalot Şeftali Üzüm Genel Toplam

2018

2019

Değişim (%)

Miktar (kg)

Tutar ($)

Miktar (kg)

Tutar ($)

Miktar

Tutar

9.354.403 2.073.808 2.600 12.778.696 8.024 4.658.784 369.012 605.929 3.127.828 61.352.236 59.372.579 14.421.724 207.204 86.954.991 4.978.370 4.083.241 327.014 247.815 1.603.974 19.594.652 339.601 20.842.970 961.775 13.974.279 163.328 6.099.826 1.623.157 262.638.414 231.742.909 8.339 1.925.463 764.599 14.422 53.672.469 19.408.400 1.790.780 609.236 174.156.646 167.804 11.791.124 23.484.484 15.305.190 1.127.608.099

5.793.818 1.484.797 2.551 11.732.965 28.997 5.369.280 149.220 576.145 2.504.284 29.132.995 23.798.817 5.150.129 143.456 39.868.053 1.009.892 2.499.484 349.923 231.392 4.715.869 9.666.962 140.808 6.442.231 695.779 7.690.993 434.508 7.930.439 843.510 144.147.004 101.107.847 3.822 1.408.845 370.755 6.747 30.955.733 3.060.781 1.467.776 202.432 64.176.677 177.519 3.907.075 15.596.542 10.466.206 545.443.058

5.801.422 1.260.366 4.150 8.664.854 7.761 7.454.114 461.078 363.850 3.815.384 67.835.247 58.446.409 11.082.358 184.477 66.162.141 5.629.505 4.022.673 204.201 250.574 1.734.126 19.559.270 603.416 21.904.475 845.827 13.603.832 158.491 5.556.463 1.465.459 192.082.320 266.203.515 9.957 2.288.718 544.064 41.373.276 42.527.626 1.511.231 1.398.652 96.584.969 23.560 78.177.180 19.071.371 24.871.975 1.073.750.336

4.151.303,24 843.315,27 1.221,41 9.867.973,46 22.892,15 7.520.453,55 161.673,82 341.762,23 2.624.572,65 31.630.779,59 23.917.046,74 3.558.870,13 131.390,05 35.115.735,89 1.001.748 2.182.341,62 209.852,03 293.478,69 5.429.258,66 11.871.655,28 241.803,26 4.971.403,83 525.393,24 8.302.830,89 263.463,57 7.835.377,91 555.978,41 107.394.816,94 129.801.318,64 4.448,24 1.078.086,89 330.786,21 25.984.086,60 13.731.850,05 1.075.765,56 790.314,42 40.252.181,06 19.524,76 27.083.799,72 16.756.811,93 15.033.721,47 542.911.088

-38% -39% 60% -32% -3% 60% 25% -40% 22% 11% -2% -23% -11% -24% 13% -1% -38% 1% 8% 0% 78% 5% -12% -3% -3% -9% -10% -27% 15% 19% 19% -29% -23% 119% -16% 130% -45% -86% 563% -19% 63% -5%

-28% -43% -52% -16% -21% 40% 8% -41% 5% 9% 0% -31% -8% -12% -1% -13% -40% 27% 15% 23% 72% -23% -24% 8% -39% -1% -34% -25% 28% 16% -23% -11% -16% 349% -27% 290% -37% -89% 593% 7% 44% 0%

83

Akdeniz

84

351

-

-

-

-

-

-

Traktör - İki Akslı (51-70 Bg)

Traktör - İki Akslı (70 Bg’den Fazla)

Biçerdöverler

Biçerdöver (0-5 Yaş)

Biçerdöver (6-10 Yaş)

Biçerdöver (11-20 Yaş)

Biçerdöver (21 Yaş Ve Üzeri)

Diğer

8.255

121 4.573

78

103

198

Kültivatör

350

Süt Sağım Makinesi (Seyyar)

1.420

Kulaklı Traktör Pulluğu

453 5.050

3.029

Römork (Tarım Arabası)

3.350

5.230

10.530

29.717

-

-

-

-

-

-

144

420

132

61

684

Elektropomp

Yağmurlama Tesisi

1.168

3.287

Damla Sulama Tesisi

Sırt Pulverizatörü

18.223

1.506

Traktör - İki Akslı (35-50 Bg)

Diğer Alet ve Makinalar

79

Traktör - İki Akslı (25-34 Bg)

10

1

-

14

Traktör - İki Akslı (1-10 Bg)

Traktör - İki Akslı (11-24 Bg)

-

-

Traktör - Tek Akslı (5 Bg’den Fazla)

-

707

-

1.950

Anamur

Traktör - Tek Akslı (1-5 Bg)

Traktörler

Kaynak: TÜİK

Aydıncık 249

8

-

60

35

120

50

2.000

5.420

7.942

-

-

-

-

-

-

1

52

-

2

-

137

-

192

Bozyazı 888

3

20

6.700

210

235

7.300

2.375

9.300

27.031

-

-

-

-

-

-

22

185

32

7

-

65

-

311

Çamlıyayla 1.017

42

145

-

163

245

31

980

119

2.742

-

-

-

-

-

-

103

54

-

-

-

103

-

260

Erdemli 5.507

472

124

-

1.328

1.234

402

3.866

4.350

17.283

-

-

-

-

-

-

361

935

67

13

11

320

-

1.707

2.620

290

10

-

510

650

125

3.050

421

7.676

-

-

-

-

-

20

525

55

32

-

-

51

-

683

Gülnar

2019 YILI KULLANILAN TARIMSAL ARAÇ VE GEREÇLERİN MİKTARI (ADET)

Mezitli 2.138

140

75

-

500

450

650

1.000

5.200

10.153

-

-

-

-

-

-

300

1.112

40

25

-

-

-

1.477

Mut 8.585

2.190

760

108

2.165

2.090

3.870

2.280

3.510

25.558

-

-

-

-

-

4

255

1.951

-

-

-

1.740

820

4.770

Silifke 12.455

705

307

200

2.635

2.820

6.670

6.150

15.000

46.942

-

-

-

-

-

352

1.974

980

64

4

-

-

-

3.374

Tarsus 24.322

3.289

6.612

3.198

5.612

7.057

345

4.852

5.685

60.972

4

6

4

8

22

662

1.745

4.948

412

118

135

441

72

8.533

Toroslar 2.675

163

49

11

807

792

312

1.250

580

6.639

-

-

-

-

-

-

182

668

35

4

-

48

-

937

Yenişehir 2.058

8

112

-

381

637

111

396

3.552

7.255

-

-

-

-

-

-

651

674

28

-

-

-

-

1.353

Toplam 75.342

7.509

8.515

15.388

16.116

19.812

23.900

36.716

64.835

268.133

4

6

4

8

22

1.038

6.614

13.540

921

197

147

2.905

892

26.254

Ekonomik Rapor / 2019

Ekonomik Rapor / 2019

2019 yılı sonu itibariyle İlimizde bulunan örtü altı tarım alanları önceki yıla göre %2,3’lük artışla 201.060 dekar alana genişlemiştir. Alçak tünel ve plastik sera alanları önceki yıla göre artış kaydedilen sera türleridir. Örtü altı tarım alanlarındaki artışta ilçe bazında Anamur’da cam sera hariç diğer tüm örtü altı türlerinde ekilen alanlarda genişleme olmuştur. İlimiz, Türkiye genelinde örtü altı tarım alanlarının dörtte birine sahip ikinci büyük il konumundadır. Örtü altı tarım alanları niteliğine göre İlimiz sahip olduğu yüksek tünel sera alanları ile Türkiye’nin yarısı karşılarken birinci sırada yer almaktadır.

MERSİN İLİ EKİLEN SERA ALANLARININ İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI* (Dekar) Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı

İlçeler

Cam Sera

Plastik Sera

Alçak Tünel

Yüksek Tünel

Toplam Ekilen Alan

Akdeniz

0

13.000

0

28.575

41.575

Anamur

1.500

30.050

17.000

7.050

55.600

Aydıncık

3.728

410

0

0

4.138

Bozyazı

1.967

13.156

150

100

15.373

Çamlıyayla

0

0

0

0

0

Erdemli

10

20.838

70

0

20.918

Gülnar

80

10

0

0

90

Mezitli

0

319

0

0

319

Mut

0

15

0

0

15

Silifke

183

7.579

2.235

675

10.672

Tarsus

6

8.360

24.985

18.813

52.164

Toroslar

8

115

0

0

123

Yenişehir

0

73

0

0

73

2018 Toplam

7.559

91.077

41.517

56.402

196.555

2019 Toplam

7.482

93.925

44.440

55.213

201.060

Türkiye Toplam

75.495

378.671

224.400

111.038

789.604

*: Örtü altı alanlarına süs bitkileri alanları da dâhil edilmiştir.

MERSİN İLİ SERA ALANLARININ NİTELİKLERİNE GÖRE DAĞILIMI Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı

Alçak Tünel

55.213

56.402

58.403 7.482

7.559

13.763

44.440

41.517

30.066

93.925

2019 91.077

2018

87.816

2017

Cam Sera

Plastik Sera

85

Yüksek Tünel

Ekonomik Rapor / 2019

İlimizde örtü altı üretim miktarı 2019 yılında yerini %3’lük artışla 1.637.065 ton seviyesinde ulaşmıştır. Söz konusu artışa en önemli katkıyı muz üretimi sağlamıştır. İlimizde örtü altı üretimin %54’ü plastik seralarda yapılırken, bunu sırasıyla yüksek tünel, alçak tünel ve cam seralar takip etmektedir. 2019 yılında örtü altı üretimdeki gelişmelerde; cam tünel seralar hariç diğer tüm örtü altı türlerinde artış gözlenirken, ilçe bazında ise Tarsus ve Bozyazı hariç tüm ilçelerde artış kaydedilmiştir. 2019 yılında İlimiz toplam üretim miktarının %43’ünü oluşturan örtü altı üretim, Türkiye genelinde sahip olduğu %19,4’lük pay ile iller arasında ikinci sırada yer almaktadır.

2019 YILI SERA ALANLARINDAKİ MEYVE ve SEBZE ÜRETİMİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI* (Ton) Kaynak: TÜİK

İlçeler

Alçak Tünel

Cam Sera

Plastik Sera

Yüksek Tünel

Toplam Üretim

Akdeniz

0

0

106.000

227.117

333.117

Anamur

51.000

14.150

215.050

28.560

308.760

Aydıncık

0

58.447

2.330

0

60.777

Bozyazı

675

23.622

101.598

500

126.395

0

0

0

0

0

Erdemli

280

150

312.645

0

313.075

Gülnar

0

693

86

0

779

Mezitli

0

0

1.070

0

1.070

Mut

0

0

225

0

225

Silifke

10.705

2.453

63.142

2.475

78.775

Tarsus

149.543

21

85.722

177.438

412.724

Toroslar

0

0

716

0

716

Yenişehir

0

0

652

0

652

Toplam

212.203

99.536

889.236

436.090

1.637.065

Çamlıyayla

*:Örtü altı süs bitkileri üretimi dahil değildir.

2019 YILI SERA ALANLARINDAKİ SÜS BİTKİSİ ÜRETİMİNİN İLLERE GÖRE DAĞILIMI* (Adet) Kaynak: TÜİK

İlçeler

Cam Sera

Plastik Sera

Yüksek Tünel

Toplam Üretim

Akdeniz

0

0

5.280.000

5.280.000

Erdemli

0

715.000

0

715.000

Mezitli

0

1.020.000

0

1.020.000

Tarsus

0

0

11.931.666

11.931.666

Toroslar

480.000

0

0

480.000

Toplam Üretim

480.000

1.735.000

17.211.666

19.426.666

İlimizde örtü altında üretilen süs bitkisi miktarında 2018 yılındaki güçlü azalış 2019 yılında hızını keserek %2’lik sınırlı bir daralma ile 19.426.666 adete gerilemiştir.

86

Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI ÜRÜN TÜRLERİNE GÖRE ÖRTÜ ALTI ÜRETİM MİKTARI (Ton) Kaynak: T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Ürün

2018

2019

Değişim (%)

Domates

394.268

406.880

3%

Kabak (Sakız)

153.751

126.676

-18%

Kavun

10.025

10.055

0%

Karpuz

125.547

138.548

10%

Biber

218.188

222.612

2%

Hıyar

214.993

214.471

0%

Patlıcan

113.156

97.769

-14%

Fasulye (Taze)

3.598

3.606

0%

Marul (Aysberg)

1.400

2.200

57%

Çilek

87.379

100.296

15%

Muz

267.486

311.967

17%

1.862

1.985

7%

Dış Mekan Süs Bitkileri*

Diğer

2.487.800

1.683.000

-32%

Gül (Kesme)*

9.823.312

9.455.056

-4%

İç Mekan Süs Bitkileri*

7.535.100

8.288.610

10%

*:Üretim adet olarak verilmiştir.

2019 YILI SULAMA ve SULANAN ALANLARIN DAĞILIMI Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü VI.Bölge Müdürlüğü

Sorumlu İdarelere Göre

Sulama Alanı (Hektar)

67. Teknik Şube Sorumluluk Bölgesi

26.158

Mersin Sulama Birliği

25.986

Arslanköy Göleti Sulaması

172

62. Şube Sorumluluk Bölgesi

11.753

Göksu Sulama Birlikleri

11.293

Evkafçiftliği Sulaması

460

KKTC Şube Sorumluluk Bölgesi

5.092

Anamur Ovası Sulaması

5.092

ASO Sulaması

35.365

Genel Toplam

78.368

87

Ekonomik Rapor / 2019

2019 YILI SULANAN ALANLARIN MAHSUL CİNSLERİNE GÖRE DAĞILIMI (Hektar)

Bostan

Pamuk

Mısır

Narenciye

Sebze

Meyve

Muz

Sera

Yer Fıstığı

Çilek

Zeytin

Diğer Ürünler

Toplam

467

340

322

1.695

8.212

2.818

1.791

3.494 130

214

4

0

110

356

20.721

Mersin Sulama Birliği

768

467

340

322

1.695

8.212

2.758

1.721

3.494 130

214

4

0

110

356

20.591

Arslanköy Göleti Sulaması

0

0

0

0

0

60

70

0

0

0

0

0

0

0

130

62. Şube Sorumluluk Bölgesi

0

220

63

0

409

2.326

142

2.717

779

158

337

38

887

96

1.206 9.378

Göksu Sulama Birlikleri

0

220

63

0

409

2.326

142

2.717

779

158

337

38

887

96

1.206 9.378

Evkafçiftliği Sulaması

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

KKTC Şube Sorumluluk Bölgesi

0

0

0

0

0

23

7

10

26

0

167

0

0

33

0

266