knjiga, isprobavanje novih brovsera, istraživanje internet prodavnica itd.). 6. Odustajanje od važnih socijalnih, profesionalnih, ili rekreativnih aktivnosti ili smanjena aktivnost. Zbog prekomjerne upotrebe interneta pojedinac rizikuje gubitak značajnih kontakata, posla, obrazovnih prilika. Vidne karakteristike ličnosti zavisnika jesu: osjećaj nemira i razdražljivosti pri pokušaju da se smanji ili zaustavi korišćenje interneta. Drugi je da se internet koristi kao način da se pobjegne od problema ili razrješenja osjećanja bespomoćnosti, krivice, anksioznosti ili depresije. Treća karakteristika je da korisnik prikriva ili laže članove porodice ili prijatelje o količini vremena provedenog na internetu. Četvrta karakteristika je da se korisnik vraća korišćenju interneta u velikoj mjeri uprkos prekidima korišćenja od nekoliko dana. Pored one opšte zavisnosti od interneta i zavisne potrebe za informisanjem ili za poštom, zavisnost od interneta ima i podgrupe koje su specifičnije i podrazumijevaju ispreplitanost raznih kognitivnih, bihejvioralnih i psihodinamskih faktora u samom uzroku nastajanja. SOBA ZA RAZGOVOR / VIRTUELNA SOBA / DRUŠTVENE MREŽE Neki ljudi razviju emocionalnu povezanost sa prijateljima koje steknu onlajn aktivnostima. Korisnici interneta uživaju u pomisli da mogu da upoznaju i vide druge korisnike, da se druže i razmjenjuju ideje kroz chat room2 ili virtual communities3. Te zajednice omogućavaju korisniku da pobjegne od realnosti i potraži nove načine da zadovolji svoje emocionalne i psihološke potrebe, koje su veoma intimne a manje opasne nego realne životne veze. Takođe, neki od zavisnika od upotrebe interneta kreiraju različite ličnosti na netu, gdje imaju mogućnost da mijenjaju svoj identitet i predstavljaju se onako kako to njima najviše odgovara. Nerijetko se pretvaraju da su neko drugi. Zavisnik obično prikriva svoju starost, zanimanje, izgled… Osobe koje su usamljene i nesigurne u realnom životu iskorišćavaju ovakav oblik komunikacije da bi ispraznile svoja najdublja osjećanja, najintimnije želje, fantazije, najstrožije čuvane tajne. Sve ovo dovodi zavisnika do iluzije o intimnosti i kada realnost razotkrije nepostojanje brige i ljubavi od strane pripadnika „zajednice” zavisnik doživljava realno razočarenje, bol i tugu. Najopasniji rizik pri kreaciji ovakvih života predstavljaju osobe koje pate od niskog stepena samopoštovanja, osjećaja neadekvatnosti i straha od osude drugih. Takav negativni samostalni koncept dovodi do uznemirenosti pa i do kliničkih problema depresije. Neki korisnici
smatraju da je kibernetska veza najbolja moguća veza. Izgovor je: ako ti se ne svidi ili kad prestane da ti se sviđa, samo izađeš iz sobe i kasnije probaš sa nekim drugim. Ova podgrupa zavisnosti naziva se Cyber-Relationship Addiction4 - zavisnost od virtuelnih prijateljstava. Iako umnogome slične virtuelnim sobama, društvene mreže za osnovnu karakteristiku imaju to da se virtuelna komunikacija obavlja sa osobama sa kojim se zavisnik poznaje na različite načine. Neki su dio familije, prijatelji iz djetinjstva, društvo sa školovanja, medijski eksponirane ličnosti... Ne treba dozvoliti da to što se zavisnik prekomjerno druži sa „poznatim” ljudima utiče na neprepoznavanje simptoma i dijagnostikovanje zavisnosti. SEKSUALNE FANTAZIJE NA NETU Možemo slobodno reći da je sajberseksualna zavisnost (Cybersexual Addiction, engl.) jedna od najzamršenijih podgrupa internet zavisnosti. Rijetko ide samostalno, uglavnom u kombinaciji sa još nekom bolešću zavisnosti ili sa nekim psihičkim poremećajem. Istraživanja pokazuju da su 3 do 5 zavisnika
25