Dr Slađana Radulović, ljekar Pedijatrijske klinike Kliničkog centra Crne Gore, obrazložila je neke važne aspekte dijagnostike i terapije astme kod pacijenata u dječijem uzrastu. Astma, sindrom koji uključuje stalno prisustvo inflamacije u disajnim putevima, bolest je disajnih puteva koja pored vizinga, popularno nazvanog „zviždanje u plućima”, predstavlja ozbiljnu komplikaciju zdravom životu pogotovu kada su djeca u pitanju. Bronhitis je samo još jedna od bolesti disajnih puteva koje mogu biti udružene i stvarati tegobe pacijentima. Bilo da je u pitanju epizodični, dugotrajni, prolazni ili perzistentni vizing, ova komplikacija se, prema riječima dr Radulović javlja u periodu do treće godine života. Prema podacima studije koju je navela, ovaj problem se javlja sa makar kakvom manifestacijom kod svakog drugog djeteta mlađeg od 6 godina ! Međutim, ona tvrdi da čak 40% djece koja su imala vizing prije treće godine „nastavljaju i kasnije da zvižde”. U zavisnosti od toga da li djeca imaju atopijsku bolest, preosjetljivost disajnih puteva, da li su genetski predisponirana i kada je došlo do pojave vuzinga, govoriće se o očuvanosti funkcionalnosti pluća. - Najnovije studije pokazuju da su u stvari prve godine važne za dalji razvoj disajnih puteva. Smatra se da za djecu koja su aktivno ili pasivno izložena duvanskom dimu, postoje rizici za razvoj praktično svih plućnih bolesti objasnila je dr Radulović. Rinovirusi se, prema njenoj tvrdnji, češće javljaju kod djece koja imaju genetsku predispoziciju prema alergijama. U zavisnosti od starosne dobi pacijenta, pogotovu kada su to djeca, razlikuje se i način doziranja i vrsta terapije udruženih bolesti disajnih puteva. Dr Radulović savjetuje da dobar orijentir predstavljaju vodiči za dijagnostikovanje i primjenu terapije. Kod nas je, kako je konstatovano na ovom sastanku, evidentna neodlučnost ljekara za primjenu produžene terapije. Najnovije epidemiološke studije pokazuju da djeca koja žive u velikim porodicama, pogotovu ako žive na imanjima gdje im je omogućen kontakt sa životinjama, manje su podložna razvoju udruženih bolesti respiratornih puteva. Nasuprot ovome, statistika obolijevanja ukazuje na podatak da su ove bolesti, i smrtnost koju uzrokuju, mnogo prisutnije u državama sa razvijenim ekonomskim standardom. Osvjetljavajući kontekst nastanka i razvoja ovih oboljenja, dr Vladan Knežević, otorinolaringolog Kliničkog centra Crne Gore, ukazao je na specifičnosti ove terapije i njene prednosti u odnosu na antibiotsku terapiju.
Ističući da hirurški pristup liječenju ima veoma frekventnu primjenu, a svakako i dokazane prednosti u odnosu na ostale oblike terapije, on je naveo i važne razloge zbog kojih bi trebalo pružiti priliku liječenju medikamentima - antibioticima, topikalnim i sistemskim kortikosteroidima, antihistaminicima, mukoliticima i topikalnim sistemskim dekongestivima. Primjena lijekova pokazala se kao uspješna i u eliminisanju simptoma nagluvosti, hrkanja, nazalnih opstruktivnih simptoma ili normalizacije stepena propustljivosti vazduha. Prema ARIA2 smjernicama izdatim 2008. godine, alergijski rinitis je najznačajnija hronična respiratorna bolest i to zbog: učestalosti, uticaja na kvalitet života, uticaja na produktivnost, ekonomskog uticaja i povezanosti sa astmom. Ističući da se alergijski rinitis može smatrati intermitentnim ukoliko se javlja u epizodama od manje od 4 dana sedmično i tokom manje od 4 sedmice godišnje, a perzistentnim ukoliko se registruje tokom 4 dana sedmično i u više od 4 sedmice godišnje, u okviru svog izlaganja dr Vladan Knežević naveo je i podatke o prevalenci različitih tipova alergijskog rinitisa kod stanovnika Evropske unije: intermitentni blagi - 19.5%, perzistentni blagi 5.1%, intermitentni srednjeteški i teški - 39.7%, perzistentni srednje- teški i teški - 35.7%. Čak ni u tom dijelu svijeta, istakao je, nije dijagnostikovano 53% pacijenata sa rinitisom. Nedijagnostikovanost i neodgovoran odnos prema liječenju predstavljaju veoma velike prepreke pravilnom liječenju i blagovremenom suzbijanju simptoma bolesti.
U svijetu je alergijskom rinitisu dat mnogo veći značaj nego kod nas, baš zbog ekonomskog faktora, tj. utroška novca za liječenje alergijskog rinitisa. Direktni medicinski troškovi liječenja alergijskog rinitisa, u poređenju sa drugim bolestima, izgledaju ovako: u Francuskoj - alergijski rinitis: 510 miliona evra (1997), epilepsija - 390 miliona evra (1998), kolorektalni karcinom - 470 miliona evra (1999) ... Drugačije predstavljeno, u Evropskoj uniji - samo zbog alergijskog rinitisa - 50% pacijenata osjeća tegobe duže od 4 mjeseca godišnje, kod 20% pacijenata tegobe traju duže od 9 mjeseci godišnje, 10.000 osoba dnevno nije na radnom mestu, što godišnje uslovljava 10.000.000 posjeta ljekaru, 2.000.000 dana odsustava iz škole i tako dalje3.
R. T. 1Adaptirano iz International Study of Asthma and Allergies in Childhood (ISAAC) Steering Committee. Lancet. 1998; 351:1225–1232. 2Allergic Rhinitis and its Imp act on Asthma 3Podaci preuzeti iz Costs of Allergic Rhinitis in Current Views of Rhinitis: Blais, MS (inače prezentirani na Evropskom skupu održanom oktobra 2010. u Briselu ).
35