---------------------------------------------------------
stručnjaka koji će biti održan u Južnoj Koreji. Prof. dr Ljaljević akcentovala je značaj rada savjetovališta za odvikavanje od pušenja kao aktuelni institucionalni odgovor koji se sprovodi u domovima zdravlja u Crnoj Gori i za koji je potrebno definisati indikatore evaluacije sprovedenih aktivnosti. Predstavnik nevladine organizacije Kreativni centar „Monte vita”, dr Elvir Zvrko, u toku svog izlaganja na Konferenciji ukazao je na problem nedovoljne transparentnosti problema pasivnog pušenja u okviru borbe protiv pušenja na globalnom nivou. - Možemo reći da iako postoji svijest o štetnosti pušenja, ona se prvenstveno odnosi na aktivno pušenje, a negdje se pasivno pušenje zanemaruje naveo je dr Zvrko. On je upozorio da, prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije godišnje oko 600.000 ljudi umre zbog posljedica pasivnog pušenja, a svako drugo dijete na planeti, oko 700 miliona djece, izloženo je pasivnom pušenju. Od 8 osoba koje umru zbog posljedica aktivnog pušenja, jedna osoba je nepušač. U Crnoj Gori zbog ove bolesti zavisnosti godišnje umre 1.000-1.200 osoba, od čega je oko stotinu nepušača. U toku ovog izlaganja, ukazano je na problem drastičnog uticaja kampanja koje sprovode duvanske industrije u cilju zadržavanja potrošača njihovih proizvoda i kobnog uticaja na mlade. -Vremenom sazrijeva svijest i kod nas da su potrebne restriktivnije mjere, s aktom određivanja preciznosti, tako da se mora raditi i na izmjenama Zakona u predstojećem periodu - istakao je dr Zvrko. Statistika ukazuje na podatak da je više od 35% mladih ljudi u Crnoj Gori izloženo nevoljnom udisanju duvanskog dima. Problem koji za sada nailazi na poteškoće u oblasti pravne formulacije jeste pušenje u privatnim stanovima. To je, navedeno je više puta u toku Konferencije, najzastupljeniji oblik zlostavljanja pasivnim pušenjem. Zabrana pušenja duvanskih proizvoda u automobilima, pušenja na plažama i sličnim Zakonom neregulisanim mjestima, ideje su o kojima bi u toku uobličavanja zakonske regulative valjalo razmišljati. Poučni performans čija je poruka bila da je izlaganje dejstvu revolvera koji je spreman da opali metak možda čak i manje štetno nego nalaziti se u društvu osobe koja puši duvan bio je uvod u izlaganje dr Nebojše Crnogorca, člana Nacionalne komisije za kontrolu duvana. Nedovoljno razvijena svijest o štetnosti pasivnog pušenja i nedovoljno uspješna primjena Zakona o upotrebi duvanskih proizvoda istaknuti su kao otežavajuće okolnosti borbe protiv pušenja u Crnoj Gori. Stoga se, kao veoma značajni ciljevi postavljaju preventivni rad i zalaganje za obezbjeđivanje bezdimnog prostora, tj. zabrane pušenja u svim zatvorenim prostorima (prvenstveno ugostiteljskim objektima, školama i bolnicama), te definisanje budžeta finansijskih sredstava namijenjenih za ulaganje u borbu protiv pušenja. Svega 57 mandatnih kazni podnijetih tokom 2010. godine na ime kršenja Zakona o kontroli duvana od strane organa javnog reda i mira, i 5 prekršajnih prijava, nepovoljan su pokazatelj sprovođenja odredaba zakona važećeg u Crnoj Gori. Pozivajući se na praksu koja je zaživjela u
14
susjednoj Italiji, a u cilju efektivnijeg sprovođenja Zakona, dr Crnogorac je ukazao i na potrebu obavezivanja službenika Policije na aktivnije sprovođenje mjera za sankcionisanje ovakvih prestupa. - Opasno je izvaditi pištolj, ali je opasno i izvaditi i zapaliti cigaretu. Zato je to, u suštini, remećenje javnog reda i mira i opasna aktivnost, opasnija od revolvera - upozorio je dr Crnogorac. PANDEMIJA KONZUMIRANJA DUVANSKIH PROIZVODA I ISKUSTVA U CRNOJ GORI Pandemijski problem pušenja duvanskih proizvoda predstavlja ozbiljnu opasnost kojoj se treba suprotstaviti na globalnom nivou. Tokom Četvrte konferencije o kontroli upotrebe duvana ukazano je između ostalog i na podatke relevantnih istraživanja koji ukazuju na razmjere ovog gorućeg problema. Ne jednom je predočena i činjenica da „veliki duvanski brat”, moćna duvanska industrija, predstavlja značajan remetilački faktor na planu realizacije ciljeva borbe za osvješćivanje građana i podizanje nivoa svijesti o štetnosti duvanskih proizvoda. Apelovano je na osnaživanje programa rada u savjetovalištima za odvikavanje od pušenja, u prvom redu za angažovanje izvršitelja programa, pripadnika ljekarske branše, a potom i za dodatno širenje te mreže na sve domove zdravlja u Crnoj Gori. Naravno, kako je istakla prof. dr Agima Ljaljević, potrebno je obezbijediti i adekvatnu finansijsku potporu tom značajnom projektu. Kada je u pitanju „kontrola duvana”, dr Ljaljević je istakla značaj saradnje Instituta za javno zdravlje i Agencije za duvan, predočila dostupne statističke rezultate kojima opisuje stanje u oblasti pušenja duvana u Crnoj Gori, opisala sistem pravne regulative ove oblasti, te ukazala na postignuća ostvarena sprovođenjem sistemskog odgovora na problem korišćenja duvanskih proizvoda (nepostojanje „skrivene reklame” duvanskih proizvoda, iskorjenjivanje prodaje duvanskih proizvoda po ulicama, smanjenje broja pušača u grupi odraslih osoba i mladih adolescenata, sprovođenje programa upozorenja o štetnosti duvana i sl.), ali i nespornu činjenicu nepoštovanja zabrane pušenja duvanskih proizvoda na javnim mjestima. - Ukoliko budemo imali pravilan monitoring, mi ćemo imati apsolutnu implementaciju Zakona - naglasila je dr Ljaljević. Izražavajući uvjerenje o visokom kvalitetu postojeće pravne regulative, u prvom redu Zakona čijom implementacijom nijesu posebno zadovoljni ni sami donosioci, dr Nebojša Crnogorac je naglasio da je neophodno ostvariti uslove za primjenu Zakona. Potrebno je, pored ostalog, sprovesti dosljednu zabranu reklamiranja duvanskih proizvoda i edukovati građane o štetnosti pušenja. Na štetnost pasivnog pušenja dovoljno ukazuje podatak koji je dr Crnogorac prezentovao a koji govori da konobari/-ce koji su radno angažovani u stalno zadimljenim zatvorenim prostorijama i tako izloženi nevoljnom pušenju, 4 puta češće, u odnosu na nepušače, obolijevaju od karcinoma pluća i 2 puta češće dobijaju koronarnu bolest. Zaposleni, koji su izloženi nevoljnom pušenju, imaju 30% veće šanse da obole od karcinoma pluća, a više od 80% ukupnog broja