Noćno umokravanje kod djece (Lat. enuresis nocturna)
Piše: Dr Milica Šofranac, pedijatar Noćno umokravanje, za čije opisivanje se koristi medicinski izraz enureza, znači nevoljno mokrenje u krevet tokom sna i to kod djece iznad 5. godine života. To se odnosi i na nevoljno mokrenje za vrijeme spavanja preko dana. Sinonim je noćna inkontinencija. Takav problem razlikujemo od dnevne inkontinencije koja obuhvata različite pojave nevoljnog mokrenja preko dana, u budnom stanju. Prema terminologiji International Children’s Continence Society-ja, enureza može biti: - Primarna, kod koje dijete nikada od trenutka rođenja nije uspostavilo kontrolu mokrenja. - Sekundarna, kod koje je kontrola bila uspostavljena, ali je šest mjeseci nakon perioda stabilizacije umokravanje ponovo počelo. Većina djece počne da kontroliše akt mokrenja između druge i treće godine života, a povremeno umokravanje noću, do pete godine, ne smatra se poremećajem! Noćna primarna enureza čest je problem u primarnoj zdravstvenoj zaštiti. Treba naglasiti da to nije bolest, nego stanje koje zahtijeva veliki oprez od strane pedijatra. Ono je izlječivo i zahtijeva strpljenje, kako ljekara, tako i djeteta i roditelja ! Neko dijete ranije, a neko kasnije, stiče kontrolu noćnog mokrenja. To je razumljivo jer se centralni nervni sistem i funkcionisanje mokraćne bešike ne razvijaju istim tempom kod sve djece. Noćna kontrola ne može biti uspostavljena prije nego što se uspostavi kontrola u toku dana. U uspostavljanju kontrole mokrenja značajnu ulogu igra obučavanje koje ne treba započinjati prije nego što dijete nauči da hoda, jer je tek tada postignut stepen anatomske i neurološke zrelosti. Takođe, različita je i učestalost mokrenja u toku jedne
46
noći. Najveći broj djece mokri jedanput noću, ali neka od njih to vrše i češće.
Fiziologija mokrenja Mokrenje se reguliše iz viših moždanih centara i događa se pri buđenju ili u budnom stanju. Kontrola mokrenja razvija se postupno. Novorođenče i dojenče mokre nesvjesno, kad se mokraćna bešika napuni, onda se refleksno prazni. Između 1. i 2. godine života razvija se svjesni osjećaj punjenja mokraćne bešike. Sposobnost da se voljno mokri ili prekine mokrenje razvija se između 2. i 3. godine, paralelno sa razvojem socijalne svijesti u vezi sa mokrenjem. Mnogi roditelji započinju vježbanje kontrole mokrenja svoje djece u to doba. U uzrastu od 3. do 4. godine većina djece usvaja obrazac mokrenja od odraslih. Ta djeca su suva i danju i noću. Mokraćna bešika se normalno prilagođava rastućoj količini mokraće pri niskom i stabilnom pritisku. Kad dosegne određenu veličinu, javlja se osjećaj punoće i želja za mokrenjem bez prisilnog nagona na mokrenje. Nema nevoljnog oticanja mokraće. Normalno mokrenje karakteriše se voljnim započinjanjem mokrenja, kontrakcijom mišića bešike i relaksacijom mišića dna zdjelice i mišića mokraćne cijevi, što dovodi do snažnog i stalnog protoka mokraće, sa kompletnim pražnjenjem. Kapacitet mokraćne bešike raste tokom prvih 8 godina života. Normalan broj mokrenja kod djece starije od 5 godina, ili nakon postignute kontrole mokrenja, i kod odraslih jeste 4 do 7 puta danju, tj. svakih 2–3 časa. Noću je stvaranje mokraće smanjeno i do 50% u odnosu na dnevnu količinu u odgovoru na ritam izlučivanja antidiuretskog hormona (ADH vazopresina). Da bi dijete bilo suvo noću, noćno stvaranje mokraće ne smije premašiti kapacitet bešike koja se ne smije nevoljno skupljati i spavač se mora